Ôn tập môn Mỹ thuật đại cương: Câu hỏi và trả lời | Đại học Kiến trúc Thành phố Hồ Chí Minh

lOMoAR cPSD| 59256994 MĨ THUẬT ĐẠI CƯƠNG
Đề cương ôn tập môn: Mỹ học đại cương
Câu 1: Đối tượng nghiên cứu của Mỹ học? Ý nghĩa thực tiễn của việc tìm hiểu và nghiên cứu mỹ học? Trả lời:
• Đối tượng nghiên cứu của Mỹ Học:
- Nghiên cứu những quy luật cơ bản và phổ biến nhất của đời sống thẩm mỹ, cụ thể là những quy luật chung của các mối
quan hệ thẩm mỹ của con người với hiện thực, những quy luật chung của nghệ thuật với tư cách hình thái biểu hiện tập trung
nhất mối quan hệ thẩm mỹ ấy. - Nghiên cứu những quy luật cơ bản của quá trình hình thành và phát triển các năng lực cảm
thụ và sáng tạo thẩm mỹ nói chung cũng như những năng lực cảm thụ và sáng tạo nghệ thuật nói riêng.( những quy luật
chung của công tác giáo dục thẩm mỹ).
• Ý nghĩa thực tiễn của việc tìm hiểu và nghiên cứu mỹ học: -
Đối với cá nhân: Con người luôn có nhu cầu thẩm mỹ và luôn muốn tiến hành các hoạt động thẩm mỹ để thỏa mãn
nhu cầu ấy nhưng phần lớn các hoạt động ấy là tự phát. Muốn cho hành động là tự giác, con người cần có hiểu biết về đời
sống thẩm mỹ. Trong quá trình giao lưu văn hóa đang diễn ra hết sức mạnh mẽ ngày nay, cá nhân cần trang bị những hiểu
biết đúng đắn, bản lĩnh và có thái độ sống đúng đắn. -
Đối với người cán bộ văn hóa, nhiệm vụ của họ là bảo tồn, lưu giữ, truyền bá giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc và
nhân loại. Để làm tốt trọng trách của mình, con người cần có tri thức về thẩm mỹ.
Câu 2: Khái niệm quan hệ thẩm mỹ? Những điều kiện hình thành quan hệ thẩm mỹ? Trả lời:
• Khái niệm quan hệ thẩm mỹ:
Quan hệ thẩm mỹ là một loại quan hệ xã hội của con người, được hình thành trong quá trình hoạt động thực tiễn “ nhân hóa
tự nhiên”. Đây là loại quan hệ đồng hóa thế giới về phương diện thẩm mỹ, tôn trọng tính hài hòa -toàn vẹnbiểu cảm của thế
giới và biểu hiện sự phát triển tự do các năng lực bản chất của con người.
Nói cách khác, nó là quan hệ giữa chủ thể thẩm mỹ và khách thể thẩm mỹ. • Bản chất của QHTM:
-Tính toàn vẹn: biểu hiện trên nhiều lĩnh vực như lao động, học tập, vui chơi…
-Tính hài hòa: Là hài hòa giữa con người với thời gian. Giữa mục đích xã hội với các quy luật của tự nhiên( Không phải là sự
hài hòa theo kiểu toán học).
-Tính biểu cảm: Là sự thể hiện của qu luật thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập, tạo nên ấn tượng đa chiều, phức điệu về thời gian.
- Tính tự do: Biểu hiện khi con người biết hài hòa lợi ích của mình với các quy luật của tự nhiên. Tự do trong cảm thụ, đánh giá, sáng tạo. lOMoAR cPSD| 59256994
• Những điều kiện hình thành QHTM:
- Điều kiện của CTTM (tất cả mọi người):
+ Con người muốn trở thành CTTM phả là con người sinh ra và trưởng thành trong xã hội.
+ Có điều kiện tâm- sinh lý ổn định, thuận lợi. •
Tâm lý: trong trạng thái vô tư, không vụ lợi. +Sinh lý: con người phải có các giác quan nhạy bén, đặc biệt là mắt và
tai. (tạo nên khoảng cách cần thiết để con người có cảm xúc vô tư, trong sáng). •
Có ý thức thẩm mỹ phát triển: Cần có ý thức thẩm mỹ chuyên biệt( hiểu biết sâu sắc ngôn ngữ đặc trưng của các loại
hình giá trị nhất định). -Con người đang tiến hành các hoạt động thẩm mỹ, - Điều kiện của KTTM: •
Sự vật phải tồn tại cụ thể, khách quan mà con người có thể nhận thức được bằng các giác quan. •
Phải có sức hấp dẫn thẩm mỹ: Cấu trúc hình thức và nội dung đặc biêt; mối tương quan giữa sự vật, hiện tượng với môi trường xung quanh. •
gây được rung cảm, cảm xúc cho con người. •
sự vật, hiện tượng phải đang được con người tiến hành các HĐTM.
- Điều kiện để QHTM diễn ra: •
con người đủ điều kiện là CTTM phải tiếp xúc trực tiếp với sự vật, hiện tượng đủ đk là KTTM. -Đk bên trong: Sức
hấp dẫn của KTTM phải không ngừng tăng lên, năng lực tinh thần của CTTM không ngừng phát triển. •
ĐK bên ngoài: môi trường tự nhiên và môi trường xã hội thuận lợi để QHTM diễn ra.
Câu 3: những tính chất cơ bản của quan hệ thẩm mỹ? Trả lời: 1.Tính xã hội.
- QHTM là một qh xh do con người xã hội làm ra và hưởng thụ.
- QHTM là qh xh, con người luôn đứng trên lợi ích xh để đánh giá. Vd: cái đẹp là cái có ích, chân thiện, bền, chắc, tốt… a. tính dân tộc
Về mặt khách quan, đời sống mỗi dân tộc trở thành những đối tượng nghiên cứu, chính đời sống xã hội mỗi vùng miền khác
nhau đã tạo nên những vùng thẩm mỹ khác nhau.
