Thông tin
Hỏi đáp

Giáo án ngữ văn 10 học kỳ 1 theo 5 bước hoạt động-phương pháp mới

Giáo án Ngữ Văn 10 học kỳ 1 theo 5 bước hoạt động của phương pháp mới nhằm phát triển năng lực học sinh. Giáo án được viết dưới dạng file PDF gồm 307 trang. Các bạn xem và tải về ở dưới.

Chủ đề:

Giáo án Ngữ Văn 10 102 tài liệu

Môn:

Ngữ Văn 10 1.2 K tài liệu

Thông tin:

310 trang 9 tháng trước

Tác giả:

Hoàng Yến

docx.com.vn

Bình luận

Vui lòng đăng nhập hoặc đăng ký để gửi bình luận.

Giáo án ngữ văn 10 học kỳ 1 theo 5 bước hoạt động-phương pháp mới

53 27 lượt tải Tải xuống

Tuần:

Ngày soạn:

Ngày kí:

Tiết 1, 2: Văn học

TỔNG QUAN VĂN HỌC VIỆT NAM

A. VẤN ĐỀ CẦN GIẢI QUYẾT

I. Tên bài học : Tổng quan văn học Việt Nam.

II. Hình thức dạy học : DH trên lớp.

III. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh

1. Giáo viên:

- Phương tiện, thiết bị:

+ SGK, SGV, Tư liệu Ngữ Văn 11, thiết kế bài học.

+ Máy tính, máy chiếu, loa...

- PPDH: Phát vấn, thuyết trình, nêu vấn đề, thảo luận nhóm, trò chơi

2. Học sinh: Sách giáo khoa, bài soạn.

B. NỘI DUNG BÀI HỌC

Tổng quan văn học Việt Nam.

C. MỤC TIÊU BÀI HỌC

1.Kiến thức

- Nắm được hai bộ phận hợp thành của văn học Việt Nam: văn học dân gian và văn

học viết.

- Nắm được một cách khái quát tiến trình phát triển của văn học viết Việt Nam.

- Nắm vững các thể loại văn học.

2. Kĩ năng

- Nhận diện được nền văn học dân tộc.

- Nêu được các thời kì lớn và các giai đoạn cụ thể trong các thời kì phát triển của văn

học dân tộc.

3.Thái độ

- Bồi dưỡng niềm tự hào về truyền thống văn hoá của dân tộc.

4. Những năng lực cụ thể học sinh cần phát triển

- Năng lực thu thập thông tin liên quan đến lịch sử văn học Việt Nam

- Năng lực đọc – hiểu các tác tác phẩm văn học Việt Nam ( Văn học dân gian và

văn học viết)

- Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về các thời kì văn học.

- Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận về thành tựu, hạn chế, những đặc điểm

cơ bản, giá trị của những tác phẩm văn học Việt Nam;

- Năng lực phân tích, so sánh sự khác nhau giữa văn học dân gian và văn học viết

- Năng lực tạo lập văn bản nghị luận

D. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC BÀI HỌC

1. KHỞI ĐỘNG ( 5 phút)

Hoạt động của GV và HS

Nội dung cơ bản cần đạt

*Hoạt động 1:Khởi động

Bước 1: GV giao nhiệm vụ - Chia lớp

thành 2 nhóm:

+ Nhóm 1: Kể tên những tác phẩm văn

học dân gian ở bậc THCS mà em yêu

thích nhất?

+ Nhóm 2: Kể tên những tác phẩm văn

học viết ở bậc THCS mà em yêu thích

nhất?.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ - HS

các nhóm tiến hành thảo luận nhanh

Bước 3: Các nhóm cử đại diện trình

bày, nhóm còn lại nghe và bổ xung ý

kiến.

Bước 4: GV nhận xét và đưa ra định

hướng vào bài.

Các tác phẩm văn học dân gian ở THCS

là:

- Truyện cổ tích Thạch sanh, Bánh trưng

bánh dày; Truyền thuyết Thánh gióng,

Sơn tinh – thủy tinh….

- Các tác phẩm của văn học viết: bài thơ

Sang thu của Hữu Thỉnh, truyện ngắn

Bến quê của Nguyễn Minh Châu…

=>Đó là những tác phẩm thuộc văn học

dân gian và văn học viết Việt Nam

Các tác phẩm văn học dân gian ở THCS là:

- Truyện cổ tích Thạch sanh, Bánh trưng bánh

dày; Truyền thuyết Thánh gióng, Sơn tinh

– thủy tinh….

- Các tác phẩm của văn học viết: bài thơ Sang

thu của Hữu Thỉnh, truyện ngắn Bến quê của

Nguyễn Minh Châu…

*Hoạt động 2:Hình thành kiến thức

Thao tác 1:Tìm hiểu các bộ phận hợp

thành của văn học Việt Nam

-Hình thức: Làm việc cá nhân

- Kỹ thuật: Đặt câu hỏi

B1: GV nêu câu hỏi

VHVN bao gồm mấy bộ phận lớn ? Đó

là những bộ phận văn học nào?

B2: Hs suy nghĩ trả lời

B3: Hs trình bày

B4: GV chốt lại kiến thức

1: Tìm hiểu văn học dân gian:

-Hình thức: Làm việc nhóm

- Kỹ thuật: Đặt câu hỏi

B1: GV nêu câu hỏi

Nhóm 1: VHDG là gì ?

Nhóm 2: VHDG gồm những thể loại

nào?

Nhóm 3: Nêu đặc trưng của VHDG ?

B2: Các nhóm hs suy nghĩ trả lời

B3: Đại diện các nhóm trình bày

B4: GV chốt lại

2:Tìm hiểu văn học viết :

-Hình thức: Làm việc nhóm

- Kỹ thuật: Đặt câu hỏi

B1: GV nêu câu hỏi

Nhóm 1: Văn học viết là gì ?

Nhóm 2: Văn học viết được ghi lại bằng

những thứ chữ nào ?

Nhóm 3: Nêu các thể loại của văn học

viết?

B2: Các nhóm hs suy nghĩ trả lời

B3: Đại diện các nhóm trình bày

B4: GV chốt lại

I .Các bộ phận hợp thành củaVHVN:

Gồm hai bộ phận: Văn học dân gian và

văn học viết. Hai bộ phận này có mối quan hệ

mật thiết với nhau.

1.Văn học dân gian :

- Khái niệm: VHDG là những sáng tác tập thể

và truyền miệng của nhân dân lao động. Các

tri thức có thể tham gia sáng tác. Song những

sáng tác đó phải tuân thủ những đặc trưng của

VHDG và trở thành tiếng nói tình cảm chung

của nhân dân.

+ Gồm các thể loại như thần thoại, sử thi,

truyền thuyết, truyện cổ tích, truyện ngụ

ngôn, truyện cười, tục ngữ, câu đố, ca dao,

dân ca, vè, truyện thơ, chèo .

- Đặc trưng của VHDG là tính truyền miệng,

tính tập thể, và sự gắn bó với các sinh hoạt

khác nhau trong đời sống cộng đồng.

2. Văn học viết :

- Khái niệm: Là sáng tác của tri thức được ghi

lại bằng chữ viết, là sáng tạo của cá nhân. Tác

phẩm văn học viết mang dấu ấn của tác giả.

- Hình thức văn tự của văn học viết được ghi

lại chủ yếu bằng ba thứ chữ: Hán, Nôm, Quốc

ngữ .

- Thể loại:

+ Từ thế kỉ X -XIX có ba nhóm thể loại chủ

yếu:

* Văn xuôi ( truyện, kí tiểu thuyết chương

hồi).

* Thơ ( thơ cổ phong đường luật, từ khúc).

* Văn biền ngữ ( phú, cáo, văn tế).

Thao tác 2:Tìm hiểuquá trình phát

triển của văn học viết Việt Nam:

GV cho HS đọc mục II

-Hình thức: Làm việc cá nhân

- Kỹ thuật: Đặt câu hỏi

B1: GV nêu câu hỏi

? Văn học viết Việt Nam có mấy

thời kì lớn? Đó là những thời kì văn

học nào?

B2: HS suy nghĩ trả lời

B3: Hs trả lời cá nhân

B4: Gv chốt kiến thức

1: Tìm hiểu về văn học trung đại Việt

Nam(từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX)

-Hình thức: Làm việc nhóm

- Kỹ thuật: Đặt câu hỏi

B1: GV nêu câu hỏi

Nhóm 1 : Trình bày bối cảnh xã

hội,đặc điểm của văn học viết Việt

Nam giai đoạn từ thế kỉ X đến hết

XIX ?

Nhóm 2 : Nêu những tác giả, tác

phẩm tiêu biểu của văn học giai đoạn

từ thế kỉ X đến hết XIX ?

B2: Các nhóm hs suy nghĩ trả lời

B3: Đại diện các nhóm trình bày

B4: GV chốt lại ý chính.

* Chữ Nôm có thơ Nôm đường luật, từ

khúc, ngâm khúc, hát nói…

+ Từ đầu thế kỉ XX đến nay: Loại hình

thể loại văn học có ranh giới tương đối rõ

ràng hơn: loại hình tự sự, trữ tình, kịch.

II. Quá trình phát triển của văn học viết

Việt Nam:

- Quá trình phát triển của văn học Việt Nam

gắn chặt với lịch sử chính trị, văn hóa, xã hội

của đất nước

- Có ba thời kì lớn:

+ Từ thế kỉ X đến XIX.

+ Từ đầu thế kỉ XX đến CMT8/ 1945

+ Sau CMT8/ 1945 đến hết thế kỉ XX.

- Văn học từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX là

văn học trung đại

- Hai thời kì sau (đầu thế kỉ XX đến hết thế

kỉ XX) tuy mỗi thời kì có những đặc điểm

riêng nhưng đều nằm chung trong xu thế

phát triển văn học theo hướng hiện đại hoá

nên có thể gọi chung là văn học hiện đại.

1.Văn học trung đại: (từ thế kỉ X đến hết

thế kỉ XIX) :

+ XHPK hình thành ,phát triển và suy

thoái,công cuộc xây dựng đất nước và chống

giặc ngoại xâm

- Chữ Hán du nhập vào VN từ đầu công

nguyên nhưng đến thế kỷ X khi dân tộc Việt

Nam giành được độc lập, văn học viết mới

thực sự hình thành .

- Văn học thời kì này được viết bằng chữ Hán

và chữ Nôm do ảnh hưởng chủ yếu văn học

trung đại Trung Quốc (Phong kiến xâm lược).

Văn học chữ Hán là cầu nối để dân tộc ta tiếp

nhận các học thuyết Nho giáo, Phật giáo, Lão

Tử. Sáng tạo các thể loại trên cơ sở ảnh

hưởng các thể loại của văn học Trung Quốc.

Văn học Chữ Nôm phát triển là bằng chứng

hùng hồn cho ý thức xây dựng 1 nền văn học

độc lập của dân tộc ta.

- Tác phẩm, tác giả tiêu biểu:

+ Chữ Hán.

+ Chữ Nôm.

2: Tìm hiểu về văn học hiện đại Việt

Nam(từ đầu thế kỉ XX đến hết thế kỉ

XX)

-Hình thức: Làm việc nhóm

- Kỹ thuật: Đặt câu hỏi

B1: GV nêu câu hỏi

Nhóm 1 : Trình bày bối cảnh lịch sử,

các giai đoạn phát triển của văn học

viết Việt Nam giai đoạn từ đầu thế kỉ

XX đến hết XX ?

Nhóm 2 : Nêu đặc điểm của văn học

giai đoạn từ đầu thế kỉ XX đến hết

XX chia thành các giai đoạn nào?

B2: Các nhóm hs suy nghĩ trả lời

B3: Đại diện các nhóm trình bày

B4: GV chốt lại ý chính.

B1: Gv nêu câu hỏi

? Trình bày sự khác biệt của văn học

trung đại và văn học hiện đại Việt Nam

? (về tác gỉ, về đời sống văn học, về thể

loại, về thi pháp)

B2: Hs suy nghĩ trả lời

B3: HS trả lời cá nhân

B4: GV chốt lại ý chính.

Thao tác 3:Con người Việt Nam qua

=> Sự phát triển chữ Nôm và văn học chữ

Nôm luôn gắn với những truyền thống của

dân tộc: lòng yêu nước, tinh thần nhân đạo

và hiện thực. Nó thể hiện thinh thần ý thức

dân tộc đã phát triển cao

2. Văn học hiện đại : (đầu thế kỉ XX đến

hết thế kỉ XX) :

* Bối cảnh lịch sử: Mở rộng giao lưu quốc

tế, tiếp xúc và tiếp nhận tinh hoa của nhiều

nền văn học để đổi mới. Đặc biệt là tiếp xúc

và tiếp nhận tinh hoa của nền văn học Âu –

Mĩ, làm thay đổi nhận thức, cách nghĩ, cách

cảm và cách nói của người Việt Nam.

* Chia 4 giai đoạn:

+ Từ đầu XX đến năm 1930

+ Từ 1930 đến năm 1945

+ Từ 1945 đến năm 1975

+ Từ 1975 đến nay

* Đặc điểm chung:

- Văn học hiện đại Việt Nam một mặt kế

thừa tinh hoa của văn học truyền thống, mặt

khác tiếp thu tinh hoa của những nền văn học

lớn trên thế giới để hiện đại hoá.

* Sự khác biệt của văn học trung đại và văn

học hiện đại Việt Nam:

- Về tác giả: Đã xuất hiện nhà văn nhà thơ

chuyên nghiệp, lấy việc viết văn, sáng tác thơ

là nghề nghiệp.

- Về đời sống văn học: Nhờ có báo chí, kĩ

thuật in ấn hiện đại, tác phẩm văn học đi vào

đời sống nhanh hơn, mối quan hệ giữa độc

giả và tác giả mật thiết hơn, đời sống văn học

sôi nổi, năng động hơn.

- Về thể loại: Thơ mới, tiểu thuyết, kịch

nói… thay thế hệ thống thể loại cũ.

- Về thi pháp: Lối viết ước lệ, sùng cổ, phi

ngã, của VHTD không còn thích hợp và lối

viết hiện thực đề cao cá tính sáng tạo, đề cao

“cái tôi” cá nhân dần được khẳng định.

III. ConngườiViệtNamquavănhọc:

Văn học Việt Nam thể hiện tư tưởng, tình

cảm, quan niệm chính trị, văn hoá, đạo đức,

thẩm mĩ của người Việt Nam trong nhiều mối

văn học:

B1: GV nêu câu hỏi

Hình ảnh con người Việt Nam được thể

hiện trong văn học qua những mối quan

hệ nào ?

B2: Hs suy nghĩ trả lời

B3: HS trả lời cá nhân

B4: GV chốt lại ý chính.

Đối tượng của văn học: con người và

xã hội loài người

văn học là

nhân học.

- Qua các mối quan hệ: Với thế giới tự

nhiên, quốc gia, dân tộc, xã hội, và ý

thức về bản thân.

Nêu những biểu hiện cụ thể về hình ảnh

con người VN qua mối quan hệ với tự

nhiên ? Lấy ví dụ minh hoạ qua những

tác phẩm văn học ?

HS: suy nghĩ trả lời

HS: Trả lời cá nhân

GV: Chốt lại kiến thức

VD: Côn Sơn ca (Nguyễn Trãi), Qua

đèo Ngang (Bà huyện Thanh Quan), Thi

vịnh, Thu điếu, Thu ẩm (Nguyễn

Khuyến), Rằm tháng giêng của Bác.

B1: GV nêu câu hỏi

Nêu những biểu hiện cụ thể về hình ảnh

con người VN qua mối quan hệ với

quốc gia, dân tộc ? Lấy ví dụ minh hoạ

qua những tác phẩm VH ?

B2: Hs suy nghĩ trả lời

B3: HS trả lời cá nhân

B4: GV chốt lại ý chính.

-Lòng yêu nước, sẵn sàng hi sinh vì tự

do, độc lập của quốc gia, dân tộc. Các

bài Nam quốc sơn hà (LTK), Hịch

tướng sĩ (TQT), Bình Ngô đại cáo (NT),

Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc ... chủ nghĩa

yêu nước là nội dung lớn xuyên suốt của

nền VHVN.

B1: GV nêu câu hỏi

quan hệ:

1. ConngườiViệtNamtrongmốiquanhệ

vớithếgiớitựnhiên:

- Văn học dân gian:

+Tư duy huyền thoại, kể về quá trình nhận

thức, ... tích lũy hiểu biết thiên nhiên.

+Con người và thiên nhiên thân thiết.

- Thơ ca trung đại: Thiên nhiên gắn lý tưởng,

đạo đức, thẩm mỹ

- Văn học hiện đại: hình tượng thiên nhiên

thể hiện qua tình yêu đất nước, cuộc sống, lứa

đôi

→Con người Việt Nam gắn bó sâu sắc với

thiên nhiên và luôn tìm thấy từ thiên nhiên

những hình tượng thể hiện chính mình.

2. ConngườiViệtNamtrongmốiquanhệ

vớiquốcgia,dântộc:

- Người Việt Nam mang một tấm lòng yêu

nước thiết tha.

- Biểu hiện của lòng yêu nước:

+ Yêu làng xóm, quê hương.

+ Tự hào về truyền thống văn học, lịch sử

dựng nước và giữ nước của dân tộc.

+ Ý chí căm thù quân xâm lược và tinh thần

dám hi sinh vì độc lập tự do dân tộc.

- Tác phẩm kết tinh từ lòng yêu nước

“Nam quốc sơn hà”, “Bình ngô đại cáo”,“Văn

tế nghĩa sĩ Cần Giuộc”,“Tuyên ngôn độc lập”

3. ConngườiViệtNamtrongmốiquan hệ

xãhội:

- Ước mơ xây dựng một xã hội công bằng,

tốt đẹp hơn.

- Phê phán, tố cáo các thế lực chuyên

quyền, cảm thông với số phận con người bị

áp bức.

- Nhìn thẳng vào thực tại để nhận thức, phê

phán, cải tạo xã hội cho tốt đẹp.

→Chủ nghĩa hiện thực và chủ nghĩa nhân

đạo.

Những biểu hiện cụ thể về hình ảnh con

người VN qua mối quan hệ xã hội ? Lấy

ví dụ minh hoạ qua những tác phẩm văn

học ?

B2: Hs suy nghĩ trả lời

B3: HS trả lời cá nhân

B4: GV chốt lại ý chính.

- Thể hiện qua ý thức xây dựng và bảo

vệ nền độc lập, tự chủ về lãnh thổ (Nam

quốc sơn hà, Bình Ngô đại cáo...).

- Lòng yêu nước thể hiện qua tình yêu

quê hương, lòng căm thù giặc, niềm tự

hào dân tộc, lòng tự trọng danh dự quốc

gia (Nam quốc sơn hà, Hịch tướng sĩ,

Bình Ngô đại cáo...)., lòng căm thù

quân xâm lược (Bình Ngô đại cáo, Văn

tế nghĩa sĩ Cần Giuộc...). Khẳng định

truyền thống văn hoá, quyền lợi của

nhân dân... (Bình Ngô đại cáo)...

B1: GV nêu câu hỏi

Nêu những biểu hiện cụ thể về hình ảnh

con người VN qua ý thức cá nhân ? Lấy

ví dụ minh hoạ qua những tác phẩm văn

học?

B2: Hs suy nghĩ trả lời

B3: HS trả lời cá nhân

B4: GV chốt lại ý chính.

4. Con người Việt Nam và ý thức về cá

nhân:

Văn họcdân tộc thể hiện những phẩm chất tốt

đẹp của con người Việt Nam (nhân ái, thủy

chung, tình nghĩa, vị tha, đức hi sinh,…), đề

cao quyền sống của con người cá nhân nhưng

không chấp nhận chủ nghĩa cá nhân cực

đoan…

-> Văn học dân tộc tập trung xây dựng một

đạo lí làm người tốt đẹp.

HOT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP

3: LUYỆN TẬP

GV giao nhiệm vụ:

TRẢ LỜI

Câu hi 1: Ðặc trưng nào sau đây

[1]='d'

không là đặc trưng của văn học dân gian

[2]='b'

a. Văn học dân gian là những tác phẩm

nghệ thuật ngôn từ truyền miệng .

[3]= ‘d’

b. Văn học dân gian được tập thể sáng

[4]= ‘c’

tạo nên.

c. Văn học dân gian gắn bó và phục vụ

[5]='d'

trực tiếp cho các sinh hoạt khác nhau

trong đời sống cộng đồng

d.Văn học dân gian mang đậm dấu ấn và

phong cách cá nhân của người nghệ sĩ

dân gian.

Câu hi 2: Văn học dân gian có tất cả

bao nhiêu thể loại?

a. 12

b. 13

c.14

d.15

Câu hi 3: Những truyện dân gian

ngắn, có kết chặt chẽ, kể về những sự

việc, kể về những sự việc, hành vi, qua

đó nêu lên bài học kinh nghiệm về cuộc

sống hoặc triết lí nhân sinh nhằm giáo

dục con người thuộc thể loại nào của

văn học dân gian ?

a. Truyện thần thoại.

b. Truyện cổ tích.

c. Truyện cười

d. Truyện ngụ ngôn.

Câu hi 4: Ðặc điểm nào sau đây không

phải là đặc điểm của văn học viết ?

a. Là sáng tác của tri thức.

b. Ðược ghi bằng chữ viết.

c. Có tính giản dị.

d. Mang dấu ấn của tác giả.

Câu hi 5: Nền văn học Việt Nam từ xa

xưa đến nay về cơ bản ít sử dụng những

loại chữ ?

a. Chữ Quốc ngữ

b. Chữ Hán

c. Chữ Nôm

d. Chữ tượng hình người Việt Cổ

- HS thực hiện nhiệm vụ:

- HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm

vụ:

- Gv chốt lại kiến thức

HOTĐỘNG 4:VẬN DỤNG

GV nêu câu hi. HS suy nghĩ làm

bài.

+ Vẽ sơ đồ tư duy bài Tổng quan văn

4:VẬN DỤNG

Th a m khả o :

học Việt Nam

-HS thực hiện nhiệm vụ:

- HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm

vụ

Văn học Việt Nam

Gv chuẩn kiến thức

Văn học dân gian

Văn học viết

HOTĐỘNG5–TÌMTÒI,MỞ

RỘNG(thực hiện ở nhà)

GV yêu cầu HS sưu tầm những bài viết

Văn học

trung

đại

(Từ TK

X đến

hết TK

XIX)

5: TÌM TÒI, MỞ RỘNG:

Văn học

hiện đại

(Từ

đầuTK

XX đến

hết TK

XX)

phê bình văn học về tổng quan văn học

Việt Nam (đăng trên báo/tạp chí hoặc

trong cách sách chuyên khảo) để làm tư

liệu học tập. Nội dung các bài viết có

thể là:

- Đánh giá về giai đoạn văn học.

- Đánh giá về một bộ phận/xu hướng

văn học.

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết

của bài học

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

…………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………

Tuần:

Ngày soạn:

Ngày kí:

Tiết 03

HOT ĐỘNG GIAO TIẾP BẰNG NGÔN NGỮ

A. VẤN ĐỀ CẦN GIẢI QUYẾT

I. Tên bài học : hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ

II. Hình thức dạy học : DH trên lớp.

III. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh

1. Giáo viên:

- Phương tiện, thiết bị:

+ SGK, SGV, Tư liệu Ngữ Văn 11, thiết kế bài học.

+ Máy tính, máy chiếu, loa...

- PPDH: Phát vấn, thuyết trình, nêu vấn đề, thảo luận nhóm, trò chơi

2. Học sinh: Sách giáo khoa, bài soạn.

B. NỘI DUNG BÀI HỌC

hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ

C. MỤC TIÊU BÀI HỌC

I. Kiến thức:

- Khái niệm cơ bản về hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ: mục đích (trao đổi

thông tin về nhận thức, tư tưởng tình cảm, hành động,…)

- Hai quá trình trong hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ: tạo lập văn bản (nói

hoặc viết) và lĩnh hội văn bản (nghe hoặc đọc)

- Các nhân tố giao tiếp: nhân vật, hoàn cảnh, nội dung, mục đích, phương tiện

và cách thức giao tiếp.

II. Kĩ năng: -Xác định đúng các nhân tố trong hoạt động giao tiếp

- Những kĩ năng trong các hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ: nghe, nói, đọc,

viết, hiểu

III. Thái độ: Hiểu rõ các nhân tố của hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ và sử

dụng đạt mục đích giao tiếp

IV. Định hướng năng lực hình thành

- Năng lực tự học

- Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực thẩm mĩ

- Năng lực sử dụng ngôn ngữ

- Năng lực hợp tác

D. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC BÀI HỌC

Hoạt động của GV và HS

Nội dung yêu cầu cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

Hình thức: Đóng vai, diễn tiểu phẩm.

Thời gian: 7 phút

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV nêu yêu cầu: Ca dao có câu:

Đêm trăng thanh anh mới hỏi nàng

- Tre non đủ lá đan sàng nên chăng?

Câu hỏi 1: Nếu em là chàng trai trong

câu ca dao trên, trong một “đêm trăng

thanh”, em “đặt vấn đề’ với người

mình yêu: “Tre non đủ lá đan sàng nên

chăng?”, thì cô gái ấy sẽ phản ứng

bằng những lời nói nào?

Câu hỏi 2: Sự phản ứng của cô gái có

làm thỏa mãn mong muốn của em

không?

Hãy trả lời hai câu hỏi trên bằng hình

thức tiểu phẩm.

Bước 2: Nhận nhiệm vụ học tập

HS nhận nhiệm vụ diễn tiểu phẩm, xử

lí tình huống (2 khả năng xảy ra: cô

gái từ chối, chàng trai không đạt được

ý muốn; và ngược lại).

Bước 3: Báo cáo kết quả học tập

HS diễn tiểu phẩm

Bước 4: Đánh giá kết quả

- GV tổ chức đánh giá kết quả đóng

vai, xử lí tình huống của HS;

- GV dẫn dắt vào bài:Trong cuộc sống

hàng ngày, con người không thể sống

mà không có sự giao tiếp. Giao tiếp

làm cho con người nâng cao hiểu biết,

tiếp nhận được tri thức, thống nhất

được hành động. Để giúp các em nâng

cao khả năng sử dụng ngôn ngữ trong

giao tiếp, bài học hôm nay, cô và các

em cùng tìm hiểu “hoạt động giao tiếp

bằng ngôn ngữ”.

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết

của bài học:

HS nhận nhiệm vụ diễn tiểu phẩm, xử lí

tình huống (2 khả năng xảy ra: cô gái từ

chối, chàng trai không đạt được ý muốn; và

ngược lại).

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

Hình thức: Làm việc nhóm

Kĩ thuật dạy học: Đặt câu hỏi làm

việc nhóm

- Bước 1: GV chia lớp thành 4

nhóm, thảo luận theo câu hỏi đã ghi

I. Thế nào là hoạt động giao tiếp bằng

ngôn ngữ

1. Đọc và tìm hiểu các ngữ liệu

a. Ngữ liệu 1: văn bản hội nghị Diên

Hồng

Nhân vật: vua và các bô lão.

trong phiếu học tập ( 5 phút)

Nhóm 1,2 tìm hiểu ngữ liệu 1 :Văn

bản hội nghị Diên Hồng

Nhóm 3,4 tìm hiểu ngữ liệu 2 : Văn

bản Tổng quan văn học Việt Nam.

- Bước 2: Các nhóm thảo luận làm

bài vào bảng phụ

- Bước 3: Các nhóm treo sản phẩm

và GV chỉ định đại diện nhóm 1,2;

3,4 trình bày.

Các nhóm còn lại theo dõi, bổ sung,

đặt câu hỏi.

- Bước 4: GV hệ thống hóa kiến thức

trên slide

- Mỗi bên có cương vị khác nhau: vua là

người lãnh đạo tối cao của đất nước, các

bô lão thì đại diện cho các tầng lớp nhân

dân.

Hai bên lần lượt đổi vai giao tiếp cho nhau

- Lượt lời 1: Vua Trần nói. các vị bô lãonghe

- Lượt lời 2: Các vị bô lão nói. nhà vua nghe

- Lượt lời 3: Nhà vua hỏi. các vị bô lão nghe

- Lượt lời 4: Các vị bô lão trả lời nhà vua

nghe

Ở điện Diên Hồng. Lúc này quân Nguyên

Mông đang ồ ạt kéo 50 vạn đại quân xâm

lược nước ta?

Nội dung: giặc xâm lược đất nước, ta nên

hòa hay đánh

Nhân dân đồng

lòng

đánh.

Mục đích: bàn bạc để tìm và thống nhất

cách đối phó giặc.

Cuối cùng mục

đích

đã đạt được.

Ngôn ngữ nói với sắc thái vừa trang trọng

vừa gần gũi

b. Ngữliệu 2:

Nhân vật giao tiếp: tác giả SGK (người

viết : ở tuổi cao hơn, có vốn sống, trình

độ hiểu biết cao hơn ) và HS lớp 10

người đọc: trẻ tuổi hơn, có vốn sống,

trình độ hiểu biết thấp hơn)

Trong hoàn cảnh của nền giáo dục VN

(nhà trường, có tính tổ chức cao ).

NDgiaotiếp thuộc lĩnh vực văn học, với

đề tài “Tổng quan văn học việt nam”.

- Nhữngvấnđềcơbản:

+ Các bộ phận hợp thành của nền

VHVN.

+ Quá trình phát triển của VH viết.

+ Con người VN qua VH.

Mụcđíchgiaotiếp:

+ Người viết: trình bày những vấn đề cơ

bản về VHVN cho HS lớp 10.

+ Người đọc: tiếp nhận những vấn đề

đó.

Ngônngữ viết dùng một số lượng lớn các

thuật ngữ văn học, các câu mang đặc

Hình thức: Cá nhân

Kĩ thuật : Đặt câu hỏi

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV đặt câu hỏi, HS trả lời

-Từ hai ngữ liệu trên, anh/ chị hiểu

thế nào là hoạt động giao tiếp bằng

ngôn ngữ?

- Mỗi HĐGT gồm mấy quá trình?

Các quá trình có mối quan hệ với

nhau như thế nào?

- Xác đinh các nhân tố chi phối

HĐGT bằng ngôn ngữ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ câu trả lời

Bước 3: Báo cáo kết quả vào buổi

học sau

Bước 4:Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét đánh giá kết quả và

chuẩn hóa kiến thức.

điểm của văn bản khoa học, kết cấu văn

bản mạch lạc, rõ ràng.

2.Kếtluận

- Khái niệm hoạt động giao tiếp bằng

ngôn ngữ:Là hoạt động trao đổi thông tin

của con người trong xã hội, được tiến

hành chủ yếu bằng phương tiện ngôn ngữ

(nói, viết), nhằm thực hiện những mục

đích về nhận thức, tình cảm, hành động...

- Hoạt động giao tiếp bao gồm hai quá

trình: tạo lập văn bản (do người nói, người

viết thực hiện), lĩnh hội văn bản (do người

nghe, người đọc thực hiện). Hai quá trình

này diễn ra đồng thời, trong sự tương tác

với nhau.

- Hoạt động giao tiếp chịu sự chi phối của

các nhân tố: nhân vật giao tiếp, hoàn cảnh

giao tiếp, nội dung giao tiếp, mục đích giao

tiếp, phương tiện và cách thức giao

Hoạtđộng3:Luyệntập

Hình thức: Cặp đôi

Kĩ thuật: đặt câu hỏi

Bước 1: GV yêu cầu các cặp đôi tự

tạo lập một HĐGT

Bước 2: Các cặp đôi thực hiện theo

yêu cầu của GV

Bước 3: Gọi một số cặp đôi bất kì

thực hiện HĐGT

Các cặp đôi khác theo dõi và phân

tích các nhân tố trong HĐGT đã thực

hiện

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết

của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Hoạtđộng4:Hoạtđộngứngdụng

Hình thức: cá nhân

Kĩ thuật: Công não

Bước 1: GV giao nhiệm vụ: HS tự

tạo lập văn bản ngắn với hình thức và

đề tài tự chọn.Và trả lời câu hỏi: văn

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết

của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

bản đó được viết để làm gì?

Bước 2: HS làm bài.

Bước 3: HS trả lời cá nhân

Bước 4: GV nhận xét

HOTĐỘNG5–Tìmtòi,mởrộng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Phân tích nhân tố giao tiếp ( nhân vật

,hoàn cảnh,nội dung,mục đích,cách

thức ) thể hiện qua bài ca dao :

Cày đồng đang buổi ban trưa

Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày

Ai ơi ,bưng bát cơm đầy

Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn

phần

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ câu trả lời

Bước 3: Báo cáo kết quả vào buổi

học sau

Bước 4:Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét đánh giá kết quả và

chuẩn hóa kiến thức.

Bài ca dao là một hoạt động giao tiếp:

- Nhân vật giao tiếp: Người nông dân đang

cày ruộng nói với những người khác (Đại

từ “Ai”: chỉ tất cả mọi người)

- Hoàn cảnh giao tiếp: Người nông dân cày

ruộng vất vả giữa buổi trưa nóng nực.

- Nội dung giao tiếp: Nói về mối quan hệ

giữa bát cơm đầy, dẻo thơm và sự làm việc

vất vả, đắng cay.

- Mục đích: Nhắc nhở mọi người phải có ý

thức trân trọng, nâng niu thành quả lao

động mà mình đã đổ ra biết bao nhiêu công

sức để có được thành quả đó.

=> Cách nói cụ thể, có hình ảnh nên hấp

dẫn và có sức thuyết phục.

………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………..

PHIẾU HỌC TẬP

Nhóm 1,2 : ngữ liệu 1

- Nhân vật giao tiếp?

……………………………………………………………………………………

- Quá trình tạo lập văn bản?

……………………………………………………………………………………

- Hoàn cảnh giao tiếp?

……………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………….

- Nội dung giao tiếp?

……………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………

- Mục đích giao tiếp?

……………………………………………………………………………………

- Phương tiện ngôn ngữ?

……………………………………………………………………………………

PHIẾU HỌC TẬP

Nhóm 3,4 : ngữ liệu 2

- Nhân vật giao tiếp?

……………………………………………………………………………………

- Quá trình tạo lập văn bản?

……………………………………………………………………………………

- Hoàn cảnh giao tiếp?

……………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………….

- Nội dung giao tiếp?

……………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………

- Mục đích giao tiếp?

……………………………………………………………………………………

- Phương tiện ngôn ngữ?

……………………………………………………………………………………

Tiết theo PPCT: 04

Ngày soạn:

Ngày dạy:

KHÁI QUÁT VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM

A. VẤN ĐỀ CẦN GIẢI QUYẾT

I. Tên bài học : Khái quát văn học dân gian Việt Nam

II. Hình thức dạy học : DH trên lớp.

III. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh

1. Giáo viên:

- Phương tiện, thiết bị:

+ SGK, SGV, Tư liệu Ngữ Văn 11, thiết kế bài học.

+ Máy tính, máy chiếu, loa...

- PPDH: Phát vấn, thuyết trình, nêu vấn đề, thảo luận nhóm, trò chơi

2. Học sinh: Sách giáo khoa, bài soạn.

B. NỘI DUNG BÀI HỌC

Khái quát văn học dân gian Việt Nam

C. MỤC TIÊU BÀI HỌC

1. Về kiến thức

- Hiểu và nhớ được những đặc trưng cơ bản của văn học dân gian.

- Hiểu được những giá trị to lớn của văn học dân gian. Đây là cơ sở để học sinh

có thái độ trân trọng đối với di sản văn hóa tinh thần của dân tộc, từ đó học tập tốt

hơn phần văn học dân gian trong chương trình.

- Nắm được khái niệm về các thể loại của văn học dân gian Việt Nam. Học sinh

có thể nắm bắt các thể loại, biết phân biệt sơ bộ thể loại này với thể loại khác trong

hệ thống.

2. Về kĩ năng

- Rèn luyện kĩ năng giao tiếp, kĩ năng làm việc nhóm.

3. Về thái độ, phẩm chất:

- Thái độ:

+ Giúp học sinh nhìn nhận một cách khách quan về các đặc trưng cơ bản của

văn học dân gian, giá trị to lớn của văn học dân gian, từ đó, biết trân trọng, yêu quý,

tự hào về di sản văn học dân gian của dân tộc.

+ Bồi dưỡng niềm tự hào về truyền thống văn hóa của dân tộc qua di sản văn

học dân gian. Từ đó, có lòng say mê với văn học Việt Nam.

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4. Về năng lực

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm

mỹ, năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng

lực công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

- Hình thành năng lực tái hiện và vận dụng kiến thức, năng lực vận dụng kiến

chung về văn học dân gian vào đọc hiểu các văn bản văn học dân gian cụ thể.

D. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC BÀI HỌC

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung bài học

Hoạt động 1: Khởi động

B1: Gv giao nhiệm vụ

*GV: Trình chiếu Video về truyền

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết

thuyết An Dương Vương…, truyện cổ

tích Tấm Cám; tranh ảnh truyện cười

+Chuẩn bị bảng lắp ghép

* HS:

+ Xem video trích đoạn

+ Lắp ghép tác phẩm với nội dung

trích đoạn đã xem để nhận biết thể loại

truyện dân gian

- B2: HS thực hiện nhiệm vụ:

- B3: HS báo cáo kết quả thực hiện

nhiệm vụ, nhóm nào tìm được nhiều

bài sẽ chiến thắng.

- B4: GV nhận xét và dẫn vào bài

mới:Khi nói về VHDG, Lâm Thị Mĩ

Dạ đã từng có câu thơ làm xúc động

lòng người:

Tôi yêu truyện cổ nước tôi

Vừa nhân hậu lại tuyệt vời sâu sa

Thương người rồi mới thương ta

Yêu nhau mấy núi cách xa cũng tìm

Ở hiền rồi lại gặp lành

Người ngay lại gặp người tiên độ trì.

Và cho đến những câu ca dao:

Trên đồng cạn dưới đồng sâu

Chồng cày vợ cấy con trâu đi bừa

Từ truyện cổ đến ca dao dân ca, tục

ngữ… Tất cả đều là biểu hiện cụ thể

của VHDG. Để hiểu rõ chúng ta cùng

tìm hiểu bài “KHÁI QUÁT VHDG

VN”

của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

Thao tác 1: Giáo viên hướng dẫn học

sinh tìm hiểu các đặc trưng cơ bản

của văn học dân gian Việt Nam

Mục tiêu: giúp học sinh hiểu rõ những

đặc trưng cơ bản của văn học dân

gian.

Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc cá nhân.

Kĩ thuật dạy học: động não, thông tin

– phản hồi, trải nghiệm sáng tạo.

Các bước thực hiện:

I. Đặc trưng cơ bản của văn học dân gian

Việt Nam

1. Văn học dân gian là những tác phẩm

nghệ thuật ngôn từ truyền miệng

- Truyền miệng: là sự ghi nhớ theo kiểu nhập

tâm và phổ biến bằng lời nói hoặc bằng trình

diễn cho người khác nghe, xem.

- Văn học dân gian ra đời từ rất sớm, từ khi

chưa có chữ viết nên được lưu truyền chủ

yếu bằng phương thức truyền miệng. Mặt

khác, phương thức truyền miệng cũng xuất

phát từ chính nhu cầu sáng tác và thưởng

1. Văn học dân gian là những tác

phẩm nghệ thuật ngôn từ truyền

miệng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV: Em hiểu thế nào là truyền miệng?

Tại sao truyền miệng là phương thức

sáng tác và lưu truyền cơ bản của văn

học dân gian?

Theo em, quá trình truyền miệng được

thực hiện thông qua hình thức nào?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi lại câu trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- Hs trả lời câu hỏi.

- Gv quan sát, hỗ trợ, tư vấn

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV: nhận xét đánh giá kết quả của các

cá nhân, chuẩn hóa kiến thức.

Hoạt động trải nghiệm, sáng tạo:

cho học sinh nghe một bài ca dao hoặc

mô tả một cảnh trên chiếu chèo để các

em thấy rõ sự kết hợp giữa lời thơ,

nhạc điệu và diễn xuất. Giáo viên cũng

có thể gọi học sinh hát lại một câu ca

dao, một làn điệu dân ca để các em

trải nghiệm thêm các hình thức diễn

xướng của văn học dân gian.

2. Văn học dân gian là sản phẩm của

quá trình sáng tác tập thể (tính tập

thể)

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV: Em hiểu thế nào về khái niệm tập

thể? Vì sao văn học dân gian lại là sản

phẩm của quá trình sáng tác tập thể?

Theo em, tính tập thể và tính truyền

miệng của văn học dân gian có mối

quan hệ với nhau như thế nào?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi lại câu trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

thức văn học một cách trực tiếp của người

dân lao động xưa. Đây cũng chính là điểm

khác biệt rất cơ bản giữa văn học dân gian và

văn học viết.

- Quá trình truyền miệng được thực hiện

thông qua hình thức diễn xướng dân gian

(trình bày tác phẩm một cách tổng hợp thông

qua các hình thức nói, kể, hát, diễn).

2. Văn học dân gian là sản phẩm của quá

trình sáng tác tập thể (tính tập thể)

- Tập thể: một nhóm người, một cộng đồng

người.

- Văn học dân gian là sản phẩm của quá trình

sáng tác tập thể vì:

+ Trong quá trình sáng tác, lúc đầu, tác phẩm

có thể do một cá nhân khởi xướng.

+ Khi tác phẩm được hình thành, nó sẽ được

tập thể đón nhận và tiếp tục lưu truyền qua

nhiều địa phương, nhiều thế hệ khác nhau.

+ Trong quá trình lưu truyền, tác phẩm văn

học dân gian tiếp tục được các thế hệ người

dân bổ sung, biến đổi nhằm giúp cho tác

phẩm hoàn thiện hơn về nội dung cũng như

hình thức nghệ thuật.

+ Dần dần, qua lưu truyền, người ta không

nhớ được và cũng không cần nhớ ai đã từng

là tác giả, tác phẩm văn học dân gian trở

thành của chung.

=> Tính truyền miệng và tính tập thể là hai

đặc trưng cơ bản, chi phối, xuyên suốt quá

- Hs trả lời câu hỏi.

- Gv quan sát, hỗ trợ, tư vấn

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV: nhận xét đánh giá kết quả của các

cá nhân, chuẩn hóa kiến thức.

Thao tác 2: Giáo viên hướng dẫn học

sinh tìm hiểu hệ thống thể loại của

văn học dân gian Việt Nam

Mục tiêu: giúp học sinh nắm được các

thể loại của văn học dân gian và có

thể định nghĩa ngắn gọn và nêu ví dụ

về từng thể loại.

Phương tiện: bảng phụ, bút dạ, máy

chiếu.

Kĩ thuật dạy học: động não, thông tin

– phản hồi, khăn trải bàn

Hình thức tổ chức: học sinh làm việc

nhóm.

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập:

Dựa vào sách giáo khoa, em hãy kể

tên các thể loại của văn học dân gian

Việt Nam và hãy định nghĩa thật ngắn

gọn khái niệm các thể loại? Kể tên một

số tác phẩm thuộc những thể loại văn

học dân gian mà em biết ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS các nhóm tiến hành thảo luận và

cử đại diện trình bày.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- Các nhóm tranh luận và bổ xung ý

kiến.

- Gv quan sát, hỗ trợ, tư vấn

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV: nhận xét đánh giá kết quả của các

nhóm, chuẩn hóa kiến thức.

trình sáng tạo và lưu truyền tác phẩm dân

gian. Hai đặc trưng này có quan hệ mật thiết,

thể hiện sự gắn bó của văn học dân gian với

các sinh hoạt khác nhau trong đời sống cộng

đồng.

II. Hệ thống thể loại của văn học dân gian

Việt Nam

- Văn học dân gian Việt Nam bao gồm 12 thể

loại chính: thần thoại, truyền thuyết, sử thi,

truyện cổ tích, truyện ngụ ngôn, truyện cười,

tục ngữ, câu đố, ca dao, vè, truyện thơ, chèo.

- Thần thoại:

+ Tác phẩm tự sự dân gian.

+ Thường kể về các vị thần nhằm giải thích

các hiện tượng tự nhiên, thể hiện khát vọng

chinh phục tự nhiên của con người thời cổ

đại.

- Sử thi:

+ Tác phẩm tự sự dân gian có quy mô lớn.

+ Sử dụng ngôn ngữ có vần, nhịp, xây dựng

những hình tượng nghệ thuật hoành tráng.

+ Kể về một hoặc nhiều biến cố diễn ra trong

đời sống cộng đồng của cư dân cổ đại.

- Truyền thuyết:

+ Tác phẩm tự sự dân gian.

+ Kể về các sự kiện hoặc các nhân vật lịch sử

có thật theo hướng lí tưởng hóa.

+ Thể hiện sự ngưỡng mộ và tôn vinh của

nhân dân.

- Truyện cổ tích:

+ Tác phẩm tự sự dân gian.

+ Cốt truyện và hình tượng được hư cấu có

chủ định.

+ Kể về số phận người dân lao động trong xã

hội, thể hiện tinh thần nhân đạo và tinh thần

lạc quan của người lao động.

- Văn học dân gian Việt Nam bao gồm

12 thể loại chính: thần thoại, truyền

thuyết, sử thi, truyện cổ tích, truyện

ngụ ngôn, truyện cười, tục ngữ, câu

đố, ca dao, vè, truyện thơ, chèo.

Thao tác 3: Giáo viên hướng dẫn

học sinh tìm hiểu những giá trị cơ

bản của văn học dân gian Việt Nam

Mục tiêu: giúp học sinh nắm được

những giá trị cơ bản của văn học dân

gian Việt Nam, từ đó, yêu quý và tự

hào về văn học dân tộc.

Kĩ thuật dạy học: công não, thông tin

– phản hồi, phòng tranh.

- Truyện ngụ ngôn:

+ Tác phẩm tự sự dân gian ngắn.

+ Kết cấu chặt chẽ.

+ Thông qua các ẩn dụ để kể về những sự

việc liên quan đến con người.

+ Nêu lên các bài học kinh nghiệm về cuộc

sống hoặc triết lí nhân sinh.

- Truyện cười:

+ Tác phẩm tự sự dân gian ngắn.

+ Kết cấu chặt chẽ, kết thúc bất ngờ.

+ Kể về những sự việc xấu, trái tự nhiên để

gây cười nhằm mục đích giải trí, phê phán.

- Tục ngữ:

+ Câu nói ngắn gọn, hàm súc.

+ Có hình ảnh, vần, nhịp.

+ Đúc kết kinh nghiệm thực tiễn.

- Câu đố:

+ Bài văn vần hoặc câu nói có vần.

+ Mô tả đồ vật bằng cách ám chỉ để người

nghe lí giải, nhằm rèn luyện tư duy, khả năng

liên tưởng, suy đoán.

- Ca dao, dân ca:

+ Tác phẩm trữ tình dân gian.

+ Thường kết hợp giữa lời thơ và điệu nhạc.

+ Thể hiện tư tưởng, tình cảm của con người.

- Vè:

+ Tác phẩm tự sự dân gian bằng vần.

+ Kể lại hoặc bình luận những sự kiện có

tính thời sự hoặc những sự kiện lịch sử

đương thời.

- Truyện thơ:

+ Tác phẩm tự sự dân gian bằng thơ.

+ Giàu chất trữ tình.

+ Phản ánh số phận và khát vọng của con

người khi hạnh phúc lứa đôi và sự công bằng

bị tước đoạt.

- Chèo:

+ Tác phẩm sân khấu dân gian.

+ Kết hợp các yếu tố trữ tình và trào lộng để

ca ngợi những tấm gương đạo đức và phê

phán, đả kích cái xấu trong xã hội.

III. Những giá trị cơ bản của văn học dân

gian Việt Nam

Hình thức tổ chức: học sinh làm việc

nhóm.

Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV: chia học sinh thành 3 nhóm.

Nhóm 1: Tại sao nói văn học dân gian

là kho tri thức vô cùng phong phú về

đời sống các dân tộc?Lấy ví dụ.

Nhóm 2: Tại sao nói văn học dân gian

có giá trị giáo dục sâu sắc về đạo lí

làm người?Lấy ví dụ.

Nhóm 3: Tại sao nói văn học dân gian

có giá trị thẩm mĩ to lớn, góp phần tạo

nên bản sắc riêng cho nền văn học dân

tộc?Lấy ví dụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: bầu nhóm trưởng, thư kí, thảo

luận nhóm, ghi câu trả lời vào bảng

phụ

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

Hs báo cáo kết quả trên bảng phụ, treo

kết quả các nhóm khác quan sát, nhận

xét, phản biện

Gv quan sát, hỗ trợ, tư vấn

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

Gv: Nhận xét đánh giá kết quả của các

nhóm

1. Văn học dân gian là kho tri thức vô cùng

phong phú về đời sống các dân tộc

- Tri thức trong văn học dân gian thuộc đủ

mọi lĩnh vực của đời sống: tự nhiên, xã hội,

con người. Đó là những kinh nghiệm lâu đời

được nhân dân lao động được đúc kết từ thực

tiễn.

- Văn học dân gian có thể cung cấp cho

chúng ta những hiểu biết rất phong phú và đa

dạng về đất nước, lịch sử, văn hóa, con người

Việt Nam.

2. Văn học dân gian có giá trị giáo dục sâu

sắc về đạo lí làm người

- Văn học dân gian góp phần bồi dưỡng cho

chúng ta những phẩm chất tốt đẹp, mang lại

cho ta những bài học về đạo lí, về lẽ sống, về

cách ứng xử, làm người; hướng ta đến những

tình cảm cao đẹp.

3. Văn học dân gian có giá trị thẩm mĩ to

lớn, góp phần tạo nên bản sắc riêng cho

nền văn học dân tộc

- Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, các tác

phẩm văn học dân gian đã được mài giũa,

chắt lọc, trở thành những viên ngọc sáng, có

giá trị thẩm mĩ to lớn.

- Từ lâu, văn học dân gian đã trở thành

nguồn cảm hứng sáng tạo vô tận cho văn học

viết, là mảnh đất màu mỡ cho văn học viết

hình thành và phát triển.

HOTĐỘNG 3: THC HÀNH

B1: GV giao nhiệm vụ:

Câu hi 1:"….là những tác phẩm

nghệ thuật ngôn từ do nhân dân sáng

tác và lưu truyền". Ðó là định nghĩa

về:?

a. Ca dao.

b. Truyện cổ.

c. Tục ngữ.

d. Văn học dân gian.

Câu hi 2:Văn học dân gian ra đời:

a. Từ thời kì xã hội công xã nguyên

d. Văn học dân gian.

a.Từ thời kì xã hội công xã nguyên thuỷ.

thuỷ.

b. Ở thời phong kiến khi xã hội phân

chia giai cấp

c. Ở thế kỷ X cùng một lúc với văn học

viết

d. Từ Cách mạng Tháng 8-1945

Câu hi 3:Câu đánh giá : văn học

dân gian là những hòn ngọc quý là

của :

a. Nguyễn Trãi.

b. Hồ Chí Minh.

c. Nguyễn Du.

d. Phạm Văn Ðồng

Câu hi 4:Văn học dân gian được

truyền miệng bằng hình thức

a. Nói -kể

b. Hát

c. Diễn

d. Tất cả các hình thức trên

B2: HS thực hiện nhiệm vụ:

B3: HS báo cáo kết quả thực hiện

nhiệm vụ

B4: Nhận xét đánh giá kết quả của

các nhóm

b. Hồ Chí Minh.

d. Tất cả các hình thức trên

HOTĐỘNG 4: ỨNG DỤNG

GV giao nhiệm vụ:

Đọc bài văn bản sau và trả lời câu hỏi:

Tôi mê ca dao từ những ngày còn nhỏ.

Trước khi biết Xuân Diệu nói “Ca dao

là máu của Tổ quốc”,trước khi nghe

Tế Hanh nói “ Tôi lớn lên bằng ca dao

và sữa mẹ”, tôi đã sững sờ trước

những lời ru của má tôi. Mỗi lần ru

con, bà cầm hai tao nôi, hoặc một tay

chụm cả bốn tao nôi vừa đưa vừa hát.

Lạ thay, má tôi làm lụng suốt ngày

đầu tắt mặt tối mà khi chạm vào tao

nôi của con thì ca dao tuôn ra như

suối, bài nọ nối bài kia tưởng chừng

như vô tận. Tràn ngập trong âm thanh

du dương huyền hoặc là cả một thế

giới lạ lùng, thế giới của mồ hôi nước

1.Câu chủ đề của văn bản: Tôi mê ca dao từ

những ngày còn nhỏ.

Người viết sử dụng thao tác diễn dịch .

mắt, thế giới của tình thương, của tình

yêu, của cái thiện, của sự huyền ảo

mộng mơ...

( Trích Lời ngỏ Vẻ đẹp trong ca dao-

Nguyễn Đức Quyền)

1/ Xác định câu chủ đề của văn bản.

Người viết sử dụng thao tác diễn dịch

hay quy nạp?

2/ Tế Hanh nói“ Tôi lớn lên bằng ca

dao và sữa mẹ”. Ý nghĩa của câu nói

này là gì?

B2: HS thực hiện nhiệm vụ:

-B3: HS báo cáo kết quả thực hiện

nhiệm vụ:

B4: GV nhận xét đánh giá kết quả của

các nhóm

2.Tế Hanh nói “ Tôi lớn lên bằng ca dao và

sữa mẹ”. Ý nghĩa của câu nói này là bên

cạnh sữa mẹ nuôi lớn phần xác thì ca dao

cũng là nguồn sữa ngọt ngào nuôi lớn tinh

thần của con người trong cả cuộc đời. Qua

đó, câu nói ca ngợi vẻ đẹp của ca dao, của

tình mẫu tử thiêng liêng.

HOTĐỘNG 5:Mởrộng, sáng tạo

Gv: Giao nhiệm vụ

+ Kể lại một câu chuyện cổ dân gian

đã từng nghe.

HS: Thực hiện nhiệm vụ

Hs: Báo cáo kết quả thực hiện

nhiệm vụ vào tiết học sau

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết

của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

........................................................................................................................................

.......................................................................................................................

……………………………………………………………………………………

Tuần: 2

Ngày soạn: 6/9

Ngày kí:

Tiết 05 :HOT ĐỘNG GIAO TIẾP BẰNG NGÔN NGỮ

A. VẤN ĐỀ CẦN GIẢI QUYẾT

I. Tên bài học : hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ

II. Hình thức dạy học : DH trên lớp.

III. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh

I. Chuẩn bị của giáo viên: - SGK, thiết kế bài học, giáo án

- Hình ảnh hội nghị Diên Hồng (nếu có)

- Phiếu học tập: phiếu ghi câu hỏi, bài tập để kiểm tra.

II. Chuẩn bị của học sinh: Chuẩn bị bài ở nhà: Đọc các ngữ liệu và trả lời câu hỏi

trong Sgk, vở soạn, vở ghi.

B. NỘI DUNG BÀI HỌC

hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ

C. MỤC TIÊU BÀI HỌC

I. Kiến thức:

- Khái niệm cơ bản về hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ: mục đích (trao đổi

thông tin về nhận thức, tư tưởng tình cảm, hành động,…)

- Hai quá trình trong hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ: tạo lập văn bản (nói

hoặc viết) và lĩnh hội văn bản (nghe hoặc đọc)

- Các nhân tố giao tiếp: nhân vật, hoàn cảnh, nội dung, mục đích, phương tiện

và cách thức giao tiếp.

II. Kĩ năng: -Xác định đúng các nhân tố trong hoạt động giao tiếp

- Những kĩ năng trong các hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ: nghe, nói, đọc,

viết, hiểu

III. Thái độ: Hiểu rõ các nhân tố của hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ và sử

dụng đạt mục đích giao tiếp

IV. Định hướng năng lực hình thành

- Năng lực tự học

- Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo

- Năng lực giao tiếp

- Năng lực thẩm mĩ

- Năng lực sử dụng ngôn ngữ

- Năng lực hợp tác

D.TIẾN TRÌNH BÀI HỌC

Hoạt động của GV và HS

Nội dung yêu cầu cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV: Chia học sinh thành 3 nhóm.

- Nhân vật giao tiếp: Nhân vật “cô yếm

thắm” và nhân vật “anh”

- Hoàn cảnh giao tiếp: Đập đất trồng cây

Phân tích các nhân tố giao tiếp trong

hoạt động giao tiếp sau:

Hỡi cô yếm thắm lòa xòa

Lại đây đập đất trồng cà với anh.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm học sinh tiến hành thảo

luận, lần lượt trả lời các câu hỏi của

giáo viên.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh mỗi nhóm báo cáo kết quả

thảo luận và treo bảng phụ lên để các

nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét về kết quả của

các nhóm

- Giáo viên chuẩn hóa kiến thức

(công việc lao động)

- Nội dung giao tiếp: Cầu khiến- lại đây đập

đất trồng cà với anh.

- Mục đích giao tiếp: Lời tỏ tình

- Phương tiện và cách thức giao tiếp: Từ

ngữ, hình ảnh giản dị, gần gũi nhưng chàng

trai lại bày tỏ được tình cảm, mong muốn

của mình.

HOTĐỘNG2:LUYỆNTẬP

B1: GV giao nhiệm vụ

- Chia lớp thành 5 nhóm mỗi nhóm

thực hiện 1 bài tập

Nhóm 1: Em hãy nghiên cứu và trả lời

các câu hỏi của bài tập 1. Nội dung

giao tiếp là vậy thế nhưng mục đích

của chàng trai có phải là ở chuyện

“đan sàng” hay không? Căn cứ vào

đâu?

Luyệntập

1.Bàitập1(SGK,tr.20)

- Nhân vật giao tiếp: nam, nữ trẻ tuổi (qua từ

xưng hô: “anh”, “nàng”).

- Hoàn cảnh giao tiếp: đêm trăng thanh (đêm

thanh vắng và có trăng sáng)

-> Thích hợp cho những cuộc trò chuyện

mang tính tâm tình, nhất là chuyện tình yêu

của nam nữ trẻ tuổi.

- Nội dung giao tiếp: chàng trai nói về việc

“tre non đủ lá” và đặt ra vấn đề “nên chăng”

tính đến chuyện “đan sàng”.

- Mục đích: hỏi ý của cô gái về chuyện kết

duyên (Căn cứ vào nhân vật, hoàn cảnh giao

tiếp).

- Cách nói của chàng trai phù hợp với nội

dung và mục đích giao tiếp: mượn hình ảnh

“tre non đủ lá” (họ đã đến tuổi trưởng thành)

và mượn chuyện “đan sàng” (kết duyên) ->

Mang màu sắc văn chương, vừa có hình ảnh,

vừa đậm sắc thái tình cảm nên dễ đi vào

lòng người.

2. Bài tập 2 (SGK, tr. 20 – 21)

Nhóm 2: Trong cuộc giao tiếp trên,

các nhân vật đã thực hiện bằng ngôn

ngữ những hành động nói cụ thể nào?

Nhằm mục đích gì? Cả ba câu trong

lời nói của ông già với A Cổ đều có

hình thức của câu hỏi nhưng mục đích

có phải là để hỏi không?

Các từ ngữ được dùng cho thấy quan

hệ, thái độ, tình cảm của hai nhân vật

như thế nào?

Nhóm 3: Làm bài tập 3

Khi làm bài thơ này HXH đã gt với

người đọc về vấn đề gì? Nhằm mục

đích gì? Bằng các phuơng tiện từ ngữ,

hình ảnh nào?

Người đọc căn cứ vào đâu để tìm hiểu

bài thơ? Cảm nhận bài thơ?

Nhóm 4: Làm bài tập 4

Viết 1 đoạn thông báo ngắn cho các

bạn học sinh toàn trường biết về hoạt

động làm sạch môi trường nhân ngày

môi trường thế giới.

a) Các hành động nói cụ thể: Chào, chào đáp

lại, khen, hỏi, trả lời

b) Cả ba câu trong lời của ông già đều là câu

hỏi nhưng có sự khác nhau về nội dung:

+ Câu 1: “ A cổ hả?” -> Hình thức là hỏi,

mục đích chào lại

+ Câu 2: “lớn tướng rồi nhỉ-> Hình thức hỏi,

mục đích khen

+ Câu 3: Bố cháu có… ko ? -> hình thức là

hỏi, có mục đích hỏi

- Các nhân vật có tình cảm chân thành với

nhau. Có thái độ tôn trọng nhau theo đúng

cương vị “ vai” giao tiếp của mình.

3.Bàitập3(sgk/tr21).

- HXH giao tiếp với bạn đọc về vẻ đẹp, về

thân phận chìm nổi của người phụ nữ trong

xã hội phong kiến, đông thời khẳng định

phẩm chất trong sáng của người phụ nữ và

của bản thân mình

- Người đọc căn cứ vào các từ “trắng, tròn->

nói về vẻ đẹp”; thành ngữ “bảy nổi ba chìm-

> nói về sự chìm nổi”, “tấm lòng son->

phẩm chất cao đẹp bên trong”, đòng thời

liên hệ về cuộc đời tác giả để hiểu và cảm

nhận bài thơ.

4.Bàitập4(sgk/tr21).

THÔNG BÁO

- Nhân ngày môi trường thế giới, ĐTNCS

HCM nhà trường tổ chức buổi tổng vệ sinh

toàn trường để làm cho trường thêm xanh

sạch đẹp.

- Thời gian làm việc: từ 7h sáng chủ nhật

ngày 05 tháng 06 năm 2017.

- Nội dung công việc: thu dọn rác, khai

thông cống rãnh, phát quang cỏ dại, trồng

thêm cây xanh…

- Lực lượng tham gia: toàn thể học sinh của

trường.

- Dụng cụ: mỗi học sinh khi đi mang theo 1

dụng cụ: cuốc, xẻng, chổi, dao,…

- Kế hoạch cụ thể: các lớp nhận tại văn

phòng đoàn trường.

- Nhà trường kêu gọi toàn thể học sinh trong

Nhóm 5: Làm bài tập 5

Thư viết cho ai? Người viết có tư cách

và quan hệ như thế nào với người

nhận.

Hoàn cảnh của người viết và người

nhận thư đó như thế nào?

Thư viết về chuyện gì? Có nội dung

gì?

Thư viết để làm gì?

Thư viết như thế nào?

B2: HS thực hiện nhiệm vụ

B3: HS báo cáo kết quả thực hiện

nhiệm vụ

- Các nhóm có thể tranh luận và bổ

xung kiến thức cho nhau.

B4: Gv nhận xét đánh giá kết quả

của các nhóm. GV kết luận và hình

thành kiến thứ

trường hãy nhiệt tình hưởng ứng tích cực

buổi tổng vệ sinh này.

Ngày....... tháng ........ năm .....

BGH nhà trường

5. Bàitập5(sgk/tr21)..

- Nhân vật giao tiếp: Bác Hồ với tư cách là

chủ tịch nước, viết thư cho học sinh- thế hệ

chủ nhân tương lai của nước VN.

- Hoàn cảnh giao tiếp: Đất nước vừa giành

độc lập, HS bắt đầu nhận được một nền giáo

dục hoàn toàn VN

- Nội dung: Thư nói tới niềm vui sướng vì

HS được hưởng nền độc lập của đất nước,

tới nhiệm vụ và trách nhiệm của HS đối với

đất nước. Cuối thư là lời chúc của Bác đối

với HS

- Mục đích: Bác viết thư để chúc mừng HS

nhân ngày khai trường đầu tiên , để xác định

nhiệm vụ nặng nề nhưng vẻ vang của HS

- Thư Bác viết lời lẽ vừa chân tình, gần gũi,

vừa nghiêm túc xác định trách nhiệm của

HS.

HOT ĐỘNG 3 :Vận Dụng

B1: GV giao nhiệm vụ cho HS

Đọc văn bản và trả lời các câu hỏi:

Phân tích các nhân tố giao tiếp thể hiện

trong câu ca dao sau:

Thân em như tấm lụa đào

Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai

B2: HS thực hiện nhiệm vụ

B3: HS trả lời cá nhân

B4: GV nhận xét, chuẩn hóa kiến

thức

Các nhân tố giao tiếp thể hiện trong câu ca

dao sau

- Nhân vật giao tiếp : Cô gái đang nói mọi

người

- Hoàn cảnh giao tiếp: Trong xã hội phong

kiến

- Nội dung giao tiếp : Nói lên vẻ đẹp và

thân phận bị phụ thuộc, lên án sự bất công

của xã hội phong kiến đối với người phụ nữ

- Cách nói: Mở đầu bằng cấu trúc quen

thuộc, thể thơ lục bát, hình ảnh so sánh, ẩn

dụ.

Hoạt động 4: Mở rộng

B1: GV giao nhiệm vụ

GV trình chiếu một đoạn hội thoại của

2 nhân vật trong vở kịch “Quan âm thị

kính” và yêu cầu HS nhận xét về các

nhân tố của hoạt động giao tiếp bằng

ngôn ngữ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết của

bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Bước 3: Báo cáo kết quả

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

…………………………………………………………………………………............

Tuần:

Tiết : 6

Ngày soạn:Ngày kí:

A. VẤN ĐỀ CẦN GIẢI QUYẾT

I. Tên bài học : Văn bản

VĂN BẢN

II. Hình thức dạy học : DH trên lớp.

III. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh

1. Giáo viên:

- Phương tiện, thiết bị:

+ SGK, SGV, Tư liệu Ngữ Văn 11, thiết kế bài học.

+ Máy tính, máy chiếu, loa...

- PPDH: Phát vấn, thuyết trình, nêu vấn đề, thảo luận nhóm, trò chơi

2. Học sinh: Sách giáo khoa, bài soạn.

B. NỘI DUNG BÀI HỌC

Văn bản

C. MỤC TIÊU BÀI HỌC

I. Về kiến thức

- Có được những hiểu biết thiết yếu về văn bản, đặc điểm của văn bản và kiến

thức khái quát về các loại văn bản xét theo phong cách chức năng ngôn ngữ.

II. Về kĩ năng

1. Về kĩ năng chuyên môn

- Nâng cao kĩ năng thực hành phân tích và tạo lập văn bản trong giao tiếp.

2. Về kĩ năng sống

- Rèn luyện kĩ năng giao tiếp, kĩ năng làm việc nhóm.

III. Về thái độ, phẩm chất:

-Thái độ: Có thái độ cẩn thận trong quá trình tạo lập văn bản.

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

IV. Về năng lực

- Năng lực chung:

Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

Rèn luyện năng lực giao tiếp, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

D. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC BÀI HỌC

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung bài học

Hoạt động 1: Khởi động

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Đọc và trả lời câu hỏi:

Dịu dàng là thế Tấm ơi

Mà sao em phải thiệt thòi, vì sao?

Phận nghèo hôm sớm dãi dầu

Hóa bao nhiêu kiếp, ngọt ngào, đa đoan.

Người ngoan ở với người gian

Dẫu hiền như bụt cũng tan nát lòng.

- Đoạn thơ trên có thể được xem là một

văn bản không? Vì sao?

- Mục đích của đoạn thơ trên?

- Văn bản trên thuộc PCNN nào?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ câu trả lời

Bước 3: Báo cáo kết quả vào buổi học

Bước 4:Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét đánh giá kết quả và dẫn

dắt vào bài:Trong hoạt động giao tiếp

dưới hình thức viết, ta thường có các

văn bản để thực hiện các hoạt động

giao tiếp. Vậy văn bản là gì, đặc điểm

của văn bản ntn chúng ta cùng tìm hiểu

trong bài học.

- Đoạn thơ được coi là văn bản vì nó là sản

phẩm của hoạt động giao tiếp bằng ngôn

ngữ, gồm nhiều câu.

- Mục đích giao tiếp: Ca ngợi về phẩm

chất tốt đẹp của cô Tấm, sức sống mãnh

liệt của Tấm. Đồng thời thể hiện sự cảm

thông, trân trọng của tác giả đối với Tấm.

- Văn bản thuộc PCNN nghệ thuật.

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

Thao tác 1: Giáo viên hướng dẫn học

sinh tìm hiểu khái niệm, đặc điểm của

văn bản

Mục tiêu: Giúp học sinh nắm được

I. Khái niệm, đặc điểm

1. Phân tích ngữ liệu

- Văn bản 1:

+ Được tạo ra trong hoạt động giao tiếp

chung, nhằm đáp ứng nhu cầu truyền cho

khái niệm, đặc điểm của văn bản

Kĩ thuật dạy học: công não, thông tin –

phản hồi, phòng tranh.

Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc nhóm.

Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV gọi HS đọc ngữ liệu 1, 2, 3 trong

sách giáo khoa (tr.23).

GV chia HS thành 4 nhóm.

Các nhóm học sinh bầu nhóm trưởng,

thư kí và tiến hành thảo luận để trả lời

các câu hỏi trong sách giáo khoa.

Nhóm 1: Văn bản 1.

Nhóm 2: Văn bản 2.

Nhóm 3: Văn bản 3.

Nhóm 4: Nêu khái niệm, đặc điểm của

văn bản

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

HS các nhóm thảo luận, ghi lại kết quả

vào bảng phụ.

GV: quan sát, hướng dẫn, hỗ trợ học

sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

HS mỗi nhóm cử đại diện báo cáo kết

quả thảo luận.

HS nhóm khác lắng nghe, thảo luận,

nhận xét, bổ sung.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV: nhận xét, rút kinh nghiệm về quá

trình thực hiện nhiệm vụ của từng

nhóm học sinh.

GV: Chuẩn hóa kiến thức

Khái niệm:

- Văn bản là sản phẩm của hoạt động

giao tiếp bằng ngôn ngữ, gồm một hoặc

nhiều câu, nhiều đoạn.

Đặc điểm:

- Mỗi văn bản tập trung thể hiện một

chủ đề và triển khai chủ đề đó một cách

nhau kinh nghiệm sống.

+ Dung lượng: 1 câu.

+ Đề cập đến một kinh nghiệm sống thông

qua một hình ảnh cụ thể, có tính hình

tượng.

+ Văn bản được tạo ra nhằm truyền đạt

kinh nghiệm sống.

- Văn bản 2:

+ Được tạo ra trong hoạt động giao tiếp

giữa cô gái và mọi người.

+ Dung lượng: 4 câu.

+ Nội dung của văn bản hướng đến thể

hiện thân phận phụ thuộc của người phụ

nữ trong xã hội phong kiến thông qua một

hình ảnh cụ thể, có tính hình tượng.

+ Bố cục triển khai: cô gái ví mình như hạt

mưa => hạt mưa không thể tự quyết định

nơi mà nó sẽ rơi xuống => cũng giống như

thân phận của người phụ nữ trong xã hội

phong kiến, họ không thể tự quyết định số

phận của mình.

+ Mục đích: là tiếng ca than thân, nêu lên

một hiện tượng bất công trong đời sống xã

hội để mọi người thấu hiểu, cảm thông.

- Văn bản 3:

+ Văn bản được tạo ra trong hoạt động

giao tiếp giữa chủ tịch nước với toàn thể

đồng bào.

+ Dung lượng: 15 câu.

+ Nội dung của văn bản là lời kêu gọi toàn

dân Việt Nam đứng lên kháng chiến chống

Pháp bằng cách sử dụng lí lẽ, lập luận trực

tiếp.

+ Bố cục của văn bản: mở đầu: lập trường

chính nghĩa của ta, dã tâm của thực dân

Pháp => chân lí sống của dân tộc: thà hi

sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất

nước, nhất định không chịu làm nô lệ =>

kêu gọi mọi người đứng lên đánh thực dân

Pháp bằng mọi vũ khí có thể => khẳng

định niềm tin vào thắng lợi tất yếu của dân

tộc.

+ Mục đích của văn bản: kêu gọi, khích lệ

trọn vẹn.

- Các câu trong văn bản có sự liên kết

chặt chẽ, đồng thời, cả văn bản được

xây dựng theo một kết cấu mạch lạc.

- Mỗi văn bản có dấu hiệu biểu hiện

tính hoàn chỉnh về nội dung (thường

mở đầu bằng một nhan đề và kết thúc

bằng các hình thức thích hợp với từng

loại văn bản).

- Mỗi văn bản nhằm thực hiện một

hoặc một số mục đích giao tiếp nhất

định .

Thao tác 2: Giáo viên hướng dẫn học

sinh tìm hiểu các loại văn bản

Mục tiêu: Giúp học sinh biết phân biệt

các loại văn bản.

Phương tiện: bảng phụ.

Kĩ thuật dạy học: công não, thông tin –

phản hồi, mảnh ghép.

Hình thức tổ chức: học sinh làm việc

nhóm dưới sự hướng dẫn của giáo

viên.

Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

+ Nhóm 1, 2: Làm bài tập số 1/ sgk

tr 25 và hãy cho biết có mấy loại văn

bản ?

+ Nhóm 3, 4: Làm bài tập số 2/ sgk

tr25, và hãy cho biết có mấy loại văn

bản ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS mỗi nhóm bầu thư kí, nhóm

trưởng và tiến hành thảo luận.

- Sau khi thống nhất kết quả, học sinh

ghi lại kết quả thảo luận vào bảng phụ.

- GV: quan sát, hỗ trợ học sinh.

đồng bào toàn quốc quyết tâm kháng chiến

chống thực dân Pháp.

2. Khái niệm và đặc điểm của văn bản

a. Khái niệm

- Văn bản là sản phẩm của hoạt động giao

tiếp bằng ngôn ngữ, gồm một hoặc nhiều

câu, nhiều đoạn.

b. Đặc điểm

- Mỗi văn bản tập trung thể hiện một chủ

đề và triển khai chủ đề đó một cách trọn

vẹn.

- Các câu trong văn bản có sự liên kết chặt

chẽ, đồng thời, cả văn bản được xây dựng

theo một kết cấu mạch lạc.

- Mỗi văn bản có dấu hiệu biểu hiện tính

hoàn chỉnh về nội dung (thường mở đầu

bằng một nhan đề và kết thúc bằng các

hình thức thích hợp với từng loại văn bản).

- Mỗi văn bản nhằm thực hiện một hoặc

một số mục đích giao tiếp nhất định .

II. Các loại văn bản

1. Phân tích ngữ liệu

a. So sánh văn bản 1, 2 với văn bản 3 ở

mục I

- Vấn đề được đề cập trong văn bản 1 là

một kinh nghiệm sống, thuộc lĩnh vực

quan hệ giữa con người với hoàn cảnh xã

hội; vấn đề được đề cập trong văn bản 2 là

thân phận người phụ nữ trong xã hội

phong kiến, thuộc lĩnh vực tình cảm; vấn

đề được đề cập trong văn bản 3 là lời kêu

gọi toàn dân Việt Nam đứng dậy chống

Pháp, thuộc lĩnh vực chính trị, tư tưởng.

- Từ ngữ được sử dụng trong văn bản 1 và

văn bản 2 là từ ngữ thông thường, giàu

hình ảnh còn từ ngữ được sử dụng trong

văn bản 3 là từ ngữ chính trị.

- Cách thức thể hiện của văn bản 1 và văn

bản 2 là thông qua một hình ảnh cụ thể, có

tính hình tượng còn cách thức thể hiện

trong văn bản 3 là sử dụng lí lẽ, lập luận

trực tiếp.

b. So sánh văn bản 2, 3 với một bài học

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

HS mỗi nhóm cử đại diện báo cáo kết

quả thảo luận.

HS nhóm khác lắng nghe, thảo luận,

nhận xét, bổ sung.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV: nhận xét, rút kinh nghiệm về quá

trình thực hiện nhiệm vụ của từng

nhóm học sinh.

GV: Chuẩn hóa kiến thức

HS ghi bài.

trong sách giáo khoa, một đơn xin nghỉ

học hoặc giấy khai sinh.

- Văn bản 2 thuộc lĩnh vực giao tiếp nghệ

thuật, văn bản 3 thuộc lĩnh vực giao tiếp

chính trị, văn bản sách giáo khoa thuộc

lĩnh vực giao tiếp khoa học, văn bản giấy

khai sinh, đơn xin nghỉ học thuộc lĩnh vực

giao tiếp hành chính.

- Văn bản 2 có kết cấu của ca dao, thể thơ

lục bát; văn bản 3 có kết cấu ba phần (mở

bài, thân bài, kết bài); văn bản trong sgk

có kết cấu mạch lạc, chặt chẽ; văn bản

hành chính có mẫu hoặc in sẵn.

- Mục đích giao tiếp của văn bản 2 là bộc

lộ cảm xúc, mục đích của văn bản 3 là kêu

gọi toàn quốc kháng chiến; mục đích của

văn bản sgk là truyền thụ kiến thức khoa

học; mục đích của đơn xin phép, giấy khai

sinh là trình bày kiến, nguyện vọng, ghi

nhận sự việc, hiện tượng đời sống.

- Cách thức sử dụng từ ngữ: văn bản 2

dùng nhiều từ ngữ nghệ thuật, văn bản 3

dùng nhiều từ ngữ chính trị, văn bản sgk

dùng nhiều từ ngữ khoa học, văn bản giấy

khai sinh, đơn xin phép nghỉ học sử dụng

nhiều từ hành chính.

2. Các loại văn bản

- Theo lĩnh vực giao tiếp, người ta phân

biệt các loại văn bản sau:

+ Văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ sinh

hoạt.

+ Văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ nghệ

thuật.

+ Văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ khoa

học.

+ Văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ hành

chính.

+ Văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ chính

luận.

+ Văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ báo

chí.

Hoạt động 3: Luyện tập

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

Đọc bài ca dao sau và trả lời câu hỏi:

“Ước gì anh hoá ra hoa

Để em nâng lấy rồi mà cài khăn

Ước gì anh hoá ra chăn

Để cho em đắp em lăn ra nằm.”

- Bài ca dao trên có thể được xem là

một văn bản không? Vì sao?

- Mục đích của bài ca dao trên?

- Văn bản trên thuộc PCNN nào?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS tiến hành thảo luận, ghi lại kết

quả thảo luận vào bảng phụ.

- GV: quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

HS mỗi nhóm cử đại diện báo cáo kết

quả thảo luận.

HS nhóm khác lắng nghe, nhận xét, bổ

sung.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV: nhận xét.Chuẩn hóa kiến thức

HS ghi bài.

- Bài ca dao có được coi là văn bản vì nó

là sản phẩm của hoạt động giao tiếp bằng

ngôn ngữ, gồm nhiều câu.

- Mục đích giao tiếp: Bộc lộ tình cảm.

- Văn bản thuộc PCNN nghệ thuật.

Hoạt động 4: Vận dụng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

Đọc bài ca dao sau và trả lời câu hỏi:

Bây giờ mận mới hỏi đào

Vườn hồng đã có ai vào hay chưa

Mận hỏi thì đào xin thưa

Vườn hồng có lối nhưng chưa ai vào

- Bài ca dao trên có thể được xem là

một văn bản không? Vì sao?

- Mục đích của bài ca dao trên?

- Văn bản trên thuộc PCNN nào?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS tiến hành thảo luận, ghi lại kết

quả thảo luận vào bảng phụ.

- GV: quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

HS mỗi nhóm cử đại diện báo cáo kết

- Bài ca dao có được coi là văn bản vì nó

là sản phẩm của hoạt động giao tiếp bằng

ngôn ngữ, gồm nhiều câu.

- Mục đích giao tiếp: Thông qua hình thức

đối đáp, ướm hỏi của hai nhân vật trữ tình

để bộc lộ tình cảm, tình yêu.

- Văn bản thuộc PCNN nghệ thuật.

quả thảo luận.

HS nhóm khác lắng nghe, nhận xét, bổ

sung.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV: nhận xét.Chuẩn hóa kiến thức

Hoạt động 5: Mở rộng, sáng tạo

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:

Đăm Săn múa một lần xốc tới, chàng

vượt một đồi tranh …. Một lần xốc tới

nữa chàng vượt một đồi lồ ô. Chàng

chạy vun vút qua phía đông, vun vút

qua phía tây”. (Trích sử thi Đăm Săn)

- Đoạn văn trên có thể được xem là một

văn bản không? Vì sao?

- Mục đích của đoạn văn trên là gì?

- Văn bản trên thuộc PCNN nào?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS tiến hành thảo luận, ghi lại kết

quả thảo luận vào bảng phụ.

- GV: quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

HS mỗi nhóm cử đại diện báo cáo kết

quả thảo luận.

HS nhóm khác lắng nghe, nhận xét, bổ

sung.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV: nhận xét.Chuẩn hóa kiến thức

Đoạn văn trên được coi là văn bản vì nó là

sản phẩm của hoạt động giao tiếp bằng

ngôn ngữ, gồm nhiều câu.

