Mối quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng xã hội | Tiểu luận môn Triết học Mác – Lênin Trường Đại học sư phạm kỹ thuật TP Hồ Chí Minh

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP.HCM
KHOA CHÍNH TRỊ VÀ LUẬT
GVC.ThS. Đinh Huy Nhân Hướng dẫn đề tài
QUAN HỆ GIỮA CƠ SỞ HẠ TẦNG VÀ
KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG XÃ HỘI
Tiểu luận môn/nhóm
Philosophy of Marxism and Leninism – 14 Mã đề tài: 15N03 Học kỳ: – Năm học: 1 2023 – 2024
Tp HCM thng 12 - 2023
Họ và tên: Nguyễn Đức Duy Ngày sinh: 25/06/2005 STT: 06 MSSV: 23110009 SĐT: 0961040635
Ngành học: Công nghệ thông tin
Quê quán: Hồ Chí Minh
Họ và tên: Bùi Trần Tấn Phát Ngày sinh: 16/11/2005 STT: 26 MSSV: 23110052 SĐT: 0907251399
Ngành học: Công nghệ thông tin
Quê quán: Đồng Tháp
Họ và tên: Trần Huỳnh Xuân Thanh Ngày sinh: 26/05/2005 STT: 32 MSSV: 23110060 SĐT: 0763961854
Ngành học: Công nghệ thông tin
Quê quán: Đồng Tháp
Họ và tên: Nguyễn Nhật Phát Ngày sinh: 12/03/2005 STT: 27 MSSV: 23110053 SĐT: 0336243277
Ngành học: Công nghệ thông tin
Quê quán: Hồ Chí Minh
DANH SÁCH GIỚI THIỆU NHÓM DANH SÁCH NHÓM STT HỌ VÀ TÊN HÌNH 06 Nguyễn Đức Duy 26 Bùi Trần Tấn Phát 32 Trần Huỳnh Xuân Thanh 27 Nguyễn Nhật Phát MỤC LỤC
CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU.................................................................................1
1.1. Vấn đề của đề tài.................................................................................1
1.2. Mục tiêu của đề tài..............................................................................2
1.3. Sơ đồ mô hình kết cấu của đề tài........................................................3
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ HẠ TẦNG VÀ KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG
KHÔNG TÁCH RỜI NHAU........................................................................4
2.1. Khái niệm cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng...............................4
2.2. Quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng........7
2.3. Vấn đề cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng ở nước ta...................10
CHƯƠNG 3: VẬN DỤNG VÀ KẾT LUẬN..............................................11
3.1. Bảng phân biệt sự khác nhau giữa các thuật ngữ................................11
3.2. Giải thích bằng lý luận triết học, nhận định sau: “Chính trị là sự biểu
hiện tập trung của kinh tế”.........................................................................13
3.3. Kết luận đề tài.....................................................................................14
GVC.ThS. Đinh Huy Nhân Hướng dẫn mã đề tài: 15N03
__________________________________________________________________ CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU
1.1. Vấn đề của đề tài
Mối quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng:
 "Mối quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng" là
một khái niệm quan trọng trong lĩnh vực khoa học xã hội và kinh tế. Nó
thường được đề cập đến trong lý thuyết xã hội, đặc biệt là trong lý thuyết về
cấu trúc xã hội của Karl Marx và Friedrich Engels.
 Mối quan hệ giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng thường được xem
xét để hiểu sâu hơn về cách xã hội phát triển, biến đổi và tương tác. Đối
thoại này đã tạo ra nhiều lý thuyết và quan điểm khác nhau, từ đó giúp giải
thích sự phức tạp và đa chiều của mối quan hệ xã hội.
Sự tác động của cơ sở hạ tầng với kiến trúc thượng tầng và ngược lại:
 "Sự tác động của cơ sở hạ tầng với kiến trúc thượng tầng và ngược lại" là
một khía cạnh quan trọng trong lĩnh vực triết học xã hội và lý thuyết xã hội.
Nó thể hiện mối quan hệ phức tạp và tương tác giữa các yếu tố vật chất và
phi vật chất trong xã hội.
