Hoạt động cảu thị trường chứng khoán môn Quản trị tài chính | Học viện Nông nghiệp Việt Nam

lOMoAR cPSD| 48599919
4. Cơ chếế hoạt động của thị trường chứng khoán
Sau khi đã có những hiểu biếết căn bản vếề chứng khoán và thị trường chứng khoán, bạn có
thể sẽẽ đặt ra câu hỏi răềng "vậy thị trường chứng khoán hoạt động như thếế nào?". Bài
viếết này sẽẽ giúp bạn trả lời câu hỏi đó.
Cụ thể hơn, chúng ta sẽẽ cùng nhau trả lời câu hỏi: NGÀY NAY, CÁC CTY (DOANH NGHIỆP) VÀ
NHÀ ĐẦẦU TƯ (NGƯỜI CÓ TIỀẦN MUỐỐN ĐẦẦU TƯ) SỬ DỤNG THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN NHƯ THỀỐ NÀO?
- Huy động vốốn:
Hãy tưởng tượng răềng vừa có một Cty cà phế vừa mới ra măết trến thị trường. Vâẽn giốếng
như Dutch East India Company, Cty cà phế này muốến huy động vốến để duy trì và mở rộng quy mố kinh doanh.
Để huy động vốến, Cty sẽẽ quảng bá vếề ý tưởng, mố hình kinh doanh của mình tới các nhà
đâều tư lớn tếmề năng (tức là những người có nhiếều tếền và muốến đâều tư, ở Việt Nam
bây giờ có Shark Tank là ví dụ điển hình). Nếếu các nhà đâều tư thâếy ý tưởng kinh doanh của
Cty cà phế là âến tượng và khả thi, thì họ có thể sẽẽ đưa ra những quyếết định bỏ vốến đâều
tến vào Cty, và thậm trí họ có thể hốẽ trợ tài chính để Cty tếến hành hoạt động IPO (tức là
phát hành cổ phiếếu lâền đâều ra cống chúng). IPO sẽẽ giúp Cty cà phế lâền đâều tến được
xuâết hiện trến THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN CHÍNH THỐỐNG, ở đó bâết kỳ ai có niếềm tn
vào tếềm năng lợi nhuận của Cty cà phế đếều có thể mua chứng khoán (cổ phiếếu) của Cty cà
phế này. Như đã trình bày, việc mua cổ phiếếu của Cty cà phế sẽẽ giúp nhà đâều tư trở thành
người sở hãu một phâền tổng tài sản và được chia một phâền lợi nhuận trong tương lai của
Cty cà phế, tương ứng với tổng giá trị cổ phiếếu mà nhà đâều tư mua. Cái “sở hữu một phâền”
âếy được gọi là PHẦẦN TRĂM CỔ PHẦẦN (hay ngăến gọn là CỔ PHẦẦN) mà người mua cổ
phiếếu năếm giữ quyếền sở hữu đốếi với Cty cà phế.