Về mặt chủ quan, người nghệ sỹ- người góp sức đắc lực trong sáng tạo và đánh giá các giá trị thẩm mỹ, là con đẻ của dân tộc
nhất định, bằng cách nói, cách cảm, cách nghĩ của mình, họ sẽ biểu hiện tính dân tộc trên nhiều hình thức khác nhau với
những nội dung xoay quanh vấn đề về dân tộc họ. Qua đó biểu hiện tinh thần và cốt cách mỗi dân tộc.
*Lưu ý: Phân biệt tính dân tộc với tính truyền thống và mqh giữa tính dân tộc và tính nhân loại: lOMoAR cPSD| 59256994
- Tính dân tộc chỉ bảo lưu những giá trị văn hóa tốt đẹp. Tính truyền thống bên cạnh những yếu tố tích cực còn có cả yếu tố
tiêu cực. - MQH giữa tính d tộc và tính nhân loại: tính dân tộc là thuộc tính của bất cứ tác phẩm nào. Tính nhân loại là phẩm
chất mà 1 tác phẩm nào đó muốn vươn tới. Nguyên nhân: Mỗi dân tộc có 1 sự khác biệt về đk tự nhiên,đk kinh tế, trình độ
văn hóa, tín ngưỡng,… dẫn đến sự khác biệt về quan niệm thẩm mỹ. b. tính giai cấp: - Biểu hiện:
+ Trong cuộc sống: trang phục, màu sắc, vẻ đẹp của người phụ nữ… +
trong nghệ thuật: biểu hiện ở hình thức và nội dung tác phẩm.
*Lưu ý: giữa các giai cấp khác nhau thì quan niệm thẩm mỹ cũng có sự ảnh hưởng lẫn nhau, giống nhau khi đứng trước
những hiện tượng không liên quan gì đến quyền lợi kinh tế, thiên nhiên, đồ vật hay những tác phẩm nghệ thuật.
Nguyên nhân: Mỗi giai cáp khác nhau có đk kinh tế, trình độ văn hóa, địa vị chính trị khác nhau dẫn đến sự # biệt trong quan
niệm thẩm mỹ của các giai cấp. Mặt khác, trong những người cùng 1 giai cấp có quan niệm thẩm mỹ có nhiều điểm tương
đồng do chịu nhiều ảnh hưởng chung. c. Tính thời đại:
- Nguyên nhân: Mỗi thời đại có sự # biệt về trình độ kt, khkt, tôn giáo, tín ngưỡng… dẫn đến sự # nhau trong quan niệm thẩm
mỹ của mỗi thời đại. - Biểu hiện:
+ sự thay đổi trong quan niệm thẩm mỹ của mỗi thời đại, thể hiện trong nhiều lĩnh vực của cuộc sống.
+” Mốt”là sự thể hiện sinh động của tính thời đại. Ví dụ: Quan niệm về vẻ đẹp của con người thời cổ đại là phồn thực, sự
đầy đặn. Quan niệm thời trung cổ là sự gầy gò, con người có gò má cao, con mắt trũng sâu, u buồn. Quan niệm thời phục
hưng là sự đối diện, dám nhìn thẳng, dám đối diện với tình yêu trong sáng, khát vọng hướng tới điều tốt đẹp trong cuộc
sống. d. tính nhân loại:
-Nguyên nhân: con người ở đâu cũng có nhu cầu về cái đẹp, luôn muốn thỏa mãn và chiếm hữu. -Biểu hiện: Đối với các hiện
tượng là thiên nhiên, đồ vật con người thường đánh giá giống nhau.
2. tính cụ thể,cảm tính
- chủ thể thẩm mỹ thu nhận trực tiếp những thông tin từ khách thể thẩm mỹ.ví dụ đường nét, màu sắc…
- trong các giác quan, hai giác quan quan trọng nhất là mắt và tai.
+ giúp thu nhận thông tin nhiều nhất về thế giới.
+ tạo ra khoảng cách cần thiết giữa con người và đối tượng để con người giữ được tâm lý vô tư, trong sáng, không vụ lợi.
- Độ tinh, độ thính về mặt tinh thần quan trọng hơn độ tinh, độ thính về mặt sinh học.Đó là kết quả của quá trình hoạt động thẩm mỹ. lOMoAR cPSD| 59256994
- lý tính được tích đọng trong cảm tính lý trí ,trí tuệ của con người được thểhiện trong đánh giá, hình dung, liên tưởng của con người.
- tính chất cụ thể, cảm tính đặc trưng trong phương thức tư duy và hìnhthức phản ánh của nghệ thuật. ví dụ : người nghệ sỹ tư
duy hình tượng đểbiểu hiện hình tượng. 3. tính chất tình cảm
( do con người luôn bày tỏ tình cảm ).
Chủ thể thẩm mỹ thường thể hiện tình cảm của mình trước đối tượng
+ có thể là tình yêu cái đẹp +căm ghét cái xấu, cái hài.
- tình cảm thuộc tâm lý ổn định bền vững (trong tâm lý), thể hiện ra bên ngoài thông qua cảm xúc.
- Vai trò quan trọng trong điều khiển, chi phối hành vi đạo đức của con người.
- Tình cảm thẩm mỹ thể hiện thông qua trạng thái cảm xúc cụ thể,
- Tình cảm là thuộc tính thì cảm xúc là trạng thái.
* Tình cảm có sự chi phối cuả lý trí và gắn liền với lý trí.
- trình độ, kinh nghiệm, học vấn ảnh hưởng tới mức nông sâu của tình cảm.
* Tính chất cá nhân có sự gắn bó mật thiết với tính chất xã hội.
- tình cảm xã hội ảnh hưởng được tích đọng trong tình cảm cá nhân.
-Tình cảm cá nhân làm cho tình cảm xã hội thêm phong phú.