 Mối quan hệ giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng là một chủ đề
phong phú và có sự đa chiều, đòi hỏi sự hiểu biết về nhiều lĩnh vực khác
nhau như lịch sử, văn hóa, kinh tế, và triết học xã hội để hiểu rõ hơn về sự
phát triển và biến đổi của xã hội. 
__________________________________________________________________
QUAN HỆ GIỮA CƠ SỞ HẠ TẦNG VÀ KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG XÃ HỘI NHÓM 3 1
GVC.ThS. Đinh Huy Nhân Hướng dẫn mã đề tài: 15N03
__________________________________________________________________
1.2. Mục tiêu của đề tài
 Mục tiêu chung: Đánh giá và phân tích để làm rõ các vấn đề của cơ sở hạ tầng
và kiến trúc thượng tầng.
 Mục tiêu riêng:  Mục tiêu 1:
Phân tích khái niệm.  Mục
tiêu 2: Phân tích mối quan hệ biện chứng giữa Cơ Sở Hạ Tầng và Kiến Trúc Thượng Tầng.  Mục tiêu 3:
Giới thiệu vấn đề Cơ Sở Hạ Tầng và Kiến Trúc Thượng Tầng.  Mục
tiêu 4: Phân biệt sự khác nhau giữa Cơ Sở Hạ Tầng và Kiến Trúc Thượng Tầng.  Mục tiêu 5:
Giải thích bằng lý luận triết học.
__________________________________________________________________
QUAN HỆ GIỮA CƠ SỞ HẠ TẦNG VÀ KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG XÃ HỘI NHÓM 3 2
GVC.ThS. Đinh Huy Nhân Hướng dẫn mã đề tài: 15N03
__________________________________________________________________
1.3. Sơ đồ mô hình kết cấu của đề tài
__________________________________________________________________
QUAN HỆ GIỮA CƠ SỞ HẠ TẦNG VÀ KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG XÃ HỘI NHÓM 3 3
GVC.ThS. Đinh Huy Nhân Hướng dẫn mã đề tài: 15N03
__________________________________________________________________
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ HẠ TẦNG VÀ KIẾN TRÚC
THƯỢNG TẦNG KHÔNG TÁCH RỜI NHAU
2.1. Khái niệm cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng
 CSHT và các quan hệ sản xuất là gì?
Khái niệm cơ sở hạ tầng bao gồm toàn bộ các kết nối phức tạp và phụ thuộc
lẫn nhau nảy sinh trong một xã hội khi nó tiến triển trong sự phát triển thể chất và
xã hội của nó. Những kết nối này được hình thành và củng cố thông qua các quá
trình và hoạt động năng động và liên tục được thực hiện bởi các thành viên trong
xã hội, cuối cùng đạt đến đỉnh điểm là việc thiết lập khung kinh tế làm nền tảng và
định hình hoạt động của toàn xã hội đó.
Cơ cấu phụ được thiết lập cụ thể trong quá trình sản xuất vật chất trong xã hội.
Nó bao gồm toàn bộ các quan hệ sản xuất thực tế tồn tại và, khi nó tiến triển, nó
xây dựng một khuôn khổ kinh tế hữu hình. Mark nhấn mạnh rằng những nguồn
gốc của các mối quan hệ này tạo thành khung kinh tế của xã hội, đóng vai trò là
nền tảng mà trên đó một cấu trúc thượng tầng pháp lý và chính trị, cũng như các
biểu hiện cụ thể của ý thức xã hội, phù hợp với thực tế này.
Các quan hệ sản xuất, là quan hệ cơ bản, chính, thống trị và quyết định của
các quan hệ xã hội khác, giữ một vị trí quan trọng.
Thành phần của cơ sở hạ tầng bao gồm: các kết nối sản xuất ưu việt trong
nền kinh tế, kết nối sản xuất còn lại, các kết nối liên quan đến xuất khẩu sản phẩm,
dấu vết và tàn dư của các kết nối sản xuất trước đó. Mỗi mối quan hệ xuất khẩu
đều có một vị trí và vai trò riêng biệt trong mối quan hệ với nhau. Các kết nối sản
xuất chi phối xác định cấu trúc phụ của xã hội nói trên.
