Ôn tập sơ đồ - Kinh tế chính trị Mác - Lênin | Đại học Tôn Đức Thắng

Ch°¢ng 1
ĐÞI T¯þNG, PH¯¡NG PHÁP VÀ CHĄC NNG CĂA
KINH T¾ CHÍNH TRà HâC MÁC-LÊNIN
MĀC ĐÍCH, YÊU CÄU MĀC ĐÍCH YÊU CÄU
- Xác đánh rõ đái t°āng nghiên cău - Hiểu rõ, nắm vÿng và vÁn dÿng
cāa kinh tÁ chính trá Mác-Lênin.
đ°āc nhÿng nái dung sau:
- Làm rõ ph°¢ng pháp nghiên cău cāa - Táng quát và sā hình thành và phát
môn học và vÁn dÿng vào nghiên cău triển cāa kinh tÁ chính trá học. kinh tÁ.
- Đái t°āng nghiên cău cāa kinh tÁ
- NhÁn thăc đúng chăc nng cāa chính trá Mác-Lênin. KTCT Mác-Lênin.
- Ph°¢ng pháp nghiên cău cāa kinh tÁ chính trá Mác-Lênin.
1.1. KHÁI QUÁT SĂ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIÂN CĂA KINH
T¾ CHÍNH TRà MÁC – LÊNIN Trình đá
Sā phát triển cāa kinh tÁ chính trá học nhÁn thăc KTCT học MLN KTCT học CĐ Anh CN Trọng nông TiÁn trình CN trọng lách sử th°¢ng XV XVII XVIII XIX XX 4
1.1.1 Chă ngh*a trãng th°¢ng
CN. TT là học thuyÁt kinh tÁ đ¿u tiên và ph°¢ng thăc sÁn xuÃt TBCN.
Lý luÁn cāa chā nghĩa trọng th°¢ng là c¢ sá cho các chính sách cāa Nhà
n°ớc trong thßi kỳ ra đßi cāa CNTB. giÿa TK XV - XVII
Đ¿i biểu: Toomas Mun (Anh) Chā nghĩa trọng A.Montchretien (Pháp) th°¢ng Đái t°āng: lĩnh vāc LT
Nghiên cău: hiện t°āng bà ngoài, bằng kinh nghiệm
- T° t°áng KT c¢ bÁn
+ Lāi nhuÁn là mÿc đích là đáng lāc cāa chā nghĩa trọng th°¢ng.
+Ngußn gác cāa lāi nhuÁn từ ngo¿i th°¢ng.
+ Lāi nhuÁn th°¢ng nghiệp do mua rẻ bán đắt.
- A.Montchrenetien: <Nội thương là hệ thống ống dẫn, ngoại thương là
máy bơm, muốn tăng của cải phải có ngoại thương dẫn của cải qua nội thương=.
1.1.2.Chă ngh*a trãng nông
- Lý luÁn cāa CN trọng nông có b°ớc tiÁn xa so với chā nghĩa trọng
th°¢ng, song do giới h¿n lách sử, nh°ng còn nhiÃu h¿n chÁ.
SXTBCN bắt đ¿u phát triển thÁ kÿ XVII - XVIII CN trọng
Đ¿i biểu: F.Quesney và A.R.J.Turgot nông
Đái t°āng NC: chuyển sang lĩnh vāc SX
Dāa trên nÃn tÁng: học thuyÁt trÁt tā tā nhiên 5 - T° t°áng KT c¢ bÁn:
+ Tìm ngußn gác cāa cÁi trong sÁn xuÃt.
+ Chß có lao đáng sÁn xuÃt nông nghiệp t¿o cāa cÁi.
+ Lao đáng nông nghiệp là lao đáng có ích và t¿o ra sÁn phÁm ròng.
+ T° t°áng tā do kinh tÁ.
F.Quesney: <Chỉ có của cải dân cư ở nông thôn mới đẻ ra của cải quốc
gia=- <nông dân nghèo thì xứ sở nghèo=.
1.1.3. Kinh tế chính trị tư sản cổ điển Anh
- KTCTCĐ Anh gßm W.Petty, A.Smith và D.Ricardo.
- Từ sau A.Smith, kinh tÁ chính trá tách thành 2 dòng chính:
Nhÿng yÁu tá khoa học đ°āc D.Ricardo phát triển xây dāng khoa kinh tÁ
chính trá dāa trên c¢ sá khoa học.
