Quan điểm của nghĩa Mác Lênin về gia đình trong thời kì quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội và vấn đề phòng , chống bạo lực gia đình ở Việt Nam hiện | Tiểu luận môn Triết học Mác – Lênin

V.I.Lênin đã phát triển tư tưởng của C.Mác về thời kí quá độ và là người đầu tiên dung khái niệm “ thời kì quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội”. Do tính chất lâu dài của nó nên phải phân chia thời kì quá độ thành những bước quá độ nhỏ hơn. Tài liệu giúp bạn tham khảo, ôn tập và đạt kết quả cao. Mời bạn đọc đón xem!

23 12 lượt tải Tải xuống
Chia sẻ Báo cáo tài liệu

Môn: Triết học Mác - Lenin (LLCT130105)

Trường: Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh

Thông tin:

28 trang 2 tháng trước

Tác giả:

Profile Lê Kim Dung
TR¯àNG Đ¾ àC S¯ PH¾I H M KĀ THUÀT TP.Hâ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TR & LU T Þ ¾
ùøùøù
QUAN ĐIÂ NGH)A MÁC –M CHĀ LÊNIN
VÀ I K GIA ĐÌNH TRONG THà þ
QUÁ Đà NGH)A XÃ Hà LÊN CHĀ I
VÀ V PHÒNG, CH NG B O L C ÀN ĐÀ à ¾ Ā
GIA ĐÌNH â VIàT NAM HIàN NAY
Tiáu lu n cu i k ¿ ß ÿ
Môn h c: á Chā ngh*a Xã hái Khoa h c á
MÃ S L P HP: Þ à LLCT120405E_03CLC
GVHD: cô Đặng Thß Minh TuÁn
NHÓM TH C HI N: Ā à Nm Con Mèo Hoang
HàC K : þ 2 – NM HàC: 2022 – 2023
TP.Hà CHÍ MINH THÁNG – 5 /NM 2022
Há tên sinh viên th c hi tài ā án đß
1. B ch Qu c Khánh 21142466 ¿ ß –
2. Đinh Xuân Ti¿n – 21142057
3. ng Cát 20124212 Ngô Đào Phưÿ –
4. Nguy 21142046 ßn Đằng Phương –
5. H a H ng Minh Quân 21142478 ứ á –
ĐIàM:
NH¾N XÉT C A GV: Ă
GV ký tên
MĀC LĀC
PHÀN Mà ĐÀU .................................................................................................. 1
1. Lý do ch tàián đß .......................................................................................... 1
2. M c tiêu và nhi m v c tàiā á ā ăa đß ................................................................. 2
3. Phương pháp thāc hi tàián đß ..................................................................... 2
PHÀN NÞI DUNG .............................................................................................. 3
CH¯¡NG I: QUAN ĐIÂM CĀA CHĀ LÊNIN ....................... 3 NGH)A MÁC –
VÀ GIA ĐÌNH TRONG THà QUÁ ĐàI Kþ LÊN CH Ā NGH)A XÃ HàI ...... 3
1.1. Khái ni m, v trí và chá ß ức nng căa gia đình ........................................... 3
1.1.1. Khái niám gia đình .............................................................................. 3
1.1.2. V trí cß ăa gia đình trong xã hßi .......................................................... 4
1.1.3. Ch c nứ ng cơ bÁ ăa gia đìnhn c ......................................................... 6
1.2. Gia đình trong thß quá đßi kÿ lên chă nghĩa xã hßi .............................. 8
1.2.1. Cơ sá kinh t¿ - xã hßi .......................................................................... 8
1.2.2. chính trCơ sá ß - xã hßi ....................................................................... 9
1.2.3. Cơ sá vn hoá .................................................................................... 10
1.2.4. Ch hôn nhân ti n b¿ đß ¿ ß ................................................................... 10
CH¯¡NG II: VÀN ĐÀ PHÒNG, CHàNG B¾O LĀC GIA ĐÌNH .................. 13
â VIàT NAM HI N NAY ................................................................................. 13 à
2.1. Th c tr ng b o lā ¿ ¿ āc gia đình Viát Nam hián nay .................................. 13
2.1.1. Nh ng biÿ ¿n đổi gia đình từ ¿n đß bi ng v kinh tß ¿, vn hóa, xã hßi
...................................................................................................................... .13
2.1.2. Bi u hi n - nguyên nhân c a vi c b o lá á ă á ¿ āc gia đình á Viát Nam ... 16
2.1.3. H u qu c¿ Á ăa vi c b o l h Vi t Namá ¿ āc gia đìn á á .............................. 18
2.2. M t vài bi n pháp v phòng ch ng b o lß á ß ß ¿ āc gia đình á Viát Nam ...... 20
PHÀN K¾T LU¾N ............................................................................................ 23
TÀI LI U THAM KHà ÀO ................................................................................ 24
1
1
PHÀN Mà ĐÀU
1. Lý do ch tài án đß
V.I.Lênin đã phát triÃn t° t°ã quá đá và là ng°áng cāa C.Mác vÁ thái kÿ i
đầ ừu tiên dùng khái ni i kám <thá ÿ quá đá t chā ngh*a t° b¿ ngh*a xã n lên chā
hái=. Do tính chÁt lâu dài cāa nó nên ph¿i phân chia thái kÿ quá đá thành nhÿng
b°ßc quá đá h¢n. Tr°ßc đổ ßi, C°¢ng l*nh 1991, xác đßnh: "N°ß nhß i m c ta quá
đá
lên CNXH, b qua ch ß ¿ đá t° b¿n"
1
. Tr i qua nhi u công cu¿ Á ác đổ ßi do Đ¿i m ng
lãnh đ¿o đã đ¿t đ°ợc nhi u thành t u v phát tri n kinh t - xã h i, góp ph n nâng Á ā Á Ã ¿ á ầ
cao đá Áu gia đình. Trong quá trình hái sáng, vÁt chÁt tinh thần nhi i nhÁp kinh t¿
quác t c khu v gi¿ và giao l°u vn hóa vßi các n°ß āc cũng nh° trên th¿ ßi, chúng
ta v n ph i ch p nh n nh ng bi i sâu s c v c u trúc và ch a gia ¿ ¿ Á Á ÿ ¿n đổ ắ Á Á ức nng cā
đình Viát Nam. Gia đình là mát khái niám ráng lßn, bao quát đ¿ Áu l*nh vān nhi c
con ng°á ßi ý ngh*a là ¿n đổi và xã hái. V tế bào c a xã hủ ội bên c¿nh nhÿng bi i
tích c c thì Viā át Nam đang ph¿i đái mặt v i nhi u vß Á Án đÁ tiêu cāc b i s chi ph i ã ā á
từ n n kinh t chính tr Á ¿ ß vn hóa xã há āa đÁt n°ßi c c. Trong nhiÁu nm qua, có rÁt
nhiÁu nghiên cứu v v c Á Án đÁ gia đình và xây dāng gia đình, tuy nhiên đà có đ°ợ
nhÿng nh n xét hoàn thiÁ án v các v trên thì rÁ Án đÁ Át khó khn. Vì gia đình là n¢i
vô cùng bi ng nên có r t nhi u v ph c t p n nh và ¿n đá Á Á Án đÁ ứ ¿ ¿y sinh trong gia đì
thÁm chí cá nhân trong m c bi t trong th lên chßi gia đình. Đặ á ái kì quá đá ā ngh*a
xã hái. Ngày nay, không có ít ng°ái quan niám sai cũng nh° không quan tâm chú
tráng tßi v Án đÁ gia đình và xây dāng gia đình. RÁt nhiÁu nhÿng bÁt cÁp n y sinh ¿
từ v ng, b u này cho th y vi c Án đÁ gia đình nh°: ly hôn, bÁt bình đẳ ¿o hành. ĐiÁ Á á
nghiên c u tìm hi u v này th t s r t c n thiứ à Án đÁ Á ā Á ầ ¿t. Đó là lý do nhóm <Nm con
mèo hoang= chá Án đÁn v : Quan điá nghĩa Mác – gia đình m căa chă Lênin vß
trong th i k ß ÿ quá đß lên ch ngh a xã h i và vă ĩ ß ¿n đß phòng, ch ng bß ¿o l c gia ā
đình á viát nam hi n nayá tài ti u lu n. làm đÁ à Á
1
T p chí Qu c phòng toàn dân , (06/08/2011). ¿ á – Cương lĩnh năm 1991
2
2. M c tiêu và nhi m v c tài ā á ā ăa đß
Mÿc tiêu c tài là làm rõ các n cāa đÁ quan điÃm c¢ b¿ āa ch -ā ngh*a Mác
Lênin v i k lên ch i. Á gia đình, xây dāng gia đình trong thá ÿ quá đá ā ngh*a xã há
Từ đó, thÁy đ°ợc t m quan tr ng cầ á āa gia đình đái v i cá nhân và xã hß ái, cũng nh°
nắm b c v v n n b o l ra các gi xây d ng ắt đ°ợ Án đÁ Á ¿ ¿ āc gia đình và đÁ ¿i pháp đà ā
và c ng c ā á gia đình Viát Nam trong th i m i. ái đ¿ ß
ĐÃ đ¿t đ°ợc m c tiêu trên thì bài ti u lu n nhóm t p trung vào nh ng nhi m ÿ Ã Á Á ÿ á
vÿ sau:
+ Tìm hi u qà uan điÃm c a ch ā ā ngh*a Mác – Lênin v Á gia đình trong thái k ÿ
quá đá lên chā ngh*a xã hái.
+ Th o lu n v v¿ Á Á Án đÁ phòng, ch ng b o lá ¿ āc gia đình ã Vi t Nam hi n nay. á á
3. Phương pháp thāc hi tài án đß
Bài ti u lu n nhóm d lý lu n c a ch ngh a Mác-Ã Á āa trên c¢ sã Á ā ā * Lênin, t°
t°ãng H ã Chí Minh, các quan điÃm cāa Đ¿ng và nhà n°ßc v vÁ Án đÁ v trí và ch c ß ứ
nng cāa gia đình.
Th c hi n nh ng khā á ÿ ¿o sát, thông kê đái t°ợng nghiên c u v nh ng vứ Á ÿ Án đÁ
liên quan đ¿n đÁ tài.
3
PHÀN NÞI DUNG
CH¯¡NG I: QUAN ĐIÂM CĀA CHĀ LÊNIN NGH)A MÁC –
VÀ GIA ĐÌNH TRONG THà QUÁ ĐàI Kþ LÊN CH Ā NGH)A XÃ HàI
1.1. Khái ni m, v trí và chá ß ức nng căa gia đình
1.1.1. Khái niám gia đình
Gia đình là má áng đã ß, có vai trò đặt tronh nhÿng c ng thu nh c biát quan
tráng đ¿n sā phát tri n, t n t i cà 㠿 ā áa m t xã hái. Khi C.Mác và Ph.ngghen đÁ cÁp
đ¿n gia đình đã nói rằng: <Quan há thứ ba tham d ngay t ā ừ đầu vào quá trình phát
triÃn l ch sß ử; hằng ngày tái t i s¿o ra đá áng c a bā ¿n thân mình, i b u con ng°á ắt đầ
t¿o ra nh i khác, sinh sôi, n y n - gi a ch ng và v , cha ÿng ng°á ¿ ã đó là quan há ÿ ã ợ
m
ẹ và con cái, đó là gia đình=
2
. Từ đó, gia đình đ°ợc hình thành và phát triÃn từ
hai m i quan h á á c¢ b¿n là quan h hôn nhân (v và ch ng) và quan h huy t th ng á ợ ã á ¿ á
(cha m và con cái). Các m i quan h này t n t c là nh s g n bó và ph ẹ á á ã ¿i đ°ợ á ā ắ ÿ
thuác l n nhau¿ . D°ßi quy n lÁ ợi, ngh*a vÿ và trách nhi m c a má ā ßi ng°ái đ°ợc quy
đß ằnh b ng pháp lý, luÁt pháp và đ¿o lý. T m i quan h hôn nhân b n v ng chính ừ á á Á ÿ
là c¢ sã hình thành nên các m i quan h khác trong má á ßi gia đình và cũng chính là
nÁn t ng c a s t n t¿ ā ā ã ¿i trong gia đình. Bên c¿nh đó, khái niám quan h huy t th ng á ¿ á
– quan há á giÿ ừa nh i có cùng m c sinh ra tÿng ng°á át dòng máu đ°ợ quan h hôn
nhân cũng chính chính là vũ khí m¿nh mẽ nhÁt đà gắn k¿t các thành viên trong
gia đình vßi nhau.
Trong gia đình, ngoài hai mối quan h ệ cơ b n là quan h gi a v và ch ng, ả ệ ữ ợ ồ
quan h gi a cha m v i con cái, còn có các m i quan h khác: quan h gi a ông ệ ữ ẹ ớ ố ệ ệ ữ
bà v i cháu ch
ớ ắt; gi a anh ch em v i nhau; gi a cô, dì, chú bác vữ ị ớ ữ ới cháu v.v…
3
Nh° vÁy, gia đình là má áng đã ái đặt hình thức c ng xã h c biát. Nó hình
thành t c duy trì và c ng c d a trên các quan h huy t th ng, ừ hôn nhân và đ°ợ ā á ā á ¿ á
quan h á nuôi d°ỡng, cùng v i các quyß Án và ngh*a vÿ c a các thành viên trong gia ā
đình.
2
C.Mác và Ph.ngghen, Toàn tập, Nxb Chính trß Quác gia, Hà Nái 1996, tÁp 3, trang 41.
3
Qu c h i, , 2014. á á Luật Hôn nhân và Gia đình
4
1.1.2. V trí cß ăa gia đình trong xã hßi
Gia đình là tế bào c a xã h i ủ ộ
Gia đình ¿t đßcó vai trò quy nh v i s t n t i, v ng và phát tri n c a xã ß ā ã ¿ Án đá Ã ā
hái. Ph.ngghen đã nói: <Theo quan đià ¿t đßm duy vÁt thì nhân tá quy nh trong
lßch s n cùng là s n xu t và tái s n xu i s ng tr c tiử quy cho đ¿ ¿ Á ¿ Át ra đá á ā ¿p. Nh°ng
b¿n thân s s n xu i có hai lo i. Mā ¿ Át đó l¿ ¿ át m t là s n xu u sinh ho t: ặ ¿ Át ra t° liá ¿
thāc phẩm, qu n áo, nhà và nhầ ã ÿng công c c n thi làm ra nhÿ ầ ¿t đà ÿng thứ đó;
mặt khác là s s n xu t ra bā ¿ Á ¿n thân con ng°ái, là sā truyÁn nòi gi ng. Nh ng tr t á ÿ Á
tā xã hái, trong đó nhÿng con ng°ái c a mā át thái đ¿i l ch s nhß ử Át đßnh và c a m t ā á
n°ßc nhÁt đßnh đang sáng, là do hai lo i s n xu t quy¿ ¿ Á ¿t đßnh: m t m t là dpo trình á ặ
đá Ã
phát triÃn c ng và m phát triāa lao đá ặt khác là do trình đá n c . āa gia đình=
4
Gia đình có thà nói là mát t¿ bào t nhiên có vai trò trong vi c s n xu u ā á ¿ Át ra t° liá
tiêu dùng, t° liáu s¿n xu t, tái s n xu i. M t xã h i không th phát Á ¿ Át ra con ng°á á á Ã
triÃn và vũng m¿ ¿u không có gia đình. Vì th¿nh n , muán có mát xã hái phát tri n Ã
lành m nh thì ph i quan tâm xây d t ch H Ch n ¿ ¿ āng gia đình. Chā ß ã í Minh đã nhÁ
m¿nh r nh cằng : <… nhiÁu gia đì áng l i m i thành xã h i, xã h i t t th¿ ß á á á ì gia đình
c
àng t nh tát, gia đì át thì xã hái mßi t t. H t nhân c a xã h i ch nh l á ¿ ā á í à gia đình=
5
.