 KTTT và các tư tưởng, thiết chế của nó như thế nào?
Kiến trúc thượng tầng chính là những hiện tượng xã hội, thể hiện khái quát
đời sống tinh thần của xã hội, là một bộ mặt tinh thần và tư tưởng của hình thái
kinh tế - xã hội. Cùng với các thành phần khác của xã hội, chúng đảm nhận một
__________________________________________________________________
QUAN HỆ GIỮA CƠ SỞ HẠ TẦNG VÀ KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG XÃ HỘI NHÓM 3 4
GVC.ThS. Đinh Huy Nhân Hướng dẫn mã đề tài: 15N03
__________________________________________________________________
chức năng quan trọng trong việc định hình cấu trúc tổng thể của hình thái kinh tế xã hội.
Cấu trúc của kiến trúc thượng tầng bao gồm toàn bộ các quan điểm tư bản
chủ nghĩa liên quan đến chính trị, pháp quyền, đạo đức, tôn giáo, nghệ thuật và
giáo dục... cũng như các cơ sở xã hội tương ứng bao gồm chính phủ, giáo phái, nhà
thờ, công đoàn và các thể chế xã hội khác. Các thành phần của địa vị xã hội và địa
vị xã hội được kết nối với nhau, cùng với các kết nối nội bộ trong các yếu tố đó,
tạo thành cấu trúc trên cùng của xã hội.
Các thành phần khác nhau của cấu trúc thượng tầng có những đặc điểm riêng
biệt và tuân thủ các quy luật phát triển cụ thể. Các yếu tố này của cấu trúc thượng
tầng cùng tồn tại trong một mạng lưới các tương tác được kết nối với nhau và xuất
hiện từ nền móng, được chiếu sáng bởi các cấu trúc bên dưới cụ thể. Tuy nhiên,
điều quan trọng cần lưu ý là không phải tất cả các yếu tố của cấu trúc thượng tầng
đều thể hiện mức độ kết nối như nhau với khung tổng thể của nó. Một số khía cạnh
nhất định, chẳng hạn như khía cạnh chính trị và pháp lý, thiết lập mối tương quan
trực tiếp với cơ sở hạ tầng, trong khi các yếu tố khác, bao gồm giáo dục, nghệ
thuật, tôn giáo và đạo đức, duy trì mối quan hệ gián tiếp với tổ chức mà chúng bắt nguồn.
Trong một xã hội đặc trưng bởi xung đột giai cấp, các tầng lớp trên của xã hội
cũng chứa các yếu tố mâu thuẫn. Cuộc xung đột trong cấu trúc bao quát làm sáng
tỏ xung đột trong các tầng lớp thấp hơn, dẫn đến cuộc đấu tranh giành quyền tối
cao giữa các tầng lớp xã hội đối kháng. Tuy nhiên, đặc điểm xác định của tầng lớp
cao nhất của xã hội là sự thống trị chính trị và tư bản chủ nghĩa của giai cấp thống
trị. Thực tế này chứng minh rằng trong tầng lớp trên của các xã hội được đánh dấu
bởi xung đột giai cấp, tồn tại các yếu tố chống lại sự thống trị này. Những yếu tố
này bao gồm thái độ, quan điểm và thể chế chính trị của giai cấp bị áp bức, những
người bị giai cấp thống trị bóc lột.
