Nhận diện và phê phán mâu thuẫn giai cấp trong CNTB hiện đại | Bài thảo luận chủ nghĩa xã hội khoa học

lOMoAR cPSD| 45740413 lOMoAR cPSD| 45740413 MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ..................................................................................................................... 3
MỞ ĐẦU ............................................................................................................................. 4
Chương 1: Cơ sở lý luận .................................................................................................... 4
1.1 Khái niệm mâu thuẫn giai cấp ................................................................................ 5
1.2 Vai trò lịch sử của giai cấp công nhân .................................................................... 5
Chương 2: Nhận diện và phê phán quan điểm phủ nhận mâu thuẫn đối kháng trong
chủ nghĩa tư bản hiện đại .................................................................................................. 7
2.1. Nhận diện luận điểm sai lầm phủ nhận mâu thuẫn giai cấp trong CNTB hiện
đại .................................................................................................................................... 7
2.2. Phê phán luận điểm dưới góc nhìn của Chủ nghĩa Mác - Lênin ........................ 8
2.3. Dẫn chứng lý luận và thực tiễn phản bác luận điểm ........................................... 9
Chương 3: Khẳng định tính tiếp diễn và biến đổi của mâu thuẫn giai cấp trong chủ
nghĩa tư bản hiện nay ...................................................................................................... 15
3.1. Mâu thuẫn giai cấp vẫn tiếp diễn dưới những hình thức mới trong chủ nghĩa
tư bản hiện đại .............................................................................................................. 15
3.2. Tính toàn cầu hóa và đa tầng của mâu thuẫn giai cấp hiện nay ...................... 16
3.3. Vai trò mới của giai cấp công nhân trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0
........................................................................................................................................ 17
3.4. Liên hệ thực tiễn tại Việt Nam trong bối cảnh hội nhập và phát triển ............ 19 Nhóm 3 - 251_HCMI0121_07 2 lOMoAR cPSD| 45740413
KẾT LUẬN ....................................................................................................................... 21
Tài liệu tham khảo ........................................................................................................... 22
BIÊN BẢN HỌP THẢO LUẬN NHÓM LẦN 1 ........................................................... 23
BIÊN BẢN HỌP THẢO LUẬN NHÓM LẦN 2 ........................................................... 25 LỜI CẢM ƠN
Chúng em xin chân thành cảm ơn cô Đỗ Thị Thanh Hương, giảng viên học phần Chủ
nghĩa xã hội khoa học, người đã tận tình hướng dẫn, truyền đạt kiến thức và tạo điều kiện
thuận lợi để nhóm chúng em hoàn thành bài thảo luận với đề tài: “Nhận diện và phê phán
luận điểm cho rằng 'Ở các nước tư bản phát triển hiện nay, mâu thuẫn đối kháng giữa giai
cấp công nhân và giai cấp tư sản không còn tồn tại’.”
Trong quá trình thực hiện, nhờ có sự hướng dẫn sâu sát của cô và sự hỗ trợ, phối hợp
tích cực từ các thành viên trong nhóm 3, chúng em đã có cơ hội tiếp cận vấn đề một cách
hệ thống, từ đó nâng cao nhận thức lý luận và khả năng tư duy phản biện về các vấn đề xã hội hiện nay.
Mặc dù đã rất nỗ lực, nhưng do thời gian và kiến thức còn hạn chế, bài thảo luận khó
tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong cô và các bạn góp ý để nhóm em hoàn thiện hơn trong các lần sau.
Chúng em xin chân thành cảm ơn! MỞ ĐẦU
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế tri thức, xã
hội tư bản hiện đại đang chứng kiến nhiều biến đổi sâu sắc về cơ cấu kinh tế, xã hội và giai
cấp. Trên nền tảng những thay đổi đó, một số quan điểm cho rằng các mâu thuẫn giai cấp
truyền thống – đặc biệt là mâu thuẫn giữa giai cấp công nhân và giai cấp tư sản – đã không
còn tồn tại rõ rệt, thậm chí cho rằng chúng đã hoàn toàn bị xóa bỏ ở các nước tư bản phát
triển. Một trong những luận điểm phổ biến là: “Ở các nước tư bản phát triển hiện nay, mâu
thuẫn đối kháng giữa giai cấp công nhân và giai cấp tư sản không còn tồn tại.” Nhóm 3 - 251_HCMI0121_07 3 lOMoAR cPSD| 45740413
Tuy nhiên, để đánh giá một cách khách quan và khoa học về tính đúng sai của luận điểm
này, cần phải đặt nó trong hệ thống lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin, đặc biệt là qua lăng
kính của học phần Chủ nghĩa xã hội khoa học. Việc nhận diện và phê phán luận điểm nêu
trên không chỉ góp phần làm rõ bản chất của các mâu thuẫn giai cấp trong xã hội tư bản
đương đại, mà còn giúp khẳng định vai trò lịch sử – tất yếu của giai cấp công nhân trong
sự nghiệp đấu tranh giải phóng và tiến tới xây dựng một xã hội công bằng, không có áp bức, bóc lột giai cấp.
Từ những cơ sở đó, nhóm chúng em tiến hành nghiên cứu và thảo luận đề tài này với
mong muốn làm sáng tỏ tính lịch sử - cụ thể và tính biện chứng của mâu thuẫn giai cấp
trong xã hội tư bản hiện đại, đồng thời phản bác một cách có cơ sở đối với những quan
điểm phiến diện, sai lệch, làm lu mờ bản chất của cuộc đấu tranh giai cấp trong thời đại ngày nay.
Chương 1: Cơ sở lý luận
1.1 Khái niệm mâu thuẫn giai cấp
Mâu thuẫn giai cấp là sự đối kháng giữa các giai cấp trong xã hội, chủ yếu giữa giai cấp
tư sản - những người sở hữu tư liệu sản xuất - và giai cấp vô sản - những người lao động
không sở hữu tư liệu sản xuất. Trong xã hội tư bản, mâu thuẫn này bắt nguồn từ sự khác
biệt lợi ích kinh tế và quyền lực xã hội.
Theo Marx và Engels, gốc rễ của mâu thuẫn giai cấp nằm ở sự đối lập giữa tính chất xã
hội hóa ngày càng cao của lực lượng sản xuất và chế độ sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất.
Trong khi sản xuất mang tính tập thể, thì tài sản lại thuộc về thiểu số, dẫn đến bất bình đẳng và xung đột lợi ích.
Mâu thuẫn đối kháng là mâu thuẫn giữa các giai cấp có lợi ích căn bản đối lập nhau,
không thể điều hòa, buộc phải giải quyết bằng đấu tranh. Ví dụ: giữa chủ nô và nô lệ, tư sản và vô sản.
