Mối quan hệ biện chứng giữa vật chất và ý thức theo quan điểm của triết học Mác - Lênin. Liên hê thực tiễn | Tiểu luận môn Triết học Mác – Lênin

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HCM
KHOA CHÍNH TRỊ VÀ LUẬT 
MÔN HỌC: TRI$T HỌC MÁC - LÊNIN TIỂU LUẬN
M(I QUAN HÊ* BIÊ*N CH+NG GI,A VÂ*T CH.T VÀ / TH+C THEO
QUAN ĐIỂM C1A TRI$T HỌC MÁC - LÊNIN. LIÊN HÊ* TH2C TI3N.
GVHD: TS. Nguyễn Văn Thiên SVTH:
1. Lê Thị Ái Mỹ - 23109009
2. Võ Hoàng Tuyết Ngân - 23156032
3. Dương Thị Yến Nhi - 23109111
4. Đào Thị Như Ngọc - 23109104
5. Nguyễn Thị Quỳnh Như - 23109124
Mã lớp học: LLCT130105_20
Thành phố Hồ Chí Minh, Tháng 05 năm 2024
NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
Điểm: …………………………….. KÝ TÊN MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU...........................................................................................................1
CHƯƠNG 1: QUAN HỆ BIỆN CH+NG C1A CƠ SỞ HẠ TẦNG VÀ KI$N
TRÚC THƯỢNG TẦNG.........................................................................................1
1. Cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng.........................................................1
1.1 Cơ sở hạ tầng................................................................................................1
1.1.1 Khái niệm..............................................................................................1
1.1.2 Đặc điểm, tính chất...............................................................................1
1.2 Kiến trúc thượng tầng..................................................................................1
1.2.1.Khái niệm..............................................................................................1
1.2.2. Đặc điểm, tính chất..............................................................................2
2. Quan hệ biện chứng của cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng...............2
2.1 Vai trò quyết định của cơ sở hạ tầng đối với kiến trúc thượng tầng............3
2.2 Tác động trở lại của kiến trúc thượng tầng đối với cơ sở hạ tầng................3
3. / nghĩa quan hệ biện chứng của cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng..4
3.1 Nhận thức.....................................................................................................4
3.2 Thực tiễn......................................................................................................5
CHƯƠNG 2: VAI TRÒ T.T Y$U C1A NHÀ NƯỚC Đ(I VỚI S2 PHÁT
TRIỂN KINH T$ C1A VIỆT NAM HIỆN NAY................................................7
1. Nhận thức về vai trò của Nhà nước đối với sự phát triển kinh tế của Việt
Nam hiện nay........................................................................................................7
2. Vai trò của Nhà nước đối với sự phát triển kinh tế của Việt Nam hiện nay
trong thực tiễn......................................................................................................8
K$T LUẬN.............................................................................................................11
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..............................................................12 LỜI MỞ ĐẦU
Cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng là yếu tố cực kỳ quan trọng. Tầm quan
trọng trong chủ nghĩa duy vật biện chứng của thầy có mối quan hệ biện chứng với
nhau. Chủ nghĩa Mác - Lênin, hai yếu tố này đã góp phần hình thành nên học thuyết
kinh tế xã hội. Trong đó, cơ sở hạ tầng là một cơ cấu kinh tế đa dạng và thịnh
vượng. Bao gồm nhiều lĩnh vực khác nhau của nền kinh tế, kiến trúc thượng tầng là
được hình thành và phát triển theo cơ sở kinh tế là công cụ bảo vệ và duy trì và
đảm bảo sự phát triển của cơ sở kinh tế nơi nó ra đời. nói cách khác, giữa chúng có
mối quan hệ ràng buộc, thúc đẩy kiến trúc thượng tầng. Phải đổi mới để đáp ứng
nhu cầu của cơ sở kinh tế. Theo chủ nghĩa Mác - Lênin nhận xét: “Phần đế và phần
thượng tầng có mối liên hệ với nhau”. Một phép biện chứng không thể tách rời
trong đó cơ sở hạ tầng đóng vai trò quyết định cấu trúc thượng tầng. Kiến trúc
thượng tầng phản ánh cơ sở hạ tầng, nhưng nó đã có tác động rất lớn đến cơ sở hạ
tầng đã được tạo ra nó".