Ví dụ : tình cảm xã hội: lòng yêu nước là một truyền thống quý báu của dân tộc. Tình cảm cá nhân: thể hiện trong trạng thái
khác nhau: yêu nước, ghét kẻ thù, dũng cảm trong đấu tranh.
* tính chất tình cảm trong nghệ thuật:
- tình cảm chi phối đến mọi khâu trong hoạt động của người nghệ sĩ.. Tình cảm trở thành động lực, là chất men sáng tạo , thúc
đẩy hành vi sáng tạo của người nghệ sĩ.
* Tình cảm còn trở thành nội dung của tác phẩm mà nó in đậm trong tác phẩm.
* tình cảm còn ảnh hưởng đến chất lượng tác phẩm.
- đối với người cảm thụ tác phẩm: tình cảm là động lực thúc đẩy công chúng đến với tác phẩm và cảm xúc trong tác phẩm.
- Đối với người phê bình nghệ thuật, tình cảm giúp họ nhận ra cái hay, cái đẹp của tác phẩm. Đó là vấn đề của trực giác. lOMoAR cPSD| 59256994
i chung và nghệ thuật nói riêng. Nó là sức mạnh của quan hệ
thẩm mỹ và nghệ thuật so với các quan hệ xã hội khác ví nó đối với con người bằng tình cảm, do đó nó thay đổi nhận thức
của con người bằng tình cảm.
Tổng kết: Cấu trúc của quan hệ thẩm mỹ bao gồm 2 bộ phận:
+ Bản chất của QHTM được tìm hiểu trên 3 phương diện: QHXH, QH giá trị (đẹp- xấu) và tôn trọng tính hài hòa biểu cảm của thế giới.
+ Những tính chất của QHTM và vị trí của từng tính chất xh ảnh hưởng tới bản chất cốt lõi của QHTM.
Câu 4: Bản chất cái Đẹp? Phân biệt khái niệm cái đẹp với các khái niệm cái Đẹp với các khái niệm “
cái có ích”, “cái chân”, “cái thiện”, “cái gây khoái cảm”, “vẻ đẹp”? Trả lời: a. Bản chất cái đẹp:
- Cái đẹp giữ vị trí trung tâm. Do cái đẹp có vai trò quan trọng trong cuộc sống của con người, cái đẹp gắn liền với bản chất của con người.
- Quan niệm về cái đẹp thể hiện bước phát triển cao trong tư duy nhân loại**
- Định nghĩa về cái đẹp rất khó, “cái đẹp là thể dục của tâm hồn”, “cái đẹp là sự mời gọi của hạnh phúc”.Bởi lẽ:
+cái đẹp phụ thuộc yếu tố chủ quan. Nó đến trong cảm giác nên khó đưa ra định nghĩa thẩm mỹ của nó.
+ Cái đẹp tồn tại trong mọi lĩnh vực của cuộc sống: thiên nhiên, con người, lao động, chiến đấu do đó không có được 1 căn
cứ chung về đánh giá cho mọi cái đẹp.
b. Phân biệt cái đẹp với các khái niệm khác:
• Phân biệt cái đẹp với cái có ích:
Cái đẹp nào cũng mang tính có ích nhưng mọi cái có ích chưa chắc đã là cái đẹp. Muốn trở thành cái đẹp thì cái có ích phải
có sức hấp dẫn về mặt thẩm mỹ.
• Phân biệt cái đẹp với cái chân, cái thiện:
Cái đẹp nào cũng mang bản chất của cái tốt và cái thật. Nhưng mọi cái thật và cái tốt chưa chắc đã là cái đẹp. Cũng như cái
có ích, muốn trở thành cái đẹp thì cá thật và cái tốt cần phải có sức hấp dẫn thẩm mỹ.
• Phân biệt cái đẹp với vẻ đẹp:
Khi nói tới cái đẹp là chúng ta tiến hành đánh giá thẩm mỹ về đối tượng 1 cách toàn diện cả về nội dung lẫn hình thức. Còn
khi nói tới vẻ đẹp thì chúng ta mới chỉ dừng lại đánh giá về mặt hình thức bên ngoài của đối tượng. Trong tiếng Việt, khái
niệm vẻ đẹp đồng nghĩa với khái niệm cái xinh.
• Phân biệt cái đẹp với cái có khả năng gây khoái cảm: lOMoAR cPSD| 59256994
Cái đẹp nào cũng có khả năng gây khoái cảm, nhưng mọi cái có khả năng gây khoái cảm chưa chắc đã là cái đẹp. Khoái cảm
mà cái đẹp mang lại cho con người là khoái cảm tinh thần, thẩm mỹ trong sáng, lành mạnh chứ không phải là khoái cảm sinh
lý hay vật chất thô thiển.
Câu 5: Trình bày các lĩnh vực biểu hiện của cái Đẹp? Trả lời:
• trong lao động- sáng tạo:
Mỹ học Mác xít quan niệm rằng lao động sáng tạo là nguồn gốc nảy sinh, là cơ sở tồn tại, là động lực thúc đẩy sự phát triển
của mọi cái đẹp trong cuộc sống. Chính lao động, sáng tạo đã sản sinh ra con người và hoàn thiện con người với tư cách là
chủ thể thẩm mỹ, Chủ thể của nhận thức và sự đánh giá cái đẹp.Cũng nhờ có lao động mà con người đã sáng tạo ra mọi giá trị
vật chất, tinh thần đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển của xã hội mà trong đó có rất nhiều sự vật, hiện tượng được đánh giá
là đẹp.Chấm dứt lao động thì cả con người và xã hội loài người sẽ bị triệt tiêu. Mọi cái đẹp trong cuộc sống không có cơ sở
để tồn tại. - Trong thế giới tự nhiên, những hình tượng tự nhiên thuần túy tuy không phải là sản phẩm của lao động sáng tạo
nhưng từ hàng ngàn đời nay chúng vẫn trực tiếp hay gián tiếp tham gia vào quá trình sáng tạo của con người và đc coi như bộ
phận hợp thành của các tiến trình lao động xã hội nên vẫn được con người nhận thức và đánh giá vào hoạt động thẩm
mỹ.Song chỉ thực sự là đẹp đối với hiện tượng tự nhiên nào vừa gắn với lợi ích vừa mang lại khoái cảm thẩm mỹ cho người lao động.
