Phương pháp nghiên cứu tài liệu Nhóm 6 Đàm Ngọc Linh (NT) Bùi Khánh Linh Phí Thị Thu Thảo Ngô Nhật Linh Nguyễn Hữu Đức Nguyễn Thị Thương Lại Thị Hương Ly
Phương pháp nghiên cứu tài liệu
Khái niệm về tài liệu nghiên cứu
Khái niệm về phương pháp nghiên cứu tài liệu
Tiến trình nghiên cứu tài liệu
Khái niệm về tài liệu nghiên cứu Khái niệm
 Tài liệu là nguồn cung cấp các thông tin
nhằm đáp ứng mục tiêu và nội dung nghiên cứu.
 Tài liệu nghiên cứu dựa trên các nguồn tài liệu khác nhau.
 Các nguồn tài liệu tham khảo là các
phương tiện được sử dụng để chuyển tải
và lưu trữ các thông tin khoa học.
Khái niệm về tài liệu nghiên cứu Phân loại
 Các tài liệu sơ cấp và thứ cấp
Nguồn tài liệu sơ cấp là những
nguồn tài liệu của các tác giả
giới thiệu các lý thuyết của bản
thân hoặc bản gốc của báo cáo NCKH của họ.
Nguồn tài liệu thứ cấp là nguồn
tài liệu được trích dẫn và được
giới thiệu một cách tóm tắt từ
nguồn tài liệu sơ cấp. Nguồn tài liệu sơ cấp
Nguồn tài liệu thứ cấp
Khái niệm về tài liệu nghiên cứu Phân loại
 Các ấn phẩm công bố kết quả nghiên cứu
Sách giáo khoa, sách chuyên khảo, giáo
trình. Đây là tài liệu đại cương giới thiệu toàn bộ lĩnh vực.
Các tạp chí khoa học: Là các bài viết
được đánh giá bởi hội đồng thẩm định
dưới sự lựa chọn nghiêm ngặt để có thể
được công bố trên những tạp chí.
Khái niệm về tài liệu nghiên cứu Phân loại
 Các ấn phẩm công bố kết quả nghiên cứu
Thông tin của hội thảo khoa học (kỷ
yếu hội thảo): những thông tin mới
nhất sẽ được trao đổi tại hội thảo khoa
học, những một số nghiên cứu được
thực hiện trong năm sẽ được các nhà
nghiên cứu trình bày trong hội thảo và
họ nghe những ý kiến góp ý từ những
nhà nghiên cứu khác để chỉnh sửa và
đăng ở các kỷ yếu hội thảo.
Khái niệm về tài liệu nghiên cứu Phân loại
 Các ấn phẩm công bố kết quả nghiên cứu
Các báo cáo khoa học và tài liệu của
cá nhân: là kết quả nghiên cứu đề tài của các nhà khoa học.
Tài liệu cá nhân (personal document)
bao gồm: nhật ký, tiểu sử, thư từ,
những bút tích, các bài phát biểu, tác
phẩm do cá nhân viết, các tư liệu khác
như biến cố trong cuộc đời, bệnh tật,
gia đình của cá nhân,…
Khái niệm về phương pháp nghiên cứu tài liệu Khái niệm
Là phương pháp dựa trên các tài liệu đã có, phát hành trên các
phương tiện thông tin đại chúng và đã được kiểm tra với một
mức độ nào đó, xem xét các thông tin có sẵn trong các tài liệu
để rút ra những thông tin cần thiết nhằm đáp ứng mục tiêu
nghiên cứu của một đề tài nhất định.
- Nhằm tránh đặt lại những câu hỏi đã có câu trả lời.
- Kết nối sự quan tâm của nhà nghiên cứu với những công
trình nghiên cứu khoa học đã được tiến hành.
- Giúp nhà nghiên cứu hiểu thêm và suy ngẫm về vấn đề nghiên cứu.
- Giúp nhà nghiên cứu xây dựng phương pháp luận nghiên cứu tốt hơn.
Khái niệm về phương pháp nghiên cứu tài liệu Phân loại
 Nghiên cứu tài liệu định tính:
Là những thao tác trí tuệ để giải thích Gồm 2 loại:
những thông có trong tài liệu trên cơ sở
- Nghiên cứu tài liệu bên ngoài:
quan điểm mà tác giả nghiên cứu quan tâm. bối cảnh lịch sử của tài liệu, hình Ưu điểm:
thức của nó, thời gian, không gian,
▪ Làm rõ bản chất của tài liệu được phân mục đích, mục tiêu theo đuổi, mức tích.
