Nhận thức về giá trị đạo đức quân nhân của học viên ở các trường sĩ quan quân đội hiện nay?

Nhận thức về giá trị đạo đức quân nhân của học viên ở các trường sĩ quan quân đội hiện nay?  giúp sinh viên tham khảo, ôn luyện và phục vụ nhu cầu học tập của mình cụ thể là có định hướng, ôn tập, nắm vững kiến thức môn học và làm bài tốt trong những bài kiểm tra, bài tiểu luận, bài tập kết thúc học phần, từ đó học tập tốt và có kết quả cao cũng như có thể vận dụng tốt những kiến thức mình đã học

34 17 lượt tải Tải xuống
Chia sẻ Báo cáo tài liệu

Môn: Giáo Dục Quốc Phòng 1

Trường: Đại học Văn Lang

Thông tin:

9 trang 4 tháng trước

Tác giả:

Profile Kim Oanh
DOI: 10.56794/KHXHVN.1(181).59- 66
59
Nhận thức về giá trị đạo đức quân nhân của học viên
ở các trường sĩ quan quân đội hiện nay
Nguyễn Duy Hoan
*
Nhận ngày 31 tháng 5 năm 2022. Chấp nhận đăng ngày 13 tháng 1 năm 202 1 2.
Tóm tắt: Là những sĩ quan trong tương lai, lực lượng k c n, b sung tr quân ế ậ ổ ực tiếp cho đội ngũ cán bộ
đội, h c viên các ngay t khi còn ng i trên ghọ trường sĩ quan quân đội ừ ồ ế nhà trường ph i th c s v ng vàng v ả ự ự ữ ề
chính trị, tư tưởng, đạo đứ đạo đức. Vì vậy, nâng cao nhận thức về giá trị c quân nhân là một nội dung hết sức
quan tr ng trong giáo d c giá tr c quân nhân cho h c viên i trong bọ ụ ị đạo đứ ọ ở các trường sĩ quan quân độ ối
cảnh hiện nay. D a trên dự ữ liệu khảo sát 412 h c viên tọ ại Trường Sĩ quan Chính trị, Trường Sĩ quan Lục
quân 1, Trường Sĩ quan Thông tin, tác giả đã đánh giá thự đạo đứ c trạ ậng nh n thức về giá trị c quân nhân của
h xuọc viên các trường sĩ quan quân đội, từ đó đề ất m t sộ ố biện pháp nâng cao hi u qu giáo dệ ả ục giá trị đạo
đức quân nhân cho học viên ở i trong bcác trường sĩ quan quân độ ối cảnh hiện nay .
Từ khóa: Đạo đức, giá trị đạo đức, quân nhân, trường sĩ quan quân đội.
Phân lo i ngành:ạ Triết h c ọ
Abstract: Being future officers, the next force, directly supplementing the contingent of military officers,
cadets of military institutions right from the time they are still in school must have political, ideological and
moral strength. Therefore, raising awareness of military moral values is a very important content in educating
military moral values for cadets in military institutions in the current context. Based on survey data of 412
cadets at the author assesses Sĩ quan Chính trị school, Sĩ quan Lụ school, Sĩ quan Thông tin school c quân ,
the reality of the students' perception of military moral values in the military universities, thereby proposing a
number of measures to improve the effectiveness of military moral values education for trainees in military
universities in the current context.
Keywords: Moral, moral values, soldier, military university.
Subject classfication: Philosophy
1. M u ở đầ
Trong su t quá ố trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn coi con người là vốn quý nhất, là m c tiêu, ụ
động lực, là yếu t ố quyết đị ển con ngườnh sự thành bại của sự nghiệp cách mạng và phát tri i toàn
diện là nhi m vệ ụ trung tâm c a c h ng chính tr . i h ng toàn qu c l n th XIII kh ng ủ ả ệ thố ị Đạ ội Đả ố ầ ứ ẳ
định: “ ục đổ ới đồ ội dung, chương trình, phương thức, phương pháp Tiếp t i m ng bộ mục tiêu, n
giáo d ng hi i, h i nh p qu c t , phát tri i toàn diục và đào tạo theo hướ ện đạ ộ ậ ố ế ển con ngườ ện, đáp
ứ ứng những yêu cầ ể ế ệu mới của phát tri n kinh t - xã hộ ọi, khoa h c và công ngh , thích ng với
cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Chú trọng hơn giáo dục đạo đức, nhân cách, năng lực
sáng t o và các giá tr c t lõi, nh t là giáo d c tinh th c, t hào, t tôn dân t c, truy n ạ ị ố ấ ụ ần yêu nướ ự ự ộ ề
thố ộng và lịch sử dân t c, ý thức trách nhiệm xã hội cho các tầng lớp nhân dân, nhất là thế hệ trẻ;
giữ gìn và phát huy b n s ng Cả ắc văn hóa” (Đả ộng s n Vi t Nam, 2021, c bi t, trong ả ệ tr.136). Đặ ệ
b ngối c nh hi n nay v i nhi ng cả ệ ớ ều thay đổi do tác độ ủa toàn c u hóa, kinh tầ ế thị trườ , bùng n ổ
thông tin, Cách m ng công nghi n t i nh i v giá tr và chu n m o ạ ệp 4.0… đã dẫ ớ ững thay đổ ề ị ẩ ực đạ
đức xã hội. Có nh i là cững thay đổ ần thi thích i hòa nhết để ứng, giúp con ngườ ập, phát triển,
*
H c vi n Chính tr c phòng. ọ ệ ị, B ộ Quố
Email: duyhoan0511@gmail.com
Khoa h c xã h i Vi t Nam, s 1 - 2023 ọ ộ ệ ố
60
nhưng có những thay đổ đạo đứi là không mong muốn khi những bản sắc và giá trị c truyền thống
có nguy cơ mai một. Do đó, để đạo đứ giữ gìn, phát huy các giá trị c truyền thống của dân tộc,
của “Bộ đội C H n hi i i phụ ồ” trong giai đoạ ện nay đòi hỏ các trường sĩ quan quân độ ải chăm lo
giáo d c, phát tri n toàn di n ph ch ng, ụ ể ệ ẩm ất nhân cách người sĩ quan cách mạ trong đó giáo dục
giá tr c quân nhân cho h c viên là n i dung quan tr u. ị đạo đứ ọ ộ ọng hàng đầ
2. Các khái niệm cơ bản
Để ạ ứ ủ đánh giá thực tr ng nhận th c c a h i vọc viên các trường sĩ quan quân độ ề giá trị đạo đức
quân nhân, chúng ta c n làm rõ m t s khái ni m công c c quân nhân, giá ầ ộ ố ệ ụ như: quân nhân, đạo đứ
trị c quân nhân. đạo đứ
“Quân nhân, gọi chung sĩ quan, hạ sĩ quan, binh sĩ, quân nhân chuyên nghiệ p phục v trong quân ụ
đội theo luật định” (Trung tâm từ điển bách Khoa Quân sự, 2004, tr.843). Quân nhân có nghĩa vụ,
quyền lợi theo luật nghĩa vụ quân s , luự ật sĩ quan, các điều lệnh, điều l cệ ủa quân đội và có nghĩa vụ,
quyền lợi của công dân quy định trong Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; chức
trách quân nhân được quy định trong Điều lệnh quản lý bộ đội. Như vậy, quân nhân là những công dân
đang phục vụ trong quân đội gi cữ ấp từ binh nhì đến cấp tướng, hay nói cách khác quân nhân gồm hạ sĩ
quan, binh sĩ, quân nhân chuyên nghiệp, sĩ quan sơ cấp, sĩ quan trung ấp, sĩ quan cao cấc p. Quân nhân
trong Quân đội ta có yêu cầu rất cao về m chphẩ ất đạo đức và năng lực công tác.
Đạo đức quân nhân Quân độ ện đặ ủa đạo đứi ta là biểu hi c thù c c cách mạng trong một tổ chức
quân độ ạng do Đải cách m ng Cộng sản Việt Nam và Ch t ch Hủ ị ồ Chí Minh dày công lãnh đạo,
giáo d c, rèn luy n, luôn mang trong mình b n ch t giai c p công nhân, tính cách m ng triụ ệ ả ấ ấ ạ ệt để,
giàu ch n to l n t o nên s c m nh chính tr , tinh th n c a Quân ất nhân văn. Đạo đức đó đã góp phầ ớ ạ ứ ạ ị ầ ủ
đội ta để ấn đấ êu, lý tưở ủa Đảng là độ ph u cho mục ti ng cách mạng c c l p dân t c, th ng nh t T ậ ộ ố ấ ổ
qu c ti n lên ch n làm nên giá tr truyốc, đưa cả nướ ế ủ nghĩa xã hội. Đạo đức quân nhân đã góp phầ ị ền
thống t p c i, hình ốt đẹ ủa quân độ ảnh “Bộ đội Cụ Hồ”.
Giá trị đạo đức quân nhân là “tính có ch, có ý nghĩa củ ững tư tưởng và hành vi đạo đứí a nh c
cách m ng c a cán b , chi ng trong nh ng khuôn m ng, quy t ng xạ ủ ộ ến sĩ, chứa đự ữ ẫu lý tưở ắc ứ ử,
chu n m c quân nhân nh u ch nh và chu n hoá hành vi cẩ ực hành vi đạo đứ ằm điề ỉ ẩ ủa quân nhân đem
lại l i ích cho T qu c, dân tợ ổ ố ộc, nhân dân” ( ạm Văn NhuậPh n, 2007, tr.21).
Các giá tr ị đặc trưng, cố ủa đạo đứt lõi c c quân nhân gồm:
Nhóm các giá trị đạo đức chung, bao trùm, định hướng toàn bộ đời sống đạo đức quân nhân là lý
tưởng đạo đức. Tiêu bi u nh t trong nhóm này là các giá tr : Lòng trung thành vô h n v ng, vể ấ ị ạ ới Đả ới
Tổ c và nhân dân (trung vquố ới nước, trung với Đảng, hi u vế ới dân); trung thành với lý tưởng độc lập
dân tộc và ch ủ nghĩa xã hội; s n sàng cẵ ống hiến, hy sinh cho lý tưởng cách mạng của Đảng...
