So sánh 3 chức danh pháp luật: Thẩm phán, Luật sư, Kiểm sát viên môn Kỹ năng hành nghề luật sư | Trường Đại học Luật Hà Nội

I. SO SÁNH BA CHỨC DANH THẨM PHÁN, LUẬT SƯ, KIỂM SÁT VIÊN.
1. Những điểm tương đồng:
Ba chức danh Thẩm phán, Luật sư, Kiểm sát viên là ba chức danh đứng trong
ba vị trí chính cũng như quan trọng nhất trong một phiên tòa. Bên cạnh đó, ba
chức danh này luôn có sự đồng hành, hỗ trợ, đối trọng nhau trên con đường thực
thi pháp luật. Tuy nhiên, dù là ba chức danh khác nhau thì chức danh Thẩm phán,
Luật sư, Kiểm sát viên vẫn có những điểm tương đồng nhất định.
Đầu tiên, nghề luật nói chung hay ba chức danh Thẩm phán, Luật sư, Kiểm
sát viên nói riêng thì đều lấy công cụ chính là quy định của Pháp luật. Vậy nên,
cả ba chức danh đều gắn với công bằng, lẽ phải và đặc biệt là pháp luật. Họ cần
tuân theo khẩu hiệu “Sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật”, đặc biệt,
những người hành nghề luật càng phải nắm rõ Hiến pháp, luật và các văn bản dưới
luật để phục vụ cho sứ mệnh cao cả của mình. Nhìn theo phương diện lịch sử,
bảo vệ công lý, quyền và lợi ích chính đáng của con người và xã hội sớm đã trở
thành sứ mệnh của các chức danh tư pháp thuộc hệ thống pháp luật. Tuy vậy, dưới
những chức danh khác nhau, pháp luật lại được sử dụng quy định pháp luật dưới
góc độ khác nhau. Nếu Luật sư dùng luật để tiến hành bảo vệ lợi ích của khách
hàng, phản biện cho hoạt động của cơ quan nhà nước thì Kiểm sát viên thực hành
quyền công tố, kiểm sát tính đúng đắn và hợp pháp, đảm bảo mọi hành vi phạm
tội đều phải được xử lí kịp thời, việc khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án
đúng người, đúng tội, đúng theo pháp luật.
Còn Thẩm phán là người ra quyết định cuối cùng, họ dùng Hiến pháp, luật và các
văn bản dưới luật để đưa ra những phán quyết ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi,
nghĩa vụ cơ quan, tổ chức, cá nhân. Ngoài ra còn là xác định tính đúng, sai của
tranh chấp. Như vậy, pháp luật và yếu tố công bằng, lẽ phải là những điều ba
chức danh trên phải gắn bó và tuân theo để tiến hành công việc một cách chính xác nhất.
Thứ hai, nghề luật còn là nghề mang tính đạo đức sâu sắc. Mỗi năm mỗi
khoảnh khắc đều có những vụ án mà cần tính đạo đức của người hành nghề Tư
pháp vô cùng. Ví dụ Thẩm phán phải quyết định vụ án cho người quen, người
thân của mình. Hoặc những người phạm tội đã tìm đến Luật sư, Kiểm sát viên,..
với mức giá cao nhằm giúp mình “thoát tội”. Vậy thì quyết định của Thẩm phán,
Luật sư, Kiểm sát viên phải công tư phân minh, không để tình cảm, lợi ích cá nhân
lên trước pháp luật. Vì mỗi quyết định của Luật sư, Thẩm phán, Kiểm sát viên
đều tác động mạnh mẽ lên mỗi vụ án, quyền và lợi ích con người. Tóm lại, người
làm trong nghề luật nói chung và ba chức danh Thẩm phán, Kiểm sát viên, Luật
sư nói riêng không chỉ cần giỏi lĩnh vực chuyên môn mà còn cần có tình người,
hết mình vì quyền và lợi ích con người để quyết định một sự việc có lí, có tình,
khiến chủ thể “tâm phục, khẩu phục”.