Hiện nay, để thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế nước ta duy trì ở mức tốt và lâu
dài, nước ta trước hết cần khai thác sâu sắc mối quan hệ biện chứng giữa kết cấu hạ
tầng và kiến trúc thượng tầng. Việc nhận thức đúng đắn các nguyên tắc cơ bản sẽ
giúp Đảng và đất nước xây dựng đường lối, chính sách, quản lý, điều chỉnh một
cách phù hợp nhất. Không chỉ vậy, chúng ta đang đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện
đại hóa đất nước. Phát triển kinh tế có vai trò quan trọng trong nhiều vấn đề, nhiều
nội dung mới cũng được đề cập. Vì vậy, cần có sự hiểu biết nhạy bén, nắm bắt
đúng và sâu về kết cấu hạ tầng để có những quyết định đúng đắn về kiến trúc
thượng tầng, đảm bảo, duy trì và phát triển kết cấu hạ tầng để nó phát triển theo
đúng hướng đã xác lập và phát huy được vai trò tích cực của nó, hạn chế sự phát
triển. những mặt tiêu cực phát sinh. Chính vì những lý do trên mà nhóm chúng em
đã lựa chọn chủ đề: “ Mối quan hê y biên y chứng giữa vâ y
t chất và ý thức theo quan
điểm của triết học Mác - Lênin. Liên hê y
thực tiễn” để báo cáo cho tiểu luận cuối kỳ. CHƯƠNG 1:
QUAN HỆ BIỆN CH+NG C1A CƠ SỞ HẠ TẦNG
VÀ KI$N TRÚC THƯỢNG TẦNG
1. Cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng
1.1 Cơ sở hạ tầng 1.1.1 Khái niệm
Cơ sở hạ tầng là toàn bộ quan hệ sản xuất của xã hội. Những chuyển động thực
tế của họ tạo thành cơ cấu kinh tế của xã hội đó. Cơ sở hạ tầng được hình thành
khách quan trong quá trình sản xuất sản lượng vật chất của xã hội. Đây đều là
những quan hệ sản xuất tồn tại trên thực tế. Nền kinh tế trong sự vận động của nó
cấu thành nên cơ cấu kinh tế thực sự. Các Mác đã chỉ ra: “Tất cả những quan hệ
sản xuất này cấu thành nên cơ cấu kinh tế. Nền tảng của xã hội, nền tảng đích thực
của kiến trúc thượng tầng. Các tầng lớp pháp luật và chính trị tương ứng với những
hình thức ý thức xã hội nhất định tương ứng với cơ sở đó của thực tế”.
1.1.2 Đặc điểm, tính chất
Cơ sở hạ tầng của một xã hội nhất định thường bao gồm: Các loại quan hệ sản
xuất thống trị nền kinh tế. Đồng thời, cơ sở hạ tầng xã hội đa dạng cũng có. Các
quan hệ sản xuất khác như: dấu vết của quan hệ sản xuất cũ, kho lưu trữ... Hạt
giống và những điều kiện tiên quyết cho quan hệ sản xuất mới. Tuy khác nhau
nhưng chúng không tách rời nhau, vừa đấu tranh và liên quan với nhau, cùng nhau
tạo thành nền tảng của mỗi xã hội cụ thể ở những giai đoạn phát triển lịch sử khác nhau.