Nhà nước, với tư cách là công cụ đặc biệt của quyền lực chính trị do giai cấp
thống trị nắm giữ, nắm giữ quyền lực tối đa trong khuôn khổ phân cấp của một xã
__________________________________________________________________
QUAN HỆ GIỮA CƠ SỞ HẠ TẦNG VÀ KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG XÃ HỘI NHÓM 3 5
GVC.ThS. Đinh Huy Nhân Hướng dẫn mã đề tài: 15N03
__________________________________________________________________
hội đối kháng 108 giai cấp. Thông qua nhà nước, giai cấp thống trị có thể thiết lập
quyền lực của mình như là lực lượng thống trị trong mọi khía cạnh của sự tồn tại
xã hội. Bất kể giai cấp nào nắm quyền thống trị kinh tế và kiểm soát nhà nước, chế
độ chuyên quyền và các thể chế gắn liền với giai cấp đó đều đảm nhận vị trí thống
trị. Vị trí này cho phép họ điều chỉnh và tác động trực tiếp đến quỹ đạo của đời
sống tâm linh xã hội, cũng như tất cả các thuộc tính và đặc điểm trong cấu trúc thượng lưu bao quát.
 Hiểu biết về nhà nước và pháp luật như thế nào?
Nhà nước đại diện cho sự thành lập chính trị và hành chính tổng thể của một
quốc gia. Trong lĩnh vực triết học chính trị, các nhà tư tưởng có ảnh hưởng như
Thomas Hobbes và John Locke đã bày tỏ quan điểm của họ về chính trị, cũng như
vai trò của nhà nước trong việc bảo vệ quyền và tự do của công dân.
Mặt khác, pháp luật đề cập đến khuôn khổ các quy định và quy tắc mà một
cộng đồng xây dựng để điều chỉnh hành vi của các cá nhân và tổ chức. Trong lĩnh
vực triết học chính trị, việc nghiên cứu luật pháp thường đan xen với việc theo
đuổi công bằng xã hội và bảo vệ quyền cá nhân.
Trong lĩnh vực triết học chính trị, các khái niệm về cơ sở hạ tầng và cấu trúc
thượng tầng thường được coi là hai yếu tố liên kết và tương phản cùng nhau, đồng
thời tác động lẫn nhau, từ đó định hình cấu trúc và hoạt động của xã hội. Nhà nước
và luật pháp có tầm quan trọng đáng kể trong việc duy trì và quản lý khuôn khổ xã hội này.
__________________________________________________________________
QUAN HỆ GIỮA CƠ SỞ HẠ TẦNG VÀ KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG XÃ HỘI NHÓM 3 6
GVC.ThS. Đinh Huy Nhân Hướng dẫn mã đề tài: 15N03
__________________________________________________________________
2.2. Quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tần g
Mối quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng là một quy
luật cơ bản của sự vận động phát triển lịch sử xã hội. Cơ sở hạ tầng và kiến trúc
thượng tầng là hai mặt cơ bản của xã hội gắn bó hữu cơ, có quan hệ biện chứng,
trong đó cơ sở hạ tầng quyết định kiến trúc thượng tầng, còn kiến trúc thượng tầng
tác động trở lại to lớn, mạnh mẽ đối với cơ sở hạ tầng. Thực chất là sự hình thành,
vận động và phát triển của các quan điểm tư tưởng cùng với những thể chế chính
trị - xã hội tương ứng xét đến cùng phụ thuộc vào quá trình sản xuất và tái sản xuất các quan hệ kinh tế.
 CSHT quyết định KTTT được hiểu như thế nào?
 Đây là một nguyên tắt cốt lõi của chủ nghĩa duy vật lịch sử khẳng định rằng cơ
sở hạ tầng (quan hệ vật chất) quyết định kiến trúc thượng tầng (quan hệ tinh
thần); tính tất yếu kinh tế xét đến cùng quyết định tính tất yếu chính trị - xã hội.
