Quan hệ lượng chất, nhân quả và thực trạng sinh viên trước xu thế toàn cầu hóa | Tiểu luận môn triết học mác - lênin
Quan hệ lượng chất, nhân quả và thực trạng sinh viên trước xu thế toàn cầu hóa | Tiểu luận môn triết học mác - lênin được siêu tầm và soạn thảo dưới dạng file PDF để gửi tới các bạn sinh viên cùng tham khảo, ôn tập đầy đủ kiến thức, chuận bị cho các buổi học thật tốt. Mời bạn đón xem!
Môn: Triết học Mác - Lenin( LLNL 1105) 512 tài liệu
Trường: Đại học Kinh Tế Quốc Dân 3.4 K tài liệu
Tác giả:
Preview text:
lOMoAR cPSD| 44985297
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
Khoa Khoa Học Quản Lý
TIỂU LUẬN TRIẾT HỌC
ĐỀ TÀI: QUAN HỆ LƯỢNG - CHẤT, NHÂN - QUẢ VÀ THỰC
TRẠNG SINH VIÊN TRƯỚC XU THẾ TOÀN CẦU HOÁ
Họ và tên: Nguyễn Vũ Kiều Anh
Mã sinh viên: 11235175
GVHD: TS. Lê Ngọc Thông
Lớp học phần: Triết học Mác Lê-nin (123)_14 lOMoAR cPSD| 44985297 MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1
PHẦN NỘI DUNG ............................................................................................................. 1
I. Cơ sở lý luận Triết học dùng làm tiền đề lý luận cho đề tài .................................... 1
1. Quy luật lượng – chất và ý nghĩa phương pháp luận ............................................ 1
2. Quan hệ nhân – quả và ý nghĩa phương pháp luận .............................................. 5
II. Vận dụng nguyên lý triết học để phân tích, làm rõ thực trạng của sinh viên
trước xu thế toàn cầu hoá .............................................................................................. 8
1. Toàn cầu hoá và ảnh hưởng của nó ....................................................................... 8
2. Thực trạng sinh viên hiện nay trước xu thế toàn cầu hoá .................................. 13
2.1 Lợi nhuận và thành công ....................................................................................... 13
2.2. Khó khăn và thách thức ........................................................................................ 14
III. Giải pháp cho sinh viên hiện nay trước xu thế toàn cầu hoá............................. 17
1. Khách quan ............................................................................................................ 17
2. Chủ quan ................................................................................................................ 17
PHẦN KẾT LUẬN .......................................................................................................... 17
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................... 18 lOMoAR cPSD| 44985297 PHẦN MỞ ĐẦU
Thế giới muôn hình vạn trạng chứa đựng hàng nghìn những sự vật, hiện tượng khác nhau
và đằng sau những sự vật, hiện tượng đó con người dần dần nhận thức được tính logic, tín
trật tự và sự lặp đi lặp lại trong cuộc sống hằng ngày. Từ đó hình thành nên các khái niệm
“quy luật”, dưới góc nhìn của Triết học “quy luật” là sản phẩm của hoạt động tư duy khoa
học, phản ánh sự liên hệ của các sự vật và tính tổng thể của chúng. Quy luật luôn có tính
khách quan, chúng luôn tồn tại trong thực tiễn và con người không thể tạo ra hay làm biến
mất đi các quy luật mà chỉ có thể nhận thức, chấp nhận và vận dụng chúng. Để hiểu rõ hơn
về cách thức và hình thức của sự phát triển, bài tiểu luận dưới đây em xin trình bày rõ về
quy luật lượng – chất và quan hệ nhân – quả. Từ đó, vận dụng nguyên lý Triết học để phân
tích, đồng thời đề xuất một số giải pháp cho vấn đề thực trạng sinh viên trước xu thế toàn
cầu hoá. Bài tiểu luận này giúp em học hỏi được nhiều trong việc rèn luyện cách viết, cách
diễn giải một số vấn đề và trau dồi khả năng tư duy. Em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất tới
thầy giáo Lê Ngọc Thông, cảm ơn thầy đã giảng giải tỉ mỉ cho chúng em mọi khía cạnh
của Triết học, cho em cái nhìn khách quan và khơi dậy sự hứng thú, say mê của em với
môn học tuyệt vời này. Song, do đây là bài tiểu luận đầu tiên nên không thể tránh khỏi
những sai sót về nội dung cũng như hình thức. Kính mong thầy có thể góp ý để bài tiểu
luận ngày một hoàn thiện hơn.
EM XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN! PHẦN NỘI DUNG
I. Cơ sở lý luận Triết học dùng làm tiền đề lý luận cho đề tài
1. Quy luật lượng – chất và ý nghĩa phương pháp luận
Mọi sự vật, hiện tượng trên trái đất đều tồn tại hai vật là mặt chất và mặt lượng theo quan
điểm của triết học Mác – Lênin, trong đó: -
Chất là một phạm trù của triết học, sử dụng để xác định tính quy luật khách quan
vốncó của sự vật, hiện tượng. Hiểu theo một cách giản đơn thì đó là sự thống nhất hữu cơ
của những thuộc tính, những yếu tố cấu thành lên sự vật, hiện tượng. Qua đó mà nói lên sự
vật, hiện tượng đó là gì. Các đặc điểm để phân biệt nó với các sự vật, hiện tượng khác.
Theo triết học Mác – Lênin thì chất được coi là cái vốn có của sự vật, hiện tượng, do những
thuộc tính hay những yếu tố khác cấu thành quy định. Và theo đó, mỗi sự vật thì đều có rất
nhiều các thuộc tính, trong mỗi thuộc tính thì lại biểu hiện ra một chất khác nhau của sự vật. -
Lượng cũng vậy, nó cũng được xác định là một phạm trù của triết học dùng để
xácđịnh tính quy định vốn có của sự vật về mặt số lượng, quy mô cũng như là trình độ,
nhịp điệu của sự vận động và phát triển cũng như các thuộc tính khác của sự vật khác. 1 lOMoAR cPSD| 44985297
Quy luật chuyển hóa từ những sự thay đổi về lượng thành những sự thay đổi về chất và
ngược lại là phương thức chung của các quá trình vận động, phát triển. Nó là những sự
thay đổi về chất của sự vật, hiện tượng có cơ sở tất yếu từ những sự thay đổi về lượng của
sự vật, hiện tượng và ngược lại, những sự thay đổi về chất của sự vật, hiện tượng lại tạo ra
những biến đổi mới về lượng của sự vật, hiện tượng trên các phương diện khác nhau. Đó
là mối liên hệ tất yếu, khách quan, phổ biến, lặp đi lặp lại trong mọi quá trình vận động,
phát triển của sự vật, hiện tượng thuộc mọi lĩnh vực tự nhiên, xã hội và tư duy.
* Thứ nhất: Lượng đổi dẫn đến chất đổi
Chất và lượng là 2 mặt đối lập, chất tương đối ổn định còn lượng thường xuyên biến đổi
xong hai mặt đó không thể tách rời nhau mà tác động qua lại với nhau một cách biện chứng
sự thống nhất giữa chất và lượng trong một độ nhất định khi sự vật đang tồn tại. -
Độ: Là khoảng giới hạn mà trong đó sự thay đổi về lượng chưa làm căn bản về chấtcủa sự vật. -
Điểm nút: Là giới hạn mà tại đó bất kỳ sự thay đổi nào về lượng cũng đưa ngay tới
sựthay đổi về chất của sự vật. -
Bước nhảy: Dùng để chỉ sự chuyển hóa về chất của sự vật do những thay đổi về
lượngtrước đó gây ra.
Các hình thức của bước nhảy: -
Bước nhảy đột biến: Là bước nhảy làm thay đổi căn bản về chất nhanh chóng ở tất
cảcác bộ phận cấu thành sự vật. -
Bước nhảy dần dần: là quá trình thay đổi về chất diễn ra trong thời gian dài. -
Bước nhảy toàn bộ: làm thay đổi căn bản về chất của sự vật ở tất cả các mặt các
bộphận các yếu tố cấu thành nên sự vật. -
Bước nhảy cục bộ: là bước nhảy làm thay đổi một số yếu tố 1 số bộ phận của sự vật.