- Cái đẹp của con người: Con người đẹp là con người được đánh giá thẩm mỹ cả về nội dung lẫn hình thức.
+ Xét về nội dung: con người đẹp là con người có sự phát triển toàn diện và hài hòa về nhân cách ( trí, đức, thể, mỹ).
+Xét về hình thức: vẻ đẹp của con người được toát lên từ vẻ đẹp hình thể cùng với vẻ đẹp là kết quả của nghệ thuật sử dụng
trang phục và đồ trang sức.
- Cái đẹp trong nghệ thuật: Các đẹp trong nghệ thuật được tạo nên bởi cái hay, cái đẹp của các tác phẩm nghệ thuật cụ thể.1 tp
nghệ thuật cụ thể hay và đẹp cần được đánh giá thẩm mỹ toàn diện cà nội dung lẫn hình thức.
+ Về nội dung: tp phản ánh hiện thực đời sống chân thực, sâu sắc, mang tư tưởng tiến bộ.
+ Về hình thức, tp có 1 kết cấu hợp lý, chặt chẽ, giúp tác giả thể hiện đầy đủ và sâu sắc nội dung tp, đồng thời mang lại khoái
cảm TM cho ng thưởng thức.
Câu 6: Vì sao nói cái đẹp là phạm trù cơ bản giữ vị trí trung tâm trong hệ thống các phạm trù mỹ học? Trả lời:
Cái đẹp là phạm trù mỹ học cơ bản giữ vị trí trung tâm trong hệ thống các phạm trù mỹ học bởi vì:
• Phạm vi biểu hiện rộng nhất, tồn tại trong thiên nhiên con người và trong nghệ thuật.
• Cái đẹp mang đến cảm xúc là nền tảng cho các loại cảm xúc khác của con người ( khi biết yêu quý cái đẹp thì con người
biết căm ghét cái xấu, lên án cái hài, ngưỡng mộ trước cái cao cả và thương xót, nuối tiếc cái bi).
• Cái đẹp là căn cứ, chuẩn mực để đánh giá các phạm trù mỹ học khác. Nếu cái đẹp là A, cái xấu là cái đối lập A. Cao cả là A
vượt độ, cái thấp hèn là cái đối lập A vượt độ. Cái bi là A thất bại tạm thời. Cái hài là cái đối lập với A, đội lốt A và bị vạch trần lOMoAR cPSD| 59256994
Câu 7: Bản chất của cái Bi? Các lĩnh vực biểu hiện của cái bi? Trả lời:
• Bản chất của cái Bi:
- Cái bi gắn với sự tổn thất và mất mát của con người (không có trong tự nhiên).
- Sự tổn thất, mất mát của cái đẹp.
- Cái đẹp đấu tranh kiên cường để bảo vệ lí tưởng nhưng cuối cùng vẫn thất bại.
- Hành động thất bại, lý tưởng không bao giờ thất bại. Những cái chết “gieo mầm chiến thắng”.
- Tính cách nhân vật mạnh mẽ
- Cảm xúc mà cái bi mang lại có khả năng thang lọc tâm hồn của bi kịch.
Định nghĩa: Cái bi là một phạm trù mỹ học cơ bản dùng đẻ khái quát những hiện tượng thẩm mỹ tích cực của con người bị
tạm thời thất bại trong cuộc đấu tranh kiên cường đẻ khẳng định lý tưởng tốt đẹp. Hiện tượng thẩm mỹ “bi” gợi nên ở chủ thể
sự đồng cảm, thương xót, nuối tiếc.
• Các lĩnh vực biểu hiện của cái Bi: -
Trong cuộc sống: Cái bi là hiện tượng thẩm mỹ thường gặp vì nguyên nhân của hiện tượng này thường phổ biến. Cái
bi càng đậm đặc hơn trong xã hội có áp bức, bóc lột. Xã hội con người không bao giờ vắng bóng cái bi. -
Trong nghệ thuật: Có khả năng tác động mạnh mẽ tới tâm hồn người nghệ sĩ nên cái bi là đối tượng đặc biệt quan tâm
, phảnánh các loại hình nghệ thuật, văn chương, hội họa, âm nhạc,kiến trúc,… đặc biệt là sân khấu.
Thể hiện tập trung trong nghệ thuật bi kịch. Tùy theo nhữngđiều kiện lịch sử nhất định mà nội dung và hình tượng thẩm mỹvề
bi kịch khác. Ví dụ :Thời cổ đại, con người đối lập với định mệnh. Thời cổ điển, bổn phận và nghĩa vụ đối lập với dục
vọng,thời hiện đại lý trí đối lập với tình cảm.
Những tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng trên thế giới đều lấy đề tàicái bi.
Mục đích của nghệ sĩ khi phản ánh cái bi là nhằm đồng cảmchia sẻ với khổ đau, bất hạnh của con người Sự
khác biệt khi lý giải về cái bi thái độ bi quan hay lạc quan. Lạc quan:
Ảo tưởng : Mong ước sự tốt lành trong cổ tích. Khoa học: cơ sở niềm tin khoa học và sự chiến thắng tất yếu của cái đẹp trong tương lai.
Bi quan: Mỹ hóa cái chết, coi cái chết là biểu tượng của cái đẹp.
Đề cập nỗi cô đơn của con người trong sự phát triển của con người.
Sự phi lý trong cuộc sống của con người. lOMoAR cPSD| 59256994
Xây dựng chân dung những con người nhỏ bé, vỡ mộng.
Câu 8: Bản chất của cái hài ? Trình bày các lĩnh vực biểu hiện của cái Hài?