Cụ thể, các điều kiện kinh tế - vật chất của xã hội tạo ra nguyên nhân sâu xa
cho mọi hiện tượng của kiến trúc thượng tầng, bao gồm chính trị, pháp luật,
đảng phái, triết học, đạo đức, v.v. Những hiện tượng này đều không thể giải
thích được từ chính bản thân nó mà tất cả xét đến cùng phụ thuộc vào cơ sở hạ
tầng, do cơ sở hạ tầng quyết định. Cơ sở hạ tầng như thế nào thì cơ cấu, tính
chất của kiến trúc thượng tầng là như thế ấy. Những biến đổi căn bản của cơ sở
hạ tầng sớm hay muộn sẽ dẫn đến sự biến đổi căn bản trong kiến trúc thượng
tầng. Tuy nhiên, quá trình này diễn ra một cách phức tạp và mất thời gian, đặc
biệt là trong quá trình chuyển từ một hình thái kinh tế - xã hội này sang một
hình thái kinh tế - xã hội khác. Trong xã hội có đối kháng giai cấp, sự biến đổi
đó tất yếu phải thông qua đấu tranh giai cấp và cách mạng xã hội. Sự thay đổi
của cơ sở hạ tầng đưa tới sự thay đổi của kiến trúc thượng tầng. Nhưng sự thay
đổi của kiến trúc thượng tầng diễn ra rất phức tạp, có những bộ phận của kiến
trúc thượng tầng thay đổi nhanh chóng cùng với sự thay đổi của cơ sở hạ tầng
như chính trị, luật pháp...Có những nhân tố riêng lẻ của kiến trúc thượng tầng
thay đổi chậm hơn như tôn giáo, nghệ thuật... Cũng có những nhân tố nào đó
__________________________________________________________________
QUAN HỆ GIỮA CƠ SỞ HẠ TẦNG VÀ KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG XÃ HỘI NHÓM 3 7
GVC.ThS. Đinh Huy Nhân Hướng dẫn mã đề tài: 15N03
__________________________________________________________________
của kiến trúc thượng tầng cũ vẫn được kế thừa để xây dựng kiến trúc thượng tầng mới
 KTTT tác động CSHT ra sao?
 Cơ sở hạ tầng quyết định kiến trúc thượng tầng, nhưng kiến trúc thượng tầng
cũng có sự tác động trở lại đáng kể đối với cơ sở hạ tầng. Vì kiến trúc thượng
tầng có tính độc lập tương đối so với cơ sở hạ tầng. Vai trò của kiến trúc
thượng tầng chính là vai trò tích cực, tự giác của ý thức, tư tưởng. Vai trò của
kiến trúc thượng tầng còn do sức mạnh vật chất của bộ máy tổ chức - thể chế
luôn có tác động một cách mạnh mẽ trở lại cơ sở hạ tầng.
 Kiến trúc thượng tầng củng cố, hoàn thiện và bảo vệ cơ sở hạ tầng sinh ra nó;
ngăn chặn cơ sở hạ tầng mới, đấu tranh xoá bỏ tàn dư cơ sở hạ tầng cũ; định
hướng, tổ chức, xây dựng chế độ kinh tế của kiến trúc thượng tầng. Thực chất
vai trò kiến trúc thượng tầng là vai trò bảo vệ duy trì, củng cố lợi ích kinh tế
của giai cấp thống trị xã hội. Mặt khác, kiến trúc thượng tầng trong các xã hội
có giai cấp còn đảm bảo sự thống trị về chính trị và tư tưởng của giai cấp giữ
địa vị thống trị về kinh tế. Nếu giai cấp thống trị không xác lập được sự thống
trị về chính trị và tư tưởng, cơ sở kinh tế của nó không thể đứng vững được.
 Tác động của kiến trúc thượng tầng đối với cơ sở hạ tầng diễn ra theo hai chiều
hướng. Kiến trúc thượng tầng tác động cùng chiều với sự phát triển của cơ sở
hạ tầng sẽ thúc đẩy cơ sở hạ tầng phát triển. Nếu tác động ngược chiều với sự
phát triển của cơ sở hạ tầng, của cơ cấu kinh tế nó sẽ kìm hãm sự phát triển của
cơ sở hạ tầng, của kinh tế. Nghĩa là, khi kiến trúc thượng tầng phản ánh đúng
tính tất yếu kinh tế, các quy luật kinh tế khách quan sẽ thúc đẩy kinh tế phát
triển. Và ngược lại, khi kiến trúc thượng tầng không phản ánh đúng tính tất yếu
kinh tế, các quy luật kinh tế khách quan sẽ kìm hãm sự phát triển của kinh tế và đời sống xã hội.