* Thứ hai: Sự thay đổi về chất tác động sự thay đổi về lượng
Chất mới của sự vật chỉ có thể xuất hiện khi sự thay đổi về lượng đạt tới điểm nút. Khi chất
mới ra đời lại có sự tác động trở lại lượng của sự vật. Chất mới tác động tới lượng của sự
vật, hiện tượng trên nhiều phương diện: làm thay đổi kết cấu, quy mô, trình độ, nhịp điệu
của sự vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng. Từ đó có thể thấy với bất kỳ sự vật, hiện
tượng nào cũng có sự thống nhất biện chứng giữa hai mặt chất và lượng. Sự thay đổi dần
về lượng tới điểm nút sẽ dẫn đến sự thay đổi về chất thông qua bước nhảy. Chất mới ra đời
sẽ tác động trở lại với lượng dẫn đến sự thay đổi của lượng mới. Quá trình đó liên tục diễn
ra, tạo thành cách thức phổ biến của các quá trình vận động, phát triển của sự vật, hiện
tượng trong tự nhiên, xã hội và tư duy.
* Ví dụ sự thay đổi về lượng dẫn đến thay đổi về chất và ngược lại 2
Downloaded by Ho Thi Thu Trang (23a4010661@hvnh.edu.vn) lOMoAR cPSD| 44985297
Quá trình học tập học sinh là quá trình dài, khó khăn, cần sự cố gắng không biết mệt mỏi,
không ngừng nghỉ của bản thân mỗi học sinh.
Quy luật chuyển hóa từ sự thay đổi về lượng dẫn đến sự thay đổi về chất thể hiện ở chỗ:
học sinh tích lũy lượng (kiến thức) cho mình bằng việc nghe các thầy cô giảng trên lớp,
làm bài tập ở nhà, đọc thêm sách tham khảo,… thành quả của quá trình tích lũy đó được
đánh giá qua những bài kiểm tra, những bài thi học kỳ và kỳ thi tốt nghiệp.
Khi đã tích lũy đủ lượng tri thức cần thiết, học sinh sẽ được chuyển sang một cấp học mới
cao hơn. Như vậy, quá trình học tập, tích lũy kiến thức là độ, các bài kiểm tra, các kì thi là
điểm nút và việc học sinh được sang một cấp học cao hơn là bước nhảy.
Trong suốt 12 năm học, học sinh phải thực hiện nhiều bước nhảy khác nhau. Trước hết là
bước nhảy để chuyển từ một học sinh trung học lên học sinh phổ thông và kỳ thi lên cấp 3
là điểm nút, đồng thời nó cũng là điểm khởi đầu mới trong việc tích lũy lượng mới (tri thức
mới) để thực hiện một bước nhảy vô cùng quan trọng trong cuộc đời: vượt qua kì thi đại
học để trở thành một sinh viên.
Sau khi thực hiện được bước nhảy trên, chất mới trong mỗi người được hình thành và tác
động trở lại lượng. Sự tác động đó thể hiện trong lối suy nghĩ cũng như cách hành động
của mỗi sinh viên, đó là sự chín chắn, trưởng thành hơn so với một học sinh trung học hay
một học sinh phổ thông.
Và tại đây, một quá trình tích lũy về lượng (tích lũy kiến thức) mới lại bắt đầu, quá trình
này khác hẳn so với quá trình tích lũy lượng ở bậc trung học hay phổ thông trung học. Bởi
đó không đơn thuần là việc lên giảng đường để tiếp thu bài giảng của thầy cô mà phần lớn
là sự tự nghiên cứu, tìm tòi, tích lũy kiến thức, bên cạnh những kiến thức trong sách vở là
những kiến thức xã hội từ các công việc làm thêm hoặc từ các hoạt động trong những câu lạc bộ.
Sau khi đã tích lũy được một lượng đầy đủ, các sinh viên sẽ thực hiện một bước nhảy mới,
bước nhảy quan trọng nhất trong cuộc đời, đó là vượt qua kì thi tốt nghiệp để nhận được
tấm bằng cử nhân và tìm được một công việc.
* Nội dung quy luật lượng chất
Như đã phân tích ở trên, lượng là phạm trù triết học được dùng để chỉ tính quy định vốn
có của sự vật về mặt số lượng, quy mô trình độ của sự vận động và phát triển cũng như là
các thuộc tính khác đã cấu thành lên sự vật.
Đặc trưng của lượng sẽ được biểu thị bằng con số hoặc các đại lượng chỉ kích thước dài
hoặc ngắn, quy mô, tổng số hay trình độ. Nhưng đối với các trường hợp phức tạp thì không
thể chỉ diễn tả bằng những con số đòi hỏi sự chính xác cao mà còn phải được nhận thức
bằng khả năng trừu tượng hóa. 3 lOMoAR cPSD| 44985297
Theo Mác – Lênin thì lượng là cái khách quan vốn có bên trong của sự vật. Toàn bộ sự so
sánh giữa lượng và chất chỉ là tương đối, không có tuyệt đối. Chất chính là chỉ tính quy
định khách quan vốn có của sự vật, được coi là sự thống nhất hữu cơ của những thuộc tính
làm cho sự vật là nó chứ không phải những sự vật khác.
Từ đó có thể thấy chất và thuộc tính không thể đồng nhất với nhau. Bởi mỗi sự vật, hiện
tượng đều chứa đựng rất nhiều thuộc tính, nhưng những thuộc tính này không thể cùng
tham gia vào việc quy định chất như nhau, mà chỉ có những thuộc tính cơ bản nhất mới có
thể quyết định được bản chất của sự vật.
Do đó, chỉ khi nào những thuộc tính cơ bản thay đổi thì chất của sự vật mới thay đổi theo,
đồng nghĩa với việc khi các thuộc tính không cơ bản dù có thay đổi hay không thì cũng
không làm biến đổi bản chất của sự vật. Tuy nhiên các thuộc tính cũng như chất của sự vật
sẽ luôn có mối quan hệ cụ thể với nhau, vì vậy việc phân biệt này chỉ mang tính tương đối.
* Mối quan hệ biện chứng giữa chất và lượng
Theo Mác – Lê nin thì chất và lượng là hai mặt đối lập, bản chất của chất thì tương đối
ổn định, ngược lại thì lượng thường xuyên biến đổi. Tuy nhiên chúng lại không thể tách rời
nhau, đổi lại giữa chúng đều luôn có sự tác động qua lại lẫn nhau.
Sự thống nhất này được xác định trong một độ nhất định khi sự vật đang tồn tại. Trong đó
độ là một phạm trù của triết học dùng để chỉ sự thống nhất giữa lượng và chất, được biểu
thị ở mức độ sự thay đổi về lượng chưa làm thay đổi cơ bản về chất của sự vật đó. Đổi lại
khi sự vật mới được hình thành thì từ chất mới thì sẽ có một lượng mới phù hợp, từ đó tạo
nên sự thống nhất mới giữa lượng và chất, sự tác động này được hiểu thông qua quy mô,
nhịp điệu phát triển mới của lượng.
* Ý nghĩa phương pháp luận
Quá trình vận động và phát triển của sự vật diễn ra theo chiều hướng tích lũy về lượng
đến một giới hạn nhất định, sau đó sẽ chuyển hóa về chất. Từ đó đã rút ra được những tư
tưởng mang tính định hướng, hạn chế được tư tưởng chủ quan, duy ý chí trong việc thực
hiện những bước nhảy vọt.
Trong quá trình hoạt động thì con người luôn vận dụng linh hoạt các hình thức khác nhau.
Và sự vận dụng này tùy thuộc vào việc phân tích đúng đắn những điều kiện khách quan
tùy vào từng trường hợp cụ thể.
Mặt khác, xã hội loài người đang càng ngày phát triển, đa dạng theo chiều hướng tích cực
do rất nhiều yếu tố tác động thành, từ đó ta cần thực hiện đổi mới thành công trên từng lĩnh
vực nhất định của đời sống xã hội để tạo ra các bước nhảy về chất.
Do đó để có thể thực hiện các bước nhảy vọt thì trước hết phải thực hiện các bước nhảy
cục bộ để làm thay đổi từng yếu tố của chất. 4
Downloaded by Ho Thi Thu Trang (23a4010661@hvnh.edu.vn) lOMoAR cPSD| 44985297
2. Quan hệ nhân – quả và ý nghĩa phương pháp luận
Nguyên nhân là phạm trù chỉ sự tác động lẫn nhau giữa các mặt trong một sự vật hoặc giữa
các sự vật với nhau, gây ra một biến đổi nhất định nào đó. -
Ví dụ: Lao động và vai trò của lao động là một trong những nguyên nhân dẫn đến
sựhình thành ngôn ngữ và ý thức của con người. Cần phân biệt nguyên nhân với nguyên cớ.