Tuy nhiên, ¿nh h°ã āa gia đình đáng c i v i xã h i l i ph thu c vào ch ß á ¿ ÿ á ¿ đá
xã hái (đ°áng l i, chính sách cá āa nhà lãnh đ¿o, c m quy n). Trong xã h i c a chầ Á á ā ¿
đá t° hÿu chi m quy n ki¿ Á Ãm soát t° liáu s n xu t. S b¿ Á ā Át bình đẳng trong quan h á
gia đình là rÁt lßn d n t i s ¿ ß ā thay đổi sâu s c trong xã hắ ái. Khi con ng°ái có cu c á
sáng m no, h nh phúc thì h m i có tinh th n xuÁ ¿ á ß ần lao đáng, tng gia s¿ Át, đóng
góp s c mình cho xã h c lứ ái và ng°ợ ¿i. Qua đó, quan tâm và xây dāng mát xã hái
bình đẳ Án đÁng là v cāc kÿ quan tráng trong cách m ng XHCN. ¿
4
C.Mác và Ph.ngghen, Toàn tập, Nxb Chính trß Quác gia, Hà Nái 1995, tÁp 21, trang 44.
5
H Chí Minh, , Nxb Chính tr Qu c gia, Hà N i 2011, t p 9, trang 531. ã Toàn tập ß á á Á
5
Gia đình là t ấm, mang l i các giá tr h nh phúc, s 愃⌀ ị 愃⌀ ự hài hòa trong đời
sống cá nhân c a m i thành viên ủ ỗ
Mßi cá nhân đ°ợc sinh ra và l u gßn lên đÁ ắn bó vßi gia đình. Đó là n¢i
mà m i cá nhân có quyß Án đ°ợc yêu th°¢ng, nuôi d°ỡng, chm sóc. ĐÃ có mát
xã h i t t và phát tri c h t á á Ãn thì tr°ß ¿ gia đình ph¿i đ°ợc yên ổn, h¿nh phúc. t ĐÃ ừ
đó mßi cá nhân trong gia đình trã át con ng°á thành m i tát cho xã h i. á
Gia đình là cầu nối gi a cá nhân v i xã h i ữ ớ ộ
Gia đình là má đó hình thành và phát triÃt xã hái thu nhß đầu tiên mà từ n
nhân cách cāa từng ng°á trong gia đình mß án đ°ợi. Chỉ i thà hi c các mái quan h á
tình c m thiêng liêng gi a các thành viên v i nhau mà không m t c ng nào ¿ ÿ ß á áng đã
có th thay th c. Ã ¿ đ°ợ
Th¿ nh°ng, mßi cá nhân l i không th ch s ng trong xã h i thu nh ¿ Ã ỉ á á ß đó mà
còn có nhu c u quan h i cá nhân không ch là thành viên ầ á bên ngoài gia đình. Mß ỉ
và tài s n c a m¿ ā ßi gia đình mà còn là thành viên và tài s¿n c a m t xã h i. Không ā á á
có cá nhân bên ngoài gia có cá nhân bên ngoài xã h i. đình cũng nh° không thà á
Gia đình vừa là n¢i đầu tiên đáp ứng nhu cầu mßi cá nhân trong xã hái, vừa là
môi tr°áng đầu tiên m i cá nhân h c và th c hiß ác đ°ợ ā án quan h xã h i. á á
Ng°ợc l b¿i, cá nhân cũng có thÃ ß gia đình tác đáng thông qua các thông
tin, hián t°ợng. Từ đó tác đáng tích c c hoā ặc tiêu c c v ā Á đ¿o đức, l i s ng c a cá á á ā
nhân đó. Đôi khi có nhÿ Án đÁ ác vào gia đình đÃng v qu¿n lý xã hái ph¿i phÿ thu
tác đáng đ¿n cá nhân. Chính vì th¿, mà ã bÁt kÿ xã hái nào, các nhà cầm quyÁn
luôn coi tr ng vi c xây d ng và c ng cá á ā ā á gia đình. Trong xã hái x°a, mßi gia đình
sáng vßi t° t°ãng gia tr°ãng, tr ng nam khinh ná ÿ, đòi hßi ng°ái ph n ph i nh t ÿ ÿ ¿ Á
quy¿t trung thành v i chßi ng°á ãng nói riêng và ng°ái đàn ông trong gia đình nói
riêng. Trong quá trình xây d xây d ng m t xã h ng, con āng CNXH, đà ā á ái bình đẳ
ng°ái ph¿i đ°ợc gi i phóng ti n hôn nhân ti n b , th c hi n quy¿ ¿n đ¿ ¿ á ā á Án bình đẳng
gia đình và phÿ nÿ. Chā tßch Hã Chí Minh nh n m u không gi i phóng Á ¿nh: <N¿ ¿
6
ph
ÿ n là xây d ng ch ngh a x h i ch m t n . Vì th , quan h ÿ ā ā * ã á ỉ á ửa=
6
¿ á gia đình trong
CNXH có nhi u cÁ ¿i ti i các ch xã h¿n h¢n so vß ¿ đá ái x°a.
1.1.3. Chức nng cơ bÁ ăa gia đìnhn c
Chức năng tái sản xu i ất con ngườ
Đây là mát trong nh ng chÿ ức nng chính cāa gia đình mà không mát xã h i á
hay c ng nào có th thay th c. Nhi m v c a cháng đã Ã ¿ đ°ợ á ÿ ā ức nng này nhằm đáp
ứ āng tâm, sinh lý t nhiên cāa m duy trì nòi gißi con ng°ái đà áng và nhằm đáp
ứ ầng nhu c u vÁ sức lao đáng và duy trì s b n v ng c a xã h i. ā Á ÿ ā á
Vi c tái s n xu i không ch là nhi m v c a má ¿ Át ra con ng°á ỉ á ÿ ā ßi gia đình mà
còn là vÁn đÁ quan tráng đái v i xã h i. Chß á ức nng này quy¿t đßnh mÁt đá dân c°,
nguãn lao đáng d i dào cho m t xã h i. Thã á á āc hi n chá ức nng này có sā ¿nh h°ãng
mÁt thi n s¿t đ¿ ā phát tri n m i m t c i s ng xã h i. Thà á ặ āa đá á á ¿ nh°ng, chức nng
này không th l m d ng quá m c. Tùy vào t c v n à ¿ ÿ ứ ừng n¢i và thái điÃm mà đ°ợ Á
dÿng theo quy đßnh và luÁt pháp cāa nhà c m quy n. ầ Á
Chức năng nuôi dưỡng, giáo dục
Bên c nh vi c tái t o ngu ng cho xã h¿ á ¿ ãn lao đá ái trong t°¢ng lai, gia đình
cũng có bổn phÁn nuôi d°ỡng, d y d con cái tr ¿ ß ã thành ng°ái có ích cho gia đình,
cáng đã Gia đình đóng vai trò rÁ ức nng này, ng và xã hái. t quan tráng trong ch
nó giúp hình thành nhân cách, đ¿o đức, lái s ng c a má ā ßi cá nhân. B i vì, khi m t ã á
cá th i s n n n giáo d u tiên tà đ°ợc chào đá ẽ đón nhÁ Á ÿc đầ ừ gia đình, cÿ thà cha
mẹ, ông bà. Nh u d u tiên c lÿng điÁ ¿y đầ āa gia đình th°áng đà ¿i dÁu m Án sâu đÁ
và b n v ng trong ti m th c c a mÁ ÿ Á ứ ā ßi ng°ái.
M i thành viên trong m t xã h i thu nh v a là khách tham d ti p thu ß á á ß ừ ā đà ¿
tinh hoa c a nh c, v a là th y truy t l i cho th h sau này. ā ÿng ng°ái đi tr°ß ừ ầ Án đ¿ ¿ ¿ á
Qua đó gia đình đóng vai trò to lß ác đào t¿n trong vi o th¿ há trẻ đà cung cÁp và
nâng cao ch ng lÁt l°ợ āc l°ợng lao đá ái đÃng cho xã h duy trì sā bÁn vÿng theo
thái gian ng th i m c t c xã h, đã á ßi cá nhân đ°ợ ừng b°ß ái hóa. N¿u không có giáo
6
H Chí Minh, , Nxb Chính tr Qu c gia, Hà N i 2011, t p 9, trang 531. ã Toàn tập ß á á Á
7
dÿc gia đình gắn liÁn vßi giáo dÿc xã hái thì mßi cá nhân sẽ khó thích nghi, hòa
nhÁp vßi xã h i. á Ng°ợc l¿i, giáo d c xã h i s t hiÿ á ẽ không đ¿ áu qu cao n¿ ¿u m t Á
liên k t v i giáo d¿ ß ÿc gia đình. Do đó, cần tránh khuynh h°ßng coi tr ng giáo d c á ÿ
xã h i, h th p s tín nhi m c a giáo d c l i. M i cá nhân á ¿ Á ā á ā ÿc gia đình hoặc ng°ợ ¿ ß
buác ph i có c ¿ ¿ hai khuynh h°ßng đó thì mßi phát triÃn toàn di n. á
Chức năng kinh tế và t chức tiêu dùng
Gia đình tham gia trā Át ra t° liác ti¿p vào quá trình s¿n xuÁt và tái s¿n xu u
s¿n xu u tiêu dùng. c thù trong vi c tham gia Át và t° liá Gia đình đóng vai trò đặ á
quá trình s n xu t và tái s n xu t cho xã h i. i s n xu t, tái ¿ Á ¿ Á á Gia đình vừa là ng°á ¿ Á
s¿n xu t c a cÁ ā ¿i v t ch t v a là mÁ Á ừ át đ¢n vß tiêu thÿ cāa c¿i, vÁt chÁt trong xã h i. á
Gia đình ¿t đá ằm duy trì và tng sứthāc hián ho ng tiêu thÿ hàng hóa nh c lāc cho
nhu c u s n xu t và các ho ng sinh ho ình. c s d ng ầ ¿ Á ¿t đá ¿t trong gia đ Đó là viá ử ÿ
các kho n thu nh p c a các thành viên vào nh ng công vi c chung nh¿ Á ā ÿ á ằm đ¿m b o ¿
và phát tri n cu c s , m no, h nh phúc. Ã á áng đầy đā Á ¿
Hi u qu hoá ¿ ¿t đáng kinh t c¿ āa gia đì ¿nh h°ãnh ng tßi đái sáng v t chÁ Át và
tinh th n c a m i thành viênầ ā ß . Đãng thái, gia đình đóng g p v o quá tr nh s n xu t ó à ì ¿ Á
và tái s n xu t ra c a c i v t ch t cho xã h nh c th phát huy m t cách ¿ Á ā ¿ Á Á ái. Gia đì ó Ã á
có hi u qu má ¿ ái tiÁm nng cāa mình v v n, v sÁ á Á ức lao đáng, tay ngh nh m Á ằ tng
nguãn c a c i v t chā ¿ Á Át cho gia đình v x h i. Th c hi n t t chà ã á ā á á ức nng này, không
nhÿng t¿o cho gia đình c ó c¢ sã đà t ch c tổ ứ át đái sáng, nuôi d y con cái, m còn ¿ à
đóng góp to l i v i s phát tri n cßn đá ß ā Ã āa xã h i. á
Chức năng tha mãn nhu c u tâm sinh lý, duy trì tình c nh ầ ảm gia đì
Chức nng này là chức nay đ°ợc v n dÁ ÿng th°áng xuyên trong gia đình, nó
giúp thõa mãn nhu c u v m t tình c m, tinh thầ Á ặ ¿ ần, vn hóa cho các cá nhân trong
gia đình. Từ đó, góp phầ n vào viác cân bằng tâm ý, b o v i l n ¿ á chm sóc ng°á ß
tuổi, ng°ái ám y u. Ngoài ra, ch¿ ức nng này còn có nhiám vÿ là trách nhi o ám, đ¿
lý, l°¢ng tâm cā ßi con ng°á Áy, gia đình là chán n°¢ng tāa m i. Vì v a cāa con
ng°á ặ á Á ầ ầi vÁ nhiÁu m t, quan tr ng nh t là tinh th n và tình c¿m. Góp ph n giúp xã
hái phát tri n à ổn đßnh và ng°ợ ¿u gia đình li tán, tan rã thì xã há ÿp đổc l¿i n i sẽ s .
8
Ngoài nh ng ch vai trò quan trong vÿ ức nng trên, gia đình giÿ Á vn hóa,
chính tr i ch truy n thß,…Vß ức nng vn hóa, gia đình là n¢i l°u giÿ Á áng vn hóa
cāa các dân t c. T c truy n t i khác, các á ừ xa x°a, vn hóa đ°ợ Á ừ đái này sang đá
thành viên trong gia ph truy a mình. Chính vì v y, mà mu n ¿ Án nhau vn hóa cā Á á
giÿ gìn đ°ợc nét vn hóa cāa gia đình nói riêng và cáng đãng nói chung thì ph¿i
cần có gia đình. Vßi chức nng chính trß, gia đình đóng vai trò là mát tổ ch c nh . ứ ß
Là n¢i tổ āa nhà n°ß chức, giáo dÿc các chính sách, pháp luÁt c c. Nói chung, nhà
n°ßc là cầu n i gi a m i quan h c vá ÿ á á nhà n°ß ßi công dân.
1.2. Gia đình trong thßi kÿ quá đß lên chă i nghĩa xã hß
1.2.1. kinh t - xã h i Cơ sá ¿ ß
“C¢ sã ái đà āng gia đì quá đá kinh t¿ - xã h xây d nh trong thái kÿ lên chā
ngh*a xã h i là s phát tri n c a lá ā Ã ā āc l°ợng s n xu t v ¿ Á à t°¢ng ứ ình đáng tr cāa l c ā
l°ợng s n xu t là quan h s n xu t m i, xã h i ch ngh a. C t lõi c a quan h s n ¿ Á á ¿ Á ß á ā * á ā á ¿
xuÁt m i ß Áy là ch¿ đá s hã ÿu xã h i ch ngh i vá ā *a đá ßi u s n xut° liá ¿ Át t c ừng b°ß
hình thành và c ng c thay th ch s h u s n xu t. Ngu n ā á ¿ ¿ đá ã ÿu t° nhân vÁ t° liá ¿ Á ã
gác c a s áp b c bóc l t và b t bā ā ứ á Á ình đẳng trong xã h i v á à gia đình d n d n b xóa ầ ầ ß
bß, t kinh t cho vi c xây d ng quan h b nh v gi i ¿o c¢ sã ¿ á ā á ình đẳng trong gia đì à ¿
phóng ph n trong trong xã h .
