Luận văn tốt nghiệp: Hoàn thiện quy trình kiểm toán tiền lương CQ56/22 môn Kiểm toán | Đại học kinh tế Quốc dân

lOMoAR cPSD| 58569740
B Ộ TÀI CHÍNH
H Ọ C VI Ệ N TÀI CHÍNH ----------   ---------
ĐÀO TH Ị Y Ế N CQ56/22.04
----  - --- LU Ậ T NGHI P N VĂN T Ố Ệ ***
Đ Ề TÀI:
HOÀN THI Ệ N QUY TRÌNH KI Ể M TOÁN TI Ề N LƯƠNG VÀ
CÁC KHO Ả N TRÍCH THEO LƯƠNG TRONG KI Ể M TOÁN
BCTC DO CÔNG TY TNHH KI Ể M TOÁN QU Ố C T Ế
TH Ự C HI Ệ N
Chuyên ngành : KI Ể M TOÁN
Mã s ố : 22
GI Ả NG VIÊN HƯ Ớ NG D Ẫ N: TS. Đ Ỗ TH Ị THOA
HÀ N Ộ I - 2022 lOMoAR cPSD| 58569740
Luận văn tốt nghiệp
Học viện Tài chính LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số
liệu, kết quả nêu trong luận văn tốt nghiệp là trung thực xuất phát từ tình
hình thực tế của đơn vị thực tập.
Tác giả luận văn tốt nghiệp ĐÀO THỊ YẾN lOMoAR cPSD| 58569740
Luận văn tốt nghiệp
Học viện Tài chính MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN
....................................................................................................... I DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
........................................................................... V DANH MỤC BẢNG BIỂU SƠ ĐỒ
........................................................................ VI MỞ ĐẦU
..................................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUY TRÌNH KIỂM TOÁN TIỀN LƯƠNG
VÀ CÁC KHOẢN TRÍCH THEO LƯƠNG TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH DO KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP THỰC HIỆN.
................................................ 4
1.1. KHÁI QUÁT VỀ TIỀN LƯƠNG VÀ CÁC KHOẢN TRÍCH THEO LƯƠNG ...... 4
1.1.1. Khái niệm, nội dung của tiền lương và các khoản trích theo lương ..................... 4
1.1.2. Đặc điểm, ý nghĩa của tiền lương và các khoản trích theo lương ........................
5 1.1.3. Kiểm soát nội bộ của đơn vị đối với tiền lương và các khoản trích theo lương ... 6
1.2. KHÁI QUÁT VỀ KIỂM TOÁN TIỀN LƯƠNG VÀ CÁC KHOẢN TRÍCH THEO
LƯƠNG TRONG KIỂM TOÁN BCTC
........................................................................... 10
1.2.1. Mục tiêu kiểm toán tiền lương và các khoản trích theo lương trong kiểm toán BCTC
............................................................................................................................ 10
1.2.2. Căn cứ kiểm toán tiền lương và các khoản trích theo lương
............................. 13 lOMoAR cPSD| 58569740
Luận văn tốt nghiệp
Học viện Tài chính
1.2.3. Các sai sót thường gặp khi kiểm toán tiền lương và các khoản trích theo lương
................................................................................................................................... ... 14
1.3. QUY TRÌNH KIỂM TOÁN TIỀN LƯƠNG VÀ CÁC KHOẢN TRÍCH THEO
LƯƠNG TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH
............................................... 16
1.3.1. Lập kế hoạch và soạn thảo chương trình kiểm toán
........................................... 16
1.3.2. Thực hiện kiểm toán
........................................................................................... 21
1.3.3. Tổng hợp kết quả kiểm toán
............................................................................... 28
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN TIỀN LƯƠNG VÀ
CÁC KHOẢN TRÍCH THEO LƯƠNG TRONG KIỂM TOÁN BCTC DO CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN QUỐC TẾ THỰC HIỆN
................................................. 30
2.1. KHÁI QUÁT VỀ CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN QUỐC TẾ
................................ 30
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của công ty TNHH Kiểm toán Quốc tế .......... 30
2.1.2. Đặc điểm hoạt động do Công ty TNHH Kiểm toán Quốc tế thực hiện .............. 36
2.1.3. Đặc điểm bộ máy tổ chức quản lý của công ty
................................................... 39
2.1.4. Đặc điểm tổ chức công tác kiểm toán tại công ty TNHH Kiểm toán Quốc tế ... 42
2.1.5. Quy trình chung kiểm toán báo cáo tài chính của công ty TNHH Kiểm toán Quốc tế
.......................................................................................................................... 47
2.2. THỰC TRẠNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN TIỀN LƯƠNG VÀ CÁC KHOẢN
TRÍCH THEO LƯƠNG TRONG KIỂM TOÁN BCTC DO CÔNG TY TNHH KIỂM lOMoAR cPSD| 58569740
Luận văn tốt nghiệp
Học viện Tài chính
TOÁN QUỐC TẾ THỰC HIỆN
....................................................................................... 50
2.2.1. Lập kế hoạch kiểm toán
...................................................................................... 50