- Mục đích giao tiếp: Miêu tả tài năng

múa khiên của Đăm Săn

- Văn bản thuộc PCNN nghệ thuật.

…………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………

I. MỤC ĐÍCH:

BÀI VIẾT SỐ 1

- Kiểm tra mức độ đạt chuẩn kiến thức, kĩ năng được qui định trong chương trình

môn Ngữ văn lớp 10

- Hình thức kiểm tra tự luận. Học sinh làm ở nhà

+ Thời gian: 45 phút

- Yêu cầu ra đề đảm bảo:

1.Kiến thức:

- Ôn tập, củng cố kiến thức về văn biểu cảm

- Tích hợp với tiếng Việt ở bài Văn bản và đặc điểm của văn bản

2.Kĩ năng:

- Kĩ năng viết văn biểu cảm

- Rèn luyện kĩ năng tạo lập văn bản có đủ bố cục ba phần, có liên kết về hình thức và

nội dung

3.Thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Có tình cảm chân thành trước những vấn đề có ý nghĩa trong cuộc sống

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4.Phát triển năng lực:

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp hàng ngày

+ Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn học

+ Năng lực vận dụng kiến thức văn học vào cuộc sống…

II. THIẾT LẬP MA TRẬN:

Mức độ

NLĐG

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

cao

Cộng

I. Đọc hiểu

Số câu

Số điểm

Tỉ lệ

II. Tạo lập

văn bản

Viết bài văn

biểu cảm

Số câu

Số điểm

Tỉ lệ

100%

Tổng cộng

Số câu

Số điểm

Tỉ lệ

100%

III. THIẾT LẬP ĐỀ THI

Đề bài: Cảm nghĩ chân thực của anh (chị) về những ngày đầu tiên bước vào

trường trung học phổ thông.

IV. HƯỚNG DẪN CHẤM

Phần

Câu

Nội dung

Điểm

Làm văn

Cảm nghĩ về những ngày đầu tiên bước vào trường

trung học phổ thông.

a. Đảm bảo cấu trúc của một bài văn nghị luận: Có đầy đủ

Mở bài, Thân bài, Kết bài. Mở bài giới thiệu được tác giả,

tác phẩm, đoạn trích; Thân bài triển khai được các luận

điểm thể hiện cảm nhận về đoạn trích; Kết bài khái quát

được nội dung nghị luận về đoạn trích.

0,5

b. Xác định đúng vấn đề để viết

0,5

c. Triển khai các luận điểm: vận dụng tốt các thao táclập

luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng

8,0

Học sinh có thể sắp xếp các luận điểm theo nhiều cách

nhưng về cơ bản, cần đảm bảo những yêu cầu sau

- Giới thiệu và nêu cảm nghĩ chung khi được trở thành

học sinh trung học phổ thông.

- Cảm nghĩ khi mới đặt chân đến trường (thầy cô, bạn bè,

lớp học, khung cảnh trường)

- Cảm nghĩ về buổi chào cờ đầu tiên, buổi lao động, sinh

hoạt tập thể.

- Cảm nghĩ về những buổi học đầu tiên.

- Những suy nghĩ ước mơ tương lai, niềm tin vào bản thân

và ngôi trường…

+ Cảm xúc đọng lại từ ngôi trường mới.

+ Ý thức trách nhiệm học tập, rèn luyện đạo đức của bản

thân trong ba năm học.

d. Sáng tạo: có cách diễn đạt độc đáo; suy nghĩ, kiến giải

mới mẻ về nội dung hoặc nghệ thuật đoạn trích

0,5

e. Chính tả, dùng từ đặt câu: đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ

pháp của câu, ngữ nghĩa tiếng Việt.

0,5

Tổng điểm

10.0

*Lưu ý chung:

1. Do đặc trưng của môn Ngữ văn, bài làm của thí sinh cần được đánh giá tổng

quát, tránh đếm ý cho điểm..

2. Chỉ cho điểm tối đa theo thang điểm với những bài viết đáp ứng đầy đủ những

yêu cầu đã nêu ở mỗi câu, đồng thời phải chặt chẽ, diễn đạt lưu loát, có cảm xúc.

3. Khuyến khích những bài viết có sáng tạo. Bài viết có thể không giống đáp án, có

những ý ngoài đáp án, nhưng phải có căn cứ xác đáng và lí lẽ thuyết phục.

4. Không cho điểm cao đối với những bài chỉ nêu chung chung, sáo rỗng hoặc

phần thân bài ở câu 2 phần làm văn chỉ viết một đoạn văn.

5. Cần trừ điểm đối với những lỗi về hành văn, ngữ pháp và chính tả.

---------Hết---------

…………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………..

Tuần:

Tiết theo PPCT: 07 - 08

Ngày soạn:Ngày kí:

CHIẾN THẮNG MTAO MXÂY

Trích “Sử thi Đăm – San”

A. VẤN ĐỀ CẦN GIẢI QUYẾT

I. Tên bài học : Chiến thắng Mtao Mxây

II. Hình thức dạy học : DH trên lớp.

III. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh

1. Giáo viên:

- Phương tiện, thiết bị:

+ SGK, SGV, Tư liệu Ngữ Văn 11, thiết kế bài học.

+ Máy tính, máy chiếu, loa...

- PPDH: Phát vấn, thuyết trình, nêu vấn đề, thảo luận nhóm, trò chơi

2. Học sinh: Sách giáo khoa, bài soạn.

B. NỘI DUNG BÀI HỌC

Chiến thắng Mtao Mxây

C. MỤC TIÊU BÀI HỌC

I. Về kiến thức

- Nắm được đặc điểm của sử thi anh hùng trong việc xây dựng kiểu nhân vật

anh hùng sử thi, về nghệ thuật miêu tả và sử dụng ngôn từ.

- Biết cách phân tích một văn bản sử thi anh hùng để thấy được giá trị của sử thi

về nội dung và nghệ thuật, đặc biệt là cách sử thi mượn việc mô tả chiến tranh để

khẳng định lí tưởng về một cuộc sống hòa hợp, hạnh phúc.

II. Về kĩ năng

1. Về kĩ năng chuyên môn

- Rèn luyện kĩ năng đọc hiểu một văn bản sử thi theo đặc trưng thể loại.

2. Về kĩ năng sống

- Rèn luyện kĩ năng giao tiếp, kĩ năng làm việc nhóm.

III. Về thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Nhận thức được lẽ sống cao đẹp của mỗi cá nhân là hi sinh, phấn đấu

vì danh dự và hạnh phúc yên vui của cả cộng đồng.

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm…

IV. Phát triển năng lực:

- Năng lực chung:

Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng: Năng lực tự học, năng lực hợp tác…

D. Tiến trình dạy học

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung bài học

Hoạt động 1: Khởi động

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

GV cho HS xem trích đoạn video về sử

thi Đăm-săn.

Nêu nội dung của đoạn video ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS suy nghĩ câu trả lời

- GV: quan sát, hướng dẫn học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- HS trả lời câu hỏi.

- HS trong lớp nhận xét, bổ sung.

- GV lắng nghe, quan sát, hướng dẫn.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét, khái quát

GV dẫn dắt vào bài mới:Đối với đồng

bào các dân tộc Tây Nguyên, sử thi

Đăm săn thể hiện bức tranh về con

người và thiên nhiên hùng vĩ, bức tranh

về những biến cố dữ dội trong cuộc

sống của đồng bào Ê đê, thể hiện khát

vọng lớn lao của họ trong buổi đầu lịch

sử. Bài học hôm nay, cô và các em cùng

tìm hiểu sử thi này qua một đoạn trích

tiêu biểu nhất – “Chiến thắng Mtao

Mxây”

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết

của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

Thao tác 1: Giáo viên hướng dẫn học

sinh tìm hiểu mục tiểu dẫn

Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu rõ hơn

khái niệm sử thi, sử thi thần thoại và sử

thi anh hùng và có những hiểu biết cơ

bản về sử thi “Đăm săn” và đoạn trích

“Chiến thắng Mtao Mxây”.

Phương tiện: thiết kế bài giảng, máy

chiếu.

Phương pháp, kĩ thuật dạy học: công

não, thông tin phản hồi.

Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập.

Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

GV gọi HS đọc phần Tiểu dẫn trong

Sgk và yêu cầu học sinh lần lượt trả lời

các câu hỏi sau:

- Em hiểu thế nào là sử thi? Có mấy

loại sử thi? Đó là những loại nào?

- Sử thi Đăm săn thuộc thể loại sử thi

anh hùng hay sử thi thần thoại ?

- Em hãy tóm tắt nội dung sử thi Đăm

săn.

- Nêu vị trí của đoạn trích Chiến thắng

Mtao Mxây và phân tích bố cục của

đoạn trích này.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS suy nghĩ, thảo luận

- GV: quan sát, hướng dẫn học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- HS trả lời lần lượt các câu hỏi.

- HS trong lớp thảo luận, nhận xét, bổ

sung.

- GV lắng nghe, quan sát, hướng dẫn.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét, rút kinh nghiệm về câu

trả lời của học sinh.

I. Tìm hiểu chung

1. Khái quát về sử thi

a. Khái niệm

- Sử thi là thể loại tác phẩm tự sự cỡ lớn,

có vần và nhịp, xuất hiện sớm trong lịch

sử văn học của các dân tộc nhằm ngợi ca

sự nghiệp anh hùng, những sự kiện trọng

đại có nghĩa với toàn dân tộc trong buổi

bình minh của lịch sử.

b. Phân loại

- Có hai loại sử thi: sử thi thần thoại và sử

thi anh hùng.

+ Sử thi thần thoại: đi vào các đề tài chính

của thần thoại như sự hình thành vũ trụ, sự

ra đời của muôn loài, nguồn gốc dân tộc,

sự sáng tạo văn hóa.

+ Sử thi anh hùng: miêu tả sự nghiệp và

chiến công của người anh hùng trong

khung cảnh những sự kiện lớn có nghĩa

quan trọng đối với toàn thể cộng đồng.

2. Sử thi “Đăm săn”

- Là bộ sử thi anh hùng của người Ê đê.

- Tóm tắt (sgk).

3. Đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây”

- Đoạn trích nằm ở phần giữa tác phẩm, kể

chuyện Đăm săn đi đánh Mtao Mxây để

cứu vợ về.

- Bố cục: 3 phần

+ Trận đánh giữa hai tù trưởng.

+ Cảnh Đăm săn cùng nô lệ ra về sau

chiến thắng.

+ Cảnh Đăm săn ăn mừng chiến thắng.

II. Đọc hiểu văn bản

1. Cuộc chiến giữa hai tù trưởng

- Đăm săn khiêu chiến: thách đấu (ta thách

nhà ngươi đọ dao với ta), đe dọa (ta sẽ lấy

cái sàn hiên nhà ngươi ta bổ đôi, ta sẽ lấy

cái cầu thang nhà ngươi ta chẻ ra), sử dụng

cách nói khinh miệt, coi thường Mtao

Mxây (đến con trâu của nhà ngươi trong

chuồng, ta cũng không thèm đâm nữa là).

- Mtao Mxây đáp lại, bộc lộ rõ sự run sợ

(sợ bị đâm lén, dáng tần ngần do dự, mỗi

Thao tác 2: Giáo viên hướng dẫn học

sinh đọc hiểu văn bản

Mục tiêu: Giúp học sinh cảm nhận

được vẻ đẹp của nhân vật Đăm săn

trong trận đấu với tù trưởng Mtao

Mxây, sự thống nhất cao độ giữa cá

nhân anh hùng sử thi với cộng đồng bộ

tộc; nghệ thuật miêu tả, sử dụng ngôn

ngữ của văn bản.

Phương tiện: thiết kế bài giảng, máy

chiếu, bảng phụ.

Phương pháp, kĩ thuật dạy học: công

não, thông tin phản hồi, kĩ thuật khăn

trải bàn.

Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc nhóm.

Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

GV chia học sinh thành 3 nhóm.

Nhóm 1: Hãy tóm tắt diễn biến trận

đánh và so sánh tài năng, phẩm chất của

hai tù trưởng.

Nhóm 2: Phân tích những câu nói và

hành động của đông đảo dân làng đối

với việc thắng thua của hai tù trưởng để

chỉ ra thái độ và tình cảm của cộng

đồng E đê với mục đích của cuộc chiến

nói chung, đối với người anh hùng sử

thi nói riêng.

Nhóm 3: Phân tích cảnh ăn mừng chiến

thắng của Đăm săn và dân làng để làm

rõ thái độ, cách nhìn nhận của tác giả về

nghĩa thời đại của cuộc chiến tranh bộ

tộc và tầm vóc người anh hùng trong sự

bước mỗi đắn đo).

- Diễn biến cuộc chiến:

* Hiệp 1:

ta bổ đôi, ta sẽ lấy cái cầu thang nhà ngươi

ta chẻ ra), sử dụng cách nói khinh miệt,

coi thường Mtao Mxây (đến con trâu của

nhà ngươi trong chuồng, ta cũng không

thèm đâm nữa là).

- Mtao Mxây đáp lại, bộc lộ rõ sự run sợ

(sợ bị đâm lén, dáng tần ngần do dự, mỗi

bước mỗi đắn đo).

- Diễn biến cuộc chiến:

* Hiệp 1:

- Mtao Mxây múa khiên trước. Khiên hắn

lạch xạch như quả mướp khô => bộc lộ rõ

sự kém cỏi.

- Đăm săn đứng xem Mtao Mxây múa

khiên, không nhúc nhích => thái độ bình

tĩnh, thản nhiên, bộc lộ rõ bản lĩnh của

chàng.

* Hiệp 2:

- Đăm săn múa: một lần xốc tới chàng

vượt đồi tranh; chạy vun vút qua phía

đông, vun vút qua phía tây.

- Mtao Mxây: bước cao bước thấp chạy

hết bãi tây sang bãi đông.

- Mtao Mxây đuối sức, cầu cứu Hơ Nhị

cho miếng trầu nhưng Đăm săn đã đớp

được miếng trầu, sức mạnh của chàng tăng

lên gấp bội.

* Hiệp 3:

- Đăm săn múa khiên: chàng múa trên cao,

gió như bão, chàng múa dưới thấp, gió

như lốc. Chàng dùng cây giáo thần đâm

vào Mtao Mxây nhưng không được => cầu

xin sự trợ giúp của thần linh.

* Hiệp 4:

- Được sự trợ giúp của thần linh, Đăm săn

đuổi theo và giết chết kẻ thù.

=> Cuộc giao chiến cho thấy bản lĩnh, tài

năng của Đăm săn cũng như sự kém cỏi,

huênh hoang của Mtao Mxây. Làm nên

chiến thắng của Đăm săn, có sự trợ giúp

phát triển của cộng đồng.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS bầu nhóm trưởng, thư kí.

- HS trong từng nhóm ghi lại câu trả lời

của mình vào xung quanh bảng phụ, sau

đó, nhóm thống nhất ý kiến và ghi vào

chính giữa.

- GV: quan sát, hướng dẫn học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- HS từng nhóm cử đại diện trả lời, treo

bảng phụ của nhóm mình lên.

- HS trong lớp thảo luận, nhận xét, bổ

sung.

- GV lắng nghe, quan sát, hướng dẫn.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét, rút kinh nghiệm về kết

quả của từng nhóm và chuẩn hóa kiến

thức.

Thao tác 3: Tổng kết

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

của miếng trầu của Hơ nhị, sự ủng hộ của

thần linh. Trên thực tế, sự trợ giúp, ủng hộ

này chính là biểu tượng cho sự tiếp sức,

ủng hộ của cộng đồng đối với người anh

hùng của mình.

2. Cảnh Đăm săn cùng nô lệ ra về sau

chiến thắng

- Cảnh Đăm săn cùng nô lệ ra về sau chiến

thắng được thể hiện rõ qua cuộc đối thoại

giữa Đăm săn với dân làng (nô lệ) của

Mtao Mxây khi chàng đến từng nhà kêu

gọi mọi người đi theo mình.

- Số lần đối đáp: 3 => trong tác phẩm tự sự

dân gian, con số 3 tiêu biểu cho số nhiều,

không tính xuể.

- Ba lần đối đáp có sự khác nhau:

+ Lần 1: Đăm săn gõ vào 1 nhà.

+ Lần 2: Đăm săn gõ vào tất cả các nhà.

+ Lần 3: Đăm săn gõ vào mỗi nhà trong

làng.

=> Cả ba lần, dân làng đều ủng hộ, đi theo

Đăm săn => Mọi người ra về đông và vui

như đi hội.

- Ý nghĩa:

+ Thể hiện sự thống nhất cao độ giữa

quyền lợi, khát vọng của cá nhân anh hùng

sử thi với quyền lợi, khát vọng của cộng

đồng.

+ Thể hiện sự yêu mến, tuân phục của tập

thể cộng đồng đối với cá nhân anh hùng.

3. Cảnh Đăm săn ăn mừng chiến thắng

- Phần cuối của đoạn trích chủ yếu hướng

đến miêu tả cảnh ăn mừng chiến thắng với

những trường đoạn dài, những câu cảm

thán, hô ngữ, những kiểu so sánh trùng

điệp liệt kê sự vui sướng, tấp nập, giàu có

=> sự lựa chọn của nghệ nhân sử thi là có

dụng ý: kể về chiến tranh mà lòng vẫn

hướng về cuộc sống thịnh vượng, no đủ,

giàu có, sự đoàn kết và thống nhất, lớn

mạnh của cộng đồng tộc người.

=> Sự lựa chọn ấy nói lên khát vọng lớn

lao mà tộc người cùng thời đại gửi gắm

GV: Em hãy khái quát những nét đặc

sắc về nội dung và nghệ thuật của đoạn

trích “Chiến thắng Mtao Mxây”.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS nghe câu hỏi, ghi lại câu trả lời

của mình vào giấy nháp.

- GV: quan sát, hướng dẫn học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- HS trả lời lần lượt các câu hỏi.

- HS trong lớp thảo luận, nhận xét, bổ

sung.

- GV lắng nghe, quan sát, hướng dẫn.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét, rút kinh nghiệm về câu

trả lời của học sinh.

vào những cuộc chiến tranh bộ tộc, vào

người anh hùng sử thi. Trong cảnh ăn

mừng chiến thắng, hình tượng Đăm săn trở

thành hình tượng trung tâm miêu tả của

bức tranh với sự lớn lao cả về hình thể,

tầm vóc lẫn chiến công.

III. Tổng kết

1. Nội dung: Trọng danh dự, gắn bó với

hạnh phúc gia đình và thiết tha với cuộc

sống bình yên của thị tộc, đó là những tình

cảm cao cả nhất thôi thúc Đăm săn chiến

đấu và chiến thắng kẻ thù.

2. Nghệ thuật: Ngôn ngữ trang trọng, giàu

hình ảnh, giàu nhịp điệu với phép so sánh,

phóng đại được sử dụng có hiệu quả cao là

những đặc điểm nghệ thuật tiêu biểu của

sử thi.

Hoạt động 3: Luyện tập

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập:

Trong đoạn trích có nhắc đến việc Đăm

Săn gặp ông Trời, được ông bày cho

cách đánh thắng Mtao Mxây. Theo em,

vai trò của thần linh trong cuộc chiến

đấu là gì?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, ghi câu trả lời vào giấy

nháp.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

HS trả lời, HS khác bổ sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét đánh giá kết quả vàchuẩn

hóa kiến thức

Gợi ý:

-> Thần linh và con người gần gũi mật

thiết. Đó là dấu vết của tư duy thần thoại

cổ sơ.

->Vai trò của con người và thần linh trong

cuộc chiến đầu của Đămsăn:

Trời góp ý, phút loé sáng của người anh

hùng, vừa là sự thông minh, khéo léo của

nhân dân chỉ vẽ cho chàng.

Ông trời- sức mạnh của thần linh, vừa là

trí tuệ của nhân dân.

Trong cuộc chiến này có sức mạnh con

người, thần linh, tâm hồn và trí tuệ người

anh hùng.

Tuy nhiên vai trò đó chỉ mang tính gợi ý

chứ không quyết định

Hoạt động 4: Vận dụng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập:

- Là một nhà lãnh đạo trong tương lai,

em cần học được từ Đăm Săn những

phẩm chất nào?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

Gợiý:

- Tinh thần trách nhiệm

- Trọng danh dự

- Biết tập hợp sức mạnh và tinh thần đoàn

HS: suy nghĩ, ghi câu trả lời vào giấy

nháp.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

HS trả lời, HS khác bổ sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét đánh giá kết quả và

chuẩn hóa kiến thức.

kết toàn dân

- Dám đương đầu với khó khăn, thử thách

Hoạt động 5: Mở rộng, sáng tạo

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập:

Diễn lại một vài cảnh trong trích đoạn

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, ghi câu trả lời vào giấy

nháp.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

HS trả lời, HS khác bổ sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét đánh giá kết quả vàchuẩn

hóa kiến thức.

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết

của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

…………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………….

Tuần:

Tiết theo PPCT: 09

Ngày soạn:Ngày kí:

VĂN BẢN (Tiết 2)

A. VẤN ĐỀ CẦN GIẢI QUYẾT

I. Tên bài học : văn bản

II. Hình thức dạy học : DH trên lớp.

III. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh

1. Giáo viên:

- Phương tiện, thiết bị:

+ SGK, SGV, Tư liệu Ngữ Văn 11, thiết kế bài học.

+ Máy tính, máy chiếu, loa...

- PPDH: Phát vấn, thuyết trình, nêu vấn đề, thảo luận nhóm, trò chơi

2. Học sinh: Sách giáo khoa, bài soạn.

B. NỘI DUNG BÀI HỌC

Văn bản

C. MỤC TIÊU BÀI HỌC

I. Về kiến thức

- Có được những hiểu biết thiết yếu về văn bản, đặc điểm của văn bản và kiến thức khái

quát về các loại văn bản xét theo phong cách chức năng ngôn ngữ.

II. Về kĩ năng

1. Về kĩ năng chuyên môn

- Nâng cao kĩ năng thực hành phân tích và tạo lập văn bản trong giao tiếp.

2. Về kĩ năng sống

- Rèn luyện kĩ năng giao tiếp, kĩ năng làm việc nhóm.

III. Về thái độ, phẩm chất:

-Thái độ: Có thái độ cẩn thận trong quá trình tạo lập văn bản.

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

IV. Về năng lực

- Năng lực chung:

Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

Rèn luyện năng lực giao tiếp, năng lực sử dụng ngôn ngữ.

D. Tiến trình lên lớp

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

Kể tên các loại văn bản mà em biết ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS tiến hành thảo luận, ghi lại kết quả thảo

luận vào bảng phụ.

- GV: quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

HS mỗi nhóm cử đại diện báo cáo kết quả

thảo luận.

HS nhóm khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GV: nhận xét.Chuẩn hóa kiến thức

GV dẫn dắt vào bài mới:

Ở tiết trước các em đã nắm được những kiến

thức cơ bản về văn bản. Vậy để khắc sâu hơn

Các loại văn bản

- Theo lĩnh vực giao tiếp, người ta phân

biệt các loại văn bản sau:

+ Văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ sinh

hoạt.

+ Văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ nghệ

thuật.

+ Văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ khoa

học.

+ Văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ hành

chính.

+ Văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ

chính luận.

+ Văn bản thuộc phong cách ngôn ngữ

báo chí.

những kiến thức đó chúng ta tiến hành làm

một số bài tâp.

Hoạt động 2: Luyện tập

Mục tiêu: Học sinh làm bài tập để củng cố

thêm những kiến thức về văn bản.

- Phương tiện: máy chiếu

-`+ Kĩ thuật dạy học: Công não, phòng

tranh, thông tin - phản hồi

- Hình thức tổ chức: hoạt động cá nhân

- Các bước thực hiện

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:

GV : giao việc cho HS theo nhóm:

Nhóm 1: Bài tập 1/ sgk- tr 37

Phân tích tính thống nhất về chủ đề của đoạn

văn?

Hãy đặt nhan đề cho đoạn văn?

Nhóm 2: Bài tập 2/ sgk – tr 38

Sắp xếp các câu văn theo trình tự hợp lý và

giải thích vì sao em chon cách sắp xếp đó?

Đặt nhan đề cho văn bản?

Nhóm 3: Bài tập 3/ sgk tr 38

GV: Hướng dẫn HS đọc phần gợi ý trong

SGK để viết hai văn bản theo yêu cầu.

Nhóm 4: Bài tập 4/ sgk – tr 38

GV: Hướng dẫn HS đọc phần gợi ý trong

SGK để viết văn bản theo yêu cầu – đúng bố

cục của một lá đơn

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

-GV chia lớp làm 4 nhóm, giao mỗi nhóm 01

bảng phụ và bút

Quan sát các nhóm hoạt động, hỗ trợ, tư vấn

các nhóm

-HS bầu nhóm trưởng, thư kí. Nhóm trưởng

thống nhất ý kiến trong nhóm, thư kí ghi lai

câu trả lời vào bảng phụ

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận:

(Hình thức hoạt đọng nhóm, kĩ thuật phòng

tranh, kĩ thuật thong tin – phản hồi)

-HS treo bảng phụ lên, đại diện nhóm báo

cáo kết quả, các nhóm khác quan sát, thảo

luận, đánh giá

Các nhóm khác thảo luận, chuẩn bị phương

III. Luyện tập:

1. Bài tập 1:

a. Đoạn văn có một chủ đề thống nhất,

câu chủ đề đứng đầu đoạn: giữa cơ thể

và môi trường có ảnh hưởng qua lại với

nhau.

b. Sự phát triển chủ đề:

* Câu chủ đề: Giữa cơ thể và môi trường

có ảnh hưởng qua lại với nhau.

* Các luận cứ:

- Hai luận cứ lí lẽ:

+ Môi trường có ảnh hưởng tới mọi đặc

tính của cơ thể.

+ So sánh các lá mọc trong các môi

trường khác nhau.

- Bốn luận chứng (dẫn chứng):

+ Lá cây đậu Hà

Lan

tua

cuốn.

+ Lá cây

mây

tua móc có gai

bám.

+ Lá cây xương rồng

gai.

+ Lá cây lá bỏng

chứa nhiều

nước.

c. Nhan đề:

- Mối quan hệ giữa cơ thể và môi

trường.

- Ảnh hưởng qua lại giữa cơ thể và môi

trường.

- Môi trường và sự sống.

2. Bài tập 2:

Sắp xếp các câu văn thành một văn bản

hoàn chỉnh.

- Thứ tự đúng: (1), (3), (5), (2), (4).

- Nhan đề: Hoàn cảnh ra đời của bài thơ Việt

Bắc.

3. Bài tập 3:

- Câu chủ đề: Môi trường sống của loài

người hiện nay đang bị huỷ hoại nghiêm

trọng.

- Các luận cứ:

+ Rừng đầu nguồn đang bị chặt phá,

khai thác bừa bãi là nguyên nhân gây ra

án phản biện

-GV quan sát các nhóm hoạt động, hỗ trợ, tư

vấn HS

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ:

-GV nhận xét thái độ, kết quả làm việc các

nhóm. Nếu các kết luận của các nhóm sai,

thiếu, GV gợi dẫn để HS tìm ra kết luận đúng

nhất

Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam

Độc lập- tự do- hạnh phúc

ĐƠN XIN PHÉP NGHỈ HỌC

Kính gửi:

- Ban giám hiệu trường……..

- Cô giáo chủ nhiệm lớp 10...

- Các thầy cô giáo bộ môn....

Em tên là: ........Học sinh lớp 10..............

Hôm nay, em viết đơn này xin trình bày sự

việc sau:

Hôm qua em đi học về không may bị ốm và

hôm nay không thể tiếp tục đến lớp được.

Vậy, em viết đơn này kính mong quý thầy cô

và lớp cho em được nghỉ học ngày ... Em hứa

sẽ chép bài và làm bài tập đầy đủ.

Em xin chân thành cảm ơn.

Yên Mô, Ngày..

Học sinh đã kí

lũ lụt, hạn hán kéo dài.

+ Các sông suối ngày càng bị ô nhiễm.

+ Rác thải, chất thải công nghiệp và sinh

hoạt chưa được xử lí.

+ Các loại thuốc trừ sâu sử dụng không

theo quy định đảm bảo an toàn cho môi

trường...

- Tiểu kết: Thực trạng trên làm cho nạn

ô nhiễm môi trường sống đang ở mức

báo động.

- Tiêu đề: Môi trường sống kêu cứu.

4. Bài tập 4:

Đơn xin phép nghỉ học là một văn bản

hành chính.

- Đơn gửi cho: BGH, GVCN, GVBM,

Tập thể lớp.

- Người viết ở cương vị là học sinh.

- Mục đích viết đơn: xin nghỉ học.

- Nội dung cơ bản:

+ Họ tên

+ Lý do nghỉ học

+ Thời gian nghỉ.

+ Lời hứa.

- Kết cấu :

+ Quốc hiệu, tiêu ngữ.

+ Họ tên người nhận

+ Nội dung đơn

+ Ký tên.

Hoạt động 3: Vận dụng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:

Đọc đoạn văn bản sau và thực hiện yêu cầu

Ví dụ: " Hút thuốc là nguyên nhân của 90%

các ca ung thư phổi, 75% các ca bệnh phổi

tắc nghẽn mãn tính, 25% ca bệnh tim thiếu

máu cục bộ. Theo Tổ chức lao động quốc tế,

hàng năm trên thế giới có khoảng 200.000 ca

tử vong do phải tiếp xúc thụ động với khói

thuốc lá tại nơi làm việc. " (Theo chuyên mục

sức khỏe, Báo tuổi trẻ. net)

Hãy xác định phong cách ngôn ngữ của văn

bản?

Nêu nội dung của văn bản

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

Đáp án:

- Dựa vào nguồn trích dẫn: Văn bản

thuộc phong cách ngôn ngữ báo chí

Nội dung: Văn bản đã cung cấp cho

người đọc thông tin thời sự cập nhật về

tác hại của thuốc lá, đảm bảo chất lượng

thông tin

HS: suy nghĩ, ghi câu trả lời vào giấy nháp.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

HS trả lời, HS khác bổ sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét đánh giá kết quả và chuẩn hóa

kiến thức

Hoạt động 4: Mở rộng, sáng tạo

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:

Hãy sống như đời sống để biết yêu nguồn cội

Hãy sống như đồi núi vươn tới những tầm cao

Hãy sống như biển trào, như biển trào để

thấy bờ bến rộng

Hãy sống như ước vọng để thấy đời mênh mông

Và sao không là gió, là mây để thấy trời bao la

Và sao không là phù sa rót mỡ màu cho hoa

Sao không là bài ca của tình yêu đôi lứa

Sao không là mặt trời gieo hạt nắng vô tư

Và sao không là bão, là giông, là ánh lửa

đêm đông

Và sao không là hạt giống xanh đất mẹ bao dung

Sao không là đàn chim gọi bình minh thức giấc

Sao không là mặt trời gieo hạt nắng vô tư

(Lời bài hát Khát Vọng – Phạm Minh Tuấn)

1: Văn bản trên được viết theo phong cách

ngôn ngữ nào?

2: Chủ đề của văn bản trên?

3: Nêu tác dụng của phép điệp trong văn bản

trên ?

4: Lời bài hát đem đến cho anh/chị cảm xúc gì?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, ghi câu trả lời vào giấy nháp.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

HS trả lời, HS khác bổ sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét đánh giá kết quả và chuẩn hóa

kiến thức

Trả lời:

1.Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật

2.Chủ đề: Lối sống có trách nhiệm, có

ước mơ, có ý nghĩa.

3. Điệp ngữ :

Hãy sống như..

Và sao không là…

Sao không là…

-> Phép điệp tạo âm hưởng du dương,

nhẹ nhàng, bay bổng cho bài hát, nhấn

mạnh về ý, biểu đạt cảm xúc

4. Một số gợi ý về bức thông điệp của

bài hát:

Hãy sống thật với lòng mình!

Hãy sống bằng tất cả tấm chân tình để

yêu hơn cuộc sống này

Hãy hóa thân vào những gì đẹp đẽ nhất

của thế gian: Là gió, là mây, là phù sa, là

bài ca, là mặt trời…

Hãy biết ước vọng và sống sao cho

mạnh mẽ: là bão, là giông, là ánh lửa

đêm đông…

=> Chúng ta hãy sống trong cuộc đời

này với tất tình yêu và khát khao hòa

nhập.

…...……….………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………

Tuần:

Tiết PPCT: 10, 11

Ngày soạn:

Ngày kí:

TRUYỆN AN DƯƠNG VƯƠNG VÀ MỴ CHÂU,

TRỌNG THUỶ

A. VẤN ĐỀ CẦN GIẢI QUYẾT

I. Tên bài học : Truyện An Dương Vương và Mỵ Châu - Trọng Thuỷ

II. Hình thức dạy học : DH trên lớp.

III. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh

1. Giáo viên:

- Phương tiện, thiết bị:

+ SGK, SGV, Tư liệu Ngữ Văn 11, thiết kế bài học.

+ Máy tính, máy chiếu, loa...

- PPDH: Phát vấn, thuyết trình, nêu vấn đề, thảo luận nhóm, trò chơi

2. Học sinh: Sách giáo khoa, bài soạn.

B. NỘI DUNG BÀI HỌC

Truyện An Dương Vương và Mỵ Châu - Trọng Thuỷ

C. MỤC TIÊU BÀI HỌC

I. Về kiến thức:

- Hiểu được bài học giữ nước, nguyên nhânn mất nước mà người xưa gửi gắm trong

câu chuyện về thành Cổ Loa và mối tình Mỵ Châu - Trọng Thuỷ

- Nắm được đặc trưng cơ bản của truyền thuyết.

II. Về kĩ năng:

- Đọc - kể truyền cảm truyền thuyết dân gian

- Phân tích văn bản truyền thuyết theo đặc trưng thể loại.

III. Về thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Lòng yêu nước, và tinh thần cảnh giác trong cuọc sống.

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

IV. Phát triển năng lực

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp hàng ngày

+ Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn học

+ Năng lực vận dụng kiến thức văn học vào cuộc sống…

D.TIẾN TRÌNH DY HỌC

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung cần đạt

Hoạt động1: Khởi động (

- Hình thức: Xem video

- Kỹ thuật: Đặt câu hỏi

B1: GV cho HS xem phim về Loa Thành.

Em hãy cho biết nội dung của đoạn phim ?

B2. HS suy nghĩ câu trả lời

B3. HS trình bày theo cá nhân

B4. GV nhận xét. Trên cơ sở câu trả lời

của học sinh, giáo viên dẫn dắt vào bài

học:

Ca dao có câu:

“Ai về qua huyện Đông Anh,

Ghé thăm phong cảnh Loa Thành, Thục

Vương”

Đó là những địa danh, những di tích gắn

liền với một truyền thuyết mà mỗi người

Việt Nam không thể nào quên : Truyện

ADV và Mỵ Châu - Trọng Thuỷ. Bài học

hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu về truyền

thuyết này

Ca dao có câu:

“Ai về qua huyện Đông Anh,

Ghé thăm phong cảnh Loa Thành, Thục

Vương”

Đó là những địa danh, những di tích gắn

liền với một truyền thuyết mà mỗi người

Việt Nam không thể nào quên : Truyện

An Dương Vương và Mỵ Châu - Trọng

Thuỷ

Hoạt động 2:Hình thành kiến thức .

Thao tác 1: Tìm hiểu chung:

- Phương tiện: bảng phụ, máy chiếu

- Kĩ thuật dạy học: Công não, phòng tranh,

thông tin - phản hồi

- Hình thức tổ chức: hoạt động nhóm.

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV: Chia lớp thành 4 nhóm

Nhóm 1:Nêu định nghĩa về loại truyền

thuyết?Thể loại truyền thuyết có sự kết hợp

giữa những yếu tố nào?Truyền thuyết ghi

nhận, phản ánh những gì?Các truyền

I. Tìm hiểu chung:

1. Thể loại: Truyền thuyết

- Định nghĩa: Là truyện kể dân gian về sự

kiện có ảnh hưởng lớn lao đến lịch sử dân

tộc.

- Đặc trưng: có sự kết hợp

+ Yếu tố lịch sử

+ Yếu tố hư cấu

- Giá trị, ý nghĩa:

+ Phản ánh những vấn đề nổi bật của lcịh

sử dân tộc

+ Phản ánh theo quan điểm, tư tưởng tình

thuyết thường được diễn xướng tại đâu?

Vào những dịp nào?

Nhóm 2:Nêu xuất xứ của văn bản

Nhóm 3: Có thể chia văn bản làm mấy

đoạn, nội dung chính của mỗi đoạn là gì?

Nhóm 4: Nêu chủ đề của văn bản?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, ghi câu trả lời vào giấy nháp.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

HS: Cử đại diện trình bày, HS khác bổ

sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét đánh giá kết quả và chuẩn

hóa kiến thức

cảm của nhân dân.

- Môi trường diễn xướng:

+ Tại các địa danh có liên quan

+ Trong các dịp sinh hoạt văn hoá (lễ hội)

-> Muốn hiểu rõ tác phẩm phải đặt nó

trong mối quan hệ giữa lịch sử và đời

sống.

2. Văn bản:

a. Xuất xứ:

Truyện được trích từ Truyện Rùa Vàng

trong Lĩnh Nam trích quái. Đây là 1 tập

truyện ra đời vào cuối thế kỉ XV.

b. Bố cục:

* Phần 1: Từ đầu …. “bèn xin hoà”->

Quá trình xây thành chế nỏ của An

Dương Vương

* Phần 2: Còn lại -> Bi kich nước mất

nhà tan và bi kịch tình yêu tan vỡ.

c. Chủ đề:

- Miêu tả quá trình xây thành chế nỏ bảo

vệ đất nước và bi kịch của An Dương

Vương

- Thái độ, tình cảm của nhân dân đối với

từng nhân vật.

Thao tác 2: Đọc hiểu chi tiết văn bản

1. Quá trình xây thành, chế n, đánh

thắng Triệu Đà

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:

Quá trình xây thành của An Dương Vương

được tác giả miêu tả như thế nào ? Từ quá

trình xây thành, em có cảm nhận như thế

nào về nhân vật An Dương Vương ?

Sau khi xây thành xong, nhà vua còn băn

khoăn điều gì? Nỗi băn khoăn đó được đáp

lại như thế nào?

Khi Triệu Đà sang xâm lược, An Dương

Vương chiến thắng là do những yếu tố

II. Đọc hiểu văn bản

1. Quá trình xây thành, chế nỏ, đánh

thắng Triệu Đà:

a . Xây thành:

+ Thành xây tới đâu lở tới đó.

+ Lập đàn trai giới, giữ mình trong sạch,

cầu đảo bách thần.

+ Nhờ cụ già mách bảo, sứ Thanh Giang

- tức Rùa Vàng giúp nhà vua xây thành

công Lao Thành.

-> có lòng kiên trì quyết tâm xây dựng đất

nước, có ý thức đề cao cảnh giác với kẻ

thù

nào? Theo em , đây là một vị vua như thế

nào?

Ý nghĩa việc An Dương Vương được thần

linh giúp đỡ ? Nhận xét về nghệ thuật kể

truyện ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, ghi câu trả lời vào giấy nháp.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

HS trả lời, HS khác bổ sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét đánh giá kết quả và chuẩn

hóa kiến thức

2: Bi kich nước mất, nhà tan và bi kịch

tình yêu tan vỡ

- Phương tiện: bảng phụ, máy chiếu

- Kĩ thuật dạy học: Công não, thông tin -

phản hồi

- Hình thức tổ chức: học sinh hoạt động

độc lập.

HS hoạt động nhóm

b. Chế nỏ:

+ Nỗi băn khoăn:

“Nhờ ơn thần, thành đã được xây xong.

Nay nếu có giặc ngoài biết lấy gì mà

chống?”

-> được Rùa Vàng tặng móng vuốt làm

lẫy nỏ thần

c. Đánh thắng Triệu Đà:

+ Nhờ có thành ốc kiên cố

+ Nhờ có nỏ thần lợi hại

+ Nhờ có ý thức đề cao cảnh giác với kẻ

thù

-> ADV là vị vua anh minh sáng suốt, có

lòng yêu nước sâu sắc.

=> ADV được thần linh giúp đỡ vì đã có

ý thức đề cao cảnh giác, lo xây thành,

chuẩn bị vũ khí từ khi giặc chưa đến.

Tưởng tượng ra sự giúp đỡ của thần linh

là cách để nhân dân ca ngợi nhà vua, tự

hào về chiến công xây thành, chế nỏ,

chiến thắng ngoại xâm của dân tộc

-> Nghệ thuật: Kể với giọng tự nhiên, các

chi tiết được sắp xếp logic, có sự xen lẫn

yếu tố hoang đường với yếu tố hiện thực.

2. Bi kich nước mất, nhà tan và bi kịch

tình yêu tan vỡ

a. Bi kịch nước mất nhà tan:

* Nguyên nhân:

- Do ADV:

+ Nhận lời cầu hòa của Triệu Đà

+ Nhận lời cầu hôn và cho con trai Trọng

Thủy của Triệu Đà ở rể ngay trong thành

+ Trọng Thủy tráo lẫy thần, nỏ thần mất

công hiệu mà ADV không biết

+ Cho Trọng Thủy về thăm cha mà không

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành 3 nhóm

Nhóm 1: Hãy tìm những nguyên nhân

khiến cho An Dương Vương rơi vào bi

kịch mất nước

Nhóm 2: Chỉ ra những nguyên nhân dẫn

đến bi kịch làm mất nước của Mị Châu ?

Nhóm 3: Kết quả mà vua ADV và MC gặp

phải là gì?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: Thảo luận, ghi câu trả lời vào giấy

nháp.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

HS: Cử đại diện trình bày

Các nhóm khác bổ sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét đánh giá kết quả và chuẩn

hóa kiến thức

GV: Liên hệ, so sánh:

Thánh Gióng bay về trời (ngẩng mặt lên

mới nhìn thấy)

Rực rỡ, hoành tráng vì nhân vật không

mắc phải sai lầm, thất bại.

An Dương Vương cúi xuống sâu thẳm mới

nhận ra.

Không rực rỡ, hoành tráng vì đã để mất

nước.

=> Quan điểm, tình cảm của nhân dân đối

với từng nhân vật.

nghi vấn

-> ADV mơ hồ về bản chất ngoan cố

vàâm mưu thâm độc của kẻ thù.

+ Quân Đà đã tiến sát thành, ADV vẫn

ung dung ngồi chơi cờ, ỷ thế có nỏ thần,

không lo lắng tìm kế đánh giặc

- Do Mị Châu:

+ Tin Trọng Thủy cho Trọng Thủy xem

nỏ thần, Trọng Thủy tráo lẫy thần mà

không biết

+ Mị Châu chưa ý thức được đầy đủ vị

thế một công chúa, về bí mật quốc gia.

* Kết quả:

- ADV mất nước, chém đầu con gái, cầm

sừng tê 7 tấc đi sâu vào lòng biển.

- MC chết dưới lưỡi gươm của cha trong

tâm trạng đau khổ dằn vặt.

-> Như vậy nguyên nhân dẫn đến mất

nước nhà tan là do cả 2 cha con ADV và

MC đều chủ quan, mất cảnh giác với kẻ

thù, không nhận ra dã tâm nham hiểm của

kẻ thù. Hậu quả là ADV tự đánh mất

mình, không còn là nhà vua anh minh.

Còn MC bị trừng trị nghiêm khắc, đích

đáng và rất đau đớn.

=>Tóm lại: 1 người có công lớn trong

việc dựng nước và giữ nước nhưng do lơ

là, thiếu cảnh giác đã để mất nước, nhưng

nhân dân Âu Lạc đời sau vẫn kính trọng,

biết ơn điều này chứng tỏ ADV đã được

nhân dân tha thứ, ông vẫn bất tử trong

lòng dân chúng.

b. Bi kịch tình yêu tan vỡ:

- Một mối tình éo le, chứa đầy bi kịch.

+ Mị Châu tin tưởng chồng nên đã để lộ

và làm mất vũ khí linh thiêng của quốc

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành 2 nhóm

Nhóm 1: Em suy nghĩ gì về mối tình MC-

TT?

Nhóm 2: Kết cục của mối tình MC-TT ?

Kết cục đó có duyên cớ từ đâu? Tìm chi

tiết chứng minh và giải thích?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: Thảo luận, ghi câu trả lời vào giấy

nháp.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

HS: Cử đại diện trình bày

Các nhóm khác bổ sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét đánh giá kết quả và chuẩn

hóa kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành 2 nhóm

Nhóm 1: Nhân dân ta có thái độ như thế

nào với cả 3 nhân vật trong truyện, thể hiện

ở chi tiết nào?

Nhóm 2: Thái độ của nhân dân thể hiện

truyền thống nào của dân tộc ta?

Nhóm 3: Bài học lịch sử được rút ra?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: Thảo luận, ghi câu trả lời vào giấy

nháp.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

HS: Cử đại diện trình bày

Các nhóm khác bổ sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

gia dẫn đến mất nước-> Mị Châu phải

chết dưới lưỡi gươm của vua cha.

+ Trọng Thủy rất yêu Mị Châu nhưng

buộc phải lừa Mị Châu, vì âm mưu chính

trị mà Triệu Đà - cha chàng đã giao phó -

> chàng đã đẩy vợ mình vào chỗ chết và

chàng cũng phải chết bi thảm trong sự

dày vò, nhung nhớ Mị Châu.

=> KL: Cả 2 nhân vật đều có cái chết bi

thảm. Tình yêu éo le của họ được nảy

mầm trên mảnh đất chứa đầy âm mưu và

thù hận, họ là những nạn nhân của những

âm mưu chiến tranh.

c. Thái độ của nhân dân

- Nhân dân không đồng tình với sự chủ

quan, mất cảnh giác của ADV và MC.

- Phê phán hành động vô tình phản quốc

của MC, đồng thời rất độ lượng với nàng,

hiểu nàng là con gái nhẹ dạ cả tin, ngây

thơ nên bị lợi dụng.

- Nhân dân vừa nghiêm khắc, vừa độ

lượng, nhân ái đối với các nhân vật trong

truyện.

- Nhân dân đã đưa ra bài học lịch sử về

việc giữ nước, cùng cách xử lí đúng đắn

mối quan hệ giữa nước với nhà, riêng với

chung, cá nhân với cộng đồng.

hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét đánh giá kết quả và chuẩn

hóa kiến thức

Hoạt động 3: Luyện tập ( 5 phút)

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:

Có ý kiến cho rằng hình ảnh ngọc trai -

giếng nước dùng để ca ngợi mối tình chung

thủy của hai người. Ý kiến của em như thế

nào?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, ghi câu trả lời vào giấy nháp.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

HS trả lời, HS khác bổ sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét đánh giá kết quả và chuẩn

hóa kiến thức

Hình ảnh ngọc trai – giếng nước:

- Không nhằm ca ngợi kẻ thù cũng như

tình yêu chung thủy

- Là sự minh oan cho tấm lòng trong sáng

của Mị Châu

- Nhân dân mong muốn hóa giải tội lỗi

cho Trọng Thủy

Cách ứng xử thấu lí đạt tình của nhân

dân

Hoạt động 4: Vận dụng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV yêu cầu HS thảo luận, trả lời câu hỏi

Từ câu chuyện của các nhân vật trong tác

phẩm, em rút ra cho mình bài học gì trong

việc giữ gìn và bảo vệ đất nước hiện nay?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: thảo luận nhóm, ghi câu trả lời vào

bảng phụ

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

Hs báo cáo kết quả trên bảng phụ, treo kết

quả các nhóm khác quan sát, nhận xét,

phản biện

Gv quan sát, hỗ trợ, tư vấn

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét đánh giá kết quả của các

nhóm và chuẩn hóa kiến thức

HS cần có trách nhiệm và nghĩa vụ với

đất nước trong mọi hoàn cảnh:

+ Chăm chỉ học tập

+ Rèn luyện đạo đức

+ Cảnh giác trước âm mưu của kẻ thù

Hoạt động 5: Mở rộng, sáng tạo

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Nhập vai nhân vật Mị Châu kể lại truyện

An Dương Vương và Mị Châu, Trọng

Thủy.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ câu trả lời

Bước 3: Báo cáo kết quả vào buổi học sau

Bước 4:Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét đánh giá kết quả và chuẩn

hóa kiến thức.

Gợi ý: Mị Châu giới thiệu được về mình

và kể lại câu chuyện tình yêu và hôn nhân

vì nền hoà bình của hai nước.

- Câu chuyện tình nghĩa vợ chồng: tâm

trạng cả tin khi tiết lộ bí mật nỏ thần, sự

nhớ nhung đợi chờ khi xa chồng và nỗi lo

lắng khi nhớ tới lời chồng dặn.

- Câu chuyện về cuộc chiến giữa hai quốc

gia và niềm đau xót khi phải cùng cha

chạy trốn.

- Sự thức tỉnh theo tiếng thét của rùa

vàng: Hiểu mình đã là nạn nhân của âm

mưu chiến tranh thôn tính, không còn cơ

hội để làm lại, chấp nhận cái chết vì tội

lỗi với gia đình, đất nước quê hương,

nhưng vẫn khẳng định tình cảm và tâm

hồn trong sáng của mình qua lời nguyền

........................................................................................................................................

...............................................................................................................

Tuần:

Tiết theo PPCT: 12

Ngày soạn:

Ngày kí:

LẬP DÀN Ý BÀI VĂN T S

A. VẤN ĐỀ CẦN GIẢI QUYẾT

I. Tên bài học : Lập dàn ý bài văn tự sự

II. Hình thức dạy học : DH trên lớp.

III. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh

1. Giáo viên:

- Phương tiện, thiết bị:

+ SGK, SGV, Tư liệu Ngữ Văn 11, thiết kế bài học.

+ Máy tính, máy chiếu, loa...

- PPDH: Phát vấn, thuyết trình, nêu vấn đề, thảo luận nhóm, trò chơi

2. Học sinh: Sách giáo khoa, bài soạn.

B. NỘI DUNG BÀI HỌC

Lập dàn ý bài văn tự sự

C. MỤC TIÊU BÀI HỌC

I. Về kiến thức:

- Biết cách lập dàn ý khi triển khai bài văn tự sự.

II. Về kĩ năng:

- Xây dựng được dàn ý cho một bài văn tự sự theo các phần: Mở bài, Thân bài, Kết

bài

- Vận dụng được các kiến thức về văn tự sự và vốn sống của bản thân để lập dàn ý

III.Về thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Chủ động khi viết bài

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

IV. Phát triển năng lực

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp hàng ngày

+ Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn học

+ Năng lực vận dụng kiến thức văn học vào cuộc sống…

D.TIẾN TRÌNH DY HỌC

Hoạt động của GV- HS

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

B1: GV giao nhiệm vụ

Văn bản nào sau đây được xếp vào văn

bản tự sự? Tại sao?

a. Công cha như núi Thái Sơn

Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.

b. Truyện ADV-MC và TT

c. Viếng lăng Bác ( Viễn Phương)

d. Phong cách Hồ Chí Minh

B2: HS thực hiện nhiệm vụ

B3: HS báo cáo kết quả thực hiện

nhiệm

HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ :

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

Giáo viên nhận xét, chuẩn hóa kiến thức

- Phương án a .Vì đây là văn bản kể lại sự

việc ADV xây thành giữ nước và để mất

nước.

GV nhận xét và dẫn vào bài mới: Như vậy,

chúng ta đã xác định được lí do để xếp

truyện Truyện ADV-MC và TT vào văn

bản tự sự. Vậy văn bản tự sự là gì? Lập

dàn ý bài văn tự sự gồm những bước nào

chính là nội dung bài học hôm nay.

- Phương án a .Vì đây là văn bản kể lại sự

việc ADV xây thành giữ nước và để mất

nước.

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

Thao tác 1: Hướng dẫn học sinh hình

thành ý tưởng, dự kiến cốt truyện

Mục tiêu: Giúp học sinh biết cách hình

thành ý tưởng, dự kiến cốt truyện để lập

dàn ý cho bài văn tự sự.

Phương tiện: Bảng phụ, máy chiếu.

Phương pháp, kĩ thuật dạy học: Công não,

phòng tranh.

Hình thức tổ chức: hoạt động nhóm, hoạt

động cá nhân.

Các bước thực hiện

Phân tích ví dụ

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV gọi học sinh lần lượt đọc đoạn trích

của nhà văn Nguyên Ngọc .

GV chia HS thành 4 nhóm và giao nhiệm

vụ:

Nhóm 1: Trong văn bản trên, nhà văn

I. Hình thành ý tưởng, dự kiến cốt

truyện:

1.Ví dụ

- Nhà văn Nguyên Ngọc nói về quá trình

suy nghĩ, chuẩn bị để sáng tác truyện

ngắn “Rừng xà nu”.

- Chọn nhân vật:

+ Từ nhân vật Anh Đề -> Tnú, mang cái

tên rất miền núi.

Nguyên Ngọc nói về việc gì ?

Nhóm 2: Để viết truyện ngắn “Rừng xà

nu”, nhà văn Nguyên Ngọc đã chọn những

nhân vật nào? Sau đó, nhà văn đã chọn các

chi tiết, sự kiện nào để mở đầu và kết thúc

câu chuyện?

Nhóm 3: Các nhân vật, các chi tiết có mối

liên quan với nhau như thế nào?

Nhóm 4: Qua lời kể của tác giả, em học

tập được điều gì trong quá trình hình thành

ý tưởng, dự kiến cốt truyện?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: bầu nhóm trưởng, thư kí, thảo luận

nhóm, ghi câu trả lời vào bảng phụ

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

Hs báo cáo kết quả trên bảng phụ, treo kết

quả các nhóm khác quan sát, nhận xét,

phản biện

Gv quan sát, hỗ trợ, tư vấn

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét đánh giá kết quả của các

nhóm và chuẩn hóa kiến thức.

2. Cách hình thành ý tưởng, dự kiến cốt

truyện

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV: Theo em, để hình thành ý tưởng, dự

kiến cốt truyện, chúng ta cần thực hiện các

bước nào?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, ghi câu trả lời vào giấy

nháp.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

Hs trả lời.

Gv quan sát, hỗ trợ, tư vấn

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét đánh giá kết quả và chuẩn

hóa kiến thức.

Thao tác 2: GV hướng dẫn học sinh

+ Dít đến và là mối tình sau của Tnú .

+ Như vậy phải có Mai (chị của Dít)

+ Cụ già Mết phải có vì là cội nguồn của

bản làng, của Tây Nguyên mà nhà văn đã

thấy được, cả thằng bé Heng.

- Chọn sự việc, chi tiết:

+ Mở đầu và kết thúc truyện là cảnh rừng

xà nu.

+ Cái chết của vợ và con Tnú

+ Sự kiện Tnú tiêu diệt cả 10 tên ác ônvà

10 đầu ngón tay của Tnú bị đốt cháy.

-> Các chi tiết đó gắn với số phận mỗi

con người.

- Qua lời kể của tác giả, có thể rút ra bài

học:

+ Để chuẩn bị viết một bài văn tự sự, cần

hình thành ý tưởng và dự kiến cốt truyện.

Sau đó, suy nghĩ và tưởng tượng về các

nhân vật theo những mối quan hệ nào đó

và nêu những sự việc, chi tiết tiêu biểu,

đặc sắc tạo nên cốt truyện.

- Cần lập dàn ý cho bài văn: mở bài, thân

bài, kết bài.

2. Cách hình thành ý tưởng, dự kiến

cốt truyện

-Dự kiến đề tài.

- Xác định các nhân vật.

- Chọn và sắp xếp các sự việc, chi tiết tiêu

biểu một cách hợp lí.

cách lập dàn ý cho bài văn tự sự

- Mục tiêu: Giúp học sinh biết cách lập

dàn ý cho một bài văn tự sự.

Phương tiện: bảng phụ, máy chiếu

- Kĩ thuật dạy học: Công não, phòng

tranh, thông tin - phản hồi

- Hình thức tổ chức: hoạt động nhóm.

- Các bước thực hiện:

1. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu ví dụ

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

GV: Yêu cầu học sinh đọc ngữ liệu và yêu

cầu của ngữ liệu

GV: Nêu yêu cầu: lập dàn ý cho một trong

hai câu chuyện nói về hậu thân của Chị

Dậu?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, ghi câu trả lời vào giấy

nháp.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

Hs trả lời.

Gv quan sát, hỗ trợ, tư vấn

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét đánh giá kết quả và chuẩn

hóa kiến thức.

2.Hướng dẫn học sinh cách lập dàn ý

bài văn tự sự.

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV: Từ việc tìm hiểu ngữ liệu trên, em

hãy nêu lên dàn ý chung cho một câu

chuyện kể?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, ghi câu trả lời vào giấy

nháp.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

Hs trả lời.

Gv quan sát, hỗ trợ, tư vấn

II -Lập dàn ý

1. Tìm hiểu ví dụ

- Mở đầu:

+ Chị Dậu hốt hoảng chạy về hướng làng

mình trong đêm tối

+ Vợ chồng chị gặp lại nhau

+ Chị gặp một người khách lạ.

+ Người khách lạ chính là một cán bộ

Việt Minh đến thăm hỏi gia đình chị.

+Anh ta giảng giải cho vợ chồng chị nghe

về nỗi khổ của nhân dân ta và cách thoát

khỏi điều đó.

+ Người khách lạ thỉnh thoảng ghé thăm

gia đình chị và mang những tin tức mới,

khuyến khích gia đình chị tham gia cách

mạng.

+ Chị Dậu được cảm hoá và đi vận động

những người chung quanh.

+ Chị Dậu dẫn đầu đoàn dân công đi phá

kho thóc của Nhật chia cho dân nghèo.

Kết bài:

+ Chị Dậu và mọi người chuẩn bị tổng

khởi nghĩa.

+ Chị Dậu đi đón cái Tí trở về.

2. Cách lập dàn ý bài văn tự sự:

- Mở đầu: Giới thiệu câu chuyện

+ Nhân vật

+ Hoàn cảnh không gian, thời gian.

- Thân bài: Kể diễn biến câu chuyện

+ Sự việc mở đầu

+ Các sự việc phát triển câu chuyện

+ Sự việc kết thúc

- Kết bài: Chọn một hình ảnh, chi tiết có

ý nghĩa.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét đánh giá kết quả và chuẩn

hóa kiến thức.

Hoạt động 3: Luyện tập

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Gv yêu cầu HS đọc và làm bài tập 1/ sgk

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, ghi câu trả lời vào giấy

nháp.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

Hs trả lời.

Gv quan sát, hỗ trợ, tư vấn

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét đánh giá kết quả và chuẩn

hóa kiến thức.

IV- Luyện tập:

1. Bài tập 1:

- Tên truyện: Sau một lần lầm lỗi,...

- Xác định đề tài: Một hs tốt, nhất thời

phạm lỗi lầm nhưng kịp thời tỉnh ngộ.

- Dự kiến cốt truyện:

+ Sự việc 1:

Nguyệt, 1 hs khá, đạo đức tốt đang phải

chịu một hình phạt nghiêm khắc do lỗi

lầm, sa ngã nhất thời.

+ Sự việc 2:

Tình huống Nguyệt bị ngộ nhận, sa ngã,

lầm lạc.

+ Sự việc 3:

Các tác động tích cực của thầy cô, bố mẹ

giúp Nguyệt kịp thời tỉnh ngộ, sửa chữa.

- Lập dàn ý:

MB: Giới thiệu Nguyệt, 1 hs khá, đạo đức

tốt đang ngồi một mình ở nhà vì bị đình

chỉ học tập.

TB: - Nguyệt nghĩ lại các việc làm sai

lầm của mình:

+ Buồn bực vì bị mẹ mắng giận, Nguyệt

nghe lời rủ rê của Nam (một hs cá biệt)

bỏ học đi chơi game.

+ Biết rồi ham, Nguyệt đã trốn tiết nhiều

hôm sau đó. Nguyệt nói dối bố mẹ để xin

tiền chơi điện tử.

+ Giờ sinh hoạt, cô chủ nhiệm phê bình,

Nguyệt quanh co trối cãi. Cô đưa ra bằng

chứng mà ban quản sinh thu thập được và

nghiêm khắc đọc quyết định của ban giám

hiệu nhà trường đình chỉ hai bạn một tuần

học.

- Sửa lỗi, tiến bộ:

+ Sự nghiêm khắc, ân cần của cô chủ

nhiệm và bố mẹ khiến Nguyệt hiểu rõ sai

lầm của mình.

+ Nguyệt cố gắng học tập, khuyên nhủ,

giúp đỡ Nam cùng tiến bộ.

+ Kết quả cuối năm hai bạn đạt hs tiên

tiến.

KB: Suy nghĩ của Nguyệt sau lễ phát

thưởng.

Hoạt động 4: Vận dụng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Gv yêu cầu HS đọc và làm bài tập 2/ sgk

Viết câu chuyện về đội tình nguyện tham

gia công tác trật tự an toàn giao thông…

giúp đỡ các gia đình thương binh, liệt sĩ …

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ câu trả lời

Bước 3: Báo cáo kết quả tiết học sau

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét đánh giá kết quả và chuẩn

hóa kiến thức.

Gợi ý:

- Nhiều năm qua, bóng áo xanh của các

bạn thanh niên, sinh viên (SV) tình

nguyện tham gia giữ gìn trật tự an toàn

giao thông trên các ngả đường, trước

cổng các trường học đã trở nên quen

thuộc với nhiều người…

- Tham gia vào đội giữ gìn trật tự giao

thong, bạn Mai Tấn Quý, lớp 11D, trường

thpt Lương Văn Bằng cho biết, mới đầu

chưa quen công việc, các bạn không khỏi

lúng túng khi cầm cờ hiệu đứng trước

dòng người ở cổng trường. “Lúc đó hàng

chục đôi mắt đổ dồn vào nhìn, mặt mình

đỏ nhừ, nhưng đến bữa sau là quen ngay.

Rồi mỗi ngày 2 ca, buổi sáng bắt đầu từ

6h 30 đến 7h, buổi chiều từ h30 đến 5h.

- Theo bạn thì vất vả nhất là giữ gìn trật

tự trước cổng trường học. Vì trong lúc đợi

học sinh tan trường, nhiều phụ huynh đậu

xe sát cổng hay để xe trước những quán

nước ven cổng trường, đứng tràn xuống

lòng đường khiến tình trạng ùn tắc xảy ra.

“Nhóm mình đã phối hợp, cùng nhau

phân luồng giao thông, không để phụ

huynh đứng xuống lòng đường, phương

tiện được sắp xếp lại. Cả khách uống

nước đậu xe không đúng quy định tụi

mình cũng nhắc nhở để không lấn chiếm

lòng lề đường”, Quý cho biết.

- Nhiều bạn trải qua một thời gian làm

công tác điều tiết và xử lý giao thông

cùng với lực lượng Cảnh sát giao thông

đã trưởng thành hơn, có thêm nhiều kinh

nghiệm bổ ích, mở rộng thêm nhiều kiến

thức xã hội; hiểu biết nhiều hơn về luật

giao thông, bởi “muốn hướng dẫn mọi

người đi đúng lề đường, người hướng dẫn

cũng phải hiểu về luật an toàn giao

thông”.

- Khi có sự “xuống đường” phân luồng

của lực lượng thanh niên tình nguyện,

tình hình giao thông ở trường học trở nên

ổn định hơn rất nhiều.

Hoạt động 5: Mở rộng, sáng tạo (làm

bài tập ở nhà)

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Viết bài văn tự sự về một tấm gương học

tốt trong lớp em.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ câu trả lời

Bước 3: Báo cáo kết quả vào buổi học

Bước 4:Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét đánh giá kết quả và chuẩn

hóa kiến thức.

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải

quyết của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải

quyết nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………..

Tuần:

Tiết theo PPCT: 13

Ngày soạn: Ngày kí:

CHỌNS VIỆC, CHI TIẾT TIÊU BIỂU TRONG BÀI VĂN T S

A. VẤN ĐỀ CẦN GIẢI QUYẾT

I. Tên bài học : Chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu trong bài văn tự sự

II. Hình thức dạy học : DH trên lớp.

III. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh

1. Giáo viên:

- Phương tiện, thiết bị:

+ SGK, SGV, Tư liệu Ngữ Văn 11, thiết kế bài học.

+ Máy tính, máy chiếu, loa...

- PPDH: Phát vấn, thuyết trình, nêu vấn đề, thảo luận nhóm, trò chơi

2. Học sinh: Sách giáo khoa, bài soạn.

B. NỘI DUNG BÀI HỌC

Chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu trong bài văn tự sự

C. MỤC TIÊU BÀI HỌC

I.Về kiến thức:

- Biết chọn sự việc chi tiết tiêu biểu để viết bài văn tự sự.

II. Về kĩ năng:

- Nhận biết được thế nào là sự việc, chi tiết tiêu biểu trong bài văn tự sự.

- Lựa chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu để tạo lập văn bản theo yêu cầu cụ thể.

III.Về thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Nghiêm túc trong hoc tập.

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

IV. Năng lực

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực tái hiện và vận dụng kiến thức,

+ Năng lực đọc – hiểu, giải mã văn bản,

+ Năng lực sáng tạo, Năng lực tạo lập văn bản,

+ Năng lực vận dụng kiến thức văn học vào cuộc sống…

D.TIẾN TRÌNH DY HỌC

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Hãy chỉ ra những sự việc, tình tiếtvà

nhân vật của truyện ngắn “Làng” của

Kim Lân ở THCS các em đã được học?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ câu hỏi

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS: trả lời câu hỏi

HS khác: nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV: Chốt lại ý chính

- Nhân vật chính: ông Hai

- Sự việc: Ông Hai yêu làng, luôn khoe

về làng

- Theo lệnh tản cư:

+ Luôn nhớ về làng

+ Buồn khi nghe tin làng theo giặc

+ Sung sướng khi hay tin làng không

theo giặc.

GV dẫn vào bài mới: Tự sự không chỉ

là nhu cầu giao tiếp trong cuộc sống mà

nó còn là nhu cầu thưởng thức nghệ

thuật. Tác phẩm tự sự có thể mang lại

giá trị thẩm mĩ cũng như những rung

cảm của người đọc thông qua các tình

tiết, sự kiện, nhân vật. Hôm nay, chúng

ta cùng nhau tìm hiểu bài học về chọn

sự việc chi tiết tiêu biểu để viết bài văn

tự sự.

- Nhân vật chính: ông Hai

- Sự việc: Ông Hai yêu làng, luôn khoe về

làng

- Theo lệnh tản cư:

+ Luôn nhớ về làng

+ Buồn khi nghe tin làng theo giặc

+ Sung sướng khi hay tin làng không theo

giặc.

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

Thao tác 1: Giáo viên hướng dẫn học

sinh tìm hiểu khái niệm sự việc, chi

tiết trong văn tự sự

- Mục tiêu: Nhận biết thế nào là sự việc,

chi tiết trong văn tự sự.

- Phương tiện dạy học: bảng phụ, bút

dạ.

- Kĩ thuật dạy học: động não, phòng

tranh, mảnh ghép.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập kết hợp với thảo luận

nhóm.

I. Khái niệm sự việc, chi tiết trong văn tự

sự.

1. Tự sự

- Tự sự là kể chuyện, phương thức dùng ngôn

ngữ kể chuyện trình bày một chuỗi sự việc, từ

sự việc này tới sự việc kia, cuối cùng dẫn tới

một kết thúc, thể hiện một ý nghĩa.

2. Sự việc:

- Sự việc là cái xảy ra được nhận thức có ranh

giới rõ ràng, phân biệt với những cái xảy ra

khác..

- Sự việc được diễn tả bằng lời nói, cử chỉ,

hành động của nhân vật trong quan hệ với

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV: Chia học sinh thành 4 nhóm.

Nhóm 1: Trình bày khái niệm tự sự.

Nhóm 2: Trình bày khái niệm sự việc.

Nhóm 3: Trình bày khái niệm sự việc

tiêu biểu.

Nhóm 4: Trình bày khái niệm chi tiết.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm học sinh bầu nhóm trưởng,

thư kí và tiến hành thảo luận, lần lượt

trả lời các câu hỏi của giáo viên.

- Học sinh mỗi nhóm ghi kết quả thảo

luận lên bảng phụ.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh mỗi nhóm báo cáo kết quả

thảo luận và treo bảng phụ lên để các

nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Học sinh các nhóm khác thảo luận,

nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét về kết quả của các

nhóm, rút kinh nghiệm về cách thảo

luận, trình bày.

- Giáo viên chuẩn hóa kiến thức

Thao tác 2: Hướng dẫn học sinh tìm

hiểu cách chọn sự việc, chi tiết tiêu

biểu.

- Mục tiêu: Giúp học sinh biết cách

chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu cho bài

văn tự sự.

Phương tiện dạy học: bảng phụ, bút dạ.

- Kĩ thuật dạy học: động não, phòng

tranh, mảnh ghép.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập kết hợp với thảo luận

nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

nhân vật khác. Người viết chọn một số sự việc

tiêu biểu để câu chuyện thêm hấp dẫn.

3. Sự việc tiêu biểu:

Là sự việc quan trọng góp phần hình thành

cốt truyện. Mỗi sự việc có thể có nhiều chi

tiết.

4. Chi tiết:

- Là tiểu tiết của tác phẩm mang sức chứa lớn

về cảm xúc và tư tưởng

- Chi tiết có thể là một cử chỉ, một lời nói,

một hành động của nhân vật. . .

- Chi tiết tiêu biểu: là chi tiết quan trọng trong

sự việc.

=> Chọn sự việc chi tiết tiêu biểu là khâu quan

trọng trong quá trình viết hoặc kể lại một câu

chuyện

II. CÁCH CHỌN S VIỆC, CHI TIẾT

TIÊU BIỂU:

1. V¨n b¶n truyÖn An Dư¬ng Vư¬ng vµ MÞ

Ch©u- Träng Thñy:

+ Trong câu chuyện, tác giả dân gian kể về:

- Công việc xây thành, chế nỏ bản vệ đất nước

của ADV.

-> Đó là những sự việc, chi tiết tiêu biểu. Nếu

thiếu những chi tiết, sự việc ấy câu chuyện sẽ

kém hấp dẫn và ý nghĩa.

+ Chi tiết: Mị Châu và Trọng Thủy chia tay

nhau:

- Câu nói của Trọng Thủy: Dự báo trước cho

cuộc chiến tranh

GV: Chia học sinh thành 4 nhóm.

Nhóm 1 - 2: Làm bài tập số 1.

Nhóm 3 - 4: Làm bài tập số 2.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm học sinh bầu nhóm trưởng,

thư kí và tiến hành thảo luận, lần lượt

trả lời các câu hỏi của giáo viên.

- Học sinh mỗi nhóm ghi kết quả thảo

luận lên bảng phụ.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh mỗi nhóm báo cáo kết quả

thảo luận và treo bảng phụ lên để các

nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Học sinh các nhóm khác thảo luận,

nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét về kết quả của các

nhóm, rút kinh nghiệm về cách thảo

luận, trình bày.

- Giáo viên chuẩn hóa kiến thức, chuyển

giao nhiệm vụ học tập khác

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Nêu cách chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu

trong văn tự sự ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS suy nghĩ câu hỏi

Bước 3: Báo cáo sản phẩm

- Học sinh trả lời câu hỏi, các nhóm

khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

Giáo viên chuẩn hóa kiến thức, chuyển

giao nhiệm vụ học tập khác

- Để viết một bài văn tự sự, cần lựa chọn

các sự việc, chi tiết tiêu biểu.

- Sự việc, chi tiết tiêu biểu có tác dụng

dẫn dắt câu chuyện, tô đậm tính cách

nhân vật và làm nổi bật chủ đề câu

- Câu đáp của Mị Châu: Đưa tới kết cục bi

thảm cho hai cha con.

=>Các sự việc nói trên nối tiếp nhau bằng

quan hệ móc xích, nhân quả. Như vậy, sự việc

Trọng Thủy chia tay Mị Châu và đặc biệt chi

tiết Mị Châu rắc lông ngỗng có vai trò quan

trọng, tiêu biểu không thể bỏ qua vì chi tiết

này làm nền cho các sự việc, chi tiết nối tiếp

nhau.

2. Câu chuyện về người con trai lão Hạc trở về

làng:

- Sự việc 1: Anh con trai tìm gặp ông giáo và

được ông kể cho nghe về cuộc đời của lão

Hạc.

- Sự việc 2: Anh con trai cùng ông giáo đi

viếng mộ lão Hạc.

- Sự việc 3: Anh con trai gởi lại những kỉ vật

cho ông giáo và ra đi.

- Sự việc 2: Anh tìm gặp lại ông giáo, được

nghe kể về cha mình, rồi theo ông đi viếng mộ

cha.

- Các chi tiết:

+ Sự đổi thay của gia cảnh nhà ông giáo. Ông

giáo già đi nhiều nhng tinh thần đổi mới, lạc

quan khác trước.

+ Ông hỏi thăm những chuyện anh đã trải qua,

xúc động kể lại cái chết của Lão Hạc. Sau đó,

ông dẫn anh đi viếng mộ cha.

+ Khung cảnh con đường đến, quang cảnh

nghĩa địa u buồn.

+ Anh thắp hương, cúi gục bên mộ cha, đau

đớn, nghẹn ngào bộc lộ tình cảm với người

cha đã khuất, nói với cha những dự định

tương lai.

+ Ông Giáo đứng bên cũng ngấn lệ.

+ Anh nói với cha về những ngày tháng qua

của mình

+ Hứa sống sao cho xứng đáng với tấm lòng

cao cả của cha

3. Cách chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu trong

văn tự sự.

- Xác định đề tài, chủ đề.

- Dự kiến cốt truyện.

chuyện.

- Cách chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu

trong văn tự sự.

- Xác định đề tài, chủ đề.

- Dự kiến cốt truyện.

- Triển khai các ý bằng các chi tiết.

Hoạt động 3: Luyện tập

Thao tác 3: Hướng dẫn học sinh tìm

hiểu cách chọn sự việc, chi tiết tiêu

biểu.

- Mục tiêu: Giúp học sinh biết cách

chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu cho bài

văn tự sự.

Phương tiện dạy học: bảng phụ, bút dạ.

- Kĩ thuật dạy học: động não, phòng

tranh, mảnh ghép.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập kết hợp với thảo luận

nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV: Chia học sinh thành 4 nhóm.

Nhóm 1 - 2: Làm bài tập số 1.

Nhóm 3 - 4: Làm bài tập số 2.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm học sinh bầu nhóm trưởng,

thư kí và tiến hành thảo luận, lần lượt

trả lời các câu hỏi của giáo viên.

- Học sinh mỗi nhóm ghi kết quả thảo

luận lên bảng phụ.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh mỗi nhóm báo cáo kết quả

thảo luận và treo bảng phụ lên để các

nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Học sinh các nhóm khác thảo luận,

nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét về kết quả của các

nhóm, rút kinh nghiệm về cách thảo

III. Luyện tập:

1. Câu chuyện hòn đá xấu xí:

- Chi tiết “hòn đá xấu xí được phát hiện và

chở đi nơi khác” rất quan trọng, không bỏ đi

được.

ý nghĩa câu

chuyện:

+ ở trên đời này, có những sự vật, sự việc

tửởng chừng nhưng đáng bỏ đi nhưng lại vô

cùng quan trọng.

+ Sự sống âm thầm và khụng sợ hiểu nhầm

của hòn đá là một lẽ sống tốt.

Bàihọc:

Cần lựa chọn những sự việc, chi tiết tiêu biểu

là những sự việc, chi tiết làm nên ý nghĩa của

cốt truyện.

2. Đoạn trích Uy-lít-xơ trở về:

- Cốt truyện: Cuộc đoàn viên kì lạ của Uy-lít-

xơ và Pê-nê-lốp sau 20 năm xa cách - một thử

thách trí tuệ.

- Sự việc tiêu biểu: Pê-nê-lốp thử thách chồng

bằng cách ngầm hỏi về bí mật của chiếc

giường cưới.

- Chi tiết:

+ Pê-nê-lốp sai nhũ mẫu khiêng chiếc giờng

chứa bí mật ra khỏi phòng.

+ Uy-lít-xơ giật mình, chột dạ, hỏi lại, nói rõ

đặc điểm bí mật của chiếc giờng.

+ Hai ngời nhận ra nhau trong niềm hạnh phúc

tột cùng.

Đó là thành công trong nghệ thuật kể

chuyện của Hô-me-rơ. Vì chúng góp phần

khắc họa đậm nét trí tuệ, phẩm chất tốt đẹp

của các nhân vật.

luận, trình bày.

- Giáo viên chuẩn hóa kiến thức, chuyển

giao nhiệm vụ học tập khác

Hoạt động 4: Vận dụng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Hãy chỉ ra những sự việc tiêu trong

truyện cổ tích Tấm Cám. Chọn một sự

việc và nêu chi tiết ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS suy nghĩ trả lời câu hỏi

Bước 3: Báo cáo kết quả

Hs trả lời câu hỏi

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét, chuẩn hóa kiến

thức

Ta có thể hình dung cốt truyện cổ tích

Tấm Cám từ những sự việc tiêu biểu

Sự việc 1: Tấm là hiện thân của số phận

bất hạnh

Sự việc 2: Tấm đấu tranh giành hạnh

phúc

Sự việc “Tấm là hiện thân của số phận

bất hạnh”có những chi tiết sau:

- Tấm mồ côi cha, mẹ

- Tấm phải làm nhiều việc vất vả

- Tấm bị đối xử tàn nhẫn, mẹ con Cám

tìm mọi cách tiêu diệt

Những chi tiết này cho thấy nhân vật

Tấm khổ càng khổ hơn.

Gợi ý:

Sự việc 1: Tấm là hiện thân của số phận bất

hạnh

Sự việc 2: Tấm đấu tranh giành hạnh phúc

Sự việc “Tấm là hiện thân của số phận bất

hạnh”có những chi tiết sau:

- Tấm mồ côi cha, mẹ

- Tấm phải làm nhiều việc vất vả

- Tấm bị đối xử tàn nhẫn, mẹ con Cám tìm

mọi cách tiêu diệt

=> Những chi tiết này làm cho nhân vật Tấm

khổ càng khổ hơn.

Hoạt động 5: Mở rộng, sáng tạo (làm

ở nhà)

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết của

bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

tập

Hãy nêu các sự việc và chi tiết tiêu biểu

trong đoạn trích Chiến thắng MtaoMxây

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS suy nghĩ trả lời câu hỏi

Bước 3: Báo cáo kết quả

Hs trả lời câu hỏi tiết học sau

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………….

Tuần:

Tiếttheo PPCT: 14

Ngày soạn:

Ngày kí:

MIÊU TẢ VÀ BIỂU CẢM TRONG VĂN T S

( Tự học có hướng dẫn)

A. VẤN ĐỀ CẦN GIẢI QUYẾT

I. Tên bài học : miêu tả , biểu cảm trong văn tự sự

II. Hình thức dạy học : DH trên lớp.

III. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh

1. Giáo viên:

- Phương tiện, thiết bị:

+ SGK, SGV, Tư liệu Ngữ Văn 11, thiết kế bài học.

+ Máy tính, máy chiếu, loa...

- PPDH: Phát vấn, thuyết trình, nêu vấn đề, thảo luận nhóm, trò chơi

2. Học sinh: Sách giáo khoa, bài soạn.

B. NỘI DUNG BÀI HỌC

Miêu tả , biểu cảm trong văn tự sự

C. MỤC TIÊU BÀI HỌC

I.Về kiến thức:

-Hiểu được vai trò và tác dụng của các yếu tố miêu tả , biểu cảm trong văn tự sự

-Biết kết hợp giữa miêu tả , biểu cảm trong văn tự sự .

II. Về kĩ năng: Biết kết hợp giữa miêu tả , biểu cảm trong văn tự sự .

III. Về thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Nghiêm túc trong hoc tập.

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

IV. Phát triển năng lực

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm

mỹ, năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng

lực công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực tái hiện và vận dụng kiến thức,

+ Năng lực đọc – hiểu, giải mã văn bản,

+ Năng lực sáng tạo, Năng lực tạo lập văn bản,

+ Năng lực vận dụng kiến thức văn học vào cuộc sống…

D.TIẾN TRÌNH DY HỌC

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

- GV giao nhiệm vụ: Đoạn trích dưới

đây có phải là đoạn văn tự sự không ?

Tìm các yếu tố miêu tả và biểu cảm trong

đoạn văn bản ?

“ Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp đùi mẹ tôi,

đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi, tôi thấy

những cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi

bỗng lại mơn man khắp da thịt. Hơi quần

áo mẹ tôi và những hơi thở ở khuôn

miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó

thơm tho lạ thường…”

(Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)

- HS thực hiện nhiệm vụ:

- HS báo cáo kết quả thực hiện nhiệm

vụ:

+ Phần văn bản trên là một đoạn văn tự

sự vì nó có nhân vật và sự việc

+ Các yếu tố miêu tả: đùi áp đùi mẹ tôi,

đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi; khuôn

miệng xinh xắn nhai trầu

+ Các yếu tố biểu cảm: những cảm giác

ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng lại mơn

man khắp da thịt; thơm tho lạ thường.

- GV nhận xét và dẫn vào bài mới: Như

vậy, trong chương trình Ngữ văn THCS,

các em đã được làm quen với phương

thức miêu tả và phương thức biểu cảm.

Để củng cố vững chắc hơn những kiến

thức và kĩ năng đã học, đồng thời, giúp

các em vận dụng phương thức biểu cảm

và miêu tả để viết bài văn tự sự, hôm nay

cô sẽ hướng dẫn các em tìm hiểu bài

“Miêu tả và biểu cảm trong văn tự sự”.

+ Phần văn bản trên là một đoạn văn tự sự

vì nó có nhân vật và sự việc

+ Các yếu tố miêu tả: đùi áp đùi mẹ tôi,

đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi; khuôn miệng

xinh xắn nhai trầu

+ Các yếu tố biểu cảm: những cảm giác

ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng lại mơn man

khắp da thịt; thơm tho lạ thường.

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

Thao tác 1: Giáo viên hướng dẫn học

sinh củng cố kiến thức về miêu tả và

biểu cảm trong văn tự sự.

- Mục tiêu: Giúp học sinh củng cố kiến

thức về miêu tả và biểu cảm trong văn tự

sự.

- Phương tiện dạy học: bảng phụ, bút dạ.

- Kĩ thuật dạy học: công não, thông tin –

I. Miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự

sự:

phản hồi.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc nhóm

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV nêu vấn đề:

Nhóm 1: Dựa vào kiến thức đã học,em

hãy cho biết thế nào là miêu tả ?Thế nào

là biểu cảm?

Nhóm 2: So sánh miêu tả và biểu cảm

trong văn tự sự với miêu tả và biểu cảm

trong văn miêu tả và văn biểu cảm?

Nhóm 3: Căn cứ vào đâu để đánh giá

hiệu quả của miêu tả và biểu cảm trong

văn bản tự sự ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, khái quát kiến thức.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS trả lời câu hỏi.

HS khác: nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ của HS

B1: Chuyển giao nhiệm vụ

GV yêu cầu HS đọc đoạn trích và trả lời

các câu hỏi sgk/ tr 74

B2: H/s suy nghĩ để trả lời câu hi

B3: Hs trả lời câu hi

B4: gv nhậnxét, bổ sung

1. Miêu tả, biểu cảm:

- Miêu tả là dùng các chi tiết, hình ảnh

giúp người đọc người nghe hình dung ra

được các đặc điểm nổi bật của sự vật, sự

việc, con người, phong cảnh…

- Biểu cảm : Là biểu lộ cảm xúc, tư tưởng,

tình cảm, thái độ... của mình trước 1 sự vật,

sự việc, hiện tượng, con người trong đời

sống

2. Miêu tả và tự sự trong văn bản tự sự và

trong văn bản miêu tả, văn bản biểu cảm:

. Nếu như miêu tả cho hay, cho rõ là mục

đích của bài văn miêu tả. Trong văn tự sự

miêu tả chỉ là phương tiện để việc kể

chuyện thêm cụ thể, sinh động, lí thú hơn.

- Biểu cảm trong văn biểu cảm làm cho bài

văn dồi dào cảm xúc thì nó cũng chỉ là

phương tiện để biểu hiện, dẫn dắt câu

chuyện trong văn tự sự.

3. Căn cứ đánh giá hiệu quả của miêu tả

và biểu cảm trong văn bản tự sự:

- Căn cứ vào sự hấp dẫn của hình ảnh miêu

tả để liên tưởng đến những yếu tố bất ngờ.

- Căn cứ vào sự truyền cảm mạnh mẽ qua

cách bày tỏ tư tưởng của tác giả.

4. Miêu tả và biểu cảm trong một đoạn

trích Những vì sao của A. Đô-đê:

- Xác định yếu tố miêu tả và biểu cảm:

- Tác dụng của các yếu tố miêu tả và biểu

cảm trong đoạn trích:

+ Yếu tố miêu tả mang lại không gian yên

tĩnh của một đêm đầy sao với hai người

đang thức.

+ Yếu tố biểu cảm làm nổi rõ vẻ bâng

khuâng xao xuyến của chàng trai trước cô

chủ nhỏ.

-> Yếu tố miêu tả và biểu cảm tăng thêm

vẻ đẹp hồn nhiên của cảnh vật và lòng

người.

Thao tác 2: Giáo viên hướng dẫn học

sinh quan sát, liên tưởng, tưởng tượng

đối với việc miêu tả và biểu cảm trong

bài văn tự sự.

- Mục tiêu: Giúp học sinh biết cách quan

sát, liên tưởng, tưởng tượng đối với việc

miêu tả và biểu cảm trong bài văn tự sự.

- Kĩ thuật dạy học: động não, phòng

tranh, mảnh ghép.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập kết hợp với thảo luận

nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV: Chia học sinh thành 4 nhóm.

Nhóm 1 - 2: Làm bài tập số 1, rút ra kết

luận.

Nhóm 3 - 4: Làm bài tập số 2, rút ra kết

luận.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm học sinh bầu nhóm trưởng,

thư kí và tiến hành thảo luận, lần lượt trả

lời các câu hỏi của giáo viên.

- Học sinh mỗi nhóm ghi kết quả thảo

luận lên bảng phụ.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh mỗi nhóm báo cáo kết quả

thảo luận và treo bảng phụ lên để các

nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Học sinh các nhóm khác thảo luận, nhận

xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét về kết quả của các

nhóm, rút kinh nghiệm về cách thảo luận,

trình bày.

- Giáo viên chuẩn hóa kiến thức,

II. Quan sát, liên tưởng, tưởng tượng đối

vớiviệc miêu tả và biểu cảm trong bài

văn tự sự:

1. Bài tập:

(1) Chọn và điền từ:

a. Điền từ “liên tưởng”

b. Điền từ “quan sát”

c. Điền từ “tưởng tượng”

(2) Để làm tốt việc miêu tả trong văn tự sự,

người làm văn không chỉ quan sát đối

tượng mà còn phải biết liên tưởng, tưởng

tượng mới gây được những cảm xúc.

- Ví dụ: Trong đoạn trích ở tác phẩm

Những vì sao, tác giả đã liên tưởng chú

mục đồng nhà trời khi nhìn cô gái, tới đàn

cừu lớn khi ngắm cuộc hành trình của ngàn

sao…

(3) Trong quá trình tự sự, những cảm xúc

rung động được nảy sinh từ sự quan sát

tinh tế, sự vận dụng liên tưởng, tưởng

tượng và từ những sự vật sự việc khách

quan lay động trái tim người kể chứ không

phải chỉ từ bên trong trái tim người kể

chuyện.

2. Kết luận:

- Miêu tả và biểu cảm là hai yếu tố quan

trọng trong văn tự sự. Nó giúp cho câu

chuyện trở nên sinh động hấp dẫn và có

sức truyền cảm.

- Muốn miêu tả và biểu cảm thành công,

người viết cần có cái nhìn sâu sắc về cuộc

sống, con người và bản thân, đồng thời

phải chú ý quan sát, liên tưởng và tưởng

tượng.

Hoạt động 3: Luyện tập

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Hs đọc và làm bài tập 1 sgk/ tr 76

III. Luyện tập

1. Bài tập 1

a. Đoạn văn kể lại cuộc chiến đấu giữa

Nhóm 1: Câu a

Nhóm 2: Câu b

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm học sinh bầu nhóm trưởng,

thư kí và tiến hành thảo luận, lần lượt trả

lời các câu hỏi của giáo viên.

- Học sinh mỗi nhóm ghi kết quả thảo

luận lên bảng phụ.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh mỗi nhóm báo cáo kết quả

thảo luận và treo bảng phụ lên để các

nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Học sinh các nhóm khác thảo luận, nhận

xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét về kết quả của các

nhóm, rút kinh nghiệm về cách thảo luận,

trình bày.

Đam Săn với Mtao Mxây trong sử thi Đam

Săn là một đoạn văn có sử dụng nhiều yếu

tố miêu tả và biểu cảm. Có thể nói nhờ các

yếu tố này mà khung cảnh cũng như diễn

biến của cuộc chiến hiện ra cụ thể sinh

động tới từng chi tiết trong sự hình dung

của người đọc. Các yếu tố miêu tả (những

hình ảnh so sánh ví von) và biểu cảm (cảm

xúc của các nhân vật cũng như của cộng

đồng) đã làm cho cuộc chiến đấu trở nên

hoành tráng và dữ dội. Cũng từ đó mà hình

ảnh người anh hùng cũng được nâng bổng

hơn lên.

b. Trong đoạn văn trích từ truyện ngắn

Lẵng quả thông của C. Pau-tôp-xki, người

kể đã "kể chuyện" bằng quan sát, tưởng

tượng và suy ngẫm. Để giúp người đọc

hình dung rõ rệt hơn, cảm nhận thích thú

hơn vẻ đẹp của mùa thu, nhà văn đã không

miêu tả trực tiếp mà tưởng tượng "nếu như

có thể lấy hết đồng và vàng trên trái đất

đem đánh thành muôn vàn lá cây rất mực

tinh xảo"; và suy ngẫm "những chiếc lá

nhân tạo nọ sẽ rất thô kệch...". Những câu

văn ấy cũng là nhấn mạnh vẻ đẹp tự nhiên

của mùa thu nhưng yếu tố miêu tả và biểu

cảm đã mang đến cho chúng ta một cách

cảm nhận khác lạ lẫm và lí thú hơn.

Hoạt động 4 : Vận dụng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập: 4 nhóm thực hiện

Em rất xúc động khi được gặp lại một

người thân sau nhiều ngày xa cách (ông,

bà, bố, mẹ, anh, chị, em,…). Hãy viết

một đoạn văn ngắn kể về cuộc gặp gỡ ấy

trong đó có sử dụng yếu tố miêu tả, biểu

cảm ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

Gợi ý:

- Kể:

+ Cuộc gặp gỡ mở đầu, diễn ra, kết thúc ra

sao? (thời gian, địa điểm,…)

+ Nhân vật: gồm những ai?

+ Lời kể: theo ngôi thứ nhất - “tôi” hoặc

“em”.

- Tả: khung cảnh gặp gỡ; hình dáng, cử chỉ

của người thân,…

- Biểu cảm: cảm xúc của em, cảm xúc của

người thân,…

Phải biết kết hợp khéo léo giữa ba yếu tố

trên.

- Các nhóm học sinh tiến hành thảo

luận,trả lời câu hỏi.

- Học sinh mỗi nhóm ghi kết quả thảo

luận lên bảng phụ.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh mỗi nhóm báo cáo kết quả

thảo luận và treo bảng phụ lên để các

nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Học sinh các nhóm khác thảo luận, nhận

xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét về kết quả của các

nhóm, rút kinh nghiệm về cách thảo luận,

trình bày.

Hoạt động 5: Mở rộng, sáng tạo

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Viết bài văn tự sự có sử dụng các yếu tố

biểu cảm và miêu tả kể về một chuyến đi

đã đem lại cho anh (chị) nhiều cảm xúc

(một lần về quê, một chuyến tham quan

du lịch…).

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ (Hs làm

 nhà)

Bước 3: Báo cáo kết quả (Tiết học sau)

Tham khảo bài viết dưới đây (kể về một

lần về quê nội).

Mùa hè đến, bố mẹ thường hay đưa em

đi chơi công viên nước hoặc đi xem

vườn thú. Nhưng em thích nhất là được

về quê thăm ông bà nội.

Như mọi năm, cứ đầu mùa hè là gia đình

em dành khoảng 3, 4 ngày cùng nhau về

quê chơi. Quê em đẹp lắm. Đi trên con

đường đất gập ghềnh sỏi đá, ngồi trong

xe nhìn ra xa, là cánh đồng lúa rộng bao

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết

của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

la mang màu xanh của mạ non. Xa xa,

một vài chú bò đang khoan thai gặm cỏ.

Một vài cậu bé đang chạy đuổi nhau để

giành lấy cánh diều đang bay cao trên

trời xanh rộng lớn. Chốc chốc, một đàn

chim lại đua nhau chuyền cành.

Nhà ông bà nội em nằm trên một con

đường nhỏ, ô tô không đi vào được. Nhà

ông bà lợp mái ngói đỏ, mang màu rêu

phong cổ kính. Trước nhà là một mảnh

vườn nhỏ, là nơi ông em trồng rau và

nuôi gà. Cành đó là một ao đầy cá. Khi

thấy em và bố mẹ đến, ông bà phấn khởi

lắm. Ông ôm em một cái thật chặt sau đó

dắt em ra vườn chơi rồi cầm cần rẻ em ra

câu cá. Hai ông cháu nói chuyện rôm rả.

Ông hỏi thăm tình hình học tập của em và

kể cho em nghe rất nhiều chuyện. Thấy

hai ông cháu đang vui vẻ với nhau, bà em

dắt bố mẹ em vào nhà và pha chè.

Tối đến, bà cùng mẹ chuẩn bị bữa cơm

"cây nhà lá vườn": cá kho, thịt luộc cùng

canh chua – toàn thịt rau mà ông bà nuôi

trồng trong ao vườn. Có lẽ bởi thế nên em

thấy bữa ăn rất ngon. Xong, em ra nằm

võng ở ngoài vườn và ngủ đi lúc nào

không hay.

Thời gian trôi qua mau cũng đã đến lúc

bố mẹ phải đi làm, em cũng cần chuẩn bị

cho năm học mới. Trước khi chia tay, ông

tặng em chiếc cần câu của ông và dặn:

"Khi nào rảnh thì lại lên đây chơi với ông

nhé".

…………………………………………………………………………………………

……………..…………………………………………………………………………

………………………………………………………………….

Tuần:

Tiết theo PPCT: 15

Ngày soạn:

Ngày kí:

LUYỆN TẬP VIẾT ĐON VĂN T S

(Tự học có hướng dẫn)

A. VẤN ĐỀ CẦN GIẢI QUYẾT

I. Tên bài học : Luyện tập viết đoạn văn tự sự

II. Hình thức dạy học : DH trên lớp.

III. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh

1. Giáo viên:

- Phương tiện, thiết bị:

+ SGK, SGV, Tư liệu Ngữ Văn 11, thiết kế bài học.

+ Máy tính, máy chiếu, loa...

- PPDH: Phát vấn, thuyết trình, nêu vấn đề, thảo luận nhóm, trò chơi

2. Học sinh: Sách giáo khoa, bài soạn.

B. NỘI DUNG BÀI HỌC

Luyện tập viết đoạn văn tự sự

C. MỤC TIÊU BÀI HỌC

1. Về kiến thức

Hiểu khái niệm, nội dung và nhiệm vụ của đoạn văn trong văn bản tự sự, từ đó viết

được các đoạn văn tự sự.

2. Về kĩ năng

a. Về kĩ năng chuyên môn

- Biết cách viết đoạn văn tự sự.

b. Về kĩ năng sống

- Rèn luyện kĩ năng giao tiếp, kĩ năng làm việc nhóm.

3. Về thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Có ý thức rèn luyện cách viết đoạn văn tự sự.

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4.Phát triển năng lực:

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực tự học

+ Năng lực giao tiếp

+ Năng lực hợp tác…

D. Thiết kế hoạt động dạy học

Hoạt động của GV- HS

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

B1: Giáo viên giao nhiệm vụ

- Gv chiếu một văn bản ngắn trong

đó có một số đoạn văn và yêu cầu

HS nhận diện đoạn văn

B2: HS suy nghĩ trả lời câu hi

B3: HS trả lời câu hi

B4: GV nhận xét, dẫn dắt vào

bài:

Bất cứ một văn bản nào cũng có

thể bao gồm từ một đến nhiều đoạn

văn hợp thành để thể hiện một chủ

đề nào đó. Văn bản tự sự cũng vậy.

Vậy đoạn văn trong văn bản tự sự

có đặc điểm như thế nào? Làm thế

nào để viết tốt những đoạn văn đó,

đấy chính là nội dung của tiết học

hôm nay.

Hoạt động 2: Hình thành kiến

thức

Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm

hiểu đoạn văn trong văn bản tự sự

Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu hơn

vị trí, vai trò của đoạn văn trong

văn bản tự sự.

- Kĩ thuật dạy học: công não –

thông tin phản hồi, thảo luận

nhóm.

- Hình thức tổ chức dạy học: học

sinh làm việc độc lập kết hợp với

làm việc nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

học tập

GV chia HS thành 4 nhóm, chuyển

giao nhiệm vụ:

Nhóm 1: Thế nào là đoạn văn

trong văn bản tự sự?

Nhóm 2: Nêu cấu trúc chung của

đoạn văn trong văn bản tự sự.

Nhóm 3: Nêu các loại đoạn văn

I. Đoạn văn trong văn bản tự sự

1. Khái niệm:

- Đoạn văn là bộ phận của văn bản

-> Đoạn văn tự sự là bộ phận của văn bản tự sự.

2. Cấu trúc chung của đoạn văn:

- Thường do nhiều câu tạo thành

- Câu nêu ý khái quát (câu chủ đề)

- Các câu triển khai

3. Các loại đoạn văn: Mỗi đoạn văn tự sự gồm

nhiều loại đoạn văn....

* Theo kết cấu thể loại văn bản:

+ Đoạn mở bài....

+ Đoạn thân bài....

+ Đoạn kết bài....

* Theo cấu trúc và phương thức tư duy:

- Đoạn văn diễn dịch

- Đoạn văn quy nạp

- Đoạn văn song hành

- Đoạn văn móc xích

- Đoạn văn tổng- phân- hợp

4. Nội dung và nhiệm vụ của đoạn văn trong

văn bản tự sự:

Nhóm 4: Nêu nội dung và nhiệm

vụ của đoạn văn trong văn bản tự

sự:

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào

bảng phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo

kết quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết

quả thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

- Đoạn văn là một bộ phận của văn

bản, bắt đầu từ chữ viết hoa lùi đầu

dòng và kết thúc bằng dấu chấm

qua hàng, thường biểu đạt một ý

tương đối hoàn chỉnh

Giáo viên hướng dẫn học sinh

tìm hiểu cách viết đoạn văn trong

bài văn tự sự

Mục tiêu: Giúp học sinh nắm được

cách viết đoạn văn trong bài văn tự

sự.

- Kĩ thuật dạy học: công não –

thông tin phản hồi, thảo luận

nhóm.

- Hình thức tổ chức dạy học: học

sinh làm việc độc lập kết hợp với

làm việc nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

học tập:

Hs đọc yêu cầu bài tập 1.

GV chia HS thành 4 nhóm, chuyển

giao nhiệm vụ:

Nhóm 1,2: Các đoạn văn đã trích

có thể hiện đúng dự kiến của tác

giả ko? Nội dung và giọng điệu của

đoạn văn mở đầu và kết thúc có nét

- Nội dung và nhiệm vụ riêng: tả cảnh, tả người,

kể sự việc, biểu cảm, bình luận, đối thoại, độc

thoại...

- Nội dung và nhiệm vụ chung: thể hiện chủ đề,

ý nghĩa văn bản.

II. Cách viết đoạn văn trong bài văn tự sự

1.Tìmhiểungữliệusgk:

a. Các đoạn văn trong truyện ngắn Rừng xà

nu:

- Nétgiống:

+ Nội dung: tả sự đau thương và sức sống mãnh

liệt của rừng xà nu.

+ Giọng điệu: ngợi ca.

- Nét khác:

+ Đoạn mở:

" Hình ảnh cây xà nu gợi hiện thực cuộc sống

đau thương nhưng bất khuất của con người Tây

Nguyên.

gì giống và khác nhau?

Nhóm 3,4: Em học được điều gì ở

cách viết đoạn văn của Nguyên

Ngọc?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào

bảng phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo

kết quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết

quả thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

học tập:

Hs đọc yêu cầu bài tập 2.

GV chia HS thành 4 nhóm, chuyển

giao nhiệm vụ:

Nhóm 1,3: Có thể coi đây là đoạn

văn trong văn bản tự sự ko?Vì sao?

Theo anh(chị), đoạn văn đó thuộc

phần nào của “truyện ngắn” mà

bạn đó định viết?

Nhóm 2,4: Viết đoạn văn này, bạn

hs đó đã thành công ở nội dung

nào? Nội dung nào bạn còn phân

vân và để trống? Anh (chị) hãy viết

tiếp vào những chỗ trống đó?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào

bảng phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo

kết quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết

+ Đoạnkết:

→ Hình ảnh cây xà nu gợi sự bất diệt, ngày một

trưởng thành, lớn mạnh của con người Tây

Nguyên.

- Bài học:

+ Trước khi viết nên dự kiến ý tưởng về các

phần của truyện, nhất là phần đầu và phần cuối.

+ Phần mở và kết truyện nên hô ứng với nhau,

thể hiện rõ chủ đề của truyện.

+ Thống nhất về giọng điệu ở phần đầu và phần

kết.

b. Đoạnvăntrongtruyệnvềhậuthâncủachị

Dậu:

Đó là đoạn văn tự sự. Vì:

+ Có yếu tố tự sự: có nhân vật, sự việc, chi tiết.

+ Có yếu tố miêu tả và biểu cảm phụ trợ.

→ Thuộc phần thân truyện.

- Thành công của đoạn văn:

Kể sự việc: chị Dậu đã được giác ngộ cách

mạng, được cử về làng Đông Xá vận động bà

con vùng lên" rất sinh động.

- Nội dung còn phân vân:

+ Tả cảnh.

+ Tả diễn biến tâm trạng (nội tâm) nhân vật.

- Gợi ý một vài chi tiết:

+ Tả cảnh: ánh sáng rực rỡ, chói chang xua tan

bóng tối thăm thẳm của màn đêm.

+ Tâm trạng chị Dậu: Chị Dậu ứa nước mắt. Chị

như thấy lại trước mắt bao cảnh cay đắng ngày

nào. Đó là cái ngày nắng chang chang, chị đội

đàn chó con, tay dắt con chó cái cùng cái Tí lầm

lũi theo sau để sang bán cho nhà Nghị Quế thôn

Đoài. Cái lần chị phải cõng anh Dậu ốm ngất ở

ngoài đình về. Rồi việc chị xô ngã tên cai lệ, cả

quả thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

B1: Giáo viên giao nhiệm vụ

- Qua kinh nghiệm của nhà văn

Nguyên Ngọc và thu hoạch từ hai

bài tập trên, anh (chị) hãy nêu cách

viết đoạn văn trong bài văn tự sự?

B2: HS suy nghĩ trả lời câu hi

B3: HS trả lời câu hi

B4: GV nhận xét

lần vùng thoát khỏi tay tên tri phủ Tư Ân và địa

ngục nhà lão quan cụ.Nhưng những cảnh đau

buồn đó đã tan đi trước niềm vui, niềm tin vào

cuộc sống hiện tại. Những giọt nước mắt của chị

không phải dành cho khổ đau ngày cũ mà vì

niềm vui trước sự đổi thay của dân tộc, khí thế

cách mạng đã sục sôi...

2. Cách viết đoạn văn trong văn bản tự sự

- Xác định nội dung cần viết, định ra hướng

viết, cần phác thảo chi tiết .

- Mỗi chi tiết miêu tả nét chính, đặc sắc, gây ấn

tượng .

- Nắm vững nhiệm vụ của các đoạn trong từng

phần của văn bản.

- Cần huy động năng lực quan sát, tưởng tượng

và vốn sống khi viết đoạn văn.

- Vận dụng kĩ năng miêu tả, kểchuyện, biểu cảm

để hoàn chỉnh tốt đoạn văn.

Hoạt động 3: Luyện tập

Giáo viên hướng dẫn học sinh

làm bài tập phần Luyện tập

Mục tiêu: Giúp học sinh nắm được

cách viết đoạn văn trong bài văn tự

sự, áp dụng vào làm một số bài

tập.

- Kĩ thuật dạy học: công não –

thông tin phản hồi, thảo luận

nhóm.

- Hình thức tổ chức dạy học: học

sinh làm việc độc lập kết hợp với

làm việc nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

học tập

GV chia HS thành 2 nhóm, chuyển

giao nhiệm vụ:

Nhóm 1: Bài tập 1 (sgk /tr 99)

Nhóm 2: Bài tập 2 (sgk /tr 99)

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào

bảng phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

III. Luyện tập

Bài 1:Tìm hiểu đoạn văn “Tôi dùng xẻng nhỏ

đào đất… […] … mọi biến động chung là chiếc

kim đồng hồ.”.

a) Đoạn văn này kể lại sự việc cô Phương Định

- một nữ thanh niên xung phong đang phá bom

để mở đường ra mặt trận. Đây là đoạn văn nằm

ở phần thân bài (phần phát triển) của văn bản tự

sự Những ngôi sao xa xôi (truyện ngắn của Lê

Minh Khuê).

b) Đoạn văn được chép lại có một số sai sót về

ngôi kể.

Trong truyện ngắn, người kể chuyện (nhân vật

Phương Định xưng tôi, kể chuyện về bản thân

mình và tổ thanh niên xung phong). Một số câu

trong đoạn này, đại từ "tôi" đã bị thay bằng "cô

gái" (câu 5); "Cô" (câu 6, 16), danh từ riêng

"Phương Định" (câu 14, 20). Cần sửa lại để văn

bản được thống nhất về ngôi kể (ngôi thứ nhất -

xưng tôi).

c) Từ những phát hiện và chỉnh sửa trên có thể

rút ra bài học :

Trong văn bản tự sự, người viết cần nhất quán

về ngôi kể. Nếu không có sự thay đổi về người

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo

kết quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết

quả thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

chuyển giao nhiệm vụ mới.

kể thì ngôi kể ấy sẽ phải thống nhất từ đoạn đầu

đến các đoạn tiếp theo. Có như vậy, văn bản tự

sự mới chặt chẽ, lôgic, hấp dẫn và thuyết phục

người đọc.

Bài 2:

Để viết được đoạn văn thuật lại cử chỉ và tâm

trạng của cô gái bị ép duyên trong đoạn trích

truyện thơ Tiễn dặn người yêu, cần chú ý diễn tả

các cử chỉ và tâm trạng sau :

- Cử chỉ : cất bước theo chồng, vừa đi vừa

ngoảnh lại, vừa đi vừa ngoái trông, khi tới rừng

ớt ngắt lá ớt ngồi chờ, khi tới rừng cà ngắt lá cà

ngồi đợi,…

- Tâm trạng : lòng càng đau càng nhớ, chờ,

đợi,…

Lưu ý : Khi viết, cần biết kết hợp giữa diễn tả

cử chỉ và tâm trạng, tả cử chỉ cũng là để lột tả

tâm trạng luyến lưu, buồn đau của người con gái

phải lìa xa người yêu về nhà chồng.

Hoạt động 4: Vận dụng, mở rộng

B1: GV giao nhiệm vụ cho HS

Viết đoạn văn tự sự với chủ đề MẸ

TÔI

B2: HS suy nghĩ câu trả lời

B3: HS trả lời câu hi trong tiết

học sau

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết của

bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

…………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………….

Ngày soạn:

Ngày kí:

Tiết theo PPCT: 16

TÓM TẮT VĂN BẢN T S

A. VẤN ĐỀ CẦN GIẢI QUYẾT

I. Tên bài học : tóm tắt văn bản tự sự

II. Hình thức dạy học : DH trên lớp.

III. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh

1. Giáo viên:

- Phương tiện, thiết bị:

+ SGK, SGV, Tư liệu Ngữ Văn 11, thiết kế bài học.

+ Máy tính, máy chiếu, loa...

- PPDH: Phát vấn, thuyết trình, nêu vấn đề, thảo luận nhóm, trò chơi

2. Học sinh: Sách giáo khoa, bài soạn.

B. NỘI DUNG BÀI HỌC

Tóm tắt văn bản tự sự dựa theo nhân vật chính

C. MỤC TIÊU BÀI HỌC

Giúp học sinh:

1. Về kiến thức

- Nắm được cách tóm tắt văn bản tự sự dựa theo nhân vật chính.

2. Về kĩ năng

a. Về kĩ năng chuyên môn

- Biết tóm tắt văn bản tự sự dựa theo nhân vật chính.

b. Về kĩ năng sống

- Rèn luyện kĩ năng giao tiếp, kĩ năng làm việc nhóm.

3. Về thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Cẩn thận, nghiêm túc, trung thực khi tóm tắt văn bản tự sự.

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4.Phát triển năng lực:

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tínhtoán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp hàng ngày

+ Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn học

+ Năng lực vận dụng kiến thức văn học vào cuộc sống…

D. Tiến trình hoạt động dạy học

Hoạt động của GV- HS

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

- GV chiếu sơ đồ tóm tắt theo nhân vật

chính của một số tác phẩm như Thánh

Gióng, Tấm Cám…

- Từ đó GV giới thiệu vào bài

mới.Tóm tắt văn bản tự sự theo nhân

vật chính

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết

của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

Giáo viên hướng dẫn học sinh tìm

hiểu mục đích, yêu cầu tóm tắt văn

bản tự sự dựa theo nhân vật chính

Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu mục đích

và yêu cầu tóm tắt văn bản tự sự dựa

theo nhân vật chính.

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông

tin phản hồi, thảo luận nhóm.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập kết hợp với làm việc

nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV chia HS thành 3 nhóm, chuyển

giao nhiệm vụ:

Nhóm 1: Nhân vật văn học là gì?

Nhóm 2: Em hiểu thế nào là tóm tắt

văn bản tự sự và tóm tắt văn bản tự sự

dựa theo nhân vật chính?

Nhóm 3: Nêu mục đích và yêu cầu tóm

tắt văn bản tự sự dựa theo nhân vật

chính.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

I. Mục đích, yêu cầu tóm tắt văn bản tự

sự dựa theo nhân vật chính.

1. Nhânvậtvănhọclàgì?

- Là hình tượng con người, có thể là loài

vật cây cỏ được nhân cách hoá.

- Nhân vật thường có tên tuổi, lai lịch rõ

ràng, có ngoại hình, hành động tình cảm và

có quan hệ với nhân vật khác và thường

được bộc lộ qua diễn biến của truyện.

- Tuỳ theo vai trò , vị trí tầm quan trọng của

nhân vật người ta chia ra nhân vật chính và

nhân vật phụ.

2. Tóm tắt văn bản dựa theo nhân vật

chính :

- Là viết hoặc kể lại một cách ngắn gọn

những sự việc xảy ra với nhân vật đó.

3. Mụcđích

- Ghi chép làm tài liệu, dẫn chứng, kể

người khác nghe.

- Để dễ nhớ, để hiểu, đánh giá nội dung

văn bản.

3.Yêucầu

+ Trung thành với văn bản gốc.

+ Nêu được đặc điểm và các sự việc xảy ra

đối với nhân vật chính.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Giáo viên hướng dẫn họcsinhcách

tóm tắt văn bản tự sự dựa theo nhân

vật chính

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV chia HS thành 4 nhóm, chuyển

giao nhiệm vụ:

Nhóm 1, nhóm 2: Tóm tắt truyện An

Dương Vương và Mị Châu – Trọng

Thủy dựa theo nhân vật An Dương

Vương. Cho biết cách tóm tắt văn bản

tự sự dựa theo nhân vật?

Nhóm 3, nhóm 4: Tóm tắt truyện An

Dương Vương và Mị Châu – Trọng

Thủy dựa theo nhân vật Mị Châu. Cho

biết cách tóm tắt văn bản tự sự dựa

theo nhân vật?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

II. Cách tóm tắt văn bản tự sự dựa theo

nhân vật chính

1. Xét ngữ liệu SGK:

- Nhân vật chính của “Truyện An Dương

Vương và Mị Châu – Trọng Thủy”:

* Tóm tắt truyện dựa theo nhân vật An

Dương Vương:

+ An Dương Vương xây Loa Thành cứ đắp

xong lại đổ.

+ Nhà vua lập đàn cầu đảo bách thần, được

Rùa Vàng giúp sức, xây thành trong nửa

tháng thì xong.

+ Rùa Vàng còn giúp An Dương Vương bảo

vệ thành bằng cách ban cho An Dương

Vương một chiếc móng vuốt để làm lẫy nỏ.

+ Triệu Đà đem quân sang xâm lược Âu Lạc

nhưng bị đánh bại.

+ Triệu Đà xin cầu hòa và cầu hôn Mị Châu

là con gái An Dương Vương cho con trai

mình là Trọng Thủy.

+ Lợi dụng sự ngây thơ của Mị Châu, Trọng

Thủy đã đánh tráo lẫy nỏ mang về nước.

+ Triệu Đà sang xâm lược. An Dương

Vương chủ quan, khinh địch nên đã bị thất

bại.

+ An Dương Vương thua trận bèn cùng Mị

Châu lên ngựa chạy về phương Nam. Nhà

vua cầu cứu Rùa Vàng và được Rùa chỉ cho

biết Mị Châu chính là “giặc”.

+ An Dương Vương rút kiếm chém Mị

Châu, sau đó cầm sừng tê giác theo Rùa

Vàng xuống biển.

* Tóm tắt truyện dựa theo nhân vật Mị

Châu:

+ Mị Châu là con gái vua An Dương Vương.

+ Sau khi vua cha xây được thành và có lẫy

nỏ thần, Mị Châu được gả cho Trọng Thủy,

con trai của Triệu Đà – người đã từng dấy

B1: Giáo viên giao nhiệm vụ

- Qua hai ví dụ trên, anh (chị) hãy nêu

cách tóm tắt văn bản tự sự dựa theo

nhân vật chính?

B2: HS suy nghĩ trả lời câu hi

B3: HS trả lời câu hi

B4: GV nhận xét, chốt kiến thức

GV gọi HS đọc to và rõ ghi nhớ sgk

binh xâm lược Âu Lạc và bị An Dương

Vương đánh bại.

+ Vì ngây thơ, cả tin, Mị Châu đã tiết lộ bí

mật về nỏ thần cho Trọng Thủy và sau đó,

nỏ thần bị Trọng Thủy đánh tráo.

+ Trọng Thủy trở về nước, cùng cha dấy

binh xâm lược Âu Lạc. An Dương Vương

thất bại. Mị Châu theo cha chạy trốn, vừa

chạy vừa rắc lông ngỗng chỉ đường cho

chồng.

+ Khi cùng đường, An Dương Vương cầu

cứu Rùa Vàng. Rùa hiện lên và báo cho nhà

vua biết Mị Châu chính là giặc.

+ Trước khi bị vua cha chém, Mị Châu

khấn: nếu có lòng phản nghịch thì chết đi sẽ

hóa thành cát bụi, nếu một lòng trung hiếu

mà bị lừa dối thì sẽ biến thành châu ngọc.

+ Mị Châu chết, máu chảy xuống nước, trai

ăn phải đều biến thành hạt châu.

2. Cách tóm tắt văn bản tự sự dựa theo

nhân vật chính

- Đọc kĩ văn bản, xác định nhân vật chính.

- Chọn các sự việc cơ bản xảy ra với nhân

vật chính và diễn biến của các sự việc đó.

- Tóm tắt các hành động, lời nói, tâm trạng

của nhân vật theo diễn biến của các sự việc.

Hoạt động 3: Luyện tập

vật chính

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV chia HS thành 3 nhóm, chuyển

giao nhiệm vụ: Hs đọc và làm các bài

tập sgk tr122

Nhóm 1: Bài tập 1

Nhóm 2: Bài tập 2

Nhóm 3: Bài tập 3

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

III.Luyệntập

1. Bàitập1 (sgk/ tr 122):

a.- Văn bản 1: Tóm tắt toàn bộ câu chuyện

để giúp người đọc hiểu và nhớ văn bản.

- Văn bản 2: Bắt đầu từ “chàng Trương đi

đánh giặc…thì không kịp nữa”

dùng

làm

dẫn chứng để làm sáng tỏ một ý kiến.

b. - Văn bản 1:Tóm tắt đầy đủ câu chuyện.

- Văn bản 2: Chỉ lựa chọn một số sự việc

chi tiết tiêu biểu phục vụ cho việc làm sáng

tỏ một ý kiến.

2. Bàitập2:

Tóm tắt truyện ADV và MC – TT dựa

theo nhân vật Trọng Thủy:

- Triệu Đà nhiều lần cất quân đánh sang Âu

Lạc những điều thất bại bèn sai con trai sang

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

hỏi Mị Châu để cầu hoà. Sau khi An Dương

Vương đồng ý gả Mị Châu, Trọng Thuỷ xin

ở lại Loa Thanh để chờ có cơ hội dò xét “bí

quyết’ đánh giắc của An Dương Vương. Một

hôm trong khi nói chuyện, Trọng Thuỷ dỗ

Mị Châu cho xem trộm nỏ thần. Xem xong,

Thuỷ ngầm làm một cái lẫy nỏ khác thay

vuốt vàng rồi xin phép Thục Phán được về

phương bắc thăm cha. Trước khi ra đi,

Trọng Thuỷ còn cùng với Mị Châu hứa hẹn:

nếu sau này lỡ chẳng may li tán thì cứ theo

dấu lông ngông dứt ra từ chiếc áo của Mị

Châu mà tìm.

- Trọng Thuỷ về phương Bắc chế nỏ rồi

cùng cha kéo quân xuống phương Nam. Thế

quân đang mạnh lại gặp lúc An Dương

Vương có ý chủ quan nên chẳng mấy chốc

quân của Trọng Thủy đã chiếm được Loa

Thành. Không thấy vợ ở trong thành, Thuỷ

tức tốc phi ngựa theo dấu lông ngỗng mà

đuổi theo. Thế nhưng đến sát bờ biển, Thuỷ

đã thấy Mị Châu đã chết tự bao giờ. Trọng

Thuỷ ôm xác Mị Châu đem về Loa Thành an

táng. Một hôm trong khi đi tắm, Trọng Thuỷ

nhìn thấy bóng dáng Mị Châu dưới nước bèn

cứ thế lao đầu xuống giếng mà chết. Người

đời sau đồn rằng đem nước ở giếng này mà

rửa ngọc minh châu thì thấy ngọc cứ ngày

một sáng thêm lên.

3. Bài tập 3:

Tóm tắc truyện Tấm Cám theo nhân vật

Tấm:

- Tấm mồ côi cha từ nhỏ. Cô phải sống cùng

với mụ dì ghẻ và cô em gian ác. Trong mọi

việc, Tấm luôn là người phải chịu thiệt thòi.

Đi bắt tôm bắt tép, Tấm bị Cám lừa trút hết

giỏ tép đầy. Tấm nuôi được con cá Bống, mẹ

con Cám lại lừa giết thịt ăn.

- Ngày nhà vua mở hội, mụ dì nghẻ lại lấy

gạo và thóc trộn lẫn với nhau bắt Tấm nhặt

xong mới được đi xem. Trong tất cả những

lần như thế Tấm đều được Bụt hiện lên an ủi

và giúp đỡ. Nhờ có Bụt, ngày hội Tấm có

quần áo đẹp, khăn đẹp và giầy đẹp. Đi xem

hội, Tấm sơ ý đánh rơi mất chiếc giầy nhưng

cũng may nhờ chiếc giầy ấy, Tấm trở thành

hoàng hậu. Ghen ghét, mẹ con cám lập mưu

giết Tấm rồi đưa Cám vào cung để thế chân.

- Tấm chết, biến hoá nhiều lần thành: chim

vàng anh, cây xoan đào, khung cửa. Mỗi lần

như thế lại là một lần Tấm bị mẹ con Cám

lập mưu hãm hại. Cuối cùng Tấm biến thành

quả thị, âm thầm giúp việc nấu cơm, quét

dọn cho bà hàng nước. Nhưng rồi bà cụ

cũng phát hiện ra. Bà xé tan vỏ thị và thế là

từ đấy Tấm sống cùng bà. Một hôm nọ vua

đến quán này uống nước, ăn miếng trầu cánh

phượng, vua thấy quen và thế là vua nhận ra

người vợ yêu quý của mình. Tấm thẳng tay

trừng trị mẹ con nhà Cám rồi trở lại cuộc

sống hạnh phúc bên vua.

Hoạt động 4: Vận dụng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV cho hs thảo luận nhóm với đề bài

Tóm tắt truyện Tấm cám theo nhân vật

Cám :

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Vận dụng: Tóm tắt truyện Tấm cám theo

nhân vật Cám :

- Cám xấu tính nhưng lại phải sống bên

người chị cùng cha khác mẹ hiền lành, xinh

đẹp nên lúc nào cũng tỏ ra ganh ghét. Được

mẹ đứng sau hậu thuẫn, Cám luôn tìm cách

để đày đọa chị. Cùng đi hớt tép nhưng Cám

lười nhác không bắt được con nào. Cám lừa

chị hụp xuống ao để trút giỏ tép mang về.

Thấy Tấm nuôi được con cá Bống, Cám lại

lừa bắt và giết thịt. Ngày hội, Cám sắm sửa

quần áo đẹp đi chơi. Thấy vua mời các thiếu

nữ thử giầy kén vợ, Cám cũng len vào

nhưng không được.

- Ghen tức vì Tấm được làm hoàng hậu,

nhân ngày dỗ cha, Cám và mẹ lừa Tấm trèo

cau rồi giết Tấm. Cám vào cung thay chị.

Một hôm đang giặt áo, Cám lại nghe tiếng

chim vàng anh hót lời của Tấm. Cám tức

giận bắt chim làm thịt rồi nói dối vua.

Tưởng đã an tâm nhưng một thời gian sau ở

vườn ngự lại mọc lên hai cây xoan đào rất

đẹp. Nhà vua lấy làm yêu thích lắm. Biết

chuyện Cám lại sai cho lính chặt cây đóng

thành khung cửi. Thế nhưng cứ mỗi lần ngồi

vào khung cửi, cám lại nghe thấy tiếng chửi

rửa mình. Không chịu được, Cám đốt quách

khung cửi rồi đổ tro ra mãi bên đường.

- Lạ thay một hôm không biết từ đâu Tấm

trở về. Cám thấy chị xinh đẹp hơn xưa thì tỏ

ra ham muốn. Cuối cùng Cám chết một cách

thích đáng vì sự tham lam và ngu ngốc của

mình.

Hoạt động 5: Mở rộng

B1: GV giao nhiệm vụ cho HS

Tóm tắt cuộc chiến đấu giữa Đăm Săn

và MtaoMxây theo nhân vật chính

Đăm Săn.

B2: HS làm bài tập ở nhà

B3: HS trả lời câu hi trong tiết học

sau.

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết

của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………

Tuần:

Ngày soạn:

Ngày kí:

Tiết: 17

TRẢ BÀI VIẾT SỐ 1

A. VẤN ĐỀ CẦN GIẢI QUYẾT

I. Tên bài học : Trả bài viết số 7

II. Hình thức dạy học : DH trên lớp.

III. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh

Phương tiện thực hiện:

- GV chấm bài, nhận xét, chuẩn bị đáp án…

- HS lập dàn ý tổng quát của đề văn.

B.T N TRÌNH DY HỌC

Hoạt động của GV và HS

Yêu cầu cần đạt.

Hoạt động 1: Khởi động

GV: Chiếumột vài hình ảnh về học

sinh trong những ngày đầu tiên khi

bước vào trường và hình ảnh ngày

khai trường.

- Từ đó GV giới thiệu vào bài mới: Ở

tiết trước, các em đã đượcviết một

bài văn nêu cảm nghĩ của mình.

Trong tiết học hôm nay, các em sẽ

được nhìn nhận lại những điểm mạnh

và điểm yếu trong bài viết của mình.

Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết

của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Hoạt động 2: Luyện tập

Giáo viên hướng dẫn học sinh

nhận biết và sửa chữa lỗi trong bài

làm văn.

- Mục tiêu: Học sinh biết cách nhận

biết và sửa chữa lỗi trong bài làm của

mình.

- Kĩ thuật dạy học: Công não, thông

tin - phản hồi

- Hình thức tổ chức: hoạt động cá

nhân

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- Giáo viên chép đề lên bảng, yêu cầu

học sinh phân tích đề và lập dàn ý , từ

đó, giúp học sinh nhận biết được

những ưu, khuyết điểm trong bài làm

của mình.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: phân tích đề, lập dàn ý, đối chiếu

với bài làm của mình để nhận ra ưu,

khuyết điểm và tự sửa chữa.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo

luận

I. Sửa chữa bài làm:

1. Yêu cầu.

- Bài viết phải nêu được những cảm xúc

chân thực của bản thân về những ngày đầu

bước chân đến trường

- Những cảm xúc suy nghĩ phải cụ thể, có

dấu ấn của cá nhân.

- Các ý phải được sắp xếp theo một trình tự

hợp lý; phân tích triển khai các ý để bài viết

không đơn điệu, khô khan.

- Lời văn phải đạt yêu cầu về ngữ pháp,

tránh lặp từ.

2. Lập dàn ý:

- Giới thiệu và nêu cảm nghĩ chung khi được

trở thành học sinh trung học phổ thông.

- Cảm nghĩ khi mới đặt chân đến trường

(thầy cô, bạn bè, lớp học, khung cảnh

trường)

- Cảm nghĩ về buổi chào cờ đầu tiên, buổi

lao động, sinh hoạt tập thể.

- Cảm nghĩ về những buổi học đầu tiên.

- Những suy nghĩ ước mơ tương lai, niềm tin

vào bản thân và ngôi trường…

+ Cảm xúc đọng lại từ ngôi trường mới.

+ Ý thức trách nhiệm học tập, rèn luyện đạo

đức của bản thân trong ba năm học.

- HS nêu lên những ưu điểm,

khuyết điểm trong bài làm

của mình.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV: nhận xét bài làm của học sinh,

giúp học sinh chữa lỗi.

Hoạt động 3: Vận dụng

Giáo viên rút kinh nghiệm về cách

làm bài văn nêu cảm nghĩ

Mục tiêu: Giúp học sinh rút kinh

nghiệm, có kĩ năng làm bài tốt hơn.

- Phương tiện: bảng phụ, máy chiếu

- Kĩ thuật dạy học: Công não, thông

tin - phản hồi

- Hình thức tổ chức: học sinh hoạt

động độc lập.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV đặt vấn đề để học sinh tự nhận

thức được những ưu, khuyêt điểm,

đưa ra những kinh nghiệm làm bài

văn nêu cảm nghĩ

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: Tự rút ra những kinh nghiệm

mình có được qua phần sửa chữa,

nhận xét của giáo viên.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo

luận

HS trình bày những kinh nghiệm để

rèn kĩ năng làm bài văn nêu cảm nghĩ

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

Gv: Nhận xét. Chốt kiến thức

II. Nhận xét về ưu khuyết điểm.

1. Ưu điểm:

- Một số bài viết bộc lộ được những cảm

xúc rất chân thành, biết dẫn dắt phân tích

vấn đề.

- Nhiều bài trình bày cẩn thận, chữ viết sạch

đẹp.

2. Khuyết điểm:

- Một số bài viết rất chung chung, không có

dấu ấn cá nhân.

- Nhiều bài trình bày cẩu thả, chữ viết

không cẩn thận, sai nhiều lỗi viết câu dùng

từ.

3. Đọc bài làm tốt.

4. Trả bài:

- Tiếp thu ý kiến của HS.

- Chỉnh sửa (nếu có)

Hoạt động 4: Mở rộng

B1: GV giao nhiệm vụ cho HS (thực

hiện ở nhà)

Sưu tầm những bài viết phát biểu cảm

nghĩ về những ngày đầu đến trường

của học sinh để làm tư liệu học tập

B2: HS làm bài tập ở nhà

B3: HS nộp sản phẩm trong tiết

học sau.

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết

của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

…………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………….…

………………………………………………………………………………..

Tuần:

Ngày soạn:

Ngày kí:

Tiết: 18, 19

I. MỤC ĐÍCH:

BÀI VIẾT SỐ 2

- Kiểm tra mức độ đạt chuẩn kiến thức, kĩ năng được qui định trong chương trình

môn Ngữ văn lớp 10

- Hình thức kiểm tra tự luận. Học sinh làm ở lớp

+ Thời gian: 90 phút

- Yêu cầu ra đề đảm bảo:

1.Kiến thức:

- Ôn tập, củng cố kiến thức về văn tự sự

- Tích hợp với tiếng Việt ở bài Văn bản và bài Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ;

phần văn học dân gian

2.Kĩ năng:

- Kĩ năng viết văn tự sự

- Rèn luyện kĩ năng tạo lập văn bản có đủ bố cục ba phần, có liên kết về hình thức và

nội dung

3.Thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Có tình cảm chân thành trước những vấn đề có ý nghĩa trong cuộc sống

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4.Phát triển năng lực:

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp hàng ngày

+ Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn học

+ Năng lực vận dụng kiến thức văn học vào cuộc sống…

II. THIẾT LẬP MA TRẬN:

Mức độ

NLĐG

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

cao

Cộng

I. Đọc hiểu

Số câu

Số điểm

Tỉ lệ

II. Tạo lập

văn bản

Viết bài văn

tự sự

Số câu

Số điểm

Tỉ lệ

100%

Tổng cộng

Số câu

Số điểm

Tỉ lệ

100%

III. THIẾT LẬP ĐỀ THI

Đề bài:Hãy tưởng tượng mình là Mị Châu, kể lại truyện An Dương Vương và Mị

Châu - Trọng Thủy?

IV. HƯỚNG DẪN CHẤM

Phần

Câu

Nội dung

Điểm

Làm

văn

Tưởng tượng mình là Mị Châu, kể lại truyện An Dương

Vương và Mị Châu - Trọng Thủy

a. Đảm bảo cấu trúc của một bài văn nghị luận: Có đầy đủ

Mở bài, Thân bài, Kết bài. Mở bài giới thiệu được tác giả,

tác phẩm, đoạn trích; Thân bài triển khai được các luận

điểm thể hiện cảm nhận về đoạn trích; Kết bài khái quát

được nội dung nghị luận về đoạn trích.

0,5

b. Xác định đúng vấn đề để viết

0,5

c. Triển khai các luận điểm: vận dụng tốt các thao táclập

luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng

8,0

Học sinh có thể sắp xếp các luận điểm theo nhiều cách

nhưng về cơ bản, cần đảm bảo những yêu cầu sau

- Mị Châu giới thiệu được về mình và kể lại câu chuyện

tình yêu và hôn nhân vì nền hoà bình của hai nước.

- Câu chuyện tình nghĩa vợ chồng: tâm trạng cả tin khi tiết

lộ bí mật nỏ thần, sự nhớ nhung đợi chờ khi xa chồng và

nỗi lo lắng khi nhớ tới lời chồng dặn.

- Câu chuyện về cuộc chiến giữa hai quốc gia và niềm đau

xót khi phải cùng cha chạy trốn.

- Sự thức tỉnh theo tiếng thét của rùa vàng: Hiểu mình đã

là nạn nhân của âm mưu chiến tranh thôn tính, không còn

cơ hội để làm lại, chấp nhận cái chết vì tội lỗi với gia

đình, đất nước quê hương, nhưng vẫn khẳng định tình cảm

và tâm hồn trong sáng của mình qua lời nguyền

d. Sáng tạo: có cách diễn đạt độc đáo; suy nghĩ, kiến giải

mới mẻ về nội dung hoặc nghệ thuật đoạn trích

0,5

e. Chính tả, dùng từ đặt câu: đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ

pháp của câu, ngữ nghĩa tiếng Việt.

0,5

Tổng điểm cả bài:

10.0

*Lưu ý chung:

1. Do đặc trưng của môn Ngữ văn, bài làm của thí sinh cần được đánh giá tổng

quát, tránh đếm ý cho điểm..

2. Chỉ cho điểm tối đa theo thang điểm với những bài viết đáp ứng đầy đủ những

yêu cầu đã nêu ở mỗi câu, đồng thời phải chặt chẽ, diễn đạt lưu loát, có cảm xúc.

3. Khuyến khích những bài viết có sáng tạo. Bài viết có thể không giống đáp án, có

những ý ngoài đáp án, nhưng phải có căn cứ xác đáng và lí lẽ thuyết phục.

4. Không cho điểm cao đối với những bài chỉ nêu chung chung, sáo rỗng hoặc

phần thân bài ở câu 2 phần làm văn chỉ viết một đoạn văn.

5. Cần trừ điểm đối với những lỗi về hành văn, ngữ pháp và chính tả.

---------Hết---------

…………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………..

Tuần:

Ngày soạn:

Ngày dạy:

Tiết theo PPCT: 20, 21

UY-LÍT- XƠ TRỞ VỀ

( Trích sử thi Ô-đi- xê – HÔ-ME-RƠ)

A. VẤN ĐỀ CẦN GIẢI QUYẾT

I. Tên bài học : UY-LÍT- XƠ TRỞ VỀ

II. Hình thức dạy học : DH trên lớp.

III. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh

1. Giáo viên:

- Phương tiện, thiết bị:

+ SGK, SGV, Tư liệu Ngữ Văn 11, thiết kế bài học.

+ Máy tính, máy chiếu, loa...

- PPDH: Phát vấn, thuyết trình, nêu vấn đề, thảo luận nhóm, trò chơi

2. Học sinh: Sách giáo khoa, bài soạn.

B. NỘI DUNG BÀI HỌC

UY-LÍT- XƠ TRỞ VỀ

C. MỤC TIÊU BÀI HỌC

1. Về kiến thức:

- Thấy được diện mạo tinh thần của người Hi Lạp cổ đại thể hiện ở trí tuệ và lòng

chung thuỷ của nhân vật lí tường.

- Nắm được đặc điểm của nghệ thuật sử thi.

2. Về kĩ năng:

- Đọc - hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại

- Phân tích nhân vật qua đối thoại

3. Về thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Trân trọng những tình cảm tốt đẹp

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4. Phát triển năng lực

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp hàng ngày

+ Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn học

+ Năng lực vận dụng kiến thức văn học vào cuộc sống…

D. TIẾN TRÌNH DY HỌC

Hoạt động của GV - HS

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

B1: GV giao nhiệm vụ

GV cho HS xem phim sử thi Ô-đi-xê, đoạn

nói về Uy-lit-xơ.

Hãy nêu nội dung của đoạn phim ?

B2: HS suy nghĩ câu trả lời

B3: HS trả lời, hs khác nhận xét

B4: GV nhận xét, khái quát

GV dẫn dắt vào bài mới: “Ô – đi – xê” là

một trong những bộ sử thi nổi tiếng của

văn học Hy Lạp. Tác phẩm kể về cuộc

hành trình trở về quê hương của người

anh hùng Uy – lít – xơ, từ đó khẳng định

và ngợi ca sức mạnh của dân tộc. Để các

em hiểu hơn về giá trị của bộ sử thi này,

hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu

về đoạn trích “Uy – lít – xơ” trở về.

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải

quyết của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải

quyết nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

Thao tác 1: Hướng dẫn học sinh tìm

hiểu chung về tác giả, tác phẩm

- Mục tiêu: Giúp học sinh nắm được

những nét cơ bản về tác giả Hô – me – rơ

và bộ sử thi “Ô – đi – xê”.

- Vận dụng những kiến thức chung về tác

giả, tác phẩm để tìm hiểu chi tiết tác

phẩm.

Phương tiện: Tranh ảnh, tư liệu về Hô –

me – rơ và sử thi “Ô – đi – xê”.

Kĩ thuật dạy học: công não, thông tin –

phản hồi.

Hình thức tổ chức: học sinh làm việc độc

lập.

Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chiếu một số hình ảnh về tác giả và tác

phẩm.

GV: Phần Tiểu dẫn cung cấp cho các em

những kiến thức cơ bản gì về tác giả Hô –

me – rơ và bộ sử thi “Ô – đi –xê”?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: đọc, chú ý những chi tiết quan trọng.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

I. Tìm hiểu chung

1.Tác giả

- Sống vào khoảng thế kỷ IX-VIII trước

- Xuất thân trong 1 gia đình nghèo ở ven

bờ Tiểu Á, được sinh ra bên dòng sông

Mê – lét.

- Là một nghệ sĩ mù thông thái, thường

đi qua nhiều bang để kể về truyện thơ

của mình, và được coi là cha đẻ của thơ

ca Hi Lạp.

2. Sử thi “Ô – đi – xê”

- Nguyên gốc: Cũng giống như sử thi “I –

li – át”, sử thi “Ô – đi – xê” là tác phẩm

được khai tác từ truyền thuyết về cuộc

chiến tranh thành Tơ – roa.

- Chủ đề: Khát vọng chinh phục thiên

nhiên để khai sáng, mở rộng giao lưu;

tái hiện xung đột giữa các nền văn minh,

các trình độ văn hóa; là cuộc đấu tranh

bảo vệ hạnh phúc gia đình.

- Tóm tắt tác phẩm: (sgk)

3. Đoạn trích “Uy – lít – xơ trở về”

- Thuộc khúc ca thứ XXIII của sử thi “Ô

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS trả lời câu hỏi, tóm lại những nét

chính về tác giả và tác phẩm.

HS nhóm khác: nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét, chuẩn hóa kiến thứ

Hướng dẫn HS đọc - hiểu văn bản

- Mục tiêu:Giúp học sinh cảm nhận được

vẻ đẹp tâm hồn và trí tuệ của người Hi Lạp

qua cảnh đoàn tụ gia đình của Uy – lít –

xơ.

- Phương tiện dạy học: bảng phụ, bút dạ.

Kĩ thuật dạy học: Phát vấn, kĩ thuật trình

bày1 phút

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh làm

việc độc lập kết hợp với thảo luận nhóm.

Các bước thực hiện:

Gv hướng dẫn hs tìm hiểu tâm trạng

của Pê – nê – lốp khi nghe tin chồng trở

về

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV: Chia học sinh thành 3 nhóm.

Nhóm 1: Nêu hoàn cảnh của nhân vật Pê –

nê – lốp trước khi Uy – lít – xơ trở về.

Nhóm 2: Khi nghe nhũ mẫu báo tin chồng

nàng đã trở về, đã trừng trị bọn cầu hôn ,

thái độ Pênêlốp ra sao?

- Vì sao Pê – nê – lốp lại hoài nghi như

vậy? Tâm trạng và sự hoài nghi của Pê –

nê – lốp giúp các em hiểu thêm điều gì về

nhân vật này?

Nhóm 3: Tìm hiểu tâm trạng của Pê - nê –

lốp khi gặp Uy – lít – xơ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm học sinh bầu nhóm trưởng, thư

kí và tiến hành thảo luận, lần lượt trả lời

các câu hỏi của giáo viên.

- Học sinh mỗi nhóm ghi kết quả thảo luận

lên bảng phụ.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

– đi – xê”.

- Bố cục: 2 đoạn

+ Đoạn 1: Từ đầu.... “kém gan dạ”

-> Tâm trạng của Pênêlốp khi nghe tin

chồng trở về, và khi gặp chồng.

+ Đoạn 2: Phần còn lại

-> Thử thách và sum họp của hai người.

II- Đọc- hiểu:

1. Tâm trạng của nàng Pê - nê - lốp

khi nghe tin chồng trở về:

a. Hoàn cảnh của nàng: Xa chồng, chờ

đợi chồng 20 năm…, phải chống chọi

với 108 kẻ cầu hôn, cha mẹ giục tái giá,

xa Uylítxơ lâu ngày khiến nàng tuyệt

vọng

phải kiên trinh, vững vàng

nàng mới vượt qua được hoàn cảnh ấy.

b. Tâm trạng Pênêlốp khi nhũ mẫu báo

tin chồng trở về và trừng trị bọn cầu

hôn:

- “Già ơi … nhưng câu chuyện già kể

không hoàn toàn đúng sự thực”

-> suy tư, thận trọng, tỉnh táo, không vội

vàng hấp tấp

- “Đây là 1 vị thần đã giết bọn cầu hôn

danh tiếng, một vị thần bất bình vì sự láo

xược bất kham và những hành động

nhuốc nhơ của chúng”

->không cương quyết bác bỏ mà chuyển

sang thần bí hóa câu chuyện

(sự lí giải của lí trí để trấn an nhũ mẫu,

cũng là để tự trấn an mình).

- “Còn về phần Uy-lít-xơ … chính

chàng cũng đã chết rồi.”

-> hoài nghi và tự trấn an minh: chồng

nàng đã chết

- Khi nhũ mẫu đưa bằng chứng thuyết

phục: vết sẹo ở chân:

“Dù già có sáng suốt đến đâu, già cũng

không sao hiểu thấu những ý định huyền

bí của thần linh bất tử”

-> lời thề của người nhủ mẫu vẫn không

lay chuyển được sự nghi ngờ

=> Tâm trạng mâu thuẫn: vừa hi vọng,

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh mỗi nhóm báo cáo kết quả thảo

luận và treo bảng phụ lên để các nhóm

khác nhận xét, bổ sung.

- Học sinh các nhóm khác thảo luận, nhận

xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét về kết quả của các

nhóm, rút kinh nghiệm về cách thảo luận,

trình bày.

- Giáo viên chuẩn hóa kiến thức, chuyển

giao nhiệm vụ học tập khác

GVhướng dẫn học sinh tìm hiểu cuộc

thử thách và sum họp của hai nhân vật.

Mục tiêu:Giúp học sinh cảm nhận được vẻ

đẹp tâm hồn và trí tuệ của người Hi Lạp

qua cảnh đoàn tụ gia đình của Uy – lít –

xơ.

- Phương tiện dạy học: bảng phụ, bút dạ.

Kĩ thuật dạy học: động não, phòng tranh,

mảnh ghép.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh làm

việc độc lập kết hợp với thảo luận nhóm.

Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV: Chia học sinh thành 4 nhóm.

Nhóm 1 -2: Tìm hiểu thử thách của Pê – nê

– lốp.

Nhóm 3 - 4: Tìm hiểu tâm trạng của các

nhân vật khi sum họp.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm học sinh bầu nhóm trưởng, thư

kí và tiến hành thảo luận, lần lượt trả lời

các câu hỏi của giáo viên.

- Học sinh mỗi nhóm ghi kết quả thảo luận

lên bảng phụ.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

vừa sợ thất vọng.

c. Khigặp người hành khất (Uy - lít –

xơ):

- “Lòng nàng rất đổi phân vân”, “ không

biết nên đứng xa hay lại gần ôm lấy đầu,

cầm lấy tay người mà hôn”

-> phân vân, lung túng trong ứng xử

- “Ngồi lặng thinh, khi đăm đăm âu yếm

nhìn chồng, khi lại không nhận ra chồng

dưới bộ quần áo rách mướp”

-> tình cảm và lí trí có sự đối lập nhau.

- Trước lời trách cứ của con:

+ Phân vân cao độ và xúc động “lòng

mẹ kinh ngạc quá chừng…”

+ Sáng suốt,thông minh gửi thông điệp

thử thách một cách kín đáo với chồng

qua đối thoại với con trai “Nếu quả thật

đây là Uylixơ thì thế nào cha mẹ cũng

nhận ra nhau” -> con người thận trọng,

biết kìm nén tình cảm

Tóm lại: Pênêlốplà người phụ nữ khôn

ngoan, sắc sảo.

2. Thử thách và sum họp

a. Thử thách:

- Người đưa ra lời thử thách: Pê-nê-lốp:

Sai nhũ mẫu khiêng chiếc giường kiên

cố ra khỏi phòng

-> lời thử thách, buộc Uylixơ phải lên

tiếng.

- Người chấp nhận thử thách: Uylixơ

+ Khi nghe lời thử thách:

“Uy – lít- xơ cao quý và nhẫn nại mỉm

cười”

-> đồng tình, chấp nhận và tự tin vào trí

tuệ của mình.

+ Nói với con trai: “Tê – lê – mac con,

đừng làm rầy mẹ, thế nào cha con và mẹ

cũng sẽ nhận ra được nhau, chắc chắn

như vậy”

-> bình tĩnh, nhẫn nại và khôn khéo

(thực chất là nói với vợ).

+ “Nhưng về phần cha con ta, cha con ta

… cha khuyên con nên suy nghĩ”

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh mỗi nhóm báo cáo kết quả thảo

luận và treo bảng phụ lên để các nhóm

khác nhận xét, bổ sung.

- Học sinh các nhóm khác thảo luận, nhận

xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét về kết quả của các

nhóm, rút kinh nghiệm về cách thảo luận,

trình bày.

- Giáo viên chuẩn hóa kiến thức, chuyển

giao nhiệm vụ học tập khác

-> khôn ngoan, sáng suốt khi tìm cách

đối phó trước cái chết của bọn cầu hôn.

+ Nói với vợ:“Hẳn là các vị thần trên núi

Ô-lem-pơ đã ban cho nàng một trái tim

sắt đá … như vậy”

-> trách cứ vợ và thanh minh về sự chng

thủy của mình suốt 20 năm qua.

- Sự thử thách:

+ Uy – lít – xơ : nhờ nhủ mẫu khiêng

cho mình một chiếc giường: “Già ơi, già

hãy kê cho tôi một chiếc giường để tôi

ngủ một mình như bấy lâu nay”

-> gợi ý vợ nói lên điều thử thách.

+ Pê – nê – lốp: sai nhủ mẫu khiêng

chiếc giường kiên cố ra khỏi gian phòng:

“Già hãy sai người khiêng chiếc giường

kiên cố ra khỏi gian phòng do chính tay

Uy- lít – xơ xây nên”

-> trực tiếp đưa ra lời thử thách.

+ Uy – lít – xơ : giật mình và miêu tả chi

tiết, tỉ mỉ chiếc giường đầy bí mật

->Mục đích:

+ Nói lên bí mật, một trong bốn chân

giường là một gốc cây nên không thể xê

dịch được

+ Gợi nhắc lại tình yêu, tình vợ chồng

chung thủy 20 năm qua

=> Uy – lít – xơ thông minh, trí tuệ nên

nhanh chóng giãi mã được lời thử thách.

b. Sự sum họp:

- “Pê – nê – lốp bủn rủn cả chân tay”, “

chạy lại nước mắt chan hoà , ôm lấy cổ

chồng, hôn lên trán chồng”,

-> cảm động, hạnh phúc tột cùng.

- Bày tỏ lí do mà nàng tỏ ra thận

trọng:“Thiếp luôn luôn lo sợ có người

đến đây dung lời đường mật để đánh lừa

vì trên đời chẳng thiếu gì người tai ác”

-> minh chứng cho tấm lòng trong sạch,

thủy chung của mình.

- Uy – lít – xơ: “Ôm lấy người vợ siết

bao chung thủy của mình mà khóc dầm

dề”

Thao tác 3: GV hướng dẫn hs tìm hiểu

những nét đặc sắc về nội dung và nghệ

thuật xây dựng sử thi qua đoạn trích

- Mục tiêu: Giúp học sinh thấy được

những thành công về mặt nghệ thuật của

đoạn trích.

- Phương tiện dạy học: bảng phụ, bút dạ.

Kĩ thuật dạy học: động não, phòng tranh,

mảnh ghép.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh làm

việc độc lập kết hợp với thảo luận nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Em hãy khái quát những nét đặc sắc về

nội dung và nghệ thuật của đoạn trích.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, khái quát kiến thức.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS trả lời câu hỏi, tóm lại những nét

chính về nội dung và nghệ thuật của tác

phẩm.

HS khác: nhận xét, bổ sung.

Bước 4: GV nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

=> tình cảm chan chứa yêu thương dành

cho vợ

Tóm lại:Cảnh vợ chồng đoàn tụ sau 20

năm xa cách thật xúc động, qua đó thấy

được vẻ đẹp của tấm lòng thuỷ chung

son sắt, trí tuệ và lòng dũng cảm của hai

người Uy - lít - xơ và Pê - nê - lốp. Đồng

thời qua đó ta cũng thấy Uy - lít - xơ là

1 người chồng , người cha , cao quý,

luôn bình tĩnh, nhẫn nại, hết lòng vì vợ

con. Pê - nê - lốp là hình ảnh người phụ

nữ Hilạp cổ đại thông minh, nghị lực,

thận trọng và khôn ngoan, chung thuỷ

trong việc giữ gìn và bảo vệ phẩm giá

của mình và hạnh phúc gia đình.

III. Tổng kết

1. Nội dung

- Qua đoạn trích, tác phẩm đã khắc họa

vẻ đẹp tâm hồn và trí tuệ của Uy – lít –

xơ và Pê – nê – lốp.

2. Nghệ thuật

- Miêu tả tâm lí nhân vật đơn giản nhưng

bộc lộ chiều sâu (chỉ thông qua cử chỉ,

thái độ, dáng điệu)

- Lối miêu tả chi tiết, cụ thể ( chiếc

giường)

- Lối so sánh có đuôi dài sinh động, giàu

hình ảnh: “... dịu hiền...mong đợi”

Hiệu quả: người đọc hình dung được

nỗi vui sướng tột cùng của hai người.

- Cách kể chuyện chậm rãi cùng ngôn

ngữ trang trọng tạo “sự trì hoãn sử thi”.

Hoạt động 3: Luyện tập

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Từ nhân vật Pê nê lôp, hãy cho biết điểm

giống nhau nào trong phẩm chất người phụ

nữ Việt Nam và Hy Lạp. Hãy rút ra bài

học cho mình sau khi đọc xong văn bản?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, khái quát kiến thức.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS trả lời câu hỏi

HS khác: nhận xét, bổ sung.

Bước 4: GV nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

Gợiý:

- Điểm giống nhau: Sự chung thủy, bền

bỉ, giàu tình yêu thương

- Phẩm chất cần học tập:

+ Chung thủy

+ Nhẫn nại, thận trọng, bản lĩnh

+ Khôn ngoan

+ Giàu tình yêu thương

Hoạt động 4: Vận dụng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Thử nhập vai Uy-lít-xơ để kể lại câu

chuyện.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, kể chuyện

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS trả lời câu hỏi

HS khác: nhận xét, bổ sung.

Bước 4: GV nhận xét, đánh giá

kết quả thực hiện nhiệm vụ

Gợi ý:

- Sau khi tiêu diệt hết bọn cầu hôn và

cùng với con trai Tê-lê-mác yêu quý

trừng phạt những lũ đầy tớ vong ân phản

chủ, ta hồi hộp đợi mong thời khắc Pê-

nê-lốp nhận mình.

- Thế nhưng hôm ấy, sau khi đã ngồi đợi

rất lâu, ta mới thấy nàng yên lặng bước

vào. Nàng ngồi đối diện với ta nhưng

lặng thinh không nói. Có lúc ta thấy

nàng đăm đăm âu yếm nhìn ta nhưng có

lúc lại thấy nàng thờ ơ lạnh nhạt.

- Trong lúc đang băn khoăn quá đỗi thì

Tê-lê-mác lên lời. Ta chờ đợi sự phản

ứng của nàng sau những lời con trai

trách mẹ nhưng nàng vẫn không vồ vập.

Nàng khẳng định với con trai nếu ta

đúng là chồng nàng thật thì hẳn sẽ có

những dấu hiệu riêng để nhận ra nhau.

- Nghe nàng nói vậy ta đã hiểu nàng

muốn nói điều gì. Ta bèn vừa an ủi vừa

nhắc nhở con trai Tê- lê-mác hãy đề

phòng sự trả thù của bọn cầu hôn, nhắc

nhở mọi người mặc quần áo đẹp ca múa

làm người ngoài lầm tưởng trong nhà

đang làm lễ cưới, rồi ta cũng đi tắm rửa.

- Ta trở về chỗ cũ ngồi đối diện với Pê-

nê-lốp trên chiếc ghế bành rồi nhắc nhũ

mẫu Ơ- ri-clê chuẩn bị kê riêng cho

mình một chiếc giường để ngủ. Không

ngờ ngay lúc ấy người cũng bạo dạn nói

với u già: Già hãy khiêng chiếc giường

chắc chắn ra khỏi gian phòng vách

tường kiên cố do chính tay Uy-lít-xơ đã

kê nó ngày xưa.

- Nghe Pê-nê-lốp nói vậy, ta bỗng giật

nẩy mình bởi ta nghĩ rằng bí mật về

chiếc giường xưa không còn nữa. Buột

miệng ta đã nhắc lại tất cả bí mật về quá

trình chế tác chiếc giường. - Nhưng vừa

mới nói dứt lời xong, bỗng dưng ta thấy

Pê-nê-lốp chạy đến ôm chầm lấy cổ ta

và nói bao lời yêu thương nghẹn ngào

trong nước mắt. Lúc ấy ta mới chợt hiểu

ra sự thông minh và sắc sảo của vợ

mình. Ta ôm chặt lấy nàng, người vợ

xiết bao thân yêu, người bạn đời thuỷ

chung sau bao nhiêu năm xa cách.

Hoạt động 5: Mở rộng, sáng tạo

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Diễn lại một vài cảnh trong trích đoạnvừa

học

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS thảo luận nhóm thực hiện

Dựa theo đoạn trích, có thể tự biểu diễn

cảnh Uy-lít-xơ trở về. Để tổ chức được

một buổi biểu diễn, lớp cần chọn ra một số

bạn có năng khiếu kịch, tổ chức phân vai,

học lời thoại... Để tập luyện và biểu diễn

được dễ dàngcần rút bớt những phần rườm

rà trong lời thoại có như vậy, mục đích của

buổi biểu diễn mới thành công.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả tiết học sau

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải

quyết của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải

quyết nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Tuần:

Tiết theo PPCT:22

Ngày soạn:

Ngày kí:

RA-MA BUỘC TỘI

Trích sử thi “Ra – ma – ya – na”

Bước 1: Xác định vấn đề cần giải quyết:

I.Tên bài học: RaMa buộc tội

II. Hình thức dạy học: Dạy học trên lớp

III. Chuẩn bị của thầy và trò:

1/Thầy

- Giáo án

-Phiếu bài tập, trả lời câu hỏi

-Những ngữ liệu có dấu hiệu sai khi lập luận;

-Bảng phân công nhiệm vụ cho học sinh hoạt động trên lớp

-Bảng giao nhiệm vụ học tập cho học sinh ở nhà

2/Trò

-Đọc trước văn bản trong SGK

-Các sản phẩm thực hiện nhiệm vụ học tập ở nhà (do giáo viên giao từ tiết

trước)

-Đồ dùng học tập

Bước 2: Xác định nội dung- chủ đề bài học:

- Tìm hiểu vẻ đẹp tinh thần của người Ấn Độ cổ đại trong cuộc chiến vì danh dự,

nghĩa vụ và tình yêu.

- Thấy được nghệ thuật thể hiện nhân vật của sử thi Ra ma ya na.

Bước 3: Mức độ cần đạt

1. Về kiến thức:

- Thấy được vẻ đẹp tinh thần của người Ấn Độ cổ đại trong cuộc chiến vì danh dự,

nghĩa vụ và tình yêu.

- Thấy được nghệ thuật thể hiện nhân vật của sử thi Ra ma ya na.

2. Về kĩ năng:

- Đọc hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại

- Phân tích tâm lí, tính cách nhân vât, sự phát triển của xung đột nhân vật.

3. Về thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Nghiêm túc trong học tập.

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4. Phát triển năng lực

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp hàng ngày

+ Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn học

+ Năng lực vận dụng kiến thức văn học vào cuộc sống…

Bước 4: Thiết kế tiền trình dạy học

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

B1: GV giao nhiệm vụ

GV cho HS xem trích đoạn phim về

Ra-ma cùng những hình ảnh về đất

nước Ấn Độ.

Nêu nội dung đoạn trích phim vừa

xem ?

B2: Hs suy nghĩ câu trả lời

B3: HS trả lời câu hi

B4: GV nhận xét, khái quát

GV dẫn dắt vào bài mới: Nếu người

anh hùng Ôđixê trong sử thi Hilạp

được ca ngợi về sức mạnh của trí tuệ,

lòng dũng cảm, Đăm Săn trong sử thi

Tây Nguyên Việt Nam là người anh

hùng chiến đấu với các tù trưởng thù

địch, vì mục đích riêng giành lại vợ

đồng thời bảo vệ cuộc sống bình yên

của buôn làng thì Rama là người anh

hùng trong sử thi Ấn Độ lại được ca

ngợi bởi sức mạnh của đạo đức và

danh dự cá nhân. Để thấy rõ điều này,

chúng ta tìm hiểu đoạn trích “Ra ma

buộc tội” trích sử thi Ramayana của

Vanmiki.

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết

của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

mới

Thao tác 1: GV hướng dẫn học sinh

tìm hiểu chung về đoạn trích.

- Mục tiêu: Giúp học sinh nắm được

những nét cơ bản về sử thi Ấn Độ nói

chung, sử thi “Ra –ma- ya – na” và

I. Tìm hiểu chung:

đoạn trích “Rama buộc tội” nói riêng.

- Vận dụng những kiến thức chung về

tác giả, tác phẩm để tìm hiểu chi tiết

tác phẩm.

Phương tiện: Tranh ảnh, máy chiếu.

Kĩ thuật dạy học: công não, thông tin

– phản hồi.

Hình thức tổ chức: học sinh làm việc

độc lập.

Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV chiếu một số hình ảnh về đất

nước Ấn Độ và tác phẩm.

GV: Phần Tiểu dẫn cung cấp cho các

em những kiến thức cơ bản gì sử thi

“Ra-ma-ya-na”

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: đọc, chú ý những chi tiết quan

trọng.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS trả lời câu hỏi, tóm lại những nét

chính về tác giả và tác phẩm.

HS nhóm khác: nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét, chuẩn hóa kiến thức

1 Về sử thi “Ra-ma-ya-na”

- Cùng với “Ma-ha-bha-ra-ta”, “Ra-ma-ya-

na” là một trong 2 bộ sử thi Ấn Độ nổi tiếng,

có ảnh hưởng sâu rộng, lâu bền trong văn

hóa, văn học Ấn Độ cũng như nhiều nước

Đông Nam Á

- Bộ sử thi này được hình thành khoảng TK

IV- III TCN. Sau đó được đạo sĩ Vanmiki ki

hoàn thiện cả về nội dung và hình thức nghệ

thuật.

- “Ra-ma-ya-na” gồm 24.000 câu thơ đôi,

được xưng tụng như kiệt tác thi ca đầu tiên

của Ấn Độ.

- Tóm tắt:

+ Khúc ca 1: Thời niên thiếu của Ra –ma.

+ Khúc ca 2:Nguyên nhân cuộc lưu đày của

Ra –ma.

+ Khúc ca 3: Nàng Xi – ta bị quỷ vương Ra-

va-na bắt.

+ Khúc ca 4: Ra – ma liên kết với vua khỉ

Xu-gri-va.

+ Khúc ca 5: Cuộc do thám của tướng khỉ

Ha-nu-man.

+ Khúc ca 6: Cuộc giao tranh giữa Ra –ma

và quỷ vương Ra-va-na.

+ Khúc ca 7: Cuộc đoàn viên.

2 Đoạn trích

a) Vị trí :

Đoạn trích “Rama buộc tội” nằm ở khúc ca

thứ 6 được lấy ở chương 79 của bộ sử thi.

b) Bố cục.

Đoạn trích gồm 2 phần

- Phần 1 : Từ đầu đến “Ravana đâu có chịu

lâu được”

-> Cơn giận dữ và diễn biến tâm trạng của

Rama.

Thao tác 2: Giáo viên hướng dẫn

học sinh đọc hiểu văn bản

Mục tiêu: Giúp học sinh cảm nhận

quan niệm của người Ấn Độ cổ đại về

mẫu người anh hùng, đức vua mẫu

mực và người phụ nữ lí tưởng.

- Phương tiện dạy học: bảng phụ, bút

dạ.

Kĩ thuật dạy học: động não, phòng

tranh, mảnh ghép.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập kết hợp với thảo luận

nhóm.

Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV: chia học sinh thành 4 nhóm.

Nhóm 1- 2: Tìm hiểu hoàn cảnh tái

hợp và lời buộc tội của Ra –ma.

Nhóm 3 – 4: Tìm hiểu tâm trạng của

Ra – ma trước hành động của Xi –ta.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm học sinh bầu nhóm

trưởng, thư kí và tiến hành thảo luận,

lần lượt trả lời các câu hỏi của giáo

viên.

