Lý thuyết môn Triết học Mác - Lênin về Nội dung quy luật về sự phù hợp của quan hệ sản xuất với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất | Trường Đại học sư phạm kỹ thuật TP Hồ Chí Minh

1.2 Nội dung quy luật về sự phù hợp của quan hệ sản xuất với trình độ phát
triển của lực lượng sản xuất
Mối quan hệ giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất là mối quan hệ thống nhất
biện chứng, trong đó lực lượng sản xuất quyết định quan hệ sản xuất và quan hệ
sản xuất tác động trở lại lực lượng sản xuất. Và cũng là mối quan hệ thống nhất có
bao hàm khả năng chuyển hóa thành các mặt đối lập và phát sinh mâu thuẫn.
- Khi lực lượng sản xuất càng phát triển thì sẽ luôn luôn tạo ra khả năng phá vỡ mối
quan hệ thống nhất giữa lực lượng sản xuất với quan hệ sản xuất. Những hình thức
kinh tế đôi khi lại là sự kìm hãm lực lượng sản xuất chính vì vậy đòi hỏi phải thiết
lập quan hệ thống nhất giữa chúng theo nguyên tắc quan hệ sản xuất phải phù hợp
với nhu cầu của lực lượng sản xuất
1.1 Lực lượng sản xuất quyết định quan hệ sản xuất
+ Quan hệ sản xuất được hình thành, chuyển đổi và đều do lực lượng sản xuất quyết định.
+ Sự vận động và phát triển của lực lượng sản xuất đã quyết định, làm thay đổi các
quan hệ sản xuất sao cho phù hợp với nó. Khi một phương thức sản xuất mới ra đời
thì quan hệ sản xuất sẽ phải phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất đó.
+ Sự phát triển của lực lượng sản xuất đến một trình độ nhất định sẽ làm cho quan
hệ sản xuất từ phù hợp trở thành không phù hợ với sự phát triển này. Yêu cầu khách
quan của sự phát triển lực lượng sản xuất tất yếu này dẫn đến sự thay thế quan hệ
sản xuất cũ bằng một quan hệ sản xuất mới sao cho phù hợp với trình độ phát triển
mới của lực lượng sản xuất để thúc đẩy lực lượng sản xuất tiếp tục phát triển. Thay
thế quan hệ sản xuất cũ bằng quan hệ sản xuất mới thì phương thức sản xuất mới ra
đời thay thế cho cái cũ.
1.2 Sự tác động trở lại của quan hệ sản xuất đến lực lượng sản xuất
+ Sự hình thành, biến đổi, phát triển của quan hệ sản xuất phụ thuộc vào tính chất
và trình độ của lực lượng sản xuất.
+ Lực lượng sản xuất sẽ có quyết định quan hệ sản xuất. Nhưng quan hệ sản xuất
cũng có tính độc lập tương đối và tác động ngược trở lại sự phát triển của lực lượng sản xuất.
+ Quan hệ sản xuất quy định mục đích, cách thức của sản xuất và phân phố. Do đó
sự trực tiếp gây ảnh hưởng đến thái độ của người lao động, chất lượng và hiệu quả
của quá trình sản xuất, cải tiến công cụ lao động. Sự tác động của quan hệ sản xuất
lên lực lượng sản xuất diễn ra theo hai hướng là tích cực hoặc tiêu cực. Tích cực là
thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển nếu nó phù hợp, còn tiêu cực là kìm hãm lực
lượng sản xuất khi nó không còn phù hợp.
+ Quan hệ sản xuất phù hợp với tính chất và trình độ của lực lượng sản xuất thì nó
trở thành động lực cơ bản thúc đẩy mở đường cho lực lượng sản xuất phát triển.
Ngược lại, quan hệ sản xuất lỗi thời không còn phù hợp với tính chất và trình độ
của lực lượng sản xuất, bộc lộ mâu thuẫn gay dắt với lực lượng sản xuất thì trở
thành chướng ngại kìm hãm sự phát triển của lực lượng sản xuất. Song sự tác dụng
kìm hãm đó chỉ là tạm thời, theo tính chất tất yếu khách quan thì nó sẽ bị thay thế
bằng kiểu quan hệ sản xuất mới phù hợp với tính chất và trình độ của lực lượng sản xuất.
+ Quan hệ sản xuất có tác động mạnh mẽ đối với lực lượng sản xuất vì nó quy định
mục đích của sản xuất, quy định hệ thống của tổ chức, quản lý xã hội, quy định
phương thức phân phối của cải ít hay nhiều mà người lao động được hưởng. Do đó
nó ảnh hưởng đến thái độ của lực lượng sản xuất chủ yếu của xã hội, nó tạo ra
những điều kiện hoặc kích thúc hoặc hạn chế việc cải tiến công cụ lao động, áp
dụng những thành tựu khoa học kỹ thuật vào sản xuất, hợp tác và phân công lao
động. Mỗi kiểu quan hệ sản xuất là một hệ thống, một chỉnh thể hữu cơ gồm
ba mặt: quan hệ sở hữu, quan hệ quản lý và quan hệ phân phối. Chỉ trong chỉnh thể
đó quan hệ sản xuất mới trở thành động lực thúc đẩy hành động nhằm phát triển sản xuất.