2.2.2. Thực hiện kiểm toán ...........................................................................................
78 2.2.3 Kết thúc kiểm toán
............................................................................................... 97
2.3. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG QUY TRÌNH KIỂM TOÁN TIỀN LƯƠNG VÀ
CÁC KHOẢN TRÍCH THEO LƯƠNG TRONG KIỂM TOÁN BCTC DO CÔNG TY TNHH
KIỂM TOÁN QUỐC TẾ THỰC HIỆN
............................................................................ 99
2.3.1. Ưu điểm ......................................................................................................... 99
2.3.2. Hạn chế ........................................................................................................ 101
2.3.3 Nguyên nhân của các thực trạng .................................................................. 104
CHƯƠNG 3 CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUY TRÌNH KIỂM TOÁN TIỀN
LƯƠNG VÀ CÁC KHOẢN TRÍCH THEO LƯƠNG TRONG BCTC DO CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN QUỐC TẾ THỰC HIỆN
............................................... 107
3.1. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA CÔNG TY VÀ SỰ CẦN THIẾT PHẢI
HOÀN THIỆN QUY TRÌNH KIỂM TOÁN TIỀN LƯƠNG VÀ CÁC KHOẢN
TRÍCH THEO LƯƠNG TRONG KIỂM TOÁN BCTC DO CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN QUỐC TẾ THỰC HIỆN
.................................................................................................................. 107
3.1.1 Định hướng phát triển của công ty TNHH Kiểm toán Quốc tế trong những năm tới
................................................................................................................................ 107 lOMoAR cPSD| 58569740
Luận văn tốt nghiệp
Học viện Tài chính
3.1.2 Sự cần thiết phải hoàn thiện quy trình kiểm toán tiền lương và các khoản
trích theo lương trong BCTC do công ty TNHH Kiểm toán Quốc tế thực hiện ................. 108
3.2. NGUYÊN TẮC VÀ YÊU CẦU HOÀN THIỆN QUY TRÌNH KIỂM TOÁN TIỀN LƯƠNG VÀ CÁC
KHOẢN TRÍCH THEO LƯƠNG TRONG KIỂM TOÁN BCTC DO CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN QUỐC TẾ THỰC HIỆN
........................................................................................................ 109