Ngược lại, mâu thuẫn không đối kháng xảy ra giữa các lực lượng có lợi ích cơ bản thống
nhất, như giữa công nhân với nông dân. Những mâu thuẫn này mang tính tạm thời và có
thể giải quyết bằng thương lượng, cải cách hay thỏa hiệp. Nhóm 3 - 251_HCMI0121_07 4 lOMoAR cPSD| 45740413
1.2 Vai trò lịch sử của giai cấp công nhân
Theo quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin, sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là thông
qua chính đảng tiên phong - Đảng Cộng sản - lãnh đạo toàn thể nhân dân lao động tiến
hành cách mạng xã hội chủ nghĩa. Mục tiêu là xóa bỏ chế độ bóc lột tư bản chủ nghĩa, giải
phóng giai cấp công nhân và toàn xã hội khỏi bất công, áp bức; xây dựng xã hội mới tiến
bộ, văn minh, công bằng - đó là chủ nghĩa xã hội.
Về kinh tế, giai cấp công nhân là lực lượng sản xuất chủ yếu, giữ vai trò then chốt trong
nền kinh tế hiện đại, đặc biệt trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Họ là lực lượng
trực tiếp tạo ra của cải vật chất, vận hành máy móc, kỹ thuật, đóng góp vào sự phát triển
bền vững và toàn diện của xã hội mới.
Về chính trị - xã hội, giai cấp công nhân là lực lượng trung tâm trong cuộc đấu tranh xóa
bỏ chế độ tư sản, thiết lập nhà nước xã hội chủ nghĩa - một nhà nước của dân, do dân và vì
dân. Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, họ đã lãnh đạo phong trào cách mạng, giành
chính quyền về tay nhân dân lao động, tạo nên bước ngoặt trong lịch sử nhân loại.
Về văn hóa - tư tưởng, giai cấp công nhân góp phần xây dựng hệ giá trị mới, đề cao công
bằng, dân chủ, bình đẳng. Họ kế thừa và cải tạo những giá trị tích cực của xã hội cũ, đồng
thời xây dựng đời sống văn hóa, đạo đức phù hợp với xã hội mới.
Với vai trò nòng cốt trong sản xuất, chính trị và văn hóa, giai cấp công nhân là lực lượng
đi đầu trong sự nghiệp cách mạng và xây dựng chủ nghĩa xã hội. Trong thời đại toàn cầu
hóa, tính quốc tế của giai cấp công nhân ngày càng rõ nét qua sự đoàn kết, liên kết giữa
công nhân các quốc gia trong cuộc đấu tranh chung vì hòa bình, dân chủ và tiến bộ xã hội. Nhóm 3 - 251_HCMI0121_07 5 lOMoAR cPSD| 45740413
Chương 2: Nhận diện và phê phán quan điểm phủ nhận mâu thuẫn đối kháng trong
chủ nghĩa tư bản hiện đại
2.1. Nhận diện luận điểm sai lầm phủ nhận mâu thuẫn giai cấp trong CNTB hiện đại
Luận điểm cho rằng trong chủ nghĩa tư bản hiện đại, mâu thuẫn đối kháng giữa giai cấp
công nhân và giai cấp tư sản đã không còn tồn tại thường dựa vào một số hiện tượng bề
ngoài, dễ gây ngộ nhận.
Trước hết, sự phát triển của nhà nước phúc lợi và quá trình “trung lưu hóa” xã hội được
coi là bằng chứng cho việc xóa mờ ranh giới giai cấp. Nhà nước tư sản ở nhiều quốc gia
phát triển đã ban hành các chính sách an sinh xã hội, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm y tế,
trợ cấp giáo dục, nhằm cải thiện đời sống của người lao động. Đồng thời, sự gia tăng tầng
lớp trung lưu với thu nhập, trình độ học vấn và mức sống tương đối ổn định cũng được coi
là dấu hiệu cho thấy xung đột giai cấp đã giảm đi hoặc mất đi.
Thứ hai, sự ứng dụng công nghệ cao, robot hóa và tự động hóa trong sản xuất được cho
rằng đã làm giảm tính đối kháng truyền thống giữa lao động và tư bản. Khi năng suất lao
động tăng mạnh nhờ máy móc, nhiều ý kiến cho rằng lao động trực tiếp không còn đóng
vai trò quyết định như trước, từ đó mâu thuẫn giữa công nhân – tư sản trở nên “không còn nền tảng”.
Thứ ba, quá trình toàn cầu hóa và sự thay đổi cơ cấu nghề nghiệp trong nền kinh tế hiện
đại cũng thường được viện dẫn để phủ nhận mâu thuẫn giai cấp. Khi các ngành dịch vụ, tài
chính, công nghệ thông tin phát triển, một bộ phận lao động chuyển sang làm việc trong
môi trường văn phòng, ít đối mặt trực tiếp với sự bóc lột như trong sản xuất công nghiệp,
từ đó tạo ấn tượng rằng quan hệ giai cấp đã trở nên “mềm hóa” và ít tính đối kháng hơn.
Ngoài ra, có nhiều biểu hiện bề ngoài dễ gây hiểu lầm: môi trường làm việc trong các
nước tư bản phát triển ngày càng văn minh, hiện đại; lao động dịch vụ và sáng tạo dần thay
thế lao động sản xuất trực tiếp; khoảng cách tầng lớp có vẻ được tương đối hóa thông qua
tiêu dùng, khi cả người lao động và chủ doanh nghiệp đều có thể tiếp cận các tiện ích hiện
đại. Những hiện tượng này tạo ra cảm giác “xích lại gần nhau” giữa các giai tầng xã hội,
từ đó nuôi dưỡng quan điểm sai lầm rằng mâu thuẫn đối kháng giai cấp đã chấm dứt. Nhóm 3 - 251_HCMI0121_07 6 lOMoAR cPSD| 45740413
Tuy nhiên, tất cả những hiện tượng trên chỉ mang tính biểu hiện bề ngoài, không làm
thay đổi bản chất đối kháng trong quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa.
2.2. Phê phán luận điểm dưới góc nhìn của Chủ nghĩa Mác - Lênin
Quan điểm cho rằng mâu thuẫn đối kháng giữa giai cấp công nhân và giai cấp tư sản
không còn tồn tại ở các nước tư bản phát triển là không chính xác khi nhìn từ góc độ của
chủ nghĩa Mác - Lênin. Mặc dù có những thay đổi về hình thức, bản chất của sự bóc lột và
mâu thuẫn giai cấp vẫn còn.
• Mâu thuẫn đối kháng không mất đi, chỉ thay đổi hình thức
- Bản chất bóc lột vẫn còn: Theo học thuyết giá trị thặng dư của C. Mác, sự giàu có
của giai cấp tư sản được tạo ra từ việc bóc lột lao động thặng dư của giai cấp công nhân.
Quan hệ sản xuất này vẫn là nền tảng của chủ nghĩa tư bản hiện đại. Dù các nước tư bản
có phúc lợi xã hội cao, những quyền lợi đó không làm thay đổi bản chất của sự bóc lột.
- Mâu thuẫn cơ bản của chủ nghĩa tư bản vẫn còn nguyên
Học thuyết Mác - Lênin chỉ ra rằng mâu thuẫn cơ bản của chủ nghĩa tư bản là giữa tính
chất xã hội hóa ngày càng cao của lực lượng sản xuất với quan hệ chiếm hữu tư nhân tư
bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất. Mâu thuẫn này biểu hiện ra thành mâu thuẫn đối kháng
giữa giai cấp công nhân và giai cấp tư sản.