ÿ ÿ ái=
7
V.I.Lênin đã vi¿t: <B°ßc thứ hai và là b°ßc ch y u là th tiêu chā ¿ ā ¿ đá t°
hÿu v ru ng v nh máy. Ch và ch cÁ áng đÁt, công x°ã à à ính nh° th¿ ỉ ó nh° th¿ mßi
mã đ°ợc con đ°áng gi¿i phóng hoàn toàn và thÁt sā cho ph nÿ ÿ, m i th tiêu ß ā
đ°ợc <ch¿ đá nô l á gia đình= nhá có vi c thay th n n kinh t á ¿ Á ¿ gia đình cá th b ng à ằ
n
Án kinh t xã h i hóa quy mô l¿ á ßn=
8
.
Xóa b ch u s n xu t là xóa b nguyên nhân gây nên tình ß ¿ đá t° hÿu t° liá ¿ Á ß
tr¿ng l m d ng quy¿ ÿ Án hành c b t công giāa ng°ái đàn ông trong gia đình, sā Á ÿa
nam và n , gi a v và ch ng và th m chí là s i ph n . ÿ ÿ ợ ã Á ā ng°ợc đãi, bóc lát ng°á ÿ ÿ
Ng°ái đàn ông trong gia đình x°a là trÿ āa toàn gia đình cát kinh t¿ c nên khi
7
B c p, á ¿ Cơ sở ựng gia đình trong thờ quá độ xây d i kỳ lên CNXH, Vndoc https://vndoc.com/co-so-xay-dung-
gia-dinh-trong-thoi-ky-qua-do-len-chu-nghia-xa-hoi-253691 (truy c p ngày 24/05/2022). Á
8
V.I.Lênin, , Nxb Ti n b p 42, trang 464. Toàn tập ¿ á, Matxc¢va 1977, tÁ
9
ng°ái đàn ông không còn thì gia đình cũng tiêu tan. Vì vÁy, ph¿i xóa bß ch¿ đá
t° hÿu v Á t° liáu s¿n xu biÁt đà ¿n lao đáng trong các gia đình thành lao đáng trāc
ti¿p ngoài xã hái, bên c¿nh đó ng°ái ph n ÿ ÿ cũng ph¿i tham gia lao đáng đà ph c ÿ
vÿ cho s phát tri n cā Ã āa xã h n m nh r u s n xu t ái. Ph.ngghen nhÁ ¿ ằng: <T° liá ¿ Á
chuyÃn thành tài s n chung, th ¿ ì gia đình cá th s không còn l à ẽ à đ¢n vß kinh t¿ c a ā
xã h i n a. Ná ÿ Á ¿n kinh t t° nhân bi¿n thành mát ngành lao đáng xã hái. Viác nuôi
d
¿y con cái trã thành công vi c cá āa xã h . ái=
9
1.2.2. chính trCơ sá ß - xã h i ß
“C¢ sã āng gia đình trong thá quá đá chính trß đà xây d i kÿ lên CNXH là
viác thi t l¿ Áp chính quy c cÁn nhà n°ß āa giai cÁp công nhân và nhân dân lao
đáng,nhà n°ßc XHCN.Trong đó,lần đầu tiên trong l ch sß ử,nhân dân lao đáng đ°ợc
thāc hián quyÁn lāc c a mình không có sā ā phân bi t giá ÿa nam và n c ÿ.Nhà n°ß
cũng chính là công cÿ cũ kā Áu,đè nặng lên vai ng°á xóa bß nhÿng luÁt lá ,l¿c h i
phÿ nÿ đãng thái thāc hi n vi c giá á ¿i phóng ph nÿ ÿ và b¿o v há ¿nh phúc gia
đình= Á
10
.V.I.Lênin khẳng đßnh: <Chính quy n xô vi¿t là chính quy u tiên và Án đầ
duy nh t trên th gi ho n to n th tiêu t t c pháp lu n, Á ¿ ßi đã à à ā Á ¿ Át cũ kā, t° s¿n, đê tiá
nhÿng pháp lu i ph nÁt đó đặt ng°á ÿ ÿ vào tình tr¿ng không b ng v i nam ình đẳ ß
gißi, đã ành đặ ßi… Chí d c quyÁn cho nam gi nh quyÁn xô vi¿t, mát chính quyÁn
cāa nhân dân lao đá Án đầng, chính quy u tiên và duy nhÁt trên th¿ giß đã h y b ā ß
tÁt c nh c quy n g n li n v i ch u, nh ng c quy n c i ¿ ÿng đặ Á ắ Á ß ¿ đá t° hÿ ÿ đặ Á āa ng°á
đàn ông trong gia đình…=
11
.
Nh c xã h i ch ngh a v i t nh cách l c a vi c xây d ng gia à n°ß á ā * ß í à c¢ sã ā á ā
đì ãnh trong thái kÿ quá đá lên chā ngh*a x hái, thà hián rõ nét nhÁt ã vai trò cāa
há th ng pháp lu t, tron c Lu t Hôn nhân v nh c ng v i h th ng á Á g đó ó Á à Gia đì ù ß á á
chính sách xã h m b o l i ích c a công dân, các th nh, ái đ¿ ¿ ợ ā ành viên trong gia đì
đ¿ ¿ ām b o s b ng gi i, chính sách dân s , vi c làm, y t , b o hi m xã hình đẳ ß á á ¿ ¿ Ã ái…
Há th ng pháp lu t và chính sách xã há Á ái đó vừa đßnh h°ßng v a thừ úc đẩy quá tr nh ì
9
C.Mác và Ph.ngghen, Toàn tập, Nxb Chính trß Quác gia, Hà Nái 1995, tÁp 21, trang 118.
10
H Chí Minh, Nxb Chính tr Qu c gia, Hà N i 1996, t p 9, trang 52. ã ß á á Á
11
V.I.Lênin, , Nxb Ti n b p 40, trang 182. Toàn tập ¿ á, Matxc¢va 1977, tÁ
10
hình th nh m i trong th i kành gia đì ß á ÿ ngh a x h i. Ch ng nào quá đá đi lên chā * ã á ừ
và th ng chính sách, pháp lu n thi n thì vi c xây d ng gia ã đâu, há á Át ch°a hoà á á ā
đì đ¿ ¿nh và m b o h nh ph nh còn h n ch . ¿ úc gia đì ¿ ¿
1.2.3. Cơ sá vn hoá
<Trong thái kÿ quá đá lên chā ngh*a xã hái, cùng vßi nhÿng bi¿n đổi cn
b¿n trong đái sáng chính trß, kinh t¿, thì đái s a, tinh tháng vn hó ần cũng không
ngừng bi i. Nh¿n đổ ÿng giá tr c xây dß vn hóa đ°ợ āng trên n n tÁ ¿ng h ng á t° t°ã
chính tr c a giai c p công nhân t c hình thành và d n d n gi vai trò chi ß ā Á ừng b°ß ầ ầ ÿ
phái nÁn t n c a xã h ng th i nh¿ng vn hóa, tinh thầ ā ái, đã á ÿng y u t a, ¿ á vn hó
phong t c t p quán, l i s ng l c h u do xã h lÿ Á á á ¿ Á ái cũ đà ¿i t c b lo i bừng b°ß ß ¿ ß.
Sā phát triÃn h thá áng giáo d o tÿc, đà ¿o, khoa h c và công ngh góp phá á ần
nâng cao tr dân trí, ki n th c khoa h c và công ngh c a xã h ng th i ình đá ¿ ứ á á ā ái, đã á
cũng cung cÁ ên trong gia đìp cho các thành vi nh ki¿n thức, nhÁn thức mßi, làm
nÁn t ng cho s hình thành nh ng giá tr , chu n m c m u ch nh các m i ¿ ā ÿ ß ẩ ā ßi, điÁ ỉ á
quan h nh trong quá trình xây d ng ch ngh a x há gia đì ā ā * ã ái.
Thi¿u đi c¢ sã vn hó a, hoặc c¢ sã vn hóa không đi liÁn vßi c¢ sã kinh t , ¿
chính tr , thì vi c xây d nh s l ch l
ß á āng gia đì ẽ á ¿c, không đ¿t hiáu qu¿ cao=
12
.
1.2.4. Ch hôn nhân ti n b ¿ đß ¿ ß
Hôn nhân t nguy n ự ệ
Hôn nhân t nguy n là hôn nhân xu t phát t tình yêu gi a nam và n và ā á Á ừ ÿ ÿ
đã ā đãng thái có s ng ý cāa đôi bên. Tình yêu là khát váng cũng nh° nhu cầu cāa
con ng°ái bắt bu c ph i có dù có tr i qua b t k không gian và th i gian nào. Gia á ¿ ¿ Á ÿ á
đình sẽ ÿp đổ ¿u hôn nhân không đ°ợ bß h¿n ch¿ và ngày càng bi¿n d¿ng và s n c
xây dāng trên c¢ sã tình yêu bÁn v ng. ÿ
Hôn nhân xu t phát t chính tình c m cÁ ừ ¿ āa đôi bên, từ đó d¿n đ¿ n hôn nhân
tā nguyán. Đây là b°ßc phát tri n t t y u c a tình yêu nam và nà Á ¿ ā ÿ. Ph.ngghen đã
nhÁn m¿nh r u ngh a v c a v và chằng: <…n¿ * ÿ ā ợ ãng là ph ¿i th°¢ng yêu nhau thì
12
GS.TS Hoàng Chí B o, , ph n 1.3, ¿ Giáo trình Ch i Khoa hủ nghĩa Xã hộ ọc ầ https://lytuong.net/xay-dung-gia-
dinh-viet-nam-trong-thoi-ky-qua-do-len-chu-nghia-xa-hoi/#13_co_so_van_hoa (truy c p ngày 24/05/2022). Á
11
ngh*a v c a nh ng k yêu nhau há ch ng ph i là k t hôn v i nhau v ÿ ā ÿ ẻ ẳ ¿ ¿ ß à không đ°ợc
k
¿t hôn v . Hôn nhân t nguy n d a trên quy n t do, t c là các ßi ng°ái khác=
13
ā á ā Á ā ứ
cặp nam n có quy n t quyÿ Á ā ¿t ng°ái mình mu n k t hôn, không b sá ¿ ß ắp đặt hay áp
đặ Á āt cāa nh i thân trong i khác. Tÿng ng°á gia đình hay ng°á t nhiên, hôn nhân t
nguyán không bác bß vi c cha má ẹ quan tâm, h°ß úp đỡng d¿n gi con cái có nhÁn
thức đúng, có trách nhi m trong vi c ká á ¿t hôn.
Hôn nhân ti n b còn bao g m quy n t do ly hôn khi tình yêu gi a nam ¿ á ã Á ā ÿ
và n không còn b n vÿ Á ÿng. Ph.ngghen phát bià ằng: <N¿u r u chỉ riêng hôn nhân
dāa trên c¢ sã tình yêu m i hß ợp đ¿o đức thì cũng chỉ riêng hôn nhân trong đó t nh ì
yêu đ°ợc duy trì, m i là hß ợp đ¿o đức m à thôi… và n u t¿ ình yêu đã hoàn to n phai à
nh¿t ho c b m m m ly hôn s lặ ß át tình yêu say đắ ßi át đi, thì ẽ à điÁu hay cho c¿ đôi
bên cũng nh° cho xã
hái=
14
. Th t cu c hôn nhân là b n v ng, không ¿ nh°ng, má á Á ÿ
khuy¿n khích ly hôn. Nó đà l i m¿ á ầt ph n h u qu cho xã h i. Vì v y, nh ng hành Á ¿ á Á ÿ
vi khi ly hôn c n n u ly hôn có m c ần đ°ợc ngn chặ ¿ ÿc đích nhÁt đßnh, không đ°ợ
lợi d ng quy n ly hôn và nh ng lý do ích k vì mÿ Á ÿ ÿ ÿc đßch cāa b¿n thân.
Hôn nhân m t vộ ợ mộ ồt ch ng, v ch ng ợ ồng bình đẳ
Hôn nhân là b n ch t c a tình yêu. Nó là th nh và không th chia s ¿ Á ā ứ ổn đß Ã ẻ
đ°ợc, nên hôn nhân má á ã āt vợ m t ch ng là k¿ ¿t qu t t y u cÁ ¿ a hôn nhân xuÁt phát
từ tình yêu. Gia đình muán h¿nh phúc và không muán lâm vào tình tr¿ng tan vỡ
thì ph i th c hi n t¿ ā á át ngh*a v hôn nhân m t v m t ch ng. Nó v a bÿ á ợ á ã ừ ¿o đ¿m h nh ¿
phúc gia đình vừa th hi c, tình c m c i. Ã án đ¿o đứ ¿ āa con ng°á
Hôn nhân m t v m t ch t hi n t r t lâu trong s phát tri n c a á ợ á ãng đã xuÁ á ừ Á ā Ã ā
loài ng°ái. Đặ t° hÿu đác biát là trong thái kÿ thắng lợi cāa ch¿ đá i vßi ch¿ đá
công h u nguyên th y. Th t v ÿ ā ¿ nh°ng, trong các xã hái tr°ßc đây, hôn nhân má ợ
mát ch ng th c ch t ch ã ā Á ỉ đái vßi ng°ái ph nÿ ÿ. <Ch¿ đá m t v m t ch ng sinh ra á ợ á ã
tā s t p trung nhi u c a c i vào tay m i, - v n ông, v t ā Á Á ā ¿ át ng°á ào tay ng°ái đà à ừ
nguyán v ng chuyá Ãn c a cā ¿i y l i cho con cái c n ông y, chÁ ¿ āa ng°ái đà Á ứ không
13
C.Mác và Ph.ngghen, Toàn tập, Nxb Chính trß Quác gia, Hà Nái 1995, tÁp 21, trang 125.
14
C.Mác và Ph.ngghen, Toàn tập, Nxb Chính trß Quác gia, Hà Nái 1995, tÁp 21, trang 128.