1.2 Kiến trúc thượng tầng 1.2.1. Khái niệm 1
Kiến trúc thượng tầng là tập hợp các khái niệm và hệ tư tưởng xã hội. Các hệ
thống xã hội tương ứng và các mối quan hệ nội bộ bên trong kiến trúc thượng tầng
được hình thành trên cơ sở hạ tầng nhất định. Cấu trúc của kiến trúc thượng tầng
bao gồm toàn bộ các khung cảnh tư tưởng về chính trị, nhà nước pháp quyền, đạo
đức, tôn giáo, nghệ thuật, triết học... và các thiết chế xã hội tương ứng như nhà
nước, đảng phái chính trị, nhà thờ, công đoàn và các tổ chức xã hội. Các yếu tố của
quan điểm tư tưởng và hệ thống xã hội có mối liên hệ với nhau và cùng nhau tạo
thành kiến trúc thượng tầng.
1.2.2. Đặc điểm, tính chất
Mỗi phần của kiến trúc thượng tầng đã được sản xuất và có chức năng riêng
Đóng vai trò trong việc hình thành quan điểm tinh thần và tư tưởng của các xã hội
phát triển Những gì được phát triển trên cơ sở hạ tầng nhất định là hiện thân của cơ
sở hạ tầng. Nhưng không phải tất cả các yếu tố của kiến trúc thượng tầng đều liên
quan đến phần đế của nó. Một số bộ phận như kiến trúc thượng tầng chính trị và
pháp lý có liên quan trực tiếp đến cơ sở hạ tầng, trong khi các yếu tố khác như triết
học, nghệ thuật, tôn giáo, đạo đức... lại liên quan gián tiếp đến cơ sở hạ tầng tạo ra nó.
Trong một xã hội mà các giai cấp đối kháng nhau thì kiến trúc thượng tầng cũng
đối kháng nhau. Sự đối kháng của kiến trúc thượng tầng phản ánh sự đối kháng của
cơ sở hạ tầng, thể hiện ở sự xung đột ý thức hệ của các giai cấp đối lập. Thực tế cho
thấy, trong kiến trúc thượng tầng của xã hội đối đầu giai cấp, ngoài bộ phận chủ
yếu là công cụ của giai cấp thống trị còn có những thành phần, bộ phận đối lập với
nó, đó là những tư tưởng, quan điểm, tổ chức chính trị của giai cấp thống trị. lớp
cai trị. Giai cấp bị thống trị và bị bóc lột. 2
2. Quan hệ biện chứng của cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng
Mọi hình thái kinh tế xã hội đều có cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng. Do
đó, cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng có tính đặc thù lịch sử và giữa chúng có
mối quan hệ biện chứng, trong đó cơ sở hạ tầng đóng vai trò quyết định. Vai trò
quyết định của cơ sở hạ tầng đối với kiến trúc thượng tầng
2.1 Vai trò quyết định của cơ sở hạ tầng đối với kiến trúc thượng tầng
Trong thực tế cuộc sống, kiến trúc thượng tầng luôn được thể hiện dưới nhiều
hình thức khác nhau, đôi khi không liên quan trực tiếp đến cơ sở hạ tầng. Nhưng
đây chỉ là biểu hiện bên ngoài, thực chất mọi hiện tượng trong kiến trúc thượng
tầng đều có nguyên nhân sâu xa do điều kiện kinh tế - xã hội và vật chất. Không có
đảng phái chính trị, pháp lý, chính trị hay kiến trúc thượng tầng nào khác có thể tự
giải thích và phải dựa vào cơ sở hạ tầng, do đó cơ sở hạ tầng quyết định.