- Mâu thuẫn giữa tư bản và lao động vẫn tồn tại dưới các hình thức mới như:
o Thất nghiệp cơ cấu: Công nghệ và tự động hóa làm tăng năng suất, nhưng cũng
đẩy một bộ phận lớn lao động phổ thông vào tình trạng thất nghiệp.
o Bất bình đẳng thu nhập: Khoảng cách giàu nghèo giữa 1% dân số giàu nhất và
phần còn lại của xã hội ngày càng mở rộng.
• Cấu trúc giai cấp vẫn tồn tại rõ rệt -
Tư sản và vô sản: Giai cấp tư sản sở hữu tư liệu sản xuất và tài chính, trong khi giai
cấp công nhân (vô sản) chỉ có sức lao động để bán. Sự phân chia giai cấp này vẫn là một
đặc trưng cốt lõi của chủ nghĩa tư bản. . -
Phân hóa nội bộ giai cấp: Trong nội bộ giai cấp công nhân, có sự phân hóa thành
lao động trí thức, lao động phổ thông, và lao động phi chính thức. Tuy nhiên, họ vẫn là Nhóm 3 - 251_HCMI0121_07 7 lOMoAR cPSD| 45740413
người làm thuê, bị bóc lột và lệ thuộc vào tư bản. Sự khác biệt này không làm thay đổi bản
chất mâu thuẫn đối kháng giữa hai giai cấp.
• Các hình thức bóc lột mới
Chủ nghĩa tư bản hiện đại đã phát triển các hình thức bóc lột tinh vi hơn, thích nghi với
sự thay đổi của xã hội: -
Hợp đồng lao động linh hoạt và gig economy: Các hình thức làm việc như hợp đồng
ngắn hạn, lao động tự do (freelance) trong gig economy khiến người lao động mất đi các
quyền lợi cơ bản (bảo hiểm xã hội, lương tối thiểu, trợ cấp thất nghiệp). Điều này cho phép
tư bản giảm chi phí nhân công và tránh các trách nhiệm pháp lý. -
Tăng cường quản lý, giám sát qua công nghệ: Công nghệ hiện đại cho phép tư bản
giám sát và kiểm soát chặt chẽ hơn hoạt động của người lao động. Dữ liệu về năng suất,
thời gian làm việc và thậm chí hành vi của người lao động được sử dụng để tối đa hóa lợi nhuận. -
Lương thấp - giờ làm cao: Sự dư thừa lao động toàn cầu do tự động hóa và toàn cầu
hóa khiến giá trị sức lao động bị đẩy xuống thấp. Nhà tư bản lợi dụng tình trạng này để trả
lương thấp hơn giá trị thực của sức lao động, khiến người lao động phải làm việc nhiều
hơn để duy trì cuộc sống.
2.3. Dẫn chứng lý luận và thực tiễn phản bác luận điểm a, Pháp
Năm 2023 Cuộc đình công trên toàn quốc của Pháp phản đối kế hoạch cải cách lương
hưu, vốn đã làm gián đoạn dịch vụ tàu hỏa, đóng cửa trường học và dừng cung cấp nhiên
liệu, sẽ kéo dài đến khi các công đoàn tìm cách buộc chính phủ phải rút lại chính sách cực
kỳ không được lòng dân này.
Bộ Nội vụ Pháp cho biết khoảng 1,28 triệu người đã xuống đường biểu tình trên khắp
cả nước vào 7/3, khiến số người tham gia ngày biểu tình trở thành ngày có số người tham
gia cao nhất từ trước đến nay.
Chính phủ cho biết có thêm 10.000 người biểu tình trên toàn quốc tham gia so với mức
đỉnh điểm trước đó là 1,27 triệu người vào ngày 31 tháng 1, và các phương tiện truyền Nhóm 3 - 251_HCMI0121_07 8 lOMoAR cPSD| 45740413
thông và quan chức địa phương đã đưa tin về đám đông lớn hơn tại các cuộc biểu tình ở
một số thành phố, bao gồm cả Marseille.
Cuộc đình công cũng thu hút thêm nhiều ngành công nghiệp khác, bao gồm cả tài xế xe
tải và công nhân thu gom rác. Truyền thông địa phương dẫn lời công đoàn CGT cho biết
có 700.000 người tham gia tuần hành tại Paris. Cảnh sát đưa tin con số này là 81.000.
Nhận xét: Luận điểm sai lầm cho rằng “Đó chỉ là phản ứng tức thời với chính sách cụ
thể; sự tồn tại của nhà nước phúc lợi và đời sống tương đối tốt cho thấy xung đột giai
cấp đã giảm” trong các nước tư bản phát triển thường dựa trên hai giả định:
Nhà nước phúc lợi và các chính sách xã hội đã “xoa dịu” xung đột giai cấp; Mức sống
tương đối cao của người lao động khiến họ không còn ý thức đối kháng về giai cấp như trước.
Tuy nhiên, các giả định này thiếu căn cứ thực tiễn, và đánh giá sai bản chất sâu xa của
mâu thuẫn giai cấp trong xã hội tư bản hiện đại.
Phản bác từ dẫn chứng: Các cuộc đình công quy mô lớn, kéo dài nhiều đợt và lan rộng
trên nhiều lĩnh vực ở Pháp cho thấy xung đột giữa giai cấp công nhân và giới cầm quyền
tư sản không những vẫn tồn tại mà còn diễn biến theo hướng ngày càng gay gắt.
Việc hàng triệu người lao động phải sử dụng đến hình thức đình công - vốn là công cụ
truyền thống của giai cấp công nhân - để phản đối chính sách cải cách hưu trí cho thấy đây
không chỉ là phản ứng đơn lẻ, mang tính ngẫu nhiên, mà là biểu hiện cụ thể của mâu thuẫn
đối kháng trong quan hệ phân phối và kiểm soát xã hội.
Mặc dù được khoác lên lớp vỏ "nhà nước phúc lợi", chính sách cải cách vẫn phục vụ lợi
ích của giai cấp tư sản - cắt giảm chi tiêu công, giảm trách nhiệm nhà nước, chuyển gánh
nặng sang người lao động. Điều này làm bộc lộ bản chất thực sự của nhà nước tư sản - công
cụ bảo vệ lợi ích của thiểu số.
Đặc biệt, sự tham gia của các ngành thiết yếu như giao thông, năng lượng đã làm lộ rõ
tính đối kháng về quyền kiểm soát xã hội - lao động. b, Anh Nhóm 3 - 251_HCMI0121_07 9 lOMoAR cPSD| 45740413
Từ tháng 6 năm 2022 đến tháng 2 năm 2023, số lượng các cuộc đình công ngày càng
tăng ở nhiều ngành nghề, bao gồm nhiều bộ phận của mạng lưới đường sắt và xe buýt, nhân
viên bưu điện, công chức, giáo viên
Tổng cộng, ước tính đã mất 2,472 triệu ngày làm việc từ tháng 6 đến tháng 12 năm 2022.
