Nguồn gốc của tri thức - Triết học Mác Lenin | Đại học Kinh Tế Quốc Dân

1/ Nguồn gốc của tri thức:
Ý thức là toàn bộ những hoạt động tinh thần của con người bao gồm: tri thức,
tình cảm, niềm tin, tư tưởng… (tất cả chỉ tồn tại trong não người), trong đó tri
thức là nhân tố có bản, cốt lõi nhất của ý thức. Do đó nguồn gốc của ý thức cũng
là nguồn gốc của tri thức ra đời.
Tri thức đã có từ lâu trong lịch sử, có thể nói từ khi con người bắt đầu có tư duy thì lúc đó có tri thức.
Quan điểm duy vật biện chứng thì cho rằng ý thức có 2 nguồn gốc: nguồn gốc tự
nhiên và nguồn gốc xã hội. a/ Nguồn gốc tự nhiên:
Nguồn gốc tự nhiên của ý thức có hai yếu tố không thể tách rời nhau là bộ óc con
người và sự tác động của thế giới khách quan lên bộ não người. *Bộ óc người:
- Bộ óc người là một dạng vật chất sống đặc biệt, có tổ chức cao, trải qua quá trình
tiến hóa lâu dài về mặt sinh vật – xã hội. Ý thức là thuộc tính của riêng dạng vật chất này.
- Ý thức phụ thuộc vào hoạt động của bộ óc người, nên khi óc bị tổn thương thì
hoạt động ý thức không diễn ra bình thường hoặc rối loạn.
* Sự tác động của thế giới khách quan lên bộ não người
- Trong tự nhiên, mọi đối tượng vật chất (con khỉ, con voi, cái bàn, mặt nước, cái
gương…) đều có thuộc tính chung, phổ biến là phản ánh.
Nói một cách dễ hiểu, phản ánh chính là sự chép lại, chụp lại, kể lại một cái gì đó.
Chép lại lời nói ra giấy là sự phản ánh. Chụp một bức ảnh cũng là sự phản ánh.
– Đương nhiên, bộ óc người cũng có thuộc tính phản ánh. Nhưng phản ánh của bộ
óc con người có trình độ cao hơn, phức tạp hơn so với các dạng vật chất khác.
=> Ý thức là sự phản ảnh hiện thực khách quan vào trong đầu óc con người. b/ Nguồn gốc xã hội:
Lao động và ngôn ngữ chính là nhân tố cơ bản nhất, trực tiếp tạo thành nguồn gốc xã hội của ý thức.
- Lao động có vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển ý thức
cũng như tri thức. Nhờ lao động mà các giác quan của con người phát triển, cơ
cấu thức ăn thay đổi(từ ăn thịt sống thành thịt được nấu chín, có thêm gia vị..).
Chứng minh việc não người đã phát triển, ý thức ra đời. Nhờ lao động mà quan hệ
giữa người với người tăng dần, phát sinh phát triển ngôn ngữ.
Ví dụ: Muốn có thành phẩm thì con người phải sử dụng các dụng cụ lao động để trồng trọt
- Ngôn ngữ: Lao động làm cho ngôn ngữ phát triển. Ngôn ngữ giúp con người:
giao tiếp, trao đổi, khái quát, tổng kết, đúc kết và truyền đạt kinh nghiệm
Ví dụ: Muốn truyền đạt kinh nghiệm, những thiếu sót trong y học để thế sau khắc
phục và phát huy thì phải dùng ngôn ngữ.
=> Như vậy: Nguồn gốc sâu xa của ý thức nói chung và tri thức nói riêng là thế
giới quan tác động vào bộ óc người,nhưng nguồn gốc trực tiếp, quan trọng nhất
quyết định sự ra đời, phát triển của ý thức là nguồn gốc xã hội, nhờ lao động và thông qua ngôn ngữ.