- Học sinh mỗi nhóm ghi kết quả thảo

luận lên bảng phụ.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh mỗi nhóm báo cáo kết quả

thảo luận và treo bảng phụ lên để các

nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Học sinh các nhóm khác thảo luận,

nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét về kết quả của

- Phần 2 : Còn lại

-> Tự khẳng định mình và diễn biến tâm

trạng Xita.

II. Đọc hiểu văn bản

1. Nhân vật Ra-ma

a. Hoàn cảnh tái hợp của Ra – ma và Xi

– ta.

- Sau chiến thắng, Ra – ma và Xi – ta gặp lại

nhau nhưng không phải trong một không

gian riêng tư mà một không gian cộng đồng,

trước sự chứng kiến của rất nhiều anh em,

bạn hữu trung thành của Ra – ma.

- Lúc này, Ra – ma không chỉ đứng trên tư

cách một người chồng mà còn là một người

anh hùng, một vị vua. Điều đó khiến cho

chàng ở trong một ràng buộc: yêu thương,

xót xa cho người vợ nhưng vẫn phải giữ bổn

phận gương mẫu của một vị vua anh hùng.

b. Lời buộc tội của Ra – ma.

- Lời lẽ trịnh trọng, thái độ xa cách, lạnh

lùng khi tuyên bố: Chàng giao tranh với quỷ

Ra –va –na, tiêu diệt hắn để giải cứu Xi – ta

với động cơ là bảo vệ danh dự, vì danh dự

của người anh hùng bị xúc phạm.

- Chàng liên tục nhắc tới “danh dự”, “nhân

phẩm”, “tiếng tăm”, “gia đình cao quý”, “trả

thù sự lăng nhục”, “xóa bỏ vết ô nhục” =>

Đặt danh dự của một vị vua anh hùng lên

cao hơn tất cả.

- Lí do khiến chàng ruồng bỏ Xi – ta:

+ Sự ghen tuông của một người chồng.

+ Bổn phận của một vị vua anh hùng không

cho phép chàng chấp nhận một người phụ nữ

đã chung chạ cùng kẻ khác làm hoàng hậu.

=> Ra – ma yêu thương, lo lắng cho Xi – ta

nhưng chàng cũng hiểu sâu sắc vai trò của

chàng đối với cộng đồng: Chàng là một hình

mẫu đạo đức mà nhân dân sẽ soi ngắm vào,

noi theo.

- Giọng điệu từ trịnh trọng đến lạnh lùng,

phũ phàng, ẩn chứa nối xót xa, ngờ vực,

ghen tuông: “Người sinh trưởng trong một

gia đình cao quý có thể nào lấy về một người

vợ đã từng sống trong nhà kẻ khác, đơn giản

các nhóm, rút kinh nghiệm về cách

thảo luận, trình bày.

- Giáo viên chuẩn hóa kiến thức,

chuyển giao nhiệm vụ học tập khác

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV: chia học sinh thành 4 nhóm.

Nhóm 1- 2: Tìm hiểu tâm trạng và lời

đáp của Xi – ta trước lời buộc tội của

Ra – ma.

Nhóm 3 – 4: Tìm hiểu hành động bước

lên giàn hỏa thiêu của Xi - ta.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm học sinh bầu nhóm

chỉ vì mụ ta là một vật để yêu thương? Nàng

đã bị quấy nhiễu khi ở trong vạt áo của Ra-

va- na, đôi mắt tội lỗi của hắn đã nhìn hau

háu khắp người nàng, vậy ta làm sao có thể

nhận nàng về khi nghĩ tới gia đình cao quý

đã sinh ra ta?”

- Trước mặt những người khác, Ra – ma đã

tiếp tục buộc tội Xi - ta bằng những lời lẽ tàn

nhẫn chưa từng có, những lời lẽ xúc phạm

đến cả danh dự và nhân phẩm của Xi –ta:

“Nàng có thể để tâm đến Lắc - ma - na, Bha

–ra –ta, Xa – tru – na, Xu –gri –va, hay nếu

nàng thích, nàng có thể đi theo Vi –phi – sa

–na”.

c. Tâm trạng của Ra – ma trước hành động

của Xi –ta.

- Khi Xi – ta yêu cầu Lắc –ma –na lập dàn hỏa

thiêu và bước lên giàn lửa, Ra – ma cũng chịu

thử thách dữ dội như nàng: “Ra -ma vẫn ngồi,

mắt dán xuống đất”, “lúc đó nom chàng khủng

khiếp như thần chết vậy”.

- Ra – ma vẫn để danh dự và sự ghen tuông

thắng thế.

- Khi Xi – ta tỏa sáng trong ngọn lửa của

thần A nhi, Ra – ma thức tỉnh, chàng nhận ra

một Xi –ta thủy chung, kiên trinh, trong

trắng.

=> Tâm trạng Rama là sự đan xen giữa tình

yêu và lòng ghen, giữa tình cảm đời thường

và phong thái cao quý của bậc quân vương.

Do đó nó diễn ra phức tạp, nhiều cung bậc,

nhiều sắc thái.

2. Nhân vật Xi – ta

a. Tâm trạng và lời đáp của Xi – ta trước lời

buộc tội của Ra – ma

- Nghe những lời buộc tội của Ra – ma, Xi ta

đau đớn vô cùng. Bởi có lẽ nàng không ngờ

đến đây, số phận vẫn tráo trở với nàng, đỉnh

cao của hạnh phúc và vinh quang tưởng chừng

sát kề bỗng chốc sụp đổ thành vực thẳm cay

đắng.

- Nỗi đau khổ như tràn ra, không cách gì

kiềm chế: Gia – na – ki đau đớn đến nghẹt

trưởng, thư kí và tiến hành thảo luận,

lần lượt trả lời các câu hỏi của giáo

viên.

- Học sinh mỗi nhóm ghi kết quả thảo

luận lên bảng phụ.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh mỗi nhóm báo cáo kết quả

thảo luận và treo bảng phụ lên để các

nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Học sinh các nhóm khác thảo luận,

nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét về kết quả của

các nhóm, rút kinh nghiệm về cách

thảo luận, trình bày.

- Giáo viên chuẩn hóa kiến thức,

chuyển giao nhiệm vụ học tập khác

thở, như một cây dây leo bị vòi voi quật nát;

Nước mắt nàng đổ ra như suốt.

- Khi cất tiếng nói đáp lại lời buộc tội của Ra

– ma, Xi – ta dần tìm lại được sự tự chủ: Lấy

tà áo lau nước mắt, bằng giọng dịu dàng,

nghẹn ngào, nàng thanh minh một cách rành

rẽ, vừa đạt lí, vừa thấu tình.

+ Nàng khẳng định tư cách, phẩm hạnh của

mình.

+ Trách Ra – ma đã không suy nghĩ chín

chắn mà đánh đồng nàng với hạng phụ nữ

tầm thường.

+ Nàng phân biệt giữa điều tùy thuộc vào số

mệnh của nàng, vào quyền lực của kẻ khác

(thân thể) và điều trong vòng kiểm soát của

nàng (trái tim).

b. Hành động của Xi – ta trước lời buộc tội

của Ra – ma

- Chọn hành động quyết liệt: Bước lên giàn

hỏa thiêu.

- Cầu khấn thần A – nhi chứng giám, lựa

chọn cái chết để chứng minh phẩm hạnh.

- Ý nghĩa của chi tiết Xi – ta bước lên giàn

hỏa thiêu:

+ Đối với Xi – ta, Ra – ma là tất cả ý nghĩa

cuộc sống, bị Ra – ma ruồng bỏ chẳng khác

gì cái chết.

+ Bước lên giàn hỏa thiêu cũng có nghĩa là

Xi – ta đã bước qua mạng sống của chính

mình, chấp nhận thử thách để chứng minh

phẩm tiết thủy chung.

- Thái độ của công chúng: mọi người đều

thương cảm cho nàng: “Ai nấy, già cũng như

trẻ đau lòng đứt ruột,...”, “các phụ nữ bật lên

tiếng khóc thảm thương, cả loài Rắc – sa –

xa lẫn loài Va – na – ra cùng kêu vang trời”.

=> Hình ảnh Xi – ta bước qua ngọn lửa là

của thiên tình sử. Hình ảnh đó đã nói lên

phẩm chất đáng quý của Xi – ta: thủy chung,

một chi tiết huyền thoại tô đậm chất bi hùng

kiên trinh và bản lĩnh. Nàng đã trở thành

hình tượng người phụ nữ Ấn Độ cổ đại toàn

thiện, toàn mĩ, đáng được ngưỡng mộ.

Thao tác 3: Giáo viên hướng dẫn

học sinh tổng kết bài học

GV hướng dẫn hs tìm hiểu những nét

đặc sắc về nội dung và nghệ thuật xây

dựng sử thi qua đoạn trích

- Mục tiêu: Giúp học sinh thấy được

những thành công về mặt nghệ thuật

của đoạn trích.

- Phương tiện dạy học: bảng phụ, bút

dạ.

- Kĩ thuật dạy học: công não, thông tin

– phản hồi.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Em hãy khái quát những nét đặc

sắc về nội dung và nghệ thuật của

đoạn trích.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, khái quát kiến thức.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS trả lời câu hỏi, tóm lại những nét

chính về nội dung và nghệ thuật của

tác phẩm.

HS khác: nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

Gv nhận xét, đánh giá kết

III. Tổng kết

1. Nội dung:

- Đoạn trích “Ra – ma buộc tội” đặt các nhân

vật vào tình thế thử thách ngặt nghèo, đòi

hỏi sự lựa chọn quyết liệt, bộc lộ sâu sắc bản

chất con người. Ra- ma vào sinh ra tử, chiến

đấu với yêu quỷ để giành lại người vợ yêu

quý nhưng cũng dám hi sinh tình yêu vì bổn

phận, danh dự của một người anh hùng, một

đức vua mẫu mực.

- Như một người vợ lí tưởng, xứng đáng với

Ra – ma, Xi – ta cũng sẵn sàng đem thân

mình thử lửa để chứng minh tình yêu và đức

hạnh thủy chung.

2. Nghệ thuật- Sử dụng hình ảnh, điển tích

- Xây dựng nhân vật lí tưởng với tâm lí, tính

cách, triết lí, hành động.

, ngôn ngữ miêu tả và đối thoại, giọng điệu,

xung đột kịch tính, giàu tính sử thi

Hoạt động 3: Luyện tập

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Hs so sánh sử thi Ramayana với sử thi

Ô đi xê và sử thi Đăm săn?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS thảo luận nhóm thực hiện

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả tiết học

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét về kết quả của

các nhóm

- Giáo viên chuẩn hóa kiến thức

Gợi ý:

- Sử thi Đăm săn chú trọng vào hành động

nhân vật, mọi diễn biến câu chuyện đều xoay

quanh mục đích hòa hợp thống nhất cộng

đồng, ít chú ý đến tâm lý nhân vật;

- Sử thi Ô đi xê lại chú trọng nhiều vào diễn

biến tâm lý nhân vật, đặc biệt chú trọng đến

lời nói có cánh của nhân vật để làm bộc lộ

tính cách;

- Sử thi Ramayana kết hợp miêu tả thiên

nhiên và nội tâm nhân vật sâu sắc

HOTĐỘNG 4: VẬN DỤNG

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Diễn lại một vài cảnh trong trích đoạn

vừa học

Bước 2:HS thảo luận nhóm thực

hiện

Dựa theo đoạn trích, có thể tự biểu

diễn cảnh Rama xử tội. Để tổ chức

được một buổi biểu diễn, lớp cần chọn

ra một số bạn có năng khiếu kịch, tổ

chức phân vai, học lời thoại... Để tập

luyện và biểu diễn được dễ dàngcần

rút bớt những phần rườm rà trong lời

thoại có như vậy, mục đích của buổi

biểu diễn mới thành công.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả tiết học sau

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

Diễn cảnh Rama xử tội.

Gồm các nhân vật:

- Nhân vật Rama

- Nhân vật Xita

- Thần lửa A nhi

- Công chúng

- Giáo viên nhận xét về kết quả của hs

Hoạt động 5: Mở rộng, sáng tạo

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Sưu tầm câu chuyện về cuộc đời của

anh hùng sử thi Rama?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS thảo luận nhóm thực hiện

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả tiết học

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét về kết quả của

các nhóm

- Giáo viên chuẩn hóa kiến thức

Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết

của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

…………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………….

Tuần:

Ngày soạn:

Ngày kí:

Tiết theo PPCT: 23, 24

TẤM CÁM

Bước1:Xácđịnhvấnđềcầngiảiquyết

- Tên bài học: TẤM CÁM

- Hình thức dạy: Dạy học trên lớp

- Chuẩn bị của GV và HS:

+ Chuẩn bị của giáo viên: Giáo án/thiết kế bài học. Các slides trình chiếu (nếu có).

Các phiếu học tập, bao gồm: các bài tập dùng để kiểm tra, đánh giá HS trong quá

trình đọc hiểu.

+ Chuẩn bị của học sinh: Chuẩn bị bài ở nhà theo các yêu cầu sau: Đọc trước bài

Tấm Cámtrong SGK Ngữ văn 10, Tập một. Soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng

dẫn tìm hiểu cuối bài. Các sản phẩm chuẩn bị được giao (diễn kịch, thực hiện hoạt

động nhóm trong dạy học dự án…)

Bước2:Xácđịnhnộidung–chủđềbàihọc:

- Những mâu thuẫn, xung đột và sự biến hóa của Tấm trong truyện Tấm Cám.

- Hiểu được giá trị nghệ thuật của truyện.

Bước3:Xácđịnhmụctiêubàihọc.

1. Về kiến thức:

- Hiểu được ý nghĩa của những mâu thuẫn, xung đột và sự biến hóa của Tấm

trong truyện Tấm Cám.

- Nắm được giá trị nghệ thuật của truyện.

2. Về kĩ năng: Biết cách đọc và hiểu một truyện cổ tích thần kì: nhận biết được

một truyện cổ tích thần kì qua đặc trưng thể loại.

3. Về thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Có tình yêu thương đối với người lao động, có niềm tin vào sự

chiến thắng của cái thiện, của chính nghĩa trong cuộc sống

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4. Phát triển năng lực

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm

mỹ, năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng

lực công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực tái hiện và vận dụng kiến thức,

+ Năng lực đọc – hiểu, giải mã văn bản,

+ Năng lực sáng tạo, năng lực tạo lập văn bản,

+ Năng lực vận dụng kiến thức văn học vào cuộc sống…

Bước 4: Thiết kế tiến trình bài học

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

- Hình thức: Xem video

- Kỹ thuật: Đặt câu hỏi

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

* GV: Trình chiếu Video về truyện cổ

tích Tấm Cám

+ Chuẩn bị bảng lắp ghép

* HS:

+ Xem video trích đoạn

+ Lắp ghép tác phẩm với nội dung

trích đoạn đã xem để nhận biết thể loại

truyện dân gian

+ Xem video trích đoạn

+ Lắp ghép được tác phẩm với nội dung trích

đoạn đã xem

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ câu trả lời

Bước 3: Báo cáo kết quả vào buổi

học sau

Bước 4:Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét. Trên cơ sở câu trả lời

của học sinh, giáo viên dẫn dắt vào bài

học: Là người Việt Nam chắc hẳn

trong thời ấu thơ của mình, ai cũng đã

từng hơn một lần được nghe kể truyện

cổ tích Tấm Cám. Như cây đa trăm

tuổi trước sân đình, như dòng nước

sông quê dịu mát và trong lành, như

mái rơm mái rạ hiền hòa và ấm áp,

truyện cổ tích Tấm Cám đã song hành

cùng bao thế hệ người Việt để an ủi,

nâng đỡ, khích lệ mỗi con người trước

cuộc sống bấp bênh, nhiều rủi ro, bất

công và oan trái. Bài học hôm nay, cô

và các em cùng một lần nữa trở về

miền cổ tích xưa để gặp lại cô Tấm, để

hiểu hơn những đắng cay mà người

con gái ấy đã đi qua trên con đường

tìm đến hạnh phúc và gìn giữ hạnh

phúc.

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

Thao tác 1: Giáo viên hướng dẫn

học sinh tìm hiểu chung về tác phẩm

- Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu rõ khái

niệm và đặc điểm của truyện cổ tích,

bố cục của truyện cổ tích Tấm Cám.

- Phương tiện dạy học: bảng phụ, bút

dạ.

- Kĩ thuật dạy học: công não, thông tin

phản hồi.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập.

- Các bước thực hiện:

1. Khái niệm và đặc điểm truyện cổ

tích

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

I. Tìm hiểu chung

1. Khái niệm và đặc điểm truyện cổ tích

- Truyện cổ tích là tác phẩm tự sự dân gian

mà cốt truyện và hình tượng được hư cấu có

chủ định, kể về số phận con người bình

thường trong xã hội, thể hiện tinh thần nhân

đạo và lạc quan của nhân dân lao động.

- Có ba loại truyện cổ tích:

+ Truyện cổ tích về loài vật.

+ Truyện cổ tích thần kì.

+ Truyện cổ tích sinh hoạt.

- Truyện cổ tích thần kì:

+ Là loại truyện cổ tích có nội dung phong

phú và số lượng nhiều nhất.

+ Đặc trưng quan trọng của cổ tích thần kì là

sự tham gia của các yếu tố thần kì vào tiến

tập

GV: Em hiểu thế nào là truyện cổ

tích? Có mấy loại truyện cổ tích?

Trình bày những đặc điểm của truyện

cổ tích thần kì.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, khái quát kiến thức.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS trả lời câu hỏi, tóm lại những nét

chính về truyện cổ tích và truyện cổ

tích thần kì.

HS khác: nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét, chốt lại kiến thức.

2. Truyện cổ tích Tấm Cám

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV: Truyện cổ tích Tấm Cám thuộc

loại truyện cổ tích nào? Em hãy tóm

tắt khái quát và nêu bố cục của truyện

cổ tích này.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, khái quát kiến thức.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS trả lời câu hỏi, tóm tắt truyện Tấm

Cám và trình bày bố cục.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV: Nhận xét, chốt lại kiến thức

Thao tác2: Giáo viên hướng dẫn học

sinh đọc hiểu văn bản

- Mục tiêu: Giúp học sinh nắm được ý

nghĩa của những mâu thuẫn, xung đột

và sự biến hóa của Tấm.

- Kĩ thuật dạy học: động não, phòng

tranh, mảnh ghép.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập kết hợp với thảo luận

nhóm.

- Các bước thực hiện:

trình phát triển của câu chuyện.

+ Thể hiện ước mơ cháy bỏng của nhân dân

lao động về hạnh phúc gia đình, về lẽ công

bằng trong xã hội, về phẩm chất và năng lực

tuyệt vời của con người.

2. Truyện cổ tích Tấm Cám

- Thuộc loại truyện cổ tích thần kì.

- Tóm tắt:

- Bố cục:

+ Tấm ở nhà và đi dự hội => Thân phận và

con đường tìm đến hạnh phúc của Tấm.

+ Tấm vào cung vua, gặp nạn, trở lại cuộc đời

và gặp lại nhà vua => Cuộc đấu tranh giành

lại hạnh phúc của cô gái mồ côi.

II. Đọc hiểu văn bản

1. Thân phận và con đường tìm đến hạnh

phúc của Tấm

a. Hoàn cảnh, thân phận

- Cuộc sống nghèo khó.

- Mồ côi mẹ từ nhỏ.

- Sau mấy năm cha cũng mất => Tấm ở với dì

ghẻ là mẹ của Cám.

=> Hoàn cảnh đáng thương, côi cút, cô đơn.

b. Mâu thuẫn, xung đột giữa Tấm và mẹ con

Sự việc

Hành động

Tấm

Hành động của

mẹ con Cám

Đi bắt tép

Chăm chỉ

Lừa Tấm để lấy

để được

bắt tép

giỏ tép

thưởng

yếm đào

Nuôi cá

bống

Chăm

chút, bầu

bạn cùng

cá bống

Lừa Tấm đi chăn

trâu đồng x

, giết bống.

Đi dự hội

Nhặt thóc

ra thóc,

gạo ra gạo.

Trộn thóc với

gạo bắt Tấm nhặt

Thử giày

Hồn nhiên

Tham vọng, hợm

hĩnh.

Nhận xét

Hiền lành,

Gian ngoan, xảo

chăm chỉ,

quyệt, luôn tìm

thật thà.

cách triệt tiêu

mọi niềm vui,

niềm hi vọng của

Tấm.

1: Tìm hiểu thân phận và con đường

tìm đến hạnh phúc của Tấm.

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV: Chia học sinh thành 4 nhóm.

Nhóm 1: Tìm hiểu hoàn cảnh sống,

thân phận của Tấm.

Nhóm 2: Tìm hiểu những thủ đoạn của

mẹ con Cám và cách ứng xử của Tấm

trước khi vào cung.

Nhóm 3: Nhận xét về những thủ đoạn

của mẹ con Cám và cách ứng xử của

Tấm.

Nhóm 4: Nêu ý nghĩa của yếu tố thần

kì trên con đường tìm đến hạnh phúc

của Tấm.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm học sinh bầu nhóm

trưởng, thư kí và tiến hành thảo luận,

lần lượt trả lời các câu hỏi của giáo

viên.

- Học sinh mỗi nhóm ghi kết quả thảo

luận lên bảng phụ.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh mỗi nhóm báo cáo kết quả

thảo luận và treo bảng phụ lên để các

nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Học sinh các nhóm khác thảo luận,

nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét về kết quả của

các nhóm, rút kinh nghiệm về cách

thảo luận, trình bày.

- Giáo viên chuẩn hóa kiến thức.

Cám.

=> Tấm là nhân vật đại diện cho cái thiện, mẹ

con Cám là nhân vật đại diện cho cái ác. Mẫu

thuẫn giữa Tấm và mẹ con Cám không chỉ là

mâu thuẫn, xung đột giữa dì ghẻ và con chồng

trong gia đình mà còn là mâu thuẫn, xung đột

giữa cái thiện và cái ác.

c. Con đường tìm đến hạnh phúc

- Tấm: thụ động, chỉ biết khóc khi gặp khó

khăn, cản trở.

- Nhờ sự giúp đỡ của Bụt, Tấm bắt đầu tìm

đến hạnh phúc, được trở thành hoàng hậu =>

Biểu hiện của triết lí “ở hiền gặp lành”, thể

hiện khát vọng và mơ ước hạnh phúc và tinh

thần lạc quan, yêu đời của người bình dân

xưa.

=> Tấm nhờ chăm chỉ, lương thiện mà được

Bụt giúp đỡ, từ cô gái mồ côi nghèo trở thành

2: Tìm hiểu cuộc đấu tranh giành lại

hanh phúc của Tấm.

- Mục tiêu: Giúp học sinh nắm được ý

nghĩa của những mâu thuẫn, xung đột

và sự biến hóa của Tấm.

- Kĩ thuật dạy học: động não, phòng

tranh, mảnh ghép.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập kết hợp với thảo luận

nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV: Chia học sinh thành 4 nhóm.

Nhóm 1: Tìm hiểu quá trình hóa thân

của Tấm.

Nhóm 2: Tìm hiểu ý nghĩa của những

sự vật mà Tấm đã hóa thân.

Nhóm 3: Nhận xét về thái độ của Tấm

trong quá trình đấu tranh giành lại

hạnh phúc.

Nhóm 4: Tìm hiểu ý nghĩa phần kết

thúc truyện.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm học sinh bầu nhóm

trưởng, thư kí và tiến hành thảo luận,

lần lượt trả lời các câu hỏi của giáo

viên.

- Học sinh mỗi nhóm ghi kết quả thảo

hoàng hậu. Con đường tìm đến hạnh phúc của

Tấm dù có nhiều khó khăn, trắc trở nhưng

cuối cùng, Tấm đã tìm được hạnh phúc cho

bản thân mình. Đó cũng là con đường đến với

hạnh phúc của các nhân vật lương thiện trong

truyện cổ tích Việt Nam nói chung, truyện cổ

tích thế giới nói riêng.

d. Vai trò của yếu tố thần kì

- Yếu tố thần kì => sự trợ giúp của Bụt:

+ Luôn xuất hiện đúng lúc.

+ An ủi, nâng đỡ mỗi khi Tấm gặp khó khăn

hay đau khổ.

- Vai trò:

+ Thúc đẩy sự phát triển của cốt truyện.

+ Thể hiện khát vọng thay đổi cuộc đời, thay

đổi số phận cho những con người bé nhỏ, bất

hạnh trong xã hội.

+ Biểu hiện cho triết lí ở hiền gặp lành.

2. Cuộc đấu tranh giành lại hạnh phúc của

Tấm

- Sau khi đã vào cung, dù đã trở thành hoàng

hậu nhưng Tấm vẫn không quên ngày giỗ cha

=> Người con gái hiếu thảo.

- Quá trình hóa thân:

+ Tấm trèo lên cây cau => bị dì ghẻ giết hại

=> hóa thành chim vàng anh.

+ Chim vàng anh bay vào cung, báo hiệu sự

có mặt của mình bằng lời cảnh cáo đanh thép:

“Giặt áo chồng tao/ thì giặt cho sạch/ phơi áo

chồng tao/ phơi lao phơi sào/ chớ phơi bờ rào/

rách áo chồng tao” => hai mẹ con Cám bắt

chim vàng anh, ăn thịt.

+ Tấm tiếp tục hóa thân vào cây xoan đào =>

tuyên chiến trực tiếp với hai mẹ con Cám:

“Kẽo cà kẽo kẹt/ lấy tranh chồng chị/ chị

khoét mắt ra” => Hai mẹ con Cám đốt khung

cửi.

+ Từ đống tro tàn, Tấm tiếp tục hóa thân vào

quả thị => trở lại với cuộc đời.

- Ý nghĩa của quá trình hóa thân:

+ Khẳng định sự bất diệt của cái thiện. Cái

thiện không chịu chết một cách oan ức trong

im lặng, không chịu khuất phục trước cái ác.

luận lên bảng phụ.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh mỗi nhóm báo cáo kết quả

thảo luận và treo bảng phụ lên để các

nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Học sinh các nhóm khác thảo luận,

nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét về kết quả của

các nhóm, rút kinh nghiệm về cách

thảo luận, trình bày.

- Giáo viên chuẩn hóa kiến thức

Thao tác 3: Tổng kết

- Mục tiêu: Giúp học sinh khái quát

những nét đặc sắc về nội dung và nghệ

thuật.

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông

tin phản hồi.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV: Em hãy khái quát những nét đặc

sắc về nội dung và nghệ thuật của

truyện cổ tích Tấm Cám.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời vào

giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

+ Sự hóa thân của Tấm cũng thể hiện tính

chất gay gắt, quyết liệt của cuộc chiến đấu

giữa cái thiện và cái ác. Trong cuộc chiến đấu

ấy, chiến thắng sẽ luôn thuộc về cái thiện.

- Những sự vật mà Tấm hóa thân đều là

những sự vật bình dị, thân thương, gắn bó với

người dân lao động. Đó cũng là những hình

ảnh đẹp đẽ của làng quê Việt Nam xưa.

- Nếu như lúc đầu, trong quá trình tìm đến

hạnh phúc, Tấm có phần thụ động, thì đến

đây, Tấm đã mạnh mẽ đứng dậy, chủ động,

quyết liệt giành lại hạnh phúc cho mình.

- Sau bao lần hóa thân chống lại kẻ thù, Tấm

trở về với cuộc đời, trong vai một người con

gái khéo léo, đảm đang, nhân hậu.

- Nhờ miếng trầu têm cánh phượng, nhà vua

đã nhận ra Tấm và đón Tấm về cung.

- Ý nghĩa của miếng trầu:

+ Là biểu tượng của hạnh phúc, của tình yêu.

+ Thể hiện rõ bản sắc văn hóa dân tộc.

- Kết thúc truyện: mẹ con Cám bị tiêu diệt, cái

ác phải đền tội, Tấm được hưởng cuộc sống

hạnh phúc => Thể hiện rõ triết lí ở hiện gặp

lành, ác giả ác báo.

III. Tổng kết

1.Giá trị nội dung:

- Mâu thuẫn và xung đột trong truyện Tấm

Cám phản ánh mâu thuẫn và xung đột trong

gia đình phụ quyền thời cổ (dì ghẻ- con

chồng), đặc biệt là mâu thuẫn giữa cái thiện

và cái ác.

- Ý nghĩa xã hội của mâu thuẫn: Chiến thắng

của cái thiện trước cái ác, cái ác trước sau

cũng phải trả giá đích đáng, “ác giả ác báo”,

cái thiện sẽ được tôn vinh, “ở hiền gặp lành”.

2. Giá trị nghệ thuật:

- Xây dựng những mâu thuẫn, xung đột ngày

càng tăng tiến.

- Xây dựng nhân vật theo hai tuyến đối lập

cùng tồn tại và song song phát triển. Ở đó,

bản chất của từng tuyến nhân vật được nhấn

mạnh, tô đậm.

- Có nhiều yếu tố thần kì song vai trò của yếu

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét về kết quả của

các nhóm, rút kinh nghiệm về cách

trình bày.

- Giáo viên chuẩn hóa kiến thức

tố thần kì cũng khác nhau trong từng giai

đoạn.

- Kết cấu quen thuộc của truyện cổ tích: người

nghèo khổ, bất hạnh trải qua nhiều hoạn nạn

cuối cùng được hưởng hạnh phúc

Hoạt động 3: Luyện tập

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Đánh giá việc Tấm trả thù mẹ con

Cám, có hai luồng ý kiến:

+ Đồng tình với cách trả thù của Tấm,

cho như thế là hợp lí, đích đáng.

+ Không đồng tình, cho rằng cách trả

thù như thế trái với bản chất hiền hậu

của Tấm, làm giảm vẻ đẹp của nhân

vật khiến Tấm trở nên hẹp hòi, tàn

nhẫn .

Nêu ý kiến của em?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời vào

giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét về kết quả của

các nhóm, rút kinh nghiệm về cách

trình bày.

- Giáo viên chuẩn hóa kiến thức

Luyện tập

Việc trả thù quyết liệt của Tấm:

+ Phù hợp với quá trình chuyển biến tính cách

nhân vật: từ yếu đuối, thụ động chấp nhận đã

trở nên mạnh mẽ, quyết liệt hơn, kiên cường

đấu tranh đến cùng cho hạnh phúc của mình.

+ Thể hiện quan niệm về thiện - ác, ước mơ

công lí, tinh thần lạc quan, tin tưởng vào lẽ tất

thắng của chính nghĩa, của cái thiện đối với

cái ác, cái xấu.

Hoạt động 4: Vận dụng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Hoàn thiện bảng sau:

Các lần hóa thân của Tấm

Vận dụng:

Các lần hóa thân của Tấm

Số

Chim

Cây

Khung

Quả thị

Số

lần

vàng

anh

xoan

đào

cửi

nghĩa

Bốn lần bị giết, Tấm đều tìm cách

hoá thân sang kiếp khác và đấu tranh

quyết liệt với kẻ thù, tìm cách rủa

mắng, tố cáo tội ác giết chị, cướp

chồng của Cám.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ câu trả lời vào

giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét, chuẩn hóa kiến

thức.

Hoạt động 5: Mở rộng, sáng tạo

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

1. V× lý do g× mµ mÑ con C¸m giÕt

bèng?

a. V× tham ¨n

b. V× lßng ghen ghÐt ®è kþ

c. V× C¸m muèn ®îc lµm hoµng hËu

d. V× kh«ng muèn cho TÊm ch¬i víi

bèng a. Lµ sù tÝch tô mäi oan øc, o¸n

hên tè c¸o téi ¸c cña mÑ con C¸m

2. H×nh ¶nh côc m¸u næi lªn cã ý

nghÜa g×?

b. Lµ b¸o hiÖu cña sù tr¶ thï

c. Lµ b¸o hiÖu cña tiÕng kªu cøu

d. Lµ b¸o hiÖu cña tiÕng khãc than.

3. MÑ con C¸m bµy kÕ kh«ng cho TÊm

®i xem héi nh thÕ nµo?

a. Nhèt TÊm trong nhµ

b. Sai TÊm ®i ch¨n tr©u

c. Trén ng« víi ®ç b¾t TÊm ë nhµ nhÆt

d. Trén thãc víi g¹o b¾t TÊm ë nhµ

nhÆt

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ câu trả lời vào

Mở rộng, sáng tạo

b. V× lßng ghen ghÐt ®è kþ

a. Lµ sù tÝch tô mäi oan øc, o¸n hên tè c¸o téi

¸c cña mÑ con C¸m

d. Trén thãc víi g¹o b¾t TÊm ë nhµ nhÆt

giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét, chuẩn hóa kiến

thức.

………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………….

Tuần:

Ngày soạn:

Ngày kí:

Tiết theo PPCT: 25

TAM ĐI CON GÀ; NHƯNG NÓ PHẢI BẰNG HAI MÀY

Bước1:Xácđịnhvấnđềcầngiảiquyết

- Tên bài học: TAM ĐI CON GÀ; NHƯNG NÓ PHẢI BẰNG HAI MÀY

- Hình thức dạy: Dạy học trên lớp

- Chuẩn bị của GV và HS:

+ Chuẩn bị của giáo viên: Giáo án/thiết kế bài học. Các slides trình chiếu (nếu có).

Các phiếu học tập, bao gồm: các bài tập dùng để kiểm tra, đánh giá HS trong quá

trình đọc hiểu.

+ Chuẩn bị của học sinh: Chuẩn bị bài ở nhà theo các yêu cầu sau: Đọc trước bài

trong SGK Ngữ văn 10, Tập một. Soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn tìm hiểu

cuối bài. Các sản phẩm chuẩn bị được giao (diễn kịch, thực hiện hoạt động nhóm

trong dạy học dự án…)

Bước2:Xácđịnhnộidung–chủđềbàihọc:

- Hiểu được bản chất là dốt nhưng lại làm ra vẻ là giỏi, cố tình giấu dốt nhưng

càng ra sức che đậy thì bản chất dốt nát càng bị lộ tẩy (Truyện Tam đại con gà).

- Thấy được sự phê phán của nhân dân đối với nhân vật thầy lí và thái độ giễu

cợt với Cải (Truyện Nhưng nó phải bằng hai mày)

- Nắm được nghệ thuật “tự bộc lộ” trong truyện cười.

Bước3:Xácđịnhmụctiêubàihọc.

1. Về kiến thức:

- Hiểu được mâu thuẫn trái tự nhiên trong nhân vật thầy đồ: bản chất là dốt

nhưng lại làm ra vẻ là giỏi, cố tình giấu dốt nhưng càng ra sức che đậy thì bản chất

dốt nát càng bị lộ tẩy.

- Thấy được sự phê phán của nhân dân đối với nhân vật thầy lí (hình ảnh quan

lại địa phương) và thái độ giễu cợt với Cải (hình ảnh những người nông dân khờ

khạo khi lâm vào cảnh kiện tụng).

- Nắm được nghệ thuật “tự bộc lộ” trong truyện cười.

2. Về kĩ năng: Có kĩ năng đọc hiểu văn bản truyện cười dân gian theo đặc

trưng thể loại.

3. Về thái độ, phẩm chất:

- Thái độ:

+ Có thái độ phê phán đối với thói giấu dốt – một tật xấu có thật của khá nhiều

người dân Việt Nam.

+ Có thái độ phê phán, lên án nạn việc hối lộ và nhận hối lộ của một số quan

lại địa phương.

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4. Phát triển năng lực

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm

mỹ, năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng

lực công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực tái hiện và vận dụng kiến thức,

+ Năng lực đọc – hiểu, giải mã văn bản,

+ Năng lực sáng tạo, năng lực tạo lập văn bản,

+ Năng lực vận dụng kiến thức văn học vào cuộc sống…

Bước4:Thiếtkếtiếntrìnhbàihọc

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

- Gv yêu cầu HS kể một câu chuyện

cười mà em biết và yêu cầu HS nêu ý

nghĩa của câu chuyện cười đó ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ câu trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS : Trả lời cá nhân

Ví dụ: Truyện “ Lợn cưới áo mới”

Có anh tính hay khoe của. Một hôm,

may được cái áo mới, liền đem ra mặc,

rồi đứng hóng ở cửa, đợi có ai đi qua

người ta khen. Đứng mãi từ sáng đến

chiều chả thấy ai hỏi cả, anh ta tức

lắm. Đang tức tối, chợt thấy một anh,

tính cũng hay khoe, tất tưởi chạy đến

hỏi to:

- Bác có thấy con lợn cưới của tôi

chạy qua đây không?

Anh kia liền giơ ngay vạt áo ra, bảo:

- Từ lúc tôi mặc cái áo mới này, tôi

chẳng thấy con lợn nào chạy qua đây

cả!

Ýnghĩa: Khoe khoang của cải là một

thói xấu đôi khi khiến người khoe tự

đẩy mình vào tình thế lố bịch, bị người

đời cười chê. Những người khoe của

thường là những kẻ hợm hĩnh, coi của

cải là trên hết, có chút gì mới cũng

khoe ra để chứng tỏ là mình hơn

người. Truyện cười Lợn cưới, áo mới

khiến ta thấm thía hơn ý nghĩa đó.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức.

- GV dẫn dắt vào bài: Trong kho tàng

văn học dân gian Việt Nam, thể loại

truyện cười là thể loại có số lượng tác

phẩm lớn, có nội dung phong phú và ý

nghĩa nhân sinh sâu sắc: đả kích mạnh

- Hs kể đúng được câu chuyện theo chủ đề

yêu cầu của GV

mẽ cái xấu xa của giai cấp thống trị,

phê phán những nét tiêu cực trong nội

bộ nhân dân. Bài học hôm nay, cô và

các em cùng tìm hiểu thể loại truyện

cười dân gian qua hai tác phẩm tiêu

biểu: “Tam đại con gà” và “Nhưng nó

phải bằng hai mày”.

Thao tác 1: Giáo viên hướng dẫn học

sinh tìm hiểu chung về thể loại

truyện cười

- Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu đặc

điểm của truyện cười, phân loại truyện

cười.

- Phương tiện dạy học: bảng phụ, bút

dạ.

- Kĩ thuật dạy học: công não, thông tin

– phản hồi.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV: Em hiểu thế nào là truyện cười?

Có mấy loại truyện cười? Trình bày

những đặc điểm của truyện cười?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS báo cáo kết quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức,

- Về mặt nghệ thuật: truyện cười

thường tạo ra tiếng cười bằng những

lời nói gây cười, cử chỉ gây cười, hoàn

cảnh gây cười.

- Cùng với truyện cổ tích, truyện cười

đã góp phần không nhỏ vào việc vạch

mặt cái xấu, thúc đẩy sự phát triển của

xã hội.

I. Tìm hiểu chung

1. Khái niệm truyện cười

- Truyện cười là tác phẩm tự sự dân gian

ngắn, có kết cấu chặt chẽ, kết thúc bất ngờ, kể

về những sự việc xấu, trái với tự nhiên, có tác

dụng gây cười, nhằm mục đích giải trí, phê

phán.

2. Đặc điểm và phân loại

- Có hai loại truyện cười:

+ Truyện khôi hài: là loại truyện cười chủ yếu

tạo ra tiếng cười nhằm mục đích giải trí (song

vẫn có ý nghĩa giáo dục).

+ Truyện trào phúng: là loại truyện cười tạo

ra tiếng cười nhằm mục đích phê phán. Đối

tượng phê phán phần lớn là các nhân vật

thuộc tầng lớp xã hội trên trong xã hội nông

thôn Việt Nam xưa. Ngoài ra, cũng có khá

nhiều truyện cười phê phán thói hư tật xấu

trong một bộ phận nhân dân.

- Truyện “Tam đại con gà” và “Nhưng nó

phải bằng hai mày” là những truyện cười

thuộc thể loại trào phúng.

3. Văn bản:

- Đọc- kể:

- Bố cục truyện cười:

+ Mở truyện: giới thiệu mâu thuẫn

Thao tác 2: Giáo viên hướng dẫn học

sinh đọc hiểu văn bản

- Mục tiêu: Giúp học sinh nắm được ý

nghĩa của tiếng cười phê phán, đả kích

trong từng tác phẩm; hiểu được đặc

sắc nghệ thuật của truyện cười.

- Kĩ thuật dạy học: động não, phòng

tranh, mảnh ghép.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập kết hợp với thảo luận

nhóm.

- Các bước thực hiện:

1:Tìm hiểu truyện “Tam đại con gà”

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV: Chia học sinh thành 4 nhóm.

Nhóm 1: Mở đầu tác phẩm, nhân vật

“thầy” được giới thiệu như thế nào?

Nhóm 2: Nhân vật “thầy” đã được tác

giả dân gian đặt vào những tình huống

nào?

- “Thầy” đã giải quyết những tình

huống đó ra sao?

Nhóm 3: Trong quá trình giải quyết

các tình huống, thầy đã bộc lộ bản chất

gì của mình?

Nhóm 4: Nêu ý nghĩa phê phán của

truyện.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm học sinh bầu nhóm trưởng,

thư kí và tiến hành thảo luận, lần lượt

trả lời các câu hỏi của giáo viên.

- Học sinh mỗi nhóm ghi kết quả thảo

luận lên bảng phụ.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh mỗi nhóm báo cáo kết quả

thảo luận và treo bảng phụ lên để các

nhóm khác nhận xét, bổ sung.

- Học sinh các nhóm khác thảo luận,

nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

+ Thân truyện: dẫn dắt để tạo tiếng cười

+ Kết truyện: câu cuối cùng, bật ra tiếng cười

II. Đọc hiểu văn bản

1. Truyện cười : Tam đại con gà

* Câu mở đầu.

- Giới thiệu nhân vật chính và tính cách của y

đồng thời nêu mâu thuẫn trái tự nhiên trong

dạng khái quát nhất: Dốt nhưng không thừa

nhận sự thật, ngược lại tự cho mình là giỏi.

* Diễn biến câu chuyện.

+ Tình huống 1: Gặp chữ "kê" thầy không

nhận ra mặt chữ. Học trò hỏi gấp, thầy nói

liều “Dủ dỉ là con dù dì” => cái dốt đã được

định lượng. Vừa dốt kiến thức sách vở, vừa

dốt kiến thức thực tế vì làm thầy dạy người

khác mà chữ trong cuốn sách vỡ lòng thầy

cũng không biết, không đọc nổi.

- Sợ người khác biết cái sai, cái dốt của mình

nên thầy bảo trò đọc khẽ->cười vì sự giấu dốt

và sĩ diện hão của anh học trò làm thầy dạy

học; dùng láu cá vặt để gỡ bí, đó là cách giấu

dốt

- Thầy tìm đến thổ công, cái dốt ngửa ra cả ba

đài âm dương.

=> Cái dốt được khuếch đại lên và được nâng

lên. Đến đây tiếng cười lại bật ra thú vị hơn

vì thầy đồ dốt lại còn mê tín .

+ Tình huống 2: Chạm trán chủ nhà, thói

giấu dốt bị lật tẩy.

- Khẳng định mình dốt và 1 sự thật nữa là thổ

công nhà ấy cũng dốt

- Câu giải thích có vần lưng nhịp nhàng,

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét về kết quả của các

nhóm, rút kinh nghiệm về cách thảo

luận, trình bày.

- Giáo viên chuẩn hóa kiến thức

2: Tìm hiểu truyện “Nhưng nó phải

bằng hai mày”

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV: Chia học sinh thành 4 nhóm.

Nhóm 1:Mở đầu truyện, tác giả dân

gian đã giới thiệu cho ta biết điều

gì?Theo em, cách giới thiệu này có tác

dụng gì cho câu chuyện kể?

Nhóm 2:Em có nhận xét gì về cách xử

kiện của thầy lí ? Cách xử kiện như

vậy đã gây phản ứng gì?

Nhóm 3: Lời nói và hành động của Cải

có ý nghĩa gì?

Nhóm 4:Viên lí trưởng đã có cách xử

lí như thế nào trước hành động và phản

ứng của nhân vật Cải?Phân tích ý

nghĩa những cử chỉ của viên lí trưởng?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Các nhóm học sinh bầu nhóm trưởng,

thư kí và tiến hành thảo luận, lần lượt

trả lời các câu hỏi của giáo viên.

- Học sinh mỗi nhóm ghi kết quả thảo

luận lên bảng phụ.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh mỗi nhóm báo cáo kết quả

thảo luận và treo bảng phụ lên để các

nhóm khác nhận xét, bổ sung.

nhưng giải thích vô nghĩa, vô lí. Chứng tỏ sự

ngụy biện nhanh trí và láu cá của thầy

* Câu kết: Tiếng cười oà ra, cười thầy đồ dốt

nát nhưng lại khéo lấp liếm cái dốt nát của

mình bằng lí sự cùn.

=>Ý nghĩa phê phán của truyện: Truyện phê

phán thói giấu dốt – một tật xấu có thật trong

một bộ phận nhân dân. Từ đó, khuyên răn

mọi người mạnh dạn học hỏi, không nên giấu

dốt.

2.Truyện:“Nhưng nó phải bằng hai mày”

* Trước khi xử kiện

- Câu mở đầu:

+ Giới thiệu nhân vật lí trưởng nổi tiếng xử

kiện giỏi-> lời nhận định, 1 lời đánh giá cao,

lời khen tài xử kiện của thầy Lí.

+ Cải, Ngô đánh nhau rồi mang nhau kiện.

Cải sợ kém thế lót trước thầy lí năm đồng.

Ngô biện chè lá mười đồng ->hành độngnhận

tiền đút lót của thầy lí trái với lời khen ngợi.

-> Dụng ý: Thể hiện bản chất của quan lại là

tham lam, ăn hối lộ.

=> Tạo mâu thuẫn cho câu chuyện.

* Khi sử kiện:

- Cách xử kiện:

+ Thầy lí không điều tra, không phân tích mà

kết án ngay

+ Cải phản ứng“ Cải vội xoè năm ngón tay …

lẽ phải về con mà”

Lời nói và động tác đầy ẩn ý, gây cười:

5 ngón tay = 5 đồng = lẽ phải

+Cử chỉ và hành động của lí trưởng:“Cũng

xoè năm ngón tay trái úp lên năm gón tay

mặt”

Ý nghĩa: 10 ngón tay = 10 đồng đã nhận

của Ngô (gấp đôi của Cải) = gấp đôi lẽ phải.

Vì vậy,lẽ phải đã bị cái khác úp lên che lấp

- Học sinh các nhóm khác thảo luận,

nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét về kết quả của các

nhóm, rút kinh nghiệm về cách thảo

luận, trình bày.

- Giáo viên chuẩn hóa kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Trong câu chuyện này, tác giả dân gian

muốn phê phán những ai và phê phán

điều gì?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ câu hỏi

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS: Trả lời cá nhân

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Thao tác 3: Tổng kết

- Mục tiêu: Giúp học sinh khái quát

những nét đặc sắc về nội dung và nghệ

thuật.

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông

tin phản hồi.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV: Em hãy khái quát những nét đặc

mất rồi, ai nhiều tiền thì sẽ thắng.

=> Với thầy lí, lẽ phải được đo bằng tiền,

thuộc về kẻ nhiều tiền. Đồng tiền là thước đo

công lí, là "tiêu chuẩn" xử kiện.

* Kết thúc truyện:

- Lời nói của lí trưởng:“Tao biết mày phải,

nhưng nó phải bằng hai mày!”

Lối chơi chữ: “phải”

-> Kiểu chơi chữ độc đáo, chỉ quan hệ giữa

số lượng và chất lượng( vừa có lí, vừa vô lí).

Vô lí trong xử kiện, có lí trong thực tế

*Ý nghĩa phê phán của truyện:

- Phê phán lối xử kiện bằng tiền của quan lại.

- Ngầm khuyên mọi người hãy sống hoà

thuận để tránh lâm vào cảnh kiện tụng.

III. Tổng kết:

1. Nội dung:

- Phê phán những thói hư tật xấu, sự ích kỉ

nhỏ nhen, tính khoe mẽ,… của con người

trong cuộc sống xã hội.

- Truyện Nhưng nó phải bằng hai mày vạch

trần bản chất tham nhũng của hàng ngũ quan

lại xưa.

2. Nghệ thuật:

- Truyện ít nhân vật, bố cục chặt chẽ, ngắn

gọn hấp dẫn người đọc, người nghe.

- Xây dựng và tạo tình huống truyện đặc sắc

qua những mâu thuẫn kịch.

sắc về nội dung và nghệ thuật của hai

truyện cười đã học

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời vào

giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét về kết quả của các

nhóm, rút kinh nghiệm về cách trình

bày.

- Giáo viên chuẩn hóa kiến thức

Hoạt động 3: Luyện tập

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Sau khi đọc – hiểu hai tác phẩm truyện

cười trong sgk, em ấn tượng gì về

người Việt Nam bình dân xưa ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời vào

giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét về kết quả của các

nhóm, rút kinh nghiệm về cách trình

bày.

- Giáo viên chuẩn hóa kiến thức

Truyện cười là một bằng chứng về trí

thông minh sắc sảo, tinh thần lạc quan

của người bình dân xưa. Truyện cũng

Luyện tập:

Truyện cười là một bằng chứng về trí thông

minh sắc sảo, tinh thần lạc quan của người

bình dân xưa. Truyện cũng phản ảnh khát

vọng của họ về một xã hội công bằng, với

cuộc sống yên vui, thanh bình .

phản ảnh khát vọng của họ về một xã

hội công bằng, với cuộc sống yên vui,

thanh bình.

Hoạt động 4: Vận dụng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Nếu yêu cầu giới thiệu ngắn gọn về

đặc điểm của truyện cười thì anh (chị)

sẽ giới thiệu như thế nào?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời vào

giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả

lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học

sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét về kết quả của

các

nhóm

- Giáo viên khái quát kiến thức

Đặc điểm của truyện cười:

+ Truyện cười thường ngắn gọn (gói

kín, mở nhanh, không thừa lời, không

thừa chi tiết)

+ Truyện cười có kết cấu chặt chẽ (cái

đáng cười luôn được đặt vào tình

huống để nó diễn biến tự nhiên, nhanh

chóng đi đến chỗ gay cấn rồi kết thúc

bất ngờ)

Vận dụng

Đặc điểm của truyện cười:

+ Truyện cười thường ngắn gọn (gói kín, mở

nhanh, không thừa lời, không thừa chi tiết)

+ Truyện cười có kết cấu chặt chẽ (cái đáng

cười luôn được đặt vào tình huống để nó diễn

biến tự nhiên, nhanh chóng đi đến chỗ gay

cấn rồi kết thúc bất ngờ)

Hoạt động5: Mở rộng, sáng tạo

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Hãy kể lại một câu chuyện cười cùng

chủ đề mà em biết?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ câu trả lời

Bước 3: Báo cáo kết quả (tiết học

sau)

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết

của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét về kết quả của các

nhóm

…………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………..

Tuần:

Ngày soạn:

Ngày kí:

Tiết theo PPCT: 26 - 27

CA DAO THAN THÂN, YÊU THƯƠNG TÌNH NGHĨA

Bước1:Xácđịnhvấnđềcầngiảiquyết

- Tên bài học: CA DAO THAN THÂN, YÊU THƯƠNG TÌNH NGHĨA

- Hình thức dạy: Dạy học trên lớp

- Chuẩn bị của GV và HS:

+ Chuẩn bị của giáo viên: Giáo án/thiết kế bài học. Các slides trình chiếu (nếu có).

Các phiếu học tập, bao gồm: các bài tập dùng để kiểm tra, đánh giá HS trong quá

trình đọc hiểu.

+ Chuẩn bị của học sinh: Chuẩn bị bài ở nhà theo các yêu cầu sau: Đọc trước bài

trong SGK Ngữ văn 10, Tập một. Soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn tìm hiểu

cuối bài. Các sản phẩm chuẩn bị được giao (diễn kịch, thực hiện hoạt động nhóm

trong dạy học dự án…)

Bước2:Xácđịnhnộidung–chủđềbàihọc:

- Tiếng hát than thân và tiếng hát yêu thương tình nghĩa của người bình dân trong

xã hội phong kiến xưa qua nghệ thuật riêng đậm màu sắc dân gian của ca dao.

Bước3:Xácđịnhmụctiêubàihọc.

1. Kiến thức:

- Giúp HS hiểu và cảm nhận tiếng hát than thân và tiếng hát yêu thương tình

nghĩa của người bình dân trong xã hội phong kiến xưa qua nghệ thuật riêng đậm màu

sắc dân gian của ca dao.

2. Kĩ năng:

- Biết cách tiếp cận và phân tích ca dao theo đặc trưng thể loại.

- Kĩ năng đọc hiểu văn bản.

3. Thái độ:

- Đồng cảm với tâm hồn người lao động và yêu quý những sáng tác của họ.

- Trân trọng tâm hồn lạc quan yêu đời của người lao động và yêu quý tiếng

cười của họ trong ca dao.

4. Các năng lực hướng tới hình thành và phát triển ở học sinh:

- Năng lực giải quyết vấn đề.

- Năng lực hợp tác.

- Năng lực tự học.

- Năng lực sáng tạo.

- Năng lực giao tiếp tiếng Việt.

- Năng lực thẩm mĩ.

Bước4:Thiếtkếtiếntrìnhbàihọc

Hoạt động của GV và HS

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành 4 nhóm tham gia trò

chơi : Đọc thuộc một số câu ca dao mà

em biết theo các chủ đề

+ Nhóm 1: Ca dao ca ngợi vẻ đẹp quê

hương đất nước

+ Nhóm 2: Ca dao nói về tình cảm gia

đình

- Hs đọc đúng được các câu ca dao theo

chủ đề yêu cầu của GV

- GV nhấn mạnh để chuyển hoạt động:

Ca dao là thể loại trữ tình của văn học

dân gian VN. Đây là thể loại có giá trị

thẩm mĩ cao, tạo được sức hấp dẫn lâu

dài với bạn đọc.

+ Nhóm 3: Ca dao hài hước châm biếm

+ Nhóm 4: Các câu ca dao mở đầu bằng

cụm từ “thân em như”.

- Trong vòng 10 phút nhóm nào đọc

được nhiều bài ca dao hơn nhóm đó sẽ

thắng.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học

tập

Bước 3: Trình bày bằng cách cử một

bạn trong nhóm trả lời trực tiếp GV.

Bước 4: Dự kiến sp của HS, GV chốt ý

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

- Mục tiêu: Giúp học sinh khái quát

những nét đặc sắc về nội dung và nghệ

thuật.

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông tin

phản hồi.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập.

- Các bước thực hiện:

Thao tác 1: Tìm hiểu khái quát về thể

loại ca dao

B 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV yêu cầu hs chia 4 nhóm và hoàn

thành 4 câu hỏi

+ Nhóm 1: Trình bày khái niệm ca dao?

+Nhóm 2: Nêu nội dung cơ bản của ca

dao ?

+ Nhóm 3: Nêu nét đặc sắc về nghệ thuật

của ca dao ?

+ Nhóm 4: Theo em ca dao khác dân ca ở

điểm nào ?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học

tập

Bước 3: Trình bày bằng cách cử một

bạn trong nhóm trả lời trực tiếp GV.

Bước 4: Dự kiến sp của HS, GV chốt ý

I.Kháiquátvềcadao

1. Khái niệm

Ca dao là thể loại trữ tình bằng văn vần

nhằm diễn tả đời sống nội tâm của con

người.

2.Những nét lớn về nội dung và nghệ

thuật.

a. Nội dung:

- Ca dao là hình thức thổ lộ tâm tình của

người bình dân xưa.

- Nhìn khái quát thì tâm tình của người

bình dân tập trung vào 2 vấn đề:

+ Than than

+ Phản kháng

Trong xã hội xưa, đời sống vật chất thấp

kém, lao động nông nghiệp lạc hậu,

người dân phải vất vả cực nhọc mà vẫn

làm không đủ ăn. Đồng thời họ lại là giai

cấp bị áp bức bóc lột trong xã hội. Do đó

ca dao thường nói tới nỗi vất vả, cực

nhọc của con người.

+ Yêu thương tình nghĩa

Một trong những phẩm chất cao đẹp của

người bình dân xưa là: yêu thương, tình

nghĩa, thủy chung. Ca dao VN có rất

nhiều câu thể hiện vẻ đẹp ấy (tình cảm

xóm làng, quê hương; tình cảm gia đình;

tình yêu đôi lứa, lòng yêu thương đồng

loại…)

b. Nghệ thuật.

Thao tác 2: Đọc hiểu văn bản

Hình thức: cá nhân

Kĩ thuật: đọc diễn cảm

B1:GV hướng dẫn HS đọc diễn cảm, yêu

cầu một HS đọc theo hướng dẫn.

B2: HS thực hành đọc diễn cảm.

B3: HS nhận xét việc đọc diễn cảm của

bạn.

B4: GV nhận xét, đánh giá.

2.1. Tìm hiểu bài ca dao số 1

- Hình thức: theo nhóm

- Kĩ thuật: tổ chức nhóm

B1: GV chia lớp thành 3 nhóm thảo luận

các câu hỏi. Thời gian: 5 phút.

Nhóm 1:

+ Nhận xét về hình thức mở đầu của bài

ca dao?

+ Xác định chủ thể của bài ca dao?

Nhóm 2:

+ Tìm và phân tích hiệu quả nghệ thuật

của hình ảnh so sánh trong bài ca dao?

+ Tìm và phân tích hiệu quả nghệ thuật

của hình ảnh ẩn dụ trong bài ca dao?

Nhóm 3:

* Thể thơ: Thường sáng tác theo 2 thể

lục bát và song thất lục bát

* Cách diễn ý, lập ý

+ Cách diễn ý: Ca dao thường thể hiện

tình cảm tế nhị, kín đáo do đó thường

diễn ý bằng các hình ảnh so sánh, ẩn dụ,

hoán dụ, liên tưởng tưởng tượng…

+ Cách lấp ý: 3 cách (hình thức đối đáp,

hình thức miêu tả, hình thức trùng điệp).

*Ngôn ngữ: Giản dị, mộc mạc, đậm màu

sắc địa phương nhưng cũng giàu sức gợi

tả, gợi cảm.

3. Phân biệt ca dao – dân ca

- Đây là 2 khái niệm thường được sử

dụng song đôi vì có liên quan mật thiết

tới nhau

- Ca dao: là thể thơ dân gian

- Dân ca: là khúc hát dân gian. Nó là sự

kết hợp giữa lời thơ và điệu nhạc.

II.Đọchiểuvănbản

HS đọc diễn cảm văn bản.

HS nhận xét, đánh giá được việc đọc của

bạn.

1. Bài ca dao số 1: Tiếng hát than thân

- Hình thức mở đầu: Thân em như…gợi

âm điệu xót xa, ngậm ngùi.

→ Chủ thể than thân: người phụ nữ.

→ Mô tip mở đầu phổ biến trong ca dao.

- Sử dụng hình ảnh so sánh, ẩn dụ:

+ Thân em – tấm lụa đào: ý thức về sắc

đẹp, tuổi xuân, giá trị của người phụ nữ.

+ Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai: Số

phận chông chênh, đầy may rủi, giống

món hàng để mua bán

→ Lời than thân đầy chua xót của

NVTT: người phụ nữ khi bước vào thời

kì đẹp nhất, rực rỡ nhất thì lại phấp

phỏng nỗi lo âu về thân phận.

Khái quát nội dung trữ tình của bài ca

dao?

B2: Các nhóm thảo luận, làm bài.

B3: Đại diện 3 nhóm trình bày. Các

nhóm khác nhận xét, bổ sung.

B4: GV nhận xét, chốt ý.

2.2. Tìm hiểu bài ca dao số 4:

- Hình thức: theo nhóm

- Kĩ thuật: tổ chức nhóm

B1:GV chia lớp thành 4 nhóm thảo luận

các câu hỏi. Thời gian: 5 phút.

Nhóm 1:

Tìm hiểu hình ảnh biểu tượng “khăn”

trong bài ca dao? (nghệ thuật, nội dung, ý

nghĩa).

Nhóm 2:

Tìm hiểu hình ảnh biểu tượng “đèn”

trong bài ca dao? (nghệ thuật, nội dung, ý

nghĩa).

Nhóm 3:

Tìm hiểu hình ảnh biểu tượng “mắt”

trong bài ca dao? (nghệ thuật, nội dung, ý

nghĩa).

Nhóm 4:

Phân tích hai câu cuối bài? Khái quát đặc

điểm kết cấu, nội dung trữ tình của bài ca

dao?

B2: Các nhóm thảo luận, làm bài.

B3: Đại diện 4 nhóm trình bày. Các

nhóm khác nhận xét, bổ sung.

B4: GV nhận xét, chốt ý.

2. Bài ca dao số 4: Tiếng hát yêu

thương, tình nghĩa

* Nỗi niềm thương nhớ người yêu của cô

gái được gửi gắm qua 3 hình ảnh mang ý

nghĩa biểu tượng:

- Khăn: Hình ảnh nhân hóa được nhắc

đến 6 lần:

+ Vật kỉ niệm, vật trao duyên gợi nhớ

người yêu.

+ Gắn bó với cô gái trong mọi hoàn cảnh.

+ Điệp từ “khăn”, điệp khúc “khăn

thương nhớ ai”: nỗi nhớ triền miên, da

diết.

+ Nỗi nhớ trải dài trong không gian: rơi

xuống đất, vắt lên vai, chùi nước mắt.

Các động từ: rơi, vắt, xuống, lên diễn tả

được tâm trạng ngổn ngang, bồn chồn,

khắc khoải của cô gái.

- Đèn: Hình ảnh nhân hóa, được nhắc

đến 2 lần.

+ Từ “khăn” đến “đèn”: Nỗi nhớ lan tỏa

theo thời gian từ ngày sang đêm.

+ Đèn không tắt: Ẩn dụ: nỗi thương nhớ

không nguôi trong lòng cô gái.

- Mắt: Hình ảnh hoán dụ: cô gái, được

nhắc đến 2 lần.

+ Nếu “khăn”, “đèn” là biểu tượng gián

tiếp thì “mắt” là biểu tượng trực tiếp, là

chính bản thân cô gái, cô tự hỏi chính

mình.

+ Mắt thương nhớ ai/ Mắt ngủ không

yên: nỗi nhớ, nỗi ưu tư, trăn trở nặng trĩu

trong lòng.

+ Điệp khúc “thương nhớ ai” thể hiện

nỗi mong nhớ khắc khoải, da diết.

- “Đêm qua em những lo phiền

2.3. Tìm hiểu bài ca dao số 6:

- Hình thức: theo nhóm

- Kĩ thuật: tổ chức nhóm

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia HS thành 4 nhóm, chuyển giao

nhiệm vụ:

Nhóm 1 - 4: Trong bài ca dao số 6, em

thấy có những hình ảnh nào đáng chú ý?

Những hình ảnh đó có đặc điểm gì đáng

chú ý? Nó biểu trưng cho điều gì?

Nhóm 2: Em hiểu thế nào về cụm từ chỉ

thời gian “ba vạn sáu ngàn ngày”?

Nhóm 3: Qua bài ca dao, em hiểu gì về

tình nghĩa vợ chồng của người dân lao

động xưa?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Thao tác 3: Tổng kết

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Nêu khái quát giá trị nội dung, nghệ

thuậtcủa các văn bản ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời vào

giấy nháp.

Lo vì một nỗi không yên một bề”

Niềm lo âu, trăn trở cho hạnh phúc lứa

đôi: Sợ tình yêu hạnh phúc lứa đôi bị

dang dở, bị ngăn cản.

→ Bài ca dao gồm 6 cặp câu. Ở 5 cặp

câu đầu, mỗi câu chỉ có 4 tiếng, được kết

cấu theo kiểu câu hỏi tu từ không có lời

đáp. Cặp câu cuối là cặp câu lục bát, số

tiếng trong câu tăng lên. Hình thức này

diễn tả sự trào dâng cảm xúc của NVTT

nhưng đáng chú ý là sự chuyển biến từ

cảm xúc thương nhớ sang cảm xúc lo âu.

Bài ca dao thể hiện tình yêu sâu sắc,

mãnh liệt của cô gái đầy yêu thương, tình

nghĩa.

3.ài 6: Tình nghĩa thủy chung

- Hình ảnh: muối, gừng.

+ Muối ba năm còn mặn.

+ Gừng chín tháng còn cay.

=> Dù trải qua thời gian nhưng không hề

mất đi giá trị.

=> Hình ảnh muối, gừng: biểu trưng cho

hương vị của tình cảm giữa con người

với con người, mà cụ thể là tình nghĩa vợ

chồng.

- Ba vạn sáu ngàn ngày: thời gian dài,

tượng trưng cho một đời người.

=> Bài ca dao ca ngợi tình nghĩa vợ

chồng thủy chung, bền vững.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét về kết quả

- Giáo viên khái quát kiến thức

III. Tổng kết

1. Nội dung

- Bức tranh tâm tình của người bình dân

trong cuộc sống.

- Nỗi niềm tâm sự thầm kín của những

chàng trai cô gái, hay tình cảm vợ chồng

thắm đượm ân tình.

- Ca ngợi tình nghĩa thuỷ chung son sắt

của con người, đồng thời nêu lên quan

niệm tiến bộ về tình yêu, hạnh phúc (tự

do yêu thương tìm hiểu nhau).

2. Nghệ thuật

- Ngắn gọn, súc tích, giàu hình ảnh gợi

tả.

- Bố cục rõ ràng, ngôn ngữ gần gũi với

đời sống sinh hoạt của ngời bình dân.

- So sánh, ẩn dụ, liên tưởng

Hoạtđộng 3: Luyện tập

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập:

Câu hi 1: Bài ca dao(1)(2)trong bài "Ca

dao than thân và Ca dao yêu thương tình

nghĩa"là tiếng nói của ai? a. Mẹ nói với

con gái.

b. Người con trai nói với người con gái.

c. Người con gái nói với người con trai.

d. Em nói với anh.

Câu hi 2: Bài cao dao (3) trong bài

"Cao dao than thân và ca dao yêu thương

tình nghĩa"nói về thân phận của ai?

a. Người phụ nữ phải đi lấy chồng sớm.

b. Người phụ nữ quá tuổi.

c. Người đàn bà goá chồng.

d. Người đàn bà không có con.

Câu hi 3: Bài ca dao (1) (2) đã sử dụng

biện pháp nghệ thuật nào?

a. So sánh, hoán dụ.

b. Ẩn dụ, hoán dụ.

c. So sánh, ẩn dụ.

d. Tất cả biện pháp trên đều đúng

TRẢ LỜI

c. Người con gái nói với người con trai.

a. Người phụ nữ phải đi lấy chồng sớm.

c. So sánh, ẩn dụ.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học

tập

Bước 3: HS trình bày bằng cách cử

một bạn trong nhóm trả lời trực tiếp

GV.

Bước 4: Dự kiến sp của HS, GV chốt ý

Hoạtđộng 4: Vận dụng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Đọc bài văn bản sau và trả lời câu hỏi:

“ Tôi mê ca dao từ những ngày còn nhỏ.

Trước khi biết Xuân Diệu nói “Ca dao là

máu của Tổ quốc”,trước khi nghe Tế

Hanh nói “ Tôi lớn lên bằng ca dao và

sữa mẹ”, tôi đã sững sờ trước những lời

ru của má tôi. Mỗi lần ru con, bà cầm

hai tao nôi, hoặc một tay chụm cả bốn

tao nôi vừa đưa vừa hát. Lạ thay, má tôi

làm lụng suốt ngày đầu tắt mặt tối mà khi

chạm vào tao nôi của con thì ca dao tuôn

ra như suối, bài nọ nối bài kia tưởng

chừng như vô tận. Tràn ngập trong âm

thanh du dương huyền hoặc là cả một thế

giới lạ lùng, thế giới của mồ hôi nước

mắt, thế giới của tình thương, của tình

yêu, của cái thiện, của sự huyền ảo mộng

mơ...

( Trích Lời ngỏ Vẻ đẹp trong ca dao-

Nguyễn Đức Quyền)

1. Xác định câu chủ đề của văn bản.

Người viết sử dụng thao tác diễn dịch

hay quy nạp?

2. Tế Hanh nói “ Tôi lớn lên bằng ca dao

và sữa mẹ”. Ý nghĩa của câu nói này là

gì?

3. Xác định biện pháp tu từ về từ trong

câu ca dao tuôn ra như suối, bài nọ nối

bài kia tưởng chừng như vô tận. Nêu

hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ

đó.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học

tập

Bước 3: HS trình bày bằng cách cử

một bạn trong nhóm trả lời trực tiếp

1. Câu chủ đề của văn bản: Tôi mê ca

dao từ những ngày còn nhỏ.

Người viết sử dụng thao tác diễn dịch .

2. Tế Hanh nói “ Tôi lớn lên bằng ca

dao và sữa mẹ”. Ý nghĩa của câu nói

này là

bên cạnh sữa mẹ nuôi lớn phần xác thì ca

dao cũng là nguồn sữa ngọt ngào nuôi

lớn tinh thần của con người trong cả cuộc

đời. Qua đó, câu nói ca ngợi vẻ đẹp của

ca dao, của tình mẫu tử thiêng liêng.

3. Câu ca dao tuôn ra như suối, bài nọ

nối bài kia tưởng chừng như vô tận sử

dụng biện pháp tu từ so sánh. Hiệu quả

nghệ thuật : ca dao có sức lan toả, thấm

vào máu thịt của mỗi người dân Việt

Nam. Tác giả thể hiện lòng biết ơn ca

dao và mẹ vì đã đem lại niềm đam mê

ngây ngất trong tâm hồn mình.

GV.

Bước 4: Dự kiến sp của HS, GV chốt ý

Hoạtđộng 5: Mở rộng, sáng tạo

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Gv: Chia lớp thành 4 nhóm

Mỗi nhóm cử đại diện hát 1 bài hát ca

dao - dân ca mà em biết.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học

tập

Bước 3: HS trình bày bằng cách cử

một bạn trong nhóm biểu diễn

Bước 4: Dự kiến sp của HS, GV khái

quát

Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết

của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải

quyết nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

…………………………………………………………………………………………

………………………………………………

Tuần: 10

Ngày soạn:3/10

Ngày kí:

Tiết theo PPCT: 28

ĐẶC ĐIỂM CỦA NGÔN NGỮ NÓI VÀ NGÔN NGỮ VIẾT

Bước1:Xácđịnhvấnđềcầngiảiquyết

- Tên bài học: ĐẶC ĐIỂM CỦA NGÔN NGỮ NÓI VÀ NGÔN NGỮ VIẾT

- Hình thức dạy: Dạy học trên lớp

- Chuẩn bị của GV và HS:

+ Chuẩn bị của giáo viên: Giáo án/thiết kế bài học. Các slides trình chiếu (nếu có).

Các phiếu học tập, bao gồm: các bài tập dùng để kiểm tra, đánh giá HS trong quá

trình đọc hiểu.

+ Chuẩn bị của học sinh: Chuẩn bị bài ở nhà theo các yêu cầu sau: Đọc trước bài

trong SGK Ngữ văn 10, Tập một. Soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn tìm hiểu

cuối bài. Các sản phẩm chuẩn bị được giao (diễn kịch, thực hiện hoạt động nhóm

trong dạy học dự án…)

Bước2:Xácđịnhnộidung–chủđềbàihọc:

- Những đặc điểm, các mặt thuận lợi, hạn chế của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ

viết để diễn đạt tốt khi giao tiếp.

Bước3:Xácđịnhmụctiêubàihọc.

1. Về kiến thức

- Nhận rõ đặc điểm, các mặt thuận lợi, hạn chế của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ

viết để diễn đạt tốt khi giao tiếp.

- Có kĩ năng trình bày miệng hoặc viết văn bản phù hợp với đặc điểm của ngôn

ngữ nói và ngôn ngữ viết.

2. Về kĩ năng

a. Về kĩ năng chuyên môn

- Rèn luyện kĩ năng giao tiếp bằng ngôn ngữ nói hoặc ngôn ngữ viết.

b. Về kĩ năng sống

- Rèn luyện kĩ năng giao tiếp, kĩ năng làm việc nhóm.

3. Về thái độ, phẩm chất

- Thái độ: Biết sử dụng ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết một cách hiệu quả, phù

hợp với hoàn cảnh, mục đích giao tiếp.

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4.Phát triển năng lực:

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực tự học

+ Năng lực giao tiếp

+ Năng lực hợp tác…

Bước4:Thiếtkếtiếntrìnhbàihọc

Hoạt động của GV- HS

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- Gv chiếu hai ví dụ: 1 ví dụ về một cuộc

trò chuyện thông thường hàng ngày, 1 ví

dụ về một đoạn văn.

- GV yêu cầu HS nhận xét về ngôn ngữ

của 2 ví dụ.

GV: Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: thảo luận, ghi kết quả vào bảng phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS báo cáo kết quả thảo luận.

HS khác: nhận xét, bổ sung.

GV: quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức

GV dẫn dắt:Từ xa xưa, loài người trao

đổi ý nghĩ, tình cảm với nhau bằng ngôn

ngữ nói. Sau này, khi sáng tạo ra chữ

viết, người ta dùng chữ viết cùng với tiếng

nói để thông tin với nhau. Chữ viết ra đời

đánh dấu một bước phát triển mới trong

lịch sử văn minh nhân loại, và từ đó

chúng ta có hai loại phương tiện để trao

đổi thông tin, đó là ngôn ngữ nói và ngôn

ngữ viết. Tiết học hôm nay, cô sẽ hướng

dẫn các em tìm hiểu đặc điểm của ngôn

ngữ nói và ngôn ngữ viết.

Đoạn văn 1:

-Trong quá trình hội nhập quốc tế và

hiện đại hóa thì tre ngày nay lại trở

thành những sản phẩm văn hóa có giá

trị thẩm mỹ cao được nhiều khách

mước ngoài ưa thích, như những mặt

hàng dùng để trang trí ở những nơi sang

trọng: đèn chụp bằng tre, đĩa đan bằng

tre…

Đoạn văn 2:

A: Bác đan những cái đĩa, những cái

đèn chụp, giỏ đựng đồ bằng tre ạ?

B: Ừ! Đây là những vật dụng đan bằng

tre để xuât khẩu cháu ạ! Người nước

ngoài họ thích lắm, họ đặt hàng liên tục.

A: Thế ạ! Tre nước mình trở thành sản

phẩm tiêu dùng tốt quá bác nhỉ?

B: Ừ! Đây là hàng thủ công mỹ nghệ

đặc biệt và an toàn đấy cháu.

Nhận xét:

- Ở đoạn văn 1:Người nói và người

nghe tiếp xúc gián tiếp với nhau và sử

dụng chữ viết làm phương tiện để trao

đổi thông tin.

- Ở đoạn văn 2: Người nói và người

nghe tiếp xúc trực tiếp với nhau và sử

dụng ngôn ngữ âm thanh làm phương

tiện để trao đổi thông tin.

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

Thao tác 1: Giáo viên hướng dẫn học

sinh tìm hiểu đặc điểm của ngôn ngữ

nói và ngôn ngữ viết

- Mục tiêu: Giúp học sinh nhận rõ đặc

điểm, các mặt thuận lợi và hạn chế của

ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết.

- Phương tiện: bảng so sánh đặc điểm

I. Đặc điểm của ngôn ngữ nói và ngôn

ngữ viết

1. Đặc điểm của ngôn ngữ nói

a. Khái niệm: Lµ ng«n ng÷ cña ©m

thanh, lµ lêi nãi trong giao tiÕp.

b. Đặc điểm:

- Phương tiện ngôn ngữ: Âm thanh

- Tình huống giao tiếp: Các nhân vật

của ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết, máy

chiếu.

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông tin

phản hồi.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh làm

việc nhóm

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Nhóm 1: Em hiểu thế nào là ngôn ngữ nói

? Nêu đặc điểm của ngôn ngữ nói ?

Nhóm 1: Em hiểu thế nào là ngôn ngữ

viết? Nêu đặc điểm của ngôn ngữ viết ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời vào

giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét về kết quả của các

nhóm, rút kinh nghiệm về cách trình bày.

- Giáo viên chuẩn hóa kiến thức

giao tiếp tiếp xúc trực tiếp, có sự đổi

vai, phản hồi tức khắc, nhưng người nói

ít có điều kiện lựa chọn, gọt giũa các

phương tiện ngôn ngữ, người nghe ít có

điều kiện suy ngẫm, phân tích

- Phương tiện phụ trợ: Ngữ điệu, nét

mặt, cử chỉ, điệu bộ,...

- Từ, câu, văn bản: Từ khẩu ngữ, câu

văn linh hoạt về kết cấu, về kiểu câu,

văn bản không thật chặt chẽ, mạch lạc

2. Đặc điểm của ngôn ngữ viết

a. Khái niệm: Được ghi lại bằng chữ

viết, lưu giữ dưới dạng văn bản

b. Đặc điểm:

- Phương tiện ngôn ngữ: Chữ viết.

- Tình huống giao tiếp: Các nhân vật

giao tiếp không tiếp xúc trực tiếp,

không đổi vai, có điều kiện lựa chọn,

suy ngẫm, phân tích.

- Phương tiện phụ trợ: Dấu câu, kí hiệu

văn tự, sơ đồ, bảng biểu.

- Từ, câu, văn bản: Từ được lựa chọn,

câu và văn bản có kết cấu chặt chẽ,

mạch lạc ở mức độ cao

Hoạt động 3: Luyện tập

Thao tác 2: Giáo viên hướng dẫn học

sinh luyện tập

Mục tiêu: Giúp học sinh vận dụng kiến

thức ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết để

làm những bài tập cụ thể.

Phương tiện: bảng phụ, máy chiếu.

Phương pháp: công não, thông tin phản

hồi, phòng tranh, mảnh ghép..

Hình thức tổ chức: học sinh làm việc

nhóm.

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV cho học sinh đọc ngữ liệu, chia lớp

thành 3 nhóm, chuyển giao nhiệm vụ:

Nhóm 1: Làm bài tập số 1.

Nhóm 2: Làm bài tập số 2

nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng phụ.

GV: Nhóm 3: Làm bài tập số 3.

III. Luyện tập

1. Bài tập 1

- Đặc điểm 1: Đây là bài viết trên báo

người tiếp nhận bằng cách đọc .

Không có ngữ điệu nhưng có các dấu

câu

- Đặc điểm 2. Dùng 1 số thuật ngữ khoa

học, văn chương: ( Vốn chữ, từ vựng,

ngữ pháp, phong cách, thể văn, văn

nghệ, chính trị, khoa học)

- Đặc điểm 3: Từ ngữ gọt giũa, mang

tính chính xác cao, câu văn có thể dài

hoặc ngắn nhưng mạch lạc, không có từ

ngữ dư thừa, sử dụng triệt để các dấu

ngoặc đơn, kép, ba chấm.

2) Bài tập 2.

- Đặc điểm 1: Ngôn ngữ bằng âm thanh

+ Ngữ điệu đa dạng ( căn cứ dấu câu).

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ th

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

+ Có các yếu tố phi ngôn ngữ( Cười

như nắc nẻ, cong cớn, ngoái cổ, vuốt

mồ hôi, cười, liếc mắt, cười tít)

- Đặc điểm 2:Có sự luân phiên đổi vai.

- Đặc đỉêm 3: Từ ngữ đưa đẩy, các thán

từ, hô ngữ, ( kìa, đấy, thật đấy, này,

nhỉ...). Nhiều từ ngữ địa phương, khẩu

ngữ(: kìa, này, ơi, nhỉ, có khối, nói

khoác, đằng ấy, nắc nẻ, cong cớn, cười

tít,...). Có nhiều câu tỉnh lược( Thật đấy,

có đẩy thì ra mau lên)

3. Bài tập 3

a. Bỏ từ thì, hết ý.

=> Trong thơ ca Việt Nam, đã xuất hiện

nhiều bức tranh mùa thu đẹp, thơ mộng.

b. Bỏ từ như, vống lên, vô tội vạ

=> Còn máy móc, thiết bị do nước

ngoài đưa vào góp vốn thì không được

kiểm soát. Họ sẵn sàng khai quá mức

thực tế đến mức tùy tiện.

c. Câu văn tối nghĩa, bỏ từ sất và viết lại

câu

=> Từ cá, rùa, ba ba, ếch nhái hay

những loài chim ở gần nước như cò vạc,

vịt, ngỗng, thậm chí cả một số loài như

ốc, tôm, cua, chúng đều vơ vét về làm

thức ăn, không chừa bất cứ loài nào.

Hoạt động 4: Vận dụng

Mục tiêu: Giúp học sinh vận dụng kiến

thức ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết để

làm những bài tập cụ thể.