Nhóm các giá tr c quân nhân g n v . Tiêu ị đạo đứ ắ ới đặc thù ho ng quân s c i taạt độ ự ủa Quân độ
bi u nh t trong nhóm này là các giá tr c l p, tể ấ ị: dũng cảm, hy sinh, mưu trí, sáng tạo, độ ậ ự chủ, đoàn
k i, k t, quy t chi n, quy t th ng, d thích nghi, ết, yêu thương đồng chí, đồng độ ỷ luậ ế ế ế ắng, năng độ ễ
kh c phắ ục khó khăn hoàn thành mọi nhiệm v ụ...
Nhóm các giá trị đạo đức quân nhân g n vắ ới các ho ng, sinh ho t, quan h ng x cạt độ ạ ệ ứ ử ủa đời
s ng quân nhânố . Tiêu bi u nh t trong nhóm này là các giá trể ấ ị: cần, ki m, liêm, chính, khiêm tệ ốn, giản
d ; ham h c h i, c u ti n b ; tinh thị ọ ỏ ầ ế ộ ần t p th , hậ ể ợp tác tương trợ; thẳng th n, trung thắ ực; sống có tình
nghĩa, nhân ái, vị tha, sẵn sàng giúp đỡ người khác... (Phạm Văn Nhuận, 2007 ).
Mỗi nhóm các giá tr c quân nhân v c l i, v a có m i liên h ị đạo đứ ừa có tính độ ập tương đố ừ ố ệ
thố ấ ợng nh t trong nhân cách c i quân nhân cách mủa ngườ ạng, gắn m ng cách mục tiêu, lý tưở ạng, l i
ích chung v i l i s ng sinh ho t hàng ngày c a m i quân nhân t o ra c di n r ng và ớ ợi ích riêng, đờ ố ạ ủ ỗ ạ ả ệ ộ
chi u sâu c a h ng giá tr c quề ủ ệ thố ị đạo đứ ân nhân Quân đội ta.
Nguy n Duy Hoan ễ
61
Giá tr ị đạo đức quân nhân hình thành, phát tri n là kể ết quả ổ t ng hợp của nhi u y u t : tinh hoa giá ề ế ố
trị đạo đức truyề ốn th ng c a dân t c; tinh hoa giá trủ ộ ị đạo đức nhân lo i; s k t tinh nh ng giá trạ ự ế ữ ị đạo
đức quân nhân được rút ra t thừ ực tiễn đấu tranh cách mạng kiên cường, b n b cề ỉ ủa Quân đội ta Tuy .
nhiên, do tác động t m t trái c a n n kinh từ ặ ủ ề ế thị trường cũng như của xu thế toàn cầu hóa... đã dẫn
đế ữn nh ng biển đổi mạnh m vẽ ề giá tr , thang giá trị ị, thước đo giá định hướ trị, ng giá trị của con
ngườ ủ ọ ởi nói chung và ng giá trđịnh hướ ị đạo đức c a h c viên các i nói trường sĩ quan quân độ
riêng. Trong xã h i xu t hi n nh ng mâu thu t v giá tr trong giá trộ ấ ệ ữ ẫn, xung độ ề ị đó có ị đạo đức.
Những mâu thu n v giá tr c nh là: mâu thu n gi a vi c l a ch n các giá ẫ ề ị đạo đứ cơ bản được xác đị ẫ ữ ệ ự ọ
trị đạo đức, giá trị tinh thần với các giá trị kinh tế, vật chất thực dụng; mâu thuẫn giữa việc lựa
chọn các giá trị văn hóa, đạo đứ ện đạc truyền thống với các giá trị hi i; mâu thuẫn giữa việc lựa
chọn các giá trị lợi ích cá nhân v i các giá tr lớ ị ợi ích t p th ; mâu thuậ ể ẫn giữa giáo dục đạo đức được
tiến hành thườ ẫn, xung động xuyên với hiệu quả giáo dục còn nhiều hạn chế... Những mẫu thu t giá
trị này xu t hi n h u hấ ệ ở ầ ết các nhóm thanh niên, trong đó có họ c trường sĩ quan quân c viên ở cá
đội. Vì v hậy, hơn bao giờ ết, quân đội càng ph c, b ng nh ng giá tr ải chăm lo giáo dụ ồi dưỡ ữ ị đạo đức
quân nhân t p cho h c viên t trong nh ng nhi m vốt đẹ ọ ở các trường sĩ quan quân đội, coi đó là mộ ữ ệ ụ,
n i d ng giáo d c c c bi quan tâm nh m góp ph n gi v c, nhân ộ ụ ụ ần được đặ ệt ằ ầ ữ ững và phát huy đạo đứ
cách “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới.
3. c tr ng nh n th c v giá tr c quân nhân c a h c viên Thự ạ ậ ứ ề ị đạo đứ ủ ọ ở các trường sĩ quan
quân đội
3.1. Khách th o sát ể khả
Để đánh giá thực trạng nhận thức về vai trò, tầm quan trọng và nội dung định hướng giá trị đạo đức
quân nhân của học viên các trường sĩ quan quân đội hiện nay, tác giả đã tiến hành khảo sát với tổng số 412
học viên, gồm cả học viên đang học năm thứ nhất, thứ hai, thứ ba, thứ tư tại các trường: Trường Sĩ quan
Lục quân 1, Trường Sĩ quan Chính trị và Trường Sĩ quan Thông tin, trong đó Trường Sĩ quan Lục quân 1
đại diện cho các trường đào tạo sĩ quan chỉ huy tham mưu, Trường Sĩ quan Chính trị đại điện cho các
trường đào tạo cán bộ chính trị, Trường Sĩ quan thông tin đại diện cho các trường đào tạo cán bộ kỹ thuật
trong quân đội.
B ng 1: B ng s ả ả ố liệu v khách th kh o sát ề ể ả
H c viên ọ
S ng ố lượ
T l % ỉ ệ
Năm
Thứ nh t ấ
112
27,2
Thứ hai
110
26,7
Thứ ba
110
26,7
Thứ tư
80
19,4
Trường
Trường Sĩ quan Lục quân 1
112
27,2
Trường Sĩ quan Chính trị
200
48,5
Trường Sĩ quan Thông tin
100
24,3
Ngu n: ồ Khảo sát c a tác gi .ủ ả
3.2. Th c tr ng nh n th c v vai trò, t m quan tr ng c a giá tr c quân nhân c a hự ạ ậ ứ ề ầ ọ ủ ị đạo đứ ủ ọc
viên các trường sĩ quan quân đội
Thông qua kh o sát tả ại Trường Sĩ quan Lục quân 1, Trường Sĩ quan Chính trị, Trường Sĩ quan
Thông tin v vai trò c a giá tr c quân nhân, k t qu kh h c viên ề ủ ị đạo đứ ế ả ảo sát thu được: đa số ọ đã có
Khoa h c xã h i Vi t Nam, s 1 - 2023 ọ ộ ệ ố
62
nh n th n v giá tr c quân nhân, c : 93,5% h c viên ng nh giá trậ ức đúng đắ ề ị đạo đứ ụ thể ọ đã khẳ đị ị đạo
đứ ọ ọc quân nhân có vai trò, vị trí rất quan tr ng; 6,5% h c viên quan ni ng; không có ệm là bình thườ
h c viên nào cho là không quan tr ng. ọ ọ
Ở ụ ế ọ các trường sĩ quan quân đội, giáo d c giá trị đạo đức quân nhân có vai trò h t sức quan tr ng
b nh ng lí n sau (theo th t t l l a ch n c a h c viên) c quân nhân ởi ữ do cơ bả ứ ự ỉ ệ ự ọ ủ ọ : 1. “Giá trị đạo đứ
là nhân t n t o nên s c m nh chi u c i, c a t và c a m i cá nhân ố cơ bả ạ ứ ạ ến đấ ủa quân độ ủ ừng đơn vị ủ ỗ
cán b , chi c quân nhân góp ph u tranh ch ng l i nh ng quan ộ ến sĩ” (82,6%); 2. “Giá trị đạo đứ ần đấ ố ạ ữ
điểm, tư tưởng sai trái đặc biệt là chủ nghĩa cá nhân, bệnh tham lam, lười biếng, bệnh kiêu ngạo,
hám danh, ích k u ch nh l i s ng, hành vi c a quân ỷ...” (75,7%); 3. “Giá trị đạo đức quân nhân điề ỉ ố ố ủ
nhân phù hợ ớp v i yêu c u khách quan c a xã hầ ủ ội và quân đội” (67,7%); 4. “Giá trị đạo đứ c quân
nhân giúp người quân nhân có đạo đứ ện, tư duy tiếc cách mạng trong sáng, có tri thức toàn di n bộ,
có ý chí vươn lên không ngừ ập” (54,6%)... ng học t
B ng 2: n th c c a hả Nhậ ứ ủ ọc viên các trường sĩ quan quân độ i về giá tr c quân nhân ị đạo đứ
N i dung ộ
Đánh giá
Bình
thường
Không quan
trọng
1. Nh n th c v v trí, vai trò c giá trậ ứ ề ị ủa ị đạo đứ
quân nhân
SL
27
0
%
6,5
0
2. Giá tr c quân nhân là nhân t n tị đạo đứ ố cơ bả
nên s c m nh chi u c i, c a t nứ ạ ến đấ ủa quân độ ủ ừ
đơn vị và của mỗi cá nhân cán b , chiộ ến sĩ
SL
49
23
%
11,7
5,6
3. Giá trị đạo đức quân nhân góp phần đấu tra
chống lại những quan điểm, tư tưởng sai trái đặc biệt
là chủ nghĩa cá nhân, bệnh tham lam, lười biếng
bệnh kiêu ngạo, hám danh, ích kỷ...