Điểm tương đồng thứ ba, ba chức danh Thẩm phán, Kiểm sát viên và Luật
sư là những người cần đến tính chuyên môn và nghiệp vụ cao. Khi ta làm một
trong những chức danh đó nói riêng hay làm các chức danh nghề Luật nói chung
thì ta đều cần phải am hiểu rõ ràng về pháp luật. Nếu không am hiểu về Pháp luật
thì một Luật sư có thể tư vấn sai cho chủ thể, không bảo vệ được thân chủ trước
tòa, một Kiểm sát viên có thể ra quyết định công tố và kiểm sát sai, một Thẩm
phán có thể định tội sai cho bị cáo,…Vậy thì, những cái sai được đề cập đến phía
trên đều ảnh hưởng trực tiếp và gây hậu quả nặng nề tới quyền, lợi ích chính đáng
của mọi cá nhân, tổ chức trong xã hội. Nên những lỗi sai, tính cẩu thả hay những
lý do không đáng có trong nghề Luật đều đáng lên án và khó có thể chấp nhận.
Bên cạnh đó, do tính chất chuyên môn và tính nghiệp vụ cao nên ba chức danh
này đều có tính bất khả kiêm nhiệm. Dù cùng nằm trong khuôn khổ nghề Luật,
nhưng một người đảm nhiệm chức danh tư pháp này không thể đồng thời làm các
chức vụ trong cơ quan nhà nước nói chung hay các chức danh tư pháp khác nói
riêng. Ví dụ, khi một người đang làm Thẩm phán thì không thể đảm nhiệm chức
danh Luật sư, Kiểm sát viên và ngược lại.
Thứ tư, ba chức danh Thẩm phán, Kiểm sát viên và Luật sư cần có tính độc lập và
chế độ trách nhiệm cao. Tính độc lập đó là làm việc không bị ảnh hưởng bởi các
tác nhân bên ngoài. Ví dụ với chức danh Thẩm phán, theo điều 100 chương VIII
Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1959 quy định: “Khi
xét xử, Tòa án nhân dân có quyền độc lập và chỉ tuân theo luật.”, như vậy, tính độc
lập của Thẩm phán là người Thẩm phán không bị lệ thuộc vào bất cứ sự tác động
nào từ bên ngoài. Và Thẩm phán khi giải quyết các vụ án, vụ kiện,.. đều phải chủ
động nghiên cứu mọi tình tiết, không bị lệ thuộc vào lý do của người tham gia tố
tụng hay kết luận của Viện kiêm sát đưa ra. Tương tự như vậy với kiểm sát viên,
việc độc lập của Kiểm sát viên được thể hiện một cách rõ ràng theo đúng vai trò và
công việc của mình. Về phía Luật sư, tinh thần độc lập của chức danh này có thể
được nhìn thấy ở nhiều góc độ khác nhau; họ phải tìm hiểu, thu thập những chi tiết
bằng chứng. Và nếu chỉ cần bỏ qua một chi tiết hay hiểu sai những chi tiết nhỏ đều
có thể khiến vụ án phải đi theo một hướng khác, một kết quả sai lệch. Vì vậy, Luật
sư, Thẩm phán và Kiểm sát viên nhằm đưa ra những bản án hợp tình, hợp lí, đúng
và chính xác với Pháp luật . Ba chức danh được đề cập trên cần có chế độ trách
nhiệm cao. Họ, hơn ai hết, cần chịu trách nhiệm với mọi lời nói, quan điểm của
mình trước tòa và trước pháp luật.Và những chủ thể này phải chịu trách nhiệm độc
lập cho những gì mình đã làm, trước sự công minh của xã hội, luật pháp.
Thứ năm, cũng như nhiều ngành nghề khác, nghề luật nói chung và ba chức
danh Thẩm phán, Kiểm sát viên, Luật sư cần tuân thủ đạo đức nghề nghiệp của
mình. Đạo đức nghề luật là tập hợp các quy tắc, chuẩn mực đạo đức đặt ra cho
những cá nhân và tổ chức hành nghề luật.
