2.Dân tộc và xu hướng phát triển khách quan của dân tộc theo quan
điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin
1 Khái niệm và đặc trưng cơ bản của dân tộc:
Ở phương Tây, dân tộc xuất hiện khi phương thức sản xuấ tư bản chủ nghĩa được xác
lập và thay thế vai trò của phương thức sản xuất phong kiến. Chủ nghĩa tư bản ra đời trên
cơ sở của sự phát triển sản xuất và trao đổi hàng hoá đã làm cho các bộ tộc gắn bó với
nhau. Nền kinh tế tự cấp, tự túc bị xoá bỏ, thị trường có tính chất địa phương nhỏ hẹp,
khép kín được mở rộng thành thị trường dân tộc. Cùng với quá trình đó, sự phát triển đến
mức độ chín muồi của các nhân tố ý thức, văn hoá, ngôn ngữ, sự ổn định của lãnh thổ
chung đã làm cho dân tộc xuất hiện
Ở một số nước phương Đông, do sự thúc đẩy của quá trình đấu tranh dựng nước và
giữ nước, dân tộc đã hình thành trước khi chủ nghĩa tư bản được xác lập. Khái niệm dân
tộc được hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau,
Dân tộc có hai nghĩa được dùng phổ biến nhất:
 Dân tộc – tộc người : là một cộng đồng người được hình thành lâu dài trong
lịch sử, có mối liên hệ chặt chẽ và bền vững, có sinh hoạt kinh tế chung, có ngôn
ngữ riêng và những nét văn hóa đặc thù.
 Dân tộc là cộng đồng người ổn định hợp thành nhân dân một nước, có lãnh
thổ, quốc gia, nền kinh tế thống nhất, quốc ngữ chung, có ý thức về sự thống nhất
quốc gia của mình, gắn bó với nhau bởi lợi ích chính trị, kinh tế, truyền thống văn hóa, đấu tranh chung
2 Nét đặt trưng cơ bản: 1. o
Có chung một phương thức sinh hoạt kinh tế là một trong những đăc trưng quan
trọng nhất của dân tộc. Các mối quan hệ kinh tế là cơ sở liên kết các bộ phận, tạo nên
nền tảng vững chắc cho cộng đồng dân tộc. o
Có lãnh thổ chung ổn định, tập trung cư trú trên một vùng lãnh thổ , là cơ sở
sinh tồn và phát triển của cộng đồng dân tộc. o
Có ngôn ngữ riêng làm công cụ giao tiếp trên mọi lĩnh vực: kinh tế, văn hóa, tình cảm... o
Có nét tâm lí riêng trong nền văn hóa dân tộc và tạo nên bản sắc riêng của nền văn hóa dân tộc o
Có sự quản lý của một nhà nước-dân tộc độc lập. 2 Về cộng đồng
Về cộng đồng văn hóa: Bao gồm văn hóa, lối sống, phong tục, tập quán, tín ngưỡng,
tôn giáo… Lịch sử phát triển và truyền thống văn hóa của tộc đó
Về cộng đồng ngôn ngữ: Bao gồm ngôn ngữ nói, ngôn ngữ viết Đây là tiêu chí cơ
bản để phân biệt các tộc và là vấn đề luôn được các dân tộc coi trọng giữ gìn.
Ý thức tự giác tộc người: Đây là đặc trưng quan trọng nhất, là tiêu chỉ để phân định
một tộc người với tộc người khác. Sự hình thành và phát triển của ý thức tự giác tộc
người liên quan trực tiếp đến các yếu tố của ý thức, tình cảm, tâm lý tộc người.
2 Cương lĩnh dân tộc của chủ nghĩa Mác-Lênin
a. Các dân tộc hoàn toàn bình đẳng:
Đây là quyền thiêng liêng của các dân tộc trong mối quan hệ giữa các dân tộc. không
phân biệt trình độ phát triển cao hay thấp đều có nghĩa vụ và quyền lợi ngang nhau trên
tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội; không một dân tộc nào được giữ đặc quyền,đặc
lợi, đặc lợi về kinh tế, chính trị, văn hóa và đi áp bức bóc lột dân tộc khác, trước luật
pháp mỗi nước và luật pháp quốc tế
Để thực hiện được quyền bình đẳng dân tộc, trước hết phải thủ tiêu tình trạng áp bức
giai cấp, trên cơ sở đó mới xóa bỏ được tình trạng áp bức dân tộc
b. Các dân tộc được quyền tự quyết:
Quyền các dân tộc tự quyết là quyền làm chủ của mỗi dân tộc đối với vận mệnh của
dân tộc mình, quyền quyết định chế độ chính trị - xã hội và con đường phát triển của dân
tộc mình. bao gồm quyền tự do độc lập về chính trị tác ra thành lập ra một quốc gia dân
tộc độc lập; quyền tự nguyện liên hiệp với dân tộc khác trên cơ sở bình đẳng cùng với lợi
ích để có đủ sức mạnh chống nguy cơ xâm lược từ bên ngoài, giữ vững độc lập chủ
quyền và có thêm những điều kiện thuận lợi cho sự phát triển quốc gia - dân tộc.
c. Liên hiệp công nhân các dân tộc:
Liên hiệp công nhân các dân tộc phản ảnh sự thống nhất giữa giải phóng dân tộc và
giải phóng giai cấp: phản ánh sự gắn bó chặt chẽ giữa chủ nghĩa yêu nước và chủ nghĩa quốc tế chấn chính.
Đoàn kết, liên hiệp công nhân các dân tộc là cơ sở vững chắc để đoàn kết các tầng
lớp nhân dân lao động thuộc các dân tộc trong cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc vì
độc lập dân tộc và tiến bộ xã hội
Cương lĩnh dân tộc của chủ nghĩa Mác-lênin là cơ sở lý luận quân trọng để các Đảng
cộng sản vận dụng thực hiện chính sách dân tộc trong quá trình đấu tranh giành độc lập
dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Nó là tư tưởng cơ bản trong cương lĩnh dân tộc ủa
các đảng cộng sản: nó phản ánh bản chất quốc tế của phong trào công nhân, phản ánh sự
thống nhất trong sự nghiệp giải phóng dân tộc và giải phóng giai cấp. đảm bảo cho phong
trào dân tộc có đủ sức mạnh để giành thắng lợi. Đòng thời nó là yếu tố sức mạnh đảm bảo
cho giai cấp công nhân và các dân tộc bị áp bức chiến thắng kẻ thù của mình. Đoàn kết
giai cấp công nhân các dân tộc là sự thể hiện thực tế tinh thần yêu nước mà thời đại ngày
nay đã trở thành một sức mạnh vô cùng to lớn. phù hợp với tinh thần quốc tế chân chính
đang lên tiếng kêu gọi các dân tộc, quốc gia xích lại gần nhau.