- Sự phát triển của lực lượng sản xuất đến một trình độ nhất định làm cho quan hệ
sản xuất từ chỗ phù hợp trở thành không phù hợp với sự phát triển của lực lượng
sản xuất, thay thế quan hệ sản xuất cũ bằng quan hệ sản xuất mới, phương thức sản
xuất cũ mất đi, phương thức sản xuất mới ra đời thay thế.
- Quan hệ sản xuất quy định mục đích của sản xuất, quy định tổ chức quản lí tác
động trực tiếp đến lợi ích của các bên tham gia sản xuất, lợi ích của người lao động,
chủ đầu tư của xã hội từ đó hình thành hệ thống những yếu tố thúc đẩy hoặc kìm
hãm sự phát triển của lực lượng sản xuất:
+ Khi quan hệ sản xuất phù hợp với tính chất trình độ lực lượng sản xuất sẽ thúc
đẩy lực lượng sản xuất phát triển mạnh mẽ đó là sự kết hợp đúng đắn giữa các yếu
tố cấu thành của quan hệ sản xuất và sự kết hợp đúng đắn giữa các yếu tố cấu thành
nên lực lượng sản xuất.
+ Khi quan hệ sản xuất trở nên lỗi thời lạc hậu so với sự phát triển của lực lượng
sản xuất sẽ kìm hãm sự phát triển của lực lượng sản xuất nó trở thành lực cản lớn
nhất đối với sản xuất,đối với sự phát triển của toàn xã hội.
- 1986 đến nay chúng ta có những chủ trương đổi mới để sửa chữa những sai lầm
để cải tạo XHCN và quản lí kinh tế. Đó là xóa bỏ chế độ tập trung quan liêu bao
cấp,phát triển nền kinh tế thị trường theo định hướng XHCN.
+ Đối với lực lượng sản xuất: Đảng và nhà nước ta đã quan tâm đến việc phát triển
lực lượng sản xuất thông qua quá trình công nghiệp hóa hiện đại hóa.
+ Đối với quan hệ sản xuất: được chú trọng trên cả 3 mặt quan hệ xã hội đối với tư
liệu sản xuất, quan hệ trong tổ chức quản lí,quan hệ trong phân phối sản phẩm làm KẾT LUẬN
Chúng ta cần phải hiểu và vận dụng một cách tốt nhất qui luật quan hệ sản xuất phù
hợp với tính chất và trình độ phát triển của lực lượng sản xuất. Trên thực tế bất cứ ở
đâu và vào lúc nào cũng không thể có được sự phù hợp tuyệt đối giữa quan hệ sản
xuất với tinh chất và trình độ phát triển của lực lượng sản xuất. Nhưng phải tuỳ
theo tình hình thực tế mà chọn giải pháp phù hợp. Trong quan hệ giữa lực lượng
sản xuất và quan hệ sản xuất nói chung cũng có sự ràng buộc xuất phát từ chúng.
Tuy nhiên chính bản thân các quan hệ sản xuất lại có mối quan hệ chặt chẽ với lực
lượng sản xuất. Vấn đề đặt ra là ta sử dụng mối quan hệ ấy như thể nào cho phù
hợp. Đặc biệt quan hệ giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất lại có nhiều lộn
xộn trong việc nghiên cứu, sử dụng và phát triển các phương thức sản xuất tức là
quá trình "Đa dạng hoá" cụ thể hơn là quá trình "phù hợp hoá" các loại phương
thức sản xuất vào điều kiện thực tế hiện nay của nước ta Nếu chúng ta sử dụng
đúng các qui luật trên cộng với điều hoà quan hệ lực lượng sản xuất với quan hệ
sản xuất thi không lâu sau nước ta sẽ tiến nhanh cùng với các nước phát triển tiền
nhanh trên con đường công nghiệp hoá - hiện đại hoá đã chọn
Qua bài viết này phần nào tôi hiểu và biết được tình hình kinh tế nước ta. Những
cái, những điều kiện mà Đảng và nhà nước ta đang làm để phát triển đất nước. Một
sinh viên của nhà trường được chút ít kiến thức tôi sẽ cùng đất nước làm hết sức
mình để đưa người dân, tổ quốc ấm no.
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Các Mác và Ph. Ăngghen: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995,tập 3
2. Đảng Cộng sản Việt Nam (1991), Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ
quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội, Nxb. Sự thật, Hà Nội
3. V.I.Lênin: Toàn tập, Nxb. Tiến bộ, Mátxcơva, 1977, tập 38 (Bản dịch)
4. Bộ Giáo dục và đào tạo: (2006), Giáo trình triết học, Nxb. Lý luận chính trị, Hà nội.
5. Hội đồng trung ương chỉ đạo biên soạn giáo trình quốc gia các bộ môn khoa
học Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh: (2004), Giáo trình triết học Mác –
Lênin, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội.
6. https://www.studocu.com/vn/document/truong-dai-hoc-cong-nghiep-thanh-pho-
ho-chi-minh/triet-hoc-mac-lenin/luc-luong-san-xuat-quan-he-sx/42644577
7. https://timtailieu.vn/tai-lieu/tieu-luan-quy-luat-ve-su-phu-hop-cua-quan-he-san-
xuat-voi-trinh-do-phat-trien-cua-luc-luong-san-xuat-va-su-nhan-thuc-van-dung- quy-luat-nay-o-viet-nam-2029/