 Trong các bộ phận của kiến trúc thượng tầng thì kiến trúc thượng tầng về chính
trị có vai trò quan trọng nhất, trong đó nhà nước có vai trò tác động to lớn đối
với cơ sở hạ tầng. Nhà nước là tổ chức đặc biệt của quyền lực chính trị, nhà
__________________________________________________________________
QUAN HỆ GIỮA CƠ SỞ HẠ TẦNG VÀ KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG XÃ HỘI NHÓM 3 8
GVC.ThS. Đinh Huy Nhân Hướng dẫn mã đề tài: 15N03
__________________________________________________________________
nước không chỉ dựa trên hệ tư tưởng, mà còn dựa trên những hình thức nhất
định của sự kiểm soát xã hội. Nhà nước sử dụng sức mạnh của bạo lực để tăng
cường sức mạnh kinh tế của giai cấp thống trị và củng cố vững chắc địa vị của
quan hệ sản xuất thống trị.
 Tuy nhiên, không phải chỉ có quyền lực nhà nước mới có sự tác động to lớn
đến cơ sở hạ tầng, mà các bộ phận khác của kiến trúc thượng tầng như triết học,
đạo đức, tôn giáo, nghệ thuật...cũng đều tác động mạnh mẽ đến cơ sở hạ tầng
bằng những hình thức khác nhau, với các cơ chế khác nhau. Song thường
thường những sự tác động đó phải thông qua nhà nước, pháp luật, các thể chế
tương ứng và chỉ qua đó chúng mới phát huy được hiệu lực đối với cơ sở hạ
tầng, cũng như đối với toàn xã hội.
 Hệ tư tưởng của giai cấp công nhân Việt Nam là gì ?
 Tính ưu việt của kiến trúc thượng tầng xã hội chủ nghĩa được biểu hiện ở hệ tư
tưởng của giai cấp công nhân, là hệ tư tưởng tiến bộ và cách mạng nhất trong
lịch sử. Nó còn được biểu hiện ở vai trò của nhà nước và pháp luật xã hội chủ
nghĩa; ở sự phát triển các hình thái ý thức xã hội một cách phong phú, đa dạng
chứa đựng đầy đủ các giá trị của chủ nghĩa xã hội.
__________________________________________________________________
QUAN HỆ GIỮA CƠ SỞ HẠ TẦNG VÀ KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG XÃ HỘI NHÓM 3 9
GVC.ThS. Đinh Huy Nhân Hướng dẫn mã đề tài: 15N03
__________________________________________________________________
2.3. Vấn đề cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng ở nước t a
 CSHT ở nước ta thực chất là gì
 Cơ sở hạ tầng là toàn bộ những quan hệ sản xuất của một xã hội trong sự vận
động hiện thực của chúng hợp thành cơ cấu kinh tế của xã hội đó. Thực chất,
cơ sở hạ tầng của nước ta trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội là một kết
cấu kinh tế nhiều thành phần (kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể, kinh tế tư nhân
tư bản,...) trong đó thành phần kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo. Cấu trúc
này được hình thành dựa trên ba loại hình quan hệ sản xuất. Từ đó, một loạt các
hình thức tổ chức kinh doanh phức tạp và đa dạng đã xuất hiện, cùng với nhiều
loại hình phân phối khác nhau.
 Nội dung KTTT ở nước ta:
 Kiến trúc thượng tầng ở nước ta bao gồm các quan điểm về chính trị, đạo đức,
triết học, tôn giáo, nghệ thuật,… Đảng và Nhà nước Việt Nam khẳng định kiến
trúc thượng tầng lấy chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm kim
chỉ nam cho mọi hành động của toàn Đảng và toàn dân.
 Cơ chế Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ được hiểu như thế nào?
 Cơ chế Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ là một cơ chế quan
trọng trong bộ máy Nhà nước Việt Nam. Trong đó:
 Đảng lãnh đạo: Đảng Cộng sản Việt Nam giữ vai trò lãnh đạo, định hướng
chính sách và chủ trương công tác, tổ chức kiểm tra và bằng hành động
gương mẫu của đảng viên.