Kết quả là phạm trù chỉ những biến đổi xuất hiện do tác động lẫn nhau giữa các mặt trong
một sự vật hoặc giữa các sự vật với nhau gây ra. Ноặс nói một cách khác, kết quả là những
biến đổi do sự tác động của các yếu tố thuộc nguyên nhân. -
Ví dụ: Cách mạng vô sản là kết quả của cuộc đấu tranh giai cấp giữa giai cấp vô sản vàtư sản.
* Đặc điểm và mối quan hệ biện chứng giữa nguyên nhân – kết quả
Triết học duy vật biện chứng, cho rằng trong sự tồn tại vận động và phát triển của các sự
vật, hiện tượng của hiện thực khách quan, đều có mối quan hệ nhân quả. Mối quan hệ nhân
quả, mang tính khách quan, tất yếu và tính phổ biến. Phê phán quan niệm sai lầm của triết
học duy tâm về tính chất của mối liên hệ nhân quả, Ph.Angghen nhấn mạnh “Hoạt động
của con người là hòn đá thử vàng của tính nhân quả", Trên thực tế, con người không chỉ
quan sát thấy hiện tượng này sau hiện tượng kia, mà còn có thể tự mình gây ra hiện tượng,
quá trình nhất định trong thực nghiệm khoa học, giống như hiện tượng, quá trình ấy xảy ra
trong tự nhiên. Từ quan niệm cho rằng, mọi sự vật, hiện tượng trong tự nhiên, xã hội và tư
duy đều được gây nên bởi những nguyên nhân nhất định, trong đó có cả những nguyên
nhân chưa được nhận thức, phép biện chứng duy vật rút ra nguyên tắc quyết định luận hết
sức quan trọng của nhận thức khoa học. Từ quan niệm kết quả do nguyên nhân sinh ra con
phụ thuộc vào những điều kiện, hoàn cảnh nhất định, phép biện chứng duy vật cho rằng,
một nguyên nhân nhất định trong hoàn cảnh nhất định chỉ có thể gây ra một kết quả nhất
định; bởi vậy, nếu các nguyên nhân càng ít khác nhau bao nhiêu, thì các kết quả do chúng
gây ra càng ít khác nhau bấy nhiêu.
Quan niệm duy vật biện chứng về mối quan hệ nhân quả không cứng nhắc, tình tại. Trong
quá trình vận động, phát triển, nguyên nhân và kết quả có thể đổi chỗ, chuyển hóa cho
nhau. Cái mà ở thời điểm hoặc trong mối quan hệ này là nguyên nhân thì ở thời điểm, trong
mối quan hệ khác lại là kết quả; nguyên nhân "cháy hết mình” trong kết quả và kết quả “tắt
đi” trong nguyên nhân; nguyên nhân đốt cháy mình sinh ra kết quả, kết quả tắt đi sinh ra
nguyên nhân (Héghen). Nhưng nếu bất cứ sự vật, hiện tượng nào cũng có nguyên nhân của
nó thì cũng không có nghĩa là mỗi sự vật, hiện tượng chỉ do một nguyên nhân sinh ra. 5 lOMoAR cPSD| 44985297
Trên thực tế, một kết quả có thể do nhiều nguyên nhân sinh ra, do vậy sự phân loại nguyên
nhân thành nguyên nhân chủ yếu, nguyên nhân thiết yếu, nguyên nhân bên trong, nguyên
nhân bên ngoài... đối với một kết quả vừa mang ý nghĩa lý luận, vừa mang ý nghĩa thực tiễn sâu sắc. Như vậy:
+ Nguyên nhân là cái sinh ra kết quả, nên nguyên nhân luôn có trước kết quả. Tuy nhiên,
không phải sự tiếp nối nào theo thời gian cũng là mối liên hệ nhân quả. Cần phân biệt tính
nhân quả với sự tiếp nối về thời gian là ở chỗ giữa nguyên nhân và kết quả còn có quan hệ
sản sinh, quan hệ trong đó nguyên nhân sinh ra kết quả.
+ Tùy theo những điều kiện và hoàn cảnh khách quan nhất định, mà một nguyên nhân có
thể sinh ra nhiều kết quả hoặc ngược lại.
+ Phân biệt sự thay đổi vị trí giữa nguyên nhân và kết quả mang tính tương đối. + Nguyên
nhân sinh ra kết quả, nhưng sau khi xuất hiện, kết quả không giữ vai trò độc lập đối với
nguyên nhân, trái lại, nó tác động trở lại nguyên nhân theo những hướng khác nhau.
+ Các hình thức của mối quan hệ nhân quả, mang tính đa dạng và phong phú. Về cơ bản
nó được thể hiện: Nguyên nhân chủ yếu – thứ yếu, bên trong – bên ngoài, khách quan – chủ quan ...
* Một số tính chất của mối liên hệ nhân quả - Tính khách quan
Mối liên hệ nhân quả là mối liên hệ khách quan của bản thân các sự vật. Nó tồn tại ngoài ý
muốn của con người, không phụ thuộc vào việc ta có nhận thức được nên hay không. Vì
mối quan hệ nhân quả là vốn có trong bản thân sự vật nên không thể đồng nhất nó với khả
năng tiên đoán. - Tính phổ biến
Tất cả mọi sự vật, hiện tượng trong tự nhiên và xã hội đều được gây ra bởi những nguyên
nhân nhất định. Không có sự vật, hiện tượng nào không có nguyên nhân của nó. Vấn đề là
chúng ta đã phát hiện, tìm ra được nguyên nhân hay chưa. - Tính tất yếu
Tính tất yếu ở đây không có nghĩa là cứ có nguyên nhân thì sẽ có kết quả. Mà phải đặt
nguyên nhân trong những điều kiện, hoàn cảnh nhất định. Một nguyên nhân nhất định trong
những điều kiện, hoàn cảnh nhất định chỉ có thể gây ra một kết quả nhất định. Đó là tính
tất yếu của mối liên hệ nhân quả trong những điều kiện nhất định.
Nếu những sự vật, hiện tượng về cơ bản là giống nhau, tác động trong những hoàn cảnh
tương đối giống nhau thì sẽ gây nên những kết quả giống nhau về cơ bản. Nếu các nguyên
nhân và hoàn cảnh càng ít khác nhau bao nhiều thì các kết quả do chúng gây nên càng ít khác nhau bấy nhiều
* Ý nghĩa phương pháp luận - Trong nhận thức 6
Downloaded by Ho Thi Thu Trang (23a4010661@hvnh.edu.vn) lOMoAR cPSD| 44985297
Vì mối liên hệ nhân quả tồn tại khách quan, không phụ thuộc vào ý chí con người nên chỉ
có thể tìm nguyên nhân của hiện tượng trong chính thế giới của hiện tượng chữ không thể ở bên ngoài.
Do nguyên nhân luôn có trước kết quả nên khi tìm nguyên nhân của một hiện tượng, ta cắn
tìm trong những một, những sự kiện, những mối liên hệ đã xảy ra trước khi hiện tượng đó xuất hiện.
Bởi dấu hiệu đặc trưng của mối liên hệ nhân quả là nguyên nhân sinh ra kết quả, nên khi
xác định nguyên nhân của hiện tượng cần đặc biệt chú ý dấu hiệu đặc trưng này.
Vì một hiện tượng có thể do nhiều nguyên nhân sinh ra nên trong quá trình tin nguyên nhân
của một hiện tượng, ta cần hết sức tỉ m, thận trọng, vạch ra được kết quả tác động của từng
mặt, từng sự kiện từng mối liên hệ cũng như từng tổ hợp khác nhau của chúng. Từ đó ta
mới có thể xác định đúng về nguyên nhân sinh ra hiện tượng.
Vì một hiện tượng trong mối quan hệ này là kết quả, trong mối quan hệ khác có thể là
nguyên nhân, nên để hiểu rõ tác dụng của hiện tượng ấy, cần xem xét nó trong những mối
quan hệ mà nó giữ vai trò là nguyên nhân cũng như trong những quan hệ nói là kết quả.
