Phân tích hiện tượng tha hóa con người trong triết học Mác lenin. Cách giải quyết hiện tượng tha hóa con người hiện nay? | Trường Đại học sư phạm kỹ thuật TP Hồ Chí Minh

Vấn đề tha hóa con người trong triết học Mác
lenin. Cách giải quyết hiện tượng tha hóa con người hiện nay?
A.Thực chất hiện tượng tha hoá con người là lao động con người bị tha hoá:
a)Hiện tượng tha hoá của con người là gì ? (SLIDE đầu tiên)
-Theo C. Mác, thực chất của lao động bị tha hoá là quá trình lao
động và sản phẩm của lao động từ chỗ để phục vụ con người, phát
triển con người đã biến thành lực lượng đối lập, nô dịch và thống trị con người.
-Cụ thể hơn, người lao động chỉ hành động với tính cách con người
khi thực hiện các chức năng sinh học như ăn, ngủ, sinh con đẻ
cái....còn khi lao động, thì họ lại chỉ như là con vật.
-Vẫn theo Mác, đây là một hiện tượng lịch sử đặc thù, chỉ diễn ra
trong xã hội có phân chia giai cấp.
b) Nguyên nhân gây nên hiện tượng tha hoá con người: (Slide tiếp theo)
-Nguyên nhân của sự tha hoá con người là do sự phát triển của phân
công lao động xã hội và đặc biệt là sự xuất hiện của chế độ tư hữu và tư liệu sản xuất.
-Chế độ đó đã tạo ra sự phân hoá xã hội về việc chiếm hữu tư liệu
sản xuất khiến đại đa số người lao động trở thành vô sản, một số ít
trở thành tư sản, chiếm hữu toàn bộ các tư liệu sản xuất của xã hội.
-Vì vậy những người vô sản buộc phải làm thuê cho các nhà tư sản
bóc lột mình và sự tha hoá lao động bắt đầu từ đó.
-Lao động bị tha hoá là nội dung chính yếu, là nguyên nhân, là thực
chất của sự tha hoá con người.
c) Biểu hiện của sự tha hoá con người: (Slide tiếp theo)
Biểu hiện 1: Lao động bị tha hoá là quá trình người lao động đánh
mất mình trong hoạt động "người" nhưng lại tìm thấy mình trong hoạt động "vật".
Vd: Tại Congo có khoảng 35000 trẻ em bị ép buộc làm việc trong các
hầm mỏ khai thác cobalt. Phải đào và đãi quặng độc hại suốt
12h/ngày, 6ngày/tuần với mức tiền công chỉ 1,5 USD/ngày
Biểu hiện 2: Lao động bị tha hoá là đảo lộn các quan hệ xã hội của
người lao động (Slide tiếp theo)
Vd: Vẫn theo vd trước, đồng lương của những đứa trẻ này phụ thuộc
vào lượng sản phẩm mà chúng làm ra được. Mặt khác
sự bóc lột này đã làm biến đổi tính chất mối quan hệ giữa chủ lao
động với người lao động. Vì là bóc lột nên trẻ em bị xem như đồ vật
hay là những máy móc bình thường.
Biểu hiện 3: Lao động bị tha hoá làm ng lao động phát triển què
quặt, phiến diện, khiếm khuyết trên nhiều phương diện khác nhau
d) Hệ quả và quá trình khắc phục sự tha hoá con người: (Slide tiếp
theo) - (Lao động tạo ra của cải nhưng
không được hưởng, lao động chỉ như 1 con vật )
- (Bị lệ thuộc vào chính sản phẩm do mình tạo ra ) Slide tiếp theo
- (Khắp nơi trên thế giới xuất hiện
phong trào đấu tranh để giải
phóng những người phải chịu
đựng dưới ách bóc bột )
- (Mối quan hệ giữa chủ tư bản X
người lao động đảo lộn, gay gắt,
trở thành mqh giữa "người" với "vật" )
(Slide tiếp theo) -> Tha hoá con người là thuộc tính vốn có của các
nền sản xuất dựa trên chế độ tư hữu. Tha hoá còn được tạo nên bởi
sự tha hoá ở phương diện khác của đời sống XH: sự tha hoá của nền
chính trị vì thiểu số ích kỷ, các tư tưởng tầng lớp thống trị, các thiết
chế XH khác. Để khắc phục tha hoá không chỉ xoá bỏ chế độ tư hữu
tư bản chủ nghĩa mà còn khắc phục tha hoá trên các phương diện khác của đời sống XH.
B. “Vĩnh viễn giải phóng toàn thể xã hội khỏi ách bóc lột, ách áp bức”: (Slide tiếp theo)
Đây là một trong những tư tưởng căn bản, cốt lõi của các nhà kinh
điển của chủ nghĩa Mác – Lênin về con người và được các nhà kinh
điển triển khai trong nhiều nội dung lý luận và trên nhiều phương diện khác nhau SLIDE tiếp theo
Nội dung của việc giải phóng con người:
 Giải phóng về phương diện chính trị thông qua đấu tranh giai cấp
để thay thế chế độ sở hữu tư nhân tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản
xuất và phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa, để giải phóng con
người về phương diện chính trị là nội dung quan trọng hàng đầu.