SL
88
12
%
21,3
3,0
4. Giá tr c quân nhân u ch nh l i s nị đạo đứ điề ỉ ố ố
hành vi c a quân nhân phù h p v i yêu củ ợ ớ
khách quan c a xã h i ủ ội và quân độ
SL
126
7
%
30,6
1,6
5. Giá tr quân nhân ị đạo đức giúp người quân nh
có đạo đức cách m ng trong sáng, có tri thạ ức to
diện, tư duy tiến bộ, có ý chí vươn lên không ngừng
học tập
SL
160
27
%
38,9
6,5
6. Giá tr c quân nhân ị đạo đứ giúp người quân nh
có bản lĩnh chính trị vững vàng, t qua m i khvượ ọ
khăn thử thách
SL
169
28
%
41,1
6,7
Ngu n: ồ Khảo sát c a tác gi . ủ ả
Như vậy, đa phầ ọc viên các trường sĩ quan quân độ ức đúng vai trò cũng như ý n h i nhận th
nghĩa củ đạo đức quân nhân; đây là cơ sở ết tâm vượa giá trị để mỗi học viên có ý chí quy t qua
mọi khó khăn để ếm lĩnh tri thứ ếp xúc, trao đổ chi c trong học tập. Qua quá trình ti i với học viên,
chúng tôi nh n th y: ph n l n h c viên tích c c h c t p, rèn luy hình thành các chu n mậ ấ ầ ớ ọ ự ọ ậ ện để ẩ ực
giá tr c quân nhân nh m phát huy giá i C H i k m i. Tuy nhiên, ị đạo đứ ằ trị “Bộ độ ụ ồ” trong thờ ỳ ớ
vẫn có học viên th i chính tr ; gi m sút ni m tin vào m ng c cao ờ ơ vớ ị ả ề ục tiêu, lý tưở ủa Đảng; đề
Nguy n Duy Hoan ễ
63
chủ nghĩa cá nhân, cơ hội, sống thực dụng, vi phạm kỷ luật, sùng bái đồ ền; quay lưng, phủng ti
nhận các giá tr n th c truy n thị văn hóa truyề ống, đạo đứ ề ống t p cốt đẹ ủa dân t c, c i; ộ ủa quân độ
tiếp nh n xô b , thi u ch n l c các giá tr t bên ngoài Do v ng hậ ồ ế ọ ọ ị ừ ... ậy, hàng năm vẫn có trườ ợp
học viên xin bỏ h c (ra quân) gi a ch c ph i tr v c khọ ữ ừng ho ặ ả ả ề địa phương do sứ ỏe, ph m chẩ ất
không đáp ứ ậy, hơn bao giờ ết, quân động được các nhiệm vụ học tập và rèn luyện... Vì v h i càng
phải chăm lo giáo dụ ồi dưỡ đạo đứ ốt đẹc, b ng những giá trị c quân nhân t p cho học viên ở các
trường sĩ quan quân đội, coi đó là mộ ần được đặt trong những nhiệm vụ, nội dụng giáo dục c c
biệt quan tâm nh m góp ph n gi v ng và phát huy truy n th ng c i nhân dân Viằ ầ ữ ữ ề ố ủa Quân độ ệt
Nam, đạo đứ ủa “Bộ ồ” trong thờc, nhân cách c đội Cụ H i kỳ mới.
3.3. c tr ng nh n th c v n i dung giá trThự ạ ậ ứ ề ộ ị đạo đứ ọc viên các trường sĩ c quân nhân của h
quan quân đội
Qua kh o sát t ng ả ại các nhà trường: Trường Sĩ quan Lục quân 1, Trường Sĩ quan Chính trị, Trườ
Sĩ quan Thông tin, chúng tôi đã đặ Theo đồt ra câu hỏi: ng chí giá tr c quân nhân nào cị đạo đứ ần
ph i có trong ho ng quân s giáo d c cho h ? K t qu c theo th t ả ạt độ ự để ụ ọc viên sĩ quan ế ả thu đượ ứ ự
như sau: 1. “Trung với Đả ới nướ ới dân” (93,5%); 2. “Yêu nướng, trung v c, hiếu v c, sẵn sàng chiến
đấu, hy sinh vì độ ủa nhân dân” (88,5%); 3. “Đoàn c lập, tự do của Tổ quốc, vì cuộc sống hòa bình c
k t t t, k ế ố ỷ luật nghiêm” (87,5%); 4. “Yêu thương đồng chí, đồng đội” (86%),...
B ng 3: n th c cả Nhậ ứ ủa học viên các trường sĩ quan quân đội về nội dung giá tr ị đạo đức quân nhân
N i dung ộ
Đánh giá
Bình
thường
Không quan
trọng
1. Trung v c, trung v ng, hi u v i dânới nướ ới Đả ế ớ
SL
27
0
%
6,5
0
2. t t t, k Đoàn kế ố ỷ luật nghiêm
SL
45
7
%
10,9
1,6
3. c, s n sàng chiYêu nướ ẵ ến đấu, hy sinh vì độc
lập, t do c a T qu c, vì cu c s ng hòa bình cự ủ ổ ố ộ ố
nhân dân
SL
38
9
%
9,3
2,2
4. Yêu thương đồng chí, đồng đội
SL
44
14
%
10,6
3,4
5. Không ph i rèn luy n v t v trong quá trìnả ệ ấ ả
h c t p t ng ọ ậ ại trườ
SL
157
27
%
38,1
20,5
6. Có nhi u ki c h c t p nâng cao trìnều điề ện đượ ọ ậ
độ ợ, thuận l i trong vi n công danh vệc thăng tiế
quân hàm
SL
149
9
%
36,1
2,1
7. c rèn luy n, phát tri n toàn di n Đượ ệ ể ệ
SL
67
8
%
16,3
1,8
8. ng nh, cóĐược công tác trong môi trườ ổn đị
lương cao
SL
146
54
%
35,5
13,1
Ngu n: ồ Khảo sát c a tác gi .ủ ả
Khoa h c xã h i Vi t Nam, s 1 - 2023 ọ ộ ệ ố
64
Thực t hi n nay, trong s nghi i m c xu th toàn c u hóa và h i nh p kinh ế ệ ự ệp đổ ới đất nước, trướ ế ầ ộ ậ
tế qu c t i b ph n h c chi ng giá tr ố ế, đạ ộ ậ ọc viên các trường sĩ quan quân đội đang ra sứ ếm lĩnh nhữ ị
đạo đứ ốt đẹ đã và đang chứ ản lĩnh, sứ ần dám nghĩ, dám c t p. Họ ng tỏ b c trẻ, sự sáng tạo và tinh th
làm, dám ch u trách nhi m; h ng, h c t p và rèn luy n v m n, tích ị ệ ọ đang ra sức tu dưỡ ọ ậ ệ ề ọi phương diệ
cực lao động sản xuất, tiến vào khoa học - công ngh cùng v i to ng, toàn dân th c hiệ… để ớ àn Đả ự ện
công cu i m y m nh công nghi p hóa, hi i hóa, xây d ng m c Viộc đổ ới, đẩ ạ ệ ện đạ ự ột nướ ệt Nam “Dân
giàu, nướ ằng, văn minh”. ấy, đa sốc mạnh, dân chủ, công b Kết quả nghiên cứu cho th học viên có
nh n th v giá tr o c quân nhân. Nh ng giá tr c h c viên l a ch n và ậ ức đúng đắn, đầy đủ ề ị đạ đứ ữ ị đượ ọ ự ọ
đánh giá cao bao gồm các giá tr v chính tr - ng, ngh nghi p quân s . ị ề ị tư tưở ề ệ ự
Học viên năm thứ tư có nhận thức đầy đủ và sâu sắc hơn về các giá trị đạo đức quân nhân so với học
viên năm thứ hai, ng hchẳ ạn: Học viên năm thứ hai lựa chọn giá trị: “Trung với Đảng, trung với nước,
hiếu với dân” (84,2%), tiếp theo là: “Yêu nước, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì độc l t do cập, ự ủa Tổ
quốc, vì cuộ ốc s ng hòa bình của nhân dân” (81,9%); trong khi học viên năm thứ tư lựa chọn hai giá trị
này cao hơn với tỉ ệ l tương ứng là 94,3% và 91,7%. u này cho thĐiề ấy, quá trình giáo dục, đào tạo đặc
biệt là giáo dục giá trị đạo đức quân nhân đã có tác động tích cực đến nhận thức c a hủ ọc viên.
Tuy nhiên, do tác độ ờng cũng như củng từ mặt trái của nền kinh tế thị trư a xu thế toàn cầu hóa
và đặc biệt, do không nghiêm túc trong rèn luy n... n th c v giá tr ệ Nhậ ứ ề ị đạo đức quân nhân c a mủ ột
b ph n h c viên v n còn nh ng bi u hi n sai l ch. M t s ng chí h âộ ậ ọ ẫ ữ ể ệ ệ ộ ố đồ ọc viên có suy nghĩ vào qu n
đội để thăng quan, tiế ức, để ếm đượ ậm chí, có trườ ạt lý tưở n ch ki c nhiều tiền; th ng hợp phai nh ng,
tuy i l i ích v t ch t, l i ích cá nhân, vi ph m k ệt đố ợ ậ ấ ợ ạ ỷ luật… phải cho ra quân. Cụ thể, có 61,8% học
viên đượ ằng môi trường quân đội “Có nhiề ện đượ ập nâng cao trình độc hỏi cho r u điều ki c học t ,
thu n l i trong vi ng nh, ậ ợ ệc thăng tiến công danh và quân hàm”; “Được công tác trong môi trườ ổn đị
có lương cao” (51,4%); “Không phả ại trường” (41,4%)... i rèn luyện vất vả trong quá trình học tập t
Đây là vấn đề rất c n các nhà qu n lý, nhà giáo d c cầ ả ụ ần quan tâm, định hướng.