 Nhà nước quản lý: Nhà nước đại diện cao nhất của quốc thể thực hiện
chức năng đối nội và đối ngoại, quản lý xã hội bằng pháp luật.
 Nhân dân làm chủ: Nhân dân là người chủ chân chính của xã hội, thực
hiện quyền làm chủ thông qua các cơ chế, quy chế, quy định của pháp luật.
__________________________________________________________________
QUAN HỆ GIỮA CƠ SỞ HẠ TẦNG VÀ KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG XÃ HỘI NHÓM 3 10
GVC.ThS. Đinh Huy Nhân Hướng dẫn mã đề tài: 15N03
__________________________________________________________________
CHƯƠNG 3: VẬN DỤNG VÀ KẾT LUẬN
3.1. Bảng phân biệt sự khác nhau giữa các thuật ngữ
__________________________________________________________________
QUAN HỆ GIỮA CƠ SỞ HẠ TẦNG VÀ KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG XÃ HỘI NHÓM 3 11
GVC.ThS. Đinh Huy Nhân Hướng dẫn mã đề tài: 15N03
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
QUAN HỆ GIỮA CƠ SỞ HẠ TẦNG VÀ KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG XÃ HỘI NHÓM 3 12
GVC.ThS. Đinh Huy Nhân Hướng dẫn mã đề tài: 15N03
__________________________________________________________________
3.2. Giải thích bằng lý luận triết học, nhận định sau: “Chính trị là sự
biểu hiện tập trung của kinh tế”
Giải thích nhận định trên: Trong xã hội, kinh tế thường được xem là nền
tảng cơ bản quyết định mọi hoạt động và quan hệ xã hội. Chính trị, trong khi đó,
được xem như là một hệ thống biểu hiện các quy luật và quan hệ kinh tế. Suy cho
cùng thì lợi ích kinh tế chính là nguyên nhân xã hội của những hành động chính trị
và lý do tồn tại của toàn bộ hệ thống các tổ chức chính trị của xã hội là bảo vệ lợi
ích kinh tế của giai cấp thống trị. Điều này có nghĩa là, các quyết định và hành
động chính trị thường phản ánh các mục tiêu, quan hệ và đấu tranh kinh tế, chính
trị nảy sinh trên cơ sở kinh tế, phản ánh kinh tế, do kinh tế quyết định; nhưng
ngược lại chính trị cũng có thể tác động trở lại kinh tế, nhất là chính trị giữ vai trò
lãnh đạo, định hướng cho sự phát triển kinh tế.
Cơ sở lý luận để giải thích nhận định: Cơ sở lý luận cho nhận định này
xuất phát từ lý thuyết về cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng của Karl Marx.
Theo Marx, cơ sở hạ tầng (bao gồm các quan hệ sản xuất và lực lượng sản xuất)
quyết định kiến trúc thượng tầng (bao gồm các hệ thống chính trị, pháp luật, tư
tưởng, văn hóa, vv.). Trong lý thuyết này, kinh tế ở đây thực chất là quyền lực kinh
tế, lợi ích kinh tế của chủ thể, có thể biểu hiện là một cá nhân, hoặc một cộng đồng
(tập thể, giai cấp, dân tộc, nhân loại, ...). Mọi vấn đề chính trị của một giai cấp, của
một thời đại, xét đến cùng, đều phản ánh lợi ích kinh tế và chịu sự quy định của tất
yếu kinh tế. Một nền chính trị ổn định, vững mạnh là điều kiện bảo đảm cho nền
kinh tế phát triển. Kinh tế phát triển lại là nền tảng của một nền chính trị ổn định,
vững mạnh. Thực tế chứng minh rằng, lợi ích kinh tế được biểu hiện bằng quan
điểm chính trị thông qua lăng kính giai cấp, không có văn hóa chính trị nào lại
không mang tính giai cấp. Lẽ tất nhiên, văn hóa chính trị phản ánh quan điểm, tư
tưởng chính trị của những người hoạt động chính trị.