- Trong hoạt động thực tiễn
Vì mối liên hệ nhân quả mang tính tất yêu nên ta có thể dựa vào mối liên hệ nhân quả để
hành động thực tiền. Khi hành động, ta cần chú ý:
+ Muốn loại bỏ một hiện tượng nào đó, cần loại bỏ nguyên nhân làm nảy sinh ra nó.
+ Muốn cho hiện tượng xuất hiện, cần tạo ra nguyên nhân cùng những điều kiện cần thiết.
Vì hiện tượng này có thể do nhiều nguyên nhân tác động riêng lẻ hoặc đồng thời nên cần
tùy hoàn cảnh cụ thể mà lựa chọn phương pháp thích hợp.
+ Trong hoạt động thực tiễn cần dựa trước hết vào các nguyên nhân chủ yếu và nguyên
nhân bên trong. Vì chúng giữ vai trò quyết định trong sự xuất hiện, vận động và tiêu vong của hiện tượng.
+ Để đẩy nhanh hay kìm hãm, loại trừ sự biến đổi của một hiện tượng xã hội nào đó, ta
cần làm cho các nguyên nhân chủ quan tác động cùng chiếu, hay lệch hoặc ngược chiều
với chiều vận động của mối quan hệ nhân quả khách quan. 7 lOMoAR cPSD| 44985297
II. Vận dụng nguyên lý triết học để phân tích, làm rõ thực trạng của
sinh viên trước xu thế toàn cầu hoá
1. Toàn cầu hoá và ảnh hưởng của nó
Bản chất của toàn cầu hóa là quá trình tăng lên mạnh mẽ những mối quan hệ, sự ảnh hưởng,
tác động lẫn nhau. Hay phụ thuộc các quốc gia lẫn nhau của tất cả các khu vực, quốc gia,
dân tộc trên thế giới. Hơn nữa, bản chất của toàn cầu hóa còn được biểu hiện trong việc
tương tác qua lại lẫn nhau. Đây chính là cầu nối cho các nước ở trong khu vực, cho phép
các doanh nghiệp, con người trên toàn thế giới có thể kết nối với nhau một cách dễ dàng.
Toàn cầu hóa có những biểu hiện như sau: •
Sự phát triển nhanh chóng của quan hệ thương mại quốc tế, (giá trị trao đổi tăng lên 12lần). •
Sự phát triển và tác động to lớn của các công ty xuyên quốc gia (giá trị trao đổi
tươngđương xa giá trị thương mại toàn cầu). •
Sự sáp nhập và hợp nhất các công ty thành những tập đoàn lớn, nhất là công ty khoa học– kỹ thuật. •
Sự ra đời của các tổ chức liên kết kinh tế, thương mại, tài chính quốc tế và khu vực (EU,IME, WTO, APEC, ASEM...)
Có thể nói toàn cầu hóa là xu thế khách quan không thể đảo ngược
Toàn cầu hóa không phải là hiện tượng mới mẻ, ngược lại, đã xuất hiện ở thế kỷ XV và
diễn ra mạnh mẽ hơn ở cuối thế kỷ XIX. Trong thời đại hiện nay, toàn cầu hóa mang một
nội dung với những nét đặc thù mới. Một số học giả gọi toàn cầu hóa hiện nay là toàn cầu
hóa tư bản chủ nghĩa. Bởi quá trình đó đang chịu sự chi phối mạnh mẽ của các nước tư
bản, đặc biệt là các nước tư bản lớn.
Toàn cầu hóa hiện nay đang tác động hết sức mạnh mẽ đến các quốc gia dân tộc, đến đời
sống xã hội của cả cộng đồng nhân loại, cũng như đến cuộc sống của từng người. Cách
nhìn nhận và thái độ đối với toàn cầu hoá là hết sức khác nhau. Trong khi một số nước đang
phát triển tiếp nhận toàn cầu hoá một cách hồ hởi thì ở nhiều nước phát triển, phong trào
chống toàn cầu hoá lại diễn ra một cách rộng khắp và thu hút hàng vạn người tham gia.
Song, bất chấp thái độ khác nhau, ủng hộ hay phản đối, toàn cầu hoá vẫn là một xu thế tất
yếu và ngày càng được mở rộng mà mỗi quốc gia dân tộc phải đối mặt với nó.
Tính tất yếu của toàn cầu hoá trước hết được biểu hiện ở tất yếu kinh tế. Kinh tế, như mọi
người đều biết, là nhân tố đóng vai trò quyết định đối với sự phát triển của văn minh nhân
loại. Thực ra, thuật ngữ văn minh nhân loại vừa mang ý nghĩa vật chất, vừa mang ý nghĩa
tinh thần. Ưu thế của một nền văn minh được thể hiện trong sự hoà quyện và kết hợp giữa
yếu tố vật chất và yếu tố tinh thần. Với ý nghĩa đó, lịch sử của nhân loại là lịch sử của sự 8
Downloaded by Ho Thi Thu Trang (23a4010661@hvnh.edu.vn) lOMoAR cPSD| 44985297
giải phóng mang tính chất tiến bộ khỏi sự tước đoạt về vật chất, đồng thời là lịch sử phát
triển của tự do thuộc về vương quốc của tinh thần.
Toàn cầu hoá là một hiện tượng vật chất hay kinh tế. Nhưng, ngoài ý nghĩa là một hiện
tượng vật chất, nó còn mang một ý nghĩa văn hoá, tinh thần sâu sắc. Bởi lẽ, trên thực tế,
không có một công việc nào của con người, không có một hiện tượng nào trong xã hội lại
chỉ mang ý nghĩa thuần tuý kinh tế.
Về phương diện kinh tế, trước hết, toàn cầu hoá tạo ra một sự thay đổi căn bản trong hoạt
động kinh tế của con người, làm thay đổi tính chất và vị trí của thị trường. Nếu như trước
đây, thị trường mang tính quốc gia thì hiện nay, thị trường đã mang tính quốc tế. Do quá
trình toàn cầu hoá, các quốc gia nhanh chóng bị cuốn hút và trở thành một bộ phận phụ
thuộc của nền kinh tế thế giới hoặc quốc tế. Ngoài tính toàn cầu của thị trường hàng hoá
và dịch vụ, tài chính và tiền tệ cũng mang tính chất toàn cầu. Một yếu tố khác không kém
quan trọng làm cho thị trường có tính toàn cầu là công nghệ điện tử mới của thông tin và
viễn thông. Chính công nghệ mới đó không chỉ mang tính kinh tế, mà còn mang tính chính
trị và xã hội sâu sắc.
Về mặt xã hội, những nhu cầu của nền kinh tế toàn cầu đã và đang mang lại những thay
đổi to lớn trong thói quen lao động và lối sống của con người ở tất cả các quốc gia dân tộc.
Sự phân hoá giàu nghèo, tệ nạn xã hội và tội phạm mang tính quốc tế, v.v. đang là những
vấn đề làm đau đầu các quốc gia dân tộc. Nói tóm lại, chính toàn cầu hoá đang làm cho
những vấn đề toàn cầu của thời đại tác động mạnh mẽ và nhanh chóng đến các quốc gia
dân tộc. Ngày nay, không một quốc gia dân tộc nào có thể làm ngơ trước sự lan truyền một
cách nhanh chóng và rộng rãi của các bệnh dịch, như COVID, sốt xuất huyết, v.v.; của các
nạn khủng bố, tội phạm quốc tế, v.v..