CỔ PHẦẦN được tnh băềng tỷ lệ phâền trăm giữa TỔNG GIÁ TRỊ CỔ PHIỀỐU mà một nhà đâều
tư đã mua so với TỔNG GIÁ TRỊ CỔ PHIỀỐU (hay TỔNG GIÁ TRỊ TẦỐT CẢ CÁC TÀI SẢN) của Cty
cà phế. Chẳng hạn, nếếu tổng giá trị của Cty cà phế là 100 đơn vị tếền tệ, và tổng giá trị cổ
phiếếu của Cty cà phế mà bạn đang năếm giữ là 5 đơn vị tếền tệ, thì cổ phâền của bạn trong
Cty cà phế là 5/100 = 5%, tức là bạn có quyếền sở hữu 5% tổng giá trị tài sản của Cty cà phế,
bao gốềm cả lợi nhuận và các quyếền khác đốếi với cống ty thẽo quy định của luật pháp. Và
tâết nhiến, 5% giá trị cổ phâền của một Cty có tổng tài sản là 100 đơn vị tếền tệ sẽẽ khác với
5% giá trị cổ phâền của một Cty có tổng giá trị tài sản là 1000 đơn vị tếền tệ
- Khi mọi việc trở nên thuận lợi:
Các khoản đâều tư từ việc mua cổ phiếếu của người dân sẽẽ giúp Cty cà phế có thếm vốến để
duy trình sự phát triển trong kinh doanh. Và nếếu Cty tếếp tục đà thành cống trến thị trường, 1 ) lOMoAR cPSD| 48599919
thì ngày càng nhiếều hơn các nhà đâều tư muốến mua cổ phiếếu của Cty cà phế trến thị
trường chứng khoán. Điếều này có nghĩa là nhu câều mua cổ phiếếu của Cty cà phế (hay CẦẦU
CỔ PHIỀỐU) ngày càng tăng. Khi câều tăng sẽẽ làm cho giá cổ phiếếu của Cty cà phế liến tục
tăng trến thị trường chứng khoán, và vì thếế người càng mua chậm hơn sẽẽ càng phải trả mức
giá cao hơn. Kếết quả của sự tăng giá cổ phiếếu là sự gia tăng giá trị cổ phâền của các nhà
đâều tư đang năếm giữ (tức là đã mua và vâẽn đang năếm giữ) cổ phiếếu của Cty cà phế. Vì
kỳ vọng vào sự gia tăng giá trị cổ phâền đó mà nhiếều nhà đâều tư (như Warrẽn Bufẽt chẳng
hạn) đâều tư tếền mua cổ phiếếu và năếm giữ cổ phiếếu của những cống ty mà họ nhìn thâếy
tếmề năng trong thời gian dài.
Đốếi với Cty cà phế, việc giá cổ phiếếu của họ tếếp tục tăng lến trến thị trường chứng khoán
sẽẽ giúp họ dếẽ dàng hơn trong việc tếếp tục phát hành thếm cổ phiếếu mới để huy động
thếm vốến cho các ý tưởng kinh doanh mới, đa dạng hơn, các ý tưởng kinh doanh mà đối khi
có thể khống còn liến quan gì đếến cà phế nữa. Chẳng hạn, khi đã đủ lớn và nhiếều vốến, Cty
cà phế có thể đâều tư sang lĩnh vực bâết động sản, phát triển cơ sở hạ tâềng ở các khu du
lịch, đâều tư vào hệ thốếng giáo dục, ý tếế tư nhân ở các thành phốế mới nổi. Một ví dụ là
tập đoàn VinGroup hay Hoàng Anh Gia Lai ở Việt Nam, cho đếến nay, họ đếều hoạt động sản
xuâết kinh doanh đa lĩnh vực, và đối khi người ta chẳng biếết cái nào là lĩnh vực kinh doanh
chính của những tập đoàn này. Hơn thếế nữa, quay trở lại Cty cà phế, việc ngày càng có nhiếều
nhà đâều tư để ý và đánh giá cao tếềm năng của mình và săẽn sàng đâều tư vào Cty mình sẽẽ
làm cho tổng giá trị thị trường của Cty cà phế khống ngừng tăng lến (do giá cổ phiếếu của Cty tăng lến).