độ tin cậy; giúp người nghiên cứu
▪ Nắm bắt được những ý nghĩ, tư tưởng hiểu đúng nội dung.
chủ yếu, nguồn gốc của những tư tưởng
ấy, làm rõ logic trong lập luận của
- Nghiên cứu tài liệu bên trong:
chúng, giúp cho người NC hiểu sâu nội tìm hiểu quan điểm cá nhân của tác
dung phân tích của tài liệu.
giả đối với những sự kiện, hiện tượng
được nêu ra trong tài liệu.
Khái niệm về phương pháp nghiên cứu tài liệu Phân loại
 Nghiên cứu tài liệu định lượng
Là nghiên cứu nhằm tìm ra các dấu hiệu, các phạm trù để đo lường những
đặc điểm, những tính chất của tài liệu, phản ánh những khía cạnh chủ yếu của nội dung. Ưu điểm:
Nhược điểm:
Có thể sử dụng hỗ trợ cho việc thu
Yêu cầu phải có số lượng lớn, đảm
thập thông tin, kiểm tra thông tin
bảo được độ tin cậy và tính khách
thu được từ các phương pháp khác.
quan đối với những nghiên cứu đòi
hỏi tính chính xác cao của tài liệu.
Khái niệm về phương pháp nghiên cứu tài liệu Ứng dụng
 Nghiên cứu qua nội dung thông tin những đặc điểm tâm lý của những nhân
cách riêng biệt, cũng như nhóm nghiên cứu so sánh những kiểu nhân cách và
những giá trị trong xã hội và văn hóa khác nhau.
 Nghiên cứu những biểu hiện tâm lý được phản ánh trong nội dung thông tin
(những biểu hiện trong quá khứ không thể nghiên cứu được bằng phương pháp khác)
 Nghiên cứu qua thông tin của các phương tiện giao tiếp khác nhau (chữ viết,
công cụ) cũng như hình thức tiếp cận, cấu tạo, nội dung.
 Nghiên cứu qua nội dung thông tin đặc trưng TL của những người nhận thông . tin.
 Nghiên cứu sự ảnh hưởng của thông tin.
Tiến trình nghiên cứu tài liệu 1 2 3 4 Giai đoạn Trình bày Giai đoạn sử dụng Xử lý số kết quả và chuẩn bị tài liệu nghiên liệu đưa ra kết cứu luận
Tiến trình nghiên cứu tài liệu
Giai đoạn chuẩn bị
 Chuẩn bị đề cương, soạn thảo đề cương là bước đầu tiên của quá trình nghiên cứu
 Xác định tài liệu phù hợp với vấn đề nghiên cứu: trước hết phải đọc
qua các danh mục tạp chí, sách báo tư liệu có liên quan đến vấn đề
nghiên cứu. Tài liệu dùng để phân tích sẽ được chia thành hai nhóm:
những tài liệu cá nhân và những văn kiện tài liệu nhóm.
 Những tài liệu cá nhân liên quan đến việc ghi chép những hoạt động
những thể nghiệm và niềm tin riêng của cá nhân dưới hình thức tiểu
sử tự thuật, nhật ký và các loại ghi chép khác.
 Những tài liệu liên quan đến công việc của một tổ chức xã hội hoặc
một nhóm xã hội nào đó, những văn kiện về các quy định chính trị và luật pháp nhà nước.
Tiến trình nghiên cứu tài liệu
Giai đoạn chuẩn bị
 Quy trình xác định tài liệu nghiên cứu:
Chiến lược nghiên cứu cơ bản
Giai đoạn 1: Tìm kiếm một bài báo, báo cáo khoa học mới nhất phù
hợp với vấn đề nghiên cứu.
Giai đoạn 2: Xác định trong danh mục tài liệu tham khảo của bài báo,
báo cáo khoa học những tài liệu phù hợp vấn đề nghiên cứu.
Giai đoạn 3: Lặp lại giai đoạn hai đề có một tập tài liệu gốc về một chủ đề.
Giai đoạn 4: Kiểm tra các bài báo, báo cáo khoa học dựa vào danh mục
những nghiên cứu về tâm lý học.
