Quan điểm của chủ nghũa Mác – Lênin về mối quan hệ giữa vật chất và ý thức và sự vận dụng của Đảng ta hiện nay | Bài tập lớn môn triết học mác - lênin

lOMoAR cPSD| 44985297
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
KHOA DU LỊCH VÀ KHÁCH SẠN ----- -----
BÀI TẬP LỚN MÔN TRIẾT HỌC MÁC-LÊNIN Đề tài:
Quan điểm của chủ nghũa Mác – Lênin về mối quan hệ giữa vật chất và
ý thức và sự vận dụng của Đảng ta hiện nay Họ và tên : Nguyễn Tùng Linh Mã sinh viên : 11223693 Lớp học phần
: LLNL1105(222)_12-Triết học Mác - Lênin Hà Nội, tháng 6/2023 lOMoAR cPSD| 44985297 MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU….......................................................................3
NỘI DUNG...............................................................................4
I.MỐI QUAN HỆ GIỮA VẬT CHẤT VÀ Ý THỨC ..............4
1. Quan điểm của chủ nghĩa duy tâm và duy vật siêu hình......4
2. Quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng .....................4
3. Ý ngĩa phương pháp luận………………………………......6
II.SỰ VẬN DỤNG CỦA ĐẢNG TA NGÀY NAY ..................6
1. Nội dung đã áp dụng..............................................................6
2. Thành tựu đã đạt được ...........................................................7
3. Hạn chế...................................................................................8
4. Giải pháp…………………………………………………….8
KẾT LUẬN.................................................................................9
TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................10 lOMoAR cPSD| 44985297 LỜI MỞ ĐẦU
Từ khi ra đời cho đến nay, lịch sử triết hoc là lịch sử đấu tranh giữa chủ
nghĩa duy vật với chủ nghĩa duy tâm. Cuộc đấu tranh đó trước hết xuất
phát từ việc lý giải vấn đề căn nguyên của thế giới. Triết học Mác-Lenin
ra đời vào những năm 40 thế kỉ XIX và được phát triển gắn chặt với những
thành tựu khoa học và thực tiễn trong phong trào cách mạng công nhân.
Sự ra đời của triết học Mác-Lenin là một cuộc cách mạng thực sự trong
lịch sử tư tưởng loài người, trong lịch sử triết học. Trong đó chủ nghĩa
Mác – Lênin đã đặt ra một quan điểm vô cùng quan trọng về mối quan hệ
giữa vật chất và ý thức. Tầm quan trọng của quan điểm này không chỉ
nằm ở việc hiểu được bản chất của thế giới xung quanh chúng ta, mà còn
đặt nền móng cho sự phát triển và vận dụng lý thuyết vào thực tiễn của
các đảng cộng sản hiện nay.
Trong thời đại ngày nay, Đảng cộng sản trong nhiều quốc gia vẫn duy trì
sự đồng lòng với tư tưởng chủ nghĩa Mác – Lênin, tìm hiểu và vận dụng
đúng đắn những quan điểm này trong công cuộc xây dựng xã hội cộng
sản. Với sự biến đổi của thế giới hiện đại và xu hướng toàn cầu hóa, sự
vận dụng của Đảng ta ngày nay đã tạo ra những điểm mới trong lý thuyết
và thực tiễn, mang lại nhiều đóng góp quan trọng trong quá trình thực hiện mục tiêu cách mạng
Vì vậy, em chọn đề tài “Quan điểm của chủ nghũa Mác – Lênin về mối
quan hệ giữa vật chất và ý thức. Và sự vận dụng của Đảng ta hiện nay’’.
Do kiến thức bản thân còn hạn chế cho nên bài viết sẽ không thể tránh
khỏi nhiều thiếu sót. Vậy kính mong sự góp ý của thầy giáo cùng toàn thể bạn đọc.
Em xin chân thành cảm ơn! lOMoAR cPSD| 44985297 NỘI DUNG
I Mối quan hệ giữa vật chất và ý thức
1) Quan điểm của chủ nghĩa duy tâm và chủ nghĩa duy vật siêu hình
-Theo chủ nghĩa duy tâm thì ý thức quyết định vật chất. Thuyết nhị tâm một mặt
thừa nhận vật chất là thực tại khách quan, mặt khác thừa nhận ý thức là một khởi
nguyên độc lập không phụ thuộc vào vật chất.