Về mặt chính trị, người ta thường nhắc tới những thách thức nghiêm trọng của toàn cầu
hoá đối với chủ quyền quốc gia. Điều đó được lý giải bằng sự tác động của kinh tế đối với
chính trị. Sự hội nhập về kinh tế tăng lên sẽ kéo theo sự hội nhập về chính trị. Với logic đó,
người ta nói đến sự suy yếu của mô hình quốc gia dân tộc. Trong bối cảnh toàn cầu hoá
hiện nay, người ta thường nói về sự phụ thuộc lẫn nhau của các quốc gia dân tộc hơn là đề
cập đến sự độc lập hoàn toàn của các quốc gia đó. Có thể nói, không có và không thể có
một quốc gia đứng độc lập hoàn toàn tách biệt với thế giới bên ngoài trong bối cảnh toàn
cầu hoá. Chẳng hạn, do logic nội tại của nó, toàn cầu hoá kinh tế vừa đòi hỏi, vừa muốn
hướng tới sự tự do về thương mại và đầu tư ngày càng tăng lên một cách chưa từng có. Do
đó, những hiệp định thương mại đa phương được thể chế hoá trong WTO tất yếu hạn chế
khả năng hành động một cách đơn phương của các chính phủ trong việc bảo vệ lợi ích cục
bộ của họ. Vì lẽ đó, người ta coi những hiệp định thương mại đa phương ấy có tác dụng
tiêu cực đối với bất kỳ chủ quyền quốc gia riêng lẻ nào. 9 lOMoAR cPSD| 44985297
Tuy nhiên, điều cần nhấn mạnh là ở chỗ, cơ hội mà toàn cầu hóa đem lại cho các nước khác
nhau, các dân tộc khác nhau không phải lúc nào cũng như nhau. Xét một cách đại thể, các
nước phát triển hơn về kinh tế, giàu có hơn sẽ được chia sẻ cơ hội nhiều hơn các nước
nghèo. Điều đó cũng có nghĩa là, toàn cầu hóa sẽ đem lại cho các nước nghèo, đang phát
triển nhiều thách thức hơn so với cơ hội. Đúng như Kofi Annan, Tổng thư ký Liên hiệp
Quốc, đã khẳng định: “Toàn cầu hoá đang làm cho chúng ta xích lại gần nhau hơn theo
nghĩa tất cả chúng ta đều phải chịu ảnh hưởng từ những hành động của nhau, chứ không
phải theo nghĩa tất cả chúng ta đều sử dụng những lợi thế của nó và cùng nhau chia sẻ gánh
nặng. Trái lại, chúng ta đã để toàn cầu hoá làm cho chúng ta tách xa nhau ra hơn do hố
ngăn cách ngày càng lớn về mức độ của cải và quyền lực giữa các nước khác nhau và ngay trong từng nước”.
Cùng với thách thức về kinh tế, toàn cầu hóa đang đặt ra cho nước ta những thách thức lớn
về mặt xã hội. Trước hết là nạn thất nghiệp và thiếu việc làm. Kể từ khi nước ta bắt đầu hội
nhập, nền kinh tế trở nên năng động hơn. Các thành phần kinh tế có cơ sở phát triển mạnh
mẽ, nhưng sự cạnh tranh giữa chúng có phần quyết liệt hơn. Chính sự cạnh tranh đó đã làm
cho nhiều cơ sở sản xuất, nhiều doanh nghiệp bị phá sản, nhiều cơ sở sản xuất phải tiến
hành tinh giản biên chế. Tình trạng đó làm tăng thêm đội ngũ những người không có việc
làm hoặc có việc làm không đầy đủ. Theo số liệu của các cơ quan chức năng, tình trạng
thất nghiệp ở thành thị còn ở mức khá cao, nạn thiếu việc làm ở nông thôn còn rất nghiêm trọng.
Trong những năm tới, quá trình hội nhập sẽ đòi hỏi đội ngũ lao động có trình độ cao hơn.
Nếu như đội ngũ người lao động Việt Nam không được đào tạo và chuẩn bị về mặt công
nghệ, quản lí thì tình trạng thất nghiệp không những không giảm mà còn có nguy cơ tăng cao.
Tình trạng thất nghiệp, thiếu việc làm cũng là một trong những nguyên nhân dẫn tới sự
phân hoá giàu nghèo - cái trục của sự phân tầng xã hội. Thực ra, sự phân hóa giàu nghèo
là kết quả tất yếu của cơ chế thị trường. Qua kết quả điều tra xã hội học ở nhiều tỉnh trong
cả nước, chúng ta thấy rằng, đại bộ phận người được hỏi cho rằng phân hóa giàu nghèo là
hiện tượng bình thường. Một số học giả cho rằng phân hoá giàu nghèo hiện nay ở Việt Nam
là hệ quả của việc công bằng xã hội được lập lại. Theo chúng tôi, ý kiến này chỉ đúng khi
nói đến sự phân hoá giàu nghèo được thực hiện một cách bình đẳng. Điều đó có nghĩa là,
trong nền kinh tế thị trường, người nào lao động giỏi, biết tính toán, nhạy bén thì giàu lên
một cách chính đáng; trái lại, người nào lười lao động, không có vốn, không biết làm ăn thì nghèo đi.
Nhưng ở Việt Nam, trong những năm qua, ngoài số người giàu có một cách hợp pháp, còn
có không ít những kẻ giàu lên nhờ những hành vi tham nhũng, buôn gian bán lận, làm ăn
theo kiểu chụp giật trong giai đoạn tranh tối, tranh sáng của cơ chế thị trường. Điều đáng
lo ngại là, số người giàu lên theo kiểu này không ít. Vì thế không phải ngẫu nhiên mà tham 10
Downloaded by Ho Thi Thu Trang (23a4010661@hvnh.edu.vn) lOMoAR cPSD| 44985297
nhũng đã được xem như là quốc nạn ở Việt Nam. Nếu như cách làm giàu hợp pháp là rất
đáng khuyến khích thì cách làm giàu bất hợp pháp cần phải nhanh chóng được loại bỏ. Bởi
lẽ, hành vi đó không những bòn rút tiền của, làm suy yếu nền kinh tế, mà còn làm đảo lộn các giá trị xã hội.
Tình trạng thiếu việc làm, sự phân hóa giàu nghèo lại là một trong những nguyên nhân dẫn
đến tệ nạn xã hội và tội phạm hình sự. Bên cạnh tình trạng thất nghiệp và sự phân hoá giàu
nghèo có nguy cơ ngày càng tăng, tệ nạn xã hội và tội phạm cũng là một thách thức không
nhỏ đối với Việt Nam trong quá trình hội nhập. Theo số liệu thống kê của các cơ quan chức
năng, có thể rút ra nhận định một cách khái quát rằng, kể từ năm 1986 đến nay, tệ nạn xã
hội ở Việt Nam phát triển mạnh về quy mô và số lượng, tính chất hoạt động của các tệ nạn
xã hội này ngày càng tinh vi. Tình hình tội phạm hình sự có nhiều biểu hiện phức tạp. Tổng
số vụ phạm pháp hình sự tuy không gia tăng đột biến, nhưng số vụ trọng án tăng nhanh và chiếm tỷ lệ cao.
Ngoài thách thức về kinh tế và xã hội, Việt Nam còn phải đối mặt với thách thức không
nhỏ về văn hóa. Thực ra, trong kỷ nguyên toàn cầu hóa hiện nay, sự lo ngại về khả năng
đánh mất bản sắc văn hóa dân tộc là mối lo chung của các nước đang phát triển. Một số
học giả cho rằng, những luồng văn hóa ngày nay đang bị mất cân bằng, thiên mạnh theo
hướng từ những nước giàu chuyển sang và gây áp lực đối với những nước nghèo. Người
ta cũng nói nhiều đến thứ hàng hoá không trọng lượng với hàm lượng tri thức cao, chứ
không phải là hàm lượng vật chất. Bên cạnh đó, ngôn ngữ cũng là vấn đề cần quan tâm.
Hiện nay, tiếng Anh trở thành ngôn ngữ giao tiếp quốc tế. Nhờ ưu thế của việc sử dụng
tiếng Anh, nhờ Internet, văn hoá của các nước lớn nhanh chóng được phổ biến trên các
phương tiện truyền thông. Những sản phẩm văn hoá của các nước phát triển nhanh chóng
được giới trẻ ở các nước chưa phát triển và đang phát triển tiếp thu nhờ việc họ biết sử
dụng máy vi tính và tiếng Anh. Thay vì đọc những câu truyện ngụ ngôn mang tính dân tộc,
những câu truyện cổ tích và những sản phẩm văn hoá của dân tộc, giới trẻ ngày nay quan
tâm nhiều đến các trò chơi trên máy vi tính được sản xuất ở các nước phát triển. Điều đó
có nguy cơ dẫn tới chỗ bản sắc của thế hệ trước và bản sắc của thế hệ hiện tại là khác nhau.
Như vậy, đứng về khía cạnh văn hoá, toàn cầu hoá mang lại 2 bất lợi cho các nước đang
phát triển và chậm phát triển. Đó là, thứ nhất, những sản phẩm và dịch vụ văn hoá rất khó
thâm nhập vào thị trường của các nước phát triển và không thể cạnh tranh nổi với các sản
phẩm và dịch vụ văn hoá của các nước phát triển. Xét về mặt kinh tế, điều đó bất lợi cho
các nước đang phát triển và các nước chậm phát triển, bởi vì công nghiệp văn hoá ngày
nay đang mang lại một nguồn lợi khổng lồ. Thứ hai, điều này quan trọng hơn, toàn cầu hoá
có nguy cơ đe doạ và làm mất bản sắc văn hoá của các dân tộc.