Vì vậy, vai trò quyết định của cơ sở hạ tầng trong kiến trúc thượng tầng trước hết
được thể hiện ở chỗ cơ sở hạ tầng với tư cách là cơ cấu kinh tế thực sự của xã hội,
quyết định loại hình kiến trúc thượng tầng của xã hội. Hạ tầng không chỉ tạo ra loại
kiến trúc thượng tầng tương ứng - nghĩa là quyết định nguồn gốc mà còn quyết
định kết cấu, tính chất, sự vận động và phát triển của kiến trúc thượng tầng. Nếu cơ
sở có tính chất đối nghịch hoặc không đối kháng thì kiến trúc thượng tầng của nó
có cùng bản chất. Trong xã hội có sự đối kháng giai cấp, giai cấp nào chiếm vị trí
thống trị về kinh tế thì cũng chiếm vị trí thống trị trong đời sống chính trị; những
mâu thuẫn trong lĩnh vực kinh tế quyết định những mâu thuẫn trong lĩnh vực tư
tưởng xã hội. Vì vậy, dù cơ sở hạ tầng là gì thì cấu trúc và bản chất của kiến trúc
thượng tầng cũng vậy. Tính quyết định của cơ sở hạ tầng đối với kiến trúc thượng
tầng diễn ra rất phức tạp trong quá trình chuyển từ hình thái kinh tế - xã hội này
sang hình thái kinh tế - xã hội khác. 3
2.2 Tác động trở lại của kiến trúc thượng tầng đối với cơ sở hạ tầng.
Sự tác động trở lại của kiến trúc thượng tầng đối với cơ sở hạ tầng được thể hiện
ở chức năng xã hội của kiến trúc thượng tầng là bảo vệ, duy trì, củng cố và phát
triển cơ sở hạ tầng sinh ra nó, đấu tranh xóa bỏ cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng cũ.
Ví dụ: Khi sản xuất vô sản thống trị thì cần thiết lập nhà nước vô sản để bảo vệ
cho quan hệ sản xuất sinh ra nó, tất là nhà nước vô sản thì bảo vệ phất triển xã hội tập thể.
Sự tác động của kiến trúc thượng tầng đối với cơ sở hạ tầng diễn ra theo hai
chiều. Nếu kiến trúc thượng tầng tác động phù hợp với các quy luật kinh tế khách
quan thì nó là động lực mạnh mẽ thúc đẩy kinh tế phát triển; nếu tác động ngược
lại, nó sẽ kìm hãm phát triển kinh tế, kìm hãm phát triển xã hội.
Ví dụ: Nhà nước thực hiện pháp luật chỉnh đốn nghiêm minh thì sẽ hạn chế được
tệ nạn xã hội, đời sống nhân dân được ổn định từ đó thúc đẩy phát triển và ngược lại.
Trong các bộ phận của kiến trúc thượng tầng, nhà nước giữ vai trò đặc biệt quan
trọng, có tác dụng to lớn đối với cơ sở hạ tầng. Nhà nước không chỉ dựa vào hệ tư
tưởng mà còn dựa vào chức năng kiểm soát xã hội để tăng cường sức mạnh kinh tế
của giai cấp thống trị. Ăngghen viết: “Bạo lực (nghĩa là quyền lực nhà nước) cũng
là một lực lượng kinh tế”1. Các bộ phận khác của kiến trúc thượng tầng như triết
học, đạo đức, tôn giáo, nghệ thuật cũng tác động đến cơ sở hạ tầng, nhưng thường
thường phải thông qua nhà nước, pháp luật.
3. / nghĩa quan hệ biện chứng của cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng. 3.1 Nhận thức.
1 C.Mác và Ph.Ăngghen (1997), Toàn tập, t.37,Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.683 4
Mối quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng là một khái
niệm quan trọng trong triết học và lý thuyết xã hội. Đây là một trong những ý
tưởng cốt lõi của chủ nghĩa Mác - Lênin. Cơ sở hạ tầng bao gồm các yếu tố vật chất
của xã hội như công cụ sản xuất, nguồn lực, quan hệ sản xuất. Còn kiến trúc
thượng tầng bao gồm các yếu tố tinh thần như chính trị, pháp luật, tư tưởng, văn
hóa, nghệ thuật. Theo quan điểm biện chứng, cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng
tầng có mối quan hệ tương tác, qua lại, ảnh hưởng lẫn nhau.