3.2.1. Nguyên tắc hoàn thiện ......................................................................................
109 3.2.2. Yêu cầu hoàn thiện
........................................................................................... 110
3.3. CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUY TRÌNH KIỂM TOÁN TIỀN LƯƠNG
VÀ CÁC KHOẢN TRÍCH THEO LƯƠNG TRONG KIỂM TOÁN BCTC DO CÔNG TY
TNHH KIỂM TOÁN QUỐC TẾ THỰC HIỆN
.............................................................. 111
3.3.1. Giải pháp hoàn thiện giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán
.................................. 111
3.3.2. Giai đoạn thực hiện kiểm toán
.......................................................................... 113
3.3.3. Giai đoạn kết thúc kiểm toán và sau kiểm toán
................................................ 114
3.4. ĐIỀU KIỆN THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP
........................................................ 115
3.4.1. Về phía Nhà nước và Bộ Tài chính
.................................................................. 115
3.4.2. Về phía Hiệp hội nghề nghiệp
.......................................................................... 116 3.4.3. Về phía KTV
.................................................................................................... 117
3.4.4. Về phía Công ty TNHH Kiểm toán Quốc tế
................................................... 117 lOMoAR cPSD| 58569740
Luận văn tốt nghiệp
Học viện Tài chính 3.4.5. Về phía khách hàng được kiểm toán
................................................................ 118 KẾT LUẬN
............................................................................................................. 120 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
................................................................ 121
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BCĐKT Bảng cân đối kế toán BCĐPS
Bảng cân đối số phát sinh BCKQHĐKD
Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh BCTC Báo cáo tài chính BHTN Bảo hiểm thất nghiệp BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế BTC Bộ Tài chính CBCNV Cán bộ, công nhân viên CHXHCNVN
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam iCPA
Công ty TNHH Kiểm toán Quốc tế GTGT Giá trị gia tăng HTKSNB
Hệ thống kiểm soát nội bộ KPCĐ Kinh phí công đoàn KTV Kiểm toán viên KSNB Kiểm soát nội bộ lOMoAR cPSD| 58569740
Luận văn tốt nghiệp
Học viện Tài chính LĐ Lao động NLĐ Người lao động TK Tài khoản TNCN Thu nhập cá nhân TNDN Thu nhập doanh nghiệp TNHH Trách nhiệm hữu hạn WP
Working paper ( Giấy tờ làm việc)
DANH MỤC BẢNG BIỂU SƠ ĐỒ
Cơ sở dẫn liệu và mục tiêu kiểm toán nghiệp vụ tiền lương và các khoản trích theo 12 Bảng 1.1 lương
Cơ sở dẫn liệu và mục tiêu kiểm toán số dư tài khoản tiền lương và các khoản trích 13 Bảng 1.2 theo lương Bảng 1.3
Một số thủ tục khảo sát nội bộ chủ yếu 25
Các thông tin tài chính của Công ty TNHH Kiểm toán Quốc tế iCPA trong năm 34 Bảng 2.1 2021 Bảng 2.2
Danh sách khách hàng chủ yếu của Công ty TNHH Kiểm toán Quốc tế iCPA 35 Bảng 2.3
Chỉ mục hồ sơ kiểm toán tại iCPA 45 Bảng 2.4
Bảng câu hỏi duy trì khách hàng cũ 51 Bảng 2.5
Tìm hiểu hoạt động kinh doanh tại Công ty TNHH ABC 57 Bảng 2.6
Trích giấy tờ làm việc Đánh giá hệ thống KSNB 59
Bảng 2.7 Khảo sát KSNB đối với khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương 65 lOMoAR cPSD| 58569740
Luận văn tốt nghiệp
Học viện Tài chính Bảng 2.8
Bảng ước lượng mức trọng yếu trên BCTC công ty ABC 68
Chương trình kiểm toán khoản mục tiền lương và các khoản trích theo lương tại 70 Bảng 2.9 khách hàng ABC
Tài liệu Tổng hợp số liệu tiền lương và các khoản trích theo lương tại Công ty 80 Bảng 2.10 TNHH ABC
Tài liệu Phân tích về tiền lương và các khoản trích theo lương tại Công ty TNHH 82 Bảng 2.11 ABC