Phương tiện: bảng phụ, máy chiếu.

Phương pháp: công não, thông tin phản

hồi, phòng tranh, mảnh ghép..

Hình thức tổ chức: học sinh làm việc

nhóm.

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV: Cho HS đọc lại đoạn thơ sau:

“Người đi? Ư nhỉ? Người đi thực

Mẹ thà coi như chiếc lá bay

Phân biệt nói và đọc:

Giống: Cùng dùng âm thanh

Khác:

+ Nói: Phải có ngữ điệu, cử chỉ

+ Đọc: Phải lệ thuộc tuyệt đối vào văn

bản.

+ Phải tận dụng ưu thế của ngữ điệu để

làm toát lên nội dung.

Chị thà coi như là hạt bụi

Em thà coi như hơi rượu say”

(Trích: Tống Biệt Hành )

Yêu cầu HSđọc diễn cảm đoạn thơ.

Em có nhận xét như thế nào về cách đọc

của bạn?

Hãy phân biệt giữa đọc và nói ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức.

Hoạt động 5: Mở rộng, sáng tạo

Mục tiêu: Giúp học sinh vận dụng kiến

thức ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết để

làm những bài tập cụ thể.

Phương tiện: bảng phụ, máy chiếu.

Phương pháp: công não, thông tin phản

hồi, phòng tranh, mảnh ghép..

Hình thức tổ chức: học sinh làm việc

nhóm.

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- Cho học sinh so sánh một đoạn hội

thoại sử dụng ngôn ngữ nói và một bài

báo sử dụng ngôn ngữ viết cùng nói về

chủ đề tai nạn giao thông.

a. Ví dụ 1: Đoạn hội thoại sử dụng ngôn

ngữ nói

A: Hôm nay đi chơi về, tôi gặp vụ tai nạn

kinh quá bà ạ!

B: (ánh mắt ngạc nhiên, lo lắng): Vậy á!

Ở đâu?

A: Ở chỗ đầu cầu Gián ấy. Hai ô tô đâm

Nhận xét:

- Ở ví dụ 1, người nói và người nghe

tiếp xúc trực tiếp với nhau và sử dụng

ngôn ngữ âm thanh làm phương tiện để

trao đổi thông tin.

- Trong ví dụ này, các từ ngữ, câu văn

được sử dụng một cách tự nhiên, linh

hoạt, đa dạng. Đặc biệt, người nói

thường xuyên sử dụng lớp từ khẩu ngữ,

các từ ngữ đưa đẩy, chêm xen, các trợ

từ, thán từ, các từ lóng. Về câu văn, sử

dụng nhiều câu đặc biệt, câu tỉnh lược.

Ngoài từ ngữ và câu văn, người tham

gia giao tiếp còn sử dụng các phương

tiện hỗ trợ như cử chỉ, điệu bộ.

- Ở ví dụ 2, người nói và người nghe

tiếp xúc gián tiếp với nhau và sử dụng

chữ viết làm phương tiện để trao đổi

thông tin.

- Trong ví dụ này, người viết sử dụng

các kí hiệu chữ viết, các phương tiện hỗ

vào nhau, xe bẹp dí.

B. Sợ nhỉ! Giờ đi ra ngoài đường sợ lắm,

nhất là gặp mấy cái xe tử thần ấy!

A. Xe tử thần là xe gì bà?

B. À, xe phóng nhanh, vượt ẩu ấy!

A. Ừ! Sợ thật! Giờ tôi vẫn còn nổi da gà

mỗi khi nghĩ đến.

b. Ví dụ 2: Đoạn văn trên báo chí viết về

tai nạn giao thông

- Hôm qua, ngày 11/10/2016, trên đoạn

đường quốc lộ 1 qua huyện Gia Viễn, tỉnh

Ninh Bình đã xảy ra một vụ tai nạn

nghiêm trọng giữa ô tô mang biển kiểm

soát 36A 1234 do ông Nguyễn Văn A

điều khiển và xe máy mang biển kiếm

soát 10B 5678 do ông Trần Văn B điều

khiển. Vụ tai nạn đã khiến 2 người bị

thương nặn. Nguyên nhân vụ tai nạn đang

được công an huyện Gia Viễn điều tra,

làm rõ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ th

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức.

trợ như dấu câu để bổ sung, làm rõ

thông tin. Từ ngữ trong văn bản này

được chọn lọc một cách chính xác, hiệu

quả. Các câu văn cũng được tổ chức

mạch lạc, chặt chẽ, đầy đủ các thành

phần.

…………………………………………………………………………………..........

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………….................

Tuần:10

Tiết theo PPCT: 29

Ngày soạn: 4/10

Ngày kí:

CA DAO HÀI HƯỚC

Bước1:Xácđịnhvấnđềcầngiảiquyết

- Tên bài học: CA DAO HÀI HƯỚC

- Hình thức dạy: Dạy học trên lớp

- Chuẩn bị của GV và HS:

+ Chuẩn bị của giáo viên: Giáo án/thiết kế bài học. Các slides trình chiếu (nếu có).

Các phiếu học tập, bao gồm: các bài tập dùng để kiểm tra, đánh giá HS trong quá

trình đọc hiểu.

+ Chuẩn bị của học sinh: Chuẩn bị bài ở nhà theo các yêu cầu sau: Đọc trước

bàitrong SGK Ngữ văn 10, Tập một. Soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn tìm

hiểu cuối bài. Các sản phẩm chuẩn bị được giao (diễn kịch, thực hiện hoạt động

nhóm trong dạy học dự án…)

Bước2:Xácđịnhnộidung–chủđềbàihọc:

Tiếng cười lạc quan trong ca dao qua nghệ thuật trào lộng thông minh, hóm hỉnh của

người bình dân cho dù cuộc sống của họ còn nhiều vất vả, lo toan.

Bước3:Xácđịnhmụctiêubàihọc.

1. Về kiến thức

- Cảm nhận được tiếng cười lạc quan trong ca dao qua nghệ thuật trào lộng

thông minh, hóm hỉnh của người bình dân cho dù cuộc sống của họ còn nhiều vất vả,

lo toan.

2. Về kĩ năng

a. Về kĩ năng chuyên môn

- Rèn luyện kĩ năng đọc hiểu một bài ca dao.

- Tiếp tục rèn luyện kĩ năng tiếp cận và phân tích ca dao qua tiếng cười của ca

dao hài hước.

b. Về kĩ năng sống

- Rèn luyện kĩ năng giao tiếp, kĩ năng làm việc nhóm.

3. Về thái độ

- Thái độ: Trân trọng tâm hồn lạc quan, yêu đời của người lao động và yêu quý

tiếng cười của họ trong ca dao.

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4.Phát triển năng lực:

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực tự học

+ Năng lực giao tiếp

+ Năng lực hợp tác…

Bước4:Thiếtkếtiếntrìnhbàihọc

Hoạt động của GV- HS

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

B 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành 4 nhóm tham gia trò

chơi : Đọc thuộc một số câu ca dao hài

hước mà em biết

-Trong vòng 5 phút nhóm nào đọc được

nhiều bài ca dao hơn nhóm đó sẽ thắng.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

Bước 3: HS trình bày bằng cách cử một

bạn trong nhóm trả lời trực tiếp GV.

Bước 4: Dự kiến sp của HS, GV chốt ý

- GV dẫn dắt vào bài mới:Ca dao ra đời từ

ngàn xưa, gắn bó với niềm vui, nỗi buồn,

niềm tự hào, nỗi đắng cay của nhân dân

lao động. Nếu những câu ca dao than thân,

yêu thương, tình nghĩa phản chiếu đời sống

tình cảm của người dân lao động, chứa

đựng những đạo lí sâu sắc thì những câu

ca dao hài hước phản chiếu tiếng cười hóm

hỉnh, hồn nhiên, tâm hồn lạc quan, yêu đời

của họ. Tiết học hôm nay, cô và các em sẽ

tìm hiểu về ca dao hài hước để cảm nhận

rõ hơn điều đó.

- Hs đọc đúng được các câu ca dao theo

chủ đề yêu cầu của GV

- GV nhấn mạnh để chuyển hoạt động:

Ca dao là thể loại trữ tình của văn học

dân gian VN. Đây là thể loại có giá trị

thẩm mĩ cao, tạo được sức hấp dẫn lâu

dài với bạn đọc.

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

Thao tác 1: Giáo viên hướng dẫn học

sinh tìm hiểu chung về ca dao hài hước

- Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu đặc điểm

của ca dao hài hước, đặc điểm của ca dao

hài hước.

- Phương tiện dạy học: bảng phụ, bút dạ.

- Kĩ thuật dạy học: công não, thông tin –

phản hồi.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh làm

việc độc lập.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Dựa vào sách giáo khoa và những hiểu biết

I. Tìm hiểu chung

1. Khái niệm ca dao hài hước

- Ca dao hài hước là những bài ca dao

được sáng tác để giải trí và phê phán

của em về văn học dân gian, em hãy nêu

cách hiểu về khái niệm ca dao hài hước và

đặc điểm của ca dao hài hước?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết quả

thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức.

những hiện tượng đángcười trong cuộc

sống . Ca dao hài hước thể hiện

tríthông minh, khiếu hài hước, tâm hồn

lạc quan, yêu đời của người lao động.

2. Đặc điểm của ca dao hài hước

a. Về nội dung

- Ca dao hài hước thể hiện tiếng cười

giải trí, tiếng cười tự trào, tiếng cười

lạc quan, yêu đời của người lao động

trước cuộc sống còn nhiều vất vả, lo

toan.

- Ca dao hài hước thể hiện tiếng cười

phê phán, đả kích những thói hư tật

xấu của một bộ phận người dân trong

xã hội.

b. Nghệ thuật

- Nghệ thuật hư cấu, dựng cảnh tài

tình, chọn lọc những chi tiết điển hình,

cường điệu, phóng đại.

- Sử dụng ngôn ngữ đời thường mà

hàm chứa ý nghĩa sâu sắc để tạo ra

những nét hài hước, hóm hỉnh.

Thao tác 2: Giáo viên hướng dẫn học

sinh đọc hiểu các bài ca dao hài hước

- Mục tiêu: Giúp học sinh cảm nhận được

cười lạc quan trong ca dao qua nghệ thuật

trào lộng thông minh, hóm hỉnh của người

dân lao động xưa.

- Phương tiện dạy học: bảng phụ, bút dạ.

- Kĩ thuật dạy học: công não, thông tin –

phản hồi, phòng tranh.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh làm

việc độc lập kết hợp với thảo luận nhóm.

1: Đọc hiểu khái quát văn bản

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV: Các em vừa được nghe cô và các bạn

đọc từng bài ca dao, trước khi đi vào tìm

hiểu từng bài, em hãy phân loại những bài

ca dao trên dựa trên đặc điểm nội dung của

ca dao hài hước.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng phụ.

II. Đọc hiểu văn bản

1. Đọc hiểu khái quát văn bản

- Phân loại:

+ Bài 1: Tiếng cười tự trào.

+ Bài 2,3,4: Tiếng cười phê phán.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết quả

thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức, chuyển

giao nhiệm vụ mới.

GV: Nhận xét, chốt lại kiến thức.

2: Tìm hiểu bài ca dao số 1: Tiếng cười tự

trào

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia HS thành 4 nhóm, chuyển giao

nhiệm vụ:

Câu hỏi chung:

- Bài ca dao đề cập đến phong tục gì của

người Việt Nam? Phong tục ấy có vị trí và

vai trò như thế nào trong đời sống của

người Việt? Em hãy nêu những hiểu biết

của em về phong tục ấy.

- Bài ca dao này được kết cấu theo hình

thức nào? Hình thức ấy có vai trò gì trong

việc biểu hiện nội dung của bài ca dao?

Câu hỏi thảo luận nhóm:

Nhóm 1 - 2: Trong lời đối (lời dẫn cưới),

chàng trai đã dự định dẫn cưới bằng những

lễ vật gì? Trên thực tế, chàng trai đã dẫn

cưới bằng lễ vật gì? Qua lễ vật đó, em hiểu

gì về hoàn cảnh, tâm hồn của chàng trai?

Nhóm 3 - 4: Trong lời thách cưới, cô gái

đã thách cưới bằng lễ vật gì? Cách nói của

cô gái có gì đặc biệt? Qua lời thách cưới,

em hiểu gì về tâm hồn của cô gái?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết quả

thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

2. Đọc hiểu chi tiết văn bản

2. 1. Bài 1 – Tiếng cười tự trào

- Bài ca dao đề cập đến phong tục cưới

hỏi của người Việt Nam. Đối với

người Việt, cưới hỏi là một việc hệ

trọng, thường được tổ chức linh đình.

Lễ vật cưới hỏi thường là những lễ vật

sang trọng, thể hiện thái độ tôn trọng

giữa hai bên gia đình nhà trai và nhà

gái.

- Bài ca dao được kết cấu theo hình

thức đối đáp. Lời đối là lời dẫn cưới

của chàng trai và lời đáp là lời thách

cưới của cô gái. Kiểu kết cấu này giúp

cho nhân vật trữ tình bộc lộ tình cảm

một cách tự nhiên, hài hước, dí dỏm.

a. Lời dẫn cưới

- Ý định dẫn cưới:

+ Dẫn voi:

+ Dẫn trâu.

+ Dẫn bò.

=> Lễ vật trong dự định sang trọng,

linh đình, hoành tráng, có giá trị, thể

hiện rõ thái độ trân trọng của chàng

trai đối với cô gái.

- Lí do không thể thực hiện ý định:

+ Dẫn voi: quốc cấm.

+ Dẫn trâu: sợ họ máu hàn.

+ Dẫn bò: sợ họ nhà nàng co gân.

=> Lí do khách quan, chính đáng, thể

hiện rõ sự chu đáo của chàng trai đối

với gia đình nhà gái, đồng thời cũng đã

bộc lộ sự thông minh, hóm hỉnh của

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

chàng trai này. Dù nghèo nhưng vẫn

có cách nói để xua đi mặc cảm nghèo

hèn, thể hiện tâm hồn lạc quan, yêu

đời.

- Quyết định cuối cùng: “miễn là có

thú bốn chân” => cách lập luận thông

minh, dí dỏm, bất ngờ. Voi, trâu, bò và

chuột dù khác nhau nhưng đều là “thú

bốn chân” => “con chuột béo” là lễ vật

khác thường, bất ngờ nhưng vẫn xứng

đáng bởi nó đáp ứng được yêu cầu cơ

bản của lễ vật đem ra dẫn cưới

=> Nghệ thuật khoa trương, phóng đại

và cách lập luận tài tình, thông minh,

hóm hỉnh, cách nói đối lập giữa ý định

và việc làm thực tế, cách nói giảm dần

đã tạo cho bài ca dao tiếng cười hài

hước, dí dỏm, từ đó, thể hiện tinh thần

lạc quan, yêu đời của người lao động

trước cảnh nghèo. Chàng trai không hề

mặc cảm mà vẫn tìm thấy niềm vui

ngay trong hoàn cảnh nghèo khó của

mình.

b. Lời thách cưới

- Người ta: thách lợn, thách gà =>

thách cưới bằng những lễ vật sang

trọng, có giá trị.

- Cô gái thách cưới: một nhà khoai

lang => lễ vật bình dị, gần gũi nhưng

cũng là lễ vật khác thường, thể hiện sự

thông cảm, thấu hiểu cùa cô đối với

chàng trai.

- Lập luận:

+ Củ to: mời làng.

+ Củ nhỏ: họ hàng ăn.

+ Củ mẻ: con trẻ ăn.

+ Cù hà, củ rím: con lợn, con gà nó ăn.

=> Cách nói giảm dần, thể hiện rõ sự

ân cần, chu đáo của cô gái, đồng thời,

bộc lộ tiếng cười vui tươi, hóm hỉnh

của cô trước cảnh nghèo.

=> Lời dẫn cưới và lời thách cưới đều

thật hóm hỉnh, hài hước, vô tư mà

3 – Tìm hiểu bài ca dao số 2: Tiếng cười

phê phán.

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia HS thành 2 nhóm, chuyển giao

nhiệm vụ:

Nhóm 1: Bài ca dao số 2 chế giễu đối

tượng nào trong xã hội? Thái độ của tác giả

dân gian đối với những đối tượng đó như

thế nào?

Nhóm 2: Tiếng cười bật ra trong bài ca dao

này nhờ những thủ pháp nghệ thuật nào?

Nêu tác dụng của thủ pháp nghệ thuật đó?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết quả

thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Thao tác 3: Tổng kết

chân thành. Cả chàng trai và cô gái

đều không mặc cảm mà bằng lòng với

cảnh nghèo, thấu hiểu, đồng cảm, chia

sẻ với nhau. Tất cả đã khiến cho bài ca

dao trở nên dí dỏm, đáng yêu thể hiện

quan niệm nhân sinh cao đẹp của

người lao động: đặt tình nghĩa cao hơn

của cải.

2. 2. Bài 2: Tiếng cười phê phán

a. Bài ca dao số 2

- Đối tượng chế giễu: loại đàn ông yếu

đuối, lười nhác trong xã hội.

+ Loại đàn ông yếu đuối, không đáng

sức trai, không đáng nên trai: khom

lưng chống gối gánh hai hạt vừng.

- Nghệ thuật: phóng đại kết hợp đối

lập:

+ Đối lập trong hình ảnh: khom lưng

chống gối (ráng hết sức) chỉ để “gánh

hai hạt vừng”.

+ Đối lập giữa “chồng người” –

“chồng em”.

=> Chính sự phóng đại và đối lập ấy

đã tạo nên tiếng cười một cách tự

nhiên, hóm hỉnh.

=> Nghệ thuật trào lộng của người

bình dân thật thông minh, hóm hỉnh

nhưng không nhằm đả kích mà chỉ

dùng tiếng cười để nhắc nhở một cách

nhẹ nhàng.

III. Tổng kết

1. Nội dung: tiếng cười tự trào và

tiếng cười phê phán, thể hiện tâm hồn

lạc quan, yêu đời của người dân lao

động.

2. Nghệ thuật:

+ Hư cấu, dựng cảnh tài tình.

+ Khắc họa nhân vật bằng những nét

điển hình với những chi tiết có giá trị

khái quát cao.

+ Cường điệu, phóng đại, tương phản

- Mục tiêu: Giúp học sinh khái quát những

nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của

ca dao hài hước

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông tin

phản hồi.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh làm

việc độc lập.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV: Em hãy khái quát những nét đặc sắc

về nội dung và nghệ thuật của ca dao hài

hước

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời vào

giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến thức

– đối lập.

+ Dùng ngôn ngữ đời thường mà hàm

chứa ý nghĩa sâu sắc.

Hoạt động 3: Luyện tập

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Hãy tìm những câu thơ, ca dao thể hiện

việc coi trọng tình nghĩa hơn của cải và thể

hiện chí hướng nam nhi?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời vào

giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến thức

Câu thơ, ca dao thể hiện việc coi trọng

tình nghĩa hơn của cải và thể hiện chí

hướng nam nhi?

“Chồng em áo rách em thương

Chồng người áo gấm xông hương mặc

người”

Làm trai cho đáng nên trai

Lên Đông, Đông tĩnh, xuống Đoài,

Đoài yên.

Chí làm trai dặm nghìn da ngựa

Gieo Thái Sơn nhẹ tựa hồng mao.

Làm trai đứng ở trong trời đất

Phải có danh gì với núi sông.

Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn

Lừng lẫy làm cho lở núi non

Làm trai cho đáng nên trai

Phú Xuân đã trải Đồng Nai cũng từng.

Hoạt động 4: Vận dụng

TRẢ LỜI

1=b

2= d

3=b

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Câu hi 1:Bài ca dao Cưới nàng anh toan

dẫn .. có âm điệu như thế nào?

a. Hài hước, dí dỏm nhưng mang sự xót

xa, cay đắng.

b. Hài hước, dí dỏm, đáng yêu.

c. Hài hước, dí dỏm pha chút mỉa mai.

d. Hài hước, giễu nhại, vui vẻ.

Câu hi 2:Bài ca dao Lỗ mũi mười tám

gánh lông ... phê phán:

a. Những người ưa nịnh.

b. Những người chồng lười nhác.

c. Những người phụ nữ tham ăn.

d. Những người phụ nữ đỏng đảnh, vô

duyên.

Câu hi 3:Đặc điểm nghệ thuật nào sau

đây nói lên sự khác nhau giữa ca dao hài

hước và ca dao yêu thương tình nghĩa?

a. Dùng nhiều ẩn dụ, so sánh.

b. Dùng nhiều cường điệu, phóng đại.

c. Dùng nhiều so sánh, hoán dụ.

c. Dùng nhiều ẩn dụ, hoán dụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời vào

giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến thức

Hoạt động 5: Mở rộng, sáng tạo

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Em hãy tìm những câu ca dao sử dụng

những thủ pháp nghệ thuật hoặc môtip

quen thuộc và có nội dung phê phán nam

giới như bài ca dao trên?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời vào

giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến thức

Gợi ý :

- Làm trai cho đáng nên trai

Ăn cơm với vợ lại nài vét niêu

- Làm trai cho đáng nên trai

Vót đũa cho dài ăn vụng cơm con

- Làm trai cho đáng nên trai

Một trăm đám cỗ chẳng sai đám nào.

………………………………………………………………………………………………………

Tuần: 10

Ngày soạn: 5/10

Ngày kí:

Tiết theo PPCT: 30

Đọc thêm

LỜI TIỄN DẶN

(Trích Xống chụ xon xao - Truyện thơ dân tộc Thái)

Bước 1: Xác định vấn đề cần giải quyết:

I. Tên bài học: Đọc thêm LỜI TIỄN DẶN

II. Hình thức dạy học: Dạy học trên lớp

III. Chuẩn bị của GV- HS:

1. Đối với giáo viên: - Giáo án, sgv, sgk

- Sơ đồ minh họa bài dạy, máy chiếu, bảng phụ

2. Đối với học sinh: - HS: Phần chuẩn bị bài, sgk, sbt, vở

Bước 2: Xác định nội dung- chủ đề bài học:

- Cảm nhận nỗi xót thương của chàng trai và niềm đau khổ tuyệt vọng của cô gái.

- Khát vọng hạnh phúc, tình yêu chung thủy của chàng trai, cô gái.

Bước 3: Mục tiêu bài học

1. Kiến thức

- Nỗi xót thương của chàng trai và niềm đau khổ tuyệt vọng của cô gái.

- Khát vọng hạnh phúc, tình yêu chung thủy của chàng trai, cô gái.

- Sự kết hợp giữa tự sự và trữ tình, cách thể hiện tâm trạng nhân vật.

2. Kĩ năng

a. Kĩ năng :

- Đọc - hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại.

b. Về kĩ năng sống

- Rèn luyện kĩ năng giao tiếp, kĩ năng làm việc nhóm.

3. Về thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Trân trọng tâm hồn lạc quan, yêu đời của người lao động và yêu quý tiếng

cười của họ trong ca dao.

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4. Phát triển năng lực:

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực tự học

+ Năng lực giao tiếp

+ Năng lực hợp tác…

Bước 4: Tiến trình bài học:

Hoạt động của GV - HS Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV giao nhiệm vụ:

+ Cho hs xem tranh ảnh về văn hoá của

dân tộc Thái

+Chuẩn bị bảng lắp ghép

* HS:

+ Nhìn hình đoán các chi tiết trong truyện

thơ Tiễn dặn người yêu

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩcâu trả lời vào bảng

lắp ghép

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến thức

GV dẫn vào bài mới: Truyện thơ Tiễn

dặn ngời yêu đợc đánh giá là truyện thơ

hay nhất trong số những truyện thơ hay

của các dân tộc anh em.Ngời Thái luôn tự

hào cho rằng: “ Hát Tiễn dặn lên,gàấp

phải bỏổ, cô gái quên hái rau,chàng trai

đi cày quên cày,..Tại sao truyện thơ này

lại làm say mê lòng ngời và hấp dẫn như

vậy?Để tìm được câu trả lời chúng ta sẽ

đi vào tìm hiểu đoạn trích Lời tiễn dặn .

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải

quyết của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải

quyết nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

Thao tác 1: Hướng dẫn học sinh đọc

thêm: Lời tiễn dặn

Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu thêm giá trị

của truyện thơ “Tiễn dặn người yêu” và

những nét đặc sắc về nội dung và nghệ

thuật của đoạn trích “Lời tiễn dặn”.

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông tin

phản hồi, thảo luận nhóm.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh làm

việc độc lập kết hợp với làm việc nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Đọc thêm: Lời tiễn dặn

1. Khái quát chung

- “Tiễn dặn người yêu” (Xống chụ xon

xao) là truyện thơ nổi tiếng của dân tộc

Thái.

- Truyện thơ này gồm 1846 câu thơ, là lời

nhân vật trong cuộc kể lại câu chuyện tình

yêu – hôn nhân của vợ chồng mình.

- Tóm tắt: sách giáo khoa (93).

- Đoạn trích “Lời tiễn dặn” miêu tả tâm

trạng của chàng trai trên đường tiễn cô

gái về nhà chồng và chứng kiến cảnh cô

GV chia lớp thành 4 nhóm, chuyển giao

nhiệm vụ.

Câu hỏi chung: Em hãy nêu những nét

khái quát về truyện thơ “Tiễn dặn người

yêu” và đoạn trích “Lời tiễn dặn”.

Câu hỏi thảo luận nhóm:

Nhóm 1: Phân tích những câu thơ mô tả

hành động, tâm trạng của cô gái trên

đường về nhà chồng. Cách mô tả ấy biểu

lộ tình yêu của chàng trai đối với cô gái

như thế nào?

Nhóm 2: Diễn biến tâm trạng của chàng

trai trên đường tiễn người yêu về nhà

chồng như thế nào? Hãy phân tích những

câu thơ, những dẫn chứng thể hiện tâm

trạng đó.

Nhóm 3: Phân tích những câu thơ, những

chi tiết thể hiện thái độ, cử chỉ ân cần của

chàng trai đối với cô gái trong những

ngày anh còn lưu lại ở nhà chồng của cô ?

Nhóm 4: Đoạn trích sử dụng rất nhiều câu

thơ có dùng phép điệp, hãy tìm và nhận

xét giá trị biểu cảm của những câu thơ đó.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời vào

giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến thức

bị cồng đánh đập.

2. Hướng dẫn đọc thêm

a. Hành động, tâm trạng của cô gái trên

đường về nhà chồng

- Vừa đi vừa ngoảnh lại, vừa đi vừa

ngóng trông => dùng dằng, chùng chình,

nấn ná, không muốn rời xa người mình

yêu.

- Cô gái cũng muốn níu kéo cho dài ra

những giây phút được ở bên người yêu:

đầu “ngoảnh lại”, mắt “ngoái trông”, chân

bước càng xa thì lòng càng đau. Mỗi lần

đi qua một cánh rừng cô gái đều coi là cái

cớ để dừng lại chờ người yêu, lòng đầy

khắc khoải.

Hình tượng : Lá ớt,lá cà ,lá ngón tượng

trưng cho những điều không may mắn

=>Con đường về nhà chồng => trở thành

con đường khắc khoải, ngóng trông tình

xưa, người cũ.

b. Tâm trạng của chàng trai trên đường

tiễn người yêu về nhà chồng

- Gọi cô gái “người đẹp anh yêu” -> tình

yêu trong chàng vẫn còn thắm thiết.

- Mong muốn “được nhủ đôi câu”, “được

dặn đôi lời”, được “kề vóc mảnh”, được

“ủ hương người” => quyến luyến, thể

hiện tình cảm sâu đậm, mãnh liệt, thủy

chung.

- Cử chỉ: “con nhỏ hãy đưa anh ẵm/ bé

xinh hãy đưa anh bồng” => ân cần, chu

đáo, vị tha, cao thượng.

- Lời thề son sắt, thủy chung: “Không lấy

được nhau mùa hạ ta sẽ lấy nhau mùa

đông/ không lấy được nhau thời trẻ, ta sẽ

lấy nhau khi góa bụa về già”.

c. Tâm trạng của chàng trai khi chứng

kiến người mình yêu bị đánh đập, giày vò

- “Đầu bù anh chải cho/ tóc rối đưa anh

búi hộ”, “tơ rối ta cùng gỡ” => cử chỉ ân

cần.

- Lời lay gọi ấm áp, chân tình: “Dậy đi

em, dậy đi em ơi! Dậy rũ áo kẻo bọ! Dậy

Thao tác 2: Tổng kết

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Qua việc tìm hiểu đoạn trích,em hãy

nhận xét một cách khái quát về giá trị tư

tưởng và nghệ thuật của đoạn trích ?.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời vào

giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến thức

phủi áo kẻo lấm” => Nỗi đau của cô gái

như được xoa dịu bởi một tấm lòng bao

dung, độ lượng.

c. Nghệ thuật

- Điệp cấu trúc: nhấn mạnh tình cảm yêu

thương, sâu đậm của chàng trai dành cho

cô gái.

III. Tổng kết:

1.Nội dung văn bản

Đoạn trích thể hiện tâm trạng của chàng

trai, cô gái ; tố cáo tập tục hôn nhân ngày

xưa, đồng thời là tiếng nói chứa chan tình

cảm nhân đạo, đòi quyền yêu đương cho

con người

2. Nghệ thuật

- Lựa chọn từ ngữ, hình ảnh thể hiện đặc

trưng, gần gũi với đồng bào Thái.

- Cách miêu tả tâm trạng nhân vật chi tiết,

cụ thể qua lời nói đầy cảm động, qua

hành động săn sóc ân cần, qua suy nghĩ,

cảm xúc mãnh liệt..

Hoạt động 3: Luyện tập

Trả lời:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV giao nhiệm vụ:

Câu hi 1:Chàng trai và cô gái trong Tiễn

dặn người yêu nhận ra nhau qua kỉ vật

1= a

nào?

2= c

a. Đàn môi

3= d

b. Sáo

4 = c

c. Khăn tay

5 = b

d. Khèn

Câu hi 2:Tác phẩm nào sau đây không

phải là sử thi:

a. Đăm săn

b. Ramayana

c. Tiễn dặn người yêu

d. Đẻ đất đẻ nước.

Câu hi 3:Tình yêu của chàng trai và

cô gái trong Tiễn dặn người yêu tan vỡ

là vì:

a. Chàng trai phụ bạc

b. Cô gái có người yêu khác giàu có hơn

c. Cha mẹ chàng trai không chấp nhận

d. Cha mẹ cô gái chê chàng trai nghèo, gả

con cho người giàu có

Câu hi 4:Bị từ chối hôn nhau, chàng

trai quyết chí đi buôn để trở về giành

lại người yêu. Chàng đã trao kỷ vật

làm tin cho cô gái, đó là :

a.Chiếc khăn

b. Chiếc vòng bạc

c. Chiếc khèn

d. Chiếc đàn môi

Câu hi 5:Trong Tiễn dặm người yêu,

sau bao nhiêu đoạ đày, cô gái đã bị nhà

chồng đem ra chợ bán rao. Người ta đã

đổi cô để lấy :

a.Vàng thoi

b.Bạc nén

c. Một cuộn lá dong

d. Một nắm lá ngón

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩcâu trả lời

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến thức

Hoạt động 4: Vận dụng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV giao nhiệm vụ:

Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi:

"Em tới rừng ớt, ngắt lá ớt ngồi chờ,

Tới rừng cà ngắt lá cà ngồi đợi,

Tới rừng lá ngón ngóng trông.

Anh tới nơi, em bẻ lá xanh em ngồi”

( Trích Lời tiễn dặn, SGK Ngữ văn 10,

tập I, trang 94, NXBGD 2006)

1. Nêu nội dung chính của văn bản ?

2. Trong các loại loại lá ở 4 dòng thơ trên,

Gợi ý:

1. Nội dung chính của văn bản : Diễn tả

tâm trạng bồn chồn, đau khổ không yên

của cô gái Thái, chân bước theo chồng

nhưng lòng vẫn hướng về người yêu.

2. Trong các loại loại lá ở 4 dòng thơ trên,

lá ngón là lá có độc tố nhiều nhất . Ý

nghĩa sự xuất hiện của loại lá ngón trong

văn bản: vừa gợi màu sắc dân tộc, vừa

khắc hoạ một không gian đặc trưng vùng

núi, vừa dự cảm niềm hy vọng mong

manh được gặp lại người yêu của cô gái.

lá nào là lá có độc tố nhiều nhất ? Nêu ý

nghĩa sự xuất hiện của loại lá đó ?

3. Các từ chờ, đợi, trông đạt hiệu quả

nghệ thuật như thế nào trong việc diễn tả

tâm trạng của nhân vật trữ tình?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩcâu trả lời

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến thức

Lần tiễn đưa này là lần gặp cuối giữa cô

và người yêu.

3. Các từ chờ, đợi, trông đạt hiệu quả

nghệ thuật trong việc diễn tả tâm trạng

của nhân vật trữ tình : Về hình thức, các

từ trên xuất hiện cuối mỗi dòng theo theo

cấp độ tăng tiến để diễn tả tâm trạng. Về

nội dung, các từ trên gợi tình trạng đáng

thương của cô gái, đó là cuộc hôn nhân

không có tình yêu, không có hạnh phúc.

Cô chờ đợi, trông ngóng chàng trai -

người yêu trong day dứt, bồn chồn. Qua

đó, tác giả dân gian có cái nhìn cảm thông

với nỗi đau thân phận của người phụ nữ

miền núi, ca ngợi khát vọng tình yêu,

hạnh phúc của họ.

Hoạt động 5: Mở rộng, sáng tạo

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV giao nhiệm vụ:

Viết một đoạn văn diễn tả cử chỉ và

tâm trạng của cô gái trong 9 câu đầu

đoạn trích truyện thơ Tiễn dặn người

yêu

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩcâu trả lời

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến thức

Gợiý:

Để viết được đoạn văn thuật lại cử chỉ và

tâm trạng của cô gái bị ép duyên trong

đoạn trích truyện thơ Tiễn dặn người yêu,

cần chú ý diễn tả các cử chỉ và tâm trạng

- Cử chỉ : cất bước theo chồng, vừa đi vừa

ngoảnh lại, vừa đi vừa ngoái trông, khi tới

rừng ớt ngắt lá ớt ngồi chờ, khi tới rừng

cà ngắt lá cà ngồi đợi,…

- Tâm trạng : lòng càng đau càng nhớ,

chờ, đợi,…

Lưu ý : Khi viết, cần biết kết hợp giữa

diễn tả cử chỉ và tâm trạng, tả cử chỉ cũng

là để lột tả tâm trạng luyến lưu, buồn đau

của người con gái phải lìa xa người yêu

về nhà chồng.

…………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………...........................

Tuần:11

Ngày soạn: 5/10

Ngày kí:

Tiết theo PPCT: 31

ÔN TẬP VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM

Bước 1: Xác định vấn đề cần giải quyết:

I. Tên bài học: ÔN TẬP VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM

II. Hình thức dạy học: Dạy học trên lớp

III. Chuẩn bị của GV- HS:

1. Đối với giáo viên: - Giáo án, sgv, sgk

- Sơ đồ minh họa bài dạy, máy chiếu, bảng phụ

2. Đối với học sinh:

- HS: Phần chuẩn bị bài, sgk, sbt, vở

Bước 2: Xác định nội dung- chủ đề bài học:

- Hệ thống hóa các tri thức đã học về văn học dân gian Việt Nam.

Bươc 3: Mục tiêu bài học

1. Về kiến thức

- Củng cố, hệ thống hóa các tri thức đã học về văn học dân gian Việt Nam.

- Biết vận dụng đặc trưng của các thể loại của văn học dân gian để phân tích

những tác phẩm cụ thể.

2. Về kĩ năng

a. Về kĩ năng chuyên môn

- Biết cách khái quát kiến thức.

b. Về kĩ năng sống

- Rèn luyện kĩ năng giao tiếp, kĩ năng làm việc nhóm.

3. Về thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Bồi dưỡng tình yêu, niềm tự hào về di sản văn học dân tộc.

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4.Phát triển năng lực:

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực tự học

+ Năng lực giao tiếp

+ Năng lực hợp tác…

Bước 4: Tiến trình bài học:

Hoạt động của GV - HS

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV chiếu một số hình ảnh minh họa về các

tác phẩm văn học dân gian

Yêu cầu HS xem tranh đoán tên tác phẩm

Nhóm nào đoán đúng sẽ là nhóm thắng cuộc.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận trả lời câu hỏi

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết quả

thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Trong một số tiết học vừa qua, cô đã lần lượt

giới thiệu với các em những tác phẩm văn

học dân gian thuộc một số thể loại tiêu biểu

của văn học dân gian Việt Nam. Để giúp các

em hệ thống hóa những kiến thức đã học, bài

học hôm nay cô và các em cùng ôn tập văn

học dân gian Việt Nam.

- Nhận thức được nhiệm vụ cần

giải quyết của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để

giải quyết nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Hoạt động 2: Luyện

tập

Giáo viên hướng dẫn

học sinh ôn tập

Mục tiêu: Giúp học

sinh khái quát những

nội dung đã học

trong chương trình

văn học dân gian 10.

- Kĩ thuật dạy học:

công não – thông tin

phản hồi, thảo luận

nhóm.

- Hình thức tổ chức

dạy học: học sinh làm

việc độc lập kết hợp

với làm việc nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển

giao nhiệm vụ học

tập

GV chia HS thành 4

nhóm, chuyển giao

I.Nộidungôntập:

1. Câu 1:

Các đặc trưng cơ bản của VHDG:

- VHDG là những tác phẩm nghệ thuật ngôn từ truyền

miệng (tính truyền miệng).

VD: Kể chuyện Tấm Cám, Thạch Sanh,...; kể- hát sử thi

Đăm Săn; lời thơ trong ca dao được hát theo nhiều làn

điệu; các vở chèo được trình diễn bằng lời, nhạc, múa và

diễn xuất của nghệ nhân,...

- VHDG là sản phẩm của quá trình sáng tác tập thể (tính

tập thể).

VD: Các bài ca dao than thân cùng môtíp mở đầu bằng

hai chữ “thân em”,...

- VHDG gắn bó mật thiết với các sinh hoạt khác nhau của

đời sống cộng đồng (tính thực hành).

nhiệm vụ:

Nhóm 1: Trình bày

các đặc trưng cơ bản

của văn học dân gian

Việt Nam.

Nhóm 2: Kể tên các

thể loại của văn học

dân gian Việt Nam.

Chỉ ra đặc trưng chủ

yếu của các thể loại.

Nhóm 3: Lập bảng

tổng hợp, so sánh

theo mẫu trong bài

tập 3.

Nhóm 4: Nét đặc sắc

về nội dung và nghệ

thuật của ca dao than

thân, ca dao hài

hước?

Bước 2: Thực hiện

nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo

luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ

học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết

quả

HS mỗi nhóm cử đại

diện, báo cáo kết quả

thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét,

đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn

hóa kiến thức

VD: Kể khan Đăm Săn ở các nhà Rông của người Ê-đê;

Truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu- Trọng Thủy

gắn với lễ hội Cổ Loa;...

2. Câu 2

Bảng tổng hợp các thể loại VHDG:

Truyện DG

Câu nói DG

Thơ ca DG

Sân khấ

- Thần thoại.

- Sử thi.

-Truyền thuyết.

- Cổ tích.

- Ngụ ngôn.

- Truyện cười.

- Truyện thơ.

- Tục ngữ.

- Câu đố.

- Ca dao.

- Vè.

- Chèo.

- Các đặc trưng chủ yếu của một số thể loại VHDG:

(1) Sử thi:

- Là tác phẩm tự sự dân gian có quy mô lớn.

- Nội dung: kể về những biến cố lớn diễn ra trong đời sống

cộng đồng thời cổ đại.

- Nghệ thuật:

+ Ngôn ngữ: có vần, nhịp.

+ Giọng điệu: trang trọng, hào hùng, chậm rãi, tỉ mỉ với lối

trì hoãn sử thi.

+ Các biện pháp tu từ thường sử dụng: so sánh trùng điệp,

phóng đại, tương phản.

+ Kết hợp yếu tố hiện thực với yếu tố hư cấu tưởng tượng.

* Sử thi anh hùng: kể về những chiến công của người anh

hùng, xây dựng hình tượng người anh hùng kì vĩ, hoành tráng.

(2) Truyền thuyết:

- Là tác phẩm tự sự dân gian, kể về các sự kiện, nhân vật

lịch sử (có liên quan đến lịch sử) theo xu hướng lí tưởng

hóa.

- Có sự hoà trộn giữa yếu tố hiện thực và yếu tố thần kì.

- Thể hiện nhận thức, quan điểm đánh giá, tình cảm của

nhân dân lao động đối với các sự kiện và nhân vật lịch sử.

(3) Truyện cổ tích:

- Là tác phẩm tự sự dân gian mà cốt truyện và hình tượng

được hư cấu có chủ định, kể về số phận con người bình

thường trong xã hội, thể hiện tinh thần nhân đạo và lạc

quan của nhân dân lao động.

Truyện cổ tích thần kì: Là loại truyện cổ tích có sự tham

gia của các yếu tố thần kì vào tiến trình phát triển của câu

chuyện.

- Nội dung:

+ Phản ánh mâu thuẫn, xung đột gia đình, xã hội, qua đó

thể hiện cuộc đấu tranh giữa cái thiện và cái ác.

+ Đề cao cái thiện, nêu gương đạo đức tốt đẹp giáo dục

con người.

+ Thể hiện ước mơ cháy bỏng của nhân dân lao động về hạnh

phúc gia đình, lẽ công bằng xã hội, về phẩm chất và năng lực

tuyệt vời của con người.

+ Thể hiện tinh thần lạc quan, yêu đời của nhân dân lao

động.

(4) Truyện cười:

- Là tác phẩm tự sự dân gian ngắn gọn, kết cấu chặt chẽ,

kết thúc bất ngờ.

- Kể về những việc xấu, trái tự nhiên trong cuộc sống.

- Ít nhân vật.

- Có ý nghĩa giải trí hoặc phê phán.

(5) Ca dao:

- Là lời thơ trữ tình dân gian, thường được kết hợp với âm

nhạc khi diễn xướng.

- Diễn tả đời sống nội tâm con người, thể hiện tâm tư, tình

cảm của con người ở nhiều hoàn cảnh, nghề nghiệp...

- Dung lượng thường ngắn gọn.

- Thể thơ phần lớn là thể lục bát.

- Ngôn ngữ giản dị, giàu hình ảnh so sánh, ẩn dụ,...có lối

diễn đạt bằng một số công thức mang đậm sắc thái dân

gian.

(6) Truyện thơ:

Là tác phẩm tự sự dân gian bằng thơ, giàu chất trữ tình,

phản ánh số phận và khát vọng của con người khi hạnh

phúc lứa đôi và sự công bằng xã hội bị tước đoạt.

Câu 3:

Lập bảng tổng hợp so sánh các truyện dân gian đã học

theo mẫu sgk.

Thể

loại

Mục

đích

sáng

tác

Hình

thức

lưu

truyề

Nội

dung

phản

ánh

Kiểu

nhân

vật

chính

Đặc điểm

nghệ

thuật

1.Sử

thi

Ghi lại

c/s và

ước mơ

phát

Hát-

kể

Tây

Nguyê

n cổ

Người

anh

hùng sử

thi cao

Biện

pháp so

sánh,

phóng

triển

cộng

đồng

của

người

Tây

nguyên

xưa.

đại ở

thời kì

công

xã thị

tộc.

đẹp, kì

(Đăm

Săn)

đại, trùng

điệp tạo

nên

những

hình

tượng

hoành

tráng, hào

hùng.

2.Truyề

thuyết.

Thể

hiện

thái độ

và cách

đánh giá

của

nhân

dân đối

với các

sự kiện

và nhân

vật lịch

sử.

Kể-

diễn

xướn

g (lễ

hội

dân

gian)

Kể về

các sự

kiện và

nhân

vật lịch

sử có

thật

nhưng

đã

được

khúc

xạ qua

một cốt

truyện

hư cấu.

Nhân

vật lịch

sử được

truyền

thuyết

hoá(An

Dương

Vương,

Mị

Châu,

Ttọng

Thủy,...

)

Từ “cái

lõi là sự

thật lịch

sử” đã

được hư

cấu thành

câu

chuyện

mang yếu

tố kì ảo,

hoang

đường.

3.Truyệ

n cổ

tích.

Thể

hiện

nguyện

vọng,

Kể

Xung

đột

XH,

cuộc

Người

con

riêng,

người

-Truyện

hoàn toàn

do hư

cấu.

ước mơ

của

nhân

dân

trong xã

hội có

giai cấp:

chính

nghĩa

thắng

gian tà.

đấu

tranh

giữa

thiện-

ác,

chính

nghĩa-

gian tà.

mồ côi,

người

em út,

người

lao

động

nghèo

khổ, bất

hạnh,

người

có tài

lạ,...

-Kết cấu

trực

tuyến.

- Kết thúc

thường có

hậu.

4.Truyệ

n cười

-Mua

vui, giải

trí.

- Châm

biếm,

phê

phán

XH.

Kể

Những

điều

trái tự

nhiên,

những

thói hư

tật xấu

đáng

cười,

đáng

phê

phán

trong

XH.

Kiểu

nhân

vật có

thói hư

tật xấu.

- Ngắn

gọn.

- Tạo tình

huống bất

ngờ, mâu

thuẫn

phát triển

nhanh,

kết thúc

đột ngột.

4.Câu 4

- Ca dao than thân thường là lời của người phụ nữ trong xã

hội cũ nói chung. Vì:

+ Họ vừa phải chịu ách áp bức bóc lột của giai cấp thống

trị và những nỗi khổ vật chất khác.

+ Vừa phải gánh chịu những khổ đau bất hạnh riêng của

giới mình: thân phận bị phụ thuộc, giá trị của họ không

được ai biết đến,...

- Thân phận người phụ nữ hiện lên rất cụ thể qua lời so

sánh hoặc ẩn dụ.

- Ca dao yêu thương tình nghĩa đề cập đến những tình

cảm: tình yêu quê hương đất nước, tình cảm gia đình, tình

nghĩa xóm giềng, tình cảm bạn bè, tình yêu nam nữ...

Vẻ đẹp tâm hồn: giàu nghĩa tình của người dân

lao

động.

- Các biểu tượng thường dùng:

+ Cái khăn: vật gần gũi- đối tượng tâm tình, bộc lộ tình

cảm; vật trao duyên, vật kỉ niệm.

+ Cây cầu: nơi hò hẹn, gặp gỡ; nối nhịp tình yêu.

+ Cây đa, bến nước

những vật cố định

biểu tượng

cho

người ở lại đợi chờ, chung thuỷ.

+ Con thuyền

vật di chuyển

biểu tượng cho người

đi.

+ Gừng cay- muối mặn

những cay đắng, mặn mà trong

tình nghĩa con người đã trải nghiệm; tình cảm thuỷ chung

của con người.

Tiếng cười tự trào: tự cười mình, phê phán, cảnh tỉnh

trong nội bộ nhân dân, mong con người tự sửa những thói

hư tật xấu của mình

ý nghĩa nhân văn.

- Tiếng cười phê phán: đả kích, châm biếm những kẻ xấu

xa, độc ác, bản chất bóc lột của giai cấp thống

trị

nghĩa xã hội.

Tâm hồn lạc quan, yêu đời của nhân dân lao

động.

- Những biện pháp nghệ thuật thường được sử dụng trong

ca dao:

+ Các biện pháp tu từ: So sánh, ẩn dụ, hoán dụ, nhân hoá,

chơi chữ, phóng đại, tương phản...

+ Diễn đạt theo 3 lối: phú (trình bày, diễn tả rõ sự vật, sự

việc, tâm tư, tình cảm con người), tỉ (so sánh), và hứng

(biểu lộ cảm xúc đối với ngoại cảnh, mở đầu cho sự biểu

hiện tâm tình)

Hoạt động 3: Vận dụng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

học tập

GV chia HS thành 4 nhóm, chuyển

giao nhiệm vụ:

Nhóm 1 : Những nét nổi bật trong

nghệ thuật miêu tả nhân vật anh

hùng trong sử thi là gì? Nêu dẫn

chứng minh họa?

Nhóm2:Truyện Mị Châu- Trọng

Thủy

Nhóm 3: “Đặc sắc nghệ thuật của

truyện là thể hiện sự chuyển biến

của hình tượng nhân vật Tấm: từ

yếu đuối, thụ động đến kiên quyết

đấu tranh giành lại sự sống và

hạnh phúc cho mình”. Anh (chị)

hãy phân tích truyện cổ tích Tấm

Cám để làm sáng tỏ điều đó?

Câu 1 :

- Những nét nổi bật trong nghệ thuật miêu tả

nhân vật anh hùng trong sử thi:

+ Tưởng tượng phong phú, phóng khoáng,

bay bổng.

VD: Những hình ảnh miêu tả tài múa khiên

của đăm Săn.

+ So sánh, phóng đại, tương phản.

VD: “Chàng múa trên cao... như lốc”; “Thế

là...ko thủng”; “Bắp chân...xà dọc”;...

- Tác dụng: tôn vinh vẻ đẹp hào hùng, kì vĩ

của người anh hùng.

Câu 2:

Nhóm 4: Lập bảng ôn tập về 2

Cái lõi sự thật

Bi kịch

Những chi tiết

hoan

truyện cười đã học.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ câu trả lời

lịch sử

được hư

cấu

đường, kì ảo

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo

kết quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Cuộc xung đột

giữa An Dương

Vương với

Bi kịch

tình yêu.

- Thần Kim Quy.

- Lẫy nỏ thần.

- Ngọc trai, giếng nước

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết

Triệu Đà thời - Thần Kim Quy rẽ

nướ

quả thực hiện nhiệm vụ

kì Âu Lạc. đưa An Dương

Vươn

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

cầm sừng tê bảy t

xuống biển.

Máu Mị Châu

trai, xác Mị Châu

thạch.

Câu 3

- Khi Tấm ở cùng mẹ con mụ dì ghẻ: Yếu

đuối, thụ động.

Chỉ biết khóc khi gặp khó khăn (khi bị

trút

hết giỏ tép, bống bị giết thịt, ko nhặt hết thóc, ko

có quần áo đẹp đi xem hội) và nhờ Bụt giúp đỡ.

- Khi trở thành hoàng hậu: ko còn sự giúp đỡ

của Bụt, Tấm kiên quyết đấu tranh giành lại

cuộc sống và hạnh phúc.

Bốn lần bị giết

Bốn lần hoá kiếp:

chim

vàng anh- cây xoan đào- khung cửi- quả

thị

trở lại làm người, xinh đẹp hơn xưa.

Luôn vạch mặt, tố cáo tội ác của

Cám.

- Lí giải:

+ Ban đầu: Tấm chưa ý thức rõ về thân phận

mình, mâu thuẫn gia đình chưa căng thẳng lại

được Bụt giúp

đỡ

thụ

động.

+ Về sau: mâu thuẫn gia đình càng quyết liệt,

phát triển thành mâu thuẫn xã hội, mâu thuẫn

thiện- ác và Tấm lại ko nhận được sự giúp đỡ

của Bụt

kiên quyết đấu

tranh.

- Ý nghĩa:

+ Khẳng định sức sống, sức trỗi dậy mãnh liệt

của con người trước sự vùi dập của các thế

lực thù địch, sức mạnh của cái thiện, là cuộc

đấu tranh đến cùng, triệt để của cái thiện với

cái ác.

+ Thể hiện sự phát triển tích cực của tính

cách nhân vật.

+ Thể hiện niềm tin, lòng nhân đạo và lạc

quan của nhân dân lao động.

Câu 4:

Đối tượng cười Nội dung cười Tình h

1. Truyện Tam đại

-Thói giấu dốt, khoe

cười

- Luốn

con gà: Anh học trò

khoang.

biết

chữ

làm gia sư (thầy

đồ)

2. Nhưng nó phải

bằng hai mày: Thầy

lí, Cải và Ngô.

- Bi hài kịch của việc

hối lộ và ăn hối lộ.

trò hỏi

- Bố h

vấn thầ

+ Cải

mà ko

thua ki

bị đánh

Câu 5

- Môtíp mở đầu các bài ca dao được lặp lại có

tác dụng nhấn mạnh, tăng sức gợi cảm và làm

người đọc (nghe) thêm hiểu sâu hơn về

chúng.

- Các hình ảnh so sánh, ẩn dụ trong các bài ca

dao đã học: tấm lụa đào, củ ấu gai, trăng, sao,

mặt trời, khăn, đèn, chiếc cầu dải yếm,gừng

cay-muối mặn.

- Các câu ca dao:

+ Thân em như giếng giữa đàng,

Người khôn rửa mặt, người phàm rửa

chân.

+ Thân em như lá đài bi,

Ngày thì dãi nắng, đêm thì dầm sương.

+ Thân em như hạt mưa rào,

Hạt rơi xuống giếng, hạt vào vườn hoa...

+ Chiều chiều lại nhớ chiều chiều

Nhớ người yếm trắng dải điều thắt lưng.

+ Chiều chiều mây phủ Sơn Trà

Lòng ta nhớ bạn nước mắt và lộn cơm.

+ Chiều chiều ra đứng ngõ sau,

Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều...

Câu 6

- Thơ Hồ Xuân Hương: bài Bánh trôi nước,

Mời trầu,...

- Thơ Nguyễn Du: Truyện Kiều

VD: Ca dao có câu:

Vầng trăng ai xẻ làm đôi,

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

học tập

GV chia HS thành 4 nhóm, chuyển

giao nhiệm vụ:

Nhóm 1- 2: Tìm một số bài ca dao

nói về:

- Chiếc khăn, chiếc áo :

- Biểu tượng cây đa, bến nước,

con thuyền:

+ Một số câu ca dao hài ước có

tính chất giải trí, mua vui :

Nhóm 3-4: Tìm một số bài thơ(câu

thơ) của các nhà thơ trung đại và

hiện đại có sử dụng chất liệu

VHDG?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ câu trả lời

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo

kết quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết

quả thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Đường trần ai vẽ ngược xuôi hỡi chàng?

Truyện Kiều:

Vầng trăng ai xẻ làm đôi,

Nửa in gối chiếc, nửa soi dặm trường.

- Thơ Nguyễn Khoa Điềm:

“Đất nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn

trong nỗi nhớ thầm”

( Trường ca Mặt đường khát vọng).

Hoạt động 4: Mở rộng, sáng tạo

TRẢ LỜI

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

1=b

học tập

2=d

HS đọc và trả lời các câu hỏi sau:

3= b

Câu hi 1:Câu đánh giá : văn

học dân gian là những hòn ngọc

quý là của :

a. Nguyễn Trãi.

b. Hồ Chí Minh.

c. Nguyễn Du.

d. Phạm Văn Ðồng

Câu hi 2:Văn học dân gian

được truyền miệng bằng hình

thức

a. Nói -kể

b. Hát

c. Diễn

d. Tất cả các hình thức trên

Câu hỏi 3:Ðánh giá nào sau đây

chưa đúng về ngôn ngữ của văn

học dân gian ?

a. Ngôn ngữ được dùng trong sáng

tác văn học dân gian là ngôn ngữ

nói.

b. Ở Ðó là thứ ngôn ngữ thô sơ,

đơn giản

c. Ngôn ngữ giản dị, dễ hiểu

nhưng cũng rất bóng bẩy

d. Ngôn ngữ của người bình dân

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ câu trả lời

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo

kết quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết

quả thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

…………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………..

Tuần: 11

Ngày soạn:

Ngày kí:

Tiết: 32

TRẢ BÀI VIẾT SỐ 2, RA ĐỀ BÀI VIẾT SỐ 3

Bước1:Xácđịnhvấnđềcầngiảiquyết

- Tên bài học: TRẢ BÀI VIẾT SỐ 2, RA ĐỀ BÀI VIẾT SỐ 3

- Hình thức dạy: Dạy học trên lớp

- Chuẩn bị của GV và HS:

+ Chuẩn bị của giáo viên: Giáo án/thiết kế bài học, bài kiểm tra của HS

+ Chuẩn bị của học sinh: Chuẩn bị bài ở nhà theo các yêu cầu sau: Đọc trước bài,

soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn tìm hiểu cuối bài.

Bước2:Xácđịnhnộidung–chủđềbàihọc: Ôn tập, củng cố kiến thức về văn tự

sự; văn nghị luận

Bước3:Xácđịnhmụctiêubàihọc.

1.Kiến thức:

- Ôn tập, củng cố kiến thức về văn tự sự

- Tích hợp với tiếng Việt ở bài Văn bản và bài Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ;

phần văn học dân gian

2.ĩ năng:

- Kĩ năng viết văn tự sự

- Rèn luyện kĩ năng tạo lập văn bản có đủ bố cục ba phần, có liên kết về hình thức và

nội dung

3.hái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Có tình cảm chân thành trước những vấn đề có ý nghĩa trong cuộc sống

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4. Phát triển năng lực:

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp hàng ngày

+ Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn học

+ Năng lực vận dụng kiến thức văn học vào cuộc sống…

Bước4:Thiếtkếtiếntrìnhbàihọc

Hoạt động của GV và HS

Yêu cầu cần đạt.

Hoạt động 1: Khởi động

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV: Chiếumột vài hình ảnh về đền Cổ Loa

và nơi thờ công chúa Mị Châu ngày nay.

Yêu cầu HS xem tranh đoán tên tác phẩm

Nhóm nào đoán đúng sẽ là nhóm thắng

cuộc.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ trả lời câu hỏi

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết quả

thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

- Từ đó GV giới thiệu vào bài mới: Ở tiết

trước, các em đã đượcviết bài văn tự sự.

Trong tiết học hôm nay, các em sẽ được

nhìn nhận lại những điểm mạnh và điểm yếu

trong bài viết của mình.

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải

quyết của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải

quyết nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Hoạt động 2: Luyện tập

Giáo viên hướng dẫn học sinh nhận biết

và sửa chữa lỗi trong bài làm văn.

- Mục tiêu: Học sinh biết cách nhận biết và

sửa chữa lỗi trong bài làm của mình.

- Kĩ thuật dạy học: Công não, thông tin -

phản hồi

- Hình thức tổ chức: hoạt động cá nhân

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- Giáo viên chép đề lên bảng, yêu cầu học

sinh phân tích đề và lập dàn ý , từ đó, giúp

học sinh nhận biết được những ưu, khuyết

điểm trong bài làm của mình.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: phân tích đề, lập dàn ý, đối chiếu với

bài làm của mình để nhận ra ưu, khuyết

điểm và tự sửa chữa.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

HS nêu lên những ưu điểm, khuyết điểm

trong bài làm của mình.

I. Sửa chữa bài làm:

1. Yêu cầu.

- Đề bài yêu cầu tạo lập văn bản tự sự

có sự chuyển đổi ngôi kể (kể lại nội

dung đoạn trích với ngôi kể là nhân vật

Mị Châu

- Các ý phải được sắp xếp theo một

trình tự hợp lý; phân tích triển khai các

ý để bài viết không đơn điệu, khô khan.

- Lời văn phải đạt yêu cầu về ngữ pháp,

tránh lặp từ.

2. Lập dàn ý:

- Mị Châu giới thiệu được về mình và kể

lại câu chuyện tình yêu và hôn nhân vì

nền hoà bình của hai nước.

- Câu chuyện tình nghĩa vợ chồng: tâm

trạng cả tin khi tiết lộ bí mật nỏ thần, sự

nhớ nhung đợi chờ khi xa chồng và nỗi

lo lắng khi nhớ tới lời chồng dặn.

- Câu chuyện về cuộc chiến giữa hai

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GV: nhận xét bài làm của học sinh, giúp học

sinh chữa lỗi.

quốc gia và niềm đau xót khi phải cùng

cha chạy trốn.

- Sự thức tỉnh theo tiếng thét của rùa

vàng: Hiểu mình đã là nạn nhân của âm

mưu chiến tranh thôn tính, không còn cơ

hội để làm lại, chấp nhận cái chết vì tội

lỗi với gia đình, đất nước quê hương,

nhưng vẫn khẳng định tình cảm và tâm

hồn trong sáng của mình qua lời nguyền.

Hoạt động 3: Vận dụng

Giáo viên rút kinh nghiệm về cách làm bài

văn tự sự

Mục tiêu: Giúp học sinh rút kinh nghiệm, có

kĩ năng làm bài tốt hơn.

- Phương tiện: bảng phụ, máy chiếu

- Kĩ thuật dạy học: Công não, thông tin -

phản hồi

- Hình thức tổ chức: học sinh hoạt động độc

lập.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV đặt vấn đề để học sinh tự nhận thức

được những ưu, khuyêt điểm, đưa ra những

kinh nghiệm làm bài văn tự sự

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: Tự rút ra những kinh nghiệm mình có

được qua phần sửa chữa, nhận xét của giáo

viên.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

HS trình bày những kinh nghiệm để rèn kĩ

năng làm bài văn tự sự

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

Gv: Nhận xét. Chốt kiến thức

II. Nhận xét về ưu khuyết điểm.

1. Ưu điểm:

- Một số bài viết khi nhập vai nhân vật

người kể chuyện đã tái hiện được nỗi

lòng của nhân vật

- Nhiều bài trình bày cẩn thận, chữ viết

sạch đẹp.

2. Khuyết điểm:

- Một số bài viết rất chung chung,

không có dấu ấn cá nhân.

- Nhiều bài trình bày cẩu thả, chữ viết

không cẩn thận, sai nhiều lỗi viết câu

dùng từ.

3. Đọc bài làm tốt.

4. Trả bài:

- Tiếp thu ý kiến của HS.

- Chỉnh sửa (nếu có)

Hoạt động 4: Mở rộng

B1: GV giao nhiệm vụ cho HS (thực hiện

ở nhà)

Sưu tầm những bài kể chuyện tưởng tượng

mình là Mị Châu, kể lại truyện An Dương

Vương và Mị Châu - Trọng Thủy theo cách

kết thúc truyện khác nhau để làm tư liệu học

tập.

B2: HS làm bài tập ở nhà

B3: HS nộp sản phẩm trong tiết học

sau.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

Gv: Nhận xét. Chốt kiến thức

A. Mục đích kiểm tra, đánh giá

- Kiểm tra: bài viết số 3

+ Đối tượng: HS k10

BÀI VIẾT SỐ 3

+ Hình thức tổ chức: HS viết bài ở nhà

- Đề ra đảm bảo:

+ Kiến thức: Vận dụng kiến thức và kĩ năng về văn nghị luận đã học để viết được

bài nghị luận xã hội

+ Kĩ năng: Tiếp tục rèn luyện các kĩ năng tìm hiểu đề và các thao tác lập luận trong

bài nghị luận

+ Thái độ: Nâng cao nhận thức về lí tưởng, cách sống của bản thân trong học tập và

rèn luyện.

+ Năng lực : giúp HS hình thành năng lực giải quyết tình huống, sử dụng ngôn ngữ,

trình bày suy nghĩ và tạo lập văn bản

B. Khung ma trận đề thi

Mức độ

NLĐG

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

cao

Cộng

I. Đọc hiểu

- Ngữ liệu:

01 đoạn

trích hoặc

văn bản.

-Tiêu chí:

+Dài

khoảng 200

chữ.

+ Nội dung

đề cập

những vấn

đề gần gũi,

phù hợp với

tâm lí, trình

- Nhận biết:

+ phương

thức biểu đạt

của văn bản.

+ Phong cách

ngônngữ sinh

hoạt.

+ 4 biện pháp

tu từ: Ẩn dụ,

hoán dụ, phép

điệp, phép

đối.

- Khái quát

được chủ đề,

nội dung…của

văn bản.

- Hiểu được

quan điểm của

tác giả thể hiện

trong văn bản.

- Hiểu được

nghĩa của từ,

câu, hình

ảnh… trong

văn bản

- Phân tích tác

dụng của các

- Nhận xét,

đánh giá tư

tưởng, quan

điểm, tình

cảm… của tác

giả trong văn

bản.

- Nhận xét về

một giá trị nội

dung, nghệ

thuật của văn

bản.

- Rút ra bài học

cuộc sống từ

văn bản.

độ học sinh.

biên pháp tu

từ: Ẩn dụ,

hoán dụ, phép

điệp, phép đối.

- Trình bày suy

nghĩ của bản

thân về vấn đề

đặt ra trong văn

bản

Số câu

Số điểm

0,5

1,5

1,0

3,0

Tỉ lệ

15%

10%

30%

II. Tạo lập

văn bản

Viết bài

văn nghị

luận xã hội

Số câu

Số điểm

Tỉ lệ

100%

Tổng cộng

Số câu

Số điểm

0,5

1,5

1,0

7,0

Tỉ lệ

0,5%

15%

10%

70%

100%

C. Biên soạn đề kiểm tra

Phần I: Đọc hiểu (3,0 điểm)

Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hi từ Câu 1 đến Câu 4:

BÀI HỌC TỪ NHỮNG NGƯỜI NGHÈO KHỔ

Một ngày kia, một người cha cùng gia đình giàu có dẫn đứa con trai đi du

lịch đến một đất nước với mục đích là cho con trai mình thấy ở nơi đó người ta

sống nghèo khổ ra sao.

Họ ở một ngày, một đêm trong nông trại của một gia đình nghèo khổ. Khi kết

thúc chuyến đi, người cha hỏi con mình:

- Con thấy chuyến đi như thế nào?

- Rất thú vị cha ạ!

Ngạc nhiên trước câu trả lời của đứa con, người cha hỏi lại:

- Con có nhìn thấy những người sống ở đó nghèo khổ đến thế nào không?

- Vâng, có!

Vậy con đã học được những gì nào?

Cậu con trai trả lời:

- Con nhìn thấy chúng ta nuôi một con chó, họ có bốn con. Chúng ta có một cái

hồ rộng đến giữa khu vườn, họ có một dòng suối nhỏ không có nơi kết thúc. Chúng

ta có những bóng đèn thắp sáng khu vườn, họ có những vì sao. Sân trong nhà

chúng ta kéo dài ra tận đến sân trước, họ có cả một chân trời.

Khi cậu con trai dứt lời, người cha im lặng không nói được gì.

Cậu bé nói tiếp:

- Cảm ơn cha đã cho con thấy họ nghèo khổ đến thế nào!

(Theo Quà tặng cuộc sống tr.101,102 - NXB Văn học, 2014)

Câu 1: Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản trên? (0,5 đ)

Câu 2: Phân tích hiệu quả của biện pháp nghệ thuật tương phản lời nói của cậu con

trai: "Con nhìn thấy chúng ta nuôi một con chó, họ có bốn con. Chúng ta có một cái

hồ rộng đến giữa khu vườn, họ có một dòng suối nhỏ không có nơi kết thúc. Chúng

ta có những bóng đèn thắp sáng khu vườn, họ có những vì sao. Sân trong nhà chúng

ta kéo dài ra tận đến sân trước, họ có cả một chân trời." (1,0 đ)

Câu 3: Vì sao người cha lại « nín lặng không nói được gì » sau khi nhận được câu

trả lời của cậu con trai? (0,5đ)

Câu 4: Thông điệp có ý nghĩa nhất đối với ạnh/ chị thông qua câu chuyện trên?

(1,0đ)

Phần II. Tạo lập văn bản (7điểm)

Câu 1:(7đ) Trong thư gửi thầy hiệu trưởng của con trai mình, Tổng thống Mĩ A. Lin-

côn (1809 - 1865) viết: "xin thầy hãy dạy cho cháu biết chấp nhận thi rớt còn vinh dự

hơn gian lận khi thi." (Theo Ngữ văn 10, Tập hai, NXB Giáo dục, 2006, tr. 135).Từ ý

kiến trên, anh/chị hãy viết một bài văn ngắn trình bày suy nghĩ của mình về đức tính

trung thực trong khi thi và trong cuộc sống.

D. HƯỚNG DẪN CHẤM

Phần

Câu

Nội dung

ĐỌC HIỂU

3,0

Phương thức biểu đạt chính: tự sự/ Phương thức tự sự

0,5

+ Đối lập tương phản: tài sản của cha con cậu bé tưởng là

nhiều nhưng lại là ít và tài sản của những người dân nghèo

tưởng là thiếu thốn nhưng lại là nhiều trong cái nhìn của cậu

bé.

+ Tác dụng: làm nổi bật sự khác biệt giữa cuộc sống của gia

đình cậu bé với những người nghèo khổ, từ đó cho thấy một

thái độ sống, một cách nhìn khác về sự giàu - nghèo trong xã

hội.

1,0

Người cha lại « nín lặng không nói được gì » sau khi nhận

được câu trả lời của cậu con trai, vì mục đích ban đầu của

ông là muốn cho con trai thấy nơi đó người ta sống nghèo

khổ ra sao nhưng hóa ra, con trai ông lại giúp ông nhận ra

không phải người ta nghèo khổ mà cha con ông mới là người

nghèo khổ.

0,5

Học sinh rút ra được một trong những bài học sau:

- Cần nhìn nhận cuộc sống bằng thái độ tích cực, lạc quan,

yêu đời và cả sự hài hước, dí dỏm.

- Sự giàu nghèo trong cuộc sống chỉ mang tính chất tương

1,0

đối. Điều đáng quý đối với cuộc sống con người không phải

là sự giàu có về vật chất mà là sự giàu có về tinh thần.

- Sự nghèo khổ về vật chất không đáng sợ bằng sự nghèo nàn

về tâm hồn…

TO LẬP VĂN BẢN

7,0

Viết một bài văn ngắn trình bày suy nghĩ của mình về đức

tính trung thực trong khi thi và trong cuộc sống.

a. Đảm bảo cấu trúc của một bài văn nghị luận: Có đầy đủ

Mở bài, Thân bài, Kết bài. Mở bài giới thiệu được tác giả, tác

phẩm, đoạn trích; Thân bài triển khai được các luận điểm;

Kết bài khái quát được nội dung nghị luận

0,5

b. Xácđịnh đúng vấn đề cần nghị luận

0,5

c. Triển khai các luận điểm: vận dụng tốt các thao táclập

luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng

Học sinh có thể sắp xếp các luận điểm theo nhiều cách

Sau đây là một số gợi ý tham khảo:

- Giới thiệu khái quát câu chuyện.

- HS rút ra một trong những ý nghĩa sau hoặc có những cách

kiến giải khác nhưng phải hợp lí và có sức thuyết phục:

P/a 1 : + Tất cả mọi thứ trong cuộc sống đều phụ thuộc vào

cách nhìn cuộc sống của chúng ta. Nếu nhìn đời bằng thái độ

lạc quan, yêu đời, bằng tấm lòng nhân hậu, chúng ta sẽ thấy

cuộc sống tươi đẹp và đầy ý nghĩa.

P/a 2 : + Không nên có cái nhìn kì thị, phân biệt giàu nghèo

trong xã hội, cũng đừng tự than trách cuộc sống của mình,

những người có điều kiện vật chất đầy đủ tiện nghi chưa chắc

đã có hạnh phúc, có niềm vui.

P/a 3: + Bạn có thể có tất cả những gì bạn muốn ( tình yêu,

bạn bè, gia đình, sức khỏe ...) nhưng nếu tinh thần nghèv nàn

bạn sẽ không có gì cả.

- Bàn luận, mở rộng vấn đề:

+ Cuộc sống luôn chứa đựng những điều thú vị. Nếu biết

cách nhìn nhận cuộc sống đúng đắn, tích cực chúng ta sẽ tự

tạo cho mình niềm vui, niềm hạnh phúc.

+ Hãy bồi đắp cho đời sống tâm hồn ngày một phong phú,

rộng mở, sống chan hòa yêu thương với mọi người để cuộc

đời tươi đẹp và có ý nghĩa hơn.

+ Phê phán những người có tâm hồn cằn cỗi, nghèo nàn, chỉ

lo làm giàu về vật chất, tâm hồn tàn lụi ngay khi còn sống...

- Rút ra bài học cho bản thân.

Kết bài: Khái quát lại vấn đề

5,0

d. Sáng tạo: Cách diễn đạt độc đáo, có suy nghĩ riêng, sâu

sắc về vấn đề cần nghị luận.

0,5

e. Chính tả, dùng từ, đặt câu: Đảm bảo chuẩn chính tả,

chuẩn ngữ pháp của câu, ngữ nghĩa của từ.

0,5

Lưu ý chung:

1. Do đặc trưng của môn Ngữ văn, bài làm của thí sinh cần được đánh giá tổng

quát, tránh đếm ý cho điểm..

2. Chỉ cho điểm tối đa theo thang điểm với những bài viết đáp ứng đầy đủ những

yêu cầu đã nêu ở mỗi câu, đồng thời phải chặt chẽ, diễn đạt lưu loát, có cảm xúc.

3. Khuyến khích những bài viết có sáng tạo. Bài viết có thể không giống đáp án, có

những ý ngoài đáp án, nhưng phải có căn cứ xác đáng và lí lẽ thuyết phục.

4. Không cho điểm cao đối với những bài chỉ nêu chung chung, sáo rỗng hoặc

phần thân bài ở câu 2 phần làm văn chỉ viết một đoạn văn.

5. Cần trừ điểm đối với những lỗi về hành văn, ngữ pháp và chính tả.

……………………………………………………………………………..…………

………………………………………………………………………….……………

…………………………………………………………………………………………

Tuần: 11

Ngày soạn: 10/10

Ngày kí:

Tiết theo PPCT: 33, 34

KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM TỪ THẾ KỈ X

ĐẾN HẾT THẾ KỈ XIX

Bước1:Xácđịnhvấnđềcầngiảiquyết

- Tên bài học: “Khái quát văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX”

- Hình thức dạy: Dạy học trên lớp

- Chuẩn bị của GV và HS:

+ Chuẩn bị của giáo viên: Giáo án/thiết kế bài học. Các slides trình chiếu (nếu có).

Các phiếu học tập, bao gồm: các sơ đồ để HS điền thông tin, các bài tập dùng để

kiểm tra, đánh giá HS trong quá trình đọc hiểu.

+ Chuẩn bị của học sinh: Chuẩn bị bài ở nhà theo các yêu cầu sau: Đọc trước bài

“Khái quát văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX”trong SGK Ngữ văn 10,

Tập một. Soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn tìm hiểu cuối bài. Các sản phẩm

chuẩn bị được giao (diễn kịch, thực hiện hoạt động nhóm trong dạy học dự án…)

Bước2:Xácđịnhnộidung–chủđềbàihọc:

- Các thành phần chủ yếu và các giai đoạn phát triển của văn học viết Việt Nam từ

thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX.

- Nắm vững một số đặc điểm lớn về nội dung và hình thức của văn học trung đại

Việt Nam trong quá trình phát triển.

Bước3:Xácđịnhmụctiêubàihọc.

1. Về kiến thức

- Nắm được các thành phần chủ yếu và các giai đoạn phát triển của văn học viết

Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX.

- Nắm vững một số đặc điểm lớn về nội dung và hình thức của văn học trung

đại Việt Nam trong quá trình phát triển.

2. Về kĩ năng

a. Về kĩ năng chuyên môn

- Biết cách khái quát kiến thức.

b. Về kĩ năng sống

- Rèn luyện kĩ năng giao tiếp, kĩ năng làm việc nhóm.

3. Về thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Bồi dưỡng tình yêu, niềm tự hào về di sản văn học dân tộc.

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4.Phát triển năng lực:

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp hàng ngày

+ Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn học

+ Năng lực vận dụng kiến thức văn học vào cuộc sống…

Bước4:Thiếtkếtiếntrìnhbàihọc

1. HOT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

Hoạt động của Thầy và trò

Kiến thức cần đạt

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp học thành 4 nhóm tham gia trò

chơi:

Kế tên các tác giả, tác phẩm của văn học

Việt Nam từ đầu thế kỉ X – XIX.

Nhóm nào kể đúng và được nhiều, nhóm

đó chiến thắng

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận,

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết quả

thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

GV dẫn dắt vào bài mới:Văn học Việt Nam

trung đại phát triển qua mười thế kỉ và đã

đạt được nhiều thành tựu có giá trị to lớn đối

với nền văn học dân tộc. Bài học hôm nay, cô

sẽ hướng dẫn các em khái quát những đặc

điểm chính của văn học Việt Nam từ thế kỉ X

đến hết thế kỉ XIX.

HS nêu đúng tên các tác giả và tác phẩm

thuộc văn học Việt Nam từ đầu thế kỉ X

đến hết thế kỉ XIX.

2. HOT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động của GV – HS

Kiến thức cần đạt

Thao tác 1: Giáo viên hướng dẫn học

sinh tìm hiểu các thành phần chủ yếu

của nền văn học Việt Nam từ thế kỉ X

đến hết thế kỉ XIX

Mục tiêu: Giúp học sinh nắm được hai

I. Các thành phần chủ yếu của nền văn

học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ

XIX

1. Văn học chữ Hán

- Nền văn học viết bằng chữ Hán , xuất

thành phần chủ yếu của văn học Việt Nam

trung đại.

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông tin

phản hồi, thảo luận nhóm.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh làm

việc độc lập kết hợp với làm việc nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia HS thành 4 nhóm, chuyển giao

nhiệm vụ:

Nhóm 1- 2: Em hãy nêu các thành phần

của văn học từ X – XIX?

Nhóm 3 -4: Thành phần VH chữ Hán và

chữ Nôm được biểuhiện cụ thể như thế

nào?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Thao tác 2: Giáo viên hướng dẫn học

sinh tìm hiểu các giai đoạn phát triển

của văn học Việt Nam trung đại

Mục tiêu: Giúp học sinh nắm các giai

đoạn phát triển của văn học Việt Nam

trung đại.

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông tin

phản hồi, thảo luận nhóm.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh làm

việc độc lập kết hợp với làm việc nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia HS thành 4 nhóm, chuyển giao

nhiệm vụ: Mỗi nhóm tìm hiểu một giai

đoạn văn học theo các phương diện: bối

cảnh lịch sử, đặc điểm nội dung và nghệ

thuật, thành tựu, tác giả, tác phẩm tiêu

hiện sớm , tồn taị trong suốt quá trình

hình thành và phát triển của văn học

trung đại.

- Thể loại : Tiếp thu thể loại của văn học

Trung Quốc: Chiếu, biểu, hịch, cáo,

truyền kì, tiểu thuyết chương hồi …

2 . Văn học chữ Nôm

- Sáng tác bằng chữ Nôm – ra đời muộn

hơn văn học chữ Hán

- Thể loại : Chủ yếu là thơ, ít có tác

phẩm văn xuôi , phú , văn tế …

II. Các giai đoạn phát triển của văn học

Việt Nam từ đầu thế kỉ X đến hết thế kỉ

XIX

1. Giai đoạn từ thế kỉ X đến hết thế kỉ

XIV:

a. Ho àn cả nh lị ch

sử:

Bảo vệ tổ quốc, lập nhiều kì tích

trong kháng chiến chống ngoại xâm, chế

độ phong kiến Việt Nam phát triển đi lên.

b. Nội dun

g :

Yêu nước với âm hưởng hào hùng (

hàokhí Đông A ).

c. Ng hệ th

uật :

- Văn học chữ Hán: văn chính luận, văn

xuôi về lịch sử, thơ phú (ví dụ SGK).

- VănhọcchữNôm: Một số bài thơ phú

Nôm.

d. Tác g iả , tá c p hẩ m ti êu bi

ểu : SGK

2.iaiđoạntừthếkỉXVđếnhếtXVII:

a. Ho àn cả nh lị ch

sử:

- Kì tích trong cuộc kháng chiến chống

quân Minh.

- Chế độ phong kiến Việt Nam đạt

đến

biểu.

Nhóm 1: Giai đoạn từ thế kỉ X đến thế kỉ

XIV

Nhóm 2: Từ thế kỉ XV đến thế kỉ XVII.

Nhóm 3: Từ đầu thế kỉ XVIII đến nửa đầu

thế kỉ XIX.

Nhóm 4: Nửa cuối thế kỉ XIX.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

đỉnh cao cực thịnh, sau đó có những biểu

hiện khủng hoảng.

b. Nội dun

g :

Từ nội dung yêu nước với âm hưởng ngợi

ca chuyển sang nội dung phản ánh, phê

phán hiện thực xã hội phong kiến trên lập

trường đạo đức với cảm hứng củng cố,

phục hồi xã hội thái bình thịnh trị.

c. Ng hệ th

uật :

- Văn học chữ Hán: văn chính luận, văn

xôi tự sự.