Cơ sở hạ tầng là nền tảng, là cơ sở vật chất quyết định kiến trúc thượng tầng. Các
yếu tố kinh tế, công nghệ, sản xuất sẽ ảnh hưởng và hình thành các yếu tố chính trị,
pháp luật, tư tưởng. Ngược lại, kiến trúc thượng tầng cũng tác động trở lại cơ sở hạ
tầng. Các yếu tố chính trị, pháp luật, tư tưởng sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của
cơ sở vật chất, công nghệ, sản xuất. Mối quan hệ này là biện chứng, tức là động,
liên tục, qua lại, không phải một chiều. Sự thay đổi của cơ sở hạ tầng sẽ dẫn đến sự
thay đổi của kiến trúc thượng tầng và ngược lại. Vì vậy khi vận dụng mối quan hệ
giữa kiến trúc thượng tầng tức là quan hệ chính trị với kinh tế chúng ta phải xuất
phát từ kinh tế coi trọng chính trị nhưng không tuyệt đối hóa mặt kinh tế coi nhẹ
yếu tố chính trị sẽ dẫn đến sai lầm của chủ nghĩa duy vật tầm thường. Không tuyệt
đối hóa vấn đề chính trị coi nhẹ hoặc hạ thấp yếu tố kinh tế sẽ dẫn đến sai lầm của
chủ nghĩa chủ quan duy ý chí. 3.2 Thực tiễn
Thực tiễn ý nghĩa mối quan hệ giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng là một
vấn đề quan trọng trong lĩnh vực xã hội học và kinh tế chính trị. Dưới đây là một số
nhận định về mối quan hệ này:
Cơ sở hạ tầng là nền tảng vật chất của xã hội, bao gồm các yếu tố như giao thông,
viễn thông, năng lượng, nước, nhà ở, v.v… Nó tạo ra điều kiện vật chất cần thiết 5
cho sự vận hành và phát triển của xã hội. Kiến trúc thượng tầng bao gồm các yếu tố
như chính trị, pháp luật, văn hóa, giáo dục, tư tưởng, v.v… Nó phản ánh và thể hiện
các mối quan hệ xã hội, các hình thức ý thức xã hội. Theo quan điểm duy vật lịch
sử, cơ sở hạ tầng quyết định kiến trúc thượng tầng. Các thay đổi về cơ sở hạ tầng sẽ
dẫn đến sự thay đổi tương ứng trong kiến trúc thượng tầng.
Tuy nhiên, mối quan hệ này không phải là một chiều. Kiến trúc thượng tầng cũng
có tác động ngược lại lên cơ sở hạ tầng, thông qua các chính sách, pháp luật, tư
tưởng, v.v… Sự tương tác biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng tầng
là động lực thúc đẩy sự phát triển của xã hội. Khi cơ sở hạ tầng được cải thiện, nó
sẽ tạo ra điều kiện cho sự phát triển của kiến trúc thượng tầng, và ngược lại.
Trong thực tiễn, việc đầu tư và phát triển cơ sở hạ tầng đóng vai trò then chốt, tạo
ra nền tảng vật chất cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Đồng thời, các chính sách,
pháp luật, tư tưởng trong kiến trúc thượng tầng cũng ảnh hưởng đến việc hình
thành và vận hành cơ sở hạ tầng. Tóm lại, mối quan hệ giữa cơ sở hạ tầng và kiến
trúc thượng tầng là biện chứng, tương tác qua lại, tạo nên sự phát triển của xã hội. 6 CHƯƠNG 2:
VAI TRÒ T.T Y$U C1A NHÀ NƯỚC Đ(I VỚI S2 PHÁT TRIỂN
KINH T$ C1A VIỆT NAM HIỆN NAY
1. Nhận thức về vai trò của Nhà nước đối với sự phát triển kinh tế của Việt Nam hiện nay
Trong kiến trúc thượng tầng của xã hội có giai cấp, đặc biệt là trong xã hội hiện
đại hiện nay. Trong đó hình thái chính trị, pháp luật cùng hệ thống thiết chế đảng
và Nhà nước đóng vai trò quan trọng nhất. Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác Lê-
nin, Nhà nước thực chất là một tổ chức quyền lực đặc biệt, Nhà nước sử dụng bạo
lực để làm nhiệm vụ cưỡng chế và thực hiện chức năng quản lý đặc biệt nhằm duy
trì trật tự xã hội, củng cố vững chắc địa vị của giai cấp thống trị trong xã hội. Qua
đó, Ph.Ăngghen cũng đã khẳng định rằng: “Bạo lực (tức là quyền lực nhà nước)
cũng là một sức mạnh kinh tế”2. Trong quan hệ biện chứng, sự tác động của kiến
trúc thượng tầng đối với cơ sở hạ tầng diễn ra theo hai chiều hướng: Nếu kiến trúc
thượng tầng tác động phù hợp với quy luật kinh tế khách quan thì nó thúc đẩy
mạnh mẽ sự phát triển kinh tế, xã hội, và ngược lại nếu nó không phù hợp thì sẽ
kìm hãm sự phát triển của kinh tế, xã hội.