- Và mọi việc trở nên tốồi tệ:
Tuy vậy, nếếu một sự kiện nào đó xảy ra mang thẽo kỳ vọng ảm đạm của nhà đâều tư vếề việc
nhiếều khả năng là trong tương lai râết gâền Cty cà phế có thể khống có lợi nhuận hoặc bị xa
sút, thì Cty sẽẽ thực sự phải trải qua những giai đoạn hếết sức khó khăn. Chẳng hạn, đùng
một cái có một thống tn đài báo, tvi, mạng xã hội răềng trong nước uốếng của Cty cà phế có
mùi phân gián, hoặc Cty sử dụng nguyến liệu là đốẽ tương để tạo ra bột cà phế rang xay thay
vì những hạt cà phế, thì uy tn của Cty lúc đó sẽẽ giảm sút một cách vố cùng nghiếm trọng, và
các nhà đâều tư tếềm năng sẽẽ nảy sinh tâm lý nghi ngờ vào triển vọng lợi nhuận tương lai
gâền của Cty, và khi đó nhà đâều tư tếềm năng sẽẽ khống còn hoặc giảm một cách nhanh
chóng nhu câều mua cổ phiếếu của Cty cà phế. Ở Việt Nam, gâền đây rộ lến thống tn của một
ống râết nổi trong Phi Vụ Nghìn Tỷ Shark Tank gì đó vếề việc ống ta sử dụng toàn hàng Trung
Quốếc rốiề tự găến nhãn mác Madẽ In Japan hay Madẽ In Viẽtnam gì gì đó là một ví dụ của
các cú shock có thể dâẽn đếến mâết niếềm tn của nhà đâều tư đốếi với Cty, và vì thếế họ sẽẽ
khống còn nhu câều muốến mua cổ phiếếu của Cty âếy nữa. 2 ) lOMoAR cPSD| 48599919
Khi thâếy các thống tn khống tốết vếề Cty cà phế, những nhà đâều tư đang năếm giữ cổ phiếếu
của Cty này thường sẽẽ quyếết định bán cổ phiếếu đi để có thể thu được một mức lợi nhuận
do chếnh lệch giữa giá bán và giá mua cổ phiếếu. Cái này trến thực tếế người ta gọi là CHỐỐT
LỜI. Vì ngày càng nhiếều nhà đâều tư muốến bán cổ phiếếu của Cty cà phế, thếm nữa nhu
câều mua cổ phiếếu này cũng ngày càng giảm do Cty bị mâết niếềm tn trến thị trường, câều
cổ phiếếu này sẽẽ ngày càng giảm, dâẽn đếến giá của cổ phiếếu ngày càng giảm một cách
nghiếm trọng, dâẽn đếến việc giảm sút giá trị thị trường của Cty cà phế. Trong trường hợp
xâếu, như thị trường chứng khoán Việt Nam ở những năm 2007, 2008, và thị trường chứng
khoán thếế giới những năm 2008 – 2012 (khủng hoảng tài chính toàn câều), giá chứng khoán
giảm một cách khốếc liệt (trến đốề thị có những chứng khoán giảm giá thẽo chiếều thẳng đứng). CẦU HỎI
Hãy tưởng tượng răềng vừa có một Cty cà phế IPO là: vừa mới ra măết trến thị trường.
Vâẽn giốếng như a/ Phát hành cổ phiếếu lầần đầầu ra công Dutch East India Company,
Cty cà phế này muốến chúng huy động vốến để duy trì và mở rộng quy mố b/ Hoạt động
mua đi bán lại chứng kinh doanh. khoán trến thị trường chứng khoán
Để huy động vốến, Cty sẽẽ quảng bá vếề ý tưởng,
mố hình kinh doanh của mình tới các nhà đâều
tư lớn tếềm năng (tức là những người có nhiếều
tếền và muốến đâều tư, ở Việt Nam bây giờ có
Shark Tank là ví dụ điển hình). Nếếu các nhà đâều
tư thâếy ý tưởng kinh doanh của Cty cà phế là
âến tượng và khả thi, thì họ có thể sẽẽ đưa ra
những quyếết định bỏ vốến đâều tến vào Cty, và
thậm trí họ có thể hốẽ trợ tài chính để Cty tếến
hành hoạt động IPO (tức là phát hành cổ phiếếu
lâền đâều ra cống chúng)
CỔ PHẦẦN được tnh băềng tỷ lệ phâền trăm giữa Nếếu tổng giá trị của Cty cà phế là 100
TỔNG GIÁ TRỊ CỔ PHIỀỐU mà một nhà đâều tư đã đơn vị tếền tệ, và tổng giá trị cổ phiếếu
mua so với TỔNG GIÁ TRỊ CỔ PHIỀỐU (hay TỔNG của Cty cà phế mà bạn đang năếm giữ là
GIÁ TRỊ TẦỐT CẢ CÁC TÀI SẢN) của Cty cà phế.