Lāi dÿng yÁu tá t¿m th°ßng để biện há cho CNTB, đó là KTCT học t¿m th°ßng.
SÁn xuÃt TBCN giai đo¿n: CTTC và CNCK Kinh tÁ chính trá t° sÁn cá điển Anh
Đ¿i biểu: W.Petty;A.Smith;Đ.Ricardo
Đái t°āng nghiên cău: quá trình sÁn xuÃt,
Ph°¢ng pháp nghiên cău: trừu t°āng hóa 6 Phát triển KTCT t¿m Đ.Ricarđo - Nhà kinh tÁ học giai yÁu tá t¿m th°ßng TK (1772-1823) đo¿n CMCN th°ßng XVIII - -KÁ thừa phát triển XIX yÁu tá khoa học cāa KTCT -Nhà kinh tÁ học A.Smith giai đo¿n CTTC (1723-1790) -Đặt c¢ sá lý luÁn kinh tÁ thá tr°ßng -Ng°ßi sáng lÁp ra W.Petty KTCT cá điển (1623-1687) -Đặt nÃn tÁng lý luÁn GT lao đáng
C.Mác: <Kinh tế chính trị học tư sản cổ điển Anh bắt đầu từ W.Petty và
kết thúc của D.Ricacđô=
- H¿n chÁ cāa kinh tÁ chính trá cá điển Anh:
+ ThiÁu ph°¢ng pháp duy vÁt lách sử.
+ Không hiểu đ°āc tính hai mặt cāa lao đáng sÁn xuÃt hàng hoá.
+ Giới h¿n và lách sử và lāi ích giai cÃp.
Khắc phÿc nhÿng h¿n chÁ trên C.Mác và Ph.nghen thāc hiện cuác cách
m¿ng trong lĩnh vāc kinh tÁ chính trá.
1.1.4. Sự hình thành và phát triển kinh tế chính trị học Mác-Lênin
- Quá trình hình thành kinh tÁ chính trá Mác-Lênin 7 Nhÿng KTCT TS cá điển tiÃn đà lý Thành tāu khoa học luÁn
Chā nghĩa duy vÁt biện chăng và chā KTCT MLN nghĩa duy vÁt lách sử Khoa học và CM
Ph°¢ng thăc sÁn xuÃt TBCN tháng trá C¢ sá thāc tiễn Giai cÃp VS lớn m¿nh Mâu thu¿n giai cÃp
V.I.Lênin: c thuyết C.Mác ra đời là sự kế thừa thẳng và trực tiếp những
học thuyết của các đại biểu xuất sắc nhất trong triết học, kinh tế chính trị học và chủ
nghĩa xã hội khoa học=1.
- Sā phát triển cāa kinh tÁ chính trá Mác-Lênin:
C.Mác và Ph.ngghen sáng lÁp ra kinh tÁ chính trá macxít và nó đ°āc
V.I.Lênin phát triển nâng lên á trình đá cao h¢n trong điÃu kiện lách sử mới cāa CNTB. Trình đá nhÁn thăc BÁo vệ V.I.Lênin phát triển và phát triển C.Mác - Sáng lÁp Ph.ngghen . XVIII XIX - TiÁn 8 CNTBĐQ trình TKĐ
1.2. ĐÞI T¯þNG VÀ PH¯¡NG PHÁP NGHIÊN CĄU CĂA KINH
T¾ CHÍNH TRà HâC MÁC-LÊNIN
1.2.1.Đối tượng nghiên cứu của kinh tế chính trị học Mác-Lênin KTCT MLN KT học hiện QHSX cāa đ¿i: "nghiên con ng°ßi và con ng°ßi KTCT cá cău KT tách điển Anh: khßi chính trong quá trình SX và "nghiên cău trá, biÁn CN trọng và bÁn chÃt KTCT thành tái SX nông: và nguyên khoa học "nghiên cău nhân cāa sā thu¿n túy" SX, chß giới giàu có" CN trọng h¿n trong th°¢ng: nông "nghiên nghiệp" cău l°u thông, chā yÁu là ngo¿i th°¢ng"
V.I.Lênin: chính trị tuyệt nhiên không nghiên cứu sự sản xuất
mà nghiên cứu những quan hệ xã hội giữa người với người trong sản xuất,
nghiên cứu chế độ xã hội của sản xuất=. KTCT Mác
Trong quá trình TSX: SX-PP-T - Đ TD -Lênin nghiên cău
Trong tác đáng qua l¿i với LLSX
Tác đáng qua l¿i với KTTT
V¿ch ra QLKT vÁn đáng quan hệ sÁn xuÃt - Quy luÁt KT: 9
lệ thuác l¿n nhau giÿa các hiện t°āng và quá trình kinh tÁ=. - Ho¿t đáng cāa QLKT khách quan Ho¿t đáng cāa quy
Thông qua hệ tháng các quy luÁt KT luÁt KT Mang tính lách sử
- Phân lo¿i quy luÁt KT: cn că vào ph¿m vi ho¿t đáng hệ tháng quy luÁt Phân lo¿i quy luÁt kinh tÁ QL chung: QL đặc biệt: ho¿t Quy luÁt đặc ho¿t đáng đáng trong mát sá thù: chß tßn t¿i trong mọi hình thái KT - XH trong mát PTSX PTSX 10
- Ph°¢ng pháp cāa kinh tÁ chính trá Mác-Lênin
- Ph°¢ng pháp trừu t°āng hoá khoa học: T° duy Lôgíc Trừu t°āng hóa Lách sử
* Trừu t°āng hoá khoa học là ph°¢ng pháp cāa kinh tÁ chính trá:
+ KÁt hāp lách sử và lôgic.