Giá tr c quân nhân luôn luôn v ng, bi i cùng s phát tri n c c, s ị đạo đứ ận độ ến đổ ự ể ủa đất nướ ự
nghi p xây d i cách m ng, chính quy, tinh nhu , t c hi i. Chính th c tiệ ựng quân độ ạ ệ ừng bướ ện đạ ự ễn đó
đã khẳ ững, trườ đạo đứ ống; đồng định tính bền v ng tồn của nhiều giá trị c truyền th ng thời xuất
hi n nhệ ững giá trị m i, phù h p v phát tri n chung c c và yêu c u xây d ng, phát ớ ợ ới sự ể ủa đất nướ ầ ự
tri n c n m i. Chính vì v ng giáo d giá tr c quân ể ủa quân đội trong giai đoạ ớ ậy, định hướ ục ị đạo đứ
nhân cho h i c nh hi n nay c m b o tính k a nh ng h t nhân h p lý ọc viên sĩ quan trong bố ả ệ ần đả ả ế thừ ữ ạ ợ
trong giá tr c truy n th ng c a dân t c, c ng th i b m tính phát tri n, ti p ị đạo đứ ề ố ủ ộ ủa quân đội; đồ ờ ảo đả ể ế
nh n các giá trậ ị đạo đức mới, tiến bộ của nhân lo i, nh ng c a cu c Cách m ng ạ ất là trước tác độ ủ ộ ạ
công nghi p l n thệ ầ ứ tư.
4. M t s n ngh và gi i pháp ộ ố kiế ị ả
Qua phân tích xã h i h c cho th y, nh ng giá trộ ọ ấ ữ ị đạo đức quân nhân được học viên l a ch n, ự ọ
hướ ớng t i là những giá trị cốt lõi trong đạo đứ uân nhân. Đây là cơ sở ọng giúp các trườc q quan tr ng
sĩ quan quân độ ựng chương trình, kế đạo đứi xây d hoạch giáo dục giá trị c quân nhân cho học viên
nh m nâng cao ch ng ngu n nhân l c quân s ng yêu c u, nhi m v c i trong ằ ất lượ ồ ự ự đáp ứ ầ ệ ụ ủa quân độ
giai đoạ rên cơ sở ần định hướn mới. T thực trạng, tác giả đề xuất một số giải pháp góp ph ng giá trị
đạo đức quân nhân cho h c viên ọ ở các trường sĩ quan quân độ ện nay như sau:i hi
Thứ ạ ụ nh y mất, đẩ nh tuyên truyền, giáo d c về giá trị đạo đứ ằm hình thành địc quân nhân nh nh
h ng giá tr ướ ị đạo đức đúng đắn cho học viên ở các trường sĩ quan quân đội
Tuyên truy n, giáo dề ục v giá trề ị đạo đức quân nhân có vai trò h t sế ức quan trọng trong hình thành
định hướng giá trị đạo đức đúng đắn cho học viên. Hoạt động tuyên truyền, giáo dục về giá trị đạo đức
Nguy n Duy Hoan ễ
65
quân nhân cần đảm bảo các yêu cầu như: kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục giá trị đạo đức quân nhân với
giáo dục chính trị, tư tưởng và giáo dục pháp luật cho học viên; giáo dục giá trị đạo đức quân nhân cho
học viên phải gắn v i giớ ữ gìn, phát hoàn thihuy, ện nhân cách “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời k mỳ ới; giáo
dục giá trị đạo đức quân nhân cho học viên phải phù hợp với đặc điểm tâm, sinh lý của học viên trong
bối cảnh xã hội hiện đại; đấu tranh và khắc phụ ớc v i những hiện tượng và hành vi “lệch chuẩn” về đạo
đức trong một b ộ phận học viên.
Ch giáo d c giá tr c quân nhân cho h c viên là gi ng viên và cán b qu n lý hủ thể ụ ị đạo đứ ọ ả ộ ả ọc
viên c y m nh các ho ng tuyên truy n, giáo d nâng cao nh n th c, trách nhi m cho ần đẩ ạ ạt độ ề ục để ậ ứ ệ
h c viên v t m quan tr ng c a giá tr c quân nhân. Thông qua ho ng tuyên truy n, giáo ọ ề ầ ọ ủ ị đạo đứ ạt độ ề
d c s làm cho h c viên nh n th ng giá tr c quân nhân c n ph i gi gìn, k ụ ẽ ọ ậ ức rõ đâu là nhữ ị đạo đứ ầ ả ữ ế
thừa, phát tri ng giá tr c n ph u tranh lo i b ra kh i s ng, t ó, hình thành ển, đâu là nhữ ị ầ ải đấ ạ ỏ ỏi đờ ố ừ đ
trong m i h c viên có nh i chu n m c, có m c tiêu, ý ỗ ọ ững suy nghĩ, hành động đúng vớ ẩ ực đạo đứ ụ
nghĩ rõ ràng trong tự ện để giáo dục, tự rèn luy trở thành những quân nhân cách m ng, có phạ ẩm
chất đạo đức, l i s ng trong s ch, lành m nh, gi n d . ố ố ạ ạ ả ị
Th ng ph i h p các l ng giáo d c trong quá trình giáo d c giá trứ hai, tăng cườ ố ợ ực lượ ụ ụ ị đạo đức
quân nhân cho h c viên ọ
Để ụ quá trình giáo d c giá tr c quân nhân có hi u qu , c n xây d ng t ng, t ị đạo đứ ệ ả ầ ự ổ chức Đả ổ
chức Đoàn thanh niên, tổ huy có đủ năng chức chỉ lực lãnh đạ ựng đội ngũ cán o, chỉ huy và xây d
b o, ch r t quan tr ng trong vi c b ng, xây d ng các ộ lãnh đạ ỉ huy gương mẫu làm cơ sở ấ ọ ệ ồi dưỡ ự
chu n m c giá tr c quân nhân cho h c viên. V giáo d c, gi ng viên, cán ẩ ự ị đạo đứ ọ ới tư cách là chủ thể ụ ả
b qu n lý là nh ng n i tr c ti p th c hi n công tác giáo d c h c viên. Thông qua ho ng ộ ả ữ gườ ự ế ự ệ ụ ọ ạt độ
giáo d c, các ch t ng d n h c viên ti p nh n, l a ch n m t cách khoa h c các giá ụ ủ thể ừng bước hướ ẫ ọ ế ậ ự ọ ộ ọ
trị để hình thành “chuẩ ị”, vừ ảo đản giá tr a b m tính chuẩn mực, vừa phù hợp với mục tiêu yêu cầu
đào tạo.
C p y, ch huy các c p, gi i có vai trò quy n kấ ủ ỉ ấ ảng viên các trường sĩ quan quân độ ết định đế ết
qu c hi n nhi m v , xây dả thự ệ ệ ụ ựng đơn vị ảnh hưở và ng trực tiế ếp tới k t quả giáo d c nhân cách hụ ọc
viên. H là t u m c cho h viên noi theo v b , ph m chọ ấm gương sáng, mẫ ự ọc ề ản lĩnh chính trị ẩ ất đạo
đứ ứ ổc, ý thức trách nhiệm; về năng lự ệ, phương pháp, tác phong công tác; vềc trí tu ý th c t chức,
k t, tinh th i làm, kiên quy u tranh ch ng các bi u hi n tiêu c c, ỷ luậ ần đoàn kết, nói đi đôi vớ ết đấ ố ể ệ ự
lạc h u ậ trong đơn vị, ngăn chặ ững tác độn nh ng tiêu c c c a m t trái kinh tự ủ ặ ế thị trường vào đơn vị.
Thứ ba, đổ ức, phương pháp tổi mới hình th chức ho ng giáo d c giá trạt độ ụ ị đạo đức quân nhân
cho h c viên ọ
Để hình thành nhân cách người sĩ quan quân đội trong tương lai không ch thông qua nh ng kiỉ ữ ến
thức trong sách, vở đơn thuần mà ph i có các hoả ạt động thực tiễn phong phú và đa dạng, các hoạt
động chính tr xã hị ội trong nhà trường… để trang b cho h c viên các ki n thị ọ ế ức, kĩ năng hoạt động
c n thiầ ết. Qua đó, khích lệ học viên say mê với nghề, nh n thậ ức được ý nghĩa chính trị xã hội to lớn
c a nghủ ề ệ nghi p mà họ được đào tạo. Trong điều ki n hiệ ện nay, theo chúng tôi, các trường cần: (1)
Tổ chức cho h c viên tham gia th o luọ ả ận v giá trề ị đạo đức quân nhân nhằm t i cho h c viên ạo cơ hộ ọ
đưa ra suy nghĩ, hiểu bi t cế ủ ảa b n thân v ng chuề nhữ ẩn mực đạo đức quân nhân g n v i nghắ ớ ề nghiệp
quân s , tự ừ đó, học viên có th nâng cao sể ự nhận thức, kịp thời điều ch nh nhỉ ững suy nghĩ chưa đúng
đắn v các giá trề ị đạo đức quân nhân; (2) Tổ chức các buổi sinh ho t chính tr v i nhi u hình thạ ị ớ ề ức
khác nhau, như: bảng tin, băng rôn, biểu ng , xu t b n các t p chí, n i san cữ ấ ả ạ ộ ủa trường để giáo dục
đạo đức, giáo dục giá tr ị đạo đức quân nhân cho h c viên ngay t khi nhọ ừ ập trường; (3) Thông qua các
hoạt động tuyên truy n, nói chuyề ện l ch s , hoị ử ạt động giao lưu kết nghĩa… để xây d ng ý th c, lòng ự ứ
t ự hào đối với truy n thề ống của nhà trường, truyền thống của quân đội, truy n thề ống của dân t c; giúp ộ
h c viên có nhọ ận thức đứng đắn về giá trị đạo đức quân nhân.