12
ph¿i c i nào khác. Vì th , cāa ng°á ¿ ần ph i có ch¿ ¿ đá mát v mợ át chãng v phÁ ía
ng°
á ứ ãng= ái vợ, ch không ph¿i vÁ ph i chía ng°á
15
. Còn trong th i kÿ quá đá lên
CNXH, th c hi n ch hôn nhân m t v m t ch ng chính là s gi i ā á ¿ đá á ợ á ã ā ¿i phóng đá
vßi ng°á Án bình đẳi phÿ nÿ vì nó thāc hián quy ng, tôn tr ng gi a v và ch ng, á ÿ ợ ã
há có quy n l ngang nhau, không ai có quy n hành h hay ép b c Á ợi và ngh*a vÿ Á ¿ ứ
ng°á āi kia. Vợ và chãng có quyÁn quy nh và t¿t đß do trong các v vÁn đÁ Á tài
chính, công vi c, công tác xã h ng th i, h ng ý v i nhau á ái,…Đã á á cũng có sā đã ß
trong vi c gi i quy t nh ng vá ¿ ¿ ÿ Án đÁ liên quan đ¿n gia đình nh° tài chính, con cái,
vÁt chÁt,… nhằ āng gia đình ngày càm xây d ng hòa thuÁn.
V ch ng có cuợ ã ác hôn nhân bình đẳng thì quan h gi a các thành viên trong á ÿ
gia đình càng khn khít, th°¢ng yêu nhau h¢n. N¿ th°¢ng yêu con cái, u cha mẹ
thì b n ph i vâng l i, bi o lý ổ Án con cái cũng ph¿ á ¿t ¢n ba mẹ. Làm tròn đ¿ Uống
nước nh nguớ ồn. Tuy nhiên, các mâu thu¿n và xung đát n i bá á v¿n có th di n ra à ß
giÿa các thành viên vßi nhau. Qua đó, gi¿ ¿n trong gia đình là vÁi quy¿t mâu thu n
đÁ á quan tr ng cần đ°ợ ái ng°ác m i quan tâm và chia s . ẻ
Hôn nhân được đảm b o v pháp lý ả ề
Quan h á hôn nhân và gia đình không chỉ là vÁn đÁ riêng t° cāa mßi gia đình
mà còn là quan h xã h i. Tình yêu gi a nam và n nguy n c a á á ÿ ÿ là riêng t° và tā á ā
mßi ng°ái nh°ng khi cặp đôi nam và nÿ ti n t i hôn nhân thì ph i có s th a nh n ¿ ß ¿ ā ừ Á
cāa xã h c th hi i d ng th t c pháp lý hôn nhân. Th c ái, điÁu đó đ°ợ Ã án rõ d°ß ¿ ā ÿ ā
hián th t c pháp lý trong hôn nhân là th hiā ÿ Ã án sā tôn tráng trong tình yêu, trách
nhiám giÿa nam và nÿ, bên c trách nhi¿nh đó còn là ám cāa cá nhân v nh, ßi gia đì
xã h i v á à ng°ợc l¿i. Đây cũng là bián pháp ngn chặn các hành vi l i dợ ÿng quy n Á
tā do hôn nhân, t ph c v vì m c hi n th t c ā lo ly hôn đà ÿ ÿ ÿc đích cá nhân. Thā á ā ÿ
pháp l ý trong hôn nhân không ngn c¿n quy n t do k t hôn và t do ly hôn ch nh Á ā ¿ ā í
đáng mà ng°ợc l¿i l th c hi n nh ng quy mà c¢ sã đà ā á ÿ Án đó át cách đầy đā nh t. Á
15
C.Mác và Ph.ngghen, Toàn tập, Nxb Chính trß Quác gia, Hà Nái 1995, tÁp 21, trang 118.
13
CH¯¡NG II: VÀN ĐÀ PHÒNG, CHàNG B¾O LĀC GIA ĐÌNH
â VIàT NAM HI N NAY à
2.1. Th c tr ng b o l c ā ¿ ¿ ā gia đình Viát Nam hián nay
2.1.1. Nh ng biÿ ¿n đổi gia đình từ ¿n đß bi ng v kinh tß ¿, vn hóa, xã hßi
Sự bi i v ến đ ề hôn nhân gia đình và quan h v ch ng ệ ợ ồ
Trong th c tā ¿, hôn nhân và gia đình Viát Nam đang ph¿i đái m t v i nh ng ặ ß ÿ
thách th c, biứ ¿n đổi lßn. D°ßi tác đáng cāa c¢ ch¿ th ß tr°áng, khoa h c công ngh á á
hián đ¿ ầu hóa… các gia đình ph¿ trái nh°: quan hái, toàn c i gánh chßu nhiÁu mặt
vợ chãng - ng l l ly hôn, ly thân, ngo i tình, quan h gia đình lß ẻo; gia tng tÿ á ¿ á
tình dÿc tr°ßc hôn nhân và ngoài hôn nhân, chung s ng không ká ¿t hôn. Đãng th i, á
xuÁt hi n nhi u bi k ch, th em s ng ích k , á Á ß ¿m án gia đình, ng°ái già neo đ¢n, trẻ á ÿ
b¿o hành trong gia đình, xâm h¿ ÿc…Ví dÿ: Cha đẻ ¿p, c°ỡi tình d hãm hi ng bức
con ru t có thai. H l y là giá tr truy n th coi nhá á ÿ ß Á áng trong gia đình bß ẹ, gia đình
truyÁn th ng b phá v ,lung lay và hi há ß ỡ án t°ợng gia tng dân sá á gia đình đ¢n
thân, đác thân, k¿t hôn đãngtính, sinh con ngoài giá thú…Ngoài ra, sức ép t cu c ừ á
sáng hi i (công vi ng, không nh, di chuy n nhián đ¿ ác cng thẳ ổn đß Ã Áu…) cũng
khi¿n cho hôn nhân tr i nhi i trong xã hã nên khó khn vß Áu ng°á ái. Ví dÿ: Có
nhÿng ng°ái bÁn ki m ti n n i không thi n vi c l y v , l y ch ng. ¿ Án đ¿ ß ¿t tha gì đ¿ á Á ợ Á ã
Trong gia đình truyÁn tháng, ng°ái ch ng là tr c t cã ÿ á āa gia đình, mái quy n Á
lāctrong gia đình đÁu thuác v Á ng°ái đàn ông. Ng°ái chãng là ch s h u tài s n ā ã ÿ ¿
cāa giađình, ng°ái quy¿t đßnh các công vi c quan tr ng cá á āa gia đình nh°: đÁt đai,
nhà cửa,c°ßi xin…v.v.
Trong gia đình Viá án đ¿i, ngoài mô hình ng°ái đàn ông t Nam hi - ng°ái
chãng làm ch t hai mô hình khác cùng tā gia đình ra thì còn có ít nhÁ ãn t¿i. Đó là
mô hìnhng°á gia đình và môi phÿ nÿ - ng°ái vợ làm chā hình c¿ hai vợ chãng
cùng làm ch i ch c quan ni i có ph m ā gia đình. Ng°á ā gia đình đ°ợ ám là ng°á ẩ
chÁt, nng lāc và đóng góp v°ợt trái, đ°ợc các thành viên trong gia đình coi tráng.
Ngoài ra, mô hình ng°á gia đình ph¿i là ng°ái làm ra đ°ợi chā c tài chính, t c là ứ
14
ki¿m đ°ợ át đòi hßc nhiÁu tiÁn cho thÁy m i mßi vÁ phẩm ch t c o Á āa ng°ái lãnh đ¿
gia đình trong bái c¿nh phát triÃn kinh t¿ th ng và hß tr°á ái nh p kinh t . Á ¿
Sự biến đi gi a các th h , các giá tr , chu n mữ ế ệ ị ẩ ực văn hóa của gia đình
Nhÿng bi¿n đổ ¿n đ¿i trong mái quan há vợ chãng hián nay d n mâu thu¿n
và đÁ āc vn hóa truyÁu tranh giÿa các giá trß, chuẩn m n tháng vßi các giá trß,
chuẩn māc vn hóa hián đ¿i. Quá trình đó đòi hßi ph i xác l p nh ng giá tr , chu n ¿ Á ÿ ß ẩ
māc vn hóa mßi trong quan h v ch ng phù h p v i s phát tri n kinh t , pháp á ợ ã ợ ß ā Ã ¿
luÁt, đ¿o đứ ßi đà āng gia đình no Ám, bình đẳc trong xã hái m xây d ng, ti¿n bá,
h¿nh phúc, b m s k t h p hài hòa l i ích gi¿o đ¿ ā ¿ ợ ợ ÿa cá nhân, gia đình và xã hái.
Trong gia đình truyÁ át đán tháng, cha mẹ có uy quyÁn tuy i vßi con cái và
con cái ph i có b n ph n ph c tùng uy quy n c a cha m . Trong m i quan h gi a ¿ ổ Á ÿ Á ā ẹ á á ÿ
cha m c p t i trách nhi m c a cha m i v i con cái ẹ và con cái, ng°ái ta ít đÁ Á ß á ā ẹ đá ß
nh°ng l¿ āa con cái đái nhÁn m¿nh tßi bổn phÁn c i vßi cha mẹ. Nguyên nhân sâu
xa c a hiā ánt°ợng này b t ngu n t quan ni o Hi u truy n th ng, quan ni m ắ ã ừ ám đ¿ ¿ Á á á
này đòi hß ÿng d°ỡ .Trong khi đó, vßi con cái ph¿i thành kính và ph ng cha mẹ i
quan ni i sinh voi thì tr i sinh cám <trá á ß=, cha mẹ có th sinh nhià Áu con cái nh°ng
trách nhiám, ngh*a vÿ chm sóc, giáo d c không phÿ ¿i lúc nào cũng đi cùng. ThÁm
chí, không ít gia đình, trẻ <đánh cắp= tuổi th¢, ph¿i lao đá em bß ng nặng nhác,
ph¿i gánh n ng các b n ph n và trách nhi m, phặ ổ Á á ¿i có <hi¿u= đái v i cha m . Trong ß ẹ
mái quan h gi a cha m và con cái hi n nay, có má ÿ ẹ á át xu h°ßng đ¿o ng°ợc so v i ß
truyÁn th ng. N n thá ¿u nh° trong gia đình truyÁ áng, mái quan h giá ÿa cha m và ẹ
con cái đ°ợc nhÁn m¿nh theo nguyên tắc: quyÁn cāa cha mẹ và bổn phÁn cāa
trẻem, thì trong gia đình hiá ắc đó đ°ợn nay nguyên t c nhÁn m¿nh theo chiÁu
h°ßng ng°ợ ¿i, đó là: quyÁc l n cāa tr em và b n ph n c a cha m . Hi n nay, vai ẻ ổ Á ā ẹ á
trò giáo d c và ki m soát con cái c a cha m nh t. ÿ Ã ā ẹ trong gia đình ngày càng má ¿
Hián t°ợng này b t ngu n t nhi c bi t do ng cắ ã ừ Áu nguyên nhân, đặ á ¿nh h°ã āa vn
hóa ph°¢ng Tây và sā tác ng c a chính sách, pháp lu t c c đá ā Á āa Đ¿ng và Nhà n°ß
nên quy n tr c coi trÁ ẻ em đ°ợ áng mà trong gia đình thì cha mẹ ¿i là ng°ái đầ ph u
tiên g°¢ng m¿u th c hi n quyā á Án đó. Viác công nh n quy n tr Á Á ẻ em đã làm thay đổi
15
cn b¿ āc vnn nhÿng giá trß, chuẩn m hóa trong mái quan h gi a cha m và con á ÿ ẹ
cái. Nh° vÁy, có thà thÁy không ph¿i cha mẹ hián nay muán từ bß quyÁn kiÃm
soát tr em mà chính là do th i mẻ ái đ¿ ßi đã không chÁ Án đÃp nh cha mẹ kiÃm soát
trẻ em theo các chuẩn māc truyÁn th kh ng ho ng c a thiáng. Đó là sā ā ¿ ā ¿t ch gia ¿
đình trong viá án nay. Đánh giá mác kiÃm soát trẻ em hi t cách khách quan, công
nghiáp hóa, hi i hóa, kinh t th ng toàn dián đ¿ ¿ ß tr°áng đã tác đá án đ¿n gia đình
hián nay. Tr°ßc h t, v phía tr ¿ Á ẻ em, môi tr°áng sinh ho t, h c t p c a tr ¿ á Á ā ẻ em đ°ợc
mã ráng nên tÁt y¿u d n s¿n đ¿ ā gi m sút vai trò c a cha m trong vi c ki m soát ¿ ā ẹ á Ã
con cái. N n th ng, không gian sinh s ng c a tr em ch ¿u trong gia đình truyÁ á á ā ẻ ā
y¿u bó h p trong ph m vi h p, m i hành vi c a tr ẹ ¿ ẹ á ā ẻ em đÁu đ°ợc ki m soát b i gia à ã
đình, há áng đã án nay, đặ hàng và c ng thì trong xã hái hi c biát ã thành thß, ph¿m
vi ho ng c a tr em r t r ng l n, quan h xã h c m r ng, th m chí, tr ¿t đá ā ẻ Á á ß á ái đ°ợ ã á Á ẻ
em sinh ho Bên c nh ¿t bên ngoài gia đình nhiÁu h¢n trong môi tr°áng gia đình. ¿
đó, vÁ bên ngoài gia đình, thái gian đà chm phía cha mẹ, há chā y¿u làm viác ã
sóc, giáo d c con cái r c bi t, khu v c nông thôn, s chuy i cÿ Át ít. Đặ á ã ā ā Ãn đổ āa c¢
cÁu kinh t , s ng hóa ngành ngh và quá trình phi nông nghi¿ ā đa d¿ Á áp hóa nông
thôn đã chuyÃn mát b phá Án lao đáng nông nghi p sang các ngành ngh phi nông á Á
nghiáp, cha m ẹ th°áng xuyên đi làm n xa nhà hoặc làm vi c á ã các c¢ sã s n xu t ¿ Á
bênngoài gia đình nên há cũng không có nhiÁ ái gian đà quan tâm, chm sóc, u th
giáo d c con cái. Vi c cha m không có th i gian ho c có quá ít th i gian quan ÿ á ẹ á ặ á
tâm, chm sóc, giáo dÿ Áy đã xuÁc con cái cho th t hián mát kho¿ng tráng trong
viác ki m soát, giáo d c con cái. Vi t vai trò ki m soát c a cha m à ÿ ác đánh mÁ à ā ẹ đái
vßi con cái đã d¿n đ¿n nhiÁu hÁu qu¿ cho gia đình và xã hái nh° hián t°ợng trẻ
em lang thang, ph m t n n xã h i, b o l c h ng, t i ¿ ái hay r¢i vào các tá ¿ á ¿ ā ác đ°á á
ph¿m v ng th n ánh nhß thành niên ngày càng gia tng, đã ái, cũng ph¿ ÿng b t Á ổn
và nh i trong tâm lý và nhân cách c a tr em hi c t cho ÿng thay đổ ā ẻ án nay…Thā ¿
thÁy, ch m soát tr em cức nng kià ẻ āa thi¿t ch n nay ngày càng suy ¿ gia đình hiá
gi¿m, mái quan h giá ÿa cha m ng bi i. ẹ và con cái đang có nhÿ ¿n đổi đáng lo ng¿
Không ít cha m cho r ng, con cái hi n nay không còn ngoan ngoãn, l ẹ ằ á ß phép nh°
16
trẻ em tr°ßc đây, ng°ợc l¿i trẻ em vß thành niên l¿i c¿m thÁy bß ức ch vì b cha ¿ ß
mẹ ki m soát, can thi p quá sâu vào t à á ā do cá nhân và đá áng riêng t°.i s
VÁ b n ch t, m i quan h gi a cha m t Nam ¿ Á á á ÿ ẹ và con cái trong gia đình Viá
hián nay là m t s á ā đ¿o ng°ợc tr t t và v trí so vÁ ā ß ßi gia đình truyÁn th ng. S bi n á ā ¿
đổi này b t ngu n t s biắ ã ừ ā ¿n đổ āa điÁi c u kián kinh t - xã h i và b t ngu n t s ¿ á ắ ã ừ ā
thay đổi c a quy mô, c u trúc, chā Á ức nng cāa gia đình hián nay. Nó làm cho quy n Á
uy, kho ng cách gi a cha m và con cái ngày càng gi m sút và giãn ra. S bi n ¿ ÿ ẹ ¿ ā ¿
đổ ái m i quan h gi a cha m và con cái m t má ÿ ẹ ã á ức đá Át đßnh đang làm mÁt đi nh
nhÿng giá tr , chu n m n th tß ẩ āc vn hóa truyÁ áng nh° <phÿ ừ, tử hi¿u=. Không ít
cha m hi ng b t lẹ án nay r¢i vào tình tr¿ Á āc tr°ßc viác con cái không nghe lái, vô
trách nhi i v i cha m , ông bà,thi u tinh th n trách nhi i v i các công ám đá ß ẹ ¿ ầ ám đá ß
viác nhà.