+ TiÁp cÁn nghiên cău bÁn chÃt.
+G¿t bß các mặt ng¿u nhiên.
+ Giới h¿n cāa trừu t°āng là nhÿng mái liên hệ bÁn chÃt. 11 Cÿ thể (t° duy) Cÿ thể (trāc quan) Từ cÿ Từ thể trừu đÁn t°āng trừu đÁn cÿ t°āng thể Trừu t°āng Khái niệm Ph¿m trù TriÁt học *
Ph.nghen: vận động tiếp tục của nó chẳng qua là sự phản ánh quá
trình lịch sử dưới một hình thái trừu tượng và nhất quán về lý luận=.
1.3. CHĄC NNG CĂA KINH T¾ CHÍNH TRà MÁC-LÊNIN
Kinh tÁ chính trá Mác - Lênin có các chăc nng sau đây: chăc nng
nhÁn thăc, chăc nng t° t°áng, chăc nng thāc tiễn, chăc nng ph°¢ng pháp
luÁn. Các chăc nng đó thể hiện tính khoa học và cách m¿ng, sâu sắc cāa kinh tÁ chính trá Mác –Lênin. 12 Chăc nng Kinh tÁ chính trá Mác-Lênin Chăc Chăc Chăc Chăc nng nng t° nng nng nhÁn t°áng thāc tiễn ph°¢ng thăc pháp luÁn
- Chức năng nhận thức
Lách sử phát triển cāa XH Kinh tÁ Tri chính trá Thăc NhÁn
Hiện t°āng trong thāc tiễn MLN Khoa Th c ă Học
Dā báo triển vọng phát triển
Là c¢ sá đà ra đ°ßng lái
- Chức năng tư tưởng Xây dāng TGQ cách m¿ng Chức
Xây dāng và cāng cá niÃm tin vào thắng năng tư
lāi cāa CM, cÁ khi cách m¿ng khó khn, thÃt b¿i t¿m thßi tưởng
Rèn luyện vũ khí t° t°áng 13
- Chức năng thực tiễn:
Công cÿ đÃu tranh giai cÃp Chức năng
Công cÿ để cÁi t¿o xã hái
thực tiễn
Công cÿ để xây dāng xã hái XHCN
- Chức năng phương pháp luận:
Khoa hãc KT ngành KT công KT xây dāng KT lao đáng Tài chính nghiệp ngân hàng Khoa học KT ráp ranh Kinh tÁ chính trá MLN 14
Sự cần thiết nghiên cứu kinh tế chính trị Mác-Lênin
Khắc phÿc tình tr¿ng l¿c Lý luÁn khoa hÁu và lý luÁn Sā học cāa kinh tÁ nghiệp chính trá Mác - C¿n thiÁt học đái Lênin tÁp nghiên cău mới kinh tÁ chính trá đÃt n°ớc Thāc tiễn cāa đÃt n°ớc
Khắc phÿc tình tr¿ng giáo điÃu xa rßi thāc tiễn
CÂU HäI ÔN T¾P
1. Trình bày s¢ l°āc sā hình thành và phát triển cāa kinh tÁ chính trá học?
2. Đái t°āng nghiên cău cāa kinh tÁ chính trá học là gì? Vì sao nó phÁi nghiên
cău quan hệ sÁn xuÃt trong sā tác đáng qua l¿i với lāc l°āng sÁn xuÃt và kiÁn trúc th°āng t¿ng?