• Bản chất của cái hài:
* phân biệt cái hài với cái gây cười:
- Giống nhau: đều là hiện tượng khách quan của cuộc sống, mang lại tiếng cười nơi con người
Cái hài Cái gây cười Phần lớn mang nội dung là tiêu
- Những hiện tượng trái với quy cực luật tự nhiên.
- Ý nghĩa của tiếng cười : •
Tiếng cười tâm sinh lý đơn giản. cười trí tuệ, bộc lộ năng lực nhận thức của mình khi phát hiện ra mâu thuẫn ; thể
hiện thái độ của con người trước cái hài. Qua đó thể hiện nhân cách của con người.
- Đặc điểm của cái hài : •
Cái hài thuộc về cái xấu nhưng không phải cái xấu nào cũng là cái hài. Ví dụ : quá xấu về hình thức và nội dung không phải là hài. •
Không thuộc về cái xấu của tự nhiên. • Không cam phận xấu. •
Là cái xấu mạo danh cái đẹp, khoác trên mình vỏ bọc của cái đẹp. •
Bị vạch trần, nếu không bị vạch trần thì người ta sẽ nhầm tưởng nó là cái đẹp. •
Nảy sinh ở chủ thể thẩm mỹ tiếng cười. Tiếng cười khẳng định sự thắng thế của cái đẹp đối với cái xấu 
- So sánh cái bi với cái hài : •
Đều hàm chứa mâu thuẫn. Trong cái bi, mâu thuẫn giữa lý tưởng và hiện thực, lý tưởng thì đẹp đẽ nhưng thực tế thì
thất bại. Trong cái hài, mâu thuẫn giữa lý tưởng tích cực với bản chất xấu xa, mâu thuẫn nội tại trong chính nó. •
Kết quả : Trong bi. Cái đẹp bị thất bại tạm thời, cái xấu chiến thắng. Trong cái hài, khi con người nhận diện được cái
hài thì đó là sự thất bại vĩnh viễn của cái xấu. •
Cụ thể : Cái bi là cái gắn với nước mắt, thể hiện sự chiến đấu không khoan nhượng giữa cái đẹp và cái bi. Cái hài gắn
với tiếng cười, thể hiện sự mâu thuẫn giữa cái đẹp với 1 bộ phận xấu. •
Định nghĩa : Cái hài là một phạm trù mỹ học cơ bản dùng để khái quát những hiện tượng thẩm mỹ là các hành vi của
con người mang bản chất tiêu cực nhưng được ngụy trang bằng vỏ của cái đẹp. Khi mâu thuẫn bị phát hiện đột ngột,
hiện tượng này sẽ tạo ra ở chủ thể tiếng cười có tính phê phán. Tiếng cười của chủ thể là sự khẳng định sự thẳng thế
của cái đẹp đối với cái xấu.
- Các lĩnh vực biểu hiện của cái hài trong cuộc sống :
- cái hài rất phổ biến.
- Tiếng cười có ý nghĩa quan trọng đối với đời sống tinh thần củacon người.
- Những làng nói khoác, nói trạng nổi tiếng ở Việt Nam như Văn lang ( Tam Nông, Phú Thọ), Vĩnh Hoàng ( Vĩnh Linh- Quảng Trị). lOMoAR cPSD| 59256994 * Trong nghệ thuật : -
Mục đích của nt là phản ánh cái hài nhằm « đào huyệt » chôn vùi cái xấu và làm « bà
đỡ » dọn đường cho sự ra đời của cái mới. Mác khẳng định : « Lịch sử hoạt động rất triệt để
khi nó muốn đưa 1 hình thái già cỗi của lịch sử đến huyệt thì giai đoạn cuối cùng là tấn hài kịch của nó. -
Những loại hình nt phản ánh cái hài ( trừ kiến trúc và âm nhạc), đặc biệt đậm nét trong hài kịch.
Câu 9 : Bản chất của cái cáo cả ? Trình bày lĩnh vực biểu hiện cái cao cả ? Trả lời :
• Bản chất của cái cao cả :
* so sánh cái đẹp và cái cao cả :
- Giống nhau : đều là những hiện tượng thẩm mỹ khách quan. Mang ý nghĩa tích cực, phù hợp lý tưởng và chuẩn mực xã hội.
- Khác nhau : Cái đẹp ở trong độ, cái cao cả vượt độ.
+ Về cấu trúc hình thức :
Cái cao cả mang ý nghĩa xã hội to lớn, kỳ vĩ, khiến người ta liên tưởng đến cái to lớn. Cái
đẹp nhỏ nhắn, vừa phải. + Về ý nghĩa xã hội
Cái đẹp dễ nhận biết hết 1 lúc.
Cái cao cả khó nhận biết hơn, khó nhận biết hết 1 lúc. Thậm chí, con người phải có trình độ nhận thức nhất định mới nhận biết được. + Về mặt cảm xúc :
Đứng trước cái cao cả, con người có cảm xúc ngưỡng mộ, khâm phục, tự hào sau khi vượt qua giai đoạn choáng ngợp, bối rối lúc ban đầu.
Trước cái đẹp, con người có cảm giác yêu quý, thỏa mãn, dễ chịu
Định nghĩa : Cái cao cả là một phạm trù mỹ học cơ bản dùng để khái quát những hiện tượng thẩm mỹ khách quan mang giá
trị thẩm mỹ tích cực rộng lớn. Đó là những hiện tượng có qui mô vật thể lớn ( hoặc liên tưởng tới cái to lớn) biểu hiện sức
manh phi thường, tạo nên ở chủ thể cảm xúc ngưỡng mộ, tự hào, phán chấn , sau khi đã vượt qua những trngj thái bối rối ban
đầu do chưa làm chủ được đói tượng. Từ đó các hiện tượng này có khả năng khơi dậy những năng lực bản chất của con
người, khích lệ họ vượt qua những khó khăn thử thách để thực hiện lý tưởng thẩm mỹ cao đẹp.