- VănhọcchữNôm: có sự Việt hoá, sáng

tạo những thể loại văn học dân tộc (thơ

Nôm, khúc ngâm, diễn ca lịch sử).

d. Tá c g iả , tá c p hẩ m ti êu bi

ểu: SGK

3. Giai đoạn từ thế kỉ XVIII đến nửa

đầuthếXIX:

a. Ho àn cả nh lị ch

sử :

- Chế độ phong kiến suy thoái.

- Cuộc khởi nghĩa Tây Sơn ( Nguyễn

Huệ) lật đổ tập đoàn PK Đàng trong (

chúa Nguyễn) và Đàng ngoài( vua Lê

chúa Trịnh), đánh tan giặc ngoại xâm (

quân Xiêm quân Thanh )

- Triều Nguyễn khôi phục chế độ phong

kiến, hiểm hoạ xâm lược của thực dân

Pháp.

b. Nội dun

g :

Trào lưu nhân đạo chủ nghĩa.

c.Nghệ thuật:

- Thơ Nôm được khẳng định và đạt tới

đỉnh cao.

- Văn xuôi tự sự chữ Hán: tiểu thuyết

chương hồi.

d. Tá c g iả tá c p hẩ m ti êu bi

ểu : SGK

4.GiaiđoạnnửacuốiXIX:

a. Ho àn cả nh lị ch

sử:

- Thực dân Pháp xâm lược Việt Nam.

Nhân dân bất khuất chống giặc ngoại

xâm,

- Xã hội Việt Nam là xã hội thực dân

nữa phong kiến, văn hoá phương Tây

ảnh

hưởng tới đời sống xã hội Việt

Nam.

Thao tác 3: Giáo viên hướng dẫn học

sinh tìm hiểu những đặc điểm lớn về nội

dung của văn học Việt Nam trung đại

Mục tiêu: Giúp học sinh nắm được hai

thành phần chủ yếu của văn học Việt Nam

trung đại.

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông tin

phản hồi, thảo luận nhóm.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh làm

việc độc lập kết hợp với làm việc nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia HS thành 4 nhóm, chuyển giao

nhiệm vụ:

Nhóm 1: Văn học từ X – XIX có những

đặc điểm lớn nào về nội dung?

Nhóm 2: Chủ nghĩa yêu nước có những

biểu hiện nào?

Nhóm 3: Những biểu hiện của chủ nghĩa

nhân đạo trong văn học trung đại?

Nhóm 4: Cảm hứng thế sự được thể hiện

như thế nào trong văn học trung đại ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

b.. Nội dun

g :

- Văn học yêu nước mang âm hưởng bi

tráng.

- Thơ ca trữ tình, trào phúng (

Nguyễn

Khuyến, Tú Xương ).

c. Ng hệ th

uật :

- Thơ Nguyễn Khuyến, Tú Xương là

thành tựu nghệ thuật đặc sắc.

- Sáng tác chủ yếu vẫn theo những thể

loại và thi pháp truyền thống.

- Một số tác phẩm văn xuôi chữ quốc

ngữ đã bắt đầu đổi mới theo hướng hiện

đại hoa.

d. Tá c g iả , tá c p hẩ m ti êu bi

ểu : SGK

III. Những đặc điểm lớn về nội

dungvăn học Việt Nam từ đầu thế kỉ X

đến hết thế kỉ XIX

1. Chủ nghĩa yêu nước

- Là nội dung lớn xuyên suốt.

- Biểu hiện:

+ Gắn với tư tưởng “ trung quân ái

quốc”.

+ Ý thức độc lập tự chủ, tự cường, tự hào

dân tộc.

+ Lòng căm thù giặc, xót xa bi tráng lúc

nước mất nhà tan.

+ Tinh thần quyết chiến quyết thắng kẻ

thu.

+ Biết ơn ca ngợi những người hi sinh vì

nước.

+ Trách nhiệm khi xây dựng đất trong

thời bình. + Tình yêu thiên nhiên.

* Tác phẩm tiêu biểu : Nam quốc sơn hà

, (Lý Thường Kiệt) , Hịch tướng sĩ

(Trần Quốc Tuấn), Văn tế nghĩa sĩ Cần

Giuộc (Nguyễn Đình Chiểu)

2 . Chủ nghĩa nhân đạo

- Cũng là nội dung lớn xuyên suốt.

- Bắt nguồn từ truyền thống nhân đạo, từ

VHDG, tư tưởng Phật giáo, Nho giáo ,

Đạo giáo.

- Biểu hiện:

+ Lối sống “ thương người như thể

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Thao tác 4: Giáo viên hướng dẫn học

sinh tìm hiểu các đặc điểm lớn về mặt

nghệ thuật của văn học Việt Nam trung

đại

Mục tiêu: Giúp học sinh nắm các đặc

điểm lớn về mặt nghệ thuật của văn học

Việt Nam trung đại.

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông tin

phản hồi, thảo luận nhóm.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh làm

việc độc lập kết hợp với làm việc nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia HS thành 4 nhóm, chuyển giao

nhiệm vụ:

Nhóm 1: Thế nào là tính quy phạm? Vì

sao văn học Việt Nam trung đại vừa tuân

thủ tính quy phạm vừa phá vỡ tính quy

phạm?

Nhóm 2: Vì sao nói văn học Việt Nam

thương thân ”.

+ Lên án tố cáo những thế lực tàn bạo

chà đạp con người.

+ Khẳng định đề cao phẩm chất tài năng,

những khát vọng chân chính ( quyền

sống, quyền hạnh phúc, quyền tự do,

công lí, chính nghĩa… ) của con người

+ Cảm thông chia sẻ với số phận bất

hạnh của con người.

* Tác phẩm tiêu biểu: Truyện Kiều

(Nguyễn Du) ,Cung Oán ngâm khúc

(Nguyễn Gia Thiều), Chinh phụ ngâm

(Đặng Trần Côn)

3. Cảm hứng thế sự:

- Bày tỏ suy nghĩ, tình cảm về cuộc sống

con người, về việc đời.

- Tác giả hướng tới hiện thực cuộc sống,

xã hội đương thời để ghi lại “những điều

trông thấy”.

- Viết về nhân tình thế thái: Nguyễn Bỉnh

Khiêm.

- Đời sống nông thôn: Nguyễn Khuyến.

- Xã hội thành thị: Trần Tế Xương.

IV. Những đặc điểm lớn về nghệ thuật

của văn học từ X- hết XIX:

1.Tính qui phạm và sự phá vỡ tính qui

phạm:

- Sự qui định chặt chẽ theo khuôn

mẫu: thiên về ước lệ , tượng trưng.

- Tác giả tài năng: vừa tuân thủ vừa

phá vỡ tính qui phạm, phát huy cá tính

sáng tạo.

2.Khuynh hướng trang nhã và xu

hướng bình dị:

- Hướng tới vẻ tao nhã, mỹ lệ trang

trọng cao cả.

- Có xu hướng đưa văn học gần với đời

sống hiện tực, tự nhiên , bình dị.

3. Tiếp thu và dân tộc hoá tinh hao văn

học nướcngoài:

- Tiếp thu tinh hoa văn học Trung

Quốc.

- Dân tộc hoá: Sáng tạo chữ Nôm, Việt

trung đại có khuynh hướng trang nhã và

bình dị?

Nhóm 3 - 4: Việc tiếp thu và dân tộc hóa

tinh hóa văn hóa, văn học nước ngoài

được biểu hiện như thế nào trong văn học

trung đại Việt Nam?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

hoá thơ Đường luật thành thơ Nôm

Đường luật, sáng tạo các thể thơ dân tộc (

lục bát, song thất lụt bát, hát nói) sử dụng

lời ăn tiếng nói nhân dân trong sáng tác.

-> VHTĐ phát triển gắn bó với vận

mệnh đất nước và nhân dân, tạo cơ sở

vững chắc cho sự phát triển của văn học

thời kì sau.

3. HOT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Hoạt động của GV – HS

Mục tiêu: Giúp học sinh nắm các đặc điểm lớn

của văn học Việt Nam trung đại.

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông tin phản

hồi, thảo luận nhóm.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh làm việc

độc lập kết hợp với làm việc nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV: Yêu cầu hs đọc và trả lời câu hỏi.

Câu 1. Văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế

kỉ XIX (văn học trung đại) gồm những thành

phần văn học:

a. Văn học chữ Hán.

b. Văn học chữ Nôm.

c. Văn học chữ Hán và văn học chữ Nôm.

d. Văn học chữ quốc ngữ.

Câu 2. “Hào khí Đông A” là nội dung cơ bản

của văn học trung đại giai đoạn:

a. Giai đoạn 1 (TK X đến TK XIV).

b. Giai đoạn 2 (TK XV đến TK XVII).

Trả lời:

1= c

2= a

3= b

Kiến thức cần đạt

c. Giai đoạn 3 (TK XVIII đến nửa đầu TK XIX)

d. Giai đoạn 4 (nửa cuối TK XIX)

Câu 3.Tác giả văn học yêu nước xuất sắc nhất

giai đoạn 4 (nửa cuối TK XIX) là:

a. Nguyễn Khuyến

b. Nguyễn Đình Chiểu.

c. Trần Tế Xương.

d. Trần Quốc Tuấn

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết quả thảo

luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

4. HOT ĐỘNG VẬN DỤNG

Hoạt động của GV – HS

Kiến thức cần đạt

Hoạt động 4: Vận dụng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

học tập

GV: Yêu cầu hs đọc và trả lời câu

hỏi.

Viết đoạn văn khoảng 5 câu bày tỏ

suy nghĩ của mình về chủ nghĩa yêu

nước trong tác phẩm “Nam quốc

sơn hà” (Lý Thường Kiệt)

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào

bảng phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo

kết quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết

quả thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Gợi ý:

- Cần nêu được lòng tự tôn dân tộc, khẳng

định chủ quyền dân tộc

- Yêu nước gắn với yêu vua...

5. HOT ĐỘNG TÌM TÒI, MỞ RỘNG

Hoạt động của GV – HS

Kiến thức cần đạt

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV yêu cầu HS sưu tầm những bài viết

phê bình văn học về văn học Việt Nam từ

đầu thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX (đăng trên

báo/tạp chí hoặc trong cách sách chuyên

khảo) để làm tư liệu học tập. Nội dung các

bài viết có thể là:

- Đánh giá về giai đoạn văn học.

- Đánh giá về một bộ phận/xu hướng văn

học.

- Đánh giá về một tác giả (được học trong

CT và SGK Ngữ văn 10)

- Đánh giá về một tác phẩm (được học

trong CT và SGK Ngữ văn 10)

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ (làm bài

tập ở nhà)

Bước 3: Báo cáo kết quả tiết học sau

HS trình bày được suy nghĩ và cảm

nhận cá nhân về những bài viết đó.

........................................................................................................................................

...............................................................................................................................

Tuần:

Ngày soạn:

Ngày kí:

Tiết theo PPCT: 35 PHONG CÁCH NGÔN NGỮ SINH HOT

Bước1:Xácđịnhvấnđềcầngiảiquyết

- Tên bài học: PHONG CÁCH NGÔN NGỮ SINH HOT

- Hình thức dạy: Dạy học trên lớp

- Chuẩn bị của GV và HS:

+ Chuẩn bị của giáo viên: Giáo án/thiết kế bài học. Các slides trình chiếu (nếu có).

Các phiếu học tập, bao gồm: các bài tập dùng để kiểm tra, đánh giá HS trong quá

trình đọc hiểu.

+ Chuẩn bị của học sinh: Chuẩn bị bài ở nhà theo các yêu cầu sau: Đọc trước bài;

Soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn tìm hiểu cuối bài. Các sản phẩm chuẩn bị

được giao (diễn kịch, thực hiện hoạt động nhóm trong dạy học dự án…)

Bước2:Xácđịnhnộidung–chủđềbàihọc:

- Khái niệm ngôn ngữ sinh hoạt, phong cách ngôn ngữ sinh hoạt với những đặc

trưng cơ bản của nó

Bước3:Xácđịnhmụctiêubàihọc.

1. Kiến thức

- Nắm được các khái niệm ngôn ngữ sinh hoạt, phong cách ngôn ngữ sinh hoạt

với những đặc trưng cơ bản của nó.

- Nâng cao kĩ năng phân tích và sử dụng ngôn ngữ theo phong cách ngôn ngữ

sinh hoạt.

2. Kĩ năng

- Về kĩ năng chuyên môn: Biết giao tiếp đúng chuẩn mực phong cách ngôn ngữ.

- Về kĩ năng sống: Rèn luyện kĩ năng giao tiếp, kĩ năng làm việc nhóm.

3. Thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Nói và viết đúng phong cách ngôn ngữ.

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4.Phát triển năng lực:

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp hàng ngày

+ Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn học

+ Năng lực vận dụng kiến thức văn học vào cuộc sống…

Bước4:Thiếtkếtiếntrìnhbàihọc

Hoạt động của GV – HS

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: khởi động

Trả lời

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Trong các HĐGT sau, hoạt động

nàothuộc phong cách ngôn ngữ sinh

hoạt?

A. Hai người bạn tâm sự với nhau.

B. Bài giảng của cô giáo trên lớp.

C . Lời người mua và người bán hàng

D. Bài phát biểu trong hội thảo

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

GV dẫn dắt vào bài: Hàng ngày,

chúng ta vẫn sử dụng ngôn ngữ trong

hoạt động giao tiếp.Vậy ngôn ngữ sinh

hoạt là gì? Các dạng biểu hiện của nó

ntn? Bài học hôm nay, chúng ta sẽ tìm

hiểu các vấn đề ấy.

Hoạt động thuộc phong cách ngôn ngữ sinh

hoạt: A; C

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

Thao tác 1: Giáo viên hướng dẫn học

sinh tìm hiểu ngôn ngữ sinh hoạt

Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu khái niệm

ngôn ngữ sinh hoạt, các dạng tồn tại

của ngôn ngữ sinh hoạt.

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông tin

phản hồi, thảo luận nhóm.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập kết hợp với làm việc

nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

I. Ngôn ngữ sinh hoạt

1. Khái niệm ngôn ngữ sinh hoạt

1.Kháiniệmngônngữsinhhoạt:

a.Tìmhiểungữliệu:

- Cuộchộithoạidiễnraở:

+ Không gian (địa điểm): khu tập thể X.

+ Thời gian: buổi trưa.

- Nhânvậtgiaotiếp:

+ Lan, Hùng, Hương: là các nhân vật chính,

có quan hệ bạn bè, bình đẳng về vai giao tiếp.

+ Mẹ Hương, người đàn ông: là các nhân

vật phụ. Mẹ Hương có quan hệ ruột thịt với

Hương; người đàn ông và các bạn trẻ có quan

tập

GV cho HS thảo luận ngữ liệu 1/ sgk

HS đọc đoạn hội thoại, cho biết:

- Cuộc hội thoại diễn ra ở đâu, khi nào?

- Các nhân vật giao tiếp là những ai?

- Nội dung và mục đích của cuộc hội

thoại là gì? (Lời của các nhân vật tập

trung vào vấn đề gì? Hướng tới mục

đích giao tiếp ntn?)

- Từ ngữ và câu văn trong đoạn hội

thoại có đặc điểm gì?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

- Căn cứ vào kết quả phân tích cuộc hội

thoại trên, em hãy cho biết thế nào là

ngôn ngữ sinh hoạt?

- Các dạng biểu hiện của ngôn ngữ sinh

hoạt?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

hệ xã hội. Cả 2 người đó đều ở vai bề trên.

- Nộidunggiaotiếp: Lan và Hùng rủ Hương

cùng đi học.

- Hình thức giao tiếp: gọi- đáp.

- Mụcđíchgiaotiếp: cùng thúc giục nhau để

đến lớp đúng giờ quy định.

- Đặc điểm ngôn ngữ:

+ Sử dụng nhiều từ hô gọi, tình thái: ơi,

đi,à, chứ, với, gớm, ấy, chết thôi,...

+ Sử dụng các từ thân mật, suồng sã, khẩu

ngữ: lạch bà lạch bạch.

+ Câu: ngắn, có câu đặc biệt và câu tỉnh

lược.

b. Khái niệm: PCNNSH là lời ăn tiếng nói

hàng ngày dùng để thông tin, trao đổi ý nghĩ,

tình cảm, đáp ứng những nhu cầu trong cuộc

sống.

2. Các dạng biểu hiện của ngôn ngữ sinh

hoạt

- Ngôn ngữ sinh hoạt tồn tại ở cả dạng nói và

dạng viết:

+ Dạng nói: lời độc thoại, lời đối thoại.

+ Dạng viết: tin nhắn, nhật kí, thư từ.

- Dạng lời nói tái hiện (mô phỏng lời thoại tự

nhiên nhưng đã phần nào được gọt rũa, biên

tập lại ít nhiều có tính chất ước lệ, tính cách

điệu, có chức năng như tín hiệu nghệ thuật):

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

lời nói của các nhân vật trong các vở kịch,

chèo, truyện, tiểu thuyết,…

Hoạt động 3: Luyện tập

Thao tác 2: Giáo viên hướng dẫn học

sinh luyện tập về phong cách ngôn

ngữ sinh hoạt

Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu rõ hơn

những đặc trưng của ngôn ngữ sinh

hoạt

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông tin

phản hồi, thảo luận nhóm.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập kết hợp với làm việc

nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV chia HS thành 4 nhóm, chuyển giao

nhiệm vụ:

Nhóm 1- 2: Làm bài tập a/ sgk

Nhóm 3- 4: Làm bài tập b/ sgk

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

3.Luyệntập:

a. Lời nói chẳn g mất ti ền mu a ,

Lựa lời mà nói cho vừa l òng nh au .

- Câu 1: Lời nói là tài sản chung của cộng

đồng, ai cũng có quyền sử dụng.

- Câu 2: “Lựa

lời”

lựa chọn từ ngữ và

cách nói

việc sử dụng lời nói một cách có ý thức

và

phải chịu trách nhiệm về lời nói của mình.

“Vừa lòng nhau”

thể hiện sự tôn trọng,

giữ

phép lịch sự, làm vui lòng người nghe.

nghĩa của câu ca dao trên: khuyên răn chúng

ta phải nói năng thận trọng và có văn hóa.

Và ng th ì t hử lửa , t hử t han ,

Chu ôn g kêu t hử ti ến g, n g ươi ng oan

th ử l ời .

+ Phép so sánh đối chiếu giàu hình tượng, dễ

hiểu: Vàng- thử lửa, thử than —> Người

ngoan- thử lời, Chuông- thử tiếng

+ Người ngoan: người có năng lực và phẩm

chất tốt đẹp.

+ Lời: lời nói, hoạt động giao tiếp bằng ngôn

ngữ.

Ý nghĩa câu ca dao: Cách sử dụng

ngôn

ngữ trong hoạt đọng giao tiếp bằng lời

nói là

một thước đo quan trọng cho thấy phẩm chất

và năng lực của con người.

b.Nhậnxétvềdạngngônngữsinhhoạtvà

cáchdùngtừngữcủađoạntrích:

- Dạng ngôn ngữ sinh hoạt: dạng lời nói tái

hiện.

- Dùng nhiều từ địa phương Nam Bộ: quới

(quý), chén (bát), ngặt (nhưng), ghe (thuyền

nhỏ), rượt (đuổi), cực (đau).

Ý nghĩa: làm VB sinh động, mang

đậm

dấu ấn địa phương và khắc họa được

những

đặc điểm riêng của nhân vật Năm Hên.

Hoạt động 4: Vận dụng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Trả lời

Gv yêu cầu HS trả lời câu hỏi

Nhận xét nào sau đây không đúng với

ngôn ngữ sinh hoạt?

A. Ngôn ngữ được sử dụng tự do thoải mái.

B. Sử dụng từ tiếng lóng, từ địa phương,

từ chuyên biệt.

C. Ngôn ngữ được lựa chọn, gọt giũa,

không dùng từ địa phương, từ tiếng lóng.

D. Câu sử dụng tự do thoải mái, đôi khi

không tuân theo quy tắc ngữ pháp.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Nhận xét không đúng với ngôn ngữ sinh

hoạt: C

Hoạt động 5: Mở rộng, sáng tạo

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV cho HS đóng lại hoạt cảnh về cuộc

đối thoại giữa Hương, Lan, Hùng, mẹ

Hương, ông hàng xóm (đã chuẩn bị

trước).

Từ đó, yêu cầu một vài HS nhắc lại khái

niệm ngôn ngữ sinh hoạt và các dạng

biểu hiện của nó?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: Suy nghĩ, thảo luận cách đóng hoạt

cảnh.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS diễn hoạt cảnh

GV quan sát, hỗ trợ.

Để tổ chức buổi biểu diễn, lớp cần chọn ra

một số bạn có năng khiếu đóng kịch, tổ chức

phân vai, học lời thoại...

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

…………………………………………………………………………………………

Tuần:

Ngày soạn:

Ngày kí:

Tiết theo PPCT: 36

THUẬT HOÀI

Phạm Ngũ Lão

Bước1:Xácđịnhvấnđềcầngiảiquyết

- Tên bài học: THUẬT HOÀI

-Hình thức dạy: Dạy học trên lớp

- Chuẩn bị của GV và HS:

1. Đối với giáo viên

- Sách giáo khoa, sách giáo viên Ngữ văn 10 tập 1.

- Sơ đồ minh họa bài dạy.

- Bài giảng điện tử.

2. Đối với học sinh.

- Sách giáo khoa Ngữ văn 10 tập 1, vở ghi, vở soạn.

Bước2:Xácđịnhnộidung–chủđềbàihọc:

- Vẻ đẹp của hình tượng người anh hùng vệ quốc hiên ngang, lẫm liệt với lí tưởng

và nhân cách lớn lao; vẻ đẹp của thời đại với sức mạnh và khí thế hào hùng.

Bước3:Xácđịnhmụctiêubàihọc.

1. Về kiến thức

- Cảm nhận được vẻ đẹp của hình tượng người anh hùng vệ quốc hiên ngang, lẫm liệt

với lí tưởng và nhân cách lớn lao; vẻ đẹp của thời đại với sức mạnh và khí thế hào

hùng.

- Thấy được nghệ thuật của bài thơ: ngắn gọn, đạt tới độ súc tích cao.

2. Về kĩ năng

a. Về kĩ năng chuyên môn

- Rèn luyện kĩ năng đọc hiểu một tác phẩm thơ trung đại.

b. Về kĩ năng sống

- Rèn luyện kĩ năng giao tiếp, kĩ năng làm việc nhóm.

3. Về thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Bồi dưỡng nhân cách sống có lí tưởng, có ý chí, quyết tâm thực hiện lí

tưởng.

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4.Phát triển năng lực:

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp hàng ngày

+ Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn học

+ Năng lực vận dụng kiến thức văn học vào cuộc sống…

Bước4:Thiếtkếtiếntrìnhbàihọc

Hoạt động của GV - HS

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV cho HS xem phim tài liệu về việc

Phạm Ngũ Lão đan sọt…

Em hãy cho biết nội dung đoạn phim ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

- GV dẫn vào bài học:Trong lịch sử văn

học Việt Nam, Phạm Ngũ Lão chỉ để lại

hai bài thơ nhưng tên tuổi ông vẫn đứng

cùng hàng những tác giả danh tiếng

nhất của văn học thời Trần, của dòng

văn học yêu nước. Bài “Thuật hoài” là

một minh chứng tiêu biểu cho quy luật

sống còn của văn chương nghệ thuật:

“quý hồ tinh bất quý hồ đa” (Quý tinh

túy, không cốt nhiều). Tiết học hôm nay,

cô sẽ hướng dẫn các em tìm hiểu bài thơ

này. Mời các em mở sách giáo khoa

trang 115 chúng ta cùng tìm hiểu bài

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải

quyết của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải

quyết nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

học.

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

Thao tác 1: Giáo viên hướng dẫn học

sinh tìm hiểu chung về tác giả, tác

phẩm.

Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu những nét

khái quát về tác giả Phạm Ngũ Lão và

tác phẩm “Thuật hoài”.

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông tin

phản hồi, thảo luận nhóm.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập kết hợp với làm việc

nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV chia HS thành 2 nhóm, chuyển giao

nhiệm vụ:

Nhóm 1: Dựa vào phần Tiểu dẫn, em

hãy nêu những nét khái quát về tác giả

Phạm Ngũ Lão.

Nhóm 2: Bài thơ viết theo thể thơ gì?

Em hiểu thế nào về nhan đề “Thuật

hoài”? Nêu bố cục của tác phẩm.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Thao tác 2: Giáo viên hướng dẫn học

sinh đọc hiểu văn bản

Mục tiêu: Giúp học sinh cảm nhận được

vẻ đẹp của con người thời Trần qua hình

tượng trang nam nhi với lí tưởng và

nhân cách cao cả; cảm nhận được vẻ

đẹp của thời đại qua hình tượng “ba

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

+ Sinh năm 1255 mất 1320, người làng

Phù Ủng – huyện Đường Hào (nay là Ân

Thi – Hưng Yên).

+ Là con rể của Trần Hưng Đạo.

+ Có nhiều công lao trong cuộc kháng

chiến chống Nguyên - Mông.

+ Thích đọc sách, ngâm thơ và được

ngợi ca là người văn võ toàn tài.

- Tác phẩm còn lại: Tỏ lòng và Viếng

Thượng tướng quốc công Hưng Đạo

Đại Vương.

2. Tác phẩm

a. Thể loại

- Thất ngôn tứ tuyệt.

b. Nhan đề “thuật hoài”

- “Thuật hoài”: Tỏ lòng. (bày tỏ nỗi lòng

của mình).

c. Bố cục

- Hai câu đầu: vẻ đẹp của con người

thời Trần.

- Hai câu sau: Nỗi lòng của tác giả

II. Đọc hiểu văn bản

1. So sánh nguyên tác và bản dịch

- Nguyên tác: hoành sóc => Cầm ngang

ngọn giáo.

- Bản dịch: Múa giáo.

=> Bản dịch làm giảm phần nào sự

đường bệ, vững chãi của hình tượng.

2. Hai câu đầu

quân” với sức mạnh và khí thế hào

hùng; nắm được những nét đặc sắc về

nghệ thuật của bài thơ.

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông tin

phản hồi, thảo luận nhóm.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập kết hợp với làm việc

nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV chia HS thành 4 nhóm, chuyển giao

nhiệm vụ:

Nhóm 1: So sánh nguyên tác và bản

dịch.

Nhóm 2: Vẻ đẹp của con người thời

Trần được tái hiện qua những hình ảnh

nào? Từ những hình ảnh đó, em có cảm

nhận gì về vẻ đẹp của con người thời

Trần?

Nhóm 3: Nợ công danh mà tác giả nói

tới trong hai câu thơ cuối có thể hiểu

theo nghĩa nào? Phân tích ý nghĩa của

nỗi thẹn trong hai câu thơ cuối.

Nhóm 4: Qua những lời thơ tỏ lòng, em

thấy hình ảnh trang nam nhi đời Trần

mang vẻ đẹp như thế nào? Điều đó có ý

nghĩa gì đối với tuổi trẻ hôm nay và

ngày mai?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Hai câu đầu:Vẻ đẹp kì vĩ của con người

và khíthế hào hùng của thời đại.

* Câu 1: Vẻ đẹp của con người thể hiện

a. Câu 1 – Vẻ đẹp của con người thời

Trần.

- Chủ thể trữ tình: tác giả - tráng sĩ đời

Trần.

- Tư thế của con người: hoành sóc =>

cầm ngang ngọn giáo.

+ Thể hiện tinh thần xông pha, tư thế làm

chủ chiến trường, lẫm liệt, hiên ngang

giữa trời đất.

+ Tư thế sẵn sàng xung trận với vũ khí

chĩa thẳng về phía kẻ thù.

- Thời gian: kháp kỉ thu (không phải

trong chốc lác mà mấy năm rồi( trãi dài

theo năm tháng).

- Không gian: giang sơn, non sông, đất

nước.

=> Bối cảnh thời gian và không gian lớn

lao, kì vĩ, làm nổi bật tầm vóc lớn lao

của con người. Có thể nói, ngọn giáo mà

con người cầm chắc trong tay có chiều

dài được đo bằng chiều dài của núi sông

và con người ấy cũng mang tầm vóc của

núi sông, của trời đất.

- Sứ mệnh của con người: trấn giữ, bảo

vệ giang sơn => sứ mệnh thiêng liêng,

cao cả.

=> Câu thơ đầu của bài thơ dựng lên

hình ảnh người tráng sĩ cầm ngang ngọn

giáo mà trấn giữ đất nước. Con người ấy

xuất hiện với một tư thế hiên ngang

mang tầm vóc vũ trụ.

b. Câu 2: Vẻ đẹp của quân đội nhà Trần.

- “Tam quân”: ba quân => hình ảnh quân

đội nhà Trần, cũng là hình ảnh biểu trưng

cho sức mạnh của dân tộc.

- Hình ảnh so sánh: “tam quân tì hổ khí

thôn ngưu”:

+ Ba quân như hổ báo, khí thế nuốt trôi

trâu.

+ Ba quân như hổ báo, khí thế át sao

Ngưu.

=> Hình ảnh so sánh vừa cụ thể hóa sức

mạnh vật chất của ba quân, vừa khái quát

ở:

Tư thế: Cắp ngang ngọn giáo ( hoành

sóc ). Cây trường giáo như phải đo bằng

chiều ngang của non sông

tư thế

hiên

ngang.

Tầm vóc: sánh ngang tầm vũ trụ

con người kì vĩ như át cả không gian,

thời gian.

+ Không gian( non sông): mở ra theo

chiều rộng của núi sông và chiều cao

của sao Ngưu.

+ Thời gian( cáp kỉ thu): không phải

trong chốc lác mà mấy năm rồi( trãi dài

theo năm tháng).

- Hành động : Trấn giữ đất nước

-> Hình ảnh người tráng sĩ xông xáo

tung hoành, bất chấp nguy hiểm luôn

vươn tới khát vọng hoài bão lớn.

* Câu 2:

- Ba quân: + Quân đội nhà Trần ( nghĩa

hẹp) + Sức mạnh dân tộc ( nghĩa rộng)

- Như hổ báo So

Nuốt trôi trâu sánh

Vừa cụ thể hoá sức mạnh vật chất

của

ba quân, vứa khái quát hoá sức

mạnh

tinh thần của đất nước đang bừng bừng

hào khí Đông A.

Hai câu cuối: Cái chí và cái tâm của

người anhhùng

* Cái chí:

- Là chí làm trai mang tư tưởng tích cực:

Lập công( để lại sự nghiệp) , lập

danh(để lại tiếng thơm) được coi là món

nợ đời phải trả.

- Chí làm trai có tác dụng cổ vũ con

người từ bỏ lối sống tầm thường ích kỉ

sẳn sàng chiến đấu cho sự nghiệp cứu

nước , cứu dân.

* Cái tâm: thể hiện qua nỗi

- “ Thẹn ”:+ Chưacó tài mưu lược lớn

như Vũ Hầu

+ Vì chưa trả xong nợ nước

Nỗi “ Thẹn” không làm con

người

hóa sức mạnh tinh thần, dũng khí

của quân đội nhà Trần, làm nổi bật sức

mạnh sánh ngang tầm vũ trụ của cả

dân tộc. Câu thơ gây ấn tượng mạnh

bởi sự kết hợp giữa hình ảnh khách

quan và cảm nhận chủ quan, giữa

hiện thực và lãng mạn.

=> Trong hai câu thơ đầu, hình ảnh

tráng sĩ được lồng vào hình ảnh dân

tộc một cách hài hòa, thể hiện rõ chất

sử thi và

hào khí Đông

2. Hai câu

- “Công danh trái”: nợ công danh,

món

nợ phải trả của kẻ làm trai, món nợ

với cuộc đời, với non sông, đất

nước chứ

không phải thứ công danh bình

thường

mang màu sắc cá

nhân.

- “Tu tính nhân gian thuyết Vũ

Hầu”: thẹn khi nghe chuyện Vũ Hầu =>

“Thẹn”

vì chưa có tài mưu lược lớn Vũ Hầu

Gia Cát Lượng để trừ giặc, cứu nước

=> Nỗi

thẹn của sự khiêm tốn, của nhân cách

cao đẹp, của một con người mang hoài

bão, ý chí lớn lao.

=> Hai câu thơ đã thể hiện sự khiêm tốn,

nhân cách cao đẹp, thái độ tự vấn nghiêm

khắc, ý nguyện lập công, lí tưởng sống

cao đẹp, hùng tâm tráng trí, tình yêu

thấp bé đi mà trái lại nâng cao nhân cách

con người.

Thao tác 3: Gv hướng dẫn HS tổng kết

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV: Em hãy khái quát những nét đặc sắc

về nội dung và nghệ thuật của bài thơ

“Thuật hoài”.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời vào

giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến

thức

nhân dân, đất nước cháy bỏng của Phạm

Ngũ Lão.

=> Nhà thơ đã không chỉ bộc lộc khát

vọng riêng của mình mà còn thể hiện

khát vọng của một dân tộc, một đất nước,

một triều đại trong cuộc đấu tranh chống

quân xâm lược Mông – Nguyên.

III. Tổng kết

1. Nội dung văn bản

Thể hiện lí tưởng cao cả của vị danh

tướng Phạm Ngũ Lão, khắc ghi dấu ấn

đáng tự hào về một thời kì oanh liệt, hào

hùng của lịch sử dân tộc.

2. Nghệ thuật

- Hình ảnh thơ hoành tráng, thích hợp

với việc tái hiện khí thế hào hùng của

thời đại và tầm vóc, chí hướng của người

anh hùng.

- Ngôn ngữ cô đọng, hàm súc, có sự dồn

nén cao độ về cảm xúc.

III. Tổng kết

1. Nội dung văn bản

Thể hiện lí tưởng cao cả của vị danh

tướng Phạm Ngũ Lão, khắc ghi dấu ấn

đáng tự hào về một thời kì oanh liệt, hào

hùng của lịch sử dân tộc.

2. Nghệ thuật

- Hình ảnh thơ hoành tráng, thích hợp

với việc tái hiện khí thế hào hùng của

thời đại và tầm vóc, chí hướng của người

anh hùng.

- Ngôn ngữ cô đọng, hàm súc, có sự dồn

nén cao độ về cảm xúc.

Hoạt động 3: Luyện tập

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Kể tên những bài thơ trữ tình trung đại

Việt Nam mà biết? Các bài thơ đó được

viết bằng ngôn ngữ nào?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời vào

giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Một số bài thơ trữ tình trung đại:

Nhàn - Nguyễn Bỉnh Khiêm

Quốc tộ - Đỗ Pháp Thuận

Cáo tật thị chúng - Mãn Giác

Quy hứng - Nguyễn Trung Ngạn.

- Viết bằng chữ Hán và chữ Nôm.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến

thức

Hoạt động 4: Vận dụng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Cõu 1:Bài thơ “ Tỏ lòng” gợi cho em

cảm nhận được?

a. ý chí sắt đá của con người thời

Trần.

b. Ước mơ công hầu, khanh tướng

thời nhà Trần.

c. ý nguyện về sự hi sinh củacon

người thời Trần.

Câu 2: Cảm hứng chủ đạo qua hai câu

thơ cuối thể hiện ?

a. Lý tưởng công danh.

b. Ước mơ về cuộc sống thanh bỡnh.

c. Tấm lòng thương dân tha thiết.

d. Cái chí, cái tâm của ngời anh

hùng.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời vào

giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

Trả lời

1= a

2= d

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến

thức

Hoạt động 5: Mở rộng, sáng tạo

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Hãy nêu những hiểu biết của em về Gia

Cát Lượng- Vũ Hầu ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời vào

giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến

thức

Gợi ý :

+ Gia Cát Lượng là người tài năng xuất

chúng và trung thành. Ông đã lập những

mưu kế tài giỏi để giúp cho Lưu Bị lập

nên nhà Thục, đánh bại tên tướng gian

hùng là Tào Tháo.

+ Một trong các mưu kế của Khổng

Minh còn lưu truyền lại cho đến ngày

nay là chuyện ông dùng “kế hỏa công”.

Tức là cho quân lính bắn từ xa những

mũi tên có tẩm dầu để đốt cháy những

chiến thuyền lớn của Tào Tháo, khiến

cho Tào Tháo tổn thất nặng nề mà phải

lui quân.

+ Ngoài ra, ông cũng có những cách để

tập luyện cho quân lính bắn những mũi

tên đi rất xa.

…………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………..

Tuần:

Ngày soạn:

Ngày kí:

Tiết theo PPCT: 37

CẢNH NGÀY HÈ

(BẢO KÍNH CẢNH GIỚI SỐ 43) - Nguyễn Trãi

Bước1:Xácđịnhvấnđềcầngiảiquyết

- Tên bài học: CẢNH NGÀY HÈ

- Hình thức dạy: Dạy học trên lớp

- Chuẩn bị của GV và HS:

+ Chuẩn bị của giáo viên: Giáo án/thiết kế bài học. Các slides trình chiếu (nếu có).

Các bài tập dùng để kiểm tra, đánh giá HS trong quá trình đọc hiểu.

+ Chuẩn bị của học sinh: Chuẩn bị bài ở nhà theo các yêu cầu sau: Đọc trước bài ;

Soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn tìm hiểu cuối bài. Các sản phẩm chuẩn bị

được giao (diễn kịch, thực hiện hoạt động nhóm trong dạy học dự án…)

Bước2:Xácđịnhnộidung–chủđềbàihọc:

- Vẻ đẹp độc đáo của bức tranh ngày hè và tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu

nhân dân, đất nước của Nguyễn Trãi

- Nghệ thuật của thơ Nôm Nguyễn Trãi: bình dị, tự nhiên, đan xen câu lục vào thơ

thất ngôn.

Bước3:Xácđịnhmụctiêubàihọc.

1. Về kiến thức

- Cảm nhận được vẻ đẹp độc đáo của bức tranh ngày hè và tâm hồn yêu thiên

nhiên, yêu đời, yêu nhân dân, đất nước của Nguyễn Trãi.

- Thấy được đặc sắc nghệ thuật của thơ Nôm Nguyễn Trãi: bình dị, tự nhiên,

đan xen câu lục vào thơ thất ngôn.

2. Về kĩ năng

1. Về kĩ năng chuyên môn

- Rèn luyện kĩ năng đọc hiểu một tác phẩm thơ trung đại.

2. Về kĩ năng sống

- Rèn luyện kĩ năng giao tiếp, kĩ năng làm việc nhóm.

3. Về thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Bồi dưỡng lòng yêu thiên nhiên, yêu đất nước.

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4.Phát triển năng lực:

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp hàng ngày

+ Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn học

+ Năng lực vận dụng kiến thức văn học vào cuộc sống…

Bước4:Thiếtkếtiếntrìnhbàihọc

Hoạt động của Gv - HS

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV cho HS xem phim tài liệu về

Nguyễn Trãi…

Em hãy cho biết nội dung đoạn phim ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Gv dẫn dắt vào bài: Bài “Bảo kính

cảnh giới 43” (Cảnh ngày hè) chính là

một trong những tác phẩm được coi là

tấm gương báu răn mình, nhưng qua

đó, ta thấy đậm nét cuộc sống, tâm sự,

tâm hồn cao đẹp của Ức Trai. Bài học

hôm nay, cô và các em cùng tìm hiểu

tác phẩm này.

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết

của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

Thao tác 1: Giáo viên hướng dẫn học

sinh tìm hiểu chung về tác giả, tác

phẩm.

Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu những

nét khái quát về tập thơ “Quốc âm thi

tập” và tác phẩm Cảnh ngày hè.

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông

tin phản hồi, thảo luận nhóm.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập kết hợp với làm việc

nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

I. Tìm hiểu chung

1. Tập thơ “Quốc âm thi tập”

- Là tập thơ Nôm sớm nhất của văn học

Việt Nam trung đại hiện còn.

- Với tập thơ này, Nguyễn Trãi đã đặt nền

tập

GV chia HS thành 2 nhóm, chuyển

giao nhiệm vụ:

Nhóm 1: Dựa vào phần Tiểu dẫn, em

hãy nêu những nét khái quát về tập thơ

Quốc âm thi tập?

Nhóm 2: Nêu xuất xứ bài thơ “Cảnh

ngày hè”. Bài thơ được viết theo thể

thơ gì? Nêu bố cục của tác phẩm.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức,

Thao tác 2: Giáo viên hướng dẫn học

sinh đọc hiểu văn bản

móng cho sự phát triển của thơ tiếng

Việt.

- Tập thơ gồm bốn phần:

+ Vô đề: Ngôn chí, Mạn thuật, Tự thán,

Bảo kính cảnh giới,...

+ Môn thì lệnh: về thời tiết.

+ Môn hoa mộc: về cây cỏ.

+ Môn cầm thú: về thú vật.

- Nội dung: Thể hiện vẻ đẹp của con người

Nguyễn Trãi với 2 phương diện:

+ Người anh hùng với lí tưởng nhân nghĩa,

yêu nước, thương dân.

+ Nhà thơ với tình yêu thiên nhiên, quê

hương, đất nước, cuộc sống, con người.

- Nghệ thuật:

+ Việt hóa thơ thất ngôn bát cú Đường

luật, sáng tạo thể thất ngôn xen lục ngôn.

+ Ngôn ngữ vừa trang nhã, trau chuốt vừa

bình dị, tự nhiên, gần với đời sống thường

ngày.

Vô đề, Môn thì lệnh, Môn hoa mộc, Môn

cầm thú.

2. Tác phẩm “Cảnh ngày hè” – “Bảo

kính cảnh giới”

- Là bài thơ số 43 trong 61 bài thơ thuộc

mục “Bảo kính cảnh giới”.

- Thể thơ: Thất ngôn bát cú.

- Bố cục:

+ Bức tranh thiên nhiên cảnh ngày hè.

+ Tâm sự của tác giả.

II. Đọc hiểu văn bản

1. Bức tranh thiên nhiên

-“Rồi hóng mát thuở ngày trường”: Câu

Mục tiêu: Giúp học sinh cảm nhận

được vẻ đẹp độc đáo của bức tranh

ngày hè và tâm hồn yêu thiên nhiên,

yêu đời, yêu nhân dân, đất nước của

Nguyễn Trãi; thấy được đặc sắc nghệ

thuật của thơ Nôm Nguyễn Trãi: bình

dị, tự nhiên, đan xen câu lục vào thơ

thất ngôn.

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông

tin phản hồi, thảo luận nhóm.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập kết hợp với làm việc

nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV chia HS thành 4 nhóm, chuyển

giao nhiệm vụ:

Nhóm 1: Bức tranh thiên nhiên ngày hè

được thể hiện qua những hình ảnh nào?

Phân tích sự hài hòa của âm thanh, màu

sắc, cảnh vật và con người?

Nhóm 2: Trong bài thơ có nhiều động

từ (cụm động từ) diễn tả trạng thái của

cảnh ngày hè, đó là những động từ

(cụm động từ) nào? Từ những động từ

(cụm động từ) đó, em cảm nhận gì về

trạng thái của cảnh vật được miêu tả

trong bài thơ.

Nhóm 3: Nhà thơ đã cảm nhận cảnh vật

bằng những giác quan nào? Qua sự

cảm nhận đó, em thấy Nguyễn Trãi là

người có tấm lòng như thế nào đối với

thiên nhiên?

Nhóm 4: Hai câu thơ cuối cho ta hiểu

tấm lòng của Nguyễn Trãi đối với

người dân như thế nào? Âm điệu của

câu thơ lục ngôn (Sáu chữ) khác âm

điệu của những câu thơ bảy chữ như

thế nào? Sự thay đổi âm điệu như vậy

có tác dụng gì trong việc thể hiện tình

cảm của tác giả?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

thơ với nhiều thanh trầm, thể hiện sự thanh

nhàn, tâm thế ung dung, thư thái của con

người.

- Hình ảnh: Hòe, tán rợp giương, thạch lưu,

hồng liên, chợ cá làng ngư phủ => Hình

ảnh đặc trưng của ngày hè.

- Màu sắc: Màu lục của lá hòe làm nổi bật

màu đỏ của thạch lựu, màu hồng của cánh

sen; ánh mặt trời buổi chiều như dát vàng

lên những tán hòe xanh => hài hòa, rực rỡ.

- Âm thanh:

+ Tiếng ve inh ỏi – âm thanh đặc trưng của

ngày hè.

+ Tiếng lao xao của chợ cá: âm thanh đặc

trưng của làng chài.

- Thời gian: Cuối ngày, lúc mặt trời sắp

lặn, nhưng sự sống dường như không dừng

lại.

- Nhà thơ sử dụng nhiều cụm động từ thể

hiện trạng thái căng tràn của tự nhiên: “tán

rợp giương”, “đùn đùn”, “phun thức đỏ”,

“tiễn mùi hương” => Có một cái gì thôi

thúc từ bên trong, đang ứa căng, đầy sức

sống.

=> Bức tranh cảnh ngày hè chan hòa ánh

sáng, màu sắc và hương thơm.

=> Qua bức tranh thiên nhiên sinh động và

đầy sức sống, ta thấy được sự giao cảm

mạnh mẽ và tinh tế của nhà thơ đối với

cảnh vật. Nhà thơ đã đón nhận cảnh vật

bằng nhiều giác quan: thị giác, thính giác,

khứu giác và cả sự liên tưởng. Tất cả cho

thấy tấm lòng yêu thiên nhiên, tâm hồn

nhạy cảm, tinh tế của Ức Trai thi sĩ.

2. Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi

- Tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu

cuộc sống:

+ Tâm trạng thư thái khi đón nhận cảnh vật

thiên nhiên.

+ Cảm nhận thiên nhiên bằng tất cả các

giác quan. Thiên nhiên qua cảm xúc của

nhà thơ trở nên sinh động, đáng yêu và tràn

đầy nhựa sống.

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Cây hoè: + Động từ mạnh “đùn đùn”

gợi tả sự vận động của một nguồn sống

mãnh liệt, sôi trào.

+ Kết hợp với hình ảnh miêu tả “tán

rợp giương”- tán giương lên che rợp.

Hình ảnh cây hoè đang ở độ

phát

triển, có sức sống mãnh liệt.

Hoa lựu: Động từ mạnh “phun” thiên

về tả sức sống. Nó khác với tính từ “lập

loè” trong thơ Nguyễn Du (Dưới trăng

quyên đã gọi hè/ Đầu tường lửa lựu lập

loè đơm bông) thiên về tạo hình sắc.

Động từ mạnh “phun” diễn tả

trạng

thái tinh thần của sự vật, gợi tả những

bông thạch lựu bung nở tựa hồ một cơn

mưa hoa.

* Hoa sen: “tiễn mùi hương”- ngát mùi

hương.

Tính từ “ngát” gợi sự bừng nở, khoe

sắc, toả hương ngào ngạt của hoa sen

mùa hạ

Thao tác 3: Tổng kết

- Tấm lòng ưu ái với dân, với nước:

+ Ước có được chiếc đàn của vua Thuấn để

gảy khúc Nam phong, ca ngợi cảnh thái

bình.

+ Mong ước “dân giàu đủ khắp đòi

phương”: mong mỏi về cuộc sống an lạc

của người dân ở mọi phương trời.

+ Tâm thế hướng về cảnh vật nhưng tâm

hồn, tình cảm vẫn hướng về người dân lao

động

+ Câu thơ 6 chữ dồn nén cảm xúc cả bài

thơ

điểm kết tụ của hồn thơ Ức

Trai

không phải ở thiên nhiên tạo vật mà

chính

ở cuộc sống con người, ở nhân dân.

III. Tổng kết

1. Nội dung:

- Mục tiêu: Giúp học sinh khái quát

những nét đặc sắc về nội dung và nghệ

thuật của tác phẩm.

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông

tin phản hồi.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV: Em hãy khái quát những nét đặc

sắc về nội dung và nghệ thuật của bài

thơ “Cảnh ngày hè”,

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời vào

giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến

thức

- Bức tranh cảnh ngày hè tràn đầy sức

sống, sinh động vừa giản dị, dân dã đời

thường vừa tinh tế, gợi cảm.

- Tình yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu

cuộc sống, tấm lòng vì dân, vì nước của tác

giả.

2. Nghệthuật:

- Cách ngắt nhịp đặc biệt: 3/4 ở câu 3 và

câu

tập trung sự chú ý của người

đọc, làm nổi bật hơn cảnh vật trong ngày

hè.

- Thể thơ: thất ngôn xen lục ngôn.

- Ngôn ngữ: giản dị mà tinh tế, biểu

cảm

Hoạt động 3: Luyện tập

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Qua bài thơ, em thấy bản thân mình

cần có trách nhiệm như thế nào đối với

quê hương, đất nước?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời vào

giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến

thức

Trách nhiệm của bản thân:

- Giữ gìn, bảo vệ những di sản thiên nhiên

- Biết yêu cuộc sống bình dị nơi thôn dã

- Có trách nhiệm xây dựng quê hương, đất

nước.

Hoạt động 4: Vận dụng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Tìm đọc một số bài thơ trong mục Bảo

kính cánh giới của Nguyễn Trãi ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời vào

giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến

thức

Gợi ý:

BẢO KÍNH CẢNH GIỚI (Số 1)

Nguyễn Trãi

Đạo đức hiền lành được mọi phương,

Tự nhiên cả muốn chúng suy nhường.

Lợi tham hết lấy, nhiều thì cạnh,

Nghĩa phải đem cho, ít chẳng phường.

Sự thế sá phòng khi được mất,

Lòng người tua đoán thuở mừng thương.

"Chẳng nhàn" xưa chép lời truyền bảo,

Khiến chớ cho qua một đạo thường.

BẢO KÍNH CẢNH GIỚI (Số 21)

Nguyễn Trãi

Ở bầu thì dáng ắt nên tròn.

Xấu tốt đều thì rắp khuôn.

Lân cận nhà giàu no bữa cám;

Bạn bè kẻ trộm phải đau đòn.

Chơi cùng bầy dại nên bầy dại;

Kết mấy người khôn học nết khôn.

Ở đấng thấp thì nên đấng thấp.

Đen gần mực đỏ gần son.

Hoạt động 5: Mở rộng, sáng tạo

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

1.Câu thơ “Rồi hóng mát thuở ngày

trường” gợi điều gì về nhân vật trữ

tình?

a,Con người bon chen, tất bật

b.Con người nhàn nhã thư thái

c.Con người vất vả mệt mỏi

d.Con người buồn bã, đau khổ

2. Xác định các loài hoa và màu sắc

đặc trưng của từng loài? Cảnh ngày hè

được miêu tả như thế nào?

3.Câu thơ:Lao xao chợ cá làng ngư phủ

sử dụng biện pháp tu từ nào? Tác dụng

của biện pháp đó?

4.Từ láy “lao xao” có tác dụng biểu

hiện cuộc sống như thế nào?

5.Nội dung chủ đạo mà anh/chị cảm

Gợi ý:

1.b.Con người nhàn nhã thư thái

2.Hoa hòe màu xanh, hoa lựu đỏ, hoa sen

hồng

- Cảnh tươi tắn, rực rỡ…

- Cảnh bình dị, đặc trưng cho mùa hè ...

3. Biện pháp đảo ngữ: Đưa 2 từ láy ” lao

xao” và “dắng dỏi” lên đầu câu

Tác dụng: miêu tả âm thanh sôi động của

cuộc sống

4. “lao xao” : từ láy tượng thanh, miêu tả

âm thanh huyên náo của chợ cá, cuộc sống

no đủ, thái bình của người dân chài lưới.

5.Nội dung chủ đạo: Tâm hồn yêu thiên

nhiên, khát vọng cao cả gắn liền với tấm

lòng yêu nước thương dân của Nguyễn

Trãi.

nhận được từ bài thơ là gì?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời vào

giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến

thức

…………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………..

Tuần:

Ngày soạn:

Ngày kí:

Tiết theo PPCT: 38

NHÀN

Nguyễn Bỉnh Khiêm

Bước1:Xácđịnhvấnđềcầngiảiquyết

- Tên bài học: NHÀN

- Hình thức dạy: Dạy học trên lớp

- Chuẩn bị của GV và HS:

+ Chuẩn bị của giáo viên: Giáo án/thiết kế bài học. Các slides trình chiếu (nếu có).

Các phiếu học tập, bao gồmcác bài tập dùng để kiểm tra, đánh giá HS trong quá trình

đọc hiểu.

+ Chuẩn bị của học sinh: Chuẩn bị bài ở nhà theo các yêu cầu sau: Đọc trước bài

trong ; Soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn tìm hiểu cuối bài. Các sản phẩm

chuẩn bị được giao (diễn kịch, thực hiện hoạt động nhóm trong dạy học dự án…)

Bước2:Xácđịnhnộidung–chủđềbàihọc:

- Quan niệm sống nhàn và cảm nhận được vẻ đẹp nhân cách của Nguyễn Bỉnh

Khiêm.

Bước3:Xácđịnhmụctiêubàihọc.

1. Về kiến thức

- Hiểu đúng quan niệm sống nhàn và cảm nhận được vẻ đẹp nhân cách của

Nguyễn Bỉnh Khiêm.

- Biết cách đọc một bài thơ kết hợp giữa trữ tình và triết lí có cách nói ẩn ý,

thâm trầm và sâu sắc.

2. Về kĩ năng

a. Về kĩ năng chuyên môn

- Rèn luyện kĩ năng đọc hiểu một tác phẩm thơ trung đại.

b. Về kĩ năng sống

- Rèn luyện kĩ năng giao tiếp, kĩ năng làm việc nhóm.

3. Về thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Trân trọng nhân cách Nguyễn Bỉnh Khiêm, lựa chọn một cách sống

tích cực.

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4.Phát triển năng lực:

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp hàng ngày

+ Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn học

+ Năng lực vận dụng kiến thức văn học vào cuộc sống…

Bước4:Thiếtkếtiếntrìnhbàihọc

Hoạt động của GV - HS

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV cho HS xem phim tài liệu về

Nguyễn Bỉnh Khiêm…

Em hãy cho biết nội dung đoạn phim ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo

kết quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Gv dẫn dắt vào bài:Sống gần trọn thế

kỉ XVI, Nguyễn Bỉnh Khiêm đã chứng

kiến biết bao điều bất công ngang

trái của xã hội phong kiến. Chính vì

vậy, ông chán nản và lui về sống tại

quê nhà với triết lí : “Nhàn một ngày

là tiên một ngày”. Để hiểu thêm về

quan niệm sống của ông, bài học hôm

nay, cô sẽ hướng dẫn các em tìm

hiểu bài thơ “ Nhàn “.

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết

của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

Thao tác 1: Giáo viên hướng dẫn

học sinh tìm hiểu chung về tác giả,

tác phẩm.

Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu những

nét khái quát về tác giả Nguyễn Bỉnh

Khiêm và tác phẩm “Nhàn”.

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông

tin phản hồi, thảo luận nhóm.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập kết hợp với làm việc

nhóm.

- Các bước thực hiện:

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491 –

1585)

- Quê: Vĩnh Bảo, Hải Phòng.

- Đỗ trạng nguyên năm 1535 và làm quan

dưới triều Mạc.

- Được phong tước Trình quân công, Trình

Tuyền Hầu nên thường được gọi là trạng

Trình.

- Khi làm quan, ông dâng sớ vạch tội và xin

chém đầu mười tám tên lộng thần, vua

không nghe, ông bèn cáo quan về quê dạy

học.

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV chia HS thành 2 nhóm, chuyển

giao nhiệm vụ:

Nhóm 1: Dựa vào phần Tiểu dẫn, em

hãy nêu những nét khái quát về tác

giả Nguyễn Bỉnh Khiêm.

Nhóm 2: Nêu những nét khái quát về

tác phẩm “Nhàn” (Thể thơ, bố cục,

nhan đề).

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo

kết quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức,

Thao tác 2: Giáo viên hướng dẫn

học sinh đọc hiểu văn bản

Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu đúng

quan niệm sống nhàn và cảm nhận

được vẻ đẹp nhân cách của Nguyễn

Bỉnh Khiêm.

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông

tin phản hồi, thảo luận nhóm.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập kết hợp với làm việc

nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV chia HS thành 4 nhóm, chuyển

giao nhiệm vụ:

Nhóm 1: Cách dùng số từ, danh từ

trong câu thơ thứ nhất và nhịp điệu

hai câu thơ đầu có gì đáng chú ý? Hai

- Học trò của ông có nhiều người nổi tiếng

nên ông được người đời suy tôn là Tuyết

giang phu tử (Người thầy sông Tuyết) .

- Nguyễn Bỉnh Khiêm là người có học vấn

uyên thâm, mặc dù về ở ẩn, ông vẫn tham

vấn cho triều đình.

- Ông là nhà thơ lớn của dân tộc. Thơ ông

mang đậm chất triết lí, giáo huấn, ngợi ca

chí của kẻ sĩ, thú thanh nhàn, đồng thời phê

phán những điều xấu xa trong xã hội.

- Sự nghiệp:

+ Bạch Vân am thi tập (700 bài).

+ Bạch Vân quốc ngữ thi (170 bài).

2. Tác phẩm

- “Nhàn” là bài thơ Nôm trong “Bạch Vân

quốc ngữ thi”.

- Thể loại: thất ngôn bát cú.

- Bố cục:

+ Đề, thực, luận, kết.

+ Vẻ đẹp cuộc sống (Câu 1, 2, 5, 6) và vẻ

đẹp nhân cách của nhà thơ (câu 3,4,7,8).

- Nhan đề bài thơ là do người đời sau đặt.

II. Đọc hiểu văn bản

1. Vẻ đẹp cuộc sống

* Hai câu đầu:

- Một mai, một cuốc, một cần câu:

+ Kiểu ngắt nhịp 2/2/3 cùng với việc lặp lại

liên tiếp số đếm 1 ở câu thứ nhất kết hợp

với các danh từ chỉ công cụ lao động đã đưa

ta trở về với cuộc sống chất phác, nguyên sơ

của cái thời “tạc tỉnh canh điền” (đào giếng

lấy nước uống, cày ruộng lấy cơm ăn).

Đồng thời, bộc lộ tâm trạng hồ hởi, tâm thế

sẵn sàng với công việc của một “lão nông

tri điền” đích thực.

- “Thơ thẩn dầu ai vui thú nào” => câu hỏi

tu từ => trạng thái thảnh thơi, lựa chọn cuộc

sống theo ý nguyện của riêng mình, bất

chấp người đời có những lựa chọn khác mà

theo họ, lựa chọn đó mới là đích đáng.

* Câu 5, 6:

- Sản vật: Thu ăn măng trúc, đông ăn giá.

- Sinh hoạt: Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao

câu thơ đó cho em hiểu cuộc sống và

tâm trạng tác giả như thế nào?

Nhóm 2: Các sản vật và khung cảnh

sinh hoạt trong hai câu thơ 5,6 có gì

đáng chú ý? Hai câu thơ cho em hiểu

gì về cuộc sống của Nguyễn Bỉnh

Khiêm?

Nhóm 3: Em hiểu thế nào là “nơi

vắng vẻ”, “chốn lao xao”? Quan điểm

của tác giả về “Dại”, “khôn” biểu

hiện như thế nào? Tác dụng biểu đạt

ý của nghệ thuật đối trong hai câu thơ

3,4.

Nhóm 4: Phân tích quan niệm sống,

vẻ đẹp nhân cách của tác giả thể hiện

trong hai câu thơ cuối.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo

kết quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức.

Gv gợi ý: Vua Thuần Vu Phần uống

rượu say nằm ngủ dưới gốc cây hòe,

mơ thấy mình bay đến Đại Hòe An

quốc, được quốc vương nước ấy cho

làm quận thú Nam Kha, tỉnh dậy thấy

mình nằm trơ khắc dưới cành hòe

phía nam, bên cạnh là tổ kiến chỉ có

một con kiến chúa

Thao tác 3: Tổng kết

- Mục tiêu: Giúp học sinh khái quát

những nét đặc sắc về nội dung và

nghệ thuật của tác phẩm.

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông

tin phản hồi.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập.

=> Cuộc sống bình dị, quê mùa, dân dã,

đạm bạc, thanh cao, trở về với tự nhiên, với

bốn mùa xuân, hạ, thu, đông, có mùi vị, có

hương sắc, không nặng nề, không ảm đạm.

2. Vẻ đẹp nhân cách

* Câu 3,4

- “Nơi vắng vẻ” : nơi tĩnh tại của thiên

nhiên và nơi thảnh thơi của tâm hồn.

- “Chốn lao xao”: chốn cửa quyền, con

đường hoạn lộ.

- “Ta”: nhà thơ, chủ thể trữ tình; “người”:

những kẻ tất bật đua chen vào chốn lao xao.

- “Dại” => tìm đến nơi vắng vẻ, nơi có thể

tìm được sự tĩnh tại, thảnh thơi trong tâm

hồn.

- “Khôn” => tìm đến con đường hoạn lộ,

đến chốn cửa quyền, đến lợi danh.

=> Cách nói đối lập, ngược nghĩa: dại mà

thực chất là khôn, còn khôn mà hóa dại. Với

ông, cái “khôn” của người thanh cao là quay

lựng lại với danh lợi, tìm sự thư thái trong

tâm hồn, sống ung dung, hòa hợp với thiên

nhiên.

* Câu 7,8

- “Rượu đến cội cây ta sẽ uống/ Nhìn xem

phú quý tựa chiêm bao” => sử dụng điển

tích=> cuộc đời chẳng khác gì giấc mộng.

Công danh, tiền của, quyền quý chỉ là giấc

chiêm bao.

=> Cuộc sống nhàn dật của Nguyễn Bỉnh

Khiêm là kết quả của một trí tuệ sâu sắc,

sớm nhận ra sự vô nghĩa của công danh,

phú quý, dám từ bỏ nơi quyền quý để đến

nơi đạm bạc mà thanh cao.

III. ổng kết.

1. Nội dung: Thể hiện vẻ đẹp cuộc sống,

tâm hồn, cốt cách trong sạch của bậc nho sĩ

qua đó tỏ thái độ ung dung, bình thản với

lối sống “an bần lạc đạo” theo quan niệm

của đạo nho.

2. Nghệ thuật: Giọng thơ nhẹ nhàng, hóm

hỉnh. Cách nói ẩn ý, nghĩa ngược, vẻ đẹp

mộc mạc, tự nhiên mà ý vị của ngôn từ.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV: Em hãy khái quát những nét đặc

sắc về nội dung và nghệ thuật của bài

thơ “Nhàn”,

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời

vào giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến

thức

Hoạt động 3: Luyện tập

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV nêu câu hỏi:

Cả bài thơ là triết lí, suy nghĩ của

Bạch Vân cư sĩ về chữ Nhàn. Căn cứ

vào những hiểu biết về thời đại cũng

như về Nguyễn Bỉnh Khiêm, em hãy

cho biết do đâu mà Nguyễn Bỉnh

Khiêm lựa chọn lối sống Nhàn?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời

vào giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến

thức

Gợi ý:

- Từ Nguyễn Trãi cho đến Nguyễn Bỉnh

Khiêm đều tìm về cuộc sống thanh đạm,

hoà hợp vói tự nhiên nhưng nhàn thân

nhưng không nhàn tâm. Tuy gắn bó, hoà

mình với cuộc sống nơi thôn dã nhưng xét

đến cùng ông vẫn đầy trăn trở trong lòng về

thời cuộc rối ren, về việc con người dễ sa

ngã vào vòng danh lợi. Nhàn là lối sống tích

cực, là thái độ của giới trí thức thời Nguyễn

Bỉnh Khiêm đối với thời cuộc để cố gắng

giữ mình trong sạch, không bị cuốn vào

vòng đấu giành quyền lực của các tập đoàn

phong kiến.Triết lý “nhàn dật” của Nguyễn

Bỉnh Khiêm với hạt nhân “vô sự” chưa phải

là giải pháp tối ưu để định hướng cho xã hội

phát triển và đó cũng không phải là lối thoát

của xã hội phong kiến Việt Nam thế kỉ XVI.

Tuy nhiên, triết lý ấy đã thể hiện được nỗ

lực cứu vãn xã hội của tầng lớp trí thức

đương thời. Đó là điều đáng trân trọng.

Hoạt động 4: Vận dụng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Tìm đọc một số bài thơ trong Bạch

Vân quốc ngữ thi”của Nguyễn Bỉnh

Khiêm ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời

vào giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến

thức

1. Dại khôn

Làm người có dại mới nên khôn,

Chớ dại ngây si, chớ quá khôn.

Khôn được ích mình, đừng rẽ dại,

Dại thì giữ phận chớ tranh khôn.

Khôn mà hiểm độc là khôn dại,

Dại vốn hiền lành ấy dại khôn.

Chớ cậy rằng khôn khinh kẻ dại,

Gặp thời, dại cũng hoá nên khôn.

2. Khuyên đời

Mảng chê người ngắn, cậy ta dài;

Hơn kém dù ai cũng mặc ai.

Mùi nọ có bùi không có ngọt;

Màu kia chày thấm lại chày phai.

Đã hay phận định đành an phận;

Dẫu có tài hơn chớ cậy tài.

Quân tử ngẫm xem cơ xuất xứ;

Ắt là khôn hết cả hoà hai.

3. Điền viên thú bài 2

Tóc đã thưa, răng đã mòn,

Việc nhà đã phó mặc dâu con.

Bàn cờ cuộc rượu vầy hoa trúc,

Bó củi cần câu trốn nước non.

Nhàn được thú vui hay nấn ná,

Bữa nhiều muối bể chứa tươi ngon.

Chín mươi thì kể xuân đã muộn,

Xuân ấy qua thì xuân khác còn

Hoạt động 5: Mở rộng, sáng tạo

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Đọc bài thơ sau và thực hiện những

yêu cầu nêu ở dưới:

1. Trình bày xuất xứ, từ đó xác định

văn tự của bài thơ.

Gợi ý:

1. Bài thơ nằm trong tập thơ Bạch Vân

Quốc ngữ thi của Nguyễn Bỉnh Khiêm. Bài

thơ được viết bằng chữ Nôm (Quốc âm)

2. Quan niệm về dại – khôn của tác giả:

- Dại: “tìm nơi vắng vẻ” – nơi tĩnh tại của

2. Quan niệm về dại – khôn của tác

giả trong bài thơ có gì đặc biệt? Qua

đó, anh (chị) hiểu gì về nhân cách

nhà thơ .

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả

lời

vào giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến

thức

thiên nhiên, thảnh thơi của tâm hồn.

- Khôn: “đến chốn lao xao” – chốn cửa

quyền bon chen, thủ đoạn sát phạt.

=> Thực chất đó là một cách nói ngược:

khôn mà khôn dại/ dại mà dại khôncủa tác

giả. Qua đó cho thấy trí tuệ sắc sảo và nhân

cách cao quý, không màng danh lợi của nhà

thơ.

…………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………….

Tuần:

Ngày soạn:

Ngày kí:

Tiết theo PPCT: 39

ĐỘC TIỂU THANH KÍ

Nguyễn Du

Bước1:Xácđịnhvấnđềcầngiảiquyết

- Tên bài học: ĐỘC TIỂU THANH KÍ

- Hình thức dạy: Dạy học trên lớp

- Chuẩn bị của GV và HS:

+ Chuẩn bị của giáo viên: Giáo án/thiết kế bài học. Các slides trình chiếu (nếu có).

Các phiếu học tập, bao gồm: các sơ đồ để HS điền thông tin, các bài tập dùng để

kiểm tra, đánh giá HS trong quá trình đọc hiểu.

+ Chuẩn bị của học sinh: Chuẩn bị bài ở nhà theo các yêu cầu sau: Đọc trước bài;

Soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn tìm hiểu cuối bài. Các sản phẩm chuẩn bị

được giao

Bước2:Xácđịnhnộidung–chủđềbàihọc:

- Sự đồng cảm của Nguyễn Du với số phận nàng Tiểu Thanh có tài văn chương mà

bất hạnh.

Bước3:Xácđịnhmụctiêubàihọc.

1. Về kiến thức

- Nắm kiến thức về một vấn đề được các nhà thơ Việt Nam thế kỉ XVIII quan

tâm: số phận của những người phụ nữ tài sắc, bất hạnh.

- Hiểu được sự đồng cảm của Nguyễn Du với số phận nàng Tiểu Thanh có tài

văn chương mà bất hạnh.

2. Về kĩ năng

a. Về kĩ năng chuyên môn

- Rèn luyện kĩ năng đọc hiểu một tác phẩm thơ trung đại.

b. Về kĩ năng sống

- Rèn luyện kĩ năng giao tiếp, kĩ năng làm việc nhóm.

3. Về thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Cảm thông với số phận bất hạnh của Tiểu Thanh, trân trọng nhân

cách của Nguyễn Du.

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4.Phát triển năng lực:

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp hàng ngày

+ Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn học

+ Năng lực vận dụng kiến thức văn học vào cuộc sống…

Bước4:Thiếtkếtiếntrìnhbàihọc

Hoạt động của GV - HS

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV cho HS xem phim tài liệu về

Nguyễn Du…

Em hãy cho biết nội dung đoạn phim ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Gv dẫn dắt vào bài:

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết

của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

Thao tác 1: Giáo viên hướng dẫn

học sinh tìm hiểu chung về tác giả,

tác phẩm.

Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu những

nét khái quát về tác giả Nguyễn Bỉnh

Khiêm và tác phẩm “Nhàn”.

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông

tin phản hồi, thảo luận nhóm.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập kết hợp với làm việc

nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV chia HS thành 2 nhóm, chuyển

giao nhiệm vụ:

Nhóm 1: Em hãy nêu những hiểu biết

của mình về tác giả Nguyễn Du.

Nhóm 2: Nêu những nét khái quát về

tác phẩm “Độc Tiểu Thanh kí” (Thể

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả Nguyễn Du

- Sinh năm 1765, mất năm 1820.

- Là đại thi hào của dân tộc Việt Nam.

2. Tác phẩm

- Nội dung: viết về Tiểu Thanh – người con

gái tài sắc vẹn toàn, sống vào khoảng đầu

thời Minh. Năm 16 tuổi, cô làm vợ lẽ một

nhà quyền quý. Vì vợ cả ghen tuông nên cô

phải sống riêng trên Cô Sơn, cạnh Tây Hồ,

rồi đau buồn, sinh bệnh mà chết. Nỗi uất

thơ, bố cục, hoàn cảnh sáng tác, nhan

đề).

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Thao tác 2: Giáo viên hướng dẫn

học sinh đọc hiểu văn bản

Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu được

cuộc đời bất hạnh của Tiểu Thanh và

tấm lòng nhân đạo của Nguyễn Du.

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông

tin phản hồi, thảo luận nhóm.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập kết hợp với làm việc

nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV chia HS thành 4 nhóm, chuyển

giao nhiệm vụ:

Nhóm 1: Trong hai câu đề, số phận

của nàng Tiểu Thanh được hiện lên

qua những hình ảnh, từ ngữ nào? Từ

hai câu thơ này, em hiểu gì về tình

cảm của tác giả đối với người con gái

này?

Nhóm 2: Em hiểu thế nào ý nghĩa của

hai câu thực. Qua hai câu thơ này, em

ức, đau khổ dược cô gửi gắm trong thơ

nhưng nhiều bài thơ trong số đó đã bị người

vợ cả đốt. Một số bài sót lại được người đời

sau khắc in, gọi là “Phần dư”.

- Bài thơ nằm trong mạch cảm hứng chung

của Nguyễn Du về những người phụ nữ tài

sắc mà bất hạnh.

- Nhan đề “Độc Tiểu Thanh kí”: có hai

cách hiểu:

+ “Tiểu Thanh kí” có thể là tên một tập thơ

của nàng Tiểu Thanh. “Độc Tiểu Thanh kí”

=> Đọc tập thơ của nàng Tiểu Thanh.

+ “Tiểu Thanh kí”: có thể là câu chuyện về

nàng Tiểu Thanh. Rất có thể, Nguyễn Du

đã đọc truyện về nàng Tiểu Thanh và viết

nên bài thơ này.

- Thể thơ: thất ngôn bát cú.

- Bố cục: đề, thực, luận, kết

II. Đọc hiểu văn bản

1. Hai câu đề:

- Tây hồ cảnh đẹp hoá gò hoang

Từ ngữ đối lập: Cảnh đẹp >< Gò

hoang

Sự thay đổi lớn lao của tự nhiên, của đất

trời: Tây Hồ còn đó nhưng vườn hoa thì

không; cảnh đẹp một thời bây giờ đã mất,

thay vào đó là sự hoang tàn, lạnh lẽo.

Câu thơ

nói về cảnh

vật.

gợi lòng thương cảm với nàng

Tiểu

Thanh: cuộc đời nàng cũng có những thay

đổi đau lòng.

- Thổn thức bên song mảnh giấy tàn.

Cái còn lại của nàng Tiểu Thanh chỉ

là mảnh giấy tàn, cả cuộc đời tài hoa chỉ

còn lại những vần thơ bị đốt dở

Nguyễn

Du đã khóc thương cho Tiểu Thanh,

khóc

thương cho cái tài hoa bị cuộc đời vùi dập

một cách nghiệt ngã.

+ Tiểu Thanh chết trong cô độc.

+ Nguyễn Du cũng chỉ một mình khóc

nàng (Độc điếu)

Sự gặp gỡ của hai tâm hồn cô

đơn.

2. Hai

câu

thực:

hiểu thêm điều gì về tình cảm, nỗi

lòng của tác giả?

Nhóm 3: Em hiểu thế nào là “cổ kim

hận sự”? Phân tích ý nghĩa của hai

câu luận.

Nhóm 4: Nêu ý nghĩa của hai câu kết?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

- Hai câu thực đa nghĩa:

+ Nếu hiểu “son phấn”, “văn

chương” là chủ thể tự hận, tự thương

thì có nghĩa là: Son phấn có thần chắc

phải xót xa vì những việc sau khi chết/

Văn chương ko có số mệnh mà cũng

bị đốt dở.

+ Nếu hiểu “son phấn”, “văn

chương” là đối tượng thương cảm của

người đời thì có nghĩa là: Son phấn

như có thần, sau khi chết người ta còn

thương tiếc/ Văn chương có số mệnh

gì mà người ta phải bận lòng đến

những bài thơ còn sót lại sau khi đốt.

Thao tác 3: Tổng kết

- Mục tiêu: Giúp học sinh khái quát

những nét đặc sắc về nội dung và

nghệ thuật của tác phẩm.

Son phấn có thần chôn vẫn hận

Văn chương không mệnh đốt còn vương.

Son phấn là sắc đẹp của Tiểu

Thanh, đáng ra phải được nâng niu ><

bây giờ bị

chôn vùi / Văn chương là tài hoa ở Tiểu

Thanh, đáng ra phải được ngưỡng mộ ><

bây giờ cũng bị đốt cháy

Sự vùi dập phũ phàng của cuộc đời với

tài năng và nhan sắc của người phụ nữ. Điều

này không chỉ gợi lòng thương cảm mà còn

nói lên sự uất hận.

3. Hai câu luận:

Nỗi hờn kim cổ trời khôn hỏi

Cái án phong lưu khách tự mang

Từ nỗi đau của Tiểu Thanh mà khái

quát lên thành “nỗi hờn kim cổ”. Đây là

nỗi đau

oan trái của cả một lớp người trong xã hội,

trong đó có Nguyễn Du. Nhà thơ tự coi mình

cũng cùng hội cùng thuyền với Tiểu Thanh

(mắc nỗi oan lạ lùng vì nết phong nhã…),

ông viết về Tiểu Thanh cũng chính là viết về

mình

sự đồng cảm xúc động và da diết.

Nỗi đau khổ và bất bình của một thế hệ

nhà thơ trước sự chà đạp lên giá trị văn

chương nghệ thuật trong xã hội phong kiến.

4. Hai câu kết:

Chẳng biết ba trăm năm lẻ nữa

Người đời ai khóc Tố Như chăng.

Câu hỏi tu từ, không phải hướng đến

Tiểu Thanh mà là hướng về mình: Ba trăm

năm

sau, ai là người khóc ta như ta đang khóc

cho Tiểu Thanh đây? Câu hỏi như “một

tiếng chim cô lẻ giữa trời thu khuya” (Xuân

Diệu).

- Hỏi về tương lai nhưng lại nhằm nói lên

sự cô độc của nhà thơ ngay ở thời hiện tại:

Cuộc đời lúc bấy giờ thật khó kiếm tìm tri

kỉ, tri âm.

III. Tổng kết:

1. Nội dung:

- Mạch vận động của cảm xúc (tứ thơ): Đọc

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông

tin phản hồi.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV: Em hãy khái quát những nét đặc

sắc về nội dung và nghệ thuật của bài

thơ “Độc Tiểu Thanh kí”,

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời

vào giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến

thức

truyện

xót xa, thương tiếc cho nàng

Tiểu

Thanh tài sắc mà bạc mệnh

suy nghĩ,

tri

âm với số phận những người tài hoa, tài tử

tự thương cho số phận tương lai

của

mình, khao khát tri âm.

- Giá trị nhân đạo sâu sắc:

+ Nguyễn Du xót xa, thương cảm cho Tiểu

Thanh- một hồng nhan bạc mệnh, một tài

năng thi ca đoản mệnh, cho những kiếp

hồng nhan đa truân, tài tử đa cùng nói

chung.

+ Với cảm hứng tự thương và sự tri âm sâu

sắc, ông đã đặt vấn đề: quyền sống của

người nghệ sĩ, sự cần thiết phải tôn vinh,

trân trọng những người làm nên các giá trị

văn hóa tinh thần.

2. Nghệ thuật:

- Ngôn ngữ: trữ tình đậm chất triết lí.

- Sử dụng tài tình phép đối và khả năng

thống nhất những hình ảnh đối lập trong

hình ảnh, ngôn từ.

Hoạt động 3: Luyện tập

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV yêu cầu HS viết một đoạn văn

nêu cảm nhận về hai câu thơ cuối của

bài thơ ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

Gợi ý:

“Ba trăm năm lẻ nữa”

thời gian ước

lệ,

chỉ tương lai xa xôi.

- “Khóc” thương cảm, thấu

hiểu.

- Tố Như (sợi tơ trắng) là tên chữ, bút hiệu

của Nguyễn Du

tư cách một nhà thơ,

một

nghệ sĩ, một cái tôi cá nhân

việc

xưng

danh này hiếm thấy trong VHTĐVN.

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Điều Nguyễn Du băn

khoăn:

+ Cách hiểu 1: Nguyễn Du lo lắng, băn

khoăn không biết có ai trong mai hậu thấu

hiểu, thương cảm ông như ông đã đồng

cảm, khóc thương nàng Tiểu Thanh.

+ Cách hiểu 2: Nguyễn Du lo lắng, băn

khoăn ko biết ai là người trong mai hậu

thấu hiểu, thương cảm ông như ông đã

đồng cảm, khóc thương nàng Tiểu Thanh.

Cả hai cách hiểu đều cho

thấy:

+ Khao khát tri âm.

+ Cảm hứng tự thương – nét mới mang tinh

thần nhân bản của VHTĐVN giai đoạn thế

kỉ XVIII- nửa đầu thế kỉ XIX- thời đại con

người ko chỉ ý thức về nhân phẩm, về tài

năng cá nhân mà còn thức tỉnh về nỗi đau

của chính mình

dấu hiệu của cái tôi

cá

nhân.

+ Tấm lòng nhân đạo lớn lao, “con mắt

trông thấu sáu cõi và tấm lòng nghĩ suốt

nghìn đời” của Nguyễn Du. Bởi ông ko

những khóc thương cho Tiểu Thanh, cho

những kiếp hồng nhan bạc phận thuở trước,

khóc thương cho những kiếp tài hoa bạc

mệnh đương thời, trong đó có cả chính ông

mà còn khóc cho người đời sau phải khóc

mình (kiếp tài hoa bạc mệnh vẫn còn trong

tương lai).

- Đó là nỗi băn khoăn hợp với lôgíc vận

động cảm xúc của nhân vật trữ

tình

hợp lí, chính đáng.

- Nỗi băn khoăn đó đã tìm được sự tri âm

của bao thế hệ người Việt Nam sau này:

+ Từ khi tác phẩm của Nguyễn Du ra đời

đến nay, ông luôn có vị trí trang trọng trong

lòng người Việt Nam.

+ Đặc biệt, ở thế kỉ XX, chưa đến 300 năm,

cả dân tộc ta “khóc” Nguyễn Du qua tiếng

khóc, tiếng ca của Tố Hữu: “Tiếng thơ ai

động đất trời....”(Kính gửi cụ Nguyễn Du).