Trong số này, hơn ba phần tư (79%) là người lao động trong lĩnh vực vận tải, kho bãi, thông
tin và truyền thông. Vận tải, kho bãi, thông tin và truyền thông luôn là ngành có số ngày
nghỉ việc cao nhất do đình công kể từ tháng 6 năm 2022. Ngành này bao gồm cả vận tải
đường sắt và bưu chính, chuyển phát nhanh, vốn đã trải qua các cuộc đình công trong suốt thời gian này.
Ngành giáo dục (bao gồm giáo dục đại học, cao đẳng, tiểu học và trung học) có số ngày
nghỉ việc cao thứ hai trong khoảng thời gian từ tháng 6 đến tháng 12 năm 2022. Con số
này đạt đỉnh vào tháng 11 năm 2022, với 174.000 ngày nghỉ việc trong ngành giáo dục,
chiếm 38% tổng số ngày nghỉ việc trong tháng đó. Con số này phản ánh các cuộc đình công
trong ngành giáo dục tiểu học và trung học ở Scotland, các cuộc đình công ở trường trung
học cơ sở và trung học phổ thông ở Anh, và các cuộc đình công ở trường đại học trên khắp Vương quốc Anh.
Vào tháng 12 năm 2022, hầu hết số ngày làm việc bị mất đều thuộc về ngành vận tải,
kho bãi, thông tin và truyền thông (725.000 ngày, chiếm 86% tổng số ngày làm việc bị
mất), trong khi ngành y tế đứng thứ hai (70.000 ngày, chiếm 8% tổng số ngày làm việc bị
mất). Điều này phản ánh các cuộc đình công của ngành đường sắt, bưu chính và y tế diễn ra trong tháng đó.
Nhận xét: Luận điểm sai lầm cho rằng “Chuyển dịch sang nền kinh tế dịch vụ và trung
lưu hóa làm xói mòn tính đối kháng: đình công chỉ là vấn đề lương - quy chế, không phải
mâu thuẫn giai cấp”. Lập luận muốn bác bỏ mâu thuẫn giai cấp ở Anh thường dựa trên hai
kiểu: Cho rằng đình công chỉ là “vấn đề lương - phúc lợi tạm thời” do khủng hoảng chi phí
sống chứ không phải mâu thuẫn cấu trúc; Cho rằng chuyển dịch sang kinh tế dịch vụ và
trung lưu hóa làm xói mòn tính đối kháng của công nhân - nên các cuộc đình công chỉ là
phản ứng rời rạc, mang tính nghề nghiệp chứ không phải biểu hiện của mâu thuẫn giai cấp đối kháng. Nhóm 3 - 251_HCMI0121_07 10 lOMoAR cPSD| 45740413
Phản bác từ dẫn chứng: Số ngày làm việc bị mất ở quy mô toàn quốc và tập trung ở
các ngành dịch vụ thiết yếu chứng tỏ mâu thuẫn không phụ thuộc “loại hình công việc” -
ngay trong nền kinh tế dịch vụ, quyền lực lao động vẫn đối kháng với quyền lực vốn/nhà
nước. Đình công nhắm vào diễn ngôn phân phối (lương, điều kiện) - đó chính là thể hiện
mâu thuẫn lợi ích cơ bản.
Thực tế dẫn chứng ở Anh cho thấy các giả định trên đều thiếu cơ sở. Đình công không
chỉ xuất hiện đơn lẻ mà lan rộng nhiều ngành, kéo dài trong thời gian dài, chứng tỏ đây là
sự bất mãn có tính hệ thống, không phải phản ứng tức thời. Việc các ngành dịch vụ thiết
yếu như y tế, giáo dục, vận tải đồng loạt đình công chứng minh rằng ngay trong nền kinh
tế dịch vụ, quan hệ lao động vẫn chứa đựng xung đột đối kháng chứ không bị trung lưu hóa
làm phai nhạt. Hơn nữa, sự can thiệp của công đoàn và phản ứng cứng rắn của giới chủ và
chính phủ cho thấy pháp luật - phúc lợi không triệt tiêu mâu thuẫn, mà bản thân là một
phần trong quá trình đấu tranh. Như vậy, tình hình ở Anh phản bác trực tiếp giả định cho
rằng mâu thuẫn giai cấp đã không còn tồn tại. c, Starbucks (Mỹ)
Năm 2024, một cuộc khảo sát do Starbucks Workers United và Trung tâm tổ chức chiến
lược thực hiện với 737 nhân viên Starbucks cho thấy 91% báo cáo tình trạng thiếu nhân
viên tại các cửa hàng của họ trong ba tháng qua và 93% cho biết những thay đổi về chính
sách theo Niccol không có tác động hoặc làm giảm trải nghiệm của khách hàng.
Mức lương quá cao của chủ tịch Starbucks Niccol đã trở thành tâm điểm chỉ trích của
người lao động và những người ủng hộ quyền lao động; ông nhận được tổng cộng 97,8
triệu đô la vào năm 2024, cao gấp 6.666 lần mức lương trung bình hàng năm của một nhân
viên Starbucks là 14.674 đô la, mức chênh lệch lương giữa CEO và nhân viên lớn nhất
trong số 500 tập đoàn hàng đầu tại Hoa Kỳ. Starbucks tuyên bố mức lương trung bình của
họ, bao gồm cả phúc lợi cho những nhân viên làm việc ít nhất 20 giờ một tuần, là 30 đô la một giờ.
Vào tháng 12 năm 2024, hàng nghìn nhân viên pha chế tại các cửa hàng Starbucks trên
khắp Hoa Kỳ đã đình công, đây là cuộc đình công lớn nhất trong lịch sử công ty, sau khi
công đoàn tuyên bố Starbucks đã rút lại thỏa thuận để hoàn tất một thỏa thuận. Nhóm 3 - 251_HCMI0121_07 11 lOMoAR cPSD| 45740413
Nhận xét: Luận điểm sai lầm có thể cho rằng “Một số doanh nghiệp có phúc lợi tốt thể
hiện tình trạng lao động đã cải thiện; CEO lương cao là chuyện thị trường/khuyến khích
quản trị chứ không phản ánh mâu thuẫn giai cấp” thường dựa trên giả định: Cho rằng tranh
chấp trong doanh nghiệp là vấn đề quản trị nhân sự, không mang bản chất đối kháng giai
cấp; Giả định mức lương trung bình và phúc lợi ở các tập đoàn lớn đủ để dung hòa quan hệ lao động.
Dẫn chứng phản bác: Tỷ lệ chênh lệch lương CEO - công nhân cùng với phong trào
liên tục đòi quyền lợi chứng tỏ xung đột phân phối lợi ích nội tại trong doanh nghiệp. Việc
công ty trả “mức trung bình” nhưng vẫn thấy thiếu nhân lực và phản kháng tập thể cho thấy
rằng những “phúc lợi tuyên bố” không xóa được mâu thuẫn cơ bản về quyền sở hữu và phân phối thặng dư.