VÁn đÁ đặt ra trong m i quan h gi a cha m và con cái là c n ph i c ng á á ÿ ẹ ầ ¿ ā
cá ch c c ng m i quan h m i gi a cha m và ức nng giáo dÿ āa gia đình, xây dā á á ß ÿ ẹ
con cái trên c¢ sã āc vn hóa mßi, đã ti¿p thu nhÿng giá trß, chuẩn m ng thái k¿
thừa nh ng giá tr tÿ ß át đẹp cāa gia đình truyÁn th ng, c n t o cho tr á ầ ¿ ẻ em môi tr°áng,
điÁu ki phát tri n giáo án đà Ãn nhân cách, nng lāc nh°ng cũng ph¿i quan tâm đ¿
dÿc gia đình, giúp trẻ ức đ°ợ em nhÁn th c nhÿng giá trß, chuẩn mā ác truyÁn th ng,
đặ á ¿ ác bi t ph i s ng có trách nhi i vám đá ßi gia đình, cáng đãng và xã hái.
2.1.2. Bi u hi n - nguyên nhân c a vi c b o lá á ă á ¿ āc gia đình á Viát Nam
Biểu hi n cệ ủa vi c bệ 愃⌀o l Vi t Nam ực gia đình ở ệ
Nhÿng bi u hià án ph¿n giá tr c hình thành bß nói trên đ°ợ ãi chính các thành
viên gia đình và bãi nhÿng tác đáng tiêu c c trong xã hā ái. Trong gia đình, khi hôn
nhân không xu t phát tÁ ừ tình yêu th°¢ng mà từ nhÿng tính toán vÁt chÁt tầm
th°áng, thì chính s không th a mãn v v t ch t trong quá trình s ng chung s ā ß Á Á Á á ẽ
khi¿n gia đình nhanh chóng tan vỡ. Khi cha m ẹ không g°¢ng m¿u, v ch ng thi u ợ ã ¿
sẻ chia, con cái vô trách nhi m thì vi c s ng chung s m muá á á ß án cũng n¿y sinh mâu
thu¿n. Th c m t thÁt đau lòng tr°ß á āc t , có m t t l khá cao các v b o l¿ á ÿ á ÿ ¿ āc gây
th°¢ng tích, các vÿ ¿i là ng°á tā tử hay sát h¿i nhau, n¿n nhân và bß can l i mát
| 1/28
| | Tải xuống

Có thể bạn quan tâm:

Preview text:


TR¯àNG Đ¾I HàC S¯ PH¾M KĀ THUÀT TP.Hâ CHÍ MINH
KHOA CHÍNH TRÞ & LU¾T ùøùøù
QUAN ĐIÂM CHĀ NGH)A MÁC – LÊNIN
VÀ GIA ĐÌNH TRONG THàI Kþ
QUÁ Đà LÊN CHĀ NGH)A XÃ Hà I VÀ V P
ÀN ĐÀ HÒNG, CHàNG B¾O LĀC
GIA ĐÌNH â VIàT NAM HIàN NAY
Tiáu lu¿n cußi kÿ
Môn hác: Chā ngh*a Xã hái Khoa hác
MÃ SÞ LàP HP: LLCT120405E_03CLC
GVHD: cô Đặng Thß Minh TuÁn
NHÓM THĀC HIàN: Nm Con Mèo Hoang
HàC Kþ: 2 – NM HàC: 2022 – 2023
TP.Hà CHÍ MINH – THÁNG 5 /NM 2022
Há tên sinh viên thāc hián đß tài
1. B¿ch Qußc Khánh – 21142466 2. Đinh Xuân Ti¿n – 21142057
3. Ngô Đào Phưÿng Cát – 20124212
4. Nguyßn Đằng Phương – 21142046
5. Hứa Háng Minh Quân – 21142478 ĐIàM:
NH¾N XÉT CĂA GV: GV ký tên
MĀC LĀC
PHÀN Mà ĐÀU .................................................................................................. 1
1. Lý do chán đß tài .......................................................................................... 1
2. Māc tiêu và nhiám vā căa đß tài ................................................................. 2
3. Phương pháp thāc hián đß tài ..................................................................... 2
PHÀN NÞI DUNG .............................................................................................. 3
CH¯¡NG I: QUAN ĐIÂM CĀA CHĀ NGH)A MÁC – LÊNIN ....................... 3
VÀ GIA ĐÌNH TRONG THàI Kþ QUÁ Đà LÊN CHĀ NGH)A XÃ HàI ...... 3
1.1. Khái niám, vß trí và chức nng căa gia đình ........................................... 3
1.1.1. Khái niám gia đình .............................................................................. 3
1.1.2. Vß trí căa gia đình trong xã hßi .......................................................... 4
1.1.3. Chức nng cơ bÁn căa gia đình ......................................................... 6
1.2. Gia đình trong thßi kÿ quá đß lên chă nghĩa xã hßi .............................. 8
1.2.1. Cơ sá kinh t¿ - xã hßi .......................................................................... 8
1.2.2. Cơ sá chính trß - xã hßi ....................................................................... 9
1.2.3. Cơ sá vn hoá .................................................................................... 10
1.2.4. Ch¿ đß hôn nhân ti¿n bß ................................................................... 10
CH¯¡NG II: VÀN ĐÀ PHÒNG, CHàNG B¾O LĀC GIA ĐÌNH .................. 13
â VIàT NAM HIàN NAY ................................................................................. 13
2.1. Thāc tr¿ng b¿o lāc gia đình Viát Nam hián nay .................................. 13
2.1.1. Nhÿng bi¿n đổi gia đình từ bi¿n đßng vß kinh t¿, vn hóa, xã hßi
...................................................................................................................... .13
2.1.2. Biáu hián - nguyên nhân căa viác b¿o lāc gia đình á Viát Nam ... 16
2.1.3. H¿u quÁ căa viác b¿o lāc gia đình á Viát Nam .............................. 18
2.2. Mßt vài bián pháp vß phòng chßng b¿o lāc gia đình á Viát Nam ...... 20
PHÀN K¾T LU¾N ............................................................................................ 23
TÀI LIàU THAM KHÀO ................................................................................ 24 1 1
PHÀN Mà ĐÀU
1. Lý do chán đß tài
V.I.Lênin đã phát triÃn t° t°ãng cāa C.Mác vÁ thái kÿ quá đá và là ng°ái
đầu tiên dùng khái niám hái=. Do tính chÁt lâu dài cāa nó nên ph¿i phân chia thái kÿ quá đá thành nhÿng
b°ßc quá đá nhß h¢n. Tr°ßc đổi mßi, C°¢ng l*nh 1991, xác đßnh: "N°ßc ta quá
đá lên CNXH, bß qua ch¿ đá t° b¿n"1. Tr¿i qua nhiÁu công cuác đổi mßi do Đ¿ng
lãnh đ¿o đã đ¿t đ°ợc nhiÁu thành tāu vÁ phát triÃn kinh t¿ - xã hái, góp phần nâng
cao đái sáng, vÁt chÁt tinh thần nhiÁu gia đình. Trong quá trình hái nhÁp kinh t¿
quác t¿ và giao l°u vn hóa vßi các n°ßc khu vāc cũng nh° trên th¿ gißi, chúng
ta v¿n ph¿i chÁp nhÁn nhÿng bi¿n đổi sâu sắc vÁ cÁu trúc và chức nng cāa gia
đình Viát Nam. Gia đình là mát khái niám ráng lßn, bao quát đ¿n nhiÁu l*nh vāc
con ng°ái và xã hái. Vßi ý ngh*a là tế bào của xã hội bên c¿nh nhÿng bi¿n đổi
tích cāc thì Viát Nam đang ph¿i đái mặt vßi nhiÁu vÁn đÁ tiêu cāc bãi sā chi phái
từ nÁn kinh t¿ chính trß vn hóa xã hái cāa đÁt n°ßc. Trong nhiÁu nm qua, có rÁt
nhiÁu nghiên cứu vÁ vÁn đÁ gia đình và xây dāng gia đình, tuy nhiên đà có đ°ợc
nhÿng nhÁn xét hoàn thián vÁ các vÁn đÁ trên thì rÁt khó khn. Vì gia đình là n¢i
vô cùng bi¿n đáng nên có rÁt nhiÁu vÁn đÁ phức t¿p n¿y sinh trong gia đình và
thÁm chí cá nhân trong mßi gia đình. Đặc biát trong thái kì quá đá lên chā ngh*a
xã hái. Ngày nay, không có ít ng°ái quan niám sai cũng nh° không quan tâm chú
tráng tßi vÁn đÁ gia đình và xây dāng gia đình. RÁt nhiÁu nhÿng bÁt cÁp n¿y sinh
từ vÁn đÁ gia đình nh°: ly hôn, bÁt bình đẳng, b¿o hành. ĐiÁu này cho thÁy viác
nghiên cứu tìm hiÃu vÁn đÁ này thÁt sā rÁt cần thi¿t. Đó là lý do nhóm mèo hoang= chán vÁn đÁ: Quan điám căa chă nghĩa Mác – Lênin vß gia đình
trong thßi kÿ quá đß lên chă nghĩa xã hßi và v¿n đß phòng, chßng b¿o lāc gia
đình á viát nam hián nay làm đÁ tài tiÃu luÁn.
1 T¿p chí Quác phòng toàn dân – Cương lĩnh năm 1991, (06/08/2011). 2
2. Māc tiêu và nhiám vā căa đß tài
Mÿc tiêu cāa đÁ tài là làm rõ các quan điÃm c¢ b¿n cāa chā ngh*a Mác-
Lênin vÁ gia đình, xây dāng gia đình trong thái kÿ quá đá lên chā ngh*a xã hái.
Từ đó, thÁy đ°ợc tầm quan tráng cāa gia đình đái vßi cá nhân và xã hái, cũng nh°
nắm bắt đ°ợc vÁn đÁ vÁ n¿n b¿o lāc gia đình và đÁ ra các gi¿i pháp đà xây dāng
và cāng cá gia đình Viát Nam trong thái đ¿i mßi.
ĐÃ đ¿t đ°ợc mÿc tiêu trên thì bài tiÃu luÁn nhóm tÁp trung vào nhÿng nhiám vÿ sau:
+ Tìm hiÃu quan điÃm cāa chā ngh*a Mác – Lênin vÁ gia đình trong thái kÿ
quá đá lên chā ngh*a xã hái.
+ Th¿o luÁn vÁ vÁn đÁ phòng, cháng b¿o lāc gia đình ã Viát Nam hián nay.
3. Phương pháp thāc hián đß tài
Bài tiÃu luÁn nhóm dāa trên c¢ sã lý luÁn cāa chā ngh*a Mác-Lênin, t°
t°ãng Hã Chí Minh, các quan điÃm cāa Đ¿ng và nhà n°ßc vÁ vÁn đÁ vß trí và chức nng cāa gia đình.
Thāc hián nhÿng kh¿o sát, thông kê đái t°ợng nghiên cứu vÁ nhÿng vÁn đÁ
liên quan đ¿n đÁ tài. 3
PHÀN NÞI DUNG
CH¯¡NG I: QUAN ĐIÂM CĀA CHĀ NGH)A MÁC – LÊNIN
VÀ GIA ĐÌNH TRONG THàI Kþ QUÁ Đà LÊN CHĀ NGH)A XÃ HàI
1.1. Khái niám, vß trí và chức nng căa gia đình
1.1.1. Khái niám gia đình
Gia đình là mát tronh nhÿng cáng đãng thu nhß, có vai trò đặc biát quan
tráng đ¿n sā phát triÃn, tãn t¿i cāa mát xã hái. Khi C.Mác và Ph.ngghen đÁ cÁp
đ¿n gia đình đã nói rằng: triÃn lßch sử; hằng ngày tái t¿o ra đái sáng cāa b¿n thân mình, con ng°ái bắt đầu
t¿o ra nhÿng ng°ái khác, sinh sôi, n¿y nã - đó là quan há giÿa chãng và vợ, cha
mẹ và con cái, đó là gia đình=2. Từ đó, gia đình đ°ợc hình thành và phát triÃn từ
hai mái quan há c¢ b¿n là quan há hôn nhân (vợ và chãng) và quan há huy¿t tháng
(cha mẹ và con cái). Các mái quan há này tãn t¿i đ°ợc là nhá sā gắn bó và phÿ
thuác l¿n nhau. D°ßi quyÁn lợi, ngh*a vÿ và trách nhiám cāa mßi ng°ái đ°ợc quy
đßnh bằng pháp lý, luÁt pháp và đ¿o lý. Từ mái quan há hôn nhân bÁn vÿng chính
là c¢ sã hình thành nên các mái quan há khác trong mßi gia đình và cũng chính là
nÁn t¿ng cāa sā tãn t¿i trong gia đình. Bên c¿nh đó, khái niám quan há huy¿t tháng
– quan há giÿa nhÿng ng°ái có cùng mát dòng máu đ°ợc sinh ra từ quan há hôn
nhân cũng chính chính là vũ khí m¿nh mẽ nhÁt đà gắn k¿t các thành viên trong gia đình vßi nhau.