- Mối quan hệ giữa cái cao cả với các phạm trù mỹ học khác :
+ Cái cao cả và cái đẹp : Cái đẹp gần với ước mơ, lý tưởng mà con người dễ đạt tới, cái cao cả khích lệ con người vươn tới
cái đích khó vươn tới hơn. lOMoAR cPSD| 59256994
+ Cái cao cả với cái bi : Con người hiện thân cho cái đẹp, cái cao cả bị thất bại trong cuộc đấu tranh cho lý tưởng cao đẹp của
mình sẽ thuộc về phạm trù cái bi. Người ta muốn nhân rộng cái đẹp, cái cao cả nhưng luôn muốn hạn chế cái bi, cái hài trong cuộc sống.
+ cái cao cả và cái hài : Con người hiện thân cho cái cao cả vì hành động,lý tưởng tốt đẹp cho xã hội còn có khiếm khuyết
chưa hoàn thiện thì nảy sinh ra những tiếng cười hài hước, vui vẻ.
- Một số khái niệm quanh phạm trù cái cao cả :
+ Cái cao cả với cái hùng : Cái hùng chỉ hành vi của con người, là hành vi huy động toàn bộ sức mạnh về thể chất và tinh
thần để thực hiện những ý tưởng cao đẹp.
+ Chủ nghĩa anh hùng là 1 phạm trù đạo đức học, dùng để khái quát những chuẩn mực cơ bản về người anh hùng theo quan
niệm của 1 dân tộc, giai cấp, thời đại.
+ Người anh hùng : là con người bình thường, có hành vi hùng. ( đi từ cái bình thường đến cái phi thường, càng giản dị,
khiêm nhường thì càng vĩ đại).
• Một số lĩnh vực biểu hiện của cái cao cả : - trong cuộc sống :
+Thiên nhiên kì vĩ, dữ dội.
+ Những công trình kiến trúc vĩ đại. + Những cuộc cách mạng
+Những vĩ nhân, nhà khoa học, người anh hùng.
+ Cao cả trong tâm hồn, trong hành động. - Trong nghệ thuật:
+ Mục đích của nt p/á cái cao cả là ngợi ca, khích lệ con người, khơi dậy khát vọng vươn tới cái cao cả nơi con người.
+ Những thể loại tập trung p/á cái cao cả như thần thoại, truyền thuyết, sử thi.. + Một số thủ pháp đặc biệt khi p/á cái
cao cả: ẩn dụ, tượng trưng, lý tưởng hóa, bất tử hóa cái chết của người anh hùng.
Câu 10: Khái niệm nhu cầu thẩm mỹ? Đặc trưng cơ bản của nhu cầu thẩm mỹ? Trả lời:
• Khái niệm nhu cầu thẩm mỹ:
- Nhu cầu xuất hiện trong tình trạng không tương hợp giữa con người và thế giới,là động lực, động cơ để thúc đẩy hành động
nhằm thỏa mãn nhu cầu. Nhu cầu là mục tiêu để hành động hướng tới. - Nhu cầu TM là nhu cầu về cái đẹp(Nhu cầu cảm
thụ, nhu cầu đánh giá và sáng tạo cái đẹp).
• Đặc trưng cơ bản của nhu cầu thẩm mỹ:
- Là 1 loại nhu cầu tinh thần đặc biệt của con người.
- Là 1 loại nhu cầu mang tính vô tư, thỏa mãn thông qua các giác quan ( mắt và tai),con người được thỏa mãn nhưng không thủ tiêu đối tượng.
- Là nhu cầu mang tính tích hợp,bắt nguồn từ cái đẹp, gắn liền với cái có ích, cái chân, cái thiện.
Câu 11: Cảm xúc thẩm mỹ và vai trò của cảm xúc thẩm mỹ trong cuộc
sống và trong sáng tạo nghệ thuật? Trả lời: Cảm xúc thẩm mỹ là:
+ trạng thái biểu hiện ra bên ngoài của tình cảm thẩm mỹ( loại tình cảm đặc thù của con người xã hội, xuất hiện khi cảm thụ
và sáng tạo các h.tượng TM nói chung và t/p nghệ thuật nói riêng).
+ Bằng chứng xác nhận sự xuất hiện của QHTM.
+ Mỹ cảm, là cảm xúc tinh thần cấp cao vửa chủ động vừa bị động, vừa bị lôi cuốn lại vừa tự do.
+ Chịu sự chi phối của cả 2 yếu tố khách quan và chủ quan.
+ Để nảy sinh cảm xúc rất cần tạo ra điều kiện tâm lý giữa chủ thể và đối tượng.
Vai trò của cảm xúc thẩm mỹ:
- Trong cuộc sống: Cảm xúc Tm đóng vai trò điều chỉnh, chi phối hành vi của con người. lOMoAR cPSD| 59256994
- Trong nghệ thuật: Vì cảm xúc chi phối đến mọi khâu của hoạt động nghệ thuật, nên cảm xúc in đậm dấu ấn trong kết quả của quá trình đó.
Câu 12: Khái niệm thị hiếu thẩm mỹ? Những đặc trưng cơ bản của thị hiếu thẩm mỹ? Trả lời:
* Khái niệm thị hiếu TM ( thị hiếu nghệ thuật) là khả năng lựa chọn đánh giá cảm xúc, trực tiếp tức thì các hiện tượng thẩm
mỹ bao gồm cả tác phẩm nghệ thuật. Trong sự lựa chọn đánh giá này, các yếu tố lý tính được tích đọng trong tình cảm- cảm
xúc, các yếu tố xã hội được thẩm thấu trong sự hứng thú thẩm mỹ cá nhân.
* Những đặc trưng cơ bản của thị hiếu thẩm mỹ:
- THTM là sự đánh giá trực tiếp, tức thời hoặc là sự phản ánh mau lẹ.
- THTM có tính cá biệt và xã hội
+ Những phán đoán và dánh giá thị hiếu TM bao giờ cũng mang tính cá nhân- tình cảm không lặp lại.