+ Năm 1965, cả nước ta long trọng kỉ niệm

200 năm ngày sinh Nguyễn Du. Thế giới

công nhận ông là danh nhân văn hóa...

Hoạt động 4: Vận dụng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV yêu cầu các nhóm ngâm bài thơ

Đọc Tiểu Thanh Kí.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ trả lời

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến

thức

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết

của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Hoạt động 5: Mở rộng, sáng tạo

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết

GV yêu cầu HS:

Em hãy viết bài thuyết trình về bài

thơ “Độc Tiểu Thanh kí”của Nguyễn

Du?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả

lời

vào giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến

thức

của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

…………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………..

Tiết theo PPCT: 40

PHONG CÁCH NGÔN NGỮ SINH HOT

Bước1:Xácđịnhvấnđềcầngiảiquyết

- Tên bài học: PHONG CÁCH NGÔN NGỮ SINH HOT

- Hình thức dạy: Dạy học trên lớp

- Chuẩn bị của GV và HS:

+ Chuẩn bị của giáo viên: Giáo án/thiết kế bài học. Các slides trình chiếu (nếu có).

Các phiếu học tập, bao gồmcác bài tập dùng để kiểm tra, đánh giá HS trong quá trình

đọc hiểu.

+ Chuẩn bị của học sinh: Chuẩn bị bài ở nhà theocác yêu cầu sau: Đọc trước bài;

Soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn tìm hiểu cuối bài. Các sản phẩm chuẩn bị

được giao (diễn kịch, thực hiện hoạt động nhóm trong dạy học dự án…)

Bước2:Xácđịnhnộidung–chủđềbàihọc:

- Khái niệm ngôn ngữ sinh hoạt, phong cách ngôn ngữ sinh hoạt với những đặc

trưng cơ bản của nó.

Bước3:Xácđịnhmụctiêubàihọc.

1. Kiến thức

- Nắm được các khái niệm ngôn ngữ sinh hoạt, phong cách ngôn ngữ sinh hoạt

với những đặc trưng cơ bản của nó.

- Nâng cao kĩ năng phân tích và sử dụng ngôn ngữ theo phong cách ngôn ngữ

sinh hoạt.

2. Kĩ năng

- Về kĩ năng chuyên môn: Biết giao tiếp đúng chuẩn mực phong cách ngôn ngữ.

- Về kĩ năng sống: Rèn luyện kĩ năng giao tiếp, kĩ năng làm việc nhóm.

3. Thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Nói và viết đúng phong cách ngôn ngữ.

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4.Phát triển năng lực:

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp hàng ngày

+ Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn học

+ Năng lực vận dụng kiến thức văn học vào cuộc sống…

Bước4:Thiếtkếtiếntrìnhbàihọc

Tuần:

Ngày soạn:

Ngày kí:

Hoạt động của GV – HS

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: khởi động

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Hãy chỉ ra các dấu hiệu của phong cách

ngôn ngữ sinh hoạt trong các câu ca dao

- Ta về ta cũng nhớ mình

Nhớ yếm mình mặc, nhớ tình mình trao.

- Gần đây mà chẳng sang chơi,

Để em ngắt ngọn mồng tơi bắc cầu.

Sợ rằng chàng chả đi cầu,

Cho tốn công thợ, cho sầu lòng em.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thứcGV dẫn

dắt vào bài: Hàng ngày, chúng ta vẫn sử

dụng ngôn ngữ trong hoạt động giao

tiếp.Vậy ngôn ngữ sinh hoạt có mấy đặc

trưng? Bài học hôm nay, chúng ta sẽ cùng

tìm hiểu .

Dấu ấn của ngôn ngữ sinh hoạt:

Cách xưng hô thân mật: mình- ta, em -

chàng

- Cách dùng ngôn ngữ đối thoại: Chẳng,

chả, cũng…

- Cách dùng từ ngữ, hình ảnh giản dị, gần

gũi: Yếm, ngọn mồng tơi.

-Giọng điệu: tình tứ

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

Thao tác 1: Giáo viên hướng dẫn học

sinh tìm hiểu đặc trưng của phong cách

ngôn ngữ sinh hoạt

Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu rõ hơn

những đặc trưng của ngôn ngữ sinh hoạt

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông tin

phản hồi, thảo luận nhóm.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh làm

việc độc lập kết hợp với làm việc nhóm.

II. Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt

1. Tính cụ thể

- Biểu hiện:

+ Cụ thể về địa điểm, thời gian.

+ Cụ thể về người nói, người nghe.

+ Cụ thể về mục đích giao tiếp.

+ Cụ thể về từ ngữ, cách diễn đạt.

2. Tính cảm xúc

- Biểu hiện:

+ Cảm xúc gắn với ngữ điệu của người nói/

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia HS thành 4 nhóm, chuyển giao

nhiệm vụ: Chỉ ra những đặc trưng của

phong cách ngôn ngữ sinh hoạt

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

người viết.

+ Cảm xúc thể hiện ở những hành vi kèm

lời như ánh mắt, cử chỉ, điệu bộ, nét mặt.

+ Cảm xúc thể hiện ở cách sử dụng các từ

khẩu ngữ, từ cảm thán, câu cảm thán.

3. Tính cá thể

-Ngôn ngữ sinh hoạt có tính cá thể, bộc lộ

những đặc điểm riêng của từng người về:

giọng nói (cách phát âm), cách dùng từ ngữ,

cách lựa chọn kiểu câu, cách nói riêng,...

biểu hiện tuổi tác, giới tính, địa phương,

nghề nghiệp, cá tính, trình độ học vấn,...

Hoạt động 3: Luyện tập

Thao tác 2: Giáo viên hướng dẫn học

sinh luyện tập về phong cách ngôn ngữ

sinh hoạt

Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu rõ hơn

những đặc trưng của ngôn ngữ sinh hoạt

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông tin

phản hồi, thảo luận nhóm.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh làm

việc độc lập kết hợp với làm việc nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia HS thành 3 nhóm, chuyển giao

nhiệm vụ:

Nhóm 1: Làm bài tập 1/ sgk – tr 127

Nhóm 2: Làm bài tập 2/ sgk – tr 127

Nhóm 3: Làm bài tập 3/ sgk – tr127

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

III.Luyệntập:

1. Bài 1:

a. Tính cụ thể:

- Thời gian: đêm khuya.

- Không gian: Rừng núi.

- Nhân vật: Đặng Thuỳ Trâm phân thân để

đối thoại ( độc thoại nội tâm nhân vật)

b. Tính cảm xúc.

Giọng điệu thân mật có phần nũng nịu.

c. Tính cá thể.

Bộc lộ tâm hồn của 1 con người có trình

độ, có vốn sống, có trách nhiệm, có niềm tin

và rất giàu tình cảm.

2: Bài 2

Dấu hiệu của PCNNSH:

- Cách xưng hô thân mật: mình- ta, cô- anh

- Cách dùng ngôn ngữ đối thoại: Chăng- hỡi

- Cách dùng từ ngữ giản dị: đập đất- trồng

cà, lại đây

-Giọng điệu: tình tứ

3. Bài 3:

Đoạn đối thoại của Đăm Săn với dân làng

mô phỏng hình thức đối thoại có hô- đáp, có

luân phiên lượt lời nhưng được sắp xếp theo

kiểu:

- Liệt kê tăng tiến: “Tù trưởng... mục”.

- Điệp ngữ: “Ai giữ”.

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

- Lặp mô hình cấu trúc cú pháp: ơ nghìn

chim sẻ, ơ vạn : Có nhịp điệu.

Thể hiện đặc trưng của ngôn ngữ

sử thi.

Hoạt động 4: Vận dụng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Gv yêu cầu HS trả lời câu hỏi

Đố anh chi sắc hơn dao

Chi sâu hơn biển, chi cao hơn trời?

- Em ơi mắt sắc hơn dao

Bụng sâu hơn biển, trán cao hơn trời

Chỉ ra đặc trưng của phong cách ngôn

ngữ sinh hoạt trong các câu ca dao trên ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Đặc trưng của PCNNSH:

- Cách xưng hô thân mật: anh – em

- Hình thức đối đáp: Đố anh- Em ơi.

- Cách dùng các hình ảnh so sánh gần gũi,

quen thuộc nhưng lại sâu sắc, tinh tế: chi

sắc hơn dao, chi sâu hơn biển, chi cao hơn

trời, mắt sắc hơn dao, bụng sâu hơn biển,

trán cao hơn trời

- Cách nói: các câu đố được cô gái đưa ra

một cách trực tiếp, gặp là đố liền chứ không

vòng vo. Và câu trả lời của chàng trai cũng

được đáp lại trực tiếp, không rào đón trước

sau.

Hoạt động 5: Mở rộng, sáng tạo

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV cho HS đóng lại hoạt cảnh về cuộc

đối thoại giữa người mua và người bán

hàng.

Từ đó, yêu cầu một vài HS đặc trưng của

phong cách ngôn ngữ sinh hoạt trong

cuộc hội thoại.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: Suy nghĩ, thảo luận cách đóng hoạt cảnh.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS diễn hoạt cảnh

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Để tổ chức buổi diễn, lớp cần chọn ra một

số bạn có năng khiếu đóng kịch, tổ chức

phân vai, học lời thoại...

HS phải nêu rõ ba đặc trưng của phong cách

ngôn ngữ sinh hoạt.

Tiết 41

ĐỌC THÊM: VẬN NƯỚC – (ĐỖ PHÁP THUẬN )

CÁO TẬT THỊ CHÚNG – (MÃN GIÁC)

HỨNG TRỞ VỀ - (NGUYỄN TRUNG NGN)

Bước1:Xácđịnhvấnđềcầngiảiquyết

- Tên bài học: ĐỌC THÊM: VẬN NƯỚC ; CÁO TẬT THỊ CHÚNG ; HỨNG

TRỞ VỀ

- Hình thức dạy:Dạy học trên lớp

- Chuẩn bị của GV và HS:

+ Chuẩn bị của giáo viên: Giáo án/thiết kế bài học. Các slides trình chiếu (nếu có).

Các phiếu học tập, bao gồm: các sơ đồ để HS điền thông tin, các bài tập dùng để

kiểm tra, đánh giá HS trong quá trình đọc hiểu.

+ Chuẩn bị của học sinh: Chuẩn bị bài ở nhà theo các yêu cầu sau: Đọc trước bài

trong SGK Ngữ văn 10, Tập một. Soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn tìm hiểu

cuối bài. Các sản phẩm chuẩn bị được giao

Bước2:Xácđịnhnộidung–chủđềbàihọc:

- Nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của một số tác phẩm văn học thời Lí – Trần.

Bước3:Xácđịnhmụctiêubàihọc.

1. Về kiến thức

- Nắm được nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của một số tác phẩm văn học

thời Lí – Trần.

2. Về kĩ năng

a. Về kĩ năng chuyên môn

- Rèn luyện kĩ năng đọc hiểu một tác phẩm thơ trung đại.

b. Về kĩ năng sống

- Rèn luyện kĩ năng giao tiếp, kĩ năng làm việc nhóm.

3. Về thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Bồi dưỡng lòng yêu nước.

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4.Phát triển năng lực:

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp hàng ngày

+ Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn học

+ Năng lực vận dụng kiến thức văn học vào cuộc sống…

Bước4:Thiếtkếtiếntrìnhbàihọc

Tuần:

Ngày soạn:

Ngày kí:

Hoạt động của GV- HS

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV chia HS thành 2 nhóm, chuyển

giao nhiệm vụ:

Kể tên và đọc thuộc các tác phẩm thơ

văn thời Lý – Trần mà em biết ?

Nhóm nào kể được nhiều tác phẩm và

đọc thuộc sẽ chiến thắng.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

GV dẫn dắt vào bài mới:Trong

chương trình Ngữ văn 10, các em đã

được làm quen với một số tác phẩm

văn học trung đại tiêu biểu. Bài học

hôm nay, cô sẽ hướng dẫn các em đọc

thêm một số tác phẩm khác để thấy

được những đóng góp của văn học

thời Lí Trần cho lịch sử văn học nước

nhà.

Các tác phẩm tiêu biểu:

Nam quốc sơn hà – Lý Thường Kiệt

Nam quốc sơn hà Nam đế cư

Tiệt nhiên định phận tại thiên thư

Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm

Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư

Tụng giá hoàn kinh sư – Trần Quang Khải

Ðoạt sóc Chương Dương độ

Cầm hồ Hàm Tử quan

Thái bình tu nỗ lực

Vạn cổ thử giang san

Hạnh Thiên Trường hành cung- Trần Thánh

Tông

Trăng vô sự chiếu người vô sự

Nước ngậm thu lồng trời ngậm thu

Bốn bề đã yên nhơ đã lắng

Chơi năm nay thú vượt năm xưa

Hoạt động2: Hình thành kiến thức

Thao tác 1: Giáo viên hướng dẫn

học sinh tìm hiểu tác phẩm “Quốc

tộ” của Pháp Thuận

Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu những

nét khái quát về tác giả và tác phẩm.

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông

tin phản hồi, thảo luận nhóm.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập kết hợp với làm việc

nhóm.

I. “Vận nước” – Đỗ Pháp Thuận

1. Tìm hiểu chung:

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV chia HS thành 2 nhóm, chuyển

giao nhiệm vụ:

Nhóm 1: Em hãy nêu những hiểu biết

của mình về thiền sư Pháp Thuận.

Nhóm 2: Nêu những nét khái quát về

tác phẩm “Quốc tộ”.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

- Pháp Thuận (915 - 990) là nhà sư, sống ở

thời tiền Lê.

- Có kiến thức uyên bác, có tài thơ văn.

- Được vua Lê Đại Hành tin dùng, kính

trọng.

- Nhà vua muốn hỏi ông về vận nước và ông

đã trả lời bằng bài thơ này.

-Đây là bài thơ đầu tiên có tên tác giả, được

viết bằng chữ Hán.

2. Hướng dẫn đọc thêm

Nội dung :

a. Hai câu đầu

* Câu 1:

- Tộ: phúc, vận may.

- Quốc tộ: vận may, thời cơ thuận lợi của đất

nước.

- Hình ảnh so sánh:

Vận nước như dây mây leo quấn quýt.

Vừa nói lên sự bền chặt, vững bền, vừa

nói

lên sự dài lâu, sự phát triển thịnh vượng

của

vận nước.

Sự phức tạp, nhiều mối quan hệ ràng

buộc

mà vận nước phụ thuộc. Đặt câu thơ vào

hoàn

cảnh đất nước ta bấy giờ: cuộc sống thái bình

thịnh trị đang mở ra, tuy còn có nhiều phức

tạp nhưng sự vận động tất yếu của vận nước

là đang ở thế đi lên sau chiến thắng quân

Tống năm 981.

* Câu 2: Kỉ nguyên mới của đất nước: cuộc

sống thái bình, thịnh trị đang mở ra.

=> Hoàn cảnh của đất nước được nói đến ở

hai câu đầu: cuộc sống thái bình thịnh trị mở

ra, đất nước đang ở thế vững bền, phát triển

thịnh vượng, dài lâu.

=>Tâm trạng của tác giả: phơi phới niềm vui,

tự hào, lạc quan, tin tưởng vào vận mệnh của

đất nước.

a. Hai câu sau:

- Vô vi: Không làm gì (nghĩa đen)

- Cư: Cư xử, điều hành

Điện các: Cung điện- nơi ở và làm việc của

vua chúa

hình ảnh hoán dụ chỉ vua chúa.

- Cư điện các: Nơi triều chính điều hành

chính sự

Đường lối trị nước: Thuận theo tự

nhiên,

dùng phương sách đức trị để giáo hóa dân, đất

nước sẽ được thái bình, thịnh trị, không còn

nạn đao binh, chiến tranh.

- Điểm then chốt của bài thơ: Thái bình. Vận

nước xoay quanh 2 chữ thái bình, đường lỗi

trị nước cũng hướng tới thái bình, nguyện

vọng của con người cũng là hai chữ thái bình

Truyền thống tốt đẹp của dân tộc: nhân

ái,

yêu chuộng hoà bình.

Tiểu kết:

- Từ niềm tin tưởng, lạc quan vào vận mệnh

vững bền, thịnh vượng, phát triển dài lâu của

đất nước, tác giả đã khuyên nhủ nhà vua

đường lối trị nước thuận theo tự nhiên, dùng

phương sách đức trị để giáo hóa dân, giữ

vững nền thái bình cho đất nước.

- Bài thơ còn cho thấy ý thức trách nhiệm,

niềm lạc quan tin tưởng vào tương lai đất

nước của tác giả, khát vọng và truyền thống

yêu hòa bình của người Việt Nam.

Nghệ thuật : Cách sử dụng từ ngữ, hình

ảnh so sánh

Thao tác 2: Giáo viên hướng dẫn

học sinh tìm hiểu văn bản “Cáo tật

thị chúng” của Mãn giác thiền sư.

Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu những

nét khái quát về tác giả và tác phẩm.

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông

tin phản hồi, thảo luận nhóm.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập kết hợp với làm việc

nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV chia HS thành 3 nhóm, chuyển

giao nhiệm vụ:

Nhóm 1: Nêu những nét đặc sắc về

nội dung của bài thơ. ?

Nhóm 2: Nêu những nét đặc sắc về

nghệ thuật của bài thơ?

Nhóm 3: Nêu ý nghĩa văn bản?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

II. Cáo tật thị chúng (Cáo bệnh, bảo mọi

người) – Mãn Giác thiền sư.

1. Nội dung :

a. Bốn câu đầu:

* Hai câu đầu:

Xuân qua- trăm hoa rụng.

Xuân tới - trăm hoa tốt tươi.

Quy luật vận động, biến

đổi.

Quy luật sinh

trưởng.

Quy luật tuần hoàn: sự vận động, biến

đổi,

sinh trưởng của tự nhiên là vòng tròn tuần

hoàn.

- Nếu đảo trật tự câu 2 lên trước câu 1( xuân

tới

xuân qua, hoa tươi

hoa rụng) thì

chỉ

nói được sự vận động của mọt mùa xuân,

một

kiếp hoa trong một vòng sinh trưởng-

huỷ

diệt của sự vật. Đồng thời cái nhìn của

tác giả

sẽ đọng lại ở sự tàn úa

quan.

Cách nói: xuân qua

xuân tới, hoa rụng

hoa tươi

gợi mùa xuân sau tiếp nối

mùa

giả nhìn sự vật theo quy luật sinh trưởng, phát

triển, hướng tới sự sống

cái nhìn lạc

quan.

* Câu 3- 4:

Hình ảnh “mái đầu bạc”

hình ảnh

tượng

trưng cho tuổi già.

- Mối quan hệ đối lập: Câu 1-2 >< Câu 3-4

Hoa rụng- hoa tươi><Việc đi mãi- tuổi già

đến

Thiên nhiên tuần hoàn ><Đời người hữu hạn.

Quy luật biến đổi của dời người: sinh- lão-

bệnh- tử

hữu hạn, ngắn ngủi.

- Tâm trạng của tác giả:

+ Nuối tiếc, xót xa nhưng ko bi quan, yếm thế

vì nó ko bắt nguồn từ cái nhìn hư vô với cuộc

đời con người như quan niệm của nhà Phật

mà bắt nguồn từ ý thức cao về sự hiện hữu, sự

tồn tại có thực của đời người, ý thức cao về ý

nghĩa, giá trị sự sống người.

+ Ẩn sau lời thơ là sự trăn trở về ý nghĩa sự

sống của một con người nhập thế chứ ko phải

của một thiền sư xuất thế

ngầm nhắc

nhủ

con người về ý nghĩa sự sống, thái độ sống

tích cực.

b. Hai câu cuối:

- Không phải là tả cảnh thiên nhiên mà mang

ý nghĩa biểu tượng nên nó ko mâu thuẫn với

câu đầu.

- Hình ảnh một cành mai- hình ảnh biểu

tượng:

Vẻ

đẹp thanh cao, tinh khiết vượt lên

hoàn cảnh khắc nghiệt và vượt lên trên sự

phàm

tục.

Niềm tin vào sự sống bất diệt của

thiên

nhiên và con người, lòng lạc quan,

yêu đời,

kiên định trước những biến đổi của

thời gian,

cuộc đời.

=>Tiểu kết: Bài thơ thể hiện những chiêm

nghiệm sâu sắc về quy luật vận động của tự

nhiên và đời người. Tuy nuối tiếc, xót xa

trước sự hữu hạn của đời người bên cạnh

vòng tròn tuần hoàn bất diệt của tự nhiên

nhưng tác giả vẫn bộc lộ niềm tin tưởng vào

sự sống bất diệt của tự nhiên và con người,

nhắc nhủ con người về ý nghĩa sự sống, thái

độ sống tích cực.

Thao tác 3: Giáo viên hướng dẫn

học sinh tìm hiểu tác phẩm Hứng trở

về

Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu những

nét khái quát về tác giả và tác phẩm.

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông

tin phản hồi, thảo luận nhóm.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập kết hợp với làm việc

nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV chia HS thành 4 nhóm, chuyển

giao nhiệm vụ:

Nhóm 1: Em hãy nêu những hiểu biết

của mình về tác giả Nguyễn Trung

I.Tìm hiểu chung

1. Tác giả Nguyễn Trung Ngạn

- Nguyễn Trung Ngạn (1289 - 1370) quê ở

huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên.

- Làm quan đến chức thượng thư.

- Tác phẩm còn lại: Giới Hiên thi tập.

2. Bài thơ “Hứng trở về”

- Hoàn cảnh sáng tác: được sáng tác khi

Nguyễn Trung Ngạn đi sứ ở Giang Nam,

Trung Quốc.

II. Hướng dẫn đọc thêm

1. Nỗi nhớ quê hương chân thực, bình dị qua

lòng yêu nước sâu sắc

- Cách nói tự nhiên, chân thực: dâu, tằm,

hương lúa, đồng nội, cua đồng béo ngậy =>

những hình ảnh dân dã, quen thuộc gợi lên

nỗi nhớ da diết nhất

Ngạn?

Nhóm 2: Nêu những nét khái quát về

tác phẩm “Hứng trở về” ?

Nhóm 3: Phân tích nỗi nhớ quê hương

của tác giả.

Nhóm 4: Lòng yêu nước được tác giả

thể hiện như thế nào trong tác phẩm?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

- Hình ảnh : cuộc sống phồn hoa nơi đất

khách

+ Càng làm nhà thơ nhớ thương quê nhà

nghèo khổ

+ Những hình ảnh dân dã, quen thuộc làm

xúc động lòng người vì cảm xúc chân thực,

tự nhiên.

2.Lòng yêu nước qua niềm tự hào về đất

nước:

- Những hình ảnh bình dị, mộc mạc: dâu, tằm,

hương lúa, đồng nội, cua đồng

- Lòng yêu nước kín đáo qua việc tự hào về

cuộc sống thanh bình nơi thôn dã.

- Cách nói đối lập: “bần diệc hảo” (nghèo vẫn

tốt),

- Tự hào về làng quê tuy nghèo vật chất

nhưng giàu nghĩa tình

- Kiểu câu khẳng định: “Giang Nam tuy lạc

bất như quy” (Dầu vui đất khách chẳng bằng

về)

=> Đất khách quê người tuy sung sướng

nhưng chẳng bằng về ở tại quê nhà.

Hoạt động 3: Luyện tập

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Qua việc tìm hiểu ba bài thơ, em hãy

chỉ ra đặc điểm nổi bật của thơ văn

thời Lý – Trần?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức.

Gợi ý:

- Văn học thời kỳ này viết bằng chữ Hán là

chủ yếu.

- Mang nặng hệ ý thức Phật giáo, phản ánh

tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc.

- Thể hiện lòng yêu mến cảnh thiên nhiên tươi

đẹp.

Hoạt động 4: Vận dụng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Lấy dẫn chứng các câu thơ miêu tả

tình yêu quê hương, đất nước của các

nhà thơ thời Lý – Trần?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức.

Gợi ý:

- Vua Trần Nhân Tông, với những câu thơ

hào sảng:

Xã tắc lưỡng hồi lao thạch mã

Sơn hà thiên cổ điện kim âu

(Đất nước hai phen chồn ngựa đá

Non sông nghìn thuở vững âu vàng),

- Vua Trần Nhân Tông, ngoài những bài thơ

thể hiện tinh thần hào sảng như đã nói, ông

còn có những bài thơ rất trữ tình, viết về cảnh

thiên nhiên ở nông thôn, nhất là vùng Thiên

Trường, trong đó, đặc sắc nhất là bài Thiên

Trường vãn vọng (Ngắm cảnh trời chiều ở

Thiên Trường):

Thôn trước thôn sau mờ khói nhạt

Nắng chiều dường có lại như không

Tiếng tiêu thánh thót trâu về xóm

Cò trắng từng đôi liệng xuống đồng.

- Phạm Sư Mạnh cũng có những câu thơ vào

loại đặc sắc mang âm hưởng tự hào về đất

nước quê hương, ví như hai câu kết của bài

thơ Đề tháp Báo Thiên:

Ta tới đây muốn dầm ngọn bút đề thơ nơi

danh thắng Giữ cả dòng sông xuân làm

nghiên mực!.

Hoạt động 5: Mở rộng, sáng tạo

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Gv chia lớp thành 3 nhóm

GV yêu cầu hs ngâm ba bài thơ vừa

học.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ trả lời

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo

sản phẩm

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức.

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết

của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Tuần:

Ngày soạn:

Ngày kí:

Tiết theo PPCT: 42

TI LẦU HOÀNG HC TIỄN MNH HO NHIÊN ĐI QUẢNG LĂNG

(Lí Bạch)

Bước 1: Xác định vấn đề cần giải quyết:

I.Tên bài học: TI LẦU HOÀNG HC TIỄN MNH HO NHIÊN ĐI

QUẢNG LĂNG

II. Hình thức dạy học: Dạy học trên lớp

III. Chuẩn bị của thầy và trò:

1.Thầy

- Giáo án

-Phiếu bài tập, trả lời câu hỏi

-Bảng phân công nhiệm vụ cho học sinh hoạt động trên lớp

-Bảng giao nhiệm vụ học tập cho học sinh ở nhà

2.Trò

-Đọc trước văn bản về phần Tiểu dẫn của bài thơ

-Các sản phẩm thực hiện nhiệm vụ học tập ở nhà (do giáo viên giao từ tiết

trước)

-Đồ dùng học tập

Bước 2: Xác định nội dung- chủ đề bài học: Tình bạn chân thành, trong sáng

Bước 3: Mức độ cần đạt

1. Về kiến thức

- Hiểu được tình bạn chân thành, trong sáng của tác giả.

- Nắm được đặc trưng phong cách thơ tuyệt cú của Lí Bạch: ngôn ngữ giản dị,

hình ảnh tươi sáng và gợi cảm.

2. Về kĩ năng

a. Về kĩ năng chuyên môn

- Rèn luyện kĩ năng đọc hiểu một tác phẩm thơ trung đại.

b. Về kĩ năng sống

- Rèn luyện kĩ năng giao tiếp, kĩ năng làm việc nhóm.

3. Về thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Có tình bạn trong sáng, cao đẹp.

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4.Phát triển năng lực:

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp hàng ngày

+ Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn học

+ Năng lực vận dụng kiến thức văn học vào cuộc sống…

Bước4:Thiếtkếtiếntrìnhbàihọc

Hoạt động của GV - HS

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

B1: GV giao nhiệm vụ:

+ Trình chiếu tranh ảnh về văn hoá

đời nhà Đường.

+ Chuẩn bị bảng lắp ghép

* HS:

+ Nhìn hình đoán tác giả thơ nước

ngoài

+ Lắp ghép tác phẩm với tác giả

B2: HS thực hiện nhiệm vụ:

B3: HS báo cáo kết quả thực hiện

nhiệm vụ

B4: GV nhận xét và dẫn vào bài mới:

Khi nhắc đến văn học Trung Quốc

thời Thịnh Đường chúng ta không thể

không nhắc đến vị “Thi thánh” Đỗ

Phủ với những vần thơ rất sâu sắc về

hiện thực Trung Quốc thời bấy giờ và

vị “Thi tiên” Lí Bạch với những vần

thơ bay bổng, lãng mạn diệu kì. Hôm

nay, chúng ta sẽ cùng nhau tìm

hiểubài thơ “Tại lầu Hoàng Hạc tống

Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng”

của Lí Bạch.

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết

của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Hoạt động 2:Hình thành kiến thức

Thao tác 1: Giáo viên hướng dẫn

học sinh tìm hiểu chung về tác giả,

tác phẩm.

Mục tiêu: Giúp học sinh hiểu những

nét khái quát về tác giả Lí Bạch và

tác phẩm “Tại lầu Hoàng Hạc tống

I. Tìm hiểu chung

Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng”

- Kĩ thuật dạy học: công não – thông

tin phản hồi, thảo luận nhóm.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập kết hợp với làm việc

nhóm.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV chia HS thành 2 nhóm, chuyển

giao nhiệm vụ:

Nhóm 1: Nêu những nét đáng chú ý

về con người và sự nghiệp thơ ca của

Lí Bạch?

Nhóm 2: Nêu những nét khái quát về

tác phẩm “Tại lầu Hoàng Hạc tống

Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng

Lăng”(Thể thơ, bố cục, hoàn cảnh

sáng tác, nhan đề).

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo

kết quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Thao tác 2: Giáo viên hướng dẫn

học sinh đọc hiểu văn bản

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV chia HS thành 4 nhóm, chuyển

giao nhiệm vụ:

Nhóm 1- 3: Xác lập mối quan hệ giữa

không gian, thời gian và con người

trong bài thơ. Mối quan hệ ấy có tác

dụng như thế nào trong việc thể hiện

khung cảnh chia tay?

1. Tác giả Lí Bạch

- Lí Bạch (701 - 762)

- Tự Thái Bạch, hiệu là Thanh Liên cư sĩ.

- Được mệnh danh là “thi tiên”, để lại hơn

1000 bài thơ.

- Chủ đề chính trong thơ:

+ Ước mơ vươn tới lí tưởng cao cả.

+ Khát vọng giải phóng cá nhân

+ Bất bình trước hiện thực tầm thường.

+ Tình cảm phong phú, mãnh liệt: tình bạn,

thiên nhiên, uống rượu…

- Phong cách thơ: hào phóng, bay bổng nhưng

tự nhiên, tinh tế, giản dị.

2. Tác phẩm

- Hoàn cảnh sáng tác: Mạnh Hạo Nhiên (689

– 740) là một nhà thơ nổi tiếng Trung Quốc

đời Đường, là người bạn thân thiết của Lí

Bạch. Bài thơ được viết khi Lí Bạch tiễn bạn

về Quảng Lăng.

- Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt Đường luật.

- Bố cục:

+ Hai câu đầu: Khung cảnh chia tay.

+ Hai câu sau: Nỗi lòng của nhà thơ.

II. Đọc hiểu văn bản

1. Hai câu đầu: Không gian và thời gian đưa

tiễn.

- “Cố nhân”: người bạn cũ => gợi mối quan

hệ gắn bó thân thiết từ lâu của hai người bạn

- Không gian chia tay:

+ Điểm xuất phát: “tây từ Hoàng Hạc lâu”

(phía tây lầu Hoàng Hạc) => địa điểm chia tay

đầy huyền thoại và chất thơ, như đưa bạn vào

cảnh tiên

+ Điểm đến: “Dương Châu” => một thắng

cảnh phồn hoa đô hội nơi xứ người

- Thời gian chia tay: “Yên hoa tam nguyệt”:

tháng ba – cuối mùa xuân – mùa hoa khói =>

gợi lên nỗi bồi hồi, xao xuyến, buồn thương

=> Khung cảnh chia ly: đẹp và lãng mạn như

Nhóm 2-4: Sông Trường Giang là

huyết mạch giao thông chính của

miền Nam Trung Quốc. Mùa xuân

trên sông Trường Giang hẳn có nhiều

thuyền bè xuôi ngược, vì sao Lí Bạch

lại chỉ thấy “cánh buồm lẻ loi”? Hãy

chỉ ra tâm trạng, nỗi lòng của nhà thơ

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo

kết quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Thao tác 3: Tổng kết

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV: Em hãy khái quát những nét đặc

sắc về nội dung và nghệ thuật của bài

thơ “Tại lầu Hoàng Hạc tiễn Mạnh

Hạo Nhiên đi Quảng Lăng”.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời

vào giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến

thức

tình bạn cao đẹp của hai người.

Tóm lại: Hai câu đầu chứa đựng tình cảm

quyến luyến, bịn rịn.

2. Hai câu sau: Nỗi lòng của nhà thơ

+ “Cô phàm”: Hình ảnh cánh buồm cô độc, lẻ

loi => người ra đi cô đơn, người ở lại cũng

cảm thấy cô độc lẻ loi

+ “Viễn ảnh bích không tận”: Cánh buồm nhỏ

dần và mất hút vào bầu không gian xanh biếc

=> cái nhìn đầy nỗi xao xuyến, buồn thương,

ngậm ngùi

+ “Duy kiến Trường Giang”: Chỉ nhì thấy

dòng sông Trường Giang => nỗi cô độc nhỏ

bé trước cái vô cùng của sông nước

+ “Thiên tế lưu”: Chảy vào cõi trời, chảy

ngang bầu trời =>không gian bát ngát, khoáng

đạt như tình bạn của nhà thơ.

=>Tóm lại: Nỗi lòng của người đưa tiễn: Cô

đơn, lẻ loi, nỗi buồn dường như lan toả lên

cảnh vật – cánh buồm, dòng sông.

III.Tổngkết.

1.Nộidung.

Bên cạnh một Lý Bạch yêu tự do, phóng túng,

mãnh liệt, ngang tàng còn có một Lý Bạch

đằm thắm, ân tình. Tình bạn giữa Lý Bạch và

Mạnh Hạo Nhiên là một tình bạn đẹp, chân

thành, thắm thiết.

2. Nghệ thuật:

- Lý Bạch đã dựng lên các quan hệ : Hữu - vô,

vô hạn - hữu hạn, cảnh - tình để thể hiện tư

tưởng, tình cảm. Nhờ tạo được các quan hệ

này mà trong một giới hạn tối thiểu nhà thơ đã

thể hiện được tối đa ý, tứ, sự, tình.

Hoạt động 3: Luyện tập

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Từ tình bạn của Lý Bạch và Mạnh

Hạo Nhiên, hãy trình bày suy nghĩ

của em về vai trò của tình bạn trong

cuộc đời

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời

vào giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến

thức

Gợi ý:

- Tình bạn là một loại tình cảm gắn bó hai

hoặc một nhóm người với nhau vì hợp nhau vì

tính tình, giống nhau về sở thích, có chung

một quan niệm sống, lý tưởng, ước mơ…Có

những tình bạn khác nhau : bạn cùng giới, bạn

khác giới, bạn cùng học, bạn đồng nghiệp,

bạn chiến đấu…

- Tình bạn gắn kết con người với nhau và làm

mối quan hệ giữa người với người trở nên tốt

đẹp

- Trong quan hệ bạn bè mỗi người có thể tự

bộc lộ, tự khám phá, tự kiểm tra và đánh giá

bản thân mình bằng cách so sánh với những

người bạn, đồng thời dựa vào sự đánh giá của

bạn mà tự hiểu mình, tự giáo dục mình tiến

bộ, tự hoàn thiện.

- Bạn là người có thể san sẻ với chúng ta

những buồn vui trong cuộc sống.

- Người bạn chân chính là người khen ngợi ta

khi ta làm đúng và nhẹ nhàng chỉ ra khuyết

điểm khi ta làm sai, giúp đỡ ta ngày càng

hoàn thiện hơn.

- Cần nhanh chóng kết thúc tình bạn với

những con người ích kỉ chỉ biết sử dung tình

bạn như một công cụ để vụ lợi. => Tóm lại,

tình bạn chân thành sẽ theo ta đến cuối cuộc

đời và những người bạn chân chính thì luôn

bên nhau cho dù có chuyện gì xảy ra .

Hoạt động 4: Vận dụng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Sưu tầm những câu thơ, câu nói, bài

ca dao hay về tình bạn

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời

vào giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

Gợi ý:

- Nhà văn Amerson đã từng viết :” Một ngày

cho công việc cực nhọc, một giờ cho thể thao,

cả cuộc đời cho bạn bè vẫn còn quá ngắn

ngủi”.

- “ Bạn là người đến với ta khi mọi người đã

bỏ ta đi”.

- La Rochfoucauld đã từng viết :” Nỗ lực lớn

nhất của tình bạn không phải là chỉ thẳng cho

bạn thấy khuyết điểm mà là làm cách nào cho

bạn thấy được nó”.

-Ra đi vừa gặp bạn hiền

Cũng bằng ăn quả đào tiên trên trời

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến

thức

- Ra về nhớ bạn khóc thầm

Năm thân áo vải ướt đầm cả năm

Hoạt động 5: Mở rộng, sáng tạo

TRẢ LỜI

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

1- a

tập

2 - a

3- c

Câu hi 1: Quảng Lăng là địa danh

4- d

nằm ở đâu?

a. Thành Dương Châu, tỉnh Giang

Tô, Trung Quốc.

b. Nằm bên cạnh núi hoàng Hạc, bên

sông Trường Giang, thuộc huyện Vũ

Xương,tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc.

c. Huyện Quỳ Châu, tỉnh Tứ Xuyên,

Trung Quốc.

d. Hán Dương, Trung Quốc.

Câu hi 2: Thời gian được nhắc đến

trong bài thơ là lúc nào?

a. Mùa xuân.

b. Mùa hè .

c. Mùa đông.

d. Mùa thu.

Câu hi 3: Tại sao nhà thơ lại chọn

nơi tiễn đưa bạn mình là một chiếc

lầu cao chứ không phải là bến sông?

a. Ðể nhìn thật rõ hình ảnh của bạn.

b. Ðể bạn không thấy cảnh nước mắt

rơi trong buổi chia tay.

c. Ðể nhìn thật lâu tới mức tối đa

chiếc thuyền đưa bạn tới chân trời xa.

d. Ðể nhìn thấy thật rõ nới mà bạn sẽ

đến.

Câu hi 4: Từ "Cô" trong câu thơ

"Cô phàm viễn ảnh bích không

tận"diễn tả điều gì?

a. Chỉ có duy nhất một cảnh

buồm trên dòng sông.

b. Chỉ có duy nhất một con người đi

trên sông.

c.Chỉ sự lẻ loi,cô độc của người ra đi.

d. Chỉ sự lẻ loi,cô độc của người ra đi

cũng như người ở lại

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh suy nghĩ, ghi câu trả lời

vào giấy nháp.

- Giáo viên quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả thảo luận

- Học sinh trả lời.

- Học sinh khác thảo luận, nhận xét.

- GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện

nhiệm vụ học tập

- Giáo viên nhận xét,chuẩn hóa kiến

thức

…………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………….

Tuần:

Ngày soạn:

Ngày kí:

Tiết 43 THC HÀNH PHÉP TU TỪ ẨN DỤ VÀ HOÁN DỤ

Bước1:Xácđịnhvấnđềcầngiảiquyết

- Tên bài học: THC HÀNH PHÉP TU TỪ ẨN DỤ VÀ HOÁN DỤ

- Hình thức dạy: Dạy học trên lớp

- Chuẩn bị của GV và HS:

+ Chuẩn bị của giáo viên: Giáo án/thiết kế bài học. Các slides trình chiếu (nếu có).

Các phiếu học tập, bao gồm: các bài tập dùng để kiểm tra, đánh giá HS trong quá

trình đọc hiểu.

+ Chuẩn bị của học sinh: Chuẩn bị bài ở nhà theo các yêu cầu sau: Đọc trước bài

trong SGK Ngữ văn 10, Tập một. Soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn tìm hiểu

cuối bài. Các sản phẩm chuẩn bị được giao (thực hiện hoạt động nhóm trong dạy học

dự án…)

Bước2:Xácđịnhnộidung–chủđềbàihọc: Phép tu từ ẩn dụ và hoán dụ

Bước3:Xácđịnhmụctiêubàihọc.

1 .Về kiến thức

Củng cố và nâng cao kiến thức về hai phép tu từ ẩn dụ và hoán dụ

2.Về kĩ năng

Có kĩ năng phân biệt, phân tích và sử dụng hai phép tư từ nói trên.

3.Thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Bồi dưỡng cảm xúc thẩm mỹ qua bài thực hành ở lớp.

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4.Phát triển năng lực:

- Năng lực chung:

Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ, năng

lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực công

nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

Năng lực tự học, hợp tác: Hình thành năng lực tái hiện và vận dụng kiến thức, năng

lực vận dụng kiến thức tiếng Việt vào đọc hiểu các văn bản văn học khác.

Bước4:Thiếtkếtiếntrìnhbàihọc

Hoạt động của GV và HS

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Hãy kể tên các biện pháp tu từ từ vựng

đã học ở THCS ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

Các biện pháp tu tù từ vựng:

So sánh, ẩn dụ, nhân hoá, hoán dụ, điệp ngữ,

chơi chữ, nói quá, nói giảm – nói tránh…

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức

GV dẫn dắt bài mới: Ẩn dụ và hoán

dụ là hai phép tu từ khá quan trọng

mà ở chương trình trung học cơ sở

các em đã được học. Hôm nay chúng

ta sẽ học bài “Thực hành phép tu từ

ẩn dụ và hoán dụ’ để giúp các em ôn

tập, củng cố, nâng cao sự hiểu biết về

hai phép tu từ ẩn dụ và hoán dụ.

Hoạt động 2: Luyện tập

Thao tác 1: Gv định hướng Hs ôn tập

lại các kiến thức về phép tu từ ẩn dụ

- Mục tiêu: Củng cố và nâng cao kiến

thức về hai phép tu từ ẩn dụ và hoán dụ

- Phương tiện dạy học: bảng phụ, bút

dạ.

- Kĩ thuật dạy học: công não, thông tin

– phản hồi.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV chia lớp thành 4 nhóm

Nhóm 1: Ẩn dụ là gì? Có mấy loại ẩn

dụ thường gặp? Cho ví dụ ?

Nhóm 2: Đọc bài ca dao sgk /tr 135 và

cho biết trong bài ca dao trên sử dụng

biện pháp tu từ gì? Phân tích tác dụng

của nó? Qua đó cho biết thế nào là

BPTT ẩn dụ?

Nhóm 3: Đọc và làm bài tập 2/ sgk –

tr136

Nhóm 4: Đọc và làm bài tập 3 sgk –

tr136

I. Ẩndụ:

1. Khái niệm: Ẩn dụ là gọi tên sự vật,

hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng

khác do có nét tương đồng với nó, nhằm

tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.

2. Phân loại: Có 4 kiểu ẩn dụ là:

+ Ẩn dụ hình thức: tương đồng về hình

thức

Ẩn dụ hình thức có thể được thể hiện qua

việc “dấu” đi một phần ý nghĩa mà không

phải ai cũng biết.

Ví dụ: Về thăm nhà Bác làng sen

Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng

+ Ẩn dụ cách thức: tương đồng về cách

thức

Có nhiều cách thức để thể hiện một vấn

đề. Ẩn dụ cách thức sẽ giúp chúng ta đưa

được hàm ý của mình vào trong câu nói.

Ví dụ: Vì lợi ích mười năm trồng cây

Vì lợi ích trăm năm trồng người

+ Ẩn dụ phẩm chất: tương đồng về phẩm

chất

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bài 1:

- Hình ảnh thuyền: luôn di chuyển

ngược xuôi, nay bến này mai bến

khác(ko cố định).

So sánh ngầm (ẩn dụ) chỉ chàng

trai.

- Hình ảnh bến: cố định, thụ động chờ

đợi.

So sánh ngầm (ẩn dụ) chỉ cô

gái.

Hai câu ca dao trên khẳng định

tình

yêu chung thuỷ của cô gái với chàng

trai.

Trăm năm đành lỗi hẹn hò

Cây đa bến cũ con đò khác đưa.

- Cây đa, bến cũ: là những vật cố định;

là nơi hai người gặp gỡ, hẹn hò, thề

nguyền.

So sánh ngầm (ẩn dụ) chỉ người

con

gái ( chỉ 1 kỉ niệm đẹp).

- Con đò khác đưa- so sánh ngầm (ẩn

dụ) chỉ việc cô gái lấy một chàng trai

khác làm chồng.

Hai câu ca dao trên nói về nỗi

buồn

vì bị phụ bạc tình yêu của nhân vật trữ

Ẩn dụ phẩm chất là thay thế phẩm chất

của sự vật hiện tượng này với phẩm

chất tương đồng của sự vật hiện tượng

khác.

Ví dụ như khi nói về người cha đã già,

thay

vì nói tuổi chúng ta có thể nói: Người

cha mái tóc bạc, người cha lưng còng

hay bố đầu đã hai thứ tóc…

+ Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác:

chuyển từ cảm giác này sang cảm giác

khác, cảm nhận bằng giác quan khác.

Ví dụ: Một tiếng chim kêu sáng cả

rừng Nói ngọt lọt đến xương

-> Đều là những câu được sử dụng

biện pháp tu từ ẩn dụ về cảm giác.

3.Luyện

tập

Bài 1 (sgk/ tr

135):

Thuyền ơi có nhớ bến

chăng

Bến thì một dạ khăng khăng đợi

thuyền.

- Hình ảnh thuyền: luôn di chuyển

ngược xuôi, nay bến này mai bến khác

(không cố định).

So sánh ngầm (ẩn dụ) chỉ chàng

trai.

- Hình ảnh bến: cố định, thụ động chờ

đợi.

So sánh ngầm (ẩn dụ) chỉ

cô gái.

Hai câu ca dao trên khẳng định tình

yêu

chung thuỷ của cô gái với chàng

trai.

Trăm năm đành lỗi

hẹn hò

Cây đa bến cũ con đò khác

đưa.

- Cây đa, bến cũ: là những vật cố định; là

nơi hai người gặp gỡ, hẹn hò, thề nguyền.

So sánh ngầm (ẩn dụ) chỉ người con

gái

( chỉ 1 kỉ niệm đẹp).

- Con đò khác đưa- so sánh ngầm (ẩn dụ)

tình.

Bài 2:

(1) Lửa lựu- ẩn dụ hình thức chỉ hoa lựu

đỏ chói như lửa.

(2) Văn nghệ ngòn ngọt- ẩn dụ bổ sung

chỉ văn chương lãng mạn, thoát li đời

sống, ru ngủ con người.

- Sự phè phỡn thoả thuê- ẩn dụ hình

thức chỉ sự hưởng lạc.

- Cay đắng chất độc của bệnh tật- ẩn dụ

hình thức chỉ sự bi quan, yếm thế.

- Tình cảm gầy gò- ẩn dụ hình thức chỉ

tình cảm cá nhân nhỏ bé, ích kỉ.

(3) Giọt - ẩn dụ bổ sung chỉ vẻ đẹp của

tiếng chim, của mùa xuân,cuộc sống;

chỉ thành quả của cách mạng, của công

cuộc xây dựng đất nước.

(4) Thác- ẩn dụ hình thức chỉ những khó

khăn, gian khổ của nhân dân ta trong

cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước.

- Thuyền- ẩn dụ hình thức chỉ sự nghiệp

cách mạng chính nghĩa của nhân dân ta.

(5) Phù du- ẩn dụ tượng trưng chỉ kiếp

sống nhỏ bé, quẩn quanh, bèo bọt, vô

nghĩa.

- Phù sa- ẩn dụ tượng trưng chỉ cuộc

sống mới tươi đẹp.

Bài tập 3.

- Cậu Cún nhà em năm nay đã học lớp 5

chỉ việc cô gái lấy một chàng trai khác làm

chồng.

Hai câu ca dao trên nói về nỗi buồn vì

bị

phụ bạc tình yêu của nhân vật trữ tình.

Bài 2:

(1) Lửa lựu- ẩn dụ hình thức chỉ hoa lựu đỏ

chói như lửa.

(2) Văn nghệ ngòn ngọt- ẩn dụ bổ sung chỉ

văn chương lãng mạn, thoát li đời sống, ru

ngủ con người.

- Sự phè phỡn thoả thuê- ẩn dụ hình thức

chỉ sự hưởng lạc.

- Cay đắng chất độc của bệnh tật- ẩn dụ

hình thức chỉ sự bi quan, yếm thế.

- Tình cảm gầy gò- ẩn dụ hình thức chỉ tình

cảm cá nhân nhỏ bé, ích kỉ.

(3) Giọt - ẩn dụ bổ sung chỉ vẻ đẹp của

tiếng chim, của mùa xuân,cuộc sống; chỉ

thành quả của cách mạng, của công cuộc

xây dựng đất nước.

(4) Thác- ẩn dụ hình thức chỉ những khó

khăn, gian khổ của nhân dân ta trong cuộc

kháng chiến chống Mĩ cứu nước.

- Thuyền- ẩn dụ hình thức chỉ sự nghiệp

cách mạng chính nghĩa của nhân dân ta.

(5) Phù du- ẩn dụ tượng trưng chỉ kiếp

sống nhỏ bé, quẩn quanh, bèo bọt, vô

nghĩa.

rồi.

- Mẹ em nói rằng, các con còn phải gặp

nhiều chông gai phía trước

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Thao tác 2: Gv định hướng Hs ôn tập

lại các kiến thức về phép tu từ hoán

dụ.

- Mục tiêu: Củng cố và nâng cao kiến

thức về hai phép tu từ ẩn dụ và hoán dụ

- Phương tiện dạy học: bảng phụ, bút

dạ.

- Kĩ thuật dạy học: công não, thông tin

– phản hồi.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV chia lớp thành 4 nhóm

Nhóm 1: Hoán dụ là gì? Có mấy loại

hoán dụ thường gặp? Cho ví dụ ?

Nhóm 2: Đọc và làm bài tập 1 sgk - tr

136

Nhóm 3: Đọc và làm bài tập 2 sgk –

tr137

Nhóm 4: Đọc và làm bài tập 3 sgk –

tr137

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

- Phù sa- ẩn dụ tượng trưng chỉ cuộc sống

mới tươi đẹp.

Bài tập 3.

- Cậu Cún nhà em năm nay đã học lớp 5

rồi.

- Mẹ em nói rằng, các con còn phải gặp

nhiều chông gai phía trước

II.Hoándụ

1. Khái niệm: Là gọi tên sự vật, hiện

tượng, khái niệm bằng tên của sự vật, hiện

tượng, khái niệm có quan hệ gần gũi với nó

nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự

vật.

2.Phân loại: Hoán dụ gồm có 4 kiểu

thường gặp:

+ Hoán dụ lấy bộ phận chỉ toàn thể.

+ Hoán dụ lấy vật chứa đựng gọi 1 vật bị

chứa đựng.

+ Hoán dụ lấy dấu hiệu của sự vật để gọi

sự vật.

+ Hoán dụ lấy cái cụ thể để gọi cái trừu

tượng.

3. Luyện tập

a. Bài tập 1.

- Đầu xanh: chỉ những người trẻ tuổi.

- Má hồng: chỉ người con gái đẹp

-> Thúy Kiều là người con gái trẻ đẹp

chẳng có tội tình gì cả mà phải chịu làm

gái lầu xanh, chịu bao tủi cực.

- Áo nâu: người nông dân

- Áo xanh: người công nhân

-> Từ người nông dân ở nông thôn đến

người công nhân ở thành thị họ kề vai sát

cánh, hăng hái, đoàn kết nhất tề đứng lên

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức

vì mục đích tốt đẹp của đất nước, tổ quốc.

b. Bài tập 2.

Phân biệt hai phép tu từ:

-Thôn Đoài và thôn Đông: hoán dụ để chỉ

người ở trong thôn Đoài và thôn Đông.

->Lấy địa danh ở để chỉ con người ở trong

đó.

- Cau thôn Đoài và trầu: ẩn dụ chỉ những

người có tình cảm thắm thiết, mặn nồng.

b. Điểm khác biệt trong câu “Thôn Đoài

ngồi nhớ ...” với câu ca dao "Thuyền ơi có

nhớ bến ...”:

Cùng bày tỏ nỗi nhớ người yêu nhưng ở

câu “Thôn Đoài ngồi nhớ ...” sử dụng phép

hoán dụ còn câu “Thuyền ơi có nhớ bến ...”

sử dụng phép ẩn dụ.

3)Bàitập3.

VD: Con chim hoạ mi của lớp ta ( chỉ một

nữ sinh nào đó có giọng hát hay)

- Một chân bóng đá siêu hạng ( Chỉ 1 bạn

nam đá bóng giỏi)

Hoạt động 3: Vận dụng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Đọc ví dụ sau và chỉ ra biện pháp tu từ ?

Phân tích tác dụng của nó?

a. Bây giờ mận mới hỏi đào

Vườn hồng đã có ai vào hay chưa

Mận hỏi thì đào xin thưa

Vườn hồng có lối nhưng chưa ai vào

b. Áo chàm đưa buổi phân li

Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay.

c. Bàn tay ta làm nên tất cả

Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

GỢI Ý:

a. Biện pháp ẩn dụ

+ Hình ảnh ẩn dụ: mận , đào, vườn hồng

+ Tác dụng : mận, đào,vườn hồng là những

hình ảnh ẩn dụ – những biểu tượng cho

những người lao động ngày xưa, trong bài

ca dao này, chúng được dùng để chỉ người

con trai và người con gái trong tình yêu.

Cách nói bóng gió phù hợp với sự kín đáo,

tế nhị trong tình yêu.

b. BPTT hoán dụ.

Áo chàm (chỉ người Việt Bắc): quan hệ

giữa dấu hiệu của sự vật và sự vật;

c. Bàn tay: vốn là một bộ phận mà con

người dùng nó để lao động, ở đây dùng để

chỉ những người lao động, sức lao động

thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Hoạt động 4: Mở rộng, sáng tạo

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Phân tích nghệ thuật ẩn dụ trong câu thơ

"Thân em vừa trắng lại vừa tròn"

(Bánh trôi nước - Hồ Xuân Hương)

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức.

Gợi ý:

- Nghĩa đen: Bánh trôi nước về màu sắc

(trắng) và hình dáng (tròn)

- Nghĩa bóng : Hình ảnh về vẻ đẹp người

phụ nữ có làn da trắng và thân hình đầy

đặn .

Cách sử dụng nghệ thuật ẩn dụ của nhà thơ

thật tài tình vì qua hình ảnh bánh trôi nước,

nhà thơ đã gợi cho người đọc hình dung

được hình ảnh người phụ nữ xưa.

…………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………..

Tuần:

Ngày soạn:

Ngày kí:

Tiết: 44

TRẢ BÀI VIẾT SỐ 3

Bước1:Xácđịnhvấnđềcầngiảiquyết

- Tên bài học: TRẢ BÀI VIẾT SỐ 3

- Hình thức dạy: Dạy học trên lớp

- Chuẩn bị của GV và HS:

I. Chuẩn bị của GV: GV chấm bài, nhận xét, chuẩn bị đáp án…

II. Chuẩn bị của HS: HS lập dàn ý tổng quát của đề văn.

Bước2:Xácđịnhnộidung–chủđềbàihọc: Văn nghị luận

Bước3:Xácđịnhmụctiêubàihọc.

1.Kiến thức:

- Ôn tập, củng cố kiến thức về văn nghị luận

- Tích hợp với tiếng Việt ở bài Văn bản và bài Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ;

phần văn học dân gian

2. Kĩ năng:

- Kĩ năng viết văn nghị luận

- Rèn luyện kĩ năng tạo lập văn bản có đủ bố cục ba phần, có liên kết về hình thức và

nội dung

3.Thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Có tình cảm chân thành trước những vấn đề có ý nghĩa trong cuộc sống

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4.Phát triển năng lực:

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp hàng ngày

+ Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn học

+ Năng lực vận dụng kiến thức văn học vào cuộc sống…

Bước4:Thiếtkếtiếntrìnhbàihọc

Hoạt động của GV và HS

Yêu cầu cần đạt.

Hoạt động 1: Khởi động

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV: Chiếumột vài hình ảnh về việc thi cử

và những hình ảnh gian lận khi thi của học

sinh

Yêu cầu HS xem hình ảnh đoán sự việc diễn

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải

quyết của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải

quyết nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Nhóm nào đoán đúng sẽ là nhóm thắng

cuộc.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ trả lời câu hỏi

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết quả

thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

- Từ đó GV giới thiệu vào bài mới: Ở tiết

trước, các em đã đượcviết bài văn nghị luận

xã hội. Trong tiết học hôm nay, các em sẽ

được nhìn nhận lại những điểm mạnh và

điểm yếu trong bài viết của mình.

Hoạt động 2: Luyện tập

Giáo viên hướng dẫn học sinh nhận biết

và sửa chữa lỗi trong bài làm văn.

- Mục tiêu: Học sinh biết cách nhận biết và

sửa chữa lỗi trong bài làm của mình.

- Kĩ thuật dạy học: Công não, thông tin -

phản hồi

- Hình thức tổ chức: hoạt động cá nhân

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- Giáo viên chép đề lên bảng, yêu cầu học

sinh phân tích đề và lập dàn ý , từ đó, giúp

học sinh nhận biết được những ưu, khuyết

điểm trong bài làm của mình.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: phân tích đề, lập dàn ý, đối chiếu với

bài làm của mình để nhận ra ưu, khuyết

điểm và tự sửa chữa.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

HS nêu lên những ưu điểm, khuyết điểm

I. Sửa chữa bài làm:

1. Yêu cầu.

- Đề bài yêu cầu tạo lập văn bản nghị

luận xã hội

- Các ý phải được sắp xếp theo một

trình tự hợp lý; phân tích triển khai các

ý để bài viết không đơn điệu, khô khan.

- Lời văn phải đạt yêu cầu về ngữ pháp,

tránh lặp từ.

2. Lập dàn ý:

* Mở bài: Giới thiệu vấn đề cần nghị

luận

* Thân bài:

1. Giải thích ý kiến

- Về nội dung trực tiếp, lời của A. Lin-

côn muốn khẳng định: chấp nhận thi rớt

một cách trung thực còn vinh dự hơn thi

đỗ nhờ gian dối.

- Về thực chất, ý kiến này đề cập đến

đức tính trung thực của con người.

2. Bàn luận về trung thực trong khi thi

và trong cuộc sống

- Trong khi thi

trong bài làm của mình.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

GV: nhận xét bài làm của học sinh, giúp học

sinh chữa lỗi.

+ Trung thực là phải làm bài bằng thực

lực và chỉ chấp nhận đỗ đạt bằng thực

chất của mình. Còn gian lận là làm mọi

cách để đỗ bằng được, không cần thực

chất.

+ Người trung thực phải là người biết

rõ: Trung thực trong khi thi dù bị rớt

vẫn vinh dự hơn đỗ đạt nhờ gian lận.

Đối với tư cách của một thí sinh, trung

thực trong khi thi là điều quan

trọng hơn cả.

- Trong cuộc sống

+ Trung thực là coi trọng thực chất, luôn

thành thực với mình, với người, không

chấp nhận gian dối trong bất kì mối

quan hệ nào, công việc nào. Trung thực

là một phẩm chất cao đẹp làm nên nhân

cách con người và là đức tính cần thiết

cho cuộc sống, góp phần tích cực thúc

đẩy tiến bộ xã hội. Sống trung thực là

một niềm hạnh phúc cao quí.

+ Thiếu trung thực là làm những điều

gian dối, khuất tất. Thiếu trung thực

không chỉ biến con người thành đê tiện

mà còn khiến cho cuộc sống lâm vào

tình trạng thực giả bất phân, ngay gian

lẫn lộn. Sống trung thực không phải lúc

nào cũng dễ dàng, nhưng không trung

thực sẽ là một người thiếu nhân cách và

có thể gây ra nhiều nguy hại cho xã hội

3. Bài học nhận thức và hành động

- Bản thân cần nhận thức sâu sắc trung

thực là một giá trị làm nên nhân cách

của mình; ngay cả khi phải đối diện với

thất bại, thua thiệt vẫn cần sống cho

trung thực.

- Đồng thời cần không ngừng tu dưỡng

để có được phẩm chất trung thực, mà

hành động cụ thể lúc này chính là trung

thực trong khi thi; cần khẳng định và

bảo vệ sự trung thực, kiên quyết đấu

tranh với mọi hiện tượng thiếu trung

thực đang tồn tại khá phổ biến trong xã

hội.

Kết bài: Khái quát lại vấn đề

Hoạt động 3: Vận dụng

Giáo viên rút kinh nghiệm về cách làm bài

văn nghị luận xã hội

Mục tiêu: Giúp học sinh rút kinh nghiệm, có

kĩ năng làm bài tốt hơn.

- Phương tiện: bảng phụ, máy chiếu

- Kĩ thuật dạy học: Công não, thông tin -

phản hồi

- Hình thức tổ chức: học sinh hoạt động độc

lập.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV đặt vấn đề để học sinh tự nhận thức

được những ưu, khuyêt điểm, đưa ra những

kinh nghiệm làm bài văn nghị luận

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: Tự rút ra những kinh nghiệm mình có

được qua phần sửa chữa, nhận xét của giáo

viên.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

HS trình bày những kinh nghiệm để rèn kĩ

năng làm bài văn

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả thực

hiện nhiệm vụ

Gv: Nhận xét. Chốt kiến thức

II. Nhận xét về ưu khuyết điểm.

1. Ưu điểm:

- Một số bài viết thể hiện được suy nghĩ

cá nhân sâu sắc.

- Nhiều bài trình bày cẩn thận, chữ viết

sạch đẹp.

2. Khuyết điểm:

- Một số bài viết rất chung chung,

không có dấu ấn cá nhân.

- Nhiều bài trình bày cẩu thả, chữ viết

không cẩn thận, sai nhiều lỗi viết câu

dùng từ.

3. Đọc bài làm tốt.

4. Trả bài:

- Tiếp thu ý kiến của HS.

- Chỉnh sửa (nếu có)

Hoạt động 5: Mở rộng

B1: GV giao nhiệm vụ cho HS (thực hiện

ở nhà)

Sưu tầm những câu ca dao, câu thơ về việc

học tập và thi cử để làm tư liệu học tập.

B2: HS làm bài tập ở nhà

B3: HS nộp sản phẩm trong tiết học

sau.

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải

quyết của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải

quyết nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Tuần:

Ngày soạn:

Ngày kí:

Tiết: 45

CẢM XÚC MÙA THU

(Đỗ Phủ)

Bước1:Xácđịnhvấnđềcầngiảiquyết:

I.Tên bài học: Cảm xúc mùa thu

II. Hình thức dạy học: Dạy học trên lớp

III. Chuẩn bị của thầy và trò:

1/Thầy

- Giáo án

-Phiếu bài tập, trả lời câu hỏi

-Hình ảnh tác giả.

-Bảng phân công nhiệm vụ cho học sinh hoạt động trên lớp

-Bảng giao nhiệm vụ học tập cho học sinh ở nhà

2/Trò

-Đọc trước văn bản về tác phẩm văn học.

-Các sản phẩm thực hiện nhiệm vụ học tập ở nhà (do giáo viên giao từ tiết

trước)

-Đồ dùng học tập

Bước2:Xácđịnhnộidung- chủđềbàihọc: Bức tranh mùa thu và tấm long của

nhà thơ

Bước3:Mứcđộcầnđạt

1. Kiến thức :

- Nội dung: Qua bức tranh mùa thu ở Ba Thục, nhà thơ thể hiện nỗi lo âu cho đất

nước, nỗi buồn nhớ quê hương và nỗi ngậm ngùi cho thân phận mình.

- Nghệ thuật: Hiểu thêm đặc điểm thơ Đường luật.

2. Về kĩ năng

Có kĩ năng đọc hiểu,phân tích, cảm nhận về thơ Đường luật.

3.Thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Cảm thông với tấm lòng Đỗ Phủ

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4. Phát triển năng lực:

- Năng lực chung:

Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ, năng

lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực công

nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

Năng lực tự học, hợp tác: Hình thành năng lực tái hiện và vận dụng kiến thức, năng

lực vận dụng kiến thức tiếng Việt vào đọc hiểu các văn bản văn học khác.

Bước4:Thiếtkếtiếntrìnhbàihọc

Hoạt động của Gv và Hs

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV cho HS xem phim tài liệu về Đỗ Phủ

Em hãy cho biết nội dung đoạn phim ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GVnhận xét, chuẩn hóa kiến thức

- Gv dẫn dắt vào bài mới: Mùa thu là đề

tài rất quen thuộc không chỉ trong thơ ca

Việt Nam mà cả thơ Đường của Trung

Quốc. Thông qua bức tranh cảnh thiên

nhiên mùa thu đẹp nhưng buồn, các tác

giả thường gửi gắm tình yêu và những

tâm sự thầm kín của mình. Và bài thơ

Cảm xúc mùa thu (Thu hứng) là một

trong số đó.

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải

quyết của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải

quyết nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

Thao tác 1: Tìm hiểu chung.

- Mục tiêu: Giúp học sinh nắm được:

+ Nội dung: Qua bức tranh mùa thu ở Ba

Thục, nhà thơ thể hiện nỗi lo âu cho đất

nước, nỗi buồn nhớ quê hương và nỗi

ngậm ngùi cho thân phận mình.

+ Nghệ thuật: Hiểu thêm đặc điểm thơ

Đường luật.

+ Có kĩ năng đọc hiểu,phân tích, cảm

nhận về thơ Đường luật.

- Phương tiện dạy học: bảng phụ, bút dạ.

- Kĩ thuật dạy học: công não, thông tin –

phản hồi.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh làm

việc độc lập, làm việc nhóm

- Các bước thực hiện:

I. Tìm hiểu chung:

1. Tác giả: Đỗ Phủ (704-770)

-Tự là Tử Mĩ,huyện Củng,huyện Hà

Nam, Trung Quốc

- Cả cuộc đời sống nghèo khổ, có chí lớn

phò giúp vua nhưng không thành.

- Nhà thơ hiện thực vĩ đại, danh nhân

văn hóa.

-Ông để lại khoảng 1.500 bài thơ, nội

dung thể hiện lòng yêu nước, thương dân

sâu sắc, sự nhạy cảm với thời cuộc, nỗi

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Đọc tiểu dẫn, cho biết vài nét chính về tác

giả, tác phẩm? (Hãy cho biết thể thơ, bố

cục của bài thơ?)

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức:

- Loạn An Lộc Sơn- Sử Tư Minh (755-

763) khiến Đỗ Phủ và gia đình phải phiêu

bạt 7 năm (759- 766), đói nghèo, chết

trong bệnh tật trên một con thuyền rách

nát...

Thao tác 2: Đọc hiểu văn bản.

Mục tiêu: Giúp học sinh nắm được:

+ Nội dung: Qua bức tranh mùa thu ở Ba

Thục, nhà thơ thể hiện nỗi lo âu cho đất

nước, nỗi buồn nhớ quê hương và nỗi

ngậm ngùi cho thân phận mình.

+ Nghệ thuật: Hiểu thêm đặc điểm thơ

Đường luật.

+ Có kĩ năng đọc hiểu,phân tích, cảm

nhận về thơ Đường luật.

- Phương tiện dạy học: bảng phụ, bút dạ.

- Kĩ thuật dạy học: công não, thông tin –

phản hồi.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh làm

việc độc lập, làm việc nhóm

- Các bước thực hiện:

1. Cảnh mùa thu (4 câu đầu):

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

-Nhóm 1- 2: Ở câu 1-2, những cảnh vật

nào được miêu tả? Sắc thái của chúng? So

đau về cuộc sống riêng.

- Thơ Đỗ Phủ là bức tranh hiện thực sinh

động , chan chứa tình yêu thương, nhân

đạo.

- Nghệ thuật điêu luyện, phong cách

trầm uất.

2. Bài thơ "Thu hứng":

- Hoàn cảnh sáng tác: Bài thơ đựoc sáng

tác vào năm 766, tại Quỳ Châu (thuộc

đất Ba Thục, núi non hiểm trở).

- Vị trí:

+ Là bài thơ số 1 thơ số 1 thuộc chùm

thơ Thu hứng (8 bài).

+ Là cương lĩnh sáng tác của cả chùm

thơ.

Bố cục: 2 phần.

+ 4 câu đầu: cảnh thu.

+ 4 câu sau: tình thu.

II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN:

1. Cảnh mùa thu (4 câu đầu):

* Câu 1-2:

- Hình ảnh: sương móc trắng xóa; rừng

phong tiêu điều.

- Địa danh: núi Vu, kẽm Vu- vùng núi

hoang sơ, hùng vĩ, hiểm trở.

- So sánh nguyên tác và dịch thơ:

+ Câu 1:

Nguyên tác: trắng xoá- dày đặc, nặng nề.

Dịch thơ: lác đác- mật độ thưa thớt, ít ỏi.

Bản dịch thơ làm mất sắc thái

tiêu

điều của rừng phong.

Câu 1 (nguyên tác): Sự tác động,

tàn

phá của sương móc làm rừng phong

tiêu

điều.

Đó là sự khác thường. Bởi mùa thu

phương Bắc (Trung Quốc) thường được

miêu tả với hình ảnh ước lệ là hình ảnh

rừng phong lá đỏ. Nhưng ở đây, tuy rừng

phong được nói tới nhưng sắc màu rực

rỡ của nó không còn mà mang vẻ thê

lương, ảm đạm, nặng nề.

- Cái nhìn bao quát trên diện rộng.

+ Câu 2:

sánh bản nguyên tác và dịch thơ để thấy

rõ sắc thái của cảnh trong cảm nhận của

Đỗ Phủ? Đó là cảnh thu ở đâu?

-Nhóm 3: Các hình ảnh thiên nhiên được

miêu tả ở câu 3- 4? So sánh nguyên tác và

dịch thơ? Nhận xét về sắc thái của cảnh

thiên nhiên ở đây? (Thiên nhiên vận động

ntn? Nó có tĩnh tại như ở câu 1-2?)

- Nhóm 4: Khái quát lại vẻ riêng của thiên

nhiên ở 4 câu đầu? Trong cảnh đó có ngụ

tình của tác giả ko? Đó là cảm xúc, tâm

trạng gì? Tương quan cảnh và tình?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức

- So với nguyên tác, bản dịch làm mất

các địa danh cụ thể, gợi nhiều cảm xúc.

Thông thường, vùng núi Vu, kẽm Vu

hiểm trở sẽ gợi cảm giác hứng khởi

trước vẻ đẹp hoành tráng, kì vĩ, bí ẩn.

Nhưng ở đây, chúng chỉ đem đến ấn

tượng về sự vắng lặng đến rợn người.

- Tầm nhìn của tác giả thu hẹp, hướng

lên cao.

-> Hai câu đầu: Cảnh thu thê lương, ảm

đạm, lạnh lẽo, nặng nề, trầm uất ở vùng

núi Quỳ Châu, miền núi phía tây Trung

Quốc, thượng nguồn sông Trường

Giang, nơi thi nhân lánh nạn.

* Câu 3- 4: Hình ảnh thiên nhiên: sóng

trên sông Trường Giang; mây trên cửa ải.

- So sánh nguyên tác- dịch thơ:

+ Động từ “rợn” vận động nhẹ nhàng,

ko diễn tả được sự vận động mạnh mẽ

của sóng như trong nguyên tác (sóng vọt

lên tận lưng trời).

+ Động từ “đùn”

lớp này chồng

chất

lên lớp khác, chỉ sự vận động đi

lên

ko truyền tải ý “mây sa sầm

xuống giáp

mặt đất”.

- Sắc thái của thiên nhiên:

+ Thiên nhiên vận động mạnh mẽ, trái

chiều như nén không gian lại, khiến trời

đất như đảo lộn.

+ Thiên nhiên trầm uất, dữ dội.

=> Nhận xét:

+ Cảnh thu được nhìn từ xa, cảnh rộng,

bao quát.

+ Đó là cảnh thu ở vùng núi Quỳ Châu

(Trung Quốc) thê lương, ảm đạm mà đầy

những dồn nén dữ dội.

+ Sự vận động dữ dội, trái chiều của

thiên nhiên, trời đất như đảo lộn nơi cửa

ải

nỗi buồn sầu, trầm uất và nỗi lo

âu

cho tình hình đất nước với biên giới

chưa thật sự bình yên sau những năm

chiến tranh, loạn lạc liên miên (loạn An-

Sử)

chất “thi sử”.

2. Tình thu (4 câu sau):

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

-Nhóm 1: Nhận xét về sự thay đổi của

tầm nhìn từ 4 câu đầu đến 4 câu sau? Tại

sao có sự thay đổi ấy?

- Nhóm 2: Tìm biện pháp nghệ thuật được

sử dụng ở hai câu 5- 6? Các hình ảnh ẩn

dụ tượng trưng trong hai câu đó là gì, ý

nghĩa của chúng? So sánh nguyên tác và

dịch thơ? Tâm trạng của tác giả được bộc

lộ ntn ở 2 câu 5, 6?

- Nhóm 3: Theo mạch vân động cảm xúc

tiếp câu 5-6, hai câu kết phải hướng nội,

bộc lộ nội tâm. Nhưng ở hai câu kết bài

thơ, tác giả có thể hiện sự vân động đó

ko? Vì sao?

Nhóm 4: Nhận xét về mối quan hệ giữa

tình thu và cảnh thu ở 4 câu sau?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức:

+ Cảnh vẫn đậm hơn tình, tình nằm ẩn

sâu trong cảnh.

2. Tình thu (4 câu sau)

Tầm nhìn của tác giả: từ xa lại gần

thu hẹp dần (từ khung cảnh chung của

thiên nhiên đến các sự vật cụ thể gắn bó

với riêng tác giả, ở gần tác giả).

Do sự vận động của thời gian

về

chiều muộn, ngày tàn, sự nhạt dần

của

ánh sáng khiến tầm nhìn bị thu hẹp.

* Câu 5-6:

- Đối chỉnh.

- Hình ảnh ẩn dụ tượng trưng:

+ Hoa cúc: Là hình ảnh ước lệ chỉ mùa

thu. Khóm cúc nở hoa đã hai lần –

hai năm đã qua, hai năm nhà thơ lưu

lạc ở

đất Quỳ Châu.

Hai lần cúc nở hoa làm tuôn rơi

nước

mắt: “Nước mắt ngày trước” -

“dòng lệ

cũ”

giọt nước mắt hôm

nay(hiện tại)

và giọt ướt hôm qua

(quá khứ) ko thể

phân chia, đều cùng một dòng chảy,

đắng đót, mặn chát như nhau.

Hình ảnh khóm cúc là biểu tượng

cho

nỗi buồn đau dằng dặc, thường

trực của

tác giả. Đó là sự chất chồng của nỗi xót

xa cho thân phận tha hương trôi nổi và

nỗi nhớ quê hương da diết.

+ Con thuyền:

Bản dịch làm mất sắc thái cô đơn,

lẻ

loi của con thuyền

sự cô đơn, lẻ

loi

của con người.

Là hình ảnh ẩn dụ tượng trưng

cho

cuộc đời nổi trôi, lưu lạc của tác giả.

Con

thuyền buộc chặt mối tình

nhà

mối buộc của con thuyền lại gắn

kết với

nỗi nhớ nơi vườn cũ (quê

hương)

tình

cảm gắn bó sâu nặng với

quê hương.

- Tác giả đã đồng nhất cảnh và tình ở hai

câu trên.

* Câu 7-8:

- Kết thúc đột ngột bằng những âm thanh

dồn dập bởi trước đó bài thơ không miêu

Thao tác 3: Giáo viên hướng dẫn học

sinh tổng kết bài học

- Mục tiêu: Học sinh khát quát về nội

dung và nghệ thuật của văn bản

- Phương tiện: bảng phụ, máy chiếu

- Kĩ thuật dạy học: Công não, phòng

tranh, thông tin - phản hồi

- Hình thức tổ chức: hoạt động nhóm

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

GV chia lớp thành 4 nhóm và chuyển

giao nhiệm vụ học tập: Nêu nét đặc sắc về

nội dung và nghệ thuật của văn bản?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: Thảo luận nhóm, ghi câu trả lời vào

bảng phụ.

tả một âm thanh nào.

Tiếng thước đo vải, dao cắt vải, tiếng

chày đập vải để may áo rét

Là

những

âm thanh đặc thù của mùa thu

Trung

Quốc xưa. Người ở quê nhà thường may

áo rét gửi cho người chinh phu đang trấn

thủ biên cương khi mùa thu lạnh léo

đến,bước chuyển để mùa đông buốt giá ùa

về.

- Hai câu thơ hướng ngoại, tả cảnh sinh

hoạt của nhân dân vùng Quỳ Châu.

Nhưng đặt trong liên hệ với câu 3- 4

(hiện thực lịch sử: tình hình đất nước

chưa yên ổn, bao người phải trấn giữ

biên ải xa xôi), hai câu thơ này ko phải

tả cảnh đơn thuần.

Nỗi lo âu cho tình hình đất nước

chưa

yên ổn.

Âm thanh tiếng chày đập vải,

tiếng

dao thước để may áo rét gửi

kẻ tha

hương làm chạnh lòng tác giả (cũng là

một kẻ tha hương, lưu lạc, nghèo khổ),

khơi lên nỗi ngậm ngùi, xót xa cho thân

phận của ông.

Nỗi buồn nhớ quê hương của tác

giả.

=> Nhận xét:

Cảnh thu ở bốn câu sau thấm đượm tình

thu, thậm chí còn đồng nhấtvới tình thu

(câu 5-6), khắc sâu ấn tượng về sự cô

đơn, lẻ loi, u uất của kẻ tha hương nặng

lòng với quê hương và lo âu cho tình

hình đất nước chưa yên ổn.

III. TỔNG KẾT:

1. Nội dung

- Bức tranh thu hiu hắt, thê lương, ảm

đạm mà đầy dồn nén dữ dội, thấm

đẫm tâm sự của tác giả.

- Tâm trạng tác giả:

+ Lo âu cho đất nước.

+ Buồn nhớ quê hương.

+ Ngậm ngùi, xót xa cho thân phận

mình.

Giáo viên: quan sát, hỗ trợ.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

Hs báo cáo kết quả trên bảng phụ, treo kết

quả các nhóm khác quan sát, nhận xét,

phản biện

Gv quan sát, hỗ trợ, tư vấn

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

Gv: Nhận xét đánh giá kết quả của các

nhóm, chuẩn kiến thức.

2. Nghệ thuật

- Tả cảnh ngụ tình.

- Ngôn ngữ hàm súc.

- Nghệ thuật đối chỉnh, tạo cácmối tương

quan

Hoạt động 3: Luyện tập

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Sưu tầm những câu thơ, bài ca dao hay về

đề tài mùa thu

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: Thảo luận nhóm, ghi câu trả lời vào

bảng phụ.

Giáo viên: quan sát, hỗ trợ.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

Hs báo cáo kết quả trên bảng phụ, treo kết

quả các nhóm khác quan sát, nhận xét,

phản biện

Gv quan sát, hỗ trợ, tư vấn

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

Gv: Nhận xét đánh giá kết quả của các

nhóm, chuẩn kiến thức.

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải

quyết của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải

quyết nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Hoạt động 4: Vận dụng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Từ văn bản hãy viết 1 đoạn văn với chủ

đề về quê hương.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: Thảo luận nhóm, ghi câu trả lời vào

bảng phụ.

Giáo viên: quan sát, hỗ trợ.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

Hs báo cáo kết quả trên bảng phụ, treo kết

quả các nhóm khác quan sát, nhận xét,

phản biện

Gv quan sát, hỗ trợ, tư vấn

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

Gv: Nhận xét đánh giá kết quả của các

Gợi ý:

- Giải thích khái niệm quê hương: có thể

hiểu khái quát là nơi ta sinh ra, lớn lên,

có gia đình, kỉ niệm thời thơ ấu...

- Vị trí, vai trò của quê hương trong đời

sống của mỗi con người:

+ Mỗi con người đều gắn bó với quê

hương, mang bản sắc, truyền thống,

phong tục tập quán tốt đẹp của quê

hương. Chính vì thế, tình cảm dành cho

quê hương ở mỗi con người là tình cảm

có tính chất tự nhiên, sâu nặng.

+ Quê hương luôn bồi đắp cho con

người những giá trị tinh thần cao quí

(tình làng nghĩa xóm, tình cảm quê

hương, gia đình sâu nặng...).

nhóm, chuẩn kiến thức.

+ Quê hương luôn là điểm tựa vững

vàng cho con người trong mọi hoàn

cảnh, là nguồn cổ vũ, động viên, là đích

hướng về của con người

- Bàn bạc mở rộng:

+ Phê phán một số người không coi

trọng quê hương, không có ý thức xây

dựng quê hương, thậm chí quay lưng,

phản bội quê hương, xứ xở.