Trên phương diện đời sống xã hội, cơ sở hạ tầng về phương diện kinh tế và kiến
trúc thượng tầng về phương diện chính trị xã hội tác động, ảnh hưởng qua lại lẫn
nhau. Do đó, kinh tế sẽ quyết định sự ra đời, bản chất, chức năng và sự phát triển
của Nhà nước. Kinh tế thay đổi thì Nhà nước cũng thay đổi và ngược lại, các chính
sách, quy định pháp luật của Nhà nước được xây dựng và thi hành dựa trên các
chính sách về kinh tế và điều kiện kinh tế của đất nước. Qua đó có thể nói kinh tế
quyết định sự ra đời, tồn tại và phát triển của Nhà nước, và Nhà nước với vai trò
2 C.Mác và Ph.Ăngghen (1997), Toàn tập, t.37,Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, tr.683 7
chủ thể có trách nhiệm tạo tất cả những điều kiện nền tảng cho sự phát triển kinh tế
- xã hội của đất nước.
2. Vai trò của Nhà nước đối với sự phát triển kinh tế của Việt Nam hiện nay trong thực tiễn
Hiện nay, trong thời kỳ đổi mới đất nước, Đảng Cộng sản Việt Nam ta thực hiện
chủ trương đổi mới toàn diện cả kinh tế lẫn chính trị, trong đó tập trung chính về
đổi mới kinh tế, đồng thời việc đổi mới chính trị cần từng bước thận trọng vững
chắc bằng những hình thức, bước đi thích hợp để giải quyết tốt mối quan hệ giữa
đổi mới – ổn định – phát triển, giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa của nước ta.
Sự thiết lập kiến trúc thượng tầng chính trị xã hội chủ nghĩa là tiền đề cho sự hình
thành, phát triển, đồng thời cũng là công cụ bảo vệ, duy trì của cơ sở hạ tầng xã hội
chủ nghĩa. Để đảm bảo vai trò quản lý, điều tiết nền kinh tế của Nhà nước, việc
quản lý nền kinh tế được thực hiện bởi Nhà nước thông qua việc định hướng, điều
tiết và thúc đẩy sự phát triển của kinh tế - xã hội bằng cách sử dụng chiến lược,
pháp luật, quy hoạch, kế hoạch và chính sách cùng với lực lượng về vật chất.
Khuyến khích thị trường phát triển, tuân thủ theo các quy luật của kiến trúc thượng
tầng, tương thích với các thông lệ của các nước khác; kiến tạo được môi trường vĩ
mô; cơ sở hạ tầng được xây dựng và duy trì nhằm đảm bảo an ninh xã hội; cơ chế
chính sách về phân bổ nguồn lực, phân phối và tái phân phối được ban hành để
đảm bảo cho sự phát triển kinh tế gắn với tiến bộ và công bằng của xã hội; bảo vệ
môi trường. Đồng thời, Nhà nước phải phát huy tốt vai trò chủ đạo của kinh tế Nhà
nước, sử dụng các công cụ điều tiết kinh tế vĩ mô, đề cao kỷ luật kỷ cương việc
chấp hành các chính sách chế độ, thực hiện tốt chính sách đầu tư tín dụng nhằm tạo
điều kiện và thúc đẩy sự tăng trưởng của các ngành, địa phương và các thành phần kinh tế. 8
Vai trò của Nhà nước đối với sự phát triển kinh tế hiện nay của nước ta được thể
hiện qua những vai trò sau:
Thứ nhất, xây dựng cơ sở hạ tầng và ổn định nền kinh tế vĩ mô.