+ Những phán đoán, đánh giá thị hiễu TM lại bị chi phối bởi những qua điểm TM, quan điểm chính trị, đạo đức, triết học và
THTM có ý nghĩa định hướng những giá trị của mỗi cá nhân thành giá trị chung của toàn xh. Tính xh của THTM là tính giai cấp,dân tộc.
Câu 13: Khái niệm lý tưởng TM? Nhữngđặc trưng cơ bản của lý tưởng
TM? Vai trò của lý tưởng tm trong hoạt động thẩm mỹ nói chung và sáng tạo nghệ thuật? Trả lời:
• Khái niệm: Lý tưởng thẩm mỹ là một hệ thống các hình dung cụ thể cảm tính của con người về một mẫu người, mẫu vật,
mẫu việc, mẫu đời hoàn thiện, hoàn mỹ.
• Những đặc trưng cơ bản của lý tưởng thẩm mỹ:
- Là loại ý tưởng mang tính toàn vẹn nhất.( Lý tưởng TM mặc dù chỉ là 1 loại lý tưởng xã hội nhưng có khả năng phản ánh
nhiều loại lý tưởng xã hội khác nhau).
- Tồn tại dưới dạng những hình mẫu cụ thể, cảm tính.
- Luôn in đậm dấu ấn của cảm xúc và trí tuệ. - Là phạm trù mang tính lịch sử, có biến đổi.
• Vai trò của lý tưởng thẩm mỹ trong hoạt động thẩm mỹ nói chung và sáng tạo nghệ thuật: -
Trong cuộc sống: Là căn cứ chuẩn mực chủ quan riêng biệt để con người bình giá các hình thức thẩm mỹ. Đồng thời
là mô hình chỉ đạo các hoạt động sáng tạo thẩm mỹ. Mọi sáng tạo và đánh giá khác nhau trong hoạt động thẩm mỹ suy cho
cùng đều bắt nguồn từ sự khác biệt về lý tưởng thẩm mỹ. -
Trong nghệ thuật: Lý tưởng thẩm mỹ đóng vai trò là mô hình, là bản thiết kế của người nghệ sỹ khi sáng tạo tác
phẩm. sau khi tác phẩm hoàn thành, tp là sự vật chất hóa hình mẫu lý tưởng của tác giả trong tác phẩm
Câu 14: Trình bày nguồn gốc của nghệ thuật? Trả lời: • Theo thuyết du hí:
-Nghệ thuật là một trò chơi nhằm giải phongs phần sinh lực thừa của conngười. -
Nt là những khía cạnh liên quan tới “chơi” trong nt.
- Ngt có chức năng giải trí.
- Tính chất vô tư trong sáng tạo ngt của người nghệ sĩ.
iải trí của nt. Ngoài chức
năng giải trí, nt còn có nhiều chức năng khác như chức năng giáo dục…
Không chỉ là trò chơi của con người, nt là loại lđ đặc biệt, “ làm mà như chơi, chơi mà như làm”.
• Thuyết “ bắt chước”
- Các nhà triết học thời cổ đại như đemocrit, arixtot cho rằng conngười đã bắt chước tự nhiên mà làm ra nt. lOMoAR cPSD| 59256994
- Các nhà mỹ học duy vật như điđro, secnusepki cho rằng nt là hình thức biểu hiện và tái tạo cs, đồng nhất ngt với cs.
vật, khẳng định tự nhiên là cái có trước.
Tuy nhiên, thuyết đã hạ thấp vai trò sáng tạo của nghệ sĩ.
• Thuyết “ ma thuật” hay thuyết “ tôn giáo”: - nt có nguồn gốc từ tôn giáo.
Ngt là sản phẩm của qt lđ sáng tạo do con người ( ng nghệ sĩ ) làm ra.
• Thuyết “ bản năng tình dục”:
- ngt là sự thăng hoa tính dục, là sự giải thoát những ẩn ức của con người ( theo simond Freud
1 số t/p và trường phái nt ( trường phái siêu thực) chịu ảnh hưởng của quan điểm này. Tuy nhiên, đây ko phải là lý do chính
để ng sĩ tìm đến việc sáng tạo nghệ thuật.
• Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác- Lê Nin:
- Nt ra đời từ thực tiễn đời sống, cụ thể là từ lđ- sáng tạo, từ sự đòi hỏi đc thoả mãn nhu cầu TM của con người xã hội.
+ Lđ đã sản sinh ra con người xh, xh loài người.
+Lđ đã tạo ra phương tiện vật chất, kỹ thuật cần thiết để ng nghệ sĩ sử dụng, tạo ra sản phẩm +
Qt sáng tác nghệ thuật của nghệ sĩ cũng chính là qt lđ nghệ thuật, tạo ra sản phẩm: tác phẩm.
Câu 15: Mối quan hệ giữa nghệ thuật với khoa học, đạo đức và chính trị TRả lời:
• Khoa học với nghệ thuật:
- Nghệ thuật đối với khoa học:
+ Nt cung cấp tài liệu khái quát cho KH.
+ Nhà khoa học cần có tư duy hình tượng phát huy trí tưởng tượng cho ra đời những phát minh mới.
+ Nt góp phần thoả mãn nhu cầu TM của nhà KH.
- KH tác động nghệ thuật:
+ KH phát triển tạo đk cung cấp, mở rộng phương thức, chất liệu mới cho việc biểu đạt NT
+ Nghệ sĩ cũng cần tư duy trìu tượng như nhà KH để tìm hiểu và đánh giá đúng.
+ Vốn sống, vốn hiểu biết về KHTN và KHXH rất cần thiết cho nghệ sĩ. • NT và đạo đức:
- Thống nhất trong 1 mục tiêu
- Hướng đến sự hoàn thiện, hoàn mĩ nơi con người.
- NT hướng tới cái đẹp, đạo đức học hướng đến cái thiện.
- Nt giáo dục thông qua các hình mẫu, lý tưởng cụ thể.
- NT t/đ vào tình cảm của con n của con người.