Trong gia đình, ngoài hai mối quan hệ cơ bản là quan hệ giữa vợ và chồng,
quan hệ giữa cha mẹ với con cái, còn có các mối quan hệ khác: quan hệ giữa ông
bà với cháu chắt; giữa anh chị em với nhau; giữa cô, dì, chú bác với cháu v.v…3
Nh° vÁy, gia đình là mát hình thức cáng đãng xã hái đặc biát. Nó hình
thành từ hôn nhân và đ°ợc duy trì và cāng cá dāa trên các quan há huy¿t tháng,
quan há nuôi d°ỡng, cùng vßi các quyÁn và ngh*a vÿ cāa các thành viên trong gia đình.
2 C.Mác và Ph.ngghen, Toàn tập, Nxb Chính trß Quác gia, Hà Nái 1996, tÁp 3, trang 41.
3 Quác hái, Luật Hôn nhân và Gia đình, 2014. 4
1.1.2. Vß trí căa gia đình trong xã hßi
Gia đình là tế bào của xã hội
Gia đình có vai trò quy¿t đßnh vßi sā tãn t¿i, vÁn đáng và phát triÃn cāa xã
hái. Ph.ngghen đã nói: lßch sử quy cho đ¿n cùng là s¿n xuÁt và tái s¿n xuÁt ra đái sáng trāc ti¿p. Nh°ng
b¿n thân sā s¿n xuÁt đó l¿i có hai lo¿i. Mát mặt là s¿n xuÁt ra t° liáu sinh ho¿t:
thāc phẩm, quần áo, nhà ã và nhÿng công cÿ cần thi¿t đà làm ra nhÿng thứ đó;
mặt khác là sā s¿n xuÁt ra b¿n thân con ng°ái, là sā truyÁn nòi giáng. Nhÿng trÁt
tā xã hái, trong đó nhÿng con ng°ái cāa mát thái đ¿i lßch sử nhÁt đßnh và cāa mát
n°ßc nhÁt đßnh đang sáng, là do hai lo¿i s¿n xuÁt quy¿t đßnh: mát mặt là dpo trình
đá phát triÃn cāa lao đáng và mặt khác là do trình đá phát triÃn cāa gia đình=4.
Gia đình có thà nói là mát t¿ bào tā nhiên có vai trò trong viác s¿n xuÁt ra t° liáu
tiêu dùng, t° liáu s¿n xuÁt, tái s¿n xuÁt ra con ng°ái. Mát xã hái không thà phát
triÃn và vũng m¿nh n¿u không có gia đình. Vì th¿, muán có mát xã hái phát triÃn
lành m¿nh thì ph¿i quan tâm xây dāng gia đình. Chā tßch Hã Chí Minh đã nhÁn
m¿nh rằng : <… nhiÁu gia đình cáng l¿i mßi thành xã hái, xã hái tát thì gia đình
càng tát, gia đình tát thì xã hái mßi tát. H¿t nhân cāa xã hái chính là gia đình=5.
Tuy nhiên, ¿nh h°ãng cāa gia đình đái vßi xã hái l¿i phÿ thuác vào ch¿ đá
xã hái (đ°áng lái, chính sách cāa nhà lãnh đ¿o, cầm quyÁn). Trong xã hái cāa ch¿
đá t° hÿu chi¿m quyÁn kiÃm soát t° liáu s¿n xuÁt. Sā bÁt bình đẳng trong quan há
gia đình là rÁt lßn d¿n tßi sā thay đổi sâu sắc trong xã hái. Khi con ng°ái có cuác
sáng Ám no, h¿nh phúc thì há mßi có tinh thần lao đáng, tng gia s¿n xuÁt, đóng
góp sức mình cho xã hái và ng°ợc l¿i. Qua đó, quan tâm và xây dāng mát xã hái
bình đẳng là vÁn đÁ cāc kÿ quan tráng trong cách m¿ng XHCN.
4 C.Mác và Ph.ngghen, Toàn tập, Nxb Chính trß Quác gia, Hà Nái 1995, tÁp 21, trang 44.
5 Hã Chí Minh, Toàn tập, Nxb Chính trß Quác gia, Hà Nái 2011, tÁp 9, trang 531. 5
Gia đình là t ấm, mang l愃⌀i các giá trị h愃⌀nh phúc, sự hài hòa trong đời
sống cá nhân của mỗi thành viên
Mßi cá nhân đ°ợc sinh ra và lßn lên đÁu gắn bó vßi gia đình. Đó là n¢i
mà mßi cá nhân có quyÁn đ°ợc yêu th°¢ng, nuôi d°ỡng, chm sóc. ĐÃ có mát
xã hái tát và phát triÃn thì tr°ßc h¿t gia đình ph¿i đ°ợc yên ổn, h¿nh phúc. ĐÃ từ
đó mßi cá nhân trong gia đình trã thành mát con ng°ái tát cho xã hái.
Gia đình là cầu nối giữa cá nhân với xã hội
Gia đình là mát xã hái thu nhß đầu tiên mà từ đó hình thành và phát triÃn
nhân cách cāa từng ng°ái. Chỉ trong gia đình mßi thà hián đ°ợc các mái quan há
tình c¿m thiêng liêng giÿa các thành viên vßi nhau mà không mát cáng đãng nào có thà thay th¿ đ°ợc.
Th¿ nh°ng, mßi cá nhân l¿i không thà chỉ sáng trong xã hái thu nhß đó mà
còn có nhu cầu quan há bên ngoài gia đình. Mßi cá nhân không chỉ là thành viên
và tài s¿n cāa mßi gia đình mà còn là thành viên và tài s¿n cāa mát xã hái. Không
có cá nhân bên ngoài gia đình cũng nh° không thà có cá nhân bên ngoài xã hái.
Gia đình vừa là n¢i đầu tiên đáp ứng nhu cầu mßi cá nhân trong xã hái, vừa là
môi tr°áng đầu tiên mßi cá nhân hác đ°ợc và thāc hián quan há xã hái.
Ng°ợc l¿i, cá nhân cũng có thà bß gia đình tác đáng thông qua các thông
tin, hián t°ợng. Từ đó tác đáng tích cāc hoặc tiêu cāc vÁ đ¿o đức, lái sáng cāa cá
nhân đó. Đôi khi có nhÿng vÁn đÁ qu¿n lý xã hái ph¿i phÿ thuác vào gia đình đÃ
tác đáng đ¿n cá nhân. Chính vì th¿, mà ã bÁt kÿ xã hái nào, các nhà cầm quyÁn
luôn coi tráng viác xây dāng và cāng cá gia đình. Trong xã hái x°a, mßi gia đình
sáng vßi t° t°ãng gia tr°ãng, tráng nam khinh nÿ, đòi hßi ng°ái phÿ nÿ ph¿i nhÁt
quy¿t trung thành vßi ng°ái chãng nói riêng và ng°ái đàn ông trong gia đình nói
riêng. Trong quá trình xây dāng CNXH, đà xây dāng mát xã hái bình đẳng, con
ng°ái ph¿i đ°ợc gi¿i phóng ti¿n đ¿n hôn nhân ti¿n bá, thāc hián quyÁn bình đẳng
gia đình và phÿ nÿ. Chā tßch Hã Chí Minh nhÁn m¿nh: 6
phÿ nÿ là xây dāng chā ngh*a xã hái chỉ mát nửa=6. Vì th¿, quan há gia đình trong
CNXH có nhiÁu c¿i ti¿n h¢n so vßi các ch¿ đá xã hái x°a.
1.1.3. Chức nng cơ bÁn căa gia đình
Chức năng tái sản xuất con người
Đây là mát trong nhÿng chức nng chính cāa gia đình mà không mát xã hái
hay cáng đãng nào có thà thay th¿ đ°ợc. Nhiám vÿ cāa chức nng này nhằm đáp
ứng tâm, sinh lý tā nhiên cāa mßi con ng°ái đà duy trì nòi giáng và nhằm đáp
ứng nhu cầu vÁ sức lao đáng và duy trì sā bÁn vÿng cāa xã hái.
Viác tái s¿n xuÁt ra con ng°ái không chỉ là nhiám vÿ cāa mßi gia đình mà
còn là vÁn đÁ quan tráng đái vßi xã hái. Chức nng này quy¿t đßnh mÁt đá dân c°,
nguãn lao đáng dãi dào cho mát xã hái. Thāc hián chức nng này có sā ¿nh h°ãng
mÁt thi¿t đ¿n sā phát triÃn mái mặt cāa đái sáng xã hái. Th¿ nh°ng, chức nng
này không thà l¿m dÿng quá mức. Tùy vào từng n¢i và thái điÃm mà đ°ợc vÁn
dÿng theo quy đßnh và luÁt pháp cāa nhà cầm quyÁn.
Chức năng nuôi dưỡng, giáo dục
Bên c¿nh viác tái t¿o nguãn lao đáng cho xã hái trong t°¢ng lai, gia đình
cũng có bổn phÁn nuôi d°ỡng, d¿y dß con cái trã thành ng°ái có ích cho gia đình,
cáng đãng và xã hái. Gia đình đóng vai trò rÁt quan tráng trong chức nng này,
nó giúp hình thành nhân cách, đ¿o đức, lái sáng cāa mßi cá nhân. Bãi vì, khi mát
cá thà đ°ợc chào đái sẽ đón nhÁn nÁn giáo dÿc đầu tiên từ gia đình, cÿ thà cha
mẹ, ông bà. Nhÿng điÁu d¿y đầu tiên cāa gia đình th°áng đà l¿i dÁu Án sâu đÁm
và bÁn vÿng trong tiÁm thức cāa mßi ng°ái.
Mßi thành viên trong mát xã hái thu nhß vừa là khách tham dā đà ti¿p thu
tinh hoa cāa nhÿng ng°ái đi tr°ßc, vừa là thầy truyÁn đ¿t l¿i cho th¿ há sau này.
Qua đó gia đình đóng vai trò to lßn trong viác đào t¿o th¿ há trẻ đà cung cÁp và
nâng cao chÁt l°ợng lāc l°ợng lao đáng cho xã hái đà duy trì sā bÁn vÿng theo
thái gian, đãng thái mßi cá nhân đ°ợc từng b°ßc xã hái hóa. N¿u không có giáo
6 Hã Chí Minh, Toàn tập, Nxb Chính trß Quác gia, Hà Nái 2011, tÁp 9, trang 531. 7
dÿc gia đình gắn liÁn vßi giáo dÿc xã hái thì mßi cá nhân sẽ khó thích nghi, hòa
nhÁp vßi xã hái. Ng°ợc l¿i, giáo dÿc xã hái sẽ không đ¿t hiáu qu¿ cao n¿u mÁt
liên k¿t vßi giáo dÿc gia đình. Do đó, cần tránh khuynh h°ßng coi tráng giáo dÿc
xã hái, h¿ thÁp sā tín nhiám cāa giáo dÿc gia đình hoặc ng°ợc l¿i. Mßi cá nhân
buác ph¿i có c¿ hai khuynh h°ßng đó thì mßi phát triÃn toàn dián.
Chức năng kinh tế và t chức tiêu dùng
Gia đình tham gia trāc ti¿p vào quá trình s¿n xuÁt và tái s¿n xuÁt ra t° liáu
s¿n xuÁt và t° liáu tiêu dùng. Gia đình đóng vai trò đặc thù trong viác tham gia
quá trình s¿n xuÁt và tái s¿n xuÁt cho xã hái. Gia đình vừa là ng°ái s¿n xuÁt, tái
s¿n xuÁt cāa c¿i vÁt chÁt vừa là mát đ¢n vß tiêu thÿ cāa c¿i, vÁt chÁt trong xã hái.
Gia đình thāc hián ho¿t đáng tiêu thÿ hàng hóa nhằm duy trì và tng sức lāc cho
nhu cầu s¿n xuÁt và các ho¿t đáng sinh ho¿t trong gia đình. Đó là viác sử dÿng
các kho¿n thu nhÁp cāa các thành viên vào nhÿng công viác chung nhằm đ¿m b¿o
và phát triÃn cuác sáng đầy đā, Ám no, h¿nh phúc.
Hiáu qu¿ ho¿t đáng kinh t¿ cāa gia đình ¿nh h°ãng tßi đái sáng vÁt chÁt và
tinh thần cāa mßi thành viên. Đãng thái, gia đình đóng góp vào quá trình s¿n xuÁt
và tái s¿n xuÁt ra cāa c¿i vÁt chÁt cho xã hái. Gia đình có thà phát huy mát cách
có hiáu qu¿ mái tiÁm nng cāa mình vÁ ván, vÁ sức lao đáng, tay nghÁ nhằm tng
nguãn cāa c¿i vÁt chÁt cho gia đình và xã hái. Thāc hián tát chức nng này, không
nhÿng t¿o cho gia đình có c¢ sã đà tổ chức tát đái sáng, nuôi d¿y con cái, mà còn
đóng góp to lßn đái vßi sā phát triÃn cāa xã hái.
Chức năng tha mãn nhu cầu tâm sinh lý, duy trì tình cảm gia đình
Chức nng này là chức nay đ°ợc vÁn dÿng th°áng xuyên trong gia đình, nó
giúp thõa mãn nhu cầu vÁ mặt tình c¿m, tinh thần, vn hóa cho các cá nhân trong
gia đình. Từ đó, góp phần vào viác cân bằng tâm ý, b¿o vá chm sóc ng°ái lßn
tuổi, ng°ái ám y¿u. Ngoài ra, chức nng này còn có nhiám vÿ là trách nhiám, đ¿o
lý, l°¢ng tâm cāa mßi con ng°ái. Vì vÁy, gia đình là chán n°¢ng tāa cāa con
ng°ái vÁ nhiÁu mặt, quan tráng nhÁt là tinh thần và tình c¿m. Góp phần giúp xã
hái phát triÃn ổn đßnh và ng°ợc l¿i n¿u gia đình li tán, tan rã thì xã hái sẽ sÿp đổ. 8
Ngoài nhÿng chức nng trên, gia đình giÿ vai trò quan trong vÁ vn hóa,
chính trß,…Vßi chức nng vn hóa, gia đình là n¢i l°u giÿ truyÁn tháng vn hóa
cāa các dân tác. Từ xa x°a, vn hóa đ°ợc truyÁn từ đái này sang đái khác, các
thành viên trong gia ph¿ truyÁn nhau vn hóa cāa mình. Chính vì vÁy, mà muán
giÿ gìn đ°ợc nét vn hóa cāa gia đình nói riêng và cáng đãng nói chung thì ph¿i
cần có gia đình. Vßi chức nng chính trß, gia đình đóng vai trò là mát tổ chức nhß.
Là n¢i tổ chức, giáo dÿc các chính sách, pháp luÁt cāa nhà n°ßc. Nói chung, nhà
n°ßc là cầu nái giÿa mái quan há nhà n°ßc vßi công dân.