Khoa h c xã h i Vi t Nam, s 1 - 2023 ọ ộ ệ ố
66
Thứ tư, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng t o trong quá trình t giáo d c, t rèn luy n, t ạ ự ụ ự ệ ự
định hướ đạo đứng giá trị c quân nhân của học viên
Để hình thành định hướ đạo đứ đòi hỏng giá trị c quân nhân i mỗ ọi h c viên không chỉ có nh n thậ ức
đầ ủy đ về giá tr ị đó mà đòi hỏi họ phải có nh ng trữ ải nghiệm để đánh giá, lự a chọn các giá trị t ừ đó có
niềm tin và hành động phù h p v i các giá tr mình l a ch n. Vi c hình thành giá tr c quân ợ ớ ị ự ọ ệ ị đạo đứ
nhân cho học viên để họ có th v n dể ậ ụng được vào h c t p và rèn luyọ ậ ện đòi hỏi tính tích c c và chự ủ
động rất cao i h c trong quá trình t giáo dở ngườ ọ ự ục. Các hoạt động nhà giáo d c t ụ ổ chức đòi hỏi học
viên c n có nh ng tìm tòi, khám phá, chầ ữ ủ động tham gia các hoạt động và có sự tương tác với gi ng ả
viên và tương tác lẫn nhau. Có như vậy, quá trình giáo d giá trục ị c quân nhân mđạo đứ ới chuyển hóa
thành quá trình tự giáo d c. T giáo dụ ự ục biểu hi tính chện ở ủ ng, tích c c, sđộ ự ự ỗ n lực của học viên là
m t yộ ếu tố rất quan trọng ảnh hưởng đến hiệu quả của giáo dụ đạc giá trị o c quân nhân. đứ
Hình thành định hướng giá trị đạo đức quân nhân đúng đắn cho học viên ph thuụ ộc rất l n vào ớ
khả năng tự giáo dục, tự rèn luyện c a chính h , nhủ ọ ững tác động c a các lủ ực lượng giáo d c ch là ụ ỉ
những y u t bên ngoài. N u h c viên không phát huy ế ố ế ọ được vai trò năng động, chủ quan trong tiếp
nhậ ựn và t giáo d c, t rèn luy n thì không thụ ự ệ ể hình thành được các giá trị đạo đức quân nhân một
cách vững chắc. Vi c t rèn luyệ ự ệ ẽn s giúp học viên tận dụng mọi cơ hội để chiếm lĩnh, hình thành các
giá trị đạ đứo c quân nhân và v n d ng các giá trậ ụ ị đạo đức quân nhân đó vào trong thực ti n cuễ ộc
s ng, thố ự ễc ti n hoạt động quân s sau này c a hự ủ ọc viên, đồng th i giúp cho s chuyờ ự ển hóa các giá tr ị
đạ ứo đ c quân nhân vốn t n tồ ại khách quan thành nhu cầu, động cơ vững ch c bên trong m i h c viên. ắ ỗ ọ
5. K t lu n ế ậ
Là nh ng k c n, b sung tr c ti cán b ững sĩ quan trong tương lai, lực lượ ế ậ ổ ự ếp cho đội ngũ ộ
quân độ ọc viên sĩ quan Quân độ nhà trười, h i nhân dân Việt Nam ngay từ khi còn ngồi trên ghế ng
ph i th c s v ng vàng v chính tr i v i s ng thành cả ự ự ữ ề ị, tư tưởng, đạo đức. Đó là tiền đề đố ớ ự trưở ủa
mỗi h c viên trong quá trình h c t p, rèn luy ng, là m t b m quan trọ ọ ậ ện cũng như khi ra trườ ộ ảo đả ọng
để ọ ệ ụ h c viên góp phần vào nhi m v xây dựng quân đội theo hướng “cách mạng, chính quy, tinh
nhu , t c hi n th c cho h i vệ ừng bướ ện đại”. Do đó, nâng cao nhậ ứ ọc viên các trường sĩ quan quân độ ề
giá tr c quân nhân là vi c làm h t s c c n thi t và ph c ti ng xuyên, nhị đạo đứ ệ ế ứ ầ ế ải đượ ến hành thườ ất
là trong b i c y m nh quá trình công nghi p hóa, hi c biố ảnh nước ta đang đẩ ạ ệ ện đại hóa, đặ ệt là trước
tác động của quá trình toàn c u hóa và Cách m ng công nghi p 4.0 hi n nay. ầ ạ ệ ệ
Tài liệu tham khảo
1. Đả ịng Cộng sản Việt Nam (2021), t.1, Nxb Chính trVăn kiện Đạ ội đại h i biểu toàn quốc lần thứ XIII,
quốc gia Sự thật, Hà Nội.
2. Phạm Minh H c, Thái Duy Tuyên (2011), ạ Định hướ con ngường giá trị i Việt Nam thời kỳ đổi mới và
h pội nhậ , Nxb Chính tr c gia S t, Hà Nị quố ự thậ ội.
3. Phạm Văn Nhuận (2007), Chuẩn m c quân nhân c i nhân dân Viực đạo đứ ủa Quân độ ệ ệt Nam hi n nay,
Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội.
4. Phạm Huy Thành (2017), “Vai trò củ đạo đứa giáo dục giá trị c truyền thống với sự phát triển nhân cách
sinh viên hi p chí 406 (k II). ện nay”, Tạ Giáo d cụ , số ỳ
5. Trần Ng c Tuân (2014), ọ Nâng cao ch ng giáo d n vất lượ ục đạo đức cho sĩ quan biên phòng ở đơ ị cơ
sở trong tình hình hi n nay, ệ Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội.
6. Trung tâm từ điển bách Khoa Quân sự (2004), Từ điển Bách khoa Quân sự Việt Nam, Nxb Quân đội nhân
dân, Hà N ội.
7. Viện Khoa học Xã h (2007), ội và Nhân văn Quân sự Định hướ đạo đứ uân nhân Quân động giá trị c q i
nhân dân Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế c tquố ế, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội.
Nguy n Duy Hoan ễ
67
| 1/9
| | Tải xuống

Có thể bạn quan tâm:

Preview text:


DOI: 10.56794/KHXHVN.1(181).59-66
Nhận thức về giá trị đạo đức quân nhân của học viên
ở các trường sĩ quan quân đội hiện nay Nguyễn Duy Hoan*
Nhận ngày 31 tháng 5 năm 2022. Chấp nhận đăng ngày 13 tháng 11 năm 2022.
Tóm tắt: Là những sĩ quan trong tương lai, lực lượng kế cận, bổ sung trực tiếp cho đội ngũ cán bộ quân
đội, học viên các trường sĩ quan quân đội ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường phải thực sự vững vàng về
chính trị, tư tưởng, đạo đức. Vì vậy, nâng cao nhận thức về giá trị đạo đức quân nhân là một nội dung hết sức
quan trọng trong giáo dục giá trị đạo đức quân nhân cho học viên ở các trường sĩ quan quân đội trong bối
cảnh hiện nay. Dựa trên dữ liệu khảo sát 412 học viên tại Trường Sĩ quan Chính trị, Trường Sĩ quan Lục
quân 1, Trường Sĩ quan Thông tin, tác giả đã đánh giá thực trạng nh ận thức về giá trị đạo đức quân nhân của
học viên các trường sĩ quan quân đội, từ đó đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục giá trị đạo
đức quân nhân cho học viên ở các trường sĩ quan quân đội trong bối cảnh hiện nay.
Từ khóa: Đạo đức, giá trị đạo đức, quân nhân, trường sĩ quan quân đội.
Phân loại ngành: Triết học
Abstract: Being future officers, the next force, directly supplementing the contingent of military officers,
cadets of military institutions right from the time they are stil in school must have political, ideological and
moral strength. Therefore, raising awareness of military moral values is a very important content in educating
military moral values for cadets in military institutions in the current context. Based on survey data of 412
cadets at Sĩ quan Chính trị school, Sĩ quan Lục quân school, Sĩ quan Thông tin school, the author assesses
the reality of the students' perception of military moral values in the military universities, thereby proposing a
number of measures to improve the effectiveness of military moral values education for trainees in military
universities in the current context.
Keywords: Moral, moral values, soldier, military university.
Subject classfication: Philosophy 1. Mở đầu
Trong suốt quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn coi con người là vốn quý nhất, là mục tiêu,
động lực, là yếu tố quyết định sự thành bại của sự nghiệp cách mạng và phát triển con người toàn
diện là nhiệm vụ trung tâm của cả hệ thống chính trị. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII khẳng
định: “Tiếp tục đổi mới đồng bộ mục tiêu, nội dung, chương trình, phương thức, phương pháp
giáo dục và đào tạo theo hướng hiện đại, hội nhập quốc tế, phát triển con người toàn diện, đáp
ứng những yêu cầu mới của phát triển kinh tế - xã hội, khoa học và công nghệ, thích ứng với
cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Chú trọng hơn giáo dục đạo đức, nhân cách, năng lực
sáng tạo và các giá trị cốt lõi, nhất là giáo dục tinh thần yêu nước, tự hào, tự tôn dân tộc, truyền
thống và lịch sử dân tộc, ý thức trách nhiệm xã hội cho các tầng lớp nhân dân, nhất là thế hệ trẻ;
giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa” (Đảng Cộng sản Việt Nam, 2021, tr.136). Đặc biệt, trong
bối cảnh hiện nay với nhiều thay đổi do tác động của toàn cầu hóa, kinh tế thị trường, bùng nổ
thông tin, Cách mạng công nghiệp 4.0… đã dẫn tới những thay đổi về giá trị và chuẩn mực đạo
đức xã hội. Có những thay đổi là cần thiết để thích ứng, giúp con người hòa nhập, phát triển,
* Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng. Email: duyhoan0511@gmail.com 59
Khoa học xã hội Việt Nam, số 1 - 2023
nhưng có những thay đổi là không mong muốn khi những bản sắc và giá trị đạo đức truyền thống
có nguy cơ mai một. Do đó, để giữ gìn, phát huy các giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc,
của “Bộ đội Cụ Hồ” trong giai đoạn hiện nay đòi hỏi các trường sĩ quan quân đội phải chăm lo
giáo dục, phát triển toàn diện phẩm chất nhân cách người sĩ quan cách mạng, trong đó giáo dục
giá trị đạo đức quân nhân cho học viên là nội dung quan trọng hàng đầu.
2. Các khái niệm cơ bản
Để đánh giá thực trạng nhận thức của học viên các trường sĩ quan quân đội về giá trị đạo đức
quân nhân, chúng ta cần làm rõ một số khái niệm công cụ như: quân nhân, đạo đức quân nhân, giá
trị đạo đức quân nhân.