Những quy tắc đạo đức nghề luật là tổng thể những quy tắc xử sự nhằm chuẩn
mực hóa hành vi ứng xử của những người hành nghề luật nói chung và ba chức
danh Thẩm phán, Kiểm sát viên, Luật sư nói riêng. Tuy vậy, quy tắc đạo đức
chung của nghề luật chỉ là những quy định chung nhất dành cho người hành nghề
luật, mỗi chức danh Thẩm phán, Kiểm sát viên, Luật sư đều có một số quy tắc
hành nghề riêng, phụ thuộc vào đặc thù của từng chức danh. Họ buộc phải biết
đến, tuân thủ và không được lựa chọn. Nếu họ làm trái với đạo đức nghề luật, họ
không chỉ phải gánh chịu những chế tài xử phạt nghiêm khắc của nhà nước mà
còn phải chịu hậu quả từ rất nhiều chủ thể có quyền và lợi ích liên quan.
Điểm tương đồng thứ sáu, là đã liên quan tới luật pháp chính là liên quan tới quyền
và lợi ích của con người. Vậy nên khi làm những nghề liên quan tới Luật nói chung
hay ba chức danh Thẩm phán, Kiểm sát viên, Luật sư nói riêng đều rất dễ gặp nguy
hiểm. Trong đó tiêu biểu là vào năm 2018, bị cáo Nguyễn Văn Hiền và người thân
bị cáo bức xúc vì thua kiện, nên đã có hành động hành hung Kiểm sát viên. Hay
cũng có những vụ án Thẩm phán Nguyễn Thị Kim Loan năm 2018, Luật sư Trần
Hồng Lĩnh năm 2012, đã bị tạt axit hay nói cách khác là trả thù. Nhưng đó cũng chỉ
là những vụ án nổi tiếng, ngoài ra vẫn còn rất nhiều lần ba chức danh này bị trả thù,
đe doạ nhằm đoạt được lợi ích, thoả mãn về mặt cảm xúc của cá nhân. Vậy nên
những người làm nghề Luật nói chung hay người làm ba chức danh này nói riêng
đều cần phải biết cách bảo vệ bản thân và đồng thời thực thi đúng pháp luật, hợp tình, hợp lý.
Điểm tương đồng thứ bảy là, ba chức danh đều có điểm chung trong quá trình đào
tạo. Dù là Thẩm phán, Luật sư, Kiểm sát viên thì đều cần trải qua quá trình học và
lấy bằng cử nhân Luật do các trường Đại học đào tạo ngành luật cấp. Sau khi có
bằng cử nhân Luật, họ cần tiếp tục học một khóa đào tạo nghiệp vụ của từng chức
danh để lấy chứng chỉ hành nghề khác nhau. Tuỳ vào mỗi chức danh sẽ có những
yêu cầu bằng cấp, kinh nghiệm khác nhau. Vậy thì ta đều có thể thấy không chỉ
tương đồng về quá trình đào tạo, mà còn có thể thấy Thẩm phán, Luật sư, Kiểm sát
viên đều phải trải qua quá trình học và làm việc đầy khó nhằn để có đủ kiến thức
làm việc, đóng góp, cống hiến cho xã hội.
Điều thứ tám, cũng là điều cuối cùng, ba chức danh Thẩm phán, Kiểm sát viên và
Luật sư đều rất quan trọng, không thể thay thế đối với nghề Luật và xã hội, Đất
nước. Bởi nếu không có họ, sẽ khó có thể thực thi pháp luật, duy trì công bằng, lẽ
phải và bảo vệ quyền nhân dân, quyền con người. Và cũng nhờ công của Thẩm phán,
Kiểm sát viên, Luật sư thì ta thêm hiểu và yêu pháp luật. Bởi Thẩm phán là người
kết luận, phán quyết kết quả xử án. Hay Kiểm sát viên là người buộc tội bị cáo, Luật
sư sẽ bào chữa, bảo vệ thân chủ khỏi án sai, án oan. Vậy tóm lại, ba chức danh này
đều đóng góp, cống hiến kiến thức, công sức đầy vị thế và tầm quan trọng cho xã hội, Đất nước.
Như vậy, việc tìm hiểu về điểm tương đồng giữa ba chức danh là rất quan
trọng, để ta có thể hiểu được công việc, vai trò của Thẩm phán, Kiểm sát viên,
Luật sư. Tuy nhiên do mỗi ngành nghề đều có những đặc thù riêng nên việc hiểu
được những điểm tương đồng chỉ là bước đầu tiên trong việc phân biệt và so sánh ba chức danh trên.