Rõ ràng là, sự lo sợ đánh mất bản sắc là có cơ sở. Ngay ở Việt Nam, trong những năm gần
đây, nhiều nhà lãnh đạo cũng như nhiều học giả đã rất quan tâm tới việc giữ gìn bản sắc
văn hóa dân tộc. Bởi lẽ, Việt Nam là nước có truyền thống văn hóa lâu đời. Trải qua hàng 11 lOMoAR cPSD| 44985297
ngàn năm lịch sử, truyền thống văn hóa đó đã trường tồn cùng lịch sử dân tộc. Trong suốt
quá trình lịch sử, nền văn hóa Việt Nam không những không bị mất bản sắc, mà còn tiếp
thu, hoàn thiện thêm bởi các nền văn hóa nước ngoài, như văn hóa Trung Quốc, văn hóa
Pháp, văn hóa Nga và cả văn hóa Mỹ. Mặc dù vậy, không ai và không có gì có thể đảm bảo
được rằng, con người Việt Nam sẽ không đánh mất bản sắc của mình trước xu thế toàn cầu
hoá, nếu như mỗi người Việt Nam cũng như mỗi cơ quan, tổ chức không có những hành
động cần thiết. Bởi lẽ, văn hóa bao giờ cũng mang tính lịch sử - cụ thể, một mặt, là sản
phẩm của sự phát triển kinh tế - xã hội, và mặt khác, luôn chịu sự tác động của chính bản thân văn hóa.
Trên đây là một số thách thức mà Việt Nam đã và đang gặp trong quá trình hội nhập. Tuy
nhiên, nói tới những thách thức đó không có nghĩa là chúng ta hãy đóng cửa lại để từ bỏ
con đường hội nhập với thế giới. Như trên chúng tôi đã trình bày, toàn cầu hóa là xu hướng
tất yếu. Do vậy, đóng cửa sẽ không phải là giải pháp tốt. Phải khẳng định trong thời đại
ngày nay, nếu nước nào đóng cửa thì tất yếu sẽ bị cô lập và bị bật ra khỏi quĩ đạo phát triển
của thế giới. Từ xu thế của thế giới và thực tế của Việt Nam, chúng ta có thể khẳng định
rằng, chủ động và tích cực hội nhập là con đường tốt nhất để tranh thủ cơ hội và vượt qua
những thách thức của quá trình toàn cầu hóa. Vấn đề đặt ra là làm thế nào để vẫn hội nhập
vào xu thế phát triển của thế giới, nhưng vẫn giữ được cái riêng của dân tộc mình, không tự đánh mất mình.
Bất kỳ sự biến đổi và phát triển nào trong xã hội, suy cho đến cùng, cũng do con người
quyết định; con người vừa là đạo diễn, vừa là diễn viên của vở kịch về chính bản thân mình.
Vì vậy, để tranh thủ được cơ hội, vượt qua những thách thức của toàn cầu hóa, việc chuẩn
bị và bồi dưỡng con người về mọi mặt trong quá trình hội nhập là hết sức quan trọng. Khi
nói đến quá trình nuôi dưỡng và chuẩn bị nguồn nhân lực, người ta thường nói tới vai trò
của giáo dục và đào tạo. Bởi vì, nói đến nguồn lực con người đóng vai trò quyết định thì
không phải là nói đến số lượng của nguồn lực đó, mà điều quan trọng hơn là chất lượng
của nó, tức là nói đến những con người đã qua giáo dục, đào tạo.
Thực tế, ngày nay không một quốc gia nào trên thế giới không nói đến vai trò của giáo dục
và đào tạo trong việc phát triển nguồn nhân lực. Tuy nhiên, việc phát triển giáo dục, đào
tạo theo hướng nào lại tuỳ thuộc điều kiện, hoàn cảnh lịch sử - cụ thể của từng nước.
Trong những năm gần đây, ở nước ta, người ta nói nhiều đến lợi ích của giáo dục, đào tạo
trong việc nâng cao dân trí, phát hiện và bồi dưỡng nhân tài. Trong nội dung của giáo dục
và đào tạo, cái được nhấn mạnh hơn cả là ưu tiên giáo dục khoa học, kỹ thuật, công nghệ
nhằm tạo ra khả năng thích ứng và tiếp nhận công nghệ. Sự nhấn mạnh như vậy là hoàn
toàn cần thiết và đúng đắn, nhất là đối với một nước mà đại bộ phận lực lượng lao động
vẫn còn là lao động phổ thông như nước ta. 12
Downloaded by Ho Thi Thu Trang (23a4010661@hvnh.edu.vn) lOMoAR cPSD| 44985297
Tuy nhiên, một trong những nội dung giáo dục và đào tạo cần quan tâm đó chính là vấn đề
giáo dục và phát huy truyền thống của dân tộc, giáo dục ý thức, trách nhiệm công dân, trách
nhiệm với Tổ quốc nhằm phát huy và khơi dậy tinh thần dân tộc. Trong suốt lịch sử dân
tộc, đặc biệt là trong các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm, chúng ta đã phát huy tốt các
truyền thống tốt đẹp của dân tộc, ý thức trách nhiệm đối với Tổ quốc của mỗi công dân.
Song, trong những năm qua, dường như việc giáo dục truyền thống và ý thức công dân
chưa được chú ý đúng mức.
Vấn đề đặt ra hiện nay là, phải tạo được những con người vừa có khả năng nắm bắt công
nghệ hiện đại, vừa có trách nhiệm cao với Tổ quốc và đất nước. Chỉ có như vậy, đất nước
ta mới tránh được các nguy cơ tụt hậu và sánh vai được với các cường quốc năm châu như
lúc sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh hằng mong mỏi.
2. Thực trạng sinh viên hiện nay trước xu thế toàn cầu hoá
Chúng ta đã bước vào thế kỷ XXI, một thế kỷ được mệnh danh là kỷ nguyên của toàn cầu
hoá hay còn gọi là thời đại văn minh trí tuệ. Mặc dù chưa có sự đồng thuận về ý nghĩa và
giá trị của toàn cầu hóa nhưng không ai có thể phủ nhận sự hiện hữu và tầm quan trọng của
nó. Toàn cầu hóa là một cơ hội cho giới trẻ chúng ta không chỉ phát huy khả năng của mình
mà còn đón nhận những luồng văn hóa mới từ mọi nơi thổi vào. Bên cạnh những thuận lợi
đó, giới trẻ chúng ta cũng đang phải đối diện với biết bao nhiêu khó khăn, thách đố của
thời đại toàn cầu hóa. Hơn nữa, toàn cầu hóa đã và đang làm lu mờ không chỉ đời sống,
suy nghĩ mà ngay cả những giá trị đạo đức của con người.
2.1 Lợi nhuận và thành công
Ngày nay, với sự phát triển của khoa học kỹ thuật và sự tăng trưởng của nền kinh tế nên
giới trẻ chúng ta lạc quan và tự tin hơn trong cách thể hiện chính mình. Hiện tượng này đã
cho thấy nơi mỗi người chúng ta có nhiều điều kiện thuận lợi để khám phá những điều mới
mẻ, đồng thời chúng ta được tiếp cận với các phương tiện truyền thông hiện đại: có cơ hội
học hiểu, nắm bắt những thông tin đa dạng một cách nhanh chóng, tiện lợi và phong phú.
Nhìn vào thế hệ trẻ 9x, 2kx ngày nay, chúng ta không thể không thán phục mà còn tự hào
vì một số người rất thành công trên con đường học tập và sự nghiệp.
Ví dụ: Chàng trai sinh năm 2k3 Ngũ Tô Duy được mệnh danh là “tài không đợi tuổi” khi
có những thành tích khủng như là: Chủ tịch CLB Tranh Biện – Vinschool Debate Club
nhiệm kỳ 2019-2021. Tổ chức thành công giải Tranh biện trong nhà có quy mô lớn nhất tại
Việt Nam “The Great Debate 2021”; 14 Huy chương Vàng tại cuộc thi tranh biện quốc tế
World Scholar’s Cup; Vô địch giải tranh biện tại Hà Nội – “Speak Out!” 2 năm liền; 8.0 13 lOMoAR cPSD| 44985297
IELTS; Dịch giả cuốn sách “BEST SELLER” của NEW YORK TIMES khi còn là học sinh lớp 12….