Tài liệu So sánh chi phí tiền lương của từng bộ phận kỳ này so với kỳ trước Công ty 83 Bảng 2 vii TNHH ABC viii
Bảng 2.13 Tài liệu Phân tích chi phí tiền lương theo quý tại Công ty TNHH ABC 95
Bảng 2.14. Tài liệu phân tích Chi phí tiền lương theo tài khoản chi phí tại Công ty TNHH ABC 97
Bảng 2.15 Tổng hợp, giải thích đối ứng lương và các khoản trích theo lương tại Công ty TNHH 99
Bảng 2.16 Tài liệu Kiểm tra việc hạch toán quỹ tiền lương 103
Bảng 2.17 Tài liệu Đối chiếu số liệu trên sổ sách với bảng lương hàng tháng tại Công ty Cổphần ABC 108
Bảng 2.18 Bảng kiểm tra việc tính thuế thu nhập cá nhân 109
Bảng 2.19 Kiểm tra việc trích nộp bảo hiểm, kinh phí công đoàn tại Công ty TNHH ABC 110 ABC
Kết luận sau kiểm toán về Tiền lương và các khoản trích theo lương tại Công ty 98 Bảng 2.20 TNHH ABC lOMoAR cPSD| 58569740
Luận văn tốt nghiệp
Học viện Tài chính
Sơ đồ 2.1 Sơ đồ tổ chức Công ty TNHH Kiểm toán Quốc tế iCPA 39
Sơ đồ 2.2 Quy trình kiểm soát chất lượng sau mỗi mùa kiểm toán 45 lOMoAR cPSD| 58569740
Luận văn tốt nghiệp
Học viện Tài chính MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Bối cảnh hội nhập kinh tế thế giới cùng với sự phát triển mạnh mẽ
củа kinh tế thị trường đã đеm đến vô vàn cơ hội cũng như thách thức mới
chо kinh tế nước nhà. Trong nền kinh tế thị trường đa thành phần, đa sở
hữu, nền kinh tế mở cửa và hội nhập, các đối tượng sử dụng thông tin đều
có nhu cầu sử dụng thông tin trung thực, minh bạch, chính xác, độ tin cậy
cao. Trong bối cảnh đó, Kiểm toán với tư cách là một bộ phận cấu thành
hữu cơ của hệ công cụ quản lý kinh tế, có vai trò kiểm tra, đánh giá, xác
nhận và đảm bảo độ tin cậy của các thông tin kinh tế - tài chính do kế toán
tổ chức và cung cấp. Chi phí tiền lương là một bộ phận chi phí cấu thành
nên giá thành sản phẩm, dịch vụ do doanh nghiệp sản xuất ra, vì vậy thông
tin liên quan đến tiền lương và các khoản trích theo lương có thể bị sai
phạm trong tính toán, hạch toán và chi trả do vô tình hay cố ý.
Thấy được tầm quan trọng của tiền lương và các khoản trích theo
lương và trong quá trình thực tập em nhận thấy quy trình kiểm toán này
còn nhiều hạn chế nên em đã chọn đề tài “ Hoàn thiện quy trình kiểm
toán Tiền lương và các khoản trích theo lương trong kiểm toán Báo cáo
Tài chính do Công ty
TNHH Kiểm toán Quốc tế thực hiện ”
2. Mục đích nghiên cứu
Thứ nhất, hệ thống hóa làm rõ những vấn đề lý luận về quy trình
thực hiện kiểm toán Tiền lương và các khoản trích theo lương trong kiểm
toán báo cáo tài chính do Kiểm toán độc lập thực hiện.
Thứ hai, nghiên cứu, đánh giá thực trạng quy trình kiểm toán Tiền
lương và các khoản trích theo lương trong kiểm toán BCTC do công ty lOMoAR cPSD| 58569740
Luận văn tốt nghiệp
Học viện Tài chính
TNHH Kiểm toán Quốc tế thực hiện. Qua đó làm rõ những ưu điểm và phát
hiện một số hạn chế của công ty trong quá trình kiểm toán Tiền lương và các khoản trích theo lương
Thứ ba, đưa ra giải pháp nhằm khắc phục các hạn chế để hoàn thiện hơn
quy trình kiểm toán Tiền lương và các khoản trích theo lương trong Kiểm
toán BCTC do Công ty TNHH Kiểm toán Quốc tế thực hiện.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
Đối tượng nghiên cứu: Quy trình kiểm toán Tiền lương và các khoản
trích theo lương trong kiểm toán báo cáo tài chính do Kiểm toán độc lập thực hiện.
Phạm vi nghiên cứu: Quy trình kiểm toán Tiền lương và các khoản
trích theo lương trong kiểm toán báo cáo tài chính do Công ty TNHH Kiểm
toán Quốc tế thực hiện.
4. Phương pháp nghiên cứu
Để hoàn thiện luận văn này, trong quá trình nghiên cứu đề tài em đã
sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:
Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Tham khảo các tài liệu về kiểm toán;
chuẩn mực kế toán và kiểm toán; chế độ kế toán hiện hành; sử dụng tài
liệu, hồ sơ kiểm toán của Công ty TNHH Kiểm toán Quốc tế để thu thập
những thông tin cần thiết phục vụ cho việc hoàn thành đề tài nghiên cứu.