+ Tình yêu quê hương cũng đồng nhất

với tình yêu đất nước, Tổ quốc

- Phương hướng, liên hệ:

+ Xây đắp, bảo vệ quê hương, phát huy

những truyền thống tốt đẹp của quê

hương là trách nhiệm, là nghĩa vụ thiêng

liêng của mổi con người.

+ Là HS, ngay từ bây giờ phải tu dưỡng,

tích lũy kiến thức để sau này bảo vệ quê

hương đất nước

Hoạt động 5: Mở rộng, sáng tạo

B1: GV giao nhiệm vụ cho HS

1. Nêu chủ đề của bài thơ?

2. Xác định phép liệt kê trong 6 dòng

thơ đầu? Hiệu quả nghệ thuật của phép

liệt kê đó là gì?

3. Chữ lệ ở câu thơ Khóm cúc tuôn thêm

dòng lệ cũ được hiểu như thế nào ? Nêu

hiệu quả nghệ thuật của từ này.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: Thảo luận nhóm, ghi câu trả lời vào

bảng phụ.

Giáo viên: quan sát, hỗ trợ.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

Hs báo cáo kết quả trên bảng phụ, treo kết

quả các nhóm khác quan sát, nhận xét,

phản biện

Gv quan sát, hỗ trợ, tư vấn

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

Gv: Nhận xét đánh giá kết quả của các

nhóm, chuẩn kiến thức.

1. Bài thơ có chủ đề: Thu hứng là bức

tranh mùa thu hiu hắt và cũng là tâm

trạng buồn lo của nhà thơ Đỗ Phủ. Nỗi lo

ấy bắt nguồn từ nỗi buồn của tác giả khi

ông chứng kiến cảnh đất nước kiệt quệ

vì sự tàn phá của chiến tranh. Bài thơ

cũng là nỗi lòng của kẻ xa quê, là nỗi

ngậm ngùi, xót xa cho thân phận của kẻ

tha hương lưu lạc.

2. Phép liệt kê trong 6 dòng thơ đầu :

rừng phong – núi Vu, kẽm Vu- sóng rợn-

mây đùn cửa ải- khóm cúc-con thuyền

Hiệu quả nghệ thuật: Qua phép liệt kê,

cảnh thiên nhiên được nhìn trong tầm

bao quát rộng và xa, rồi bị thu hẹp lại và

cuối cùng chìm vào tâm hồn nhà thơ.

Cảnh mùa thu với những yếu tố gợi buồn

khiến lòng người cũng buồn như cảnh.

Điều đó cũng phù hợp với sự vận động

của tứ thơ : từ cảnh đến tình.

3. Chữ lệ ở câu thơ Khóm cúc tuôn thêm

dòng lệ cũ được hiểu : có thể là lệ của

người, cũng có thể là lệ của hoa cúc.

Tuần:

Tiết: 46, 47

Ngày soạn: Ngày kí:

LẦU HOÀNG HC(Thôi Hiệu)

Đọc thêm: NỖI OÁN CỦA NGƯỜI PHÒNG KHUÊ (Vương Xương Linh)

KHE CHIM KÊU(Vương Duy)

Bước1:Xácđịnhvấnđềcầngiảiquyết

- Tên bài học: Đọc thêm: Lầu Hoàng Hạc; Nỗi oán của người phòng khuê; Khe

chim kêu

- Hình thức dạy: Dạy học trên lớp

- Chuẩn bị của GV và HS:

+ Chuẩn bị của giáo viên: Giáo án/thiết kế bài học. Các slides trình chiếu (nếu có).

Các phiếu học tập, bao gồm: các sơ đồ để HS điền thông tin, các bài tập dùng để

kiểm tra, đánh giá HS trong quá trình đọc hiểu.

+ Chuẩn bị của học sinh: Chuẩn bị bài ở nhà theo các yêu cầu sau: Đọc trước bài

trong SGK Ngữ văn 10, Tập một. Soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn tìm hiểu

cuối bài. Các sản phẩm chuẩn bị được giao (thực hiện hoạt động nhóm trong dạy học

dự án…)

Bước2:Xácđịnhnộidung–chủđềbàihọc:Đặc sắc về nội dung và nghệ thuật

của các bài thơ

Bước3:Xácđịnhmụctiêubàihọc.

1. Về kiến thức:

Hiểu được chủ đề, cảm hứng chủ đạo và nét đặc sắc nghệ thuật trong bài thơ.

2. Về kĩ năng :

Rèn kĩ năng tự học, tự tìm hiểu giá trị của tác phẩm thơ trữ tình

3. Thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Có tình yêu, sự ngưỡng mộ với những danh lam thắng cảnh

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4. Phát triển năng lực:

- Năng lực chung:

Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

Năng lực tự học, hợp tác:

Hình thành năng lực tái hiện và vận dụng kiến thức, năng lực vận dụng kiến

thức tiếng Việt vào đọc hiểu các văn bản văn học khác.

Bước4:Thiếtkếtiếntrìnhbàihọc

Hoạt động của GV -HS

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

B1: GV giao nhiệm vụ:

+ Trình chiếu tranh ảnh về văn hoá

đời nhà Đường và hình ảnh các

nhà thơ .

+ Chuẩn bị bảng lắp ghép

* HS:

+ Nhìn hình đoán tác giả thơ nước

ngoài

+ Lắp ghép tác phẩm với tác giả

B2: HS thực hiện nhiệm vụ:

B3: HS báo cáo kết quả thực hiện

nhiệm vụ

B4: GV nhận xét và dẫn vào bài

mới: Thời thịnh Đường, Trung

Quốc là một

một nước giàu mạnh, thái bình, an

lạc. Thơ Đường cũng rất phát

triển.Tiết học này chúng ta sẽ biết

đến ba nhà thơ thông qua hai bài

thơ Lầu hoàng Hạc, Khuê oán và

Điểu minh giản.

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải

quyết của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải

quyết nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Hoạt động 2: Hình thành kiến

thức

1. Lầu Hoàng Hạc.

- Mục tiêu: Giúp học sinh:

+Hiểu được chủ đề, cảm hứng chủ

đạo và nét đặc sắc nghệ thuật

trong bài thơ.

+Rèn kĩ năng tự học, tự tìm hiểu

giá trị của tác phẩm thơ trữ tình

- Phương tiện dạy học: bảng phụ,

bút dạ.

- Kĩ thuật dạy học: công não,

thông tin – phản hồi.

- Hình thức tổ chức dạy học: học

sinh làm việc độc lập, làm việc cá

nhân

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

1. Lầu Hoàng Hạc.

a. Tác giả: Thôi Hiệu (704- 754), quê ở

Biện Châu- Trung Quốc, là nhà thơ nổi

tiếng của Trung Quốc, hiện còn hơn 40

bài thơ

b. Hoàn cảnh sáng tác

- Lầu Hoàng Hạc- 1ngôi lầu có thật, nay

thành điểm du lịch của Trung Quốc.

- Nhân chuyến thăm Lầu Hoàng Hạc

cảm tác trước cảnh thực tại, tác giả sáng

tác bài thơ

c. Đọc – hiểu.

* Bốn câu đầu:

- Viết về Lầu Hoàng Hạc nhưng không tả

cụ thể ngôi lầu, mà chủ yếu tả cảnh xung

quanh: Mây trắng, bãi cỏ anh vũ, hàng

cây Hán Dương-> ẩn chứa dụng ý tác giả.

- Có sự đối lập:

học tập

Gv yêu cầu Hs

- Tìm hiểu tiểu dẫn và khái quát

những nét cơ bản về tác giả, tác

phẩm ?

- Nội dung bốn câu thơ đầu: Nhìn

cảnh vật gợi lên tâm sự gì của nhà

thơ

- Giới thiệu về không gian, tên lầu

Hoàng Hạc và định vị thời gian?

- Vẻ đẹp hiện lên như thế nào?

Cảnh và tâm trạng nhà thơ có gì

đối lập? Vì sao? (cảnh có đẹp

nhưng người vẫn buồn)

- Bài thơ gợi lên những suy tư và

tâm sự gì của nhà thơ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận,

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS báo cáo kết quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết

quả thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét, chuẩn hóa kiến

thức

2. Nỗi oán của người phòng

khuê.

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

học tập

HS đọc tiểu dẫn

HS đọc bài thơ

-Người thiếu phụ hiện lên như thế

nào? Điều này có gì đối lập với

tiêu đề?

-Hình ảnh dương liễu có tác động

gì tới tâm trạng của người thiếu

phụ? Vì sao? Người thiếu phụ hối

+ Thời gian: Xưa>< nay.

+ Cảnh vật: Thực>< ảo

->Khung cảnh đất trời và cảm xúc về cái

vĩnh cửu. Tứ thơ được tạo thành từ sự liên

tưởng lầu Hoàng Hạc và chim, mây trắng

ngàn năm và hạc vàng muôn thuở, cái mất

và cái còn. Điều đó thể hiện vẻ đẹo của

lầu Hoàng Hạc và những suy tư sâu lắng

của nhân vật trữ tình.

* Bốn câu cuối:

- Tất cả cảnh- cảnh nay, cảnh xa cảnh

gần, cảnh thực (thấy được), cảnh hư

(trong tâmtưởng)…cảnh nào cũng đẹp;

nhưng tất cả cảnh đều khiến lòng người

buồn

- Đó là nỗi lòng thương nhớ quê hương.

Nhà thơ trở về với cuộc đời thực với dòng

sông, khói sóng, ... Tất cả gợi nhớ về một

quê hương thân thương trong xa cách

-> Thôi Hiệu đứng trước lầu Hoàng Hạc

mà dựng lên một lầu Hoàng Hạc trong

tâm tưởng. Lầu Hoàng Hạc trở thành một

minh chứng: cái đẹp có khả năng thanh

lọc tâm hồn

Nghệ thuật: Bài thơ miêu tả khung cảnh ở

lầu Hoàng Hạc nhưng chủ yếu bộc lộ nỗi

hoài vọng về thời xa xưa và nỗi nhớ quê

hương da diết của nhà thơ

2. Nỗi oán của người phòng khuê

a. Tác giả :

- Vương Xương Linh (698 ?- 757), tự là

Thiếu Bá, quê ở Trường An, Trung Quốc.

- Là nhà thơ nổi tiếng thời Đường

b. Tác phẩm :

- Hiện còn 186 bài thơ

- Nội dung thơ đề cập đến cuộc sống của

tướng sĩ nơi biên ải, nỗi oán hơn của

người cung nữ, nỗi sầu hận của người

thiếu phụ.

c. Đọc – hiểu.

Câu 1: " Bất tri sầu"- không biết buồn->

vô tư vì tuổi trẻ, vì chung giấc mộng công

danh với chồng, vì hi vọng chồng được

hận điều gì?

-Nêu nghệ thuật của bài thơ? Ý

nghĩa của văn bản

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào

bảng phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo

kết quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết

quả thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức

3. Khe chim kêu

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

học tập

HS đọc tiểu dẫn

HS đọc bài thơ

- Đêm xuân ntn? Cảm nhận của

nhà thơ trước thiên nhiên?

-Nêu nghệ thuật của bài thơ?Ý

nghĩa của văn bản

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào

bảng phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo

kết quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết

quả thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức:

phong hầu, ban tước sau này.

- Ngày xuân nàng trang điểm lộng lẫy,

bước lên lầu cao để thưởng ngoạn cảnh

xuân. Tâm lí nhân vật, không gian và thời

gian có sự hài hòa tuyệt đối.

Câu 2: “Hốt kiến” – Dương liễu sắc, hình

ảnh cây liễu gợ sự li biệt. Bao cảm xúc

liên tưởng, hồi ức dấy lên. Nàng nhớ lại

phút chia tay và ngẫm bao ngày tháng

sống trong cô đơn, nghĩ tới tuổi xuân dần

qua, những gì rủi ro mà chồng mình có

thể gặp để từ đó tự oán mình, lên án chiến

tranh phong kiến.

Câu 3: Qua diễn biến tâm trạng của người

thiếu phụ, nhà thơ đã góp thêm một tiếng

nói chống chiến tranh phi nghĩa.

Chiến tranh phi nghĩa khiến vợ chồng

phải chia li không biết đến bao giờ gặp

lại.

3. Khe chim kêu

a. Tác giả: (Sgk)

b. Đọc- hiểu bài thơ.

- Tả cảnh đêm trăng xuân trong khe núi.

Cái đặc sắc là lấy động tả tĩnh.

* Câu 1: Hoa quế li ti, rụng khe khẽ mà

người cũng nghe được chứng tỏ đêm phải

rất yên tĩnh và lòng người cũng phải rất

yên tĩnh tập trung thì mới có thể nghe

được âm thanh cực nhỏ ấy.

- Đó là sự tĩnh lặng của đêm và sự bình

yên của tâm hồn. Trong đêm xuân thanh

tĩnh, nhà thơ đã hoà cảm với thiên nhiên,

nghe được tiếng rơi của hoa quế.

* Câu 2: Tiếng đêm xao động tâm hồn

binh yên. Trăng lên làm "kinh sơn điểu".

Cái tĩnh lặng của đêm được cảm nhận qua

tiếng động của những âm thanh khẽ

khàng. Bởi trăng lên làm gì có tiếng động

thế mà lại làm cho chim núi sợ hãi.

-> Lấy động tả tĩnh.

Hoạt động 3: Luyện tập

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

Gợi ý:

- Mạnh Hạo Nhiên

học tập

Sưu tầm các câu thơ miêu tả tình

yêu quê hương, đất nước của các

nhà thơ thời Đường?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào

bảng phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo

kết quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết

quả thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Phiên âm : Xuân hiểu

Xuân miên bất giác hiểu

Xứ xứ văn đề điểu

Dạ lai phong vũ thanh,

Hoa lạc tri đa thiểu!

Dịch thơ :

Buổi sáng mùa xuân

Phạm Đình Nhân

Dịch 2006

Tỉnh giấc xuân trời sáng,

Tiếng chim hót nơi nơi,

Suốt đêm mưa gió thét,

Hoa rụng biết bao rồi!

- THÔI ĐỒ

Phiên âm : Xuân tịch lữ thứ

Thuỷ lưu, hoa tạ, lưỡng vô tình,

Tống tận đông phong quá Sở thành.

Hồ điệp mộng trung gia vạn lý,

Đỗ quyên chi thượng nguyệt tam ca.

Cố viên thư động kinh niên tuyệt,

Hoa phát xuân thôi lưỡng mấn sinh.

Tự thị bất quy, quy tiện đắc,

Ngũ hồ yên cảnh hữu thuỳ tranh?

Dịch thơ :

Đêm xuân xa nhà

Phạm Đình Nhân

Dịch 2007

Hoa trôi nước chảy khéo vô tình,

Nhờ gió đông đưa tận Sở thành.

Giấc điệp mơ nhà xa vạn nẻo,

Đầu cành quyên hót nguyệt ba canh.

Thư nhà đã vắng tròn năm lẻ,

Hoa đón xuân cùng tóc bạc nhanh.

Không về, về cũng do mình quyết,

Mây khói Ngũ Hồ đẹp tựa tranh

Hoạt động 4: Vận dụng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

học tập

Từ bài thơ Lầu Hoàng Hạc, hãy

sưu tầm câu truyện kể về ngôi lầu

này?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào

bảng phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo

kết quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết

quả thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Gợi ý:

- Theo sách “Liệt tiên toàn truyện” của

Vương Thế Trinh đời Minh, có chuyện kể

rằng: Xưa có một người họ Tân,bán rượu

ở chân núi Hoàng Cốc kiếm sống qua

ngày. Một hôm có có đạo sĩ già ăn mặc

rách rưới đến xin rượu

uống. Anh bán rượu nghèo tốt bụng, thấy

ông lão đáng thương, bèn cho rượu uống.

Từ đấy, ngày nào đạo sĩ cũng đến xin

rượu. Một hôm, đạo sĩ từ biệt anh bán

rượu, nói: “Một năm qua, ngày nào anh

cũng cho rượu uống, chẳng có gì đền đáp.

Lão có con hạc quí, tặng anh để tỏ lòng

biết ơn”. Nói rồi ông lấy vỏ cam vẽ lên

tường một con hạc, dặn: “Chỉ cần anh vỗ

tay là hạc sẽ bay ra nhảy múa, mua vui

cho khách”. Dứt lời, đạo sĩ biến mất.

- Anh bán rượu làm theo, quả nhiên có

hạc vàng bay ra nhảy múa. Từ đấy, khách

uống rượu hiếu kì kéo đến rất đông,

chẳng bao lâu, anh trở nên giàu có. Bỗng

một hôm đạo sĩ quay lại nói: “Mười năm

qua, tiền anh kiếm được chắc đã đủ trả

chỗ rượu anh cho lão uống?”. Rồi, ông rút

cây sáo thần thổi lên một khúc, gọi hạc

vàng bay ra, cưỡi hạc bay đi mất. Vì thế,

về sau, căn lầu xây ở nơi này được mang

tên Hoàng Hạc

Hoạt động 5: Mở rộng, sáng tạo

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

học tập

Giá trị phong phú về nội dung và

đặc sắc nghệ thuật của thơ Đường

Gợi ý:

Giá trị nội dung

- Phong phú về đề tài.

- Thể hiện những tình cảm đẹp, những giá

qua ba bài thơ trên?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào

bảng phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo

kết quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết

quả thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Tuần:

Ngày soạn:

Ngày kí:

Tiết theo PPCT:48- 49

trị nhân bản của con người: tình yêu quê

hương, tình cảm nhân đạo (oán ghét chiến

tranh phong kiến phi nghĩa, đồng cảm với

khát vọng hạnh phúc của con người),

khẳng định bản lĩnh của con người trước

mọi đổi thay của cuộc đời.

Giá trị nghệ thuật

- Ngôn ngữ: hàm súc, tinh tế.

- Nghệ thuật đặc sắc: lấy hình gợi âm, lấy

động tả tĩnh, tả cảnh ngụ tình…

I. MỤC ĐÍCH:

BÀI VIẾT SỐ 4

(Kiểm tra học kỳ I)

- Kiểm tra mức độ đạt chuẩn kiến thức, kĩ năng được qui định trong chương trình

môn Ngữ văn lớp 10

- Hình thức kiểm tra tự luận:Học sinh làm ở lớp

- Yêu cầu ra đề đảm bảo:

1.Kiến thức:

- Ôn tập, củng cố kiến thức trong chương trình môn Ngữ văn lớp 10

- Tích hợp với tiếng Việt, làm văn.

2.Kĩ năng:

- Kĩ năng đọc hiểu văn bản

- Rèn luyện kĩ năng tạo lập văn bản có đủ bố cục ba phần, có liên kết về hình thức và

nội dung

3.Thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Có tình cảm chân thành trước những vấn đề có ý nghĩa trong cuộc sống

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4.Phát triển năng lực:

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp hàng ngày

+ Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn học

+ Năng lực vận dụng kiến thức văn học vào cuộc sống…

II. THIẾT LẬP MA TRẬN:

Mức

độ

NLĐG

Nhận biết

Thông hiểu

Vận dụng

cao

Cộng

I. Đọc

hiểu

- Ngữ liệu:

01 đoạn

trích hoặc

văn bản.

-Tiêu chí:

+Dài

khoảng

200 chữ.

+ Nội

dung đề

cập những

vấn đề gần

gũi, phù

hợp với

tâm lí,

trình độ

học sinh.

- Nhận biết:

+ phương thức

biểu đạt của

văn bản.

+ Phong cách

ngôn ngữ sinh

hoạt

+ 4 biện pháp

tu từ: Ẩn dụ,

hoán dụ, phép

điệp, phép đối.

- Khái quát

được chủ đề,

nội dung…của

văn bản.

- Hiểu được

quan điểm của

tác giả thể hiện

trong văn bản.

- Hiểu được

nghĩa của từ,

câu, hình ảnh…

trong văn bản

- Phân tích tác

dụng của các

biên pháp tu từ:

Ẩn dụ, hoán dụ,

phép điệp, phép

đối.

- Nhận xét, đánh

giá tư tưởng,

quan điểm, tình

cảm… của tác

giả trong văn

bản.

- Nhận xét về

một giá trị nội

dung, nghệ thuật

của văn bản.

- Rút ra bài học

cuộc sống từ

văn bản.

- Trình bày suy

nghĩ của bản

thân về vấn đề

đặt ra trong văn

bản

Số câu

Số điểm

0.5

1,5

1.0

3,0

Tỉ lệ

15%

10%

30%

II. Tạo lập

văn bản

Viết bài văn

nghị luận văn

học về các

tác phẩm Văn

học Trung

đạitrong

chương trình.

Số câu

Số điểm

7,0

Phần

Câu

Nội dung

Điể

ĐỌC HIỂU

3,0

Phương thức biểu đạt chính: Nghị luận/ Phương thức nghị luận

0,5

Tỉ lệ

70%

Tổng cộng

Số câu

Số điểm

0,5

1,5

1,0

7,0

10,0

Tỉ lệ

15%

10%

70%

100%

III. BIÊN SON ĐỀ THI

Phần I: Đọc hiểu (3,0 điểm)

Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hi từ Câu 1 đến Câu 4:

Bất cứ ai cũng đã từng thất bại, đã từng vấp ngã ít nhất một lần trong đời như

một quy luật bất biến của tự nhiên. Có nhiều người có khả năng vực dậy, đứng lên

rồi nhẹ nhàng bước tiếp như thể chẳng có chuyện gì xảy ra, nhưng cũng có nhiều

người chỉ có thể ngồi một chỗ và vẫn luôn tự hỏi lí do vì sao bản thân lại có thể dễ

dàng “mắc bẫy” đến như thế…

Bất kì vấp ngã nào trong cuộc sống cũng đều mang lại cho ta một bài học đáng

giá: Về một bài toán đã áp dụng cách giải sai, về lòng tốt đã gửi nhầm chủ nhân hay

về một tình yêu lâu dài bỗng phát hiện đã trao nhầm đối tượng.

(...)

Đừng để khi tia nắng ngoài kia đã lên, mà con tim vẫn còn băng lạnh. Đừng để

khi cơn mưa kia đã tạnh, mà những giọt lệ trên mi mắt vẫn còn tuôn rơi. Thời gian

làm tuổi trẻ đi qua nhanh lắm, không gì là mãi mãi, nên hãy sống hết mình để không

nuối tiếc những gì chỉ còn lại trong quá khứ mà thôi.

(Trích: Hãy học cách đứng lên sau vấp ngã - Nguồn: www.vietgiaitri.com)

Câu 1 (0.5 điểm): Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn

trích?

Câu 2 (1.0 điểm): Rút ra bài học có ý nghĩa nhất đối với anh/chị từ câu văn sau:

“Bất cứ ai cũng đã từng thất bại, đã từng vấp ngã ít nhất một lần trong đời như một

quy luật bất biến của tự nhiên”?

Câu 3 (0.5 điểm): Theo anh/chị vì sao tác giả cho rằng: “Bất kì vấp ngã nào trong

cuộc sống cũng đều mang lại cho ta một bài học đáng giá”?

Câu 4 (1.0 điểm): Từ đoạn trích trên anh/chị rút ra được bài học gì cho bản thân?

Phần II. Tạo lập văn bản

Câu 1 (7,0 điểm).

Vẻ đẹp của con người thời Trần trong bài thơ “Tỏ lòng” của tác giả Phạm

Ngũ Lão.

IV. HƯỚNG DẪN CHẤM

Ý nghĩa của câu văn:

- Thất bại, vấp ngã là điều thường thấy trong cuộc sống, trong cuộc đời

không ai sống mà không một lần thất bại, vấp ngã trước những khó

khăn, thử thách.

- Con người cần nhận thức được điều này để sẵn sàng chấp nhận thất bại

và tìm cách vượt qua.

1.0

Từ câu văn: “Bất kì vấp ngã nào trong cuộc sống cũng đều mang lại

cho ta một bài học đáng giá” học sinh có thể rút ra một trong số các bài

học

- Vấp ngã giúp ta hiểu được những yếu điểm của bản thân, hiểu tại sao

mình không thành công…

- Từ những kinh nghiệm, những bài học được rút ra con người sẽ tiến

bộ, thành công…

0.5

Học sinh rút ra được một trong những bài học sau:

- Không nản lòng, bỏ cuộc khi thất bại

- Sau thất bại phải biết vươn lên

- Cuộc đời, tuổi trẻ của con người rất ngắn ngủi vì vậy phải sống

hết mình để sau này không phải hối tiếc

1.0

*Lưu ý: Phần đọc hiểu câu 2,3,4 học sinh có thể có nhiều cách diễn đạt khác nha

nếu hợp lí giáo viên vẫn cho điểm.

TO LẬP VĂN BẢN

7,0

Đềbài:. Vẻ đẹp của con người thời Trần trong bài thơ “Tỏ lòng” của

tác giả Phạm Ngũ Lão.

2.1. Yêu cầu về hình thức.

- Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận: Có đủ các phần mở bài, thân bài, kết

bài. Mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề gồm nhiều

ý/ đoạn văn, kết bài kết luận được vấn đề.

- Diễn đạt lưu loát, không lỗi dùng từ, đặt câu.

0,5

2.2. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận:.

- Vẻ đẹp của con người thời Trần trong bài thơ “Tỏ lòng”

Triểnkhaivấnđềnghịluậnthànhcácluậnđiểm;vậndụngtốtcácthaotáclậpluận;

kếthợpchặtchẽgiữalí lẽvàdẫnchứng.

0,5

2.3. Nội dung:

- Học sinh có thể diễn đạt theo nhiều cách khác nhau nếu hợp lí giáo

viên vẫn cho điểm tối đa.

a. Giới thiệu vấn đề cần nghị luận:

Giớithiệukháiquátvềtác giả,tác phẩm và vấn đề cần nghị luận

0,5

b. Giải quyết vấn đề cần nghị luận

* Vẻ đẹp của con người thời Trần trong tác phẩm

- Vẻ đẹp của người tráng sĩ và quân đội nhà Trần mang tầm vóc vũ trụ

và sức mạnh thời đại

+ Tư thế hiên ngang, lẫm liệt sẵn sàng chiến đấu bảo vệ tổ quốc.

+ Sức mạnh, khí thế chiến đấu hào hùng, tinh thần quyết chiến quyết

thắng.

- Vẻ đẹp con người thời Trần còn được thể hiện qua quan niệm về chí

làm trai và vẻ đẹp nhân cách của Phạm Ngũ Lão

+ Là đấng nam nhi trong xã hội phong kiến phải trả món nợ công danh

cho đất nước.

+ Nỗi thẹn thùng của một con người có nhân cách cao cả muốn cống

hiến cho dân, cho nước.

* Khái quát, liên hệ:

- Vẻ đẹp sức mạnh và tinh thần của con người thời Trần mang đậm Hào

khí Đông A

- Nghệ thuật: Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, hình ảnh thơ kì vĩ, ngôn ngữ

hàm súc, giàu sức biểu cảm

- Liên hệ rút ra bài học nhận thức cho bản thân

4,5

c. Kết thúc vấn đề: Khái quát lại vấn đề cần nghị luận

0,5

2.4.Sángtạo:Học sinh

cócáchdiễnđạtmớimẻ,thểhiệnsuynghĩsâusắcvềvấnđềnghịluận

0,5

ĐIỂMTOÀNBÀITHI: I+II=10,00điểm

*Lưu ý chung:

1. Do đặc trưng của môn Ngữ văn, bài làm của thí sinh cần được đánh giá tổng

quát, tránh đếm ý cho điểm..

2. Chỉ cho điểm tối đa theo thang điểm với những bài viết đáp ứng đầy đủ những

yêu cầu đã nêu ở mỗi câu, đồng thời phải chặt chẽ, diễn đạt lưu loát, có cảm xúc.

3. Khuyến khích những bài viết có sáng tạo. Bài viết có thể không giống đáp án, có

những ý ngoài đáp án, nhưng phải có căn cứ xác đáng và lí lẽ thuyết phục.

4. Không cho điểm cao đối với những bài chỉ nêu chung chung, sáo rỗng hoặc

phần làm văn chỉ viết một đoạn văn.

5. Cần trừ điểm đối với những lỗi về hành văn, ngữ pháp và chính tả.

---------Hết---------

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………

Tuần:

Ngày soạn:

Ngày kí:

Tiết theo PPCT:50

TRÌNH BÀY MỘT VẤN ĐỀ

Bước1:Xácđịnhvấnđềcầngiảiquyết

- Tên bài học: Trình bày một vấn đề

- Hình thức dạy: Dạy học trên lớp

- Chuẩn bị của GV và HS:

+ Chuẩn bị của giáo viên: Giáo án/thiết kế bài học. Các slides trình chiếu (nếu có).

Các phiếu học tập, bao gồm: các bài tập dùng để kiểm tra, đánh giá HS trong quá

trình đọc hiểu.

+ Chuẩn bị của học sinh: Chuẩn bị bài ở nhà theo các yêu cầu sau: Đọc trước bài

trong SGK Ngữ văn 10, Tập một. Soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn tìm hiểu

cuối bài.

Bước2:Xácđịnhnộidung–chủđềbàihọc: Yêu cầu và cách thức trình bày một

vấn đề

Bước3:Xácđịnhmụctiêubàihọc.

1.Về kiến thức: Nắm được yêu cầu và cách thức trình bày một vấn đề, có thể trình

bày một vấn đề trước tập thể.

2. Về kĩ năng : Rèn kĩ năng tự học, tự tìm hiểu ,trình bày một vấn đề.

3.Thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Rèn luyện tính tự tin, chủ động trong học tập cũng như trong cuộc sống.

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4.Phát triển năng lực:

- Năng lực chung: Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng

lực thẩm mỹ, năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính

toán, năng lực công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng: Năng lực tự học, hợp tác: Hình thành năng lực tái hiện và vận dụng

kiến thức, năng lực vận dụng kiến thức tiếng Việt vào đọc hiểu các văn bản văn học

khác.

Bước4:Thiếtkếtiếntrìnhbàihọc

Hoạt động của GV và HS

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Gv cho Hs xem đoạn video về một bài

tham luận của Hs về vấn đề kinh

nghiệm học tốt môn văn trong buổi đại

hội lớp.

Em hãy cho biết bài tham luận gồm

mấy phần? Đó là những phần nào?

Nhận xét về cách trình bày bản tham

luận ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ câu trả lời

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS trả lời câu hỏi

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức:

Gv dẫn dắt: Việc trình bày một vấn đề

rất phổ biến trong cuộc sống, nó có ý

nghĩa như thế nào, cần chuẩn bị những

gì để vệc trình bày hiệu quả.. ..Chúng

ta sẽ trả lời được những câu hỏi đó sau

tiết học hôm nay.

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải

quyết của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải

quyết nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

Thao tác 1: Tìm hiểu tầm quan

trọng của việc trình bày một vấn đề:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

HS đọc phần (I) ở SGK.

Gv hỏi: Việc trình bày một vấn đề có

tầm quan trọng như thế nào?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ câu trả lời

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS trả lời câu hỏi

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

Thao tác 2: Tìm hiểu các công việc

chuẩn bị:

Mục tiêu: Giúp học sinh:

+ Nắm được yêu cầu và cách thức

trình bày một vấn đề, có thể trình bày

một vấn đề trước tập thể.

+ Rèn kĩ năng tự học, tự tìm hiểu ,trình

bày một vấn đề.

- Phương tiện dạy học: bảng phụ, bút

dạ.

- Kĩ thuật dạy học: công não, thông tin

– phản hồi.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập, làm việc nhóm

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

- Xác định các cơ sở để chọn vấn

đề

trình bày?

- GV yêu cầu HS lập dàn ý cho đề tài:

“An toàn giao thông là hạnh phúc của

mọi người”

- Nêu các ý chính mà em định trình

bày về đề tài trên?

- Vấn đề mà em lựa chọn trong đề tài

đó là gì?

- Em sẽ nói gì về vấn đề đó?

- Từ ví dụ trên, em hãy rút ra cách lập

I. Tầm quan trọng của việc trình

bày một vấn đề:

- Trình bày một vấn đề giúp chúng ta

bày tỏ rõ ràng, chính xác, sinh động

suy nghĩ, nhận thức, tình cảm của

mình.

- Trình bày một vấn đề giúp chúng ta

có khả năng thuyết phục người khác

hiểu, cảm thông, đồng tình với mình

- Trình bày một vấn đề là một kĩ năng

giao tiếp quan trọng trong cuộc sống

II. Công việc chuẩn bị:

1. Chọn vấn đề trình bày:

- Cơ sở để lựa chọn:

+ Hiểu biết của bản thân về vấn đề.

+ Tuổi tác trình độ, nghề nghiệp của

người nghe.

+ Tính hấp dẫn của vấn đề được lựa

chọn.

2. Lập dàn ý cho bài trình bày.

- Lập dàn ý giúp việc trình bày đúng,

đủ, hàm súc, người trình bày được chủ

động…

- Thao tác cụ thể:

+ Để làm sáng tỏ vấn đề cần bao

nhiêu ý lớn, nhỏ, ý nào là ý trọng tâm?

+ Sắp xếp các ý theo trình tự nào?

+ Chuẩn bị câu chào hỏi, kết thúc,

chuyển ý và dự kiến điều khiển giọng

điệu, cử chỉ…

dàn ý cho bài trình bày một vấn đề?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

* VD: “An toàn giao thông là hạnh

phúc của mọi người”

a. Quan niệm thế nào là an toàn giao

thông?

- Không làm ảnh hưởng tới người khác

hoặc gián tiếp gây ra tai nạn trong quá

trình tham gia giao thông .

- Đi đến nơi, về đến chốn.

b. Một số bức xúc trong quá trình tham

gia giao thông hiện nay.

- Số lượng người tham gia giao thông

quá đông.

- Không phải ai cũng có hiểu biết về

yêu cầu tham gia giao thông như nhau

(còn phóng nhanh, vượt ẩu, không

chấp hành quy định của an toàn giao

thông…)

- Phương tiện tham gia giao thông

không đảm bảo thông số kĩ thuật.

- Người tham gia giao thông không

phải lúc nào, ở đâu cũng hiểu về yêu

cầu.

c. Biện pháp khắc phục::

- Cần có ý thức chấp hành luật giao

thông.

- Phương tiện tham gia giao thông phải

thực sự đảm bảo, đúng quy định.

- Mọi người phải tự giác chấp hành

luật..

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức:

Thao tác 3: Trình bày vấn đề

Mục tiêu: Giúp học sinh:

III. Trình bày:

1.Bắtđầutrìnhbày:

- Bước lên diễn đàn.

- Chào cử toạ và mọi người.

- Tự giới thiệu.

- Nêu lí do trình bày.

2.Trìnhbàynộidungchính:

- Nêu nội dung chính sẽ trình bày.

- Nêu lần lượt các ý chính, cụ thể hóa

+ Có thể trình bày một vấn đề trước

tập thể.

+ Rèn kĩ năng tự học, tự tìm hiểu ,trình

bày một vấn đề.

- Phương tiện dạy học: bảng phụ, bút

dạ.

- Kĩ thuật dạy học: công não, thông tin

– phản hồi.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập, làm việc nhóm

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập: GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi

- Các thủ tục cần thiết khi bắt đầu

trình bày?

- Để trình bày nội dung chính, chúng

ta cần làm những công việc nào?

- Các thủ tục khi kết thúc?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ câu trả lời

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS trả lời câu hỏi

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

- GV yêu cầu HS đọc và học phần ghi

nhớ-sgk.

Thao tác 4: Học sinh luyện tập

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập: GV chia lớp thành 4 nhóm đọc và

làm bài tập.

Nhóm 1, 3: Làm bài tập 1

Nhóm 2, 4: Làm bài tập 2

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận câu trả lời

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS cử đại diện trả lời câu hỏi

Các nhóm khác nhận xét

GV quan sát hỗ trợ

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

Gv nhận xét, chốt kiến thức

các ý đó.

- Có chuyển ý, dẫn dắt.

- Chú ý xem thái độ, cử chỉ của người

nghe để kịp thời điều chỉnh nội dung

và cách trình bày.

3.Kếtthúcvàcảmơn:

- Tóm tắt, nhấn mạnh một số ý chính.

- Cảm ơn.

* Ghi nhớ: (sgk).

IV. Luyệntập

: 1. Bài 1:

- Bắt đầu trình bày:

+ “Chào các bạn. Tôi rất...”

+ “Chào các bạn. Cảm ơn...”

+ “Trước khi bắt đầu...”

- Trình bày nội dung chính:

“Giờ chúng ta...”

- Chuyển qua chủ đề khác:

+ “Đã xem...”

+ “Giờ chúng ta...”

- Tóm tắt và kết thúc:

+ “Tôi muốn kết thúc...”

+ “Giờ tôi muốn kết thúc…”

2. Bài 2:

* Lập dàn ý cho bài trình bày về đề

tài: Thần tượng của tuổi học trò.

- Giải thích khái niệm: thần tượng-

những người được tôn sùng, ngưỡng

mộ, yêu mến.

- Các loại thần tượng của tuổi học trò:

ngôi sao điện ảnh, ca nhạc, bóng đá,

các danh nhân,...

- Tác động của thần tượng đối với tuổi

học trò:

+ Tích cực:

- Làm cho đời sống tinh thần phong

phú.

- Là tấm gương về đạo đức, tài năng

cho các em học tập.

+ Tiêu cực: - Một số bạn biến mình

thành hình bóng của thần tượng.

- Mất nhiều thời gian, tiền bạc...

- Các biện pháp phát huy mặt tích cực

và hạn chế mặt tiêu cực của thần tượng

đối với tuổi học trò:

+ Chọn thần tượng đẹp về phẩm chất

đạo đức và tài năng thực sự.

+ Cố gắng nỗ lực học tập các mặt tốt

đó ở họ.

Hoạt động 3: Luyện tập

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập: GV chia lớp thành 4 nhóm đọc và

làm bài tập.

Lập dàn ý cho đề tài: Thời trang và

tuổi trẻ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận câu trả lời

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS cử đại diện trả lời câu hỏi

Các nhóm khác nhận xét

GV quan sát hỗ trợ

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

Gv nhận xét, chốt kiến thức

- Chọn vấn đề trình bày: Trang phục

với vẻ đẹp duyên dáng của người phụ

nữ.

- Lập dàn ý cho bài trình bày:

(1) Trang phục là người bạn đồng

hành thủy chung với con người, đặc

biệt là người phụ nữ, từ xưa đến nay.

- Cơm ăn , áo mặc là nhu cầu thiết yếu

của con người.

- Trang phục làm đẹp cho con người ,

đặc biệt là người phụ nữ.

- Vẻ đẹp mỗi người -> tăng vẻ đẹp

cộng đồng.

(2)Trang phục đẹp không thể thay thế

đượcvẻ đẹp tính nết, tâm hồn.

- “ Cái nết đánh chết cái đẹp”

- “ Gặp nhau nhìn quần áo…”

- Vẻ đẹp về trang phục là vẻ đẹp bên

ngoài, dễ thấy nhưng chóng phai. Vẻ

đẹp tâm hồn khó thấy nhưng càng lâu

càng đậm…

- Cần chú ý vừa đẹp người nhưng lại

vừa đẹp nết.

(3). Cái đẹp trong trang phục cá nhân

phải thống nhất, hài hòa với cái đẹp

của cộng đồng.

- Cái đẹp không phải là cái lập dị, tách

biệt cộng đồng.

- Cái đẹp phải hài hòa giữa truyền

thống- hiện đại, giữa bên trong – bên

ngoài.

Hoạt động 4: Vận dụng

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập:

Giải thích tại sao khi trình bày một vấn

đề, người nói cần phải chú ý tới đối

tượng (người nghe) ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận câu trả lời

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS cử đại diện trả lời câu hỏi

Các nhóm khác nhận xét

GV quan sát hỗ trợ

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

Gv nhận xét, chốt kiến thức

- Đối tượng chi phối việc lựa chọn nội

dung: Những nội dung trình bày phải

phù hợp với trình độ nhận thức, tầm

đón đợi của người nghe. Việc xác định

lứa tuổi, giới tính, nghề nghiệp của đối

tượng cũng là căn cứ để người trình

bày tập trung vào những nội dung thiết

thực, phù hợp.

- Đối tượng đòi hỏi lựa chọn cách trình

bày phù hợp: Nói với đối tượng nào thì

cách nói, ứng xử khi nói, ngôn từ, thái

độ,… phải phù hợp với đối tượng ấy.

- Đối tượng giúp người nói điều chỉnh

khi trình bày: Trong khi trình bày, thái

độ, phản ứng của đối tượng giúp người

nói có thể điều chỉnh để thu hút, tăng

sức thuyết phục.

Hoạt động 5: Mở rộng, sáng tạo

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập:

Tại sao cần phải tôn trọng và đối xử

bình đẳng với bạn nữ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận câu trả lời

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS cử đại diện trả lời câu hỏi

Các nhóm khác nhận xét

GV quan sát hỗ trợ

+ Mở đầu: Vấn đề bình đẳng nam nữ;

Cần phải tôn trọng và đối xử bình đẳng

với bạn nữ.

+ Nội dung :

- Trong xã hội Việt Nam hiện nay,

hiện tượng “trọng nam khinh nữ” vẫn

còn, nó biểu hiện trong quan hệ xã hội,

trong quan hệ gia đình và ngay cả

trong nhà trường phổ thông;

- Cần phải tôn trọng, đối xử bình đẳng

với bạn gái vì: vẻ đẹp của phụ nữ cần

được tôn trọng, bảo vệ, bạn gái là phái

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

Gv nhận xét, chốt kiến thức

yếu,…;

- Những biểu hiện cụ thể của thái độ

tôn trọng, đối xử bình đẳng với bạn

gái: lời nói, hành động,…; Việc tôn

trọng bạn gái không hề làm giảm đi

nam tính, mà ngược lại càng khiến

hình ảnh người nam giới thêm đẹp,…;

- Cần phê phán những biểu hiện thiếu

tôn trọng, phân biệt đối xử với bạn gái:

ngoài xã hội, trong trường học,…

+ Kết thúc: Khẳng định và kêu gọi mọi

người tôn trọng, đối xử bình đẳng với

bạn gái; Có thể đưa ra những tình

huống đã gặp trong thực tế để thảo

luận,…

…………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………

Tuần:

Tiết theo PPCT: 51

Ngày soạn:

Ngày kí:

LẬP KẾ HOCH CÁ NHÂN

Bước1:Xácđịnhvấnđềcầngiảiquyết

- Tên bài học: Lập kế hoạch cá nhân

- Hình thức dạy: Dạy học trên lớp

- Chuẩn bị của GV và HS:

+ Chuẩn bị của giáo viên: Giáo án/thiết kế bài học. Các slides trình chiếu (nếu có).

Các phiếu học tập, bao gồm: các bài tập dùng để kiểm tra, đánh giá HS trong quá

trình đọc hiểu.

+ Chuẩn bị của học sinh: Chuẩn bị bài ở nhà theo các yêu cầu sau: Đọc trước bài

trong SGK Ngữ văn 10, Tập một. Soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn tìm hiểu

cuối bài.

Bước2: Xác định nội dung – chủ đề bài học: Mục tiêu, định liệu kế hoạch khoa

học và viết thành văn bản kế hoạch cá nhân.

Bước3:Xácđịnhmụctiêubàihọc.

1.Về kiến thức: - Nắm được yêu cầu của một bản kế hoạch cá nhân.

- Biết xác định mục tiêu, định liệu kế hoạch khoa học và viết thành văn bản kế hoạch

cá nhân.

2. Về kĩ năng :Rèn kĩ năng tự học, tự tìm hiểu, lập được bản kế hoạch cá nhân khoa

học.

3.Thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Có ý thức và thói quen làm việc theo kế hoạch một cách khoa học.

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4.Phát triển năng lực:

- Năng lực chung: Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng

lực thẩm mỹ, năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính

toán, năng lực công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng: Năng lực tự học, hợp tác: Hình thành năng lực tái hiện và vận dụng

kiến thức, năng lực vận dụng kiến thức tiếng Việt vào đọc hiểu các văn bản văn học

khác.

Bước4:Thiếtkếtiếntrìnhbàihọc

Hoạt động của GV và HS

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Khởi động

Bước 1: GV nêu vấn đề:

Bạn dự định sau này sẽ làm gì? Bạn đã

đạt ra kế hoạch cho bản thân mình chưa

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ câu trả lời

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS trả lời câu hỏi

- “Tôi sẽ làm chủ một doanh nghiệp, sẽ

làm một diễn giả, muốn thành đạt, muốn

cống hiến… ”.

- Đã đạt mục tiêu, kế hoạch

- Chưa đạt kế hoạch

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

Gv nhận xét, gợi mở và dẫn vào bài

mới:

Các em thường đưa ra những mơ ước

trong tương lai của mình, nhưng đa

phần các em lại chưa hề có một kế

hoạch rành mạch để hiện thực hóa dự

định đó. Các em đang cần kỹ năng lập

kế hoạch cá nhân. Vậy kế hoạch cá nhân

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải

quyết của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải

quyết nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

là gì và cách lập kế hoạch cá nhân như

thế nào? Chúng ta sẽ đi vào bài học hôm

nay.

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

Thao tác 1: Sự cần thiết của việc lập

kế hoạch cá nhân:

- Mục tiêu: Giúp học sinh:

+ Nắm được yêu cầu của một bản kế

hoạch cá nhân.

+ Biết xác định mục tiêu, định liệu kế

hoạch khoa học và viết thành văn bản

kế hoạch cá nhân.

- Phương tiện dạy học: bảng phụ, bút

dạ.

- Kĩ thuật dạy học: công não, thông tin

– phản hồi.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập, làm việc nhóm

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

Thế nào là kế hoạch cá nhân?

Tác dụng của việc lập kế hoạch cá

nhân?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

– Kế hoạch cá nhân là việc trình bày nội

dung và phân bố hoạt động thời gian để

hoàn thành tốt công việc của cánhân.

– Lập kế hoạch cá nhân ta cần hình

dung trước các công việc cần làm, phân

bố thời gian hợp lý để hoàn thành tốt

các công việc, bỏ sót các công việc

cầnlàm.

– Biết cách và có thói quen lập kế hoạch

cá nhân là một thói quen tốt.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

I. Sựcầnthiếtcủaviệclậpkếhoạchcá

nhân:

1. Kếhoạchcánhân:

Là bản dự kiến cách thức hành động và

phân bố thời gian để hoàn thành một công

việc nhất định của một người nào đó.

2.Tácdụng:

- Giúp hình dung trước các công việc

cần làm.

- Phân bố thời gian hợp lí.

- Tránh bị động, bỏ sót, bỏ quên công

việc.

->Tạo phong cách làm việc khoa học,

chủ động, hiệu quả.

II.Cáchlậpkếhoạchcánhân:

thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

- GV yêu cầu HS thảo luận cách lập kế

hoạch ôn tập môn Ngữ Văn (tập 1) lớp

10:

+ Nội dung ôn tập.

+ Cách thức tiến hành.

+ Địa điểm thực hiện

+ Thời gian thực hiện.

+ Mục tiêu cần đạt

- Từ nội dung thảo luận, em hãy cho

biết thể thức mở đầu của bản kế hoạch

cá nhân gồm những gì? Được trình bày

ra sao?

- Nội dung kế hoạch gồm mấy phần

lớn?

- Các phần trong bản kế hoạch cá nhân

được sắp xếp ntn?

- Ngôn ngữ trình bày kế hoạch cần đáp

ứng yêu cầu gì?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

Ví dụ:

- Lập kế hoạch ôn tập môn Ngữ văn

chuẩn bị thi học kỳ I.

Lập bảng:

Nội

dung

ôn

tập

Hình

thức,

cách

thức

Thờigian

Kết

quả

đạt

được

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

1.Thểthứcmởđầu:

- Tiêu đề.

- Họ tên, nơi làm việc, học tập của

người viết.

* Lưu ý: Khi viết kế hoạch cá nhân cho

riêng mình thì không cần nêu tên, nơi làm

việc, học tập của mình.

2.Nộidungkếhoạch:

- Địa điểm.

- Thời gian.

- Nội dung công việc cần làm.

- Dự kiến kết quả đạt được.

3.Cáchthứctrìnhbày:

- Theo hệ thống lôgíc, có thể kẻ bảng.

- Ngôn ngữ ngắn gọn, rõ ràng.

III.Luyệntập:

1. Bài 1:

- VB có các thông tin:

+ Nội dung công việc.

+ Thời gian thực hiện.

tính chất chung chung.

- Thiếu: Dự kiến kết quả cần đạt.

Là bản thời gian biểu chứ ko phải

là

bản kế hoạch cá nhân.

2. Bài 2:

* Nội dung công việc:

(1) Viết dự thảo báo cáo- dự kiến nội

dung:

- Kiểm điểm quá trình thực hiện nhiệm

vụ trong nhiệm kì qua của chi đoàn:

+ Những việc đã làm được.

+ Những mặt yếu kém.

- Phương hướng công tác trong nhiệm kì

GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

- GV yêu cầu HS thảo luận làm các bài

tập SGK/ tr 153

Nhóm 1, nhóm 2: Bài tập 1, bài tập 3

sgk /tr 153

Nhóm 3, nhóm 4: Bài tập 2 skg/ tr 153

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

tới.

(2) Cách thức tiến hành đại hội:

- Thời gian, địa điểm.

- Người tổ chức trang hoàng cho đại hội.

- Bí thư báo cáo các ưu- nhược điểm

trong hoạt động của chi đoàn.

- Đề cử, ứng cử ban chấp hành chi đoàn.

- Bầu ban kiểm phiếu

- Bỏ phiếu.

- Văn nghệ.

- Kết quả kiểm phiếu.

- Bế mạc đại hội.

3. Bài 3:

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

Nội dung

công việc

Yêu cầu Cách thực

hiện

Thời gian

hoàn

thành

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Hoạt động 3: Luyện tập

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

- GV yêu cầu HS lập kế hoạch ôn tập

... ... ... ...

- Lập kế hoạch ôn tập môn Toán chuẩn bị

thi học kỳ I.

Lập bảng:

môn Toán (tập 1) lớp 10:

+ Nội dung ôn tập.

+ Cách thức tiến hành.

+ Địa điểm thực hiện

+ Thời gian thực hiện.

+ Mục tiêu cần đạt

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Nội

dung

ôn tập

Hình

thức,

cách

thức

Thờigian Kết quả đạt được

Hoạt động 4:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

- GV giao nhiệm vụ:

Khi lập kế hoạch cá nhân chúng ta cần

phải chú ý điều gì?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Cần chú ý:

- Khi lập kế hoạch cần định hình rõ thời

gian, mục tiêu phấn đấu và cần có quyết

tâm cao để hoàn thành đúng thời gian, kế

hoạch đã định.

- Linh hoạt khi thực hiện

- Đánh dấu vào việc bản thân đã hoàn

thành

- Đối chiếu với thực tế và điều chỉnh hợp

lí

Hoạt động 5: Mở rộng, sáng tạo

Bước 1: GV giao nhiệm vụ:

+ Vẽ sơ đồ tư duy bài học

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ:

Bước 3: HS báo cáo kết quả thực

hiện nhiệm vụ

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức

- Vẽ đúng sơ đồ tư duy bằng phần

mềm Imindmap

…………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………

Tuần:

Tiết theo PPCT: 52 , 53

Ngày soạn:

Ngày kí:

THƠ HAI - KƯ CỦA BA SÔ

Bước1:Xácđịnhvấnđềcầngiảiquyết

- Tên bài học: Thơ hai - kư của ba sô

- Hình thức dạy: Dạy học trên lớp

- Chuẩn bị của GV và HS:

+ Chuẩn bị của giáo viên: Giáo án/thiết kế bài học. Các slides trình chiếu (nếu có).

Các phiếu học tập, bao gồm: các bài tập dùng để kiểm tra, đánh giá HS trong quá

trình đọc hiểu.

+ Chuẩn bị của học sinh: Chuẩn bị bài ở nhà theo các yêu cầu sau: Đọc trước bài

trong SGK Ngữ văn 10, Tập một. Soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn tìm hiểu

cuối bài.

Bước2:Xácđịnhnộidung –chủđềbàihọc: Cảm nhận được cái hay cái đẹp của

thể thơ Haikư. Nắm đựợc những đặc điểm nghệ thuật cơ bản của thể loại.

Bước3:Xácđịnhmụctiêubàihọc.

1.Về kiến thức

- Bước đầu hiểu được nội dung thể loại thơ mới lạ này, từ đó cảm nhận được cái hay

cái đẹp của thể thơ Haikư.

- Nắm đựợc những đặc điểm nghệ thuật cơ bản của thể loại.

2. Về kĩ năng: Rèn kĩ năng tự học, tự tìm hiểu về một thể thơ mới

3 .Thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Có ý thức đọc hiểu những bài thơ mới

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4. Phát triển năng lực:

- Năng lực chung: Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng

lực thẩm mỹ, năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính

toán, năng lực công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng: Năng lực tự học, hợp tác: Hình thành năng lực tái hiện và vận dụng

kiến thức, năng lực vận dụng kiến thức tiếng Việt vào đọc hiểu các văn bản văn học

khác.

Bước4:Thiếtkếtiếntrìnhbàihọc

Hoạt động của GV và HS

Nội dung bài học

Hoạt động 1: Khởi động

Bước 1: GV giao nhiệm vụ:

*GV:

+Trình chiếu tranh ảnh về đất nước,

văn hoá Nhật Bản cho hs xem

+Chuẩn bị bảng lắp ghép

* HS:

+ Nhìn hình đoán tác giả thơ nước

ngoài

+ Lắp ghép tác phẩm với tác giả

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ:

Bước 3: HS báo cáo kết quả thực

hiện nhiệm vụ:

Bước 4: GV nhận xét và dẫn vào bài

mới:Khi nhắc đến văn học Nhật Bản,

chúng ta không thể quên một thể thơ

độc đáo, đó là thơ Hai cư và hôm nay,

chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu thể

thơ.

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải

quyết của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải

quyết nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức

Thao tác 1: Tìm hiểu phần tiểu dẫn.

- Mục tiêu: Giúp học sinh:

+ Bước đầu hiểu được nội dung thể

loại thơ mới lạ này, từ đó cảm nhận

được cái hay cái đẹp của thể thơ

Haikư.

+ Nắm đựợc những đặc điểm nghệ

I : Tìm hiểu chung

1) Tác giả Ba Sô

- Quê quán: I- ga (nay là tỉnh Mi-ê)

- Gia đình: Võ sĩ cấp thấp

- Bản thân:

+ 30 tuổi chuyển đến Ê- đô (Tôkyô)

sống và sáng tác thơ Haicư với bút

danh Ba Tiêu.

thuật cơ bản của thể loại.

- Phương tiện dạy học: bảng phụ, bút

dạ.

- Kĩ thuật dạy học: công não, thông tin

– phản hồi.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập, làm việc nhóm

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

-Hãy nêu những hiểu biết của mình về

Ba-sô?

-Em hiểu như thế nào về thể thơ

haikư?

-Thơ Hai-cư có những đặc điểm nào?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

Tác giả: Matsuo Bashô (1644 – 1694)

- Là nhà thơ hàng đầu của Nhật Bản.

- Gia đình võ sĩ cấp thấp.

- Khoảng năm 28 tuổi ông đến Ê- đô

(nay là Ki-ô tô), sinh sống và làm thơ

hai - cư với bút danh là Ba sô.

Thơ hai cư là thể thơ dân tộc của

nước Nhật

+ Thể thơ: ngắn nhất thế giới: 17 âm

tiết chia làm ba đoạn với rất ít từ.

+ Quý ngữ: từ chỉ mùa -> dấu hiệu cho

biết bài thơ làm vào thời điểm nào ->

nói về cảnh vật trước mắt, là thơ của

hiện tại -> gắn bó sâu sắc với thiên

nhiên.

+ Thủ pháp tượng trưng: lựa chọn

những chi tiết đặc sắc nhất của sự vật

có thể biểu hiện toàn thể -> thuỷ mặc.

+ Nội dung: một khoảnh khắc của sự

vật và đỉnh điểm của cảm xúc.

+ Thiên nhiên và triết lý về thiên

+ 10 năm cuối đời đi khắp đất nước

viết du kí và làm thơ Hai cư. Mất ở Ô

xa ka năm 50 tuổi.

+ Tác phẩm nổi tiếng nhất: Lối lên

miền Ô ku.( 1698)

2) Về thể thơ Hai- cư.

a/ Hai cư ( Hai cu hoặc Hai- Kai)

- Hình thức: Vào loại ngắn nhất thế

giới – cả bài chỉ gồm 17 âm tiết ngắt

thành 3 đoạn: 5-7-5.

- Nguyên bản tiếng Nhật chỉ có 1

hàng.(1 câu thơ)

- 3 dòng thơ có chức năng như sau:

+ Dòng 1: Giới thiệu.

+ Dòng 2: Tiếp tục ý trên chuẩn bị cho

dòng 3.

+ Dòng 3: Kết lại ý thơ nhưng không

rõ ràng, mở ra suy ngẫm, cảm xúc cho

người đọc.

b/ Đặc điểm.

- 1 phong cảnh, 1 vài sự vật cụ thể thể

hiện 1 tứ thơ, 1 xúc cảm, suy tư của

người viết

- Thời điểm xác định theo mùa: quý

ngữ( ki-go) – từ chỉ mùa bắt buộc

trong mỗi bài thơ.

- Thủ pháp tượng trưng.

+ Thể hiện 1 khoảnh khắc của cảnh vật

và đỉnh điểm cảm xúc ( hàm xúc gợi

mà không tả)

+ Thiên nhiên và triết lí về thiên nhiên:

Tìm cái đẹp trong những hình ảnh giản

dị, bình thường của thiên nhiên.

+ Thấm đẫm tinh thần thiền tông Phật

giáo và tinh thần văn hóa phương

Đông- cách nhìn nhất thể hóa: Trời -

đất, con người vạn vật ... là 1 quan hệ

khăng khít.

+ Ngôn ngữ : dùng ít các tính từ, trạng

từ cụ thể hóa sự vật, hạn chế tưởng

tượng của người đọc. Dùng nhiều

danh, động từ gợi tưởng tượng, suy

ngẫm,

nhiên: thiên nhiên bình thường, nhỏ

bé, dễ bị lãng quên…

+ Cảm thức thẩm mỹ: có những nét

thấm mỹ riêng, rất cao và tinh tế.

Haikư đề cao cái vắng lặng (sabi), đơn

sơ (wabi), u huyền, mềm mại, nhẹ

nhàng (karumi)…

+ Ngôn ngữ: mang tính gợi chứ không

tả, ít tính từ và trạng từ. Kiệm lời đến

tối đa.

GV quan sát, hỗ trợ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức

Thao tác 2: Tìm hiểu những bài thơ

1,2,3,6.

- Mục tiêu: Giúp học sinh:

+ Bước đầu hiểu được nội dung thể

loại thơ mới lạ này, từ đó cảm nhận

được cái hay cái đẹp của thể thơ

Haikư.

+ Nắm đựợc những đặc điểm nghệ

thuật cơ bản của thể loại.

- Phương tiện dạy học: bảng phụ, bút

dạ.

- Kĩ thuật dạy học: công não, thông tin

– phản hồi.

- Hình thức tổ chức dạy học: học sinh

làm việc độc lập, làm việc nhóm

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV chia lớp thành 4 nhóm

Nhóm 1: Ba-sô ghi lại sự thực gì trong

cuộc đời của ông? Bài thơ gợi lên tình

cảm gì? Liên hệ với thơ Chế Lan Viên

về tình cảm này mà em biết?

Nhóm 2: Tìm quý ngữ ở bài 2?

- Gắn bài thơ với hiện thực cuộc đời

Ba-sô để cắt nghĩa nó?

Gv gợi mở: Bài thơ này được viết

trong một hoàn cảnh tâm lí đặc biệt.

Năm Ba-sô 40 tuổi, ông du hành đến

+ Mơ hồ là đặc điểm ngôn ngữ quan

trọng.

II. Đọc - hiểu văn bản

1. Bài một:

- Ghi lại sự thực về cuộc đời nhiều

biến đổi, lãng du của Ba-sô: quê ở Mi-

ê, lên Ê-đô (Tô-ki-ô) ở được 10 năm

rồi trở về thăm quê.

- Gợi tình cảm tha thiết, chân thành

với miền đất từng gắn bó: Ê-đô.

Cố hương- quê cũ( nơi gắn bó máu

thịt.

- Liên hệ: “Khi ta ở chỉ là nơi đất ở/

Khi ta đi, đất đã hóa tâm hồn” (Tiếng

hát con tàu- Chế Lan Viên).

vùng Ka-sai, nơi gần nhà nên đã ghé

về thăm quê mới biết mẹ đã mất.

Người anh đưa cho ông di vật của mẹ

là một mớ tóc bạc...

Nhóm 3: ý nghĩa của hình ảnh mái tóc

bạc?

- Tìm và phân tích ý nghĩa của quý

ngữ?

- Hình ảnh dòng “lệ trào nóng hổi” cho

thấy tình cảm của tác giả với mẹ ntn?

Gv gợi mở: Hồ Bi-oa- hồ lớn nhất của

Nhật Bản, giống hình cây đàn tì bà, rất

đẹp. Xung quanh hồ, người ta trồng rất

nhiều hoa anh đào. Khi gió thổi, cánh

hoa đào rụng lả tả như mưa hoa. Cánh

hoa mong manh rụng xuống mặt hồ

làm nó lăn tăn sóng gợn...

Nhóm 4: Tìm quý ngữ trong bài thơ?

- Em nhận xét gì về khung cảnh thiên

nhiên mà bài thơ gợi lên?

- Tìm mối tương giao của cảnh?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: suy nghĩ, thảo luận, ghi vào bảng

phụ.

GV: Quan sát, hỗ trợ học sinh.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS mỗi nhóm cử đại diện, báo cáo kết

quả thảo luận.

Nhóm 1: Bài một

- Quý ngữ: Mùa thu- mùa sương.

- Tứ thơ: Đất khách, đất lạ hóa thành

quê khi đã 1 thời gian sống và gắn bó-

xa cách.

- Có thể chịu ảnh hưởng của bài : “ Độ

tang càn” (kiền) – Qua bến Tang càn

của Giả Đảo đời Đường

Phiên âm:

Khách xá tinh châu dĩ thập xương.

Quy tâm nhật dạ ức Hàm Dương.

Vô đoan cách độ tang càn thủy.

Khước vọng tinh châu thị cố hương.

Dịch thơ:

Tinh Châu đất khách trải 10 hè.

2) Bài hai.

- Quý ngữ: Chim đỗ quyên: Mùa hè.

- Sự chuyển đổi cảm giác: Âm thanh

tiếng chim gợi nhớ kinh đô

- Ở kinh đô mùa hè- hiện tại, mà nhớ

kinh đô xưa- kỉ niệm đã qua.

- Liên hệ với 2 câu thơ của Bà huyện

Thanh Quan:

« Nhớ nước đau lòng…. cái gia gia »,

-> Cả 2 bài thơ nói đến tình cảm gắn

bó sâu nặng với mảnh đất mình đã và

đang sống nhưng mỗi bài có cách thể

hiện riêng.

3. Bài ba.

- Quý ngữ: Làn sương thu, làn tóc mẹ

+ Làn sương thu: cuộc đời ngắn ngủi,

mong manh như sương. hay là dòng

nước mắt khóc xót thương của người

con.

- 1684, Ba sô 40 tuổi. Từ xa trở về

thăm nhà. Về đến nơi mới hay tin mẹ

mất.Người anh đưa cho ông di vật của

mẹ đó là mái tóc bac. Ông viết bài thơ

này

- Hiểu được mớ tóc, di vật còn lại của

mẹ, Ba-sô cầm trong tay. Hình ảnh

"Làn sương thu" mơ hồ gợi ra nỗi

buồn trống trải bởi công sinh thành

dưỡng dục chưa được báo đền. Tình

mẫu tử khiến người đọc rưng rưng.

Hôm sớm Hàm Dương bụng nhớ về.

Qua bến Tang càn vô tích nữa

Tinh Châu ngoảnh lại đã thành quê

- Gần với tứ thơ của Chế Lan Viên

“ Khi ta ở.... tâm hồn”

- Cách biểu hiện tứ thơ súc tích, rất

gợi, không còn những liên tưởng gián

tiếp.

Nhóm 2: Bài 2

Quý ngữ: chim đỗ quyên

mùa

hè.

- Sự thực cuộc đời Ba-sô: ở kinh đô

(10 năm)

về quê (20 năm)

trở

lại

kinh đô.

Ở kinh đô mùa hè (hiện tại)

nhớ

kinh đô xưa- kỉ niệm đã qua

nỗi

niềm hoài cổ.

Nhóm 3. Bài 3

Hình ảnh mái tóc bạc

di vật

của

người mẹ đã mất; biểu tượng cho

cuộc

đời vất vả một nắng hai sương của

người mẹ.

Quý ngữ: làn sương thu

hình

ảnh

đa nghĩa:

+ Giọt lệ như sương.

+ Tóc mẹ như sương.

+ Đời người như giọt sương- ngắn

ngủi, vô thường.

Hình ảnh dòng “lệ trào nóng hổi”

nỗi xót xa, đau đớn vì mất mẹ

tình

cảm mẫu tử cảm động.

Nhóm 4: Bài 6

Quý ngữ: hoa anh đào

mùa

xuân.

- Cảnh những cánh hoa đào rụng lả tả

làm mặt hồ lăn tăn sóng gợn

cảnh

tĩnh, đơn sơ, giản dị và đẹp.

- Triết lí Thiền tông: sự tương giao của

các sự vật, hiện tượng trong vũ trụ.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV nhận xét, chuẩn hóa kiến thức

4) Bài sáu

- Quý ngữ: Hoa anh đào- Mùa xuân.

- Hoa anh đào rụng lả tả như mây hoa

rơi xuống làm làn nước hồ gợn sóng

- Triết lí: sự tương giao các sự vật,

hiện tượng trong vũ trụ, thiên nhiên.

Theo quan niệm Thiền tông và Lão

Trang, thế giới không phải bao gồm

những sự vật đơn lẻ, mà tất cả các sự

vật đều tác động, chuyển hóa lẫn nhau.

Triết lí sâu sắc nhưng được thể hiện

bằng những hình tượng giản dị, nhẹ

nhàng. Đó chính là cảm xúc thẩm mĩ

nhẹ nhàng trong thơ Ba- sô

Hoạt động 3: Luyện tập

Bước 1: GV giao nhiệm vụ:

Câu hi 1: Bài thơ sau đây của Ba-sô

TRẢ LỜI

miêu tả cảnh gì ?

Trên cành khô/chim quạ đậu/chiều

thu

a. Một chiều thu bình dị.

b. Một chiều thu cô tịch, úa tàn

c. Một bức tranh thu sống động.

d.Một mùa thu buồn man mác

Câu hi 2: Bài thơ sau đây của Ba-sô

thể hiện điều gì ?

Lệ trào nóng hổi/tan trên tay tóc mẹ/

làn sương thu

a. Xúc động khi gặp lại mẹ sau ngày

tháng xa cách

b. Mong ước được trở lại gặp mẹ

c. Đau buồn khi nghe tin mẹ mất

nhưng không trở về thăm mẹ được

d. Nỗi đau đớn khi cầm trên tay mớ tóc

bạc của người mẹ đã mất

Câu hi 3:Dòng nào sau đây nêu nhận

xét về đặc sắc trong sự cảm nhận và

miêu tả thiên nhiên trong thơ của Ba-

sô và Bu-son không chính xác:

a. Thiên nhiên hiện lên trong cảm xúc

của con người

b. Cảnh và tình,con người và thiên

nhiên giao hoà tinh tế

c. Đằng sau mỗi bức tranh thiên nhiên

là cả một không gian bao la cho trí

tưởng tượng của người đọc

d. Ẩn đằng sau bức tranh thiên nhiên

là bóng dáng xã hội đương thời trên

con đường suy thoái.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ:

Bước 3: HS báo cáo kết quả thực

hiện nhiệm vụ

Bước 4: GV nhận xét, chuẩn hóa

kiến thức

b. Một chiều thu cô tịch, úa tàn

d. Nỗi đau đớn khi cầm trên tay mớ tóc

bạc của người mẹ đã mất

d. Ẩn đằng sau bức tranh thiên nhiên

là bóng dáng xã hội đương thời trên

con đường suy thoái.

Hoạt động 4: Vận dụng

Bước 1:GV giao nhiệm vụ:

Sưu tầm thêm một số bài thơ Hai cư

và nêu cách hiểu về những bài thơ đó?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ

- Đứng trước biển, trước những

chuyển động của đất trời, con người

càng ý thức về bản ngã của mình và

lắng nghe được bước chuyển của thiên

nhiên:

Bước 3: HS báo cáo kết quả thực

hiện nhiệm vụ

- Đứng trước biển, trước những

chuyển động của đất trời, con người

càng ý thức về bản ngã của mình và

lắng nghe được bước chuyển của thiên

nhiên:

Bể động

Trải ra phía đảo Sađô

Sông ngân hà (Bashô)

Một cánh hoa Asagaô ban mai vô tình

rơi xuống giếng cũng đủ làm xao động

tâm hồn người thi sĩ:

A! hoa Asagaô

Dây gàu vương hoa bên giếng

Đành xin nước nhà bên (Chiyô)

Trong làn nước trong xanh, vào buổi

sớm tĩnh lặng, người ta không nỡ làm

tan biến đóa hoa Asagaô nhỏ nhoi

vương vào dây gàu. Phải chăng tác giả

muốn nâng niu, gìn giữ đóa hoa

Asagaô vì nó mang tên "gương mặt

buổi sớm" hay chính nhà thơ không

muốn khấy động những giây phút

huyền diệu của một buổi sớm mai. Ở

đây hoa và người như hòa làm một hóa

thân vào thế giới đầy lung linh huyền

ảo và rồi người lấy nước phải lẳng

Bước 4: GV nhận xét, chuẩn hóa

kiến thức

Bể động

Trải ra phía đảo Sađô

Sông ngân hà (Bashô)

Một cánh hoa Asagaô ban mai vô tình

rơi xuống giếng cũng đủ làm xao động

tâm hồn người thi sĩ:

A! hoa Asagaô

Dây gàu vương hoa bên giếng

Đành xin nước nhà bên (Chiyô)

Trong làn nước trong xanh, vào buổi

sớm tĩnh lặng, người ta không nỡ làm

tan biến đóa hoa Asagaô nhỏ nhoi

vương vào dây gàu.

Hoạt động 5: Mở rộng, sáng tạo

Bước 1:GV giao nhiệm vụ:

Tìm quý ngữ cho một số bài thơ Hai

cư sau?

Khi nhìn kĩ

Tôi thấy Nazma nở hoa

Bên hàng dậu (Bashô)

Ôi chim cu

Bay lượn và ca hát

Quý ngữ: Mùa xuân - bông hoa đại

nazma nở e ấp bên hàng dậu

Khi nhìn kĩ

Tôi thấy Nazma nở hoa

Bên hàng dậu (Bashô)

Quý ngữ: Miêu tả cảnh sắc mùa hè

bằng tiếng cu gáy:

Ôi chim cu

Bay lượn và ca hát

Bận rộn xiết bao (Bashô)

Trăng thu

Suốt đêm tôi dạo

Loanh quanh bên hồ (Bashô)

Cây chuối trong gió thu

Ta nghe giọt mưa rơi tí tách

Rơi vào bể đêm (Bashô)

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ

Bước 3: HS báo cáo kết quả thực

hiện nhiệm vụ

Bước 4: GV nhận xét, chuẩn hóa

kiến thức

Quý ngữ: Mùa thu với những đêm dài

thanh vắng và những ánh trăng suông

buồn bã:

Trăng thu

Suốt đêm tôi dạo

Loanh quanh bên hồ (Bashô)

Quý ngữ: Một bức tranh mùa thu ban

đêm thật buồn và hiu quạnh, có gió, có

mưa, có tiếng xào xạc, tí tách trong

vườn chuối được chấm phá như một

bức tranh thủy mặc

Cây chuối trong gió thu

Ta nghe giọt mưa rơi tí tách

Rơi vào bể đêm (Bashô)

….……………………………………………………………………………………

……................................................................................................................................

........................................................................................................................................

.......................................................................................................

Tuần:

Ngày soạn:

Ngày kí:

Tiết: 54

TRẢ BÀI VIẾT SỐ 4

Bước1:Xácđịnhvấnđềcầngiảiquyết

- Tên bài học: Trả bài viết số 4

- Hình thức dạy: Dạy học trên lớp

- Chuẩn bị của GV và HS:

+ Chuẩn bị của giáo viên: Giáo án/thiết kế bài học. Các slides trình chiếu (nếu có).

+ Chuẩn bị của học sinh: Chuẩn bị bài ở nhà

Bước2:Xácđịnhnộidung–chủđềbàihọc:

Ôn tập, củng cố kiến thức về văn đọc hiểu và văn nghị luận văn học

Bước3:Xácđịnhmụctiêubàihọc.

1.Kiến thức:

- Ôn tập, củng cố kiến thức trong chương trình ngữ văn lớp 10 học kì I

- Tích hợp với tiếng Việt

2.Kĩ năng:

- Kĩ năng làm văn đọc hiểu

- Rèn luyện kĩ năng tạo lập văn bản có đủ bố cục ba phần, có liên kết về hình thức và

nội dung

3.Thái độ, phẩm chất:

- Thái độ: Có tình cảm chân thành trước những vấn đề có ý nghĩa trong cuộc sống

- Phẩm chất: Sống yêu thương, sống tự chủ và sống trách nhiệm...

4.Phát triển năng lực:

- Năng lực chung:

+ Năng lực tự học, năng lực tự giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng lực thẩm mỹ,

năng lực thể chất, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tính toán, năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông

- Năng lực riêng:

+ Năng lực sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp hàng ngày

+ Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn học

+ Năng lực vận dụng kiến thức văn học vào cuộc sống…

Bước 4: Thiết kế bài học

Hoạt động của GV và HS

Nội dung cần đạt.

Hoạt động 1: Khởi động

GV: Chiếumột vài hình ảnh về bài

văn học sinh đã làm

- Từ đó GV giới thiệu vào bài mới: Ở

tiết trước, các em đã làm bài kiểm

tra. Trong tiết học hôm nay, các em

sẽ được nhìn nhận lại những điểm

mạnh và điểm yếu trong bài viết của

mình.

Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết

của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

Hoạt động 2: Luyện tập

Giáo viên hướng dẫn học sinh

nhận biết và sửa chữa lỗi trong bài

làm văn.

- Mục tiêu: Học sinh biết cách nhận

biết và sửa chữa lỗi trong bài làm của

mình.

- Kĩ thuật dạy học: Công não, thông

tin - phản hồi

- Hình thức tổ chức: hoạt động cá

nhân

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- Giáo viên chép đề lên bảng, yêu cầu

I. Sửa chữa bài làm:

1. Yêu cầu.

- Bài viết phải nêu được những nội dung

yêu cầu

- Các ý phải được sắp xếp theo một trình tự

hợp lý; phân tích triển khai các ý để bài viết

không đơn điệu, khô khan.

- Lời văn phải đạt yêu cầu về ngữ pháp,

tránh lặp từ.

2. Lập dàn ý:

Phần I: Đọc hiểu

1. - Phương thức biểu đạt chính: Nghị luận/

Phương thức nghị luận

2.Ý nghĩa của câu văn:

- Thất bại, vấp ngã là điều thường thấy trong

học sinh phân tích đề và lập dàn ý , từ

đó, giúp học sinh nhận biết được

những ưu, khuyết điểm trong bài làm

của mình.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: phân tích đề, lập dàn ý, đối chiếu

với bài làm của mình để nhận ra ưu,

khuyết điểm và tự sửa chữa.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo

luận

HS nêu lên những ưu điểm, khuyết

điểm trong bài làm của mình.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

GV: nhận xét bài làm của học sinh,

giúp học sinh chữa lỗi.

cuộc sống, trong cuộc đời không ai sống mà

không một lần thất bại, vấp ngã trước những

khó khăn, thử thách.

- Con người cần nhận thức được điều này để

sẵn sàng chấp nhận thất bại và tìm cách vượt

qua.

3. Từ câu văn: “Bất kì vấp ngã nào trong

cuộc sống cũng đều mang lại cho ta một bài

học đáng giá” học sinh có thể rút ra một

trong số các bài học

- Vấp ngã giúp ta hiểu được những yếu điểm

của bản thân, hiểu tại sao mình không thành

công…

- Từ những kinh nghiệm, những bài học

được rút ra con người sẽ tiến bộ, thành

công…

4. Học sinh rút ra được một trong những bài

học sau:

- Không nản lòng, bỏ cuộc khi thất bại

- Sau thất bại phải biết vươn lên

- Cuộc đời, tuổi trẻ của con người rất ngắn

ngủi vì vậy phải sống hết mình để sau này

không phải hối tiếc

Phần II: Tạo lập văn bản

* Vẻ đẹp của con người thời Trần trong tác

phẩm

- Vẻ đẹp của người tráng sĩ và quân đội nhà

Trần mang tầm vóc vũ trụ và sức mạnh thời

đại

+ Tư thế hiên ngang, lẫm liệt sẵn sàng chiến

đấu bảo vệ tổ quốc.

+ Sức mạnh, khí thế chiến đấu hào hùng,

tinh thần quyết chiến quyết thắng.

- Vẻ đẹp con người thời Trần còn được thể

hiện qua quan niệm về chí làm trai và vẻ đẹp

nhân cách của Phạm Ngũ Lão

+ Là đấng nam nhi trong xã hội phong kiến

phải trả món nợ công danh cho đất nước.

+ Nỗi thẹn thùng của một con người có nhân

cách cao cả muốn cống hiến cho dân, cho

nước.

* Khái quát, liên hệ:

- Vẻ đẹp sức mạnh và tinh thần của con

người thời Trần mang đậm Hào khí Đông A

- Nghệ thuật: Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt,

hình ảnh thơ kì vĩ, ngôn ngữ hàm súc, giàu

sức biểu cảm

- Liên hệ rút ra bài học nhận thức cho bản

thân

Hoạt động 3: Vận dụng

Giáo viên rút kinh nghiệm về cách

làm bài văn nêu cảm nghĩ

Mục tiêu: Giúp học sinh rút kinh

nghiệm, có kĩ năng làm bài tốt hơn.

- Phương tiện: bảng phụ, máy chiếu

- Kĩ thuật dạy học: Công não, thông

tin - phản hồi

- Hình thức tổ chức: học sinh hoạt

động độc lập.

- Các bước thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học

tập

GV đặt vấn đề để học sinh tự nhận

thức được những ưu, khuyêt điểm,

đưa ra những kinh nghiệm làm bài

văn của mình.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

HS: Tự rút ra những kinh nghiệm

mình có được qua phần sửa chữa,

nhận xét của giáo viên.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo

luận

HS trình bày những kinh nghiệm để

rèn kĩ năng làm bài văn

Bước 4: Nhận xét, đánh giá kết quả

thực hiện nhiệm vụ

Gv: Nhận xét. Chốt kiến thức

II. Nhận xét về ưu khuyết điểm.

1. Ưu điểm:

- Một số bài viết bộc lộ được những cảm

xúc rất chân thành, biết dẫn dắt phân tích

vấn đề.

- Nhiều bài trình bày cẩn thận, chữ viết sạch

đẹp.

2. Khuyết điểm:

- Một số bài viết rất chung chung, không có

dấu ấn cá nhân.

- Nhiều bài trình bày cẩu thả, chữ viết

không cẩn thận, sai nhiều lỗi viết câu dùng

từ.

3. Đọc bài làm tốt.

4. Trả bài:

- Tiếp thu ý kiến của HS.

- Chỉnh sửa (nếu có)

Hoạt động 4: Mở rộng

B1: GV giao nhiệm vụ cho HS (thực

hiện ở nhà)

Sưu tầm những bài viết khác để làm

tư liệu học tập

B2: HS làm bài tập ở nhà

B3: HS nộp sản phẩm trong tiết

học sau.

- Nhận thức được nhiệm vụ cần giải quyết

của bài học.

- Tập trung cao và hợp tác tốt để giải quyết

nhiệm vụ.

- Có thái độ tích cực, hứng thú.

………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………….…

………………………………………………………………………………..

Bấm Tải xuống để xem toàn bộ.

| 1/310

| | Tải xuống