Tiến trình nghiên cứu tài liệu
Giai đoạn chuẩn bị
 Quy trình xác định tài liệu nghiên cứu:
Những công cụ nghiên cứu cơ
bản để nghiên cứu tài liệu tham
khảo là sách tóm tắt các nghiên
cứu trong khoa học xã hội ở các
trường đại học, Viện nghiên cứu;
danh mục các công trình nghiên
cứu của TLH và mục lục các bài
báo trong tháng, năm.
Tiến trình nghiên cứu tài liệu
Giai đoạn chuẩn bị
 Quy trình xác định tài liệu nghiên cứu:
Bảng tóm tắt các nghiên cứu trong khoa học xã hội (Psychological Abstracts)
 Xác định tiến độ nghiên cứu: Là xác định được từng quỹ thời gian cụ
thể cho từng công việc nghiên cứu.
 Xác định nhân lực nghiên cứu: Việc xác định nhân lực hoàn toàn phụ
thuộc vào khối lượng của công việc và thời gian hạn định cho nghiên cứu.
 Xác định kinh phí cần thiết để nghiên cứu: Kinh phí cho nghiên cứu
cần được xem xét chi tiết về vật tư, các trang thiết bị, các nguồn tài
liệu, các nguồn tài trợ, các chi phí đi lại, tiền công…
Tiến trình nghiên cứu tài liệu
Giai đoạn sử dụng tài liệu nghiên cứu
Cấu trúc của một bài báo khoa học được công bố chia thành ba phần lớn sau:
1. Giới thiệu vấn đề (giả thuyết, hoặc chủ để nghiên cứu)
Trong phần thứ nhất của bài báo, báo cáo khoa học được công bố, tác
giả phải xác định vấn đề nghiên cứu, giả thuyết khoa học, cách thức
chung nhất hay các phương pháp được tác giả sử dụng để nghiên cứu
vấn đề đã đặt ra. Đọc một bài báo, báo cáo khoa học cần phải biết
những thông tin này. Để người nghiên cứu có thể rút ra chiến lược,
logic sử dụng những luận cứ của tác giả, cần thiết phải tính toán lại để
phê phán bài báo, báo cáo khoa học được công bố.
Tiến trình nghiên cứu tài liệu
Giai đoạn sử dụng tài liệu nghiên cứu
Cấu trúc của một bài báo khoa học được công bố chia thành ba phần lớn sau:
2. Phát triển những luận cứ phù hợp với vấn đề nghiên cứu
 Những luận cứ logic là cơ sở nền tảng cho những nguyên tắc lôgic của
diễn dịch và quy nạp. Kiểu luận cứ này đưa ra theo những nguyên tắc
lôgic và sự chính xác của những công trình khoa học.
 Những luận cứ lý thuyết dựa trên việc tham khảo những mô hình lý thuyết
đã được kiểm chứng thông qua thực nghiệm. Với những lý thuyết không
có giá trị, thiếu chính xác về khoa học hiếm khi được sử dụng độc lập.
 Những luận cứ thực nghiệm thường được xếp vào loại luận cứ mạnh nhất
dựa trên việc quan sát hiện thực một cách có hệ thống trong thực nghiệm
để kiểm chứng tỉnh đúng đắn của giả thuyết đã đưa ra.
Tiến trình nghiên cứu tài liệu
Giai đoạn sử dụng tài liệu nghiên cứu
Cấu trúc của một bài báo khoa học được công bố chia thành ba phần lớn sau: 3. Kết luận.
Trong phần thứ ba và phần cuối cùng của bài báo, báo cáo khoa học,
tác giả tổng hợp lại những luận cứ mà tác giả đã trình bày trong phần
thứ hai và rút ra kết luận về vấn đề đã đặt ra ở phần mở đầu.
Tiến trình nghiên cứu tài liệu
Xử lý tài liệu
 Sau khi thu được số liệu , người nghiên
cứu có thể tính phần trăm, sử dụng các
hệ số khác nhau và các chỉ số , các biểu
bảng và các cột, các giả thuyết kiểm tra tiêu chuẩn thống kê.
 Kết quả xử lý số liệu được ghi lại trong
một bảng thống kê các biểu hiện tương
đồng có thể và dạng thông tin không tương đồng.