Phương pháp duy vật biện chứng: Tìm hiểu mối quan hệ giữa lý thuyết
và thực tế thực hiện quy trình kiểm toán tiền lương và các khoản trích theo
lương của Công ty TNHH Kiểm toán Quốc tế iCPA.
Phương pháp thống kê, phân tích, tổng hợp tài liệu: Thống kê những
thông tin, dữ liệu thu thập được để tiến hành phân tích, đánh giá. Sau đó lOMoAR cPSD| 58569740
Luận văn tốt nghiệp
Học viện Tài chính
thông tin sẽ được tập hợp lại để đưa ra những nhận định tổng hợp, khách
quan từ đó phát hiện những ưu nhược điểm, tìm ra nguyên nhân và giải pháp khắc phục.
Phương pháp quan sát và phỏng vấn: Quan sát trực tiếp việc tiến hành
kiểm toán tại các khách hàng của công ty trong quá trình đi thực tế và trực
tiếp phỏng vấn các anh chị kiểm toán viên trong công ty để thu thập được các thông tin liên quan. 5.
Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu và kết luận, nội dung chính của đề tài gồm 3 phần:
Chương 1: Lý luận chung về quy trình kiểm toán Tiền lương và
các khoản trích theo lương trong kiểm toán BCTC do kiểm toán độc lập thực hiện.
Chương 2: Thực trạng quy trình kiểm toán Tiền lương và các
khoản trích theo lương trong kiểm toán BCTC do Công ty TNHH Kiểm
toán Quốc tế thực hiện.
Chương 3: Giải pháp hoàn thiện quy trình kiểm toán Tiền lương
và các khoản trích theo lương trong kiểm toán BCTC do Công ty
TNHH Kiểm toán Quốc tế thực hiện.
CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ QUY TRÌNH KIỂM TOÁN
TIỀN LƯƠNG VÀ CÁC KHOẢN TRÍCH THEO LƯƠNG TRONG
KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH DO KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP THỰC HIỆN
1.1. KHÁI QUÁT VỀ TIỀN LƯƠNG VÀ CÁC KHOẢN TRÍCH THEO LƯƠNG
1.1.1. Khái niệm, nội dung của tiền lương và các khoản trích theo lương lOMoAR cPSD| 58569740
Luận văn tốt nghiệp
Học viện Tài chính
Tiền lương (hay tiền công) là số tiền thù lao mà doanh nghiệp trả cho
người lao động theo số lượng và chất lượng lao động mà họ đóng góp cho
doanh nghiệp nhằm đảm bảo cho người lao động đủ để tái sản xuất sức lao
động và nâng cao, bồi dưỡng sức lao động. Về mặt bản chất, tiền lương là
biểu hiện bằng tiền của giá cả sức lao động
Tiền lương của một doanh nghiệp bao gồm: lương nhân viên hành
chính; lương trả cho người lao động sản xuất theo sản lượng, công việc đã
hoàn thành hay thời gian lao động thực tế; các khoản tiền thưởng, hoa
hồng; các khoản phúc lợi và các khoản trích theo lương như bảo hiểm xã
hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), kinh phí công đoàn (KPCĐ)
Các khoản trích theo lương bao gồm: Bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế,
kinh phí công đoàn, bảo hiểm thất nghiệp. Trong đó:
- Bảo hiểm xã hội là sự đảm bảo thay thế hoặc bù đắp một phần
thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm
đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp,thất nghiệp, hết tuổi
lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội. (Trích
khoản 1, điều 3- Luật bảo hiểm xã hội số 58/2014/QH13). Theo đó,
trên cơ sở lương của người lao động, doanh nghiệp sẽ đóng 21.5%,
người lao động sẽ đóng 10,5%.