 Mục đích khắc phục sự tha hóa của con người và lao động của họ,
biến lao động sáng tạo trở thành chức năng thực sự của con người là
nội dung có ý nghĩa then chốt. Slide tiếp theo
 Theo C.Mác và Ph.Ăngghen đã từng nói “ Xã hội không thể nào tự
giải phóng cho mình được, nếu không giải phóng cho mỗi cá nhân
riêng biệt”. Theo quan điểm của các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác
– Lênin, việc giải phóng những con người cụ thể là đi đến giải phóng
giai cấp, giải phóng dân tộc và tiến tới giải phóng toàn thể nhân loại. Ph.Ăngghen Slide tiếp theo
Vì vậy nên mục tiêu cuối cùng trong tư tưởng về con người của chủ
nghĩa Mác – Lênin là giải phóng con người trên tất cả các nội dung
và các phương diện: con người cá nhân, con người giai cấp, con
người dân tộc, con người nhân loại,… Slide tiếp theo
Theo quan điểm tôn giáo, quan niệm giải phóng con người là sự giải
thoát khỏi cộc sống tạm bợ, khỏi bể khổ cuộc đời để lên cõi niết bàn
hoặc lên thiên đường ở kiếp sau.
Những quan điểm trên tính chất còn phiến diện, hạn hẹp, siêu hình
trong nhận thức về con người, về các quan hệ xã hội và do những
hạn chế về điệu kiện lịch sử. Qua đó ta thấy được quan điểm về giải
phóng con người của các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác – Lênin
thể hiện chính xác thực chất của sự giải phóng con người, thể hiện
lập trường duy vật biện chứng, khách quan, khoa học trong việc nhận
thức nguồn gốc, bản chất và đời sống của con người và phương thức giải phóng con người. Slide tiếp theo
C. “Sự phát triển tự do của mỗi người là điều kiện cho sự phát triển
tự do của tất cả mọi người”:
 Con người là sự thống nhất giữa cá nhân và xã hội, cá nhân với giai
cấp, dân tộc và nhân loại, bản chất của con người là tổng hòa các quan hệ xã hội.
 Do vậy sự phát triển tự do của mỗi người tất yếu là điều kiện cho
sự phát triển tự do của mọi người.
 Sự phát triển tự do của mỗi người chỉ có thể đạt được khi con
người thoát khỏi sự tha hóa, thoát khỏi sự nô dịch do chế độ tư hữu
các tư liệu sản xuất bị thủ tiêu triệt để, khi sự phát biệt giữa thành
thị và nông thôn, giữa lao động trí óc và lao động tay chân không
còn, khi con người không bị trói buộc bởi sự phân công lao động xã
hội. Có nhiều nhà văn, nhà triết học nổi tiếng cũng có những câu nói
về sự tự do, về sự giải phóng con người:
 Albert Camus: “Tự do không gì khác ngoài cơ hội trở
nên tốt đẹp hơn”. (Slide tiếp theo)
 Marcus Tullius Cicero: “Tự do là gì? Là sức mạnh
để ta sống như mong muốn” (Slide tiếp theo) Slide tiếp theo
D. Cách giải quyết hiện tượng tha hóa con người hiện nay?
- Giáo dục đạo đức, nhân cách cho thế hệ trẻ: Các em cần
hiểu rõ giá trị của cuộc sống, biết trân trọng những điều tốt
đẹp, không nên chạy theo vật chất quá mức.
- Sử dụng các phương tiện truyền thông đại chúng để tuyên
truyền sâu rộng về lối sống lành mạnh, văn minh, truyền
thống tốt đẹp của dân tộc. Đồng thời phê phán những hành
vi, ứng xử thiếu văn hóa, vi phạm đạo đức xã hội.
- Tăng cường các hoạt động ngoại khóa, các câu lạc bộ sở
thích lành mạnh như âm nhạc, thể thao, du lịch... giúp sinh
viên có những trải nghiệm thực tế, rèn luyện khả năng làm
việc nhóm và những kỹ năng cần thiết cho cuộc sống
- Mở rộng các chương trình học bổng, khuyến khích học sinh,
sinh viên tham gia nghiên cứu khoa học. Việc này sẽ giúp
các bạn trẻ có cơ hội phát triển bản thân, vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn
- Khuyến khích các hoạt động thiện nguyện, phụng sự cộng
đồng để sinh viên rèn luyện ý thức trách nhiệm xã hội, sống
có ích cho người khác. Đây chính là biện pháp giúp ngăn
chặn hiện tượng ích kỷ, thờ ơ với cộng đồng
NHỮNG SLIDE CÒN LẠI …
Câu 1: Nguyên nhân gây nên hiện tượng tha hóa con người là: A: Phân biệt giàu nghèo B: Mâu thuẫn giai cấp
C: Chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất (ĐÚNG)
D: Chế độ công hữu về tư liệu sản xuất
Câu 2: Khi các quan hệ xã hội thay đổi ít hoặc nhiều, sớm hoặc muộn, bản chất con người sẽ: A: Không thay đổi B: Thay đổi theo (ĐÚNG) C: Sẽ bị tha hóa
D: Không đáp án nào đúng
Câu 3:Hiện tượng tha hoá con người và vấn đề giải phóng con người nào là tư tưởng cốt lõi, căn bản nhất?
A Thực chất của hiện tượng tha hoá con người là lao động của con người bị tha hoá
B Vĩnh viễn giải phóng toàn thể xã hội khỏi ách bóc lột, ách áp lực (ĐÚNG)
C Sự phát triển tự do của mỗi người là điều kiện cho sự phát triển tự do của tất cả mọi ngư D. Tất cả đều đúng