“Quân nhân, gọi chung sĩ quan, hạ sĩ quan, binh sĩ, quân nhân chuyên nghiệp phục vụ trong quân
đội theo luật định” (Trung tâm từ điển bách Khoa Quân sự, 2004, tr.843). Quân nhân có nghĩa vụ,
quyền lợi theo luật nghĩa vụ quân sự, luật sĩ quan, các điều lệnh, điều lệ của quân đội và có nghĩa vụ,
quyền lợi của công dân quy định trong Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; chức
trách quân nhân được quy định trong Điều lệnh quản lý bộ đội. Như vậy, quân nhân là những công dân
đang phục vụ trong quân đội giữ cấp từ binh nhì đến cấp tướng, hay nói cách khác quân nhân gồm hạ sĩ
quan, binh sĩ, quân nhân chuyên nghiệp, sĩ quan sơ cấp, sĩ quan trung cấp, sĩ quan cao cấp. Quân nhân
trong Quân đội ta có yêu cầu rất cao về phẩm chất đạo đức và năng lực công tác.
Đạo đức quân nhân Quân đội ta là biểu hiện đặc thù của đạo đức cách mạng trong một tổ chức
quân đội cách mạng do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh dày công lãnh đạo,
giáo dục, rèn luyện, luôn mang trong mình bản chất giai cấp công nhân, tính cách mạng triệt để,
giàu chất nhân văn. Đạo đức đó đã góp phần to lớn tạo nên sức mạnh chính trị, tinh thần của Quân
đội ta để phấn đấu cho mục tiêu, lý tưởng cách mạng của Đảng là độc lập dân tộc, thống nhất Tổ
quốc, đưa cả nước tiến lên chủ nghĩa xã hội. Đạo đức quân nhân đã góp phần làm nên giá trị truyền
thống tốt đẹp của quân đội, hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ”.
Giá trị đạo đức quân nhân là “tính có ích, có ý nghĩa của những tư tưởng và hành vi đạo đức
cách mạng của cán bộ, chiến sĩ, chứa đựng trong những khuôn mẫu lý tưởng, quy tắc ứng xử,
chuẩn mực hành vi đạo đức quân nhân nhằm điều chỉnh và chuẩn hoá hành vi của quân nhân đem
lại lợi ích cho Tổ quốc, dân tộc, nhân dân” (P ạ
h m Văn Nhuận, 2007, tr.21).
Các giá trị đặc trưng, cốt lõi của đạo đức quân nhân gồm:
Nhóm các giá trị đạo đức chung, bao trùm, định hướng toàn bộ đời sống đạo đức quân nhân là lý
tưởng đạo đức. Tiêu biểu nhất trong nhóm này là các giá trị: Lòng trung thành vô hạn với Đảng, với
Tổ quốc và nhân dân (trung với nước, trung với Đảng, hiếu với dân); trung thành với lý tưởng độc lập
dân tộc và chủ nghĩa xã hội; sẵn sàng cống hiến, hy sinh cho lý tưởng cách mạng của Đảng...
Nhóm các giá trị đạo đức quân nhân gắn với đặc thù hoạt động quân sự của Quân đội ta. Tiêu
biểu nhất trong nhóm này là các giá trị: dũng cảm, hy sinh, mưu trí, sáng tạo, độc lập, tự chủ, đoàn
kết, yêu thương đồng chí, đồng đội, kỷ luật, quyết chiến, quyết thắng, năng động, dễ thích nghi,
khắc phục khó khăn hoàn thành mọi nhiệm vụ.. .
Nhóm các giá trị đạo đức quân nhân gắn với các hoạt động, sinh hoạt, quan hệ ứng xử của đời
sống quân nhân. Tiêu biểu nhất trong nhóm này là các giá trị: cần, kiệm, liêm, chính, khiêm tốn, giản
dị; ham học hỏi, cầu tiến bộ; tinh thần tập thể, hợp tác tương trợ; thẳng thắn, trung thực; sống có tình
nghĩa, nhân ái, vị tha, sẵn sàng giúp đỡ người khác... (Phạm Văn Nhuận, 2007).
Mỗi nhóm các giá trị đạo đức quân nhân vừa có tính độc lập tương đối, vừa có mối liên hệ
thống nhất trong nhân cách của người quân nhân cách mạng, gắn mục tiêu, lý tưởng cách mạng, lợi
ích chung với lợi ích riêng, đời sống sinh hoạt hàng ngày của mỗi quân nhân tạo ra cả diện rộng và
chiều sâu của hệ thống giá trị đạo đức quân nhân Quân đội ta. 60 Nguyễn Duy Hoan
Giá trị đạo đức quân nhân hình thành, phát triển là kết quả tổng hợp của nhiều yếu tố: tinh hoa giá
trị đạo đức truyền thống của dân tộc; tinh hoa giá trị đạo đức nhân loại; sự kết tinh những giá trị đạo
đức quân nhân được rút ra từ thực tiễn đấu tranh cách mạng kiên cường, bền bỉ của Quân đội ta. T uy
nhiên, do tác động từ mặt trái của nền kinh tế thị trường cũng như của xu thế toàn cầu hóa.. đã dẫn đến n ữ
h ng biển đổi mạnh mẽ về giá trị, thang giá trị, thước đo giá trị, định hướng giá trị của con
người nói chung và định hướng giá trị đạo đức của học viên ở các trường sĩ quan quân đội nói
riêng. Trong xã hội xuất hiện những mâu thuẫn, xung đột về giá trị trong đó có giá trị đạo đức.
Những mâu thuẫn về giá trị đạo đức cơ bản được xác định là: mâu thuẫn giữa việc lựa chọn các giá
trị đạo đức, giá trị tinh thần với các giá trị kinh tế, vật chất thực dụng; mâu thuẫn giữa việc lựa
chọn các giá trị văn hóa, đạo đức truyền thống với các giá trị hiện đại; mâu thuẫn giữa việc lựa
chọn các giá trị lợi ích cá nhân với các giá trị lợi ích tập thể; mâu thuẫn giữa giáo dục đạo đức được
tiến hành thường xuyên với hiệu quả giáo dục còn nhiều hạn chế... Những mẫu thuẫn, xung đột giá
trị này xuất hiện ở hầu hết các nhóm thanh niên, trong đó có học viên ở các trường sĩ quan quân
đội. Vì vậy, hơn bao giờ hết, quân đội càng phải chăm lo giáo dục, bồi dưỡng những giá trị đạo đức
quân nhân tốt đẹp cho học viên ở các trường sĩ quan quân đội, coi đó là một trong những nhiệm vụ,
nội dụng giáo dục cần được đặc biệt quan tâm nhằm góp phần giữ vững và phát huy đạo đức, nhân
cách “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới.
3. Thực trạng nhận thức về giá trị đạo đức quân nhân của học viên ở các trường sĩ quan quân đội
3.1. Khách thể khảo sát
Để đánh giá thực trạng nhận thức về vai trò, tầm quan trọng và nội dung định hướng giá trị đạo đức
quân nhân của học viên các trường sĩ quan quân đội hiện nay, tác giả đã tiến hành khảo sát với tổng số 412
học viên, gồm cả học viên đang học năm thứ nhất, thứ hai, thứ ba, thứ tư tại các trường: Trường Sĩ quan
Lục quân 1, Trường Sĩ quan Chính trị và Trường Sĩ quan Thông tin, trong đó Trường Sĩ quan Lục quân 1
đại diện cho các trường đào tạo sĩ quan chỉ huy tham mưu, Trường Sĩ quan Chính trị đại điện cho các
trường đào tạo cán bộ chính trị, Trường Sĩ quan thông tin đại diện cho các trường đào tạo cán bộ kỹ thuật trong quân đội.
Bảng 1: Bảng số liệu về khách thể khảo sát Học viên Số lượng Tỉ lệ % Thứ nhất 112 27,2 Thứ hai 110 26,7 Năm Thứ ba 110 26,7 Thứ tư 80 19,4
Trường Sĩ quan Lục quân 1 112 27,2 Trường
Trường Sĩ quan Chính trị 200 48,5 Trường Sĩ quan Thông tin 100 24,3
Nguồn: Khảo sát của tác giả.
3.2. Thực trạng nhận thức về vai trò, tầm quan trọng của giá trị đạo đức quân nhân của học
viên các trường sĩ quan quân đội
Thông qua khảo sát tại Trường Sĩ quan Lục quân 1, Trường Sĩ quan Chính trị, Trường Sĩ quan
Thông tin về vai trò của giá trị đạo đức quân nhân, kết quả khảo sát thu được: đa số học viên đã có 61
Khoa học xã hội Việt Nam, số 1 - 2023
nhận thức đúng đắn về giá trị đạo đức quân nhân, cụ thể: 93,5% học viên đã khẳng định giá trị đạo
đức quân nhân có vai trò, vị trí rất quan trọng; 6,5% học viên quan niệm là bình thường; không có
học viên nào cho là không quan trọng.
Ở các trường sĩ quan quân đội, giáo dục giá trị đạo đức quân nhân có vai trò hết sức quan trọng
bởi những lí do cơ bản sau (theo thứ tự tỉ lệ lựa chọn của học viên): 1. “Giá trị đạo đức quân nhân
là nhân tố cơ bản tạo nên sức mạnh chiến đấu của quân đội, của từng đơn vị và của mỗi cá nhân
cán bộ, chiến sĩ” (82,6%); 2. “Giá trị đạo đức quân nhân góp phần đấu tranh chống lại những quan
điểm, tư tưởng sai trái đặc biệt là chủ nghĩa cá nhân, bệnh tham lam, lười biếng, bệnh kiêu ngạo,
hám danh, ích kỷ...” (75,7%); 3. “Giá trị đạo đức quân nhân điều chỉnh lối sống, hành vi của quân
nhân phù hợp với yêu cầu khách quan của xã hội và quân đội” (67,7%); 4. “Giá trị đạo đức quân
nhân giúp người quân nhân có đạo đức cách mạng trong sáng, có tri thức toàn diện, tư duy tiến bộ,
có ý chí vươn lên không ngừng học tập” (54,6%)...
