Hình thức pháp luật - Pháp luật đại cương | Đại học kinh tế quốc dân NEU

lOMoAR cPSD| 44919514
3. Văn bản quy phạm pháp luật •
KN : Là văn bản do các chủ thể có thẩm quyền ban hành theo hình thức,
trình tự, thủ tục luật định, có chứa đựng các quy tắc xử sự chung nhằm điều
chỉnh các quan hệ xã hội
Là hình thức pháp luật thành văn, trong đó các quy phạm pháp luật được cơ
quan lập pháp tạo ra và thể hiện một cách chính xác, rõ ràng, minh bạch dưới dạng văn bản. •
Hầu hết các hệ thống pháp luật của các quốc gia trên thế giới đều thuộc một
một trong ba hệ thống sau:
*Luật thông lệ ( Common Law) hay Thông luật :
+ Là truyền thống pháp luật xuất hiện ở Anh từ cuối thế kỷ 11. Đế quốc Anh đã
mang luật thông lệ đến tất cả các thuộc địa và luật thông lệ đã được tiếp nhận ở nhiều nước.
+ Kể từ sau chiến tranh thế giới thứ II, sự lớn mạnh về tiềm lực kinh tế và chính trị
của nước Mỹ đã tạo điều kiện cho hệ thống luật thông lệ ngày càng mở rộng trên
thế giới. Thông luật ngày nay vẫn tiếp tục phát triển và được phổ biến ra nhiều nơi
khác ngoài nước Anh, ví dụ như Hoa Kỳ, Ấn Độ, Úc, Canada, Botswana, Zimbabwe…
+Do luật thông lệ được bắt nguồn từ các quyết định của tòa án nên nguồn của luật
thông lệ là các án lệ chứ không phải từ các văn bản pháp luật do cơ quan lập pháp
ban hành. Đây cũng là đặc điểm căn bản của hệ thống luật chung để giúp phân biệt
với hệ thống luật thành văn
+ Nguồn luật chủ yếu là văn bản quy phạm pháp luật được hệ thống hoá (pháp
điển hoá) cao với sự hiện diện của nhiều văn bản luật có giá trị pháp lí cao như luật, bộ luật
* Hệ thống Luật thành văn (Civil Law) hay Dân Luật:
+ Đây là hệ thống pháp luật có lịch sử hình thành lâu đời nhất và có sự ảnh hưởng
sâu rộng đến các hệ thống pháp luật trên thế giới
+ Là truyền thống pháp luật có nguồn gốc từ luật La Mã, được phát triển và phổ
biến ở Châu Âu lục địa, và sau đó truyền thống pháp luật này cũng được giới thiệu
và áp dụng ở nhiều quốc gia khác ngoài Châu Âu.
*Hệ thống Luật hồi giáo (Islamic Law):
+Hệ thống pháp luật Hồi giáo có ảnh hưởng rộng khắp ở các quốc gia Hồi giáo trên
thế giới, đặc biệt là khu vực Trung Đông, Bắc Phi và Nam Á.
+Cho đến tận bây giờ, giới luật gia Hồi giáo vẫn duy trì việc phán xử theo đúng
những gì đã được ghi nhận trong luật pháp từ 1000 năm trước đây mà không hề có
sự thay đổi, bổ sung hay giải thích mở rộng nào cả. lOMoAR cPSD| 44919514 -
Việt Nam không thuộc hệ thống pháp luật Civil Law hay Common Law, tuy
nhiên, Việt Nam có hệ thống pháp luật mang nhiều đặc điểm của hệ thống Civil
law. Ngày nay, hệ thống pháp luật Việt Nam có đặc trưng của hệ thống pháp luật
xã hội chủ nghĩa kết hợp những yếu tố ngoại lai do quá trình hội nhập kinh tế với
phương Tây kể từ thời kỳ đổi mới. -
Hệ thống pháp luật Việt Nam hiện nay về nguyên tắc chỉ coi văn bản quy
phạm pháp luật là nguồn duy nhất và “là hình thức pháp lý tiến bộ nhất” so với các
loại nguồn luật khác vì
+Một là, sự coi trọng nguyên tắc tập trung quyền lực vào Quốc hội dẫn đến thiết
lập thẩm quyền tối cao về lập pháp cho cơ quan này;
+Hai là, bị ảnh hưởng bởi truyền thống pháp luật xã hội chủ nghĩa không công
nhận án lệ là một nguồn chính thức;
+Ba là, năng lực của các thẩm phán không hội đủ điều kiện để xây dựng nguồn luật từ án lệ.
4. Các loại nguồn khác của pháp luật
a, Điều ước quốc tế •
Là những văn bản trong đó có chứa đựng các nguyên tắc, quy tắc xử sự do
các chủ thể quốc tế thỏa thuận ban hành. •
Theo khoản 1 Điều 2 Luật Điều ước quốc tế 2016, điều ước quốc tế là thỏa
thuận bằng văn bản được ký kết nhân danh Nhà nước hoặc Chính phủ nước
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam với bên ký kết nước ngoài, làm phát
sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền, nghĩa vụ của nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam theo pháp luật quốc tế. •
Điều ước quốc tế, là ‘một hiệp định quốc tế được ký kết bằng văn bản giữa
các quốc gia và được pháp luật quốc tế điều chỉnh dù được ghi nhận trong
một văn kiện duy nhất hoặc trong hai hay nhiều văn kiện có quan hệ với
nhau và bất kể tên gọi riêng của nó là gì’. Do đó một điều ước quốc tế có thể
được đặt tên là Công ước, Hiệp ước, Hiệp định, ,,,, •
Ngày nay điều ước quốc tế đã bao trùm lên mọi lĩnh vực của đời sống quốc
tế như an ninh quốc tế, Hàng không Vũ trụ, môi trường, Khoa học Công
nghệ, Thương mại quốc tế,.... lOMoAR cPSD| 44919514 lOMoAR cPSD| 44919514
( CƠ SỞ DỮ LIỆU QUỐC GIA VỀ VĂN BẢN PHÁP LUẬT)
b, Các quan niệm, chuẩn mực đạo đức xã hội •
Nguồn quan trọng bổ sung cho những hạn chế trong hệ thống pháp luật của
quốc gia khi không có tập quán pháp hay chưa có án lệ. •
Căn cứ vào các chuẩn mực đạo đức, vào cảm nhận về lẽ phải, lẽ công bằng
trong cuộc sống để giải quyết các phát sinh trong xã hội.
c, Đường lối, chính sách của lực lượng cầm quyền •
Đối với một số quốc gia thì đường lối, chính sách là một loại nguồn đặc biệt
của pháp luật, có vai trò quan trọng trong hệ thống pháp luật quốc gia. •
Đường lối, chính sách của lực lượng cầm quyền đôi khi có thể được viện
dẫn để thay thế các văn bản quy phạm pháp luật.
d, Quan điểm, học thuyết pháp lý
Đây là căn cứ để hoàn thiện hệ thống pháp luật của quốc gia. Trong một số trường
hợp khi có những sự việc xảy ra nhưng chưa được quy định bởi pháp luật, không
có tập quán, chưa có án lệ,.... làm cơ sở cho việc giải quyết, các nhà chức trách cần lOMoAR cPSD| 44919514
căn cứ vào các quan điểm, lập luận khoa học của các học giả, các nhà khoa học
pháp lý để đưa ra phương án giải quyết