1.2. Gia đình trong thßi kÿ quá đß lên chă nghĩa xã hßi
1.2.1. Cơ sá kinh t¿ - xã hßi
“C¢ sã kinh t¿ - xã hái đà xây dāng gia đình trong thái kÿ quá đá lên chā
ngh*a xã hái là sā phát triÃn cāa lāc l°ợng s¿n xuÁt và t°¢ng ứng trình đá cāa lāc
l°ợng s¿n xuÁt là quan há s¿n xuÁt mßi, xã hái chā ngh*a. Cát lõi cāa quan há s¿n
xuÁt mßi Áy là ch¿ đá sã hÿu xã hái chā ngh*a đái vßi t° liáu s¿n xuÁt từng b°ßc
hình thành và cāng cá thay th¿ ch¿ đá sã hÿu t° nhân vÁ t° liáu s¿n xuÁt. Nguãn
gác cāa sā áp bức bóc lát và bÁt bình đẳng trong xã hái và gia đình dần dần bß xóa
bß, t¿o c¢ sã kinh t¿ cho viác xây dāng quan há bình đẳng trong gia đình và gi¿i
phóng phÿ nÿ trong trong xã hái=7.
V.I.Lênin đã vi¿t: hÿu vÁ ruáng đÁt, công x°ãng và nhà máy. Chính nh° th¿ và chỉ có nh° th¿ mßi
mã đ°ợc con đ°áng gi¿i phóng hoàn toàn và thÁt sā cho phÿ nÿ, mßi thā tiêu
đ°ợc nÁn kinh t¿ xã hái hóa quy mô lßn=8.
Xóa bß ch¿ đá t° hÿu t° liáu s¿n xuÁt là xóa bß nguyên nhân gây nên tình
tr¿ng l¿m dÿng quyÁn hành cāa ng°ái đàn ông trong gia đình, sā bÁt công giÿa
nam và nÿ, giÿa vợ và chãng và thÁm chí là sā ng°ợc đãi, bóc lát ng°ái phÿ nÿ.
Ng°ái đàn ông trong gia đình x°a là trÿ cát kinh t¿ cāa toàn gia đình nên khi
7 Bá c¿p, Cơ sở xây dựng gia đình trong thời kỳ quá độ lên CNXH, Vndoc https://vndoc.com/co-so-xay-dung-
gia-dinh-trong-thoi-ky-qua-do-len-chu-nghia-xa-hoi-253691 (truy cÁp ngày 24/05/2022).
8 V.I.Lênin, Toàn tập, Nxb Ti¿n bá, Matxc¢va 1977, tÁp 42, trang 464. 9
ng°ái đàn ông không còn thì gia đình cũng tiêu tan. Vì vÁy, ph¿i xóa bß ch¿ đá
t° hÿu vÁ t° liáu s¿n xuÁt đà bi¿n lao đáng trong các gia đình thành lao đáng trāc
ti¿p ngoài xã hái, bên c¿nh đó ng°ái phÿ nÿ cũng ph¿i tham gia lao đáng đà phÿc
vÿ cho sā phát triÃn cāa xã hái. Ph.ngghen nhÁn m¿nh rằng: chuyÃn thành tài s¿n chung, thì gia đình cá thà sẽ không còn là đ¢n vß kinh t¿ cāa
xã hái nÿa. NÁn kinh t¿ t° nhân bi¿n thành mát ngành lao đáng xã hái. Viác nuôi
d¿y con cái trã thành công viác cāa xã hái=9.
1.2.2. Cơ sá chính trß - xã hßi
“C¢ sã chính trß đà xây dāng gia đình trong thái kÿ quá đá lên CNXH là
viác thi¿t lÁp chính quyÁn nhà n°ßc cāa giai cÁp công nhân và nhân dân lao
đáng,nhà n°ßc XHCN.Trong đó,lần đầu tiên trong lßch sử,nhân dân lao đáng đ°ợc
thāc hián quyÁn lāc cāa mình không có sā phân biát giÿa nam và nÿ.Nhà n°ßc
cũng chính là công cÿ xóa bß nhÿng luÁt lá cũ kā,l¿c hÁu,đè nặng lên vai ng°ái
phÿ nÿ đãng thái thāc hián viác gi¿i phóng phÿ nÿ và b¿o vá h¿nh phúc gia
đình=10.V.I.Lênin khẳng đßnh: duy nhÁt trên th¿ gißi đã hoàn toàn thā tiêu tÁt c¿ pháp luÁt cũ kā, t° s¿n, đê tián,
nhÿng pháp luÁt đó đặt ng°ái phÿ nÿ vào tình tr¿ng không bình đẳng vßi nam
gißi, đã dành đặc quyÁn cho nam gißi… Chính quyÁn xô vi¿t, mát chính quyÁn
cāa nhân dân lao đáng, chính quyÁn đầu tiên và duy nhÁt trên th¿ giß đã hāy bß
tÁt c¿ nhÿng đặc quyÁn gắn liÁn vßi ch¿ đá t° hÿu, nhÿng đặc quyÁn cāa ng°ái
đàn ông trong gia đình…=11.
Nhà n°ßc xã hái chā ngh*a vßi tính cách là c¢ sã cāa viác xây dāng gia
đình trong thái kÿ quá đá lên chā ngh*a xã hái, thà hián rõ nét nhÁt ã vai trò cāa
há tháng pháp luÁt, trong đó có LuÁt Hôn nhân và Gia đình cùng vßi há tháng
chính sách xã hái đ¿m b¿o lợi ích cāa công dân, các thành viên trong gia đình,
đ¿m b¿o sā bình đẳng gißi, chính sách dân sá, viác làm, y t¿, b¿o hiÃm xã hái…
Há tháng pháp luÁt và chính sách xã hái đó vừa đßnh h°ßng vừa thúc đẩy quá trình
9 C.Mác và Ph.ngghen, Toàn tập, Nxb Chính trß Quác gia, Hà Nái 1995, tÁp 21, trang 118.
10 Hã Chí Minh, Nxb Chính trß Quác gia, Hà Nái 1996, tÁp 9, trang 52.
11 V.I.Lênin, Toàn tập, Nxb Ti¿n bá, Matxc¢va 1977, tÁp 40, trang 182. 10
hình thành gia đình mßi trong thái kÿ quá đá đi lên chā ngh*a xã hái. Chừng nào
và ã đâu, há tháng chính sách, pháp luÁt ch°a hoàn thián thì viác xây dāng gia
đình và đ¿m b¿o h¿nh phúc gia đình còn h¿n ch¿.
1.2.3. Cơ sá vn hoá
b¿n trong đái sáng chính trß, kinh t¿, thì đái sáng vn hóa, tinh thần cũng không
ngừng bi¿n đổi. Nhÿng giá trß vn hóa đ°ợc xây dāng trên nÁn t¿ng há t° t°ãng
chính trß cāa giai cÁp công nhân từng b°ßc hình thành và dần dần giÿ vai trò chi
phái nÁn t¿ng vn hóa, tinh thần cāa xã hái, đãng thái nhÿng y¿u tá vn hóa,
phong tÿc tÁp quán, lái sáng l¿c hÁu do xã hái cũ đà l¿i từng b°ßc bß lo¿i bß.
Sā phát triÃn há tháng giáo dÿc, đào t¿o, khoa hác và công nghá góp phần
nâng cao trình đá dân trí, ki¿n thức khoa hác và công nghá cāa xã hái, đãng thái
cũng cung cÁp cho các thành viên trong gia đình ki¿n thức, nhÁn thức mßi, làm
nÁn t¿ng cho sā hình thành nhÿng giá trß, chuẩn māc mßi, điÁu chỉnh các mái
quan há gia đình trong quá trình xây dāng chā ngh*a xã hái.
Thi¿u đi c¢ sã vn hóa, hoặc c¢ sã vn hóa không đi liÁn vßi c¢ sã kinh t¿,
chính trß, thì viác xây dāng gia đình sẽ lách l¿c, không đ¿t hiáu qu¿ cao=12.
1.2.4. Ch¿ đß hôn nhân ti¿n bß
Hôn nhân tự nguyện
Hôn nhân tā nguyán là hôn nhân xuÁt phát từ tình yêu giÿa nam và nÿ và
đãng thái có sā đãng ý cāa đôi bên. Tình yêu là khát váng cũng nh° nhu cầu cāa
con ng°ái bắt buác ph¿i có dù có tr¿i qua bÁt kÿ không gian và thái gian nào. Gia
đình sẽ bß h¿n ch¿ và ngày càng bi¿n d¿ng và sÿp đổ n¿u hôn nhân không đ°ợc
xây dāng trên c¢ sã tình yêu bÁn vÿng.
Hôn nhân xuÁt phát từ chính tình c¿m cāa đôi bên, từ đó d¿n đ¿n hôn nhân
tā nguyán. Đây là b°ßc phát triÃn tÁt y¿u cāa tình yêu nam và nÿ. Ph.ngghen đã
nhÁn m¿nh rằng: <…n¿u ngh*a vÿ cāa vợ và chãng là ph¿i th°¢ng yêu nhau thì
12 GS.TS Hoàng Chí B¿o, Giáo trình Chủ nghĩa Xã hội Khoa học, phần 1.3, https://lytuong.net/xay-dung-gia-
dinh-viet-nam-trong-thoi-ky-qua-do-len-chu-nghia-xa-hoi/#13_co_so_van_hoa (truy cÁp ngày 24/05/2022). 11
ngh*a vÿ cāa nhÿng kẻ yêu nhau há chẳng ph¿i là k¿t hôn vßi nhau và không đ°ợc
k¿t hôn vßi ng°ái khác= .
13 Hôn nhân tā nguyán dāa trên quyÁn tā do, tức là các
cặp nam nÿ có quyÁn tā quy¿t ng°ái mình muán k¿t hôn, không bß sắp đặt hay áp
đặt cāa nhÿng ng°ái thân trong gia đình hay ng°ái khác. TÁt nhiên, hôn nhân tā
nguyán không bác bß viác cha mẹ quan tâm, h°ßng d¿n giúp đỡ con cái có nhÁn
thức đúng, có trách nhiám trong viác k¿t hôn.
Hôn nhân ti¿n bá còn bao gãm quyÁn tā do ly hôn khi tình yêu giÿa nam
và nÿ không còn bÁn vÿng. Ph.ngghen phát biÃu rằng: dāa trên c¢ sã tình yêu mßi hợp đ¿o đức thì cũng chỉ riêng hôn nhân trong đó tình
yêu đ°ợc duy trì, mßi là hợp đ¿o đức mà thôi… và n¿u tình yêu đã hoàn toàn phai
nh¿t hoặc bß mát tình yêu say đắm mßi át đi, thì ly hôn sẽ là điÁu hay cho c¿ đôi
bên cũng nh° cho xã hái=14. Th¿ nh°ng, mát cuác hôn nhân là bÁn vÿng, không
khuy¿n khích ly hôn. Nó đà l¿i mát phần hÁu qu¿ cho xã hái. Vì vÁy, nhÿng hành
vi khi ly hôn cần đ°ợc ngn chặn n¿u ly hôn có mÿc đích nhÁt đßnh, không đ°ợc
lợi dÿng quyÁn ly hôn và nhÿng lý do ích kÿ vì mÿc đßch cāa b¿n thân.
Hôn nhân một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng
Hôn nhân là b¿n chÁt cāa tình yêu. Nó là thứ ổn đßnh và không thà chia sẻ
đ°ợc, nên hôn nhân mát vợ mát chãng là k¿t qu¿ tÁt y¿u cāa hôn nhân xuÁt phát
từ tình yêu. Gia đình muán h¿nh phúc và không muán lâm vào tình tr¿ng tan vỡ
thì ph¿i thāc hián tát ngh*a vÿ hôn nhân mát vợ mát chãng. Nó vừa b¿o đ¿m h¿nh
phúc gia đình vừa thà hián đ¿o đức, tình c¿m cāa con ng°ái.
Hôn nhân mát vợ mát chãng đã xuÁt hián từ rÁt lâu trong sā phát triÃn cāa
loài ng°ái. Đặc biát là trong thái kÿ thắng lợi cāa ch¿ đá t° hÿu đái vßi ch¿ đá
công hÿu nguyên thāy. Th¿ nh°ng, trong các xã hái tr°ßc đây, hôn nhân mát vợ
mát chãng thāc chÁt chỉ đái vßi ng°ái phÿ nÿ. tā sā tÁp trung nhiÁu cāa c¿i vào tay mát ng°ái, - vào tay ng°ái đàn ông, và từ
nguyán váng chuyÃn cāa c¿i Áy l¿i cho con cái cāa ng°ái đàn ông Áy, chứ không
13 C.Mác và Ph.ngghen, Toàn tập, Nxb Chính trß Quác gia, Hà Nái 1995, tÁp 21, trang 125.
14 C.Mác và Ph.ngghen, Toàn tập, Nxb Chính trß Quác gia, Hà Nái 1995, tÁp 21, trang 128. 12
ph¿i cāa ng°ái nào khác. Vì th¿, cần ph¿i có ch¿ đá mát vợ mát chãng vÁ phía
ng°ái vợ, chứ không ph¿i vÁ phía ng°ái chãng=15. Còn trong thái kÿ quá đá lên
CNXH, thāc hián ch¿ đá hôn nhân mát vợ mát chãng chính là sā gi¿i phóng đái
vßi ng°ái phÿ nÿ vì nó thāc hián quyÁn bình đẳng, tôn tráng giÿa vợ và chãng,
há có quyÁn lợi và ngh*a vÿ ngang nhau, không ai có quyÁn hành h¿ hay ép bức
ng°ái kia. Vợ và chãng có quyÁn quy¿t đßnh và tā do trong các vÁn đÁ vÁ tài
chính, công viác, công tác xã hái,…Đãng thái, há cũng có sā đãng ý vßi nhau
trong viác gi¿i quy¿t nhÿng vÁn đÁ liên quan đ¿n gia đình nh° tài chính, con cái,
vÁt chÁt,… nhằm xây dāng gia đình ngày càng hòa thuÁn.
Vợ chãng có cuác hôn nhân bình đẳng thì quan há giÿa các thành viên trong
gia đình càng khn khít, th°¢ng yêu nhau h¢n. N¿u cha mẹ th°¢ng yêu con cái,
thì bổn phÁn con cái cũng ph¿i vâng lái, bi¿t ¢n ba mẹ. Làm tròn đ¿o lý Uống
nước nhớ nguồn. Tuy nhiên, các mâu thu¿n và xung đát nái bá v¿n có thà dißn ra
giÿa các thành viên vßi nhau. Qua đó, gi¿i quy¿t mâu thu¿n trong gia đình là vÁn
đÁ quan tráng cần đ°ợc mái ng°ái quan tâm và chia sẻ.