- Theo chủ nghĩa duy vật siêu hình, chỉ tuyệt đối hóa yêu tố vật chất, nhấn mạnh một
chiều vai trò của vật chất sinh ra ý thức, quyết định ý thức, phủ nhận tính độc lập
tương đối của ý thức, không thấy được tính năng động, sang tạo, vai trò to lớn của ý
thức trong hoạt động thực tiễn cải tạo khách quan
2) Quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng
-Theo chủ nghĩa duy vật biện chứng, vật chất và ý thức có mối quan hệ biện chứng,
trong đó vật chất quyết định ý thức, còn ý thức tác động tích cực trở lại vật chất.
a) Vật chất quyết định ý thức
- Thứ nhất, vật chất quyết định nguồn gốc của ý thức.
+ Vật chất tồn tại khách quan, độc lập với ý thức nên vật chất là cái có trước, là tính
thứ nhất. Ý thức chỉ là hình thức phản ánh của vật chất vào trong bộ óc con người
nên ý thức là cái có sau, là tính thứ hai.
+ Phải có sự vận động của vật chất trong tự nhiên (bộ óc người và thế giới khách
quan) và vật chất trong xã hội (lao động và ngôn ngữ) thì mới có sự ra đời ý thức.
Thứ hai, vật chất quyết định nội dung của ý thức.
+ Dưới bất kỳ hình thức nào, ý thức đều là phản ánh hiện thực khách quan. Nội dung
của ý thức là kết quả của sự phản ánh hiện thực khách quan trong đầu óc con người.
+ Sự phát triển của hoạt động thực tiễn là động lực mạnh mẽ nhất quyết định tính
phong phú và độ sâu sắc nội dung của ý thức con người qua các thế hệ.
- Thứ ba, vật chất quyết định bản chất của ý thức. lOMoAR cPSD| 44985297
+ Bản chất của ý thức là phản ánh tích cực, sáng tạo hiện thực khách quan, tức là thế
giới vật chất được dịch chuyển vào bộ óc con người và được cải biên trong đó. Vậy
nên vật chất là cơ sở để hình thành bản chất của ý thức.
- Thứ tư, vật chất quyết định sự vận động, phát triển của ý thức.
+ Mọi sự tồn tại, phát triển của ý thức đều gắn liền với sự biến đổi của vật chất. Vật
chất thay đổi thì ý thức cũng phải thay đổi theo.
+ Vật chất luôn vận động và biến đổi nên con người cũng ngày càng phát triển cả
về thể chất lẫn tinh thần, thì dĩ nhiên ý thức cũng phát triển cả về nội dung và hình thức phản ánh
b) Ý thức có tính độc lập tương đối và tác động trở lại vật chất -
Thứ nhất, tính độc lập tương đối của ý thức thể hiện ở chỗ ý thức là sự phản
ánhthế giới vật chất vào trong đầu óc con người nhưng khi đã ra đời thì ý thức có
“đời sống” riêng, không lệ thuộc máy móc vào vật chất mà tác động trở lại thế giới vật chất. -
Thứ hai, sự tác động của ý thức đối với vật chất phải thông qua hoạt động
thựctiễn của con người. Nhờ hoạt động thực tiễn, ý thức có thể làm biến đổi những
điều kiện, hoàn cảnh vật chất để phục vụ cho cuộc sống con người. -
Thứ ba, vai trò của ý thức thể hiện ở chỗ chỉ đạo hoạt động, hành động của
conngười, nó có thể quyết định làm cho hoạt động của con người đúng hay sai, thành
công hay thất bại. Ý thức không trực tiếp tạo ra hay làm thay đổi thế giới mà nó
trang bị cho con người tri thức về hiện tượng khách quan để con người xác định mục
tiêu, kế hoạch, hành động nên làm. Sự tác động của ý thức đối với vật chất diễn ra theo hai hướng:
+ Tích cực: Khi phản ánh đúng đắn hiện thực, ý thức sẽ là động lực thúc đẩy vật chất phát triển.
+ Tiêu cực: Khi phản ánh sai lạc hiện thực, ý thức có thể kìm hãm sự phát triển của vật chất. lOMoAR cPSD| 44985297 -
Thứ tư, xã hội càng phát triển thì vai trò của ý thức ngày càng to lớn, nhất
làtrong thời đại ngày nay, khi mà tri thức khoa học đã trở thành lực lượng sản xuất trực tiếp. -
Tính năng động, sáng tạo của ý thức mặc dù rất to lớn nhưng không thể vượt
quátính quy định của những tiền đề vật chất đã xác định, phải dựa vào các điều kiện
khách quan và năng lực chủ quan của các chủ thể hoạt động
3) Ý nghĩa phương pháp luận -
Tôn trọng tính khách quan kết hợp với phát huy tính năng động chủ quan.