3. Quy luÁt kinh tÁ là gì? Phân tích đặc điểm ho¿t đáng cāa quy luÁt kinh tÁ và
c¢ cÃu cāa hệ tháng các quy luÁt kinh tÁ cāa mát ph°¢ng thăc sÁn xuÃt nhÃt đánh?
4. Trình bày ph°¢ng pháp nghiên cău cāa kinh tÁ chính trá Mác-Lênin. Ví dÿ
và sā vÁn dÿng ph°¢ng pháp đó?
5. Phân tích chăc nng cāa kinh tÁ chính trá Mác-Lênin? 15 Ch°¢ng 2
HÀNG HÓA, THà TR¯âNG VÀ VAI TRÒ CĂA CÁC CHĂ THÂ
THAM GIA THà TR¯âNG
MĀC ĐÍCH, YÊU CÄU MĀC ĐÍCH YÊU CÄU
- Hiểu đ°āc khái niệm và sÁn xuÃt
- Cung cÃp tri thăc và vÃn đà và hàng hàng hoá; điÃu kiện ra đßi và tßn t¿i
hóa, thá tr°ßng và vai trò cāa các chā cāa sÁn xuÃt hàng hoá, đặc tr°ng và thể tham gia thá tr°ßng.
°u thÁ cāa sÁn xuÃt hàng hoá.
- Hiểu đ°āc nái dung hai thuác tính cāa hàng hoá,
- Hiểu đ°āc ngußn gác ra đßi và bÁn
chÃt, chăc nng cāa tiÃn tệ. Nái dung
quy luÁt l°u thông tiÃn tệ.
- Hiểu đ°āc yêu c¿u và tác dÿng cāa QLGT.
2.1. LÝ LU¾N CĂA CÁC MÁC VÀ SÀN XUÂT HÀNG HÓA VÀ HÀNG HÓA
2.1.1. SÁn xuÃt hàng hóa
2.1.1.1. Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hoá
SXHH là mát kiểu tá chăc KT - XH trong đó nhÿng sÁn phÁm đ°āc sÁn
xuÃt ra nhằm mÿc đích để mua bán trên thá tr°ßng. SÁn xuÃt Phân phái Thá tr°ßng Tiê u dùng Trao đái 16 Các chā thể Phân SX có quan công lao hệ kinh tÁ đßng xã với nhau, hßi phÿ thuác nhau SÁn xuÃt hàng hóa Să tách bi Các chā thể át vÁ kinh t¿ sÁn xuÃt đác g lÁp t°¢ng iāa các
chă thà đái với nhau
sÁn xuÃt
2.1.1.2.Đặc trưng và ưu thế của sản xuất hàng hoá Phân Chuyên Phát huy lāi thÁ Má ráng quan hệ Thúc đÁy công môn so sánh cāa các trao đái. Giao LLSXXH lao hóa, vùng. Tng l°u KT, vn hóa phát triển đáng Hiệp tác NSLĐ. Phá vÿ trong n°ớc và xã hái hóa sÁn xuÃt tā cung quác tÁ phát tā cÃp triển TiÁt kiệm
Thúc đÁy kā thuÁt SX phát SXHH lao đáng
triển, tng NSLĐ, tng chÃt có quy sáng và
l°āng sÁn phÁm. Hàng hóa luÁt giá lao đáng ngày càng phong phú. Đßi trá quá khă
sáng dân c° ngày càng cao
Mâu thu¿n cāa sÁn xuÃt hàng hoá
* Mâu thu¿n giÿa LĐ t° nhân và L Đ xã hái P CLĐXH LĐ xã hái SXHH Sā tách biệt Lao đáng t° nhân và KT 17
Do có phân công lao đáng xã hái nên sÁn phÁm lao đáng cāa ng°ßi này
trá nên c¿n thiÁt với ng°ßi khác, c¿n cho thá tr°ßng cho xã hái. Lao đáng sÁn
xuÃt hàng hoá có tính xã hái - lao đáng xã hái. Mặt khác, do sā tách biệt và kinh
tÁ cho nên nhÿng chā thể sÁn xuÃt đác lÁp t°¢ng đái với nhau. Họ có quyÃn tā
quyÁt đánh sÁn xuÃt cái gì, sá l°āng bao nhiêu, sÁn xuÃt nh° thÁ nào, phân phái
cho ai. LĐ cāa họ có tính t° nhân, cá biệt. LĐ t° nhân chß trá thành lao đáng xã
hái, đ°āc xã hái thừa nhÁn là có ích khi hàng hoá đ°āc mua bán xong xuôi trên
thá tr°ßng. LĐSXHH bao hàm sā tháng nhÃt giÿa hai mặt đái lÁp: lao đáng t° nhân và lao đáng xã hái 2.1.2. Hàng hóa
2.1.2.1 Hàng hoá và hai thuộc tính của hàng hoá
Hàng hoá là sÁn phÁm cāa lao đáng, thßa mãn nhu c¿u nào đó cāa con
ng°ßi và đ°āc trao đái, mua bán..