Hôn nhân được đảm bảo về pháp lý
Quan há hôn nhân và gia đình không chỉ là vÁn đÁ riêng t° cāa mßi gia đình
mà còn là quan há xã hái. Tình yêu giÿa nam và nÿ là riêng t° và tā nguyán cāa
mßi ng°ái nh°ng khi cặp đôi nam và nÿ ti¿n tßi hôn nhân thì ph¿i có sā thừa nhÁn
cāa xã hái, điÁu đó đ°ợc thà hián rõ d°ßi d¿ng thā tÿc pháp lý hôn nhân. Thāc
hián thā tÿc pháp lý trong hôn nhân là thà hián sā tôn tráng trong tình yêu, trách
nhiám giÿa nam và nÿ, bên c¿nh đó còn là trách nhiám cāa cá nhân vßi gia đình,
xã hái và ng°ợc l¿i. Đây cũng là bián pháp ngn chặn các hành vi lợi dÿng quyÁn
tā do hôn nhân, tā lo ly hôn đà phÿc vÿ vì mÿc đích cá nhân. Thāc hián thā tÿc
pháp lý trong hôn nhân không ngn c¿n quyÁn tā do k¿t hôn và tā do ly hôn chính
đáng mà ng°ợc l¿i là c¢ sã đà thāc hián nhÿng quyÁn đó mát cách đầy đā nhÁt.
15 C.Mác và Ph.ngghen, Toàn tập, Nxb Chính trß Quác gia, Hà Nái 1995, tÁp 21, trang 118. 13
CH¯¡NG II: VÀN ĐÀ PHÒNG, CHàNG B¾O LĀC GIA ĐÌNH â VIàT NAM HIàN NAY
2.1. Thāc tr¿ng b¿o lāc gia đình Viát Nam hián nay
2.1.1. Nhÿng bi¿n đổi gia đình từ bi¿n đßng vß kinh t¿, vn hóa, xã hßi
Sự biến đi về hôn nhân gia đình và quan hệ vợ chồng
Trong thāc t¿, hôn nhân và gia đình Viát Nam đang ph¿i đái mặt vßi nhÿng
thách thức, bi¿n đổi lßn. D°ßi tác đáng cāa c¢ ch¿ thß tr°áng, khoa hác công nghá
hián đ¿i, toàn cầu hóa… các gia đình ph¿i gánh chßu nhiÁu mặt trái nh°: quan há
vợ chãng - gia đình lßng lẻo; gia tng tÿ lá ly hôn, ly thân, ngo¿i tình, quan há
tình dÿc tr°ßc hôn nhân và ngoài hôn nhân, chung sáng không k¿t hôn. Đãng thái,
xuÁt hián nhiÁu bi kßch, th¿m án gia đình, ng°ái già neo đ¢n, trẻ em sáng ích kÿ,
b¿o hành trong gia đình, xâm h¿i tình dÿc…Ví dÿ: Cha đẻ hãm hi¿p, c°ỡng bức
con ruát có thai. Há lÿy là giá trß truyÁn tháng trong gia đình bß coi nhẹ, gia đình
truyÁn tháng bß phá vỡ,lung lay và hián t°ợng gia tng dân sá há gia đình đ¢n
thân, đác thân, k¿t hôn đãngtính, sinh con ngoài giá thú…Ngoài ra, sức ép từ cuác
sáng hián đ¿i (công viác cng thẳng, không ổn đßnh, di chuyÃn nhiÁu…) cũng
khi¿n cho hôn nhân trã nên khó khn vßi nhiÁu ng°ái trong xã hái. Ví dÿ: Có
nhÿng ng°ái bÁn ki¿m tiÁn đ¿n nßi không thi¿t tha gì đ¿n viác lÁy vợ, lÁy chãng.
Trong gia đình truyÁn tháng, ng°ái chãng là trÿ cát cāa gia đình, mái quyÁn
lāctrong gia đình đÁu thuác vÁ ng°ái đàn ông. Ng°ái chãng là chā sã hÿu tài s¿n
cāa giađình, ng°ái quy¿t đßnh các công viác quan tráng cāa gia đình nh°: đÁt đai, nhà cửa,c°ßi xin…v.v.
Trong gia đình Viát Nam hián đ¿i, ngoài mô hình ng°ái đàn ông - ng°ái
chãng làm chā gia đình ra thì còn có ít nhÁt hai mô hình khác cùng tãn t¿i. Đó là
mô hìnhng°ái phÿ nÿ - ng°ái vợ làm chā gia đình và mô hình c¿ hai vợ chãng
cùng làm chā gia đình. Ng°ái chā gia đình đ°ợc quan niám là ng°ái có phẩm
chÁt, nng lāc và đóng góp v°ợt trái, đ°ợc các thành viên trong gia đình coi tráng.
Ngoài ra, mô hình ng°ái chā gia đình ph¿i là ng°ái làm ra đ°ợc tài chính, tức là 14
ki¿m đ°ợc nhiÁu tiÁn cho thÁy mát đòi hßi mßi vÁ phẩm chÁt cāa ng°ái lãnh đ¿o
gia đình trong bái c¿nh phát triÃn kinh t¿ thß tr°áng và hái nhÁp kinh t¿.
Sự biến đi giữa các thế hệ, các giá trị, chuẩn mực văn hóa của gia đình
Nhÿng bi¿n đổi trong mái quan há vợ chãng hián nay d¿n đ¿n mâu thu¿n
và đÁu tranh giÿa các giá trß, chuẩn māc vn hóa truyÁn tháng vßi các giá trß,
chuẩn māc vn hóa hián đ¿i. Quá trình đó đòi hßi ph¿i xác lÁp nhÿng giá trß, chuẩn
māc vn hóa mßi trong quan há vợ chãng phù hợp vßi sā phát triÃn kinh t¿, pháp
luÁt, đ¿o đức trong xã hái mßi đà xây dāng gia đình no Ám, bình đẳng, ti¿n bá,
h¿nh phúc, b¿o đ¿m sā k¿t hợp hài hòa lợi ích giÿa cá nhân, gia đình và xã hái.
Trong gia đình truyÁn tháng, cha mẹ có uy quyÁn tuyát đái vßi con cái và
con cái ph¿i có bổn phÁn phÿc tùng uy quyÁn cāa cha mẹ. Trong mái quan há giÿa
cha mẹ và con cái, ng°ái ta ít đÁ cÁp tßi trách nhiám cāa cha mẹ đái vßi con cái
nh°ng l¿i nhÁn m¿nh tßi bổn phÁn cāa con cái đái vßi cha mẹ. Nguyên nhân sâu
xa cāa hiánt°ợng này bắt nguãn từ quan niám đ¿o Hi¿u truyÁn tháng, quan niám
này đòi hßi con cái ph¿i thành kính và phÿng d°ỡng cha mẹ .Trong khi đó, vßi
quan niám trách nhiám, ngh*a vÿ chm sóc, giáo dÿc không ph¿i lúc nào cũng đi cùng. ThÁm
chí, không ít gia đình, trẻ em bß <đánh cắp= tuổi th¢, ph¿i lao đáng nặng nhác,
ph¿i gánh nặng các bổn phÁn và trách nhiám, ph¿i có mái quan há giÿa cha mẹ và con cái hián nay, có mát xu h°ßng đ¿o ng°ợc so vßi
truyÁn tháng. N¿u nh° trong gia đình truyÁn tháng, mái quan há giÿa cha mẹ và
con cái đ°ợc nhÁn m¿nh theo nguyên tắc: quyÁn cāa cha mẹ và bổn phÁn cāa
trẻem, thì trong gia đình hián nay nguyên tắc đó đ°ợc nhÁn m¿nh theo chiÁu
h°ßng ng°ợc l¿i, đó là: quyÁn cāa trẻ em và bổn phÁn cāa cha mẹ . Hián nay, vai
trò giáo dÿc và kiÃm soát con cái cāa cha mẹ trong gia đình ngày càng má nh¿t.
Hián t°ợng này bắt nguãn từ nhiÁu nguyên nhân, đặc biát do ¿nh h°ãng cāa vn
hóa ph°¢ng Tây và sā tác đáng cāa chính sách, pháp luÁt cāa Đ¿ng và Nhà n°ßc
nên quyÁn trẻ em đ°ợc coi tráng mà trong gia đình thì cha mẹ ph¿i là ng°ái đầu
tiên g°¢ng m¿u thāc hián quyÁn đó. Viác công nhÁn quyÁn trẻ em đã làm thay đổi 15
cn b¿n nhÿng giá trß, chuẩn māc vn hóa trong mái quan há giÿa cha mẹ và con
cái. Nh° vÁy, có thà thÁy không ph¿i cha mẹ hián nay muán từ bß quyÁn kiÃm
soát trẻ em mà chính là do thái đ¿i mßi đã không chÁp nhÁn đà cha mẹ kiÃm soát
trẻ em theo các chuẩn māc truyÁn tháng. Đó là sā khāng ho¿ng cāa thi¿t ch¿ gia
đình trong viác kiÃm soát trẻ em hián nay. Đánh giá mát cách khách quan, công
nghiáp hóa, hián đ¿i hóa, kinh t¿ thß tr°áng đã tác đáng toàn dián đ¿n gia đình
hián nay. Tr°ßc h¿t, vÁ phía trẻ em, môi tr°áng sinh ho¿t, hác tÁp cāa trẻ em đ°ợc
mã ráng nên tÁt y¿u d¿n đ¿n sā gi¿m sút vai trò cāa cha mẹ trong viác kiÃm soát
con cái. N¿u trong gia đình truyÁn tháng, không gian sinh sáng cāa trẻ em chā
y¿u bó hẹp trong ph¿m vi hẹp, mái hành vi cāa trẻ em đÁu đ°ợc kiÃm soát bãi gia
đình, há hàng và cáng đãng thì trong xã hái hián nay, đặc biát ã thành thß, ph¿m
vi ho¿t đáng cāa trẻ em rÁt ráng lßn, quan há xã hái đ°ợc mã ráng, thÁm chí, trẻ
em sinh ho¿t bên ngoài gia đình nhiÁu h¢n trong môi tr°áng gia đình. Bên c¿nh
đó, vÁ phía cha mẹ, há chā y¿u làm viác ã bên ngoài gia đình, thái gian đà chm
sóc, giáo dÿc con cái rÁt ít. Đặc biát, ã khu vāc nông thôn, sā chuyÃn đổi cāa c¢
cÁu kinh t¿, sā đa d¿ng hóa ngành nghÁ và quá trình phi nông nghiáp hóa nông
thôn đã chuyÃn mát bá phÁn lao đáng nông nghiáp sang các ngành nghÁ phi nông
nghiáp, cha mẹ th°áng xuyên đi làm n xa nhà hoặc làm viác ã các c¢ sã s¿n xuÁt
bênngoài gia đình nên há cũng không có nhiÁu thái gian đà quan tâm, chm sóc,
giáo dÿc con cái. Viác cha mẹ không có thái gian hoặc có quá ít thái gian quan
tâm, chm sóc, giáo dÿc con cái cho thÁy đã xuÁt hián mát kho¿ng tráng trong
viác kiÃm soát, giáo dÿc con cái. Viác đánh mÁt vai trò kiÃm soát cāa cha mẹ đái
vßi con cái đã d¿n đ¿n nhiÁu hÁu qu¿ cho gia đình và xã hái nh° hián t°ợng trẻ
em lang thang, ph¿m tái hay r¢i vào các tá n¿n xã hái, b¿o lāc hác đ°áng, tái
ph¿m vß thành niên ngày càng gia tng, đãng thái, cũng ph¿n ánh nhÿng bÁt ổn
và nhÿng thay đổi trong tâm lý và nhân cách cāa trẻ em hián nay…Thāc t¿ cho
thÁy, chức nng kiÃm soát trẻ em cāa thi¿t ch¿ gia đình hián nay ngày càng suy
gi¿m, mái quan há giÿa cha mẹ và con cái đang có nhÿng bi¿n đổi đáng lo ng¿i.
Không ít cha mẹ cho rằng, con cái hián nay không còn ngoan ngoãn, lß phép nh° 16
trẻ em tr°ßc đây, ng°ợc l¿i trẻ em vß thành niên l¿i c¿m thÁy bß ức ch¿ vì bß cha
mẹ kiÃm soát, can thiáp quá sâu vào tā do cá nhân và đái sáng riêng t°.
VÁ b¿n chÁt, mái quan há giÿa cha mẹ và con cái trong gia đình Viát Nam
hián nay là mát sā đ¿o ng°ợc trÁt tā và vß trí so vßi gia đình truyÁn tháng. Sā bi¿n
đổi này bắt nguãn từ sā bi¿n đổi cāa điÁu kián kinh t¿ - xã hái và bắt nguãn từ sā
thay đổi cāa quy mô, cÁu trúc, chức nng cāa gia đình hián nay. Nó làm cho quyÁn
uy, kho¿ng cách giÿa cha mẹ và con cái ngày càng gi¿m sút và giãn ra. Sā bi¿n
đổi mái quan há giÿa cha mẹ và con cái ã mát mức đá nhÁt đßnh đang làm mÁt đi
nhÿng giá trß, chuẩn māc vn hóa truyÁn tháng nh° cha mẹ hián nay r¢i vào tình tr¿ng bÁt lāc tr°ßc viác con cái không nghe lái, vô
trách nhiám đái vßi cha mẹ, ông bà,thi¿u tinh thần trách nhiám đái vßi các công viác nhà.
VÁn đÁ đặt ra trong mái quan há giÿa cha mẹ và con cái là cần ph¿i cāng
cá chức nng giáo dÿc cāa gia đình, xây dāng mái quan há mßi giÿa cha mẹ và
con cái trên c¢ sã ti¿p thu nhÿng giá trß, chuẩn māc vn hóa mßi, đãng thái k¿
thừa nhÿng giá trß tát đẹp cāa gia đình truyÁn tháng, cần t¿o cho trẻ em môi tr°áng,
điÁu kián đà phát triÃn nhân cách, nng lāc nh°ng cũng ph¿i quan tâm đ¿n giáo
dÿc gia đình, giúp trẻ em nhÁn thức đ°ợc nhÿng giá trß, chuẩn māc truyÁn tháng,
đặc biát ph¿i sáng có trách nhiám đái vßi gia đình, cáng đãng và xã hái.
2.1.2. Biáu hián - nguyên nhân căa viác b¿o lāc gia đình á Viát Nam
Biểu hiện của việc b愃⌀o lực gia đình ở Việt Nam
Nhÿng biÃu hián ph¿n giá trß nói trên đ°ợc hình thành bãi chính các thành
viên gia đình và bãi nhÿng tác đáng tiêu cāc trong xã hái. Trong gia đình, khi hôn
nhân không xuÁt phát từ tình yêu th°¢ng mà từ nhÿng tính toán vÁt chÁt tầm
th°áng, thì chính sā không thßa mãn vÁ vÁt chÁt trong quá trình sáng chung sẽ
khi¿n gia đình nhanh chóng tan vỡ. Khi cha mẹ không g°¢ng m¿u, vợ chãng thi¿u
sẻ chia, con cái vô trách nhiám thì viác sáng chung sßm muán cũng n¿y sinh mâu
thu¿n. ThÁt đau lòng tr°ßc mát thāc t¿, có mát tÿ lá khá cao các vÿ b¿o lāc gây
th°¢ng tích, các vÿ tā tử hay sát h¿i nhau, n¿n nhân và bß can l¿i là ng°ái mát