Mọinhận thức, hành động, chủ trương, đường lối, kế hoạch, mục tiêu đều phải xuất
phát từ thực tế khách quan, từ những điều kiện, tiền đề vật chất hiện có. Cần phải
tránh chủ nghĩa chủ quan, bệnh chủ quan duy ý chí. Không được lấy tình cảm làm
điểm xuất phát cho chiến lược và sách lược cách mạng. -
Phải phát huy tính năng động sáng tạo của ý thức, phát huy vai trò của nhân
tốcon người, chống tư tưởng, thái độ thụ động, ỷ lại, ngồi chờ, bảo thủ, trì trệ, thiếu
tính sáng tạo. Điều này đòi hỏi con người phải coi trọng ý thức, coi trọng vai trò của
tri thức, phải tích cực học tập, nghiên cứu khoa học, đồng thời phải tu dưỡng, rèn
luyện phẩm chất đạo đức, ý chí, nghị lực của bản thân. -
Phải nhận thức và giải quyết đúng đắn các mối quan hệ lợi ích, kết hợp hài
hòalợi ích cá nhân với lợi ích tập thể, xã hội dựa trên thái độ khách quan.
II SỰ VẬN DỤNG CỦA ĐẢNG TA NGÀY NAY
1) Nội dung đã được áp dụng vào thực tiễn
• Giáo dục và tư tưởng cách mạng: Việc áp dụng quan điểm chủ nghĩa Mác
Lênin về mối quan hệ giữa vật chất và ý thức đã được thể hiện trong lĩnh vực
giáo dục và tư tưởng cách mạng. Việt Nam đã xây dựng một hệ thống giáo
dục nhằm đào tạo và nâng cao nhận thức cách mạng, tư tưởng chủ nghĩa Mác
- Lênin cho nhân dân. Điều này đã góp phần vào việc hình thành và củng cố
ý thức cách mạng trong xã hội. lOMoAR cPSD| 44985297
• Xây dựng kinh tế xã hội: Việc áp dụng lý luận về mối quan hệ giữa vật chất
và ý thức đã có những đóng góp quan trọng trong quá trình xây dựng và phát
triển kinh tế-xã hội ở Việt Nam. Việt Nam đã triển khai các chính sách và biện
pháp kinh tế nhằm nâng cao đời sống vật chất của nhân dân, từ việc phát triển
kinh tế đến cải thiện điều kiện sống và phát triển văn hóa, giáo dục, y tế. Điều
này giúp tạo điều kiện thuận lợi để hình thành và phát triển ý thức xã hội.
• Xây dựng Đảng và quản lý chính quyền: Quan điểm về mối quan hệ giữa vật
chất và ý thức đã được áp dụng trong quá trình xây dựng và phát triển Đảng
Cộng sản Việt Nam. Đảng đã xác định mục tiêu xây dựng xã hội chủ nghĩa,
cơ bản là xây dựng vật chất và ý thức cách mạng phù hợp với tình hình đất
nước. Đồng thời, việc áp dụng quan điểm này đã giúp Đảng tăng cường quản
lý chính quyền và phát triển hệ thống chính trị, đảm bảo sự đồng thuận và phát
triển ổn định của xã hội.
2) Những thành tựu đạt được
• Đạt được tăng trưởng kinh tế ổn định: Việc áp dụng quan điểm về mối quan
hệ giữa vật chất và ý thức đã giúp đảm bảo sự cân đối giữa phát triển vật chất
và nâng cao ý thức cách mạng trong xã hội. Điều này đã đóng góp vào việc
tạo ra nguồn lực kinh tế để phát triển đời sống nhân dân và thúc đẩy tiến bộ xã hội.
• Xây dựng và củng cố Đảng Cộng sản Việt Nam: Việt Nam đã áp dụng quan
điểm về mối quan hệ giữa vật chất và ý thức trong việc xây dựng và củng cố
Đảng Cộng sản Việt Nam. Đảng đã định hướng phát triển xã hội chủ nghĩa và
đưa ra các chính sách phù hợp để đạt được mục tiêu của cách mạng. Việc áp
dụng quan điểm này đã giúp đảng viên nắm bắt được đúng bản chất của quan
hệ giữa vật chất và ý thức, từ đó thực hiện công tác cách mạng và lãnh đạo xã hội hiệu quả.
• Cải thiện đời sống vật chất của nhân dân: Đảng cộng sản Việt Nam đã đạt
được những bước tiến đáng kể trong việc cải thiện đời sống vật chất của nhân
dân. Qua việc triển khai các chính sách kinh tế như tăng cường đầu tư hạ tầng,
phát triển nguồn nhân lực, đẩy mạnh sản xuất công nghiệp và nông nghiệp,
Việt Nam đã nâng cao mức sống và chất lượng cuộc sống của người dân. lOMoAR cPSD| 44985297
3) Những hạn chế thường gặp
• Ý thức chưa đồng đều: Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong việc nâng cao ý
thức cách mạng và nhận thức về mối quan hệ giữa vật chất và ý thức, nhưng
ý thức của mọi người vẫn còn chênh lệch và không đồng đều. Một số người
vẫn còn mắc phải những quan niệm cá nhân, thiếu hiểu biết về quan hệ này,
làm hạn chế cho quá trình phát triển xã hội.