Bảng 2: Nhận thức của học viên các trường sĩ quan quân đội về giá trị đạo đức quân nhân Đánh giá Nội dung Rất quan Bình Không quan trọng thường trọng
1. Nhận thức về vị trí, vai trò của giá trị đạo đứ SL 385 27 0 quân nhân % 93,5 6,5 0
2. Giá trị đạo đức quân nhân là nhân tố cơ bản t SL 340 49 23
nên sức mạnh chiến đấu của quân đội, của từn
đơn vị và của mỗi cá nhân cán bộ, chiến sĩ % 82,6 11,7 5,6
3. Giá trị đạo đức quân nhân góp phần đấu tra SL 312 88 12
chống lại những quan điểm, tư tưởng sai trái đặc biệt
là chủ nghĩa cá nhân, bệnh tham lam, lười biếng % 75,7 21,3 3,0
bệnh kiêu ngạo, hám danh, ích kỷ...
4. Giá trị đạo đức quân nhân điều chỉnh lối sốn SL 279 126 7
hành vi của quân nhân phù hợp với yêu c
khách quan của xã hội và quân đội % 67,7 30,6 1,6
5. Giá trị đạo đức quân nhân giúp người quân nh SL 225 160 27
có đạo đức cách mạng trong sáng, có tri thức to
diện, tư duy tiến bộ, có ý chí vươn lên không ngừng % 54,6 38,9 6,5 học tập
6. Giá trị đạo đức quân nhân giúp người quân nh SL 215 169 28
có bản lĩnh chính trị vững vàng, vượt qua mọi kh % 52,2 41,1 6,7 khăn thử thách
Nguồn: Khảo sát của tác giả.
Như vậy, đa phần học viên các trường sĩ quan quân đội nhận thức đúng vai trò cũng như ý
nghĩa của giá trị đạo đức quân nhân; đây là cơ sở để mỗi học viên có ý chí quyết tâm vượt qua
mọi khó khăn để chiếm lĩnh tri thức trong học tập. Qua quá trình tiếp xúc, trao đổi với học viên,
chúng tôi nhận thấy: phần lớn học viên tích cực học tập, rèn luyện để hình thành các chuẩn mực
giá trị đạo đức quân nhân nhằm phát huy giá trị “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới. Tuy nhiên,
vẫn có học viên thờ ơ với chính trị; giảm sút niềm tin vào mục tiêu, lý tưởng của Đảng; đề cao 62 Nguyễn Duy Hoan
chủ nghĩa cá nhân, cơ hội, sống thực dụng, vi phạm kỷ luật, sùng bái đồng tiền; quay lưng, phủ
nhận các giá trị văn hóa truyền thống, đạo đức truyền thống tốt đẹp của dân tộc, của quân đội;
tiếp nhận xô bồ, thiếu chọn lọc các giá trị từ bên ngoài... Do vậy, hàng năm vẫn có trường hợp
học viên xin bỏ học (ra quân) giữa chừng ho ặc phải trả về địa phương do sức khỏe, phẩm chất
không đáp ứng được các nhiệm vụ học tập và rèn luyện... Vì vậy, hơn bao giờ hết, quân đội càng
phải chăm lo giáo dục, bồi dưỡng những giá trị đạo đức quân nhân tốt đẹp cho học viên ở các
trường sĩ quan quân đội, coi đó là một trong những nhiệm vụ, nội dụng giáo dục cần được đặc
biệt quan tâm nhằm góp phần giữ vững và phát huy truyền thống của Quân đội nhân dân Việt
Nam, đạo đức, nhân cách của “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới.
3.3. Thực trạng nhận thức về nội dung giá trị đạo đức quân nhân của học viên các trường sĩ quan quân đội
Qua khảo sát tại các nhà trường: Trường Sĩ quan Lục quân 1, Trường Sĩ quan Chính trị, Trường
Sĩ quan Thông tin, chúng tôi đã đặt ra câu hỏi: Theo đồng chí giá trị đạo đức quân nhân nào cần
phải có trong hoạt động quân sự để giáo dục cho học viên sĩ quan? Kết quả thu được theo thứ tự
như sau: 1. “Trung với Đảng, trung với nước, hiếu với dân” (93,5%); 2. “Yêu nước, sẵn sàng chiến
đấu, hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì cuộc sống hòa bình của nhân dân” (88,5%); 3. “Đoàn
kết tốt, kỷ luật nghiêm” (87,5%); 4. “Yêu thương đồng chí, đồng đội” (86%),...
Bảng 3: Nhận thức của học viên các trường sĩ quan quân đội về nội dung giá trị đạo đức quân nhân Đánh giá Nội dung Rất quan Bình Không quan trọng thường trọng SL 385 27 0
1. Trung với nước, trung với Đảng, hiếu với dân % 93,5 6,5 0 SL 360 45 7
2. Đoàn kết tốt, kỷ luật nghiêm % 87,5 10,9 1,6
3. Yêu nước, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì độc SL 365 38 9
lập, tự do của Tổ quốc, vì cuộc sống hòa bình c nhân dân % 88,5 9,3 2,2 SL 354 44 14
4. Yêu thương đồng chí, đồng đội % 86,0 10,6 3,4
5. Không phải rèn luyện vất vả trong quá trìn SL 171 157 27 học tập tại trường % 41,4 38,1 20,5
6. Có nhiều điều kiện được học tập nâng cao trìn SL 254 149 9
độ, thuận lợi trong việc thăng tiến công danh v quân hàm % 61,8 36,1 2,1 SL 337 67 8
7. Được rèn luyện, phát triển toàn diện % 81,9 16,3 1,8
8. Được công tác trong môi trường ổn định, có SL 212 146 54 lương cao % 51,4 35,5 13,1
Nguồn: Khảo sát của tác giả. 63
Khoa học xã hội Việt Nam, số 1 - 2023
Thực tế hiện nay, trong sự nghiệp đổi mới đất nước, trước xu thế toàn cầu hóa và hội nhập kinh
tế quốc tế, đại bộ phận học viên các trường sĩ quan quân đội đang ra sức chiếm lĩnh những giá trị
đạo đức tốt đẹp. Họ đã và đang chứng tỏ bản lĩnh, sức trẻ, sự sáng tạo và tinh thần dám nghĩ, dám
làm, dám chịu trách nhiệm; họ đang ra sức tu dưỡng, học tập và rèn luyện về mọi phương diện, tích
cực lao động sản xuất, tiến vào khoa học - công nghệ… để cùng với toàn Đảng, toàn dân thực hiện
công cuộc đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng một nước Việt Nam “Dân
giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Kết quả nghiên cứu cho thấy, đa số học viên có
nhận thức đúng đắn, đầy đủ về giá trị đạo đức quân nhân. Những giá trị được học viên lựa chọn và
đánh giá cao bao gồm các giá trị về chính trị - tư tưởng, nghề nghiệp quân sự.
Học viên năm thứ tư có nhận thức đầy đủ và sâu sắc hơn về các giá trị đạo đức quân nhân so với học
viên năm thứ hai, chẳng hạn: Học viên năm thứ hai lựa chọn giá trị: “Trung với Đảng, trung với nước,
hiếu với dân” (84,2%), tiếp theo là: “Yêu nước, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì độc lập ,tự do của Tổ
quốc, vì cuộc sống hòa bình của nhân dân” (81,9%); trong khi học viên năm thứ tư lựa chọn hai giá trị
này cao hơn với tỉ lệ tương ứng là 94,3% và 91,7%. Điều này cho thấy, quá trình giáo dục, đào tạo đặc
biệt là giáo dục giá trị đạo đức quân nhân đã có tác động tích cực đến nhận thức của học viên.
Tuy nhiên, do tác động từ mặt trái của nền kinh tế thị trường cũng như của xu thế toàn cầu hóa
và đặc biệt, do không nghiêm túc trong rèn luyện... Nhận thức về giá trị đạo đức quân nhân của một
bộ phận học viên vẫn còn những biểu hiện sai lệch. Một số đồng chí học viên có suy nghĩ vào quân
đội để thăng quan, tiến chức, để kiếm được nhiều tiền; thậm chí, có trường hợp phai nhạt lý tưởng,
tuyệt đối lợi ích vật chất, lợi ích cá nhân, vi phạm kỷ luật… phải cho ra quân. Cụ thể, có 61,8% học
viên được hỏi cho rằng môi trường quân đội “Có nhiều điều kiện được học tập nâng cao trình độ,
thuận lợi trong việc thăng tiến công danh và quân hàm”; “Được công tác trong môi trường ổn định,
có lương cao” (51,4%); “Không phải rèn luyện vất vả trong quá trình học tập tại trường” (41,4%)...
Đây là vấn đề rất cần các nhà quản lý, nhà giáo dục cần quan tâm, định hướng.
Giá trị đạo đức quân nhân luôn luôn vận động, biến đổi cùng sự phát triển của đất nước, sự
nghiệp xây dựng quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại. Chính thực tiễn đó
đã khẳng định tính bền vững, trường tồn của nhiều giá trị đạo đức truyền thống; đồng thời xuất
hiện những giá trị mới, phù hợp với sự phát triển chung của đất nước và yêu cầu xây dựng, phát
triển của quân đội trong giai đoạn mới. Chính vì vậy, định hướng giáo dục giá trị đạo đức quân
nhân cho học viên sĩ quan trong bối cảnh hiện nay cần đảm bảo tính kế thừa những hạt nhân hợp lý
trong giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc, của quân đội; đồng thời bảo đảm tính phát triển, tiếp
nhận các giá trị đạo đức mới, tiến bộ của nhân loại, nhất là trước tác động của cuộc Cách mạng
công nghiệp lần thứ tư.