- Bảo hiểm y tế: là hình thức bảo hiểm được áp dụng trong lĩnh
vực chăm sóc sức khỏe, không vì mục đích lợi nhuận, do Nhà nước
tổ chức thực hiện và các đối tượng có trách nhiệm tham gia theo quy
định của Luật Bảo hiểm Y tế. (Trích khoản 1, điều 2, Luật Bảo hiểm Y tế số
25/2008/QH12). Các đối tượng có trách nhiệm tham gia Bảo hiểm y
tế được quy định tại điều 12, Luật Bảo hiểm Y tế số 25/2008/QH12. lOMoAR cPSD| 58569740
Luận văn tốt nghiệp
Học viện Tài chính
Cách tính BHYT: 4,5% trên tổng tiền lương cấp bậc (trong đó doanh
nghiệp phải đóng 3%, người lao động đóng 1,5%)
- Kinh phí công đoàn: là kinh phí được sử dụng cho hoạt động
thực hiện quyền, trách nhiệm của Công đoàn và duy trì hoạt động của
hệ thống công đoàn được quy định theo Luật Công đoàn số
12/2012/QH13. Mức đóng kinh phí công đoàn bằng 2% quỹ tiền
lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội cho người lao động ( theo
nghị định 191/2013/NĐ-CP), 2% kinh phí công đoàn này doanh
nghiệp phải đóng tất, người lao động không phải đóng kinh phí công đoàn.
- Bảo hiểm thất nghiệp: là chế độ nhằm bù đắp một phần thu
nhập của người lao động khi bị mất việc làm, hỗ trợ người lao động
học nghề, duy trì việc làm, tìm việc làm trên cơ sở đóng vào Quỹ bảo
hiểm thất nghiệp (theo Chương I, Điều 3, Luật việc làm số
38/2013/QH13). Cách tính BHTN: 2% trên tổng tiền lương cấp bậc
(trong đó doanh nghiệp phải đóng 1%, người lao động đóng 1%)
1.1.2. Đặc điểm, ý nghĩa của tiền lương và các khoản trích theo lương a. Đặc điểm
- Tiền lương và các khoản trích theo lương có mối quan hệ mật thiết
với nhiều chỉ tiêu và thông tin tài chính trên các báo cáo tài chính của đơn vị
- Tiền lương và các khoản trích theo lương là một khoản liên quan đến
thu nhập của ngươi lao động cũng như một khoản liên quan trực tiếp tới quyền
lợi của người lao động lOMoAR cPSD| 58569740
Luận văn tốt nghiệp
Học viện Tài chính
- Tiền lương của đơn vị có thể bị lãng phí do công tác quản lý không
hiệu quả hay do biển thủ thông qua các hình thức gian lận
- Trong thực tế phần lớn các doanh nghiệp thường vi phạm các quy
định về lao động và tiền lương.
- Việc chi trả lương và các khoản trích theo lương có ảnh hưởng đến
chỉ tiêu lưu chuyển tiền thuần từ hoạt động sản xuất kinh doanh trên
báo cáo lưu chuyển tiền tệ. b. Ý nghĩa
- Tiền lương và các khoản trích theo lương là một trong những chi
phí chủ yếu của doanh nghiệp, liên quan đến chi phí sản xuất kinh
doanh và giá thành của sản phẩm, dịch vụ. Việc tính toán và phân
bổ chi phí lương không đúng có thể dẫn đến sai sót trong kết quả
kinh doanh của doanh nghiệp.
- Hạch toán tiền lương đúng đắn giúp công tác quản lý lao động của
doanh nghiệp đi vào nề nếp, thúc đẩy người lao động chấp hành tốt
kỷ luật, tăng năng suất lao động, cống hiến hết mình cho công việc.
- Tổ chức công tác hạch toán tiền lương giúp doanh nghiệp quản lý
tốt quỹ lương, đảm bảo công tác trả lương và trợ cấp bảo hiểm xã
hội cho người lao động đúng nguyên tắc, đúng chế độ, đảm bảo
quyền lợi của người lao động.
1.1.3. Kiểm soát nội bộ của đơn vị đối với tiền lương và các khoản trích theo lương
Kiểm soát nội bộ đối với tiền lương và các khoản trích theo lương
bao gồm các bước công việc chủ yếu: lOMoAR cPSD| 58569740
Luận văn tốt nghiệp
Học viện Tài chính
 Tiếp nhận và quản lý lao động.
Đơn vị phải xây dựng và vận hành các quy chế và thủ tục KSNB,
kết hợp với kế hoạch tuyển dụng và nhu cầu sử dụng lao động để qua
đó, đơn vị tiến hành tuyển dụng theo các quy định cụ thể đã đề ra.