Những dẫn chứng về phong trào công đoàn tại Starbucks cho thấy các giả định trên đều
không đứng vững. Các cuộc đình công và vận động công đoàn quy mô hàng nghìn người
không thể giải thích như “tranh chấp HR” thông thường, mà là xung đột lợi ích tập thể có
tính đối kháng. Sự bác bỏ đề xuất tăng lương nhỏ giọt, cùng việc ban lãnh đạo áp dụng
nhiều biện pháp chống công đoàn, cho thấy phúc lợi trung bình không đủ để giải quyết mâu
thuẫn, trái lại còn làm sâu thêm sự bất mãn. Khoảng cách khổng lồ giữa thu nhập CEO và
nhân viên không chỉ là vấn đề thị trường, mà được chính công nhân nhìn nhận như bằng
chứng của sự bất công trong phân phối. Điều đó khẳng định mâu thuẫn lao động - tư bản
vẫn tồn tại ngay tại trung tâm của nền kinh tế Mỹ.
d, Huyndai (Hàn Quốc)
Ngày 3/9/2025, theo thông báo gửi tới các thành viên của công đoàn, công đoàn của
hãng sản xuất ô tô Hàn Quốc Hyundai Motor sẽ tiến hành đình công một phần trong ba
ngày trong tuần này tại các nhà máy trên khắp Hàn Quốc để đấu tranh cho việc giảm giờ
làm việc và tăng lương.
Công đoàn Hàn Quốc của công ty, với khoảng 40.000 thành viên, sẽ phát động các cuộc
đình công cục bộ tại nhiều nhà máy, bao gồm các nhà máy ở Ulsan, Jeonju và Asan, theo
thông báo. Công nhân sẽ nghỉ làm hai giờ vào thứ Tư và thứ Năm, và bốn giờ vào thứ Sáu. Nhóm 3 - 251_HCMI0121_07 12 lOMoAR cPSD| 45740413
Nhận xét: Luận điểm sai lầm có thể cho rằng “Đòi hỏi mang tính thương lượng kinh tế
hẹp; không phải mâu thuẫn giai cấp hệ thống; tự động hóa/hiệu quả làm giảm vai trò công
nhân” dựa trên giả định:
Cho rằng các cuộc đình công cục bộ chỉ là hoạt động thương lượng kinh tế định kỳ,
không thể hiện tính đối kháng;
Ở các nền công nghiệp phát triển với công đoàn mạnh, tranh chấp lao động đã trở thành
thông lệ, không còn mang bản chất mâu thuẫn giai cấp;
Tin rằng tiến bộ công nghệ và tự động hóa trong sản xuất ô tô đã làm suy giảm vai trò
đối kháng của công nhân.
Dẫn chứng phản bác: Quy mô tổ chức và tính tập thể (đình công nhiều nhà máy cùng
lúc) chỉ ra sự nhận thức tập thể về quyền lợi chung chống lại quyết sách quản trị/tư bản.
Yêu cầu về giờ làm/lương liên quan trực tiếp đến phân phối giá trị thặng dư; tự động hóa
không triệt tiêu xung đột mà chỉ thay đổi hình thức - công nhân vẫn đấu tranh để giành lại phần giá trị.
Những diễn biến thực tế tại Hyundai cho thấy các giả định này đều sai. Việc hàng chục
nghìn công nhân cùng tham gia đình công đồng loạt ở nhiều nhà máy phản ánh ý thức tập
thể rõ rệt, không thể xem nhẹ như thương lượng định kỳ. Truyền thống công đoàn mạnh
không làm mất đi mâu thuẫn, mà ngược lại, chính sự tồn tại của công đoàn cho thấy công
nhân phải có công cụ tổ chức để đối đầu với giới chủ.
Yêu cầu giảm giờ làm, tăng lương không đơn thuần là mong muốn cải thiện, mà trực
tiếp gắn với vấn đề phân chia giá trị thặng dư trong bối cảnh doanh nghiệp hưởng lợi từ
công nghệ. Công nghệ không xóa bỏ mâu thuẫn, mà chỉ làm thay đổi hình thức đấu tranh.
Điều này chứng minh mâu thuẫn công nhân - tư bản vẫn là thực tại ở ngay trong nền công nghiệp tiên tiến.
Chương 3: Khẳng định tính tiếp diễn và biến đổi của mâu thuẫn giai cấp trong chủ
nghĩa tư bản hiện nay
3.1. Mâu thuẫn giai cấp vẫn tiếp diễn dưới những hình thức mới trong chủ nghĩa Nhóm 3 - 251_HCMI0121_07 13 lOMoAR cPSD| 45740413
tư bản hiện đại
Theo lý luận của Chủ nghĩa xã hội khoa học, mâu thuẫn cơ bản giữa lao động và tư bản
không hề mất đi khi xã hội phát triển, mà chỉ biến đổi về hình thức. Ngày nay, sự phát triển
của công nghệ số, toàn cầu hóa và mô hình quản trị hiện đại đã tạo ra những dạng quan hệ
lao động mới, nơi người công nhân truyền thống đứng cùng hàng ngũ với công nhân kỹ
thuật số (như tài xế công nghệ, người giao hàng), hay lao động tri thức (lập trình viên, kỹ
sư, nhân viên sáng tạo nội dung). Mặc dù được gắn nhãn là “cộng tác viên”, “đối tác” hay
“nhân sự hợp đồng linh hoạt”, nhưng thực chất họ vẫn chịu sự kiểm soát của giới chủ, và
giá trị thặng dư do họ tạo ra vẫn bị chiếm đoạt.
Trên phạm vi quốc tế, điều này biểu hiện rõ trong các tập đoàn lớn. Amazon thường
xuyên đối mặt với các cuộc đình công của công nhân kho hàng tại Mỹ và châu Âu, khi
người lao động phản đối điều kiện làm việc khắc nghiệt, bị giám sát 24/7 bởi hệ thống trí
tuệ nhân tạo, và phải hoàn thành chỉ tiêu gần như phi thực tế. Ngay cả ở những ngành được
coi là “sáng tạo” như công nghệ cao, tình trạng tương tự vẫn xuất hiện. Google từng chứng
kiến hàng nghìn nhân viên trên toàn cầu đồng loạt đình công, nhằm phản đối những bất
công trong chính sách hợp đồng và phúc lợi, cho thấy ngay cả lao động tri thức cũng không
thoát khỏi sự áp chế của chủ nghĩa tư bản.
Ở Việt Nam, mâu thuẫn giai cấp dưới hình thức mới cũng thể hiện ngày càng rõ. Tại các
khu công nghiệp lớn như Bình Dương, Đồng Nai, Bắc Ninh, công nhân nhiều lần tổ chức
đình công tập thể để yêu cầu tăng lương tối thiểu, cải thiện chế độ thai sản và bảo hiểm xã
hội. Những cuộc đấu tranh này có khi lên tới hàng nghìn người, cho thấy sự đối kháng
không hề giảm bớt. Trong lĩnh vực lao động kỹ thuật số, các tài xế công nghệ như Grab,
Gojek, Be đã nhiều lần đồng loạt tắt ứng dụng để phản đối việc doanh nghiệp tăng mức
chiết khấu, khiến thu nhập thực tế giảm mạnh. Tương tự, trong thời kỳ dịch Covid-19, rất
nhiều người giao hàng đã công khai bày tỏ sự bức xúc khi phải làm việc vất vả, đối diện
rủi ro lây nhiễm cao nhưng vẫn bị khấu trừ nhiều khoản, trong khi chi phí sinh hoạt tăng vọt.