4. Một số kiến nghị và giải pháp
Qua phân tích xã hội học cho thấy, những giá trị đạo đức quân nhân được học viên lựa chọn,
hướng tới là những giá trị cốt lõi trong đạo đức quân nhân. Đây là cơ sở quan trọng giúp các trường
sĩ quan quân đội xây dựng chương trình, kế hoạch giáo dục giá trị đạo đức quân nhân cho học viên
nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực quân sự đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của quân đội trong
giai đoạn mới. Trên cơ sở thực trạng, tác giả đề xuất một số giải pháp góp phần định hướng giá trị
đạo đức quân nhân cho học viên ở các trường sĩ quan quân đội hiện nay như sau:
Thứ nhất, đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục về giá trị đạo đức quân nhân nhằm hình thành định
hướng giá trị đạo đức đúng đắn cho học viên ở các trường sĩ quan quân đội
Tuyên truyền, giáo dục về giá trị đạo đức quân nhân có vai trò hết sức quan trọng trong hình thành
định hướng giá trị đạo đức đúng đắn cho học viên. Hoạt động tuyên truyền, giáo dục về giá trị đạo đức 64 Nguyễn Duy Hoan
quân nhân cần đảm bảo các yêu cầu như: kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục giá trị đạo đức quân nhân với
giáo dục chính trị, tư tưởng và giáo dục pháp luật cho học viên; giáo dục giá trị đạo đức quân nhân cho
học viên phải gắn với giữ gìn, phát huy, hoàn thiện nhân cách “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời kỳ mới; giáo
dục giá trị đạo đức quân nhân cho học viên phải phù hợp với đặc điểm tâm, sinh lý của học viên trong
bối cảnh xã hội hiện đại; đấu tranh và khắc phục với những hiện tượng và hành vi “lệch chuẩn” về đạo
đức trong một bộ phận học viên.
Chủ thể giáo dục giá trị đạo đức quân nhân cho học viên là giảng viên và cán bộ quản lý học
viên cần đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, giáo dục để nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho
học viên về tầm quan trọng của giá trị đạo đức quân nhân. Thông qua hoạt động tuyên truyền, giáo
dục sẽ làm cho học viên nhận thức rõ đâu là những giá trị đạo đức quân nhân cần phải giữ gìn, kế
thừa, phát triển, đâu là những giá trị cần phải đấu tranh loại bỏ ra khỏi đời sống, từ đó, hình thành
trong mỗi học viên có những suy nghĩ, hành động đúng với chuẩn mực đạo đức, có mục tiêu, ý
nghĩ rõ ràng trong tự giáo dục, tự rèn luyện để trở thành những quân nhân cách mạng, có phẩm
chất đạo đức, lối sống trong sạch, lành mạnh, giản dị.
Thứ hai, tăng cường phối hợp các lực lượng giáo dục trong quá trình giáo dục giá trị đạo đức
quân nhân cho học viên
Để quá trình giáo dục giá trị đạo đức quân nhân có hiệu quả, cần xây dựng tổ chức Đảng, tổ
chức Đoàn thanh niên, tổ chức chỉ huy có đủ năng lực lãnh đạo, chỉ huy và xây dựng đội ngũ cán
bộ lãnh đạo, chỉ huy gương mẫu làm cơ sở rất quan trọng trong việc bồi dưỡng, xây dựng các
chuẩn mực giá trị đạo đức quân nhân cho học viên. Với tư cách là chủ thể giáo dục, giảng viên, cán
bộ quản lý là những người trực tiếp thực hiện công tác giáo dục học viên. Thông qua hoạt động
giáo dục, các chủ thể từng bước hướng dẫn học viên tiếp nhận, lựa chọn một cách khoa học các giá
trị để hình thành “chuẩn giá trị”, vừa bảo đảm tính chuẩn mực, vừa phù hợp với mục tiêu yêu cầu đào tạo.
Cấp ủy, chỉ huy các cấp, giảng viên các trường sĩ quan quân đội có vai trò quyết định đến kết
quả thực hiện nhiệm vụ, xây dựng đơn vị và ảnh hưởng trực tiếp tới kết quả giáo dục nhân cách học
viên. Họ là tấm gương sáng, mẫu mực cho học viên noi theo về bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo
đức, ý thức trách nhiệm; về năng lực trí tuệ, phương pháp, tác phong công tác; về ý thức tổ chức,
kỷ luật, tinh thần đoàn kết, nói đi đôi với làm, kiên quyết đấu tranh chống các biểu hiện tiêu cực,
lạc hậu trong đơn vị, ngăn chặn những tác động tiêu cực của mặt trái kinh tế thị trường vào đơn vị.
Thứ ba, đổi mới hình thức, phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục giá trị đạo đức quân nhân cho học viên
Để hình thành nhân cách người sĩ quan quân đội trong tương lai không chỉ thông qua những kiến
thức trong sách, vở đơn thuần mà phải có các hoạt động thực tiễn phong phú và đa dạng, các hoạt
động chính trị xã hội trong nhà trường… để trang bị cho học viên các kiến thức, kĩ năng hoạt động
cần thiết. Qua đó, khích lệ học viên say mê với nghề, nhận thức được ý nghĩa chính trị xã hội to lớn của nghề ngh ệ
i p mà họ được đào tạo. Trong điều kiện hiện nay, theo chúng tôi, các trường cần: (1)
Tổ chức cho học viên tham gia thảo luận về giá trị đạo đức quân nhân nhằm tạo cơ hội cho học viên
đưa ra suy nghĩ, hiểu biết của bản thân về những chuẩn mực đạo đức quân nhân gắn với nghề nghiệp
quân sự, từ đó, học viên có thể nâng cao sự nhận thức, kịp thời điều chỉnh những suy nghĩ chưa đúng
đắn về các giá trị đạo đức quân nhân; (2) Tổ chức các buổi sinh hoạt chính trị với nhiều hình thức
khác nhau, như: bảng tin, băng rôn, biểu ngữ, xuất bản các tạp chí, nội san của trường để giáo dục
đạo đức, giáo dục giá trị đạo đức quân nhân cho học viên ngay từ khi nhập trường; (3) Thông qua các
hoạt động tuyên truyền, nói chuyện lịch sử, hoạt động giao lưu kết nghĩa… để xây dựng ý thức, lòng
tự hào đối với truyền thống của nhà trường, truyền thống của quân đội, truyền thống của dân tộc; giúp
học viên có nhận thức đứng đắn về giá trị đạo đức quân nhân. 65
Khoa học xã hội Việt Nam, số 1 - 2023
Thứ tư, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo trong quá trình tự giáo dục, tự rèn luyện, tự
định hướng giá trị đạo đức quân nhân của học viên
Để hình thành định hướng giá trị đạo đức quân nhân đòi hỏi mỗi học viên không chỉ có nhận thức đầy ủ
đ về giá trị đó mà đòi hỏi họ phải có những trải nghiệm để đánh giá, lựa chọn các giá trị từ đó có
niềm tin và hành động phù hợp với các giá trị mình lựa chọn. Việc hình thành giá trị đạo đức quân
nhân cho học viên để họ có thể vận dụng được vào học tập và rèn luyện đòi hỏi tính tích cực và chủ
động rất cao ở người học trong quá trình tự giáo dục. Các hoạt động nhà giáo dục tổ chức đòi hỏi học
viên cần có những tìm tòi, khám phá, chủ động tham gia các hoạt động và có sự tương tác với giảng
viên và tương tác lẫn nhau. Có như vậy, quá trình giáo dục g
iá trị đạo đức quân nhân mới chuyển hóa
thành quá trình tự giáo dục. Tự giáo dục biểu hiện ở tính chủ động, tích cực, sự nỗ lực của học viên là
một yếu tố rất quan trọng ảnh hưởng đến hiệu quả của giáo dục giá trị đạo đức quân nhân.
Hình thành định hướng giá trị đạo đức quân nhân đúng đắn cho học viên phụ thuộc rất lớn vào
khả năng tự giáo dục, tự rèn luyện của chính họ, những tác động của các lực lượng giáo dục chỉ là
những yếu tố bên ngoài. Nếu học viên không phát huy được vai trò năng động, chủ quan trong tiếp
nhận và tự giáo dục, tự rèn luyện thì không thể hình thành được các giá trị đạo đức quân nhân một
cách vững chắc. Việc tự rèn luyện ẽ
s giúp học viên tận dụng mọi cơ hội để chiếm lĩnh, hình thành các
giá trị đạo đức quân nhân và vận dụng các giá trị đạo đức quân nhân đó vào trong thực tiễn cuộc
sống, thực tiễn hoạt động quân sự sau này của học viên, đồng thời giúp cho sự chuyển hóa các giá trị đạo ứ
đ c quân nhân vốn tồn tại khách quan thành nhu cầu, động cơ vững chắc bên trong mỗi học viên. 5. Kết luận
Là những sĩ quan trong tương lai, lực lượng kế cận, bổ sung trực tiếp cho đội ngũ cán bộ
quân đội, học viên sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường
phải thực sự vững vàng về chính trị, tư tưởng, đạo đức. Đó là tiền đề đối với sự trưởng thành của
mỗi học viên trong quá trình học tập, rèn luyện cũng như khi ra trường, là một bảo đảm quan trọng
để học viên góp phần vào nhiệm vụ xây dựng quân đội theo hướng “cách mạng, chính quy, tinh
nhuệ, từng bước hiện đại”. Do đó, nâng cao nhận thức cho học viên các trường sĩ quan quân đội về
giá trị đạo đức quân nhân là việc làm hết sức cần thiết và phải được tiến hành thường xuyên, nhất
là trong bối cảnh nước ta đang đẩy mạnh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đặc biệt là trước
tác động của quá trình toàn cầu hóa và Cách mạng công nghiệp 4.0 hiện nay.
Tài liệu tham khảo 1.
Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, t.1, Nxb Chính trị
quốc gia Sự thật, Hà Nội. 2.
Phạm Minh Hạc, Thái Duy Tuyên (2011), Định hướng giá trị con người Việt Nam thời kỳ đổi mới và
hội nhập, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội. 3.
Phạm Văn Nhuận (2007), Chuẩn mực đạo đức quân nhân của Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay,
Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội. 4.
Phạm Huy Thành (2017), “Vai trò của giáo dục giá trị đạo đức truyền thống với sự phát triển nhân cách
sinh viên hiện nay”, Tạp chí Giáo dục, số 406 (kỳ II). 5.
Trần Ngọc Tuân (2014), Nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho sĩ quan biên phòng ở đơn vị cơ
sở trong tình hình hiện nay, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội. 6.
Trung tâm từ điển bách Khoa Quân sự (2004), Từ điển Bách khoa Quân sự Việt Nam, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội . 7.
Viện Khoa học Xã hội và Nhân văn Quân sự (2007), Định hướng giá trị đạo đức quân nhân Quân đội
nhân dân Việt Nam trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế, Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội. 66 Nguyễn Duy Hoan 67