Đồng thời khi tiếp nhận nhân sự, đơn vị phải ký kết HĐLĐ, nắm
được năng lực, tư cách đạo đức NLĐ, phân công công việc phù hợp,
đồng thời đưa ra được mức lương, phụ cấp thích hợp, đảm bảo quyền
lợi của người lao động và của đơn vị.
 Theo dõi và ghi nhận thời gian lao động, khối lượng công việc, sản
phẩm, lao vụ hoàn thành.
Đây là giai đoạn tổ chức chấm công, lập bảng kê, xác nhận khối
lượng hoàn thành, tính lương và các khoản khác phải trả cho công
nhân viên, tính, trích BHXH, BHYT, BHTN, KPCĐ. Đây là trách
nhiệm của nhân viên thống kê, kế toán phân xưởng, quản đốc, đội
trưởng, ... Người trực tiếp theo dõi kết quả lao động phải có tư cách
tốt, đảm bảo độ tin cậy. Các bảng chấm công, phiếu báo sản phẩm
hoàn thành phải được đánh số thứ tự rõ ràng, liên tục, có đầy đủ chữ
ký xác nhận của người có liên quan, không được sửa chữa, tẩy xóa.
Thường xuyên đối chiếu giữa bảng chấm công với kết quả máy ghi
giờ, đối chiếu phiếu bảo sản phẩm hoàn thành với phiếu nhập kho.
Đảm bảo tách biệt giữa chức năng theo dõi kết quả lao động với chức
năng tính lương, ký bảng thanh toán, chi trả lương nhằm ngăn ngừa
hiện tượng khai khống kết quả lao động. Trường hợp làm thêm giờ,
làm đêm phải lập phiếu báo làm đêm, làm thêm giờ đầy đủ và có xác
nhận của người có liên quan. lOMoAR cPSD| 58569740
Luận văn tốt nghiệp
Học viện Tài chính
 Tính lương, lập bảng lương và ghi chép số sách.
- Tính lương: Kế toán tiền lương kiểm tra các căn cứ, chứng từ tính
lương, sau đó sẽ tiến hành tính lương theo các hình thức tiền lương
đã được pháp luật quy định, tính khoản tiền lương, phụ cấp cho
người lao động và tính các khoản trích theo lương dựa trên quy định của pháp luật
hoặc thỏa thuận giữa đơn vị và người lao động.
- Lập bảng thanh toán tiền lương: Sau khi tính lương, kế toán phải
lập Bảng thanh toán tiền lương làm căn cứ thanh toán tiền lương,
phụ cấp, bao gồm đầy đủ các số liệu về lương, phụ cấp, các khoản
phải trả khác và các khoản khấu trừ, thuế TNCN cho từng cá nhân.
Trong khi lập bảng, kế toán phải phân loại tiền lương phải trả cho
từng đối tượng chịu chi phí căn cứ vào kết quả theo dõi sử dụng lao
động của từng bộ phận, từ đó ghi sổ kế toán các nghiệp vụ chi phí
tiền lương vào sổ tài khoản: TK 622, 6271, 6411, 6421...
- Ghi chép sổ sách: Trên cơ sở các Bảng thanh toán lương, thưởng
và các chứng từ gốc đính kèm và bảng phân bổ tiền lương, kế toán
tiến hành hạch toán vào sổ kế toán tiền lương, đồng thời viết các
phiếu chi, ủy nhiệm chi hoặc séc gửi kèm bảng thanh toán tiền
lương cho thủ quỹ sau khi đã được phê duyệt.
 Thanh toán lương và các khoản khác cho công nhân viên.