Những mâu thuẫn này tác động trực tiếp đến đời sống của giai cấp công nhân. Về vật
chất, họ phải lao động nhiều giờ nhưng thu nhập vẫn thấp, thiếu bảo hiểm và phúc lợi xã
hội cơ bản. Về tinh thần, sự giám sát khắt khe bằng công nghệ, cùng áp lực hoàn thành
KPI, khiến công nhân lẫn lao động tri thức dễ rơi vào tình trạng stress, khủng hoảng tâm Nhóm 3 - 251_HCMI0121_07 14 lOMoAR cPSD| 45740413
lý. Đồng thời, hình thức bóc lột mới còn làm cho vị thế xã hội của công nhân thêm bấp
bênh: họ bị gọi là “đối tác linh hoạt” thay vì “người lao động”, từ đó bị tước đi nhiều quyền
lợi hợp pháp. Tuy nhiên, chính trong hoàn cảnh đó, giai cấp công nhân đã sáng tạo ra những
phương thức đấu tranh mới như đình công trực tuyến, đồng loạt tắt ứng dụng, hay kêu gọi
dư luận xã hội qua mạng, cho thấy sự thích nghi linh hoạt với bối cảnh công nghệ số.
Như vậy, bản chất bóc lột giá trị thặng dư vẫn tồn tại, chỉ được “tái định nghĩa” bằng
những khái niệm mềm mại như hợp tác, cộng tác hay chuyển giao giá trị. Đây là minh
chứng rõ ràng cho luận điểm của chủ nghĩa xã hội khoa học: mâu thuẫn giai cấp là khách
quan và không thể che lấp bằng những hình thức ngôn từ mới.
3.2. Tính toàn cầu hóa và đa tầng của mâu thuẫn giai cấp hiện nay
Trong bối cảnh toàn cầu hóa, mâu thuẫn giai cấp không còn dừng lại ở phạm vi một quốc
gia, mà đã mở rộng ra thành một hệ thống đa tầng, xuyên quốc gia. Người lao động ở các
nước nghèo, với chi phí nhân công rẻ mạt, trở thành nền tảng cho sự tiêu dùng xa xỉ và lợi
nhuận khổng lồ ở các nước phát triển. Sự bất bình đẳng không chỉ tồn tại trong nội bộ một
xã hội, mà đã trở thành một cấu trúc toàn cầu, nơi tư bản điều hành chuỗi cung ứng quốc
tế để tối đa hóa lợi nhuận, còn lao động ở các nước kém phát triển phải gánh chịu những
điều kiện làm việc tồi tệ.
Một minh chứng điển hình là thảm họa Rana Plaza tại Bangladesh năm 2013, khi tòa
nhà chứa nhiều xưởng may sập xuống, cướp đi sinh mạng của hơn 1.100 công nhân. Họ
đang làm việc để sản xuất quần áo cho những thương hiệu lớn như H&M, Zara, với mức
lương chỉ từ 70 - 100 USD/tháng. Sản phẩm họ làm ra sau đó được bán tại châu Âu và Bắc
Mỹ với giá gấp hàng chục lần. Trong lĩnh vực công nghệ, Foxconn tại Trung Quốc - nhà
máy lắp ráp iPhone lớn nhất thế giới - từng trở thành tâm điểm khi nhiều công nhân tự tử
vì không chịu nổi áp lực công việc khắc nghiệt, trong khi Apple vẫn thu lợi nhuận hàng trăm tỷ USD mỗi năm.
Ở Việt Nam, sự tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu cũng bộc lộ những bất bình đẳng
tương tự. Ngành dệt may và da giày mỗi năm mang về hàng chục tỷ USD kim ngạch xuất
khẩu, nhưng phần lớn giá trị thặng dư lại thuộc về các thương hiệu nước ngoài. Công nhân
chỉ nhận mức lương 6 - 8 triệu đồng/tháng, nhiều người phải tăng ca liên tục để đảm bảo
mức sống tối thiểu. Trong lĩnh vực điện tử, Việt Nam trở thành cứ điểm sản xuất của Nhóm 3 - 251_HCMI0121_07 15 lOMoAR cPSD| 45740413
Samsung, Intel hay LG, nhưng chủ yếu đảm nhận khâu lắp ráp - nơi giá trị gia tăng thấp,
trong khi lợi nhuận khổng lồ vẫn tập trung tại các tập đoàn mẹ. Đại dịch Covid-19 càng
phơi bày rõ sự bất công này: để duy trì chuỗi cung ứng toàn cầu, hàng chục nghìn công
nhân buộc phải làm việc “3 tại chỗ” trong điều kiện ngột ngạt và nguy hiểm, trong khi các
tập đoàn đa quốc gia vẫn đảm bảo được nguồn lợi nhuận ổn định.
Những thực tế này đã và đang để lại hệ quả nặng nề cho giai cấp công nhân. Một mặt,
họ bị khóa chặt ở “tầng dưới” của chuỗi giá trị toàn cầu, chỉ tham gia vào khâu gia công
với giá trị gia tăng thấp, trong khi lợi nhuận khổng lồ tập trung vào tay tư bản ở các trung
tâm kinh tế. Mặt khác, đời sống công nhân trở nên bấp bênh hơn do phụ thuộc vào biến
động của thị trường quốc tế: khủng hoảng kinh tế, dịch bệnh hay đứt gãy chuỗi cung ứng
đều lập tức đẩy họ vào cảnh thất nghiệp, giảm lương hoặc làm việc trong điều kiện cực kỳ
khắc nghiệt. Sự phân tầng này cũng làm nảy sinh khoảng cách sâu sắc ngay trong nội bộ
giai cấp công nhân toàn cầu: lao động tri thức ở các nước phát triển có điều kiện sống tốt
hơn, nhưng phần lớn công nhân phổ thông ở các nước kém phát triển vẫn phải chấp nhận
kiếp “làm thuê giá rẻ”.
Như vậy, mâu thuẫn giai cấp hiện đại mang tính xuyên biên giới và nhiều tầng nấc.
Người lao động không chỉ bị bóc lột trong phạm vi quốc gia, mà còn trong một mạng lưới
toàn cầu, nơi các tập đoàn tư bản kiểm soát chuỗi sản xuất và phân phối. Bản chất bóc lột
vẫn nguyên vẹn, chỉ là được “toàn cầu hóa” và che giấu dưới lớp vỏ hợp tác kinh tế quốc
tế. Hệ quả là giai cấp công nhân ngày càng bị đẩy vào thế bất lợi, song đồng thời cũng có
cơ sở để hình thành những phong trào đoàn kết xuyên quốc gia, mở rộng quy mô đấu tranh
từ tầm khu công nghiệp, quốc gia đến phạm vi quốc tế.