Bên cạnh đó, nếu quan sát kỹ, chúng ta sẽ thấy thế hệ trẻ hôm nay khác hẳn với thế hệ đàn
anh, đàn chị ngày trước. Họ tương đối có trình độ học vấn cao hơn, có những mối tương
quan, giao tiếp rộng rãi hơn. Đồng thời, họ tự do tìm hiểu và kết hôn nhưng không bị cha
mẹ ép buộc. Sự thay đổi này trước hết do yếu tố chính trị, điều kiện kinh tế, môi trường xã
hội. “Nhìn một cách tổng quát, những khác biệt này đã và đang được biểu lộ qua lối sống,
suy nghĩ, tâm trạng, thái độ trước cuộc đời, cũng như điều kiện phát triển bản thân, cơ hội
hưởng thụ, .v.v. của giới trẻ” .
Đồng thời, toàn cầu hóa và những biến đổi của khoa học kỹ thuật đã để lại những dấu ấn
đặc biệt đối với giới trẻ chúng ta. Chính mạng xã hội cho phép giới trẻ chúng ta nối kết với
mọi người, đối thoại trực tiếp, công khai bình đẳng với những người đồng lứa tuổi ở bất cứ
góc bể chân trời nào. Sự “bình đẳng trên mạng” gây ấn tượng tự tin, tự khẳng định mình
và tạo nhiều ước mơ nơi giới trẻ chúng ta hôm nay. Cũng vậy, “trong thế giới thông tin đó,
giới trẻ chúng ta có thể độc lập nghiên cứu, học hỏi, làm việc, kết bạn cùng lúc. Nhờ đó,
chúng ta sống thật sự, thật tình với bạn bè và qua bạn bè, chúng ta khám phá ra ý nghĩa của
cuộc đời, giá trị của tình người và là động lực để cùng nhau vượt qua những khó khăn của
cuộc sống” . Bên cạnh đó, toàn cầu hóa đã mang lại cho giới trẻ chúng ta rất nhiều cơ hội và thuận lợi.
Hơn nữa, giới trẻ chúng ta hôm nay tiếp thu rất nhanh những biến đổi của thời đại. Chẳng
hạn như về phương diện khoa học kỹ thuật. Có thể nói toàn cầu hoá là những cơ hội và
những thách thức đối với giới trẻ ngày nay, đồng thời cũng là một bước ngoặt đánh dấu sự
phát triển của nhân loại.
2.2. Khó khăn và thách thức
Bên cạnh những thuận lợi và thành công của toàn cầu hóa mang lại, khi nhìn vào bức tranh
xã hội hôm nay, qua những phương tiện truyền thông, qua quan sát thực tế và qua kinh
nghiệm tiếp cận cụ thể, chúng ta có cảm nhận rất rõ đa số giới trẻ hôm nay đang trong hai
cơn lốc xem ra ngược chiều nhau: cơn lốc đầu tư kiến thức, cơn lốc hưởng thụ và thực dụng
dưới nhiều hình thức; trong đó nhiều bạn trẻ không dễ tìm được một tình yêu đích thực.
- Thách thức về kiến thức
Quả thực, kiến thức là một thách đố rất khó khăn cho giới trẻ chúng ta hôm nay khi hội
nhập vào vòng xoáy của nền kinh tế thị trường. Vì chúng ta nhận định rằng: kiến thức và
chất xám là đôi chân để tiến thân trong xã hội công nghiệp hóa, hiện đại hóa này. Thực tế
đã cho thấy, đa số các chủ doanh nghiệp khi tuyển dụng những ứng viên cho các vị trí của 14
Downloaded by Ho Thi Thu Trang (23a4010661@hvnh.edu.vn) lOMoAR cPSD| 44985297
công ty, họ thường ưu tiên cho ứng viên có trình độ kiến thức cao và có bề dầy kinh nghiệm.
Vì thế, các bạn trẻ thi nhau hối hả học tập để xây dựng sự nghiệp cho mình. Hơn nữa,
“nhiều bậc cha mẹ đã trải qua kinh nghiệm bế tắc của mình: bị thất nghiệp do không đủ
bằng cấp, nên đã động viên ép các bạn phải học. Trong bối cảnh như thế, nhiều bạn trẻ đã
lao mình vào học” , một số bạn học ngày không đủ tranh thủ học cả đêm nên dẫn đến tình
trạng stress; suy nhược cơ thể, tinh thần,…
- Thách thức về hưởng thụ
Bên cạnh một số đông giới trẻ chúng ta đang bị cuốn hút vào vòng xoáy của kiến thức, thì
một lớp không nhỏ đang lao vào cơn lốc hưởng thụ. Quả thực, xã hội chúng ta đang sống
là một xã hội tôn thờ chủ nghĩa vật chất, chủ nghĩa hưởng thụ khoái lạc. Hơn nữa, một số
đông bạn trẻ đang chạy theo vòng xoáy của văn hóa tốc độ. Từ những sách báo không lành
mạnh, đến những trang web phim người lớn được hiện lên một cách dễ dàng, từ những
quán Karaoke buổi tối đến những vũ trường, quán Bar thâu đêm, đến những ngôi nhà nghỉ.
Chính tình trạng trên đã đưa giới trẻ chúng ta vào con đường tội lỗi, nhúng sâu vào vũng
lầy của cám dỗ. Từ những thú vui không lành mạnh ấy có thể gây nguy hiểm đến rất nhiều
người như: hình thành các đường dây buôn bán mại dâm, buôn bán người sang Trung
Quốc,… Các vấn nạn ấy hiện nay đã không còn xảy ra nhiều nhưng lại có một vấn đề nguy
hiểm khác cho các bạn nữ sinh khi đi ra đường buổi tối muộn gặp phải những gã đàn ông
say rượu, biến thái, cướp giật,… Những hành động quấy rối tình dục hiện nay vẫn đang
xảy ra rất nhiều nhưng một nửa dư luận lại đổ lỗi cho nạn nhân vì không ăn mặc kín đáo?
Có một bài khảo sát cho phụ nữ rằng: “Nếu có 24h đàn ông trên cả thế giới biến mất thì
bạn sẽ làm gì?”. Những câu trả lời nhận lại hầu hết là: “Tôi sẽ đi dạo ngoài trời một mình
cả đêm”, “Tôi sẽ có thể một mình lấy xe dưới hầm để xe khi tan làm lúc tối muộn”, “Tôi
có thể thoải mái uống rượu đến say khướt và về nhà một mình”,… Những tưởng các vấn
đề ấy là RẤT BÌNH THƯỜNG nhưng đó lại là sự nguy hiểm cho phụ nữ, nữ sinh chân yếu
tay mềm khi có sự xuất hiện của đàn ông.
Mặt khác, ngày nay do ảnh hưởng văn hóa Phương Tây tràn vào, nên tình trạng quan hệ
tình dục và sống thử trước hôn nhân ở giới trẻ đang ở mức báo động. Nhiều bạn trẻ thật dễ
dãi cho rằng việc đó là bình thường không ảnh hưởng gì. Việc các bạn trẻ quan hệ trước
hôn nhân không chỉ ảnh hưởng của văn hóa Phương Tây mà còn do lối sống quá dễ dãi của
các bạn . Vấn đề này thường xảy ra ở học sinh, sinh viên và công nhân. Đồng thời, tình
trạng phá thai ngày càng trở lên nhiều hơn. Một số bạn trẻ phá thai không những một lần
mà còn nhiều lần. Theo Báo Lao Động số ra ngày 05/10/2014 tỉ lệ nữ học sinh, sinh viên
nạo phá thai đang gia tăng một cách báo động và đã gây ra những hậu quả khôn lường.
Hơn thế nữa, giới trẻ chúng ta đang đứng trước những khó khăn và thách thức rất lớn;
chúng ta đang bị cuốn hút vào vòng xoáy nghiệt ngã của thời đại hay nói cách khác thay
đổi chóng cả mặt. Một số bạn trẻ không bắt nhịp được cuộc sống nên dẫn đến tình trạng
chán nản, họ cảm thấy mình bị xã hội loại bỏ và rơi vào thế bế tắc.