5 đơn vị tếền tệ, thì cổ phâền của bạn trong Cty cà phế là: a/ 5 % b/ 10% c/ 15%
Các khoản đâều tư từ việc mua cổ phiếếu của Kỳ thị trường có kỳ vọng tốết đẹp vào người
dân sẽẽ giúp Cty cà phế có thếm vốến để tương lai của Cty trến thị trường thì: duy trình 3 ) lOMoAR cPSD| 48599919
sự phát triển trong kinh doanh. Và nếếu a/ Cầầu vếầ cổ phiếếu của Cty sẽẽ tăng lến Cty
tếếp tục đà thành cống trến thị trường, thì b/ Giá cổ phiếếu của Cty sẽẽ tăng lến ngày
càng nhiếều hơn các nhà đâều tư muốến mua c/ Cả a&b đếều sai cổ phiếếu của Cty cà
phế trến thị trường chứng khoán. Điếều này có nghĩa là nhu câều mua cổ phiếếu của Cty
cà phế (hay CẦẦU CỔ PHIỀỐU) ngày càng tăng. Khi câều tăng sẽẽ làm cho giá cổ phiếếu của
Cty cà phế liến tục tăng trến thị trường chứng khoán, và vì thếế người càng mua chậm hơn
sẽẽ càng phải trả mức giá cao hơn.
Nếếu một sự kiện nào đó xảy ra mang thẽo kỳ
Có một thống tn đài báo, tvi, mạng xã
vọng ảm đạm của nhà đâều tư vếề việc nhiếều hội răềng trong nước uốếng của Cty cà
khả năng là trong tương lai râết gâền Cty cà phế phế có mùi phân gián, hoặc Cty sử dụng
có thể khống có lợi nhuận hoặc bị xa sút, thì Cty nguyến liệu là đốẽ tương để tạo ra bột
sẽẽ thực sự phải trải qua những giai đoạn hếết cà phế rang xay thay vì những hạt cà sức khó khăn
phế, thì uy tn của Cty lúc đó sẽẽ
Khi thâếy các thống tn khống tốết vếề Cty cà phế, lệch giữa giá bán và giá mua cổ phiếếu
những nhà đâều tư đang năếm giữ cổ phiếếu của b/ Câều cổ phiếếu của Cty cà phế ngày
Cty này thường sẽẽ quyếết định bán cổ phiếếu đi càng giảm c/ Giá cổ phiếếu Cty cà phế
để có thể thu được một mức lợi nhuận do chếnh ngày càng giảm
lệch giữa giá bán và giá mua cổ phiếếu. Cái này d/ Tầết cả a,b,c đếầu đúng
trến thực tếế người ta gọi là CHỐỐT LỜI. Vì ngày
càng nhiếều nhà đâều tư muốến bán cổ phiếếu
của Cty cà phế, thếm nữa nhu câều mua cổ
phiếếu này cũng ngày càng giảm do Cty bị mâết
niếềm tn trến thị trường, câều cổ phiếếu này sẽẽ
ngày càng giảm, dâẽn đếến giá của cổ phiếếu
ngày càng giảm một cách nghiếm trọng, dâẽn
đếến việc giảm sút giá trị thị trường của Cty cà phế.
giảm sút một cách vố cùng nghiếm trọng, và:
a/ Nhà đầầu tư tếầm năng sẽẽ không còn hoặc
giảm một cách nhanh chóng nhu cầầu mua cổ
phiếếu của Cty cà phế b/ Nhà đâều tư tếềm năng
sẽẽ tăng nhu câều mua cổ phiếếu của Cty cà phế
Khi thâếy các thống tn khống tốết vếề Cty cà phế:
a/ Những nhà đâều tư đang năếm giữ cổ phiếếu
của Cty này thường sẽẽ quyếết định bán cổ
phiếếu đi để có thể thu được một mức lợi nhuận do chếnh 4 )