Phân Tích Bài Thơ "Lời Ru Của Mẹ" - Tình Mẫu Tử Thiêng Liêng

LỜI RU CỦA MẸ Lời ru ấn nơi nào Khi con ra biển rộng
Giữa mênh mang trời đất Lời ru thành mênh mông. Khi con vừa ra đời
(Thơ Xuân Quỳnh, NXB Đồng Nai, 1997) Lời ru về mẹ hát Lúc con nằm ấm áp Lời ru là tấm chăn Trong giấc ngủ êm đềm Lời ru thành giấc mộng Khi con vừa tỉnh giấc Thì lời ru đi chơi Lời ru xuống ruộng khoai Ra bờ ao rau muống Và khi con đến lớp Lời ru ở cổng trường Lời ru thành ngọn cỏ Đón bước bàn chân con Mai rồi con lớn khôn
Trên đường xa nắng gắt Lời ru là bóng mát Lúc con lên núi thẳm Lời ru cũng gập ghềnh
Bài thơ “Lời ru của mẹ” là một trong những bài thơ tiêu biểu của Xuân Quỳnh – nhà thơ
nữ tiêu biểu của thế hệ thơ trẻ thời kháng chiến chống Mỹ. Với chủ đề là tình mẫu tử thiêng liêng
sâu nặng và nghê thuật điệp ngữ, so sánh và giọng thơ đặc sắc cũng góp phần cho thành công của bài thơ.
Với chủ đề là tình mẫu tử thiêng liêng sâu nặng của mẹ dành cho con. “Lời ru” như sự
vật sánh bước với con qua năm tháng. “Lời ru” khi con ra đời. Khi con còn nhỏ, lời ru như “tấm
chăn” cho con giấc ngủ êm đềm. Lời ru như song hành cùng với sự phát triển của người con. Khi
con tỉnh giấc, lời ru cùng đi chơi, lời ru đi xuống ruộng và cả ra bờ ao. Rồi đến khi đi học, lời ru
cùng con đi đến trường, rồi lại thành “ngọn cỏ” cho con từng bước chân. Và khi con trưởng
thành, Xuân Quỳnh đã nhấn mạnh bằng cách viết dài khổ cuối như bao tình cảm, nỗi lo của mẹ
khi con lớn khôn, lời ru rồi sẽ thành “bóng mát” che chở cho con dẫu có bao “gập ghềnh” và khi
cùng con ra “biển rộng”, lời ru của mẹ rồi cũng hóa “mênh mông”.
Về mặt nghệ thuật, với biện pháp tu từ điệp ngữ: “lời ru” được nhắc lại xuyên suốt bài
thơ, qua đó nhấn mạnh lên lời ru như một vật vô giá mà mẹ gửi gắm cho con. Nói lên sự hi sinh,
tình cảm sâu lắng mà chỉ có mẹ mới có thể dành cho đứa con của mình. “Lời ru” còn được Xuân
Quỳnh so sánh với “tấm chăn”, “bóng mát”, …. Những thứ mà nguồi con được tận hưởng đều là
như lời ru và lời ru còn là người bạn đồng hành qua bao vất vả, gian lao và buồn vui trong cuộc
sống. Là bài thơ 5 chữ, giộng thơ và nhịp thơ cũng vô cùng đặc sắc. Những hình ảnh trong khổ
ba như: “ruộng khoai” và “bờ ao rau muống” còn gợi cho ta liên tưởng đến hình ảnh người mẹ
lam lũ, cho ta thấy người con đã gắn kết với bao nhiêu gian khổ mà mẹ đã trải qua, cho ta hình
ảnh một người mẹ tảo tần, thương con vô bờ bến. Ngoài ra, nhà thơ còn mang đến âm hưởng
trong bài thơ bằng cách kết hợp nhịp Bằng và Trắc một cách linh hoạt. Đối với khổ cuối, việc sử
dụng nhiều âm Trắc ở 6 câu đầu gây cho ta âm hưởng nhịp điệu khi đọc bài thơ. Và nhà thơ còn
đặc sắc kết thúc bài thơ bằng cách sử dụng toàn vần Bằng cho câu cuối. Việc làm ấy đã cho
người đọc một cảm giác bình yên đến lạ, sự yên bình về tương lai của con sau bao gập ghềnh,
những điều khó khăn trong cuộc sống.
Bài thơ "Lời ru của mẹ" không chỉ thể hiện tình mẫu tử thiêng liêng, sâu sắc mà còn phản
ánh hành trình trưởng thành của con qua từng giai đoạn cuộc đời. Lời ru của mẹ gắn bó với con
từ thuở ấu thơ, đồng hành cùng con trên mỗi bước đi, nâng đỡ con cả khi con gặp khó khăn, thử
thách. Hình ảnh giàu tính biểu tượng kết hợp với nghệ thuật điệp ngữ, so sánh tinh tế giúp bài
thơ trở nên gần gũi, thấm đượm cảm xúc.
Tóm lại, bài thơ "Lời ru của mẹ" của Xuân Quỳnh đã khẳng định vai trò to lớn của tình
mẫu tử – nguồn động viên, chở che con trên đường đời. Qua những hình ảnh giản dị nhưng sâu
sắc, bài thơ gợi nhắc mỗi người về sự hy sinh thầm lặng của mẹ, đồng thời khơi gợi tình cảm yêu
thương, trân trọng đối với bậc sinh thành. Đọc bài thơ, ta không chỉ cảm nhận được sự ấm áp của
những lời ru mà còn thấm thía giá trị của gia đình – điểm tựa vững chắc cho mỗi người trên hành trình cuộc sống.