- Đạo đức học giáo dục con người thông qua triết lý khô khan, cứng nhắc. • Nt với chính trị:
- Q Đ 1: Chính trị giữ vai trò thống soái cho NT, Nt là cái loa phát ngôn cho chính trị. -
Q Đ 2: NT độc lập chính trị, không liên quan đến chính trị.
• qđ đúng: NT phản áh chính trị.
+ CHính trị có vai trò quyết định đv xh, nó là hình thái gần kinh tế nhất. A/hưởng đến sự tiền vong đất nước. Khách
quan: hiện thực đs chính trị
CHủ quan: người nghệ sĩ và 1 giai cấp nhát định. qh
ngang hàng bình đẳng với nhau. Nếu hiểu c/trị là 1 thể chế, 1 đảng phái thì 1 nền nt không thể không phục vụ đảng phái cưu mang nó.
• NT p/á chịnh trị như thế nào?
- Nghĩa rộng: mọi tác phẩm đều p/á vđề chính trị vì nó p/á gián tiếp thái độ của ng n/sĩ trước cuộc sống - Nghĩa hẹp: P/á trực
tiếp 1 vđ nào đó của đs chính trị
- Thông qua tư tưởng, tình huống của t/p. Mác :” tư tưởng chính trị phải được toát ra từ khuynh hướng hay từ tình thế của t/p
chứ không được như anh nhâc võ đứng ra giữa sân khấu”.
- Khuynh hướng: thái độ yêu ghét của tác giả. lOMoAR cPSD| 59256994
- Đường lối chính trị t/đ đến NT : đúng đắn hoặc ngược lại.
- Không có nền nt trung gian nên ko có ng n/sĩ trung thực, siêu giai cấp. Sứ mệnh của ngt :” sứ mệnh nt của thơ ca đó chính là
thơ ca”. Khi nt thật sự là nt tức là nó đã làm mục tiêu nhiệm vụ chính trị của mình đv xh”.
Cau 16: Trình bày bản cht của hình tượng nghệ thuật? TRả lời:
- Thuật ngữ “ hình tượng nt”, theo nghĩa rộng nói lên phương thức phán ánh mang dấu hiệu đặc trưng của nt, theo nghĩa hẹp,
hình tượng dùng để chỉ nhân vật.
- Có 2 loại: hình tượng tạo hình và hình tượng biểu hiện. - Các đặc trưng:
+ Tính chất cụ thể, cảm tính
+ Thống nhất giữa khách quan và chủ quan, cái riêng và cái chung, giữa lý trí và tình cảm. +Mang
tính ước lệ, mang tính đa nghĩa.
Câu 17: Mối quan hệ biện chứng giữa nội dung và hình thức trong tác phẩm nghệ thuật: Trả lời:
Câu 18: Bản chất của nghệ thuật theo quan điểm của triết học Mác- Lê Nin? Trả lời:
• Nghệ thuật là 1 hình thái ý thức xã hội -
YTXH p/á xh và chịu sự quy định bởi tồn tại xh, nt p/á đs thông qua tác phẩm nt vì thế Công chúng có thể biết đc
hiện thực cs mỗi thời đại.HCM: “xh nào thì vn ấy”. -
Nếu YTXH có sự tác động tích cực ngược trở lại đv tồn tại xh thì nt cũng tác động tích cực đv đs xh thông qua các
chức năng xh của nó. ( chức năng nhận thức, giao tiếp, giáo dục, giải trí,
thẩm mỹ). Những tác phẩm nt thực sự có giá trị sẽ góp phần thúc đẩy xh phát triển, nếu nền nt đó suy đồi, phản động thì kìm hãm sự phát triển xh.
YTXH mang tính độc lập tương đối so với tồn tại xh.
+ NT có thể song hành cùng với sự phát triển của đs. CŨng có thể vượt trước hoặc thụt lùi so với sự phát triển của đs +NT
còn p/á những hiện thực chưa bao giờ diễn ra trong cs, Vì thế nó có tính độc lập so với đs. nT là sản phẩm của sự hư cấu, tưởng tượng.
+NT không chỉ chịu sự quy định của đs xh, nt còn có mqh với các hình thái khác trong xh như nt với chính trị, đạo đức và với khoa học.
• Nt là 1 hình thái YTXH đặc biệt:
- Đối tượng p/á là mặt TM của cs ( Nhưng đối tượng p/á của khoa học là 1 mặt biết lập).
- Nội dung: P/á cái khách quan và cái chủ quan trong đó cái khách quan là hiện thực csm cái chủ quan là t/c của tgia trước
cs.( KH chỉ phản ánh cái khách quan).
- Phương thức tư duy: Tư duy trong NT là hinh tượng, trong KH là tư duy logic, trừu tượng.
- Hình thức phản ánh của NT là hình tượng còn của KH đó là các khái niệm.
• Nt là sự thể hiện tập trung, đẩy đủ và sâu sắc nhất của QHTM: -
Con người tiến hành các hđ tm để tạo ra giá trị thẩm mỹ nhằm đáp ứng nhu cầu TM.
- Bên cạnh các gtri TM khác, nt được coi là giá trị thẩm mỹ đặc thù.GT TM đặc thù này chính là kết tinh của giá trị TM.
- QHTM mang tính xh thì nt cũng mang tính xh ( bản chất của nt).
- NT là do con người xh sáng tạo ra, p/á đs xh và mang những thuộc tính của xh ( tính xh, giai cấp, thời đại, nhân loại). -
Nếu QHTM mang t/c cảm tính thì NT cũng mang t/c cảm tính. NT p.á đs qua các hình tượng sinh động, cụ thể. Đây là đặc trưng của nt. lOMoAR cPSD| 59256994
- Nếu qhtm mang tính chất tình cảm thì nt cũng mang t/c tình cảm. NT luôn biểu hiện đậm nét tư tưởng, tình cảm của nghệ
sĩ và lôi cuốn công chúng đến với việc thưởng thức nghệ thuật