3.3. Vai trò mới của giai cấp công nhân trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0
Trong bối cảnh của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 với những sự thay đổi nhanh
chóng và mạnh mẽ trong công cuộc toàn cầu hoá, hội nhập quốc tế, giai cấp công nhân
cũng đã và đang chuyển mình khi tăng nhanh về số lượng, thay đổi lớn về cơ cấu trong nền
sản xuất, xã hội và nghề nghiệp cũng như sự đặc biệt theo từng vùng lãnh thổ, quốc gia. Đi
cùng với sự thay đổi cũng chính là vai trò của giai cấp công nhân trong thời đại này.
Vai trò của giai cấp công nhân đã nêu bật được sứ mệnh lịch sử và hơn thế nữa là sự mở
rộng so với các quan điểm truyền thống trước đây với sự phát triển xã hội thông qua việc Nhóm 3 - 251_HCMI0121_07 16 lOMoAR cPSD| 45740413
tham gia sản xuất với các công nghệ hiện đại, năng suất, chất lượng cao. Ngày nay, sự phát
triển sản xuất của chủ nghĩa tư bản đi cùng với sự tham gia trực tiếp của giai cấp công nhân
cùng lực lượng lao động có trình độ cao trở thành nhân tố kinh tế - xã hội chính thúc đẩy
sự chín muồi của các tiền đề chủ nghĩa xã hội bên trong lòng chủ nghĩa tư bản. Lực lượng
trình độ cao ấy bao gồm các đội ngũ lao động kỹ thuật cao, công nhân trí thức, kỹ sư, lập
trình viên,… những cá nhân được tham gia đào tạo bài bản, kỹ lưỡng và sau cùng là tham
gia vào lao động, tham gia vào quá trình sản xuất và tái sản xuất xã hội không chỉ là ngoài
đời mà còn là các nền tảng công nghệ cao, từ đó tạo ra của cải vật chất và giá trị mới. Suy
cho cùng, đó chính là điều kiện để phát huy vai trò chủ thể của giai cấp công nhân trong
cuộc đấu tranh vì dân sinh, dân chủ, tiến bộ xã hội và chủ nghĩa xã hội cũng như tiếp nối
và cụ thể hoá hơn nữa luận điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, khi lực lượng lao động hiện
đại ngày càng gắn chặt với chuyên môn hoá, kỹ năng và quản trị kiến thức số.
Nhưng đi cùng với những sự chuyển mình, phát triển của giai cấp công nhân lại chính
là những hình thức bóc lột mới tinh vi và hiện đại hơn. Sự hiện đại hoá với những công
nghệ số, trí tuệ nhân tạo trở thành các công cụ lao động hữu hiệu và tiên tiến cho giai cấp
công nhân, giúp nâng cao hơn nữa năng suất lao động trong thời đại mới nhưng bên cạnh
đó cũng là những thuật toán quản trị, hệ thống giám sát kỹ thuật số được sử dụng nhằm
kiểm soát chặt chẽ quá trình làm việc, thu thập và khai thác dữ liệu cá nhân, đồng thời các
giá trị thặng dư có được từ lao động trí tuệ và các kỹ năng làm việc trên nền tảng số cũng
bị tước đoạt nhanh chóng và mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Đây cũng là mấu chốt của sự mâu
thuẫn mà giai cấp công nhân cần nhận thức, từ đó đấu tranh với những mục tiêu thiết thực
và rộng lớn hơn khi các nền tảng số đã và đang được phổ biến mạnh mẽ đi cùng mục tiêu
là các giá trị của giai cấp công nhân trong thời đại này.
Với sự bùng nổ của sự “số hoá” hay cụ thể hơn là các nền tảng xã hội, các cộng đồng
số, tiềm năng đấu tranh của giai cấp công nhân đang được mở rộng và phát triển về cả quy
mô lẫn phạm vi ảnh hưởng nhờ vào sự kết nối, chia sẻ thông tin, từ đó lan toả mạnh mẽ
những giá trị của giai cấp công nhân trong đó bao gồm cả những mục tiêu và tư tưởng của
cuộc đấu tranh chống lại chủ nghĩa tư bản. Tuy nhiên, để phát huy được hết tiềm năng cũng
như vai trò tiên phong trong sự nghiệp xây dựng xã hội chủ nghĩa, giai cấp công nhân trong
thời đại này cần phải đổi mới hơn nữa những hình thức tổ chức vốn có, tăng cường liên kết
giữa các ngành nghề, khu vực, quốc gia nhằm tạo dựng được sự đoàn kết và sức mạnh của Nhóm 3 - 251_HCMI0121_07 17 lOMoAR cPSD| 45740413
cả cộng đồng thuộc vào giai cấp. Bản lĩnh và sự nhân thức cũng cần được phát triển từ đó
nâng cao nhận thức chính trị - xã hội nhằm chủ động trong việc thích ứng cũng như định
hướng tiến bộ xã hội của giai cấp công nhân trong bối cảnh toàn cầu hoá và số hoá mạnh mẽ.
3.4. Liên hệ thực tiễn tại Việt Nam trong bối cảnh hội nhập và phát triển
Trong quá trình xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, Việt Nam
đã và đang hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế toàn cầu, tham gia mạnh mẽ vào các chuỗi
giá trị quốc tế. Điều này không chỉ đem lại nhiều cơ hội phát triển kinh tế mà còn kéo theo
những biến đổi trong cơ cấu giai cấp và nảy sinh những mâu thuẫn xã hội gay gắt, trong đó
nổi bật là mâu thuẫn giữa giai cấp công nhân và giai cấp tư sản, đặc biệt trong các doanh
nghiệp sản xuất, công nghiệp và dịch vụ có vốn đầu tư nước ngoài (FDI). Mặc dù Việt Nam
không phải là một nước tư bản chủ nghĩa, song trong điều kiện kinh tế thị trường, quy luật
vận động của chủ nghĩa tư bản với bản chất bóc lột giá trị thặng dư vẫn bộc lộ rõ trong
quan hệ lao động. Biểu hiện của nó là tình trạng doanh nghiệp nợ lương, buộc người lao
động tăng ca quá mức, cắt giảm phúc lợi hoặc sa thải hàng loạt, nhằm tối đa hóa lợi nhuận
trên cơ sở khai thác sức lao động công nhân.Theo báo cáo của Tổng Liên đoàn Lao động
Việt Nam, trong năm 2023 đã xảy ra hàng chục vụ ngừng việc tập thể, hàng nghìn công
nhân tham gia, chủ yếu xuất phát từ việc doanh nghiệp không đảm bảo quyền lợi cơ bản
như tiền lương, bảo hiểm xã hội, an toàn lao động. Điển hình là vụ việc tại Công ty TNHH
Việt Glory (Nghệ An) khi hơn 5.000 công nhân đình công để phản đối mức lương quá thấp
và tình trạng ép buộc tăng ca. Những sự kiện này không chỉ là hiện tượng xã hội đơn thuần,
mà còn phản ánh trực tiếp mâu thuẫn mang tính đối kháng giữa lao động và tư bản - đúng
như quy luật mà học thuyết Mác - Lênin về giá trị thặng dư đã chỉ ra. Thực tiễn đó cho
thấy: dù Việt Nam không phải là một nước tư bản chủ nghĩa, nhưng trong quá trình hội
nhập và vận hành theo cơ chế thị trường, mâu thuẫn giữa lao động và tư bản vẫn tồn tại
khách quan, phản ánh bản chất của xã hội có giai cấp đối kháng. Điều này đặt ra yêu cầu
phải tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng và tổ chức công đoàn, phát huy tính tiên phong
cách mạng của giai cấp công nhân Việt Nam - lực lượng giữ vai trò lịch sử trong tiến trình
xóa bỏ áp bức bóc lột, xây dựng một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh, hiện đại theo
con đường xã hội chủ nghĩa. Nhóm 3 - 251_HCMI0121_07 18 lOMoAR cPSD| 45740413
Bên cạnh đó, nhiều cuộc đình công tự phát tại các khu công nghiệp lớn ở Bình Dương,
TP. Hồ Chí Minh, Bắc Giang,... phản ánh sự tích tụ lâu dài của những bất bình và bức xúc
trong tầng lớp công nhân. Các cuộc đình công này phần lớn không thông qua tổ chức công
đoàn chính thức mà do công nhân tự tổ chức, cho thấy sự hạn chế trong năng lực đại diện
và bảo vệ quyền lợi người lao động hiện nay. Ngoài ra, khoảng cách thu nhập ngày càng
gia tăng giữa công nhân và giới chủ đang trở thành vấn đề nghiêm trọng. Trong khi chủ
doanh nghiệp và nhà đầu tư hưởng lợi nhuận lớn từ quá trình sản xuất - kinh doanh, thì
phần lớn công nhân vẫn sống trong điều kiện thu nhập bấp bênh, chi tiêu thiếu thốn. Báo
cáo của Oxfam năm 2022 cho biết 10% người giàu nhất tại Việt Nam sở hữu gần 60% tổng
tài sản, trong khi lao động phổ thông - phần đông thuộc về giai cấp công nhân - chỉ có thu
nhập trung bình khoảng 7 - 9 triệu đồng/tháng, không đủ để đáp ứng chi phí sinh hoạt tại các đô thị lớn.