Để phát triển kinh tế cần một nền móng cơ sở hạ tầng vững chắc, vì vậy Nhà
nước cần phải đầu tư về cơ sở hạ tầng và ổn định nền kinh tế vĩ mô. Việc tổ chức
bộ máy quản lý phát triển kinh tế bền vững và chỉ đạo hoạt động của bộ máy này
một cách hiệu quả sẽ tạo điều kiện để gia tăng sức mạnh của Nhà nước và thực hiện
tốt các mục tiêu, chiến lược về phát triển kinh tế bền vững. Đặc biệt phải tinh gọn
hóa, trong sạch và xây dựng quyền lực thật sự vững mạnh để thực thi các nhiệm vụ mà thực tiễn đặt ra.
Kinh nghiệm về phát triển bền vững của nhiều nước cho thấy khi chức năng và
nhiệm vụ của từng bộ phận quản lý nhà nước được phân ra rõ ràng sẽ tránh được sự
chồng chéo giữa các bộ phận và giữa các cấp; loại bỏ vấn đề tranh giành quyền lực
và bệnh thành tích; khắc phục tình trạng thờ ơ, né tránh hoặc không chịu trách
nhiệm. Qua đó, việc tăng cường ý thức trách nhiệm của từng bộ phận và từng cấp
đảm bảo cho cả bộ máy hoạt động tốt và đạt hiệu quả cao
Thứ hai, xây dựng đội ngũ cán bộ chuyên trách để phát triển kinh tế bền vững.
Việc Nhà nước tiến hành thành lập bộ máy chuyên trách quản lý việc phát triển
kinh tế bền vững ở các cấp là rất cần thiết. Tuy nhiên, để đảm bảo sự hoạt động
hiệu quả của bộ máy, việc xây dựng đội ngũ cán bộ chuyên trách thực hiện công tác
quản lý phát triển kinh tế bền vững là một vấn đề cần được Nhà nước quan tâm.
Việc này ảnh hưởng không nhỏ đến thành công hoặc thất bại trong việc thực hiện
chức năng quản lý của Nhà nước trong việc phát triển kinh tế bền vững. Vì vậy,
việc xây dựng đội ngũ cán bộ có năng lực và phẩm chất để hoàn thành công việc
đặt ra đối với nhiệm vụ phát triển kinh tế bền vững. 9
, huy động các nguồn lực vật chất để phát triển kinh tế bền vững. Thứ ba
Trong tiến trình phát triển kinh tế bền vững, vai trò của nguồn lực vật chất là rất
quan trọng, nó không chỉ là yếu tố thúc đẩy quá trình phát triển kinh tế của mọi
quốc gia, mà còn là cơ sở vật chất để đảm bảo cho việc thực hiện công bằng xã hội
và công tác bảo vệ môi trường được thực thi một cách hiệu quả. Mục tiêu phát triển
kinh tế bền vững đòi hỏi một lượng lớn nguồn lực vật chất để đầu tư, và không có
tổ chức hoặc cá nhân nào có khả năng cung ứng được. Đây là trách nhiệm thuộc về
Nhà nước. Chỉ có Nhà nước mới có đủ quyền hạn và chức năng thu các khoản thuế,
phí từ các hoạt động sản xuất kinh doanh để thực hiện các mục tiêu xã hội và đầu
tư vào các lĩnh vực xã hội cũng như công tác bảo vệ môi trường. Đồng thời, chỉ
Nhà nước mới có đủ khả năng, tư cách huy động, tiếp nhận và phân phối nguồn
vốn vay và viện trợ một cách hiệu quả, kịp thời để phục vụ cho công tác phát triển kinh tế bền vững.