__________________________________________________________________
QUAN HỆ GIỮA CƠ SỞ HẠ TẦNG VÀ KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG XÃ HỘI NHÓM 3 13
GVC.ThS. Đinh Huy Nhân Hướng dẫn mã đề tài: 15N03
__________________________________________________________________
3.3. Kết luận đề tài
Cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng là hai
Kết luận khái niệm quan trọng trong lý thuyết xã hội của Karl Marx 1
Cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng tồn tại thống nhất biện
chứng với nhau, trong đó cơ sở hạ tầng giữ vai trò quyết định,
Kết luận còn kiến trúc thượng tầng thường xuyên tác động lại cơ sở hạ 2 tầng
Cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng đã và đang trải qua
Kết luận những thay đổi mạnh mẽ, phản ánh sự phát triển của nền kinh tế và xã hội. 3
Các khía cạnh của cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng có sự
Kết luận khác nhau rõ rệt 4
Kết luận Chính trị là sự biểu hiện tập trung của kinh tế 5 Nhận thức
Liên hệ thực tiễn
Cơ sở hạ tầng quyết định kiến trúc
Quyết định chính trị phản ánh mục thượng tầng
tiêu, quan hệ và đấu tranh kinh tế và
Kiến trúc thượng tầng tác động xã hội
trở lại cơ sở hạ tầng
Điều chỉnh các quy luật và quan hệ xã hội
__________________________________________________________________
QUAN HỆ GIỮA CƠ SỞ HẠ TẦNG VÀ KIẾN TRÚC THƯỢNG TẦNG XÃ HỘI NHÓM 3 14 TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. File Giáo trình triết học, trang 107.
2. Trần Thành, Cơ chế Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý và Nhân dân làm
chủ ở Việt Nam, Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, truy cập tại:
http://tapchikhxh.vass.gov.vn/co-che-dang-lanh-dao-nha-nuoc-quan-ly-va-
nhan-dan-lam-chu-o-viet-nam-n50213.html, ngày 29/11/2023
3. Invert.vn, Cơ sở hạ tầng là gì? Mối quan hệ với kiến trúc thượng tầng,
Invert New Estate,truy cập tại: https://www.invert.vn/co-so-ha-tang-ar2406, ngày 29/11/2023.
4. Loigiaihay.com, CSHT thực chất là gì, truy cập tại:
https://loigiaihay.com/co-so-ha-tang-la-gi-kien-truc-thuong-tang-la-gi-
trong-xa-hoi-co-giai-cap-yeu-to-nao-la-yeu-to-giu-vai-tro-trong-yeu-cua-
kien-truc-thuong-tang-c126a20430.html, ngày 04/12/2023.
5. Cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng, Wikipedia, Truy cập tại
https://vi.wikipedia.org/wiki/Cơ_sở_hạ_tầng_và_kiến_trúc_thượng_tầng, ngày 27/11/2023.
6. Hue Nguyen, LÝ THUYẾT VỀ MỐI QUAN HỆ BIỆN CHỨNG, Truy cập tại
https://www.studocu.com/vn/document/truong-dai-hoc-luat-ha-noi/triet/ly-
thuyet-ve-moi-quan-he-bien-chung/73675480, ngày 27/11/2023.
7. Thiết chế xã hội, Wikipedia, Truy cập tại
https://vi.wikipedia.org/wiki/Thiết_chế_xã_hội, ngày 27/11/2023
8. Nguyễn Quốc Huy, Văn hóa chính trị của người cán bộ, đảng viên hiện
nay, Tạp chí Cộng sản, được download tại
https://www.tapchicongsan.org.vn/media-story/-/asset_publisher/V8hhp4dK
31Gf/content/van-hoa-chinh-tri-cua-nguoi-can-bo-dang-vien-hien-nay, ngày 01/12/2023.
9. Nguyễn Thị Thúy Nga, Quan điểm của V.I. Lênin về chính trị, Tạp chí Lý
luận chính trị và truyền thông, được download tại
https://lyluanchinhtrivatruyenthong.vn/quan-diem-cua-v-i-lenin-ve-chinh-
tri-p24363.html, ngày 01/12/2023.