Căn cứ vào bảng thanh toán lương để phát lương cho công nhân
viên. Công việc này thường được thực hiện bởi thủ quỹ (người độc
lập với bộ phận quản lý nhân sự, bộ phận theo dõi kết quả lao động
và bộ phận tính lương). Sau khi nhận phiếu chi, séc kèm theo bảng lOMoAR cPSD| 58569740
Luận văn tốt nghiệp
Học viện Tài chính
thanh toán tiền lương, thủ quỹ tiến hành kiểm tra, đối chiếu tên và số
tiền được nhận giữa phiếu chi, séc với danh sách trên bảng thanh
toán; sau đó chi lương cho nhân viên và yêu cầu ký nhận vào phiếu
chi, séc chi, đồng thời đóng dấu và ký vào phiếu “Đã chi tiền”. Các
phiếu chi phải được đánh số theo thứ tự. Đối với những phiếu chi
chưa thanh toán thì phải được cất trữ cẩn thận và đảm bảo đồng thời
phải được ghi chép đầy đủ, chính xác trong sổ sách kế toán. Doanh
nghiệp có thể lựa chọn hình thức trả lương cụ thể cho phù hợp: Trả
lương trực tiếp cho công nhân viên (trực tiếp đếm hoặc cho vào
phong bì dán sẵn); trả lương bằng séc, trả lương vào tài khoản ATM...
Doanh nghiệp cần phải đảm bảo trả lương đầy đủ, kịp thời cho người
lao động, đồng thời ngăn chặn khả năng gian lận hoặc sai sót. Ngoài
việc đảm bảo tách biệt giữa các chức năng, cần phải kiểm tra việc ký
nhận lương trực tiếp của công nhân viên hoặc ký séc chi lương. Nếu
doanh nghiệp thực hiện chi trả lương qua ngân hàng có thể sẽ giảm
bớt khả năng sai phạm do có thêm sự kiểm soát của ngân hàng.
 Giải quyết chế độ về lương và chấm dứt hợp đồng lao động.
Hợp đồng lao động có thể chấm dứt trong trường hợp: Doanh
nghiệp đơn phương chấm dứt HĐLĐ; người lao động đơn phương
chấm dứt HĐLĐ; hết thời hạn ký HĐLĐ có thời hạn mà doanh
nghiệp không có nhu cầu sử dụng hoặc người lao động không có nhu
cầu tiếp tục làm việc; doanh nghiệp phá sản hoặc giải thể; người lao
động về hưu; người lao động chết...
Mỗi bước công việc đều cần có chức năng kiểm soát nội bộ độc lập
và phù hợp cũng như có thẩm quyền phê duyệt. lOMoAR cPSD| 58569740
Luận văn tốt nghiệp
Học viện Tài chính
Để kiểm soát đơn vị phải tiến hành các công việc kiểm soát cụ thế
gắn liền với từng khâu công việc nêu trên. Nội dung công việc KSNB cụ
thể là không như nhau đối với việc kiểm soát từng khâu hoạt động nhưng
đều có thể khái quát ở những việc chính sau đây:
1/ Đơn vị xây dựng và ban hành các quy định về quản lý nói chung
và KSNB nói riêng cho từng khâu công việc cụ thể. Những công việc này có thể chia làm 2 loại:
Quy định về chức năng, trách nhiệm, quyền hạn và nghĩa vụ của
người hay bộ phận có liên quan đến xử lý công việc (như: Quy định về
chức năng, quyền hạn, trách nhiệm và nghĩa vụ của người được giao nhiệm
vụ theo dõi và quản lý lao động; theo dõi chấm công; tính lương…).
Những quy định này vừa thể hiện trách nhiệm công việc chuyên môn
nhưng đồng thời cũng thể hiện trách nhiệm về góc độ kiểm soát: kiểm soát
khi tiếp nhận lao động; kiểm soát việc chấm công, kiểm soát việc tính lương…
Quy định về trình tự, thủ tục KSNB thông qua trình tự, thủ tục thực
hiện, xử lý công việc, như: trình tự, thủ tục tiếp nhận lao động; trình tự,
thủ tục chấm công; trình tự, thủ tục tính lương…
2/ Đơn vị tổ chức triển khai thực hiện các quy định về quản lý và
kiểm soát nói trên: tổ chức phân công, bố trí nhân sự; phổ biến, quán triệt
về chức năng, nhiệm vụ; kiểm tra đôn đốc thực hiện các quy định; …
3/ Đơn vị cần tuân thủ nguyên tắc bất kiêm nhiệm; nguyên tắc phân
công, phân nhiệm và nguyên tắc ủy quyền phê chuẩn trong các khâu kiểm soát nội bộ