• Khó khăn trong thực hiện chính sách: Thực hiện các chính sách kinh tế-xã hội
đòi hỏi sự tương tác phức tạp giữa vật chất và ý thức. Điều này đòi hỏi cần có
sự hiểu biết sâu sắc về quan hệ này và khả năng thích ứng linh hoạt với biến
đổi của môi trường kinh tế-xã hội. 4) Giải pháp
• Tăng cường giáo dục và truyền thông: Nâng cao ý thức cách mạng và hiểu
biết về quan hệ giữa vật chất và ý thức thông qua việc tăng cường giáo dục,
truyền thông và tuyên truyền trong xã hội. Điều này có thể giúp đảm bảo nhân
dân có kiến thức vững chắc về quan hệ này và tham gia tích cực vào quá trình
xây dựng xã hội chủ nghĩa.
• Đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng triết học: Tăng cường nghiên cứu và ứng
dụng triết học cách mạng, bao gồm lý luận về mối quan hệ giữa vật chất và ý
thức, trong việc phát triển chính sách kinh tế-xã hội. Điều này giúp định hình
các biện pháp hiệu quả và phù hợp với tình hình cụ thể của Việt Nam.
• Tăng cường quản lý và kiểm soát: Đảm bảo quản lý và kiểm soát chặt chẽ các
hoạt động kinh tế-xã hội để đảm bảo sự cân đối và phát triển đồng bộ giữa vật
chất và ý thức. Điều này cần có sự tham gia tích cực của chính quyền, các cơ
quan quản lý và toàn thể xã hội. lOMoAR cPSD| 44985297 KẾT LUẬN
Nói tóm lại, vật chất bao giờ cũng đóng vai trò quyết định đối với ý thức, Mối quan
hệ tác động qua lại này chỉ được thực hiện thông qua hoạt động thực tiễn của con
người nó là cái có trước ý thức, nhưng ý thức lại tác động trở lại vật chất. Theo quan
điểm này, vật chất và ý thức không tồn tại độc lập mà là hai khía cạnh tương đối của
hiện thực tổng thể. Vật chất là nguồn gốc và cơ sở của ý thức, trong khi ý thức là sự
phản ánh và biểu hiện của vật chất.
Quan điểm này đã được áp dụng và phát triển trong xây dựng và phát triển kinh tếxã
hội ở Việt Nam. Đảng Cộng sản Việt Nam đã thực hiện các chính sách và biện pháp
nhằm cải thiện đời sống vật chất của nhân dân và nâng cao ý thức cách mạng. Qua
việc xây dựng hệ thống giáo dục, tư tưởng cách mạng, xây dựng kinh tế xã hội, xây
dựng Đảng và quản lý chính quyền, Việt Nam đã đạt được những thành tựu quan trọng.
Tuy nhiên, trong quá trình vận dụng, vẫn còn tồn tại những hạn chế, như sự chênh
lệch trong ý thức của mọi người và khó khăn trong thực hiện chính sách kinh tế-xã
hội. Để khắc phục những hạn chế này, cần tăng cường giáo dục, truyền thông và
nghiên cứu triết học cách mạng. Đồng thời, cần tăng cường quản lý và kiểm soát
chặt chẽ các hoạt động kinh tế-xã hội.
Đảng Cộng sản Việt Nam cần tiếp tục nâng cao nhận thức và áp dụng quan điểm của
chủ nghĩa Mác - Lênin về mối quan hệ giữa vật chất và ý thức trong xây dựng và
phát triển kinh tế-xã hội. Việc thực hiện hiệu quả quan điểm này sẽ giúp đảm bảo sự
cân đối và phát triển bền vững giữa vật chất và ý thức trong xã hội Việt Nam, góp
phần vào xây dựng xã hội chủ nghĩa thịnh vượng và tiến bộ. lOMoAR cPSD| 44985297
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Bộ giáo dục và đào tạo, Giáo trình Triết học Mác – Lênin (Dành cho bậc đại học hệ
không chuyên lý luận chính trị), NXB chính trị quốc gia sự thật, Hà Nội, 2021, tr.172 –182. Tạp chí cộng sản
Văn kiện Đại hội Đảng VII, VIII, IX.