Sự gia tăng các hình thức lao động "mới" như hợp đồng thời vụ, lao động nền tảng (gig
economy), đặc biệt trong lĩnh vực giao hàng, xe công nghệ... cũng đặt ra thách thức mới
trong bảo vệ quyền lợi người lao động. Những công nhân kỹ thuật số này không có hợp
đồng lao động ổn định, không được đóng bảo hiểm xã hội hay bảo hiểm y tế, và hoàn toàn
phụ thuộc vào nền tảng công nghệ - thực chất là những ông chủ vô hình có khả năng điều
khiển, giám sát và bóc lột bằng thuật toán. Điều này cho thấy mâu thuẫn giai cấp đang ngày
càng biến dạng, phức tạp hơn, nhưng bản chất vẫn là mâu thuẫn giữa lao động và tư bản,
dù là tư bản công nghiệp truyền thống hay tư bản công nghệ hiện đại.
Trong bối cảnh đó, vai trò của giai cấp công nhân Việt Nam cần được xác định lại theo
hướng toàn diện và hiện đại hơn. Họ không chỉ là lực lượng sản xuất truyền thống trong
các nhà máy mà còn bao gồm cả những người lao động trí thức, kỹ thuật viên, kỹ sư, công
nhân công nghệ... Để giữ vững vai trò là lực lượng nòng cốt trong công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội, giai cấp công nhân Việt Nam cần được nâng cao trình độ học vấn, tay nghề,
kỹ năng thích ứng với chuyển đổi số, đồng thời được tổ chức tốt hơn về mặt chính trị và
công đoàn. Nhà nước cần tăng cường các chính sách bảo vệ người lao động, giám sát việc
thực hiện pháp luật lao động và nâng cao năng lực của tổ chức công đoàn trong việc đại
diện cho quyền lợi của công nhân. Đồng thời, bản thân người lao động cũng cần nâng cao
nhận thức giai cấp, hiểu rõ về vị trí - vai trò của mình trong hệ thống sản xuất, từ đó tham Nhóm 3 - 251_HCMI0121_07 19 lOMoAR cPSD| 45740413
gia tích cực hơn vào quá trình xây dựng xã hội công bằng, dân chủ, văn minh theo định
hướng xã hội chủ nghĩa. KẾT LUẬN
Qua toàn bộ phân tích và lập luận, có thể khẳng định rằng quan điểm cho rằng “Ở các
nước tư bản phát triển hiện nay, mâu thuẫn đối kháng giữa giai cấp công nhân và giai cấp
tư sản không còn tồn tại” là không đúng cả về lý luận lẫn thực tiễn. Mâu thuẫn giai cấp
vốn là mâu thuẫn cơ bản, bắt nguồn từ chế độ chiếm hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa đối với
tư liệu sản xuất, nên nó không thể tự nhiên mất đi khi nền kinh tế tư bản phát triển. Những
gì chúng ta thấy trong xã hội tư bản hiện đại chỉ là sự che giấu, xoa dịu hoặc làm biến dạng
mâu thuẫn này thông qua các chính sách phúc lợi xã hội, sự điều chỉnh luật pháp, hoặc việc
nhà nước tư sản can thiệp nhằm ổn định xã hội và bảo vệ trật tự hiện hành.
Thực tiễn cho thấy, trong bối cảnh toàn cầu hoá và cách mạng công nghiệp 4.0, mâu
thuẫn giai cấp công nhân - tư sản lại càng thể hiện sâu sắc dưới những hình thức mới. Đó
là sự bất bình đẳng về thu nhập ngày càng gia tăng, sự phân hoá giàu nghèo ngày càng rõ
rệt, tình trạng bóc lột lao động thông qua lao động làm thuê, hợp đồng ngắn hạn, sự phụ
thuộc vào công nghệ, và tình trạng thất nghiệp do tự động hoá. Các cuộc đình công, biểu
tình, phong trào phản kháng xã hội ở nhiều nước phát triển trong những năm gần đây đã
chứng minh rằng giai cấp công nhân vẫn tiếp tục phải đấu tranh để bảo vệ lợi ích chính
đáng của mình trước sự áp bức và bóc lột của giai cấp tư sản.
Như vậy, mâu thuẫn giai cấp trong chủ nghĩa tư bản không hề biến mất mà chỉ biến đổi
hình thức và ngày càng trở nên phức tạp hơn. Việc nhận diện đúng bản chất của nó có ý
nghĩa to lớn trong cả nghiên cứu lý luận và thực tiễn đấu tranh giai cấp. Đồng thời, điều
này cũng góp phần khẳng định giá trị khoa học, sức sống bền vững và tính cách mạng của
học thuyết Mác - Lênin, cũng như cho thấy sự cần thiết khách quan của con đường đi lên chủ nghĩa xã hội.
Tài liệu tham khảo
1. GS.TS. Hoàng Chí Bảo (2021). Chương 2 Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân.
Giáo trình chủ nghĩa xã hội khoa học (dành cho bậc đại học hệ không chuyên lý
luận chính trị). Nhà xuất bản chính trị quốc gia sự thật. Nhóm 3 - 251_HCMI0121_07 20