Nguyên lý của Chủ nghĩa duy vật biện chứng | Môn Triết học Mác-Lênin - Đại học Sư Phạm Hà Nội

lOMoAR cPSD| 61463864
Hai nguyên lý của Chủ nghĩa duy vật biện chứng: A.Nội dung tìm hiểu:
1. Nguyên lý về mối liên hệ phổ biến: - Khái niệm, - Tính chất, - Ý nghĩa.
2. Nguyên lý về sự phát triển: - Khái niệm, - Tính chất, - Ý nghĩa. B. Nội dung chi tiết:
1. Nguyên lý về mối liên hệ phổ biến: - Khái niệm:
+ “mối liên hệ” là phạm trù triết học để chỉ các mối ràng buộc tương hỗ, quy
định và ảnh hưởng, tác động qua lại với nhau giữa các yếu tố, các bộ phận của đối tượng.
+ về quan điểm siêu hình: các sự vật, hiện tượng tồn tại biệt lập, tách rời nhau,
cái này tồn tại độc lập với cái kia và giữa chúng không có sự liên hệ.
+ về quan điểm biện chứng: các sự vật, hiện tượng trong thế giới vật chất vừa
tồn tại độc lập, vừa có sự liên hệ và tác động qua lại lẫn nhau.
- Tính chất: nguyên lý về mlh có 3 tính chất:
+ tính khách quan: các sự vật, hiện tượng vật chất có mối liên hệ, tác động
với nhau. Có mối liên hệ giữa sự vật, hiện tượng vật chất với các sự vật, hiện
tượng tinh thần. => Các mối liên hệ ấy đều là sự quy định, tác động qua lại,
chuyển hóa và phụ thuộc lẫn nhau.
+ tính phổ biến: bất kì ở đâu, trong tự nhiên hay xã hội và tư duy đều có vô
vàn các mối liên hệ đa dạng, chúng giữ vai trò, vị trí khác nhau trong sự vận
động, chuyển hóa của các sự vật, hiện tượng
+ tính đa dạng, phong phú: mọi sự vật, hiện tượng đều có những mối liên hệ
cụ thể và chúng có thể chuyển hóa cho nhau; ở trong mỗi điều kiện khác nhau
thì mối liên hệ và vai trò có sự khác nhau. lOMoAR cPSD| 61463864
Ví dụ 1: cá không thể sống thiếu nước,
Ví dụ 2: mối liên hệ giữa quy luật giá trị Cung – Cầu: Vì nền kinh tế thị trường
có tính chất giá cả luôn biến động. Vì vậy các cơ quan quản lý thị trường, tái
điều chỉnh để kiểm soát giá cả thị trường một cách ổn định. Khi giá cả ổn
định thì nền kinh tế thị trường cũng sẽ dễ dàng tăng trưởng đúng như kế hoạch đã đề ra.
Ví dụ 3: mối liên hệ giữa sự phát triển của nền kinh tế đối với tình hình xã hội
và ổn định chính trị. lOMoAR cPSD| 61463864
Kinh tế phát triển sẽ tạo điều kiện để ổn định xã hội, từ đó giúp cho chính trị
ổn định và có tác động tiếp tới nền kinh tế của quốc gia. - Ý nghĩa:
+ nhận thức sự vật trong mlh qua lại giữa các yếu tố, các mặt của chính sự vật
và trong sự tác động qua lại giữa vật đó với các vật khác để tránh xem xét phiến diện. lOMoAR cPSD| 61463864
+ biết phân loại từng mối liên hệ, từ đó xem xét có trọng tâm, để làm nổi bật
nhất cái cơ bản của sự vật, hiện tượng.
2. Nguyên lý về sự phát triển: - Khái niệm:
+ theo quan điểm siêu hình: Phủ nhận sự phát triển, tuyệt đối hóa mặt ổn
định của sự vật, hiện tượng. Phát triển chỉ là sự tăng hoặc giảm về mặt
lượng, không có sự thay đổi về chất, không có sự ra đời của sự vật, hiện tượng mới.
+ theo quan điểm biện chứng: Phát triển là sự vận động theo hướng đi lên,
từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ chưa hoàn thiện đến hoàn
thiện của sự vật. Sự phát triển không diễn ra theo đường thẳng mà quanh có
phức tạp thậm chí có những bước thụt lùi.
+ Phát triển là một phạm trù triết học dùng để chỉ quá trình vận động của
sự vật theo khuynh hướng đi lên từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức
tạp, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn.
- Tính chất: gồm 3 tính chất:
+ tính khách quan: nguồn gốc của sự vật, hiện tượng nằm trong chính bản
thân sự vật, hiện tượng đó, chứ không phải do tác động từ bên ngoài và đặc
biệt không phụ thuộc vào ý thích, ý muốn chủ quan của con người.
Ví dụ: việc Trái Đất quay quanh Mặt Trời là hoàn toàn theo quy luật tự
nhiên, không phụ thuộc vào con người
+ tính phổ biến: sự phát triển có mặt ở khắp mọi nơi trong các lĩnh vực, mọi
sự vật hiện tượng, trong mọi quá trình và giai đoạn, kết quả là cái mới xuất hiện thay cho cái cũ. lOMoAR cPSD| 61463864
Ví dụ: xh loài người trải qua các hình thái xã hội: công xã nguyên thủy ->
chiếm hữu nô lệ (p tây), phong kiến (p đông) -> tư bản chủ nghĩa. Và khi
tiêu diệt được gc bóc lột thì xh sẽ bước sang hình thái mới, hình thái XHCN.
+ tính phong phú, đa dạng: Quá trình phát triển của sự vật, hiện tượng
không hoàn toàn giống nhau, ở những không gian và thời gian khác nhau;
chịu sự tác động của nhiều yếu tố và điều kiện lịch sử cụ thể.
Ví dụ: nếu gieo hạt giống cây vào các môi trường khác nhau thì điều kiện để
cây sinh trưởng cũng khác nhau. - Ý nghĩa:
+ Khi xem xét sự vật, hiện tượng phải luôn đặt nó trong khuynh hướng vận
động, biến đổi, chuyển hóa nhằm phát hiện ra xu hương biến đổi.
+ Biết kế thừa các yếu tố tích cực từ đối tượng cũ và phát triển sáng tạo
chúng trong điều kiện mới.
+ Nhận thức sự vật, hiện tượng trong tính biện chứng để thấy được tính
quanh co, phức tạp của sự phát triển .