- Thách thức về thực dụng 15 lOMoAR cPSD| 44985297
Tuổi trẻ vẫn là tuổi của ước mơ và hy vọng. Nhưng rất nhiều người cho rằng, giới trẻ ngày
nay thực tiễn và thực dụng. Ngày nay, mạng xã hội phát triển, những thông tin từ các trang
lớn cần phải chính xác và lành mạnh để tránh truyền tải những ý nghĩ sai lầm cho giới trẻ.
Nhưng bên cạnh đó, các bình luận của các bạn trẻ tranh luận thậm chí chửi nhau bằng
những từ ngữ thậm tệ về một vấn đề nổi cộm trên mạng đang xảy ra rất nhiều. Và vấn đề
ấy đang dần làm mất đi cái đẹp, cái hay của con người Việt Nam.
Hơn nữa, giới trẻ ngày nay coi mình là “trung tâm của vũ trụ” mà không nghĩ đến người
khác. Họ đòi hỏi yêu thương và thông cảm, nhưng lại ích kỷ và khắc nghiệt với thế hệ đi
trước. Hiếu thắng, hăm hở lao mình vào cuộc chạy đua của nền kinh tế thị trường và khoa
học kỹ thuật, nhưng cũng rất dễ chao đảo trước những khó khăn của cuộc sống, những thất
bại trong nghề nghiệp và lỡ dở trong việc tình duyên. Không thiếu những bạn trẻ đã nản
chí, buông xuôi và tìm cách giải quyết vấn đề bằng ma túy, tình dục hay bằng chính cái
chết. Mặt khác, về lĩnh vực tình dục, giới trẻ chúng ta hôm nay là những đại diện đầu tiên
của lớp người hưởng thụ ở Việt Nam, những người đầu tiên có sự tự chủ về đầu tóc, quần
áo, thân thể và cuộc sống mình. Quan niệm của chúng ta về phái tính hoàn toàn khác biệt
với thế hệ đi trước. Chúng ta cho rằng cha mẹ chúng ta sống quá gò bó, cố chấp giả tạo.
Còn chúng ta không thể chấp nhận quan niệm sống gò bó đó. Chúng ta muốn sống thực
với lòng mình. Một số bạn trẻ khi mới ra thành thị, mới thoát được vỏ bọc của gia đình ban
đầu thì còn e ngại, nhưng chỉ một thời gian sau đã phá vỡ bức tường e ngại đó bằng việc
ăn chơi, thậm chí một số bạn sa vào con đường tệ nạn xã hội.
- Thách thức về tình yêu
Trong thực tế, hầu như các bạn trẻ đang ở trong hai cơn lốc đầu tư kiến thức và ăn chơi
hưởng thụ vô độ đều cảm thấy trống rỗng vì chưa cảm thấy hạnh phúc thực sự của người
được yêu. Bên cạnh đó, ngày nay do ảnh hưởng của nền văn hóa Phương Tây, một số bạn
trẻ quan niệm về tình yêu “rất hiện đại” hay còn gọi tình yêu tốc độ. Tình trạng góp gạo
thổi cơm chung hay sống thử trước hôn nhân đang diễn ra ở giới sinh viên, công nhân đã lên mức báo động.
Mặt khác, một số bạn trẻ dường như không coi trọng giá trị của tình yêu mà coi tình yêu
như một thú vui phong trào. Ngày nay, giới trẻ thích những mối quan hệ không rõ ràng hay
còn được gọi là mối quan hệ “mập mờ” hơn là mối quan hệ chính thức. Bởi vì khi đó, họ
có thể hành động như thể người yêu của nhau nhưng họ không phải ràng buộc về tiền bạc,
tình cảm như là người yêu. Mối quan hệ mà không có bắt đầu hay kết thúc, không có danh
phận để kiểm soát hay ghen tuông. Bên cạnh đó, cũng có rất nhiều các mối quan hệ kiểu
khác: tình một đêm, bạn tình (friends with benefits),… hoặc là những kiểu trêu đùa tình
cảm mà giới trẻ gọi đó là “trap”.
Không ít bạn trẻ đổi chác trong tình yêu, lấy vật chất làm thước đo, làm nền tảng cho tình
yêu; không chỉ các cô gái mà còn cả nam giới làm trai bao cho các phụ nữ đang tuổi hồi
xuân, thiếu hụt tình cảm. Tệ hơn nữa, con số nữ sinh làm dịch vụ tình cảm theo nhu cầu 16
Downloaded by Ho Thi Thu Trang (23a4010661@hvnh.edu.vn) lOMoAR cPSD| 44985297
của khách, nghĩa là hình thức mại dâm cao cấp được giới trẻ gọi với cái tên “sugar baby –
sugar daddy” ngày càng gia tăng.
III. Giải pháp cho sinh viên hiện nay trước xu thế toàn cầu hoá 1. Khách quan -
Các kênh truyền hình lớn (VTV,…) và các trang báo mạng có tầm ảnh hưởng rộng
nóichung cũng như Giảng viên Nhà trường nói riêng tích cực tuyên dương những hành
động tốt đẹp, lên án những hành động xấu cho học sinh noi theo. -
Nhà nước nghiêm khắc xử phạt những hành vi sai trái, truyền bá những tư tưởng
xấu xa,đặt điều, bịa chuyện, dắt mũi cộng đồng trên mạng xã hội (nổi cộm nhất là vụ dựng
chuyện tại khu quân sự Quân Khu 7). 2. Chủ quan -
Nâng cao nhận thức, kiến thức của bản thân. Tiếp thu những điều hay, tốt đẹp và
tránhxa những điều xấu. -
Tôn trọng và biết ơn những người xung quanh, những điều xảy ra với cuộc sống củamình. -
Suy nghĩ mọi vấn đề theo hướng tích cực, chăm chỉ và không ngừng nỗ lực phát triểnbản thân. -
Mỗi học sinh, sinh viên cần có nhận thức rõ ràng về quá trình tích luỹ kiến thức,
phảitích đủ lượng tới giới hạn điểm nút thì mới được thực hiện bước nhảy, không nôn nóng, đốt cháy giai đoạn. PHẦN KẾT LUẬN
Tuổi trẻ là tuổi của khát vọng, đầy mơ mộng và lý tưởng; do đó, mỗi người chúng ta
phải biết cân nhắc lựa chọn những gì hay, cái gì là tốt đẹp và hành động theo đó, tránh xa
những cái xấu và cạm bẫy để làm đẹp cho tâm hồn mình, trở thành người có ích cho xã hội.
Hơn nữa, trong thế giới toàn cầu hóa ngày nay đã tạo nên cách nhìn đời, đường lối suy
tư của giới trẻ chúng ta khác với thế hệ đi trước. Tất cả đều có hai mặt ưu và khuyết. Ước
mong sao, giới trẻ chúng ta sẽ có khả năng nhận định đúng và lựa chọn đúng con đường
mình sẽ đi để có thể đem lại niềm vui và hạnh phúc cho cuộc đời. Các bạn sinh viên chúng
em phải biết lựa chọn và đón lấy những điều tốt, đào thải ra khỏi tâm hồn những cái xấu,
cái không tốt để trở nên những con người toàn diện, can đảm làm niềm tự hào cho gia đình, nhà trường và xã hội. 17 lOMoAR cPSD| 44985297
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO *
Quy luật lượng – chấthttps://boxhoidap.com/dua-vao-quy-luat-luong-
chat-de-ly-giai https://www.studocu.com/vn/document/truong-dai-hoc-cong-
nghiep-thanh-pho-ho-chi minh/triet/quy-luat-chuyen-hoa-tu-nhung-su-thay-doi-
ve-luong-dan-den-su-thay-doi-ve chat-va-nguoc-lai/19229152
https://toploigiai.vn/vi-du-ve-luong-va-chat# 3 *
Quan hệ nhân - quảhttps://thptsoctrang.edu.vn/quan-he-nhan-qua-la-gi/ *
Tác động của xu thế toàn cầu hoá đến Việt Nam và sinh viên
http://philosophy.vass.gov.vn/Chinh-Tri-Xa-Hoi/Toan-cau-hoa-va-su-tac-dong-
cua-no doi-voi-Viet-Nam-hien-nay-119.0 https://tgpsaigon.net/bai-viet/toan-
cau-hoa-co-hoi-va-thach-do-cua-gioi-tre-ngay-nay 42231 18
Downloaded by Ho Thi Thu Trang (23a4010661@hvnh.edu.vn)