Thứ tư, đảm bảo việc thanh tra, kiểm tra, giám sát là một khâu trong chu trình quản lý.
Từ đó, nắm được tình hình thực hiện phát triển kinh tế bền vững của quốc gia, so
sánh với các tiêu chí phát triển kinh tế của thế giới. Qua đó có thể xây dựng, điều
chỉnh kịp thời để phù hợp với điều kiện cụ thể của đất nước và các tiêu chí của
quốc tế. Đồng thời, hoạt động thanh tra còn giúp phòng ngừa, phát hiện và xử lý
kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến phát triển kinh tế. 10 K$T LUẬN
Những thành tựu mà Đảng Cộng sản Việt Nam đã đem lại một lần nữa chứng
minh một sự đúng đắn của mối quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc
thượng tầng. Không thể nào có được một đất nước mà cơ sở hạ tầng phát triển xong
kiến trúc thượng tầng, ngược lại không có sự phát triển tích cực của cơ sở hạ tầng
và cũng như không có được một kiến trúc thượng tầng được coi là hoàn hảo mà lại
đứng trên một cơ sở hạ tầng lạc hậu, thấp kém, ta không thể coi đó như là một sự
phát triển bình thường mà là một sự phát triển sai lệch. Mỗi chúng ta tự hào về
công cuộc đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo. Đảng ta khẳng định: “Lấy
chủ nghĩa Mác -Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm kim chỉ nam cho mọi hoạt
động của toàn Đảng, toàn dân ta. Nội dung cốt lõi của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư
tưởng Hồ Chí Minh là tư tưởng về sự giải phóng con người khỏi chế độ bóc lột
thoát khỏi nỗi nhục của mình là đi làm thuê bị đánh đập, lương ít”. Song, chúng ta
hiểu rõ rằng vẫn còn nhiều thiếu sót mà chưa giải quyết hết được, đó là những tác
động tiêu cực của chủ nghĩa quan liêu, của chế độ bao cấp quan liêu đã xâm nhập
vào tổ chức bộ máy và hoạt động của nhà nước trong một thời gian dài. Đặc biệt,
tham nhũng ở nước ta vẫn còn đang tồn tại ở các bộ phận không nhỏ cán bộ, nhân
viên, vì thế, gây nên những tổn thất nặng nề về kinh tế và văn hóa, ảnh hưởng xấu
đến chính trị, tinh thần và đạo đức trong xã hội ta. Mặc dù tồn tại những thiếu sót
đó, nhưng chúng ta vẫn luôn có một niềm tin rằng sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng
và Nhà nước mà nền tảng là chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh sẽ
đạt được những thành quả tốt nhất để phát triển đất nước ta về cả kinh tế và xã hội. 11
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Công ty TNHH Luật Minh Khuê. Mối quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng
và kiến trúc thượng tầng Truy cập ngày 1/5/2024. Đường dẫn: .
https://luatminhkhue.vn/moi-quan-he-bien-chung-giua-co-so-ha-tang-va- kien-truc-thuong-tang.aspx
2. Tạp chí xây dựng Đảng. Phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa tại Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Truy cập ngày 5/5/2024. Đường dẫn:
https://xaydungdang.org.vn/giai-bao-chi-toan-quoc-ve-xay-dung-dang/phat-
trien-kinh-te-thi-truong-dinh-huong-xa-hoi-chu-nghia-tai-viet-nam-trong- giai-doan-hien-nay-11291
3. Tạp chí tài chính. Vai
trò của Nhà nước đối với phát triển kinh tế bền vững.
Truy cập ngày 5/5/2024. Đường dẫn:
https://tapchitaichinh.vn/vai-tro-cua-nha-nuoc-doi-voi-phat-trien-kinh-te- ben-vung.html 12