Hàng hoá có hai thuác tính sau đây:
Giá trá sÿ dāng HÀNG HÓA Giá trá
a. Giá trá sÿ dāng
Công dÿng cāa vÁt đ°āc xác đánh là GTSD cāa nó
GTSD do nhÿng thuác tính tā nhiên cāa vÁt quy đánh GTSD
GTSD là ph¿m trù vĩnh viễn
L°āng giá trá sử dÿng phÿ thuác vào sā phát triển cāa khoa học kā thuÁt
Trong nÃn kinh tÁ hàng hóa.GTSD là cái mang giá trá trao đái 18 b. Giá trá
sử dÿng này trao đái với giá trá sử dÿng=
Ví dÿ: lm vÁi = 10 kg thóc Giá trá TĐ
Hao phí lao đáng kÁt tinh trong HH và là c¢ sá chung cāa trao đái
V¿y <giá trá hàng hoá là lao đßng xã hßi căa ng°ãi sÁn xuÃt hàng hoá
k¿t tinh trong hàng hoá=.
Tính hai m¿t căa L
Đ sÁn xuÃt hàng hoá LĐ cÿ thể GTSD Lao đáng H SXHH LĐ trừu t°āng GT
Là lao đáng có ích với mát hình thăc cÿ thể cāa
nhÿng nghà nghiệp chuyên môn nhÃt đánh
Có thao tác riêng kÁt quÁ riêng mÿc đích riêng
Lao đßng cā thà T¿o ra giá trá sử dÿng Ph¿m trù vĩnh viễn
PhÁn ánh trình đá phát triển cāa lāc l°āng sÁn xuÃt xã hái 19 .
ng°ßi không kể các hình thăc cÿ thể cāa nó= T¿o nên giá trá cāa HH Lao động TT Là ph¿m trù LS
Có thể khái quát nhÿng nái dung trên theo s¢ đß sau đây: Hàng hóa Giá trá
Giá trá sÿ dāng LĐ trừu t°ÿng LĐ cā thà Lao đßng XH
Lao đßng tă nhiên
SÁn xuÃt hàng hóa
Phân công xã hßi lao
Să tách biát vÁ kinh t¿ đßng
giāa các chă thà xã hßi 20
2.1.2.2. Lượng giá trị hàng hoá ChÃt giá trá hàng L°āng giá trá hàng hóa L°āng lao đáng xác hoá là lao đáng nhiÃu hay ít là do l°āng đánh bằng thßi gian lao trừu t°āng kÁt
lao đáng hao phí để sÁn đáng xã hái c¿n thiÁt. tinh trong hàng xuÃt ra HH đó quyÁt hóa. đánh.
Thßi gian lao đáng XH c¿n thiÁt là <khoảng thời gian cần để sản xuất ra
một hàng hoá trong điều kiện bình thường của xã hội, nghĩa là trong điều kiện
trình độ kỹ thuật trung bình, trình độ khéo léo trung bình và cường độ lao động trung bình=. LĐ giÁn đ¢n
Thãi gian LĐ g iÁn Quy đái
đ¢n trung bình xã hßi
cÅn thi¿t
Lao đßng phąc t¿p
C¢ cÃu căa l°ÿng giá trá HH Giá trá TLLĐ (C1)
Giá trá cj (C) Giá trá ĐTLĐ (C2)
Giá trá hàng hóa
Giá trá mái (C)
Sā hình thành từng bá phÁn giá trá đ°āc phÁn ánh nh° sau: LĐ cÿ thể Giá trá cũ (C) Lao đßng sÁn Giá trá xuÃt H hàng hóa LĐ trừu t°āng Giá trá (V+m)
Các nhân tß Ánh h°ång đ¿n l°ÿng giá trá 21