So sánh các cơ quan Lập pháp và Hành pháp theo Hiến pháp 2013 môn Pháp luật đại cương | Trường Quốc tế - Đại học Quốc gia Hà Nội

CÂU 1:
Trình bày so sánh về vị trí pháp lý và chức năng cơ bản của Quốc hội, Chủ tịch nước,
Chính phủ, Toà án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao theo Hiến pháp hiện hành (2013).
Ở nước ta, chính quyền địa phương có mấy cấp? Xu hướng cải cách chính quyền địa
phương sắp tới ở Việt Nam như thế nào?
Hiến pháp hiện hành (2013) Vị Trí Chức năng Quốc hội
Quốc hội là cơ quan đại biểu Quốc hội thực hiện quyền
cao nhất của Nhân dân, cơ lập hiến, quyền lập pháp,
quan quyền lực nhà nước quyết định các vấn đề quan
cao nhất của nước Cộng hòa trọng của đất nước và giám
xã hội chủ nghĩa Việt Nam. sát tối cao đối với hoạt động của Nhà nước. Chủ tịch nước
Chủ tịch nước là người
Chủ tịch nước thay mặt đứng đầu Nhà nước
nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam về đối nội và đối ngoại. Chính Phủ
Chính phủ là cơ quan hành Chính phủ chịu trách nhiệm
chính nhà nước cao nhất của trước Quốc hội và báo cáo
nước Cộng hòa xã hội chủ công tác trước Quốc hội, Ủy
nghĩa Việt Nam, thực hiện ban thường vụ Quốc hội,
quyền hành pháp, là cơ quan Chủ tịch nước.
chấp hành của Quốc hội.
Tòa án nhân dân tối cao
Tòa án nhân dân tối cao là cơ - Tòa án nhân dân có nhiệm
quan xét xử cao nhất của
vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền 1
nước Cộng hòa xã hội chủ công dân, bảo vệ chế độ xã nghĩa Việt Nam.
hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích
của Nhà nước, quyền và lợi
ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.
- Tòa án nhân dân tối cao
thực hiện việc tổng kết thực
tiễn xét xử, bảo đảm áp
dụng thống nhất pháp luật trong xét xử.
Viện kiểm sát nhân dân
Viện kiểm sát nhân dân tối Viện kiểm sát nhân dân là tối cao
cao là cấp cao nhất trong hệ cơ quan có chức năng thực
thống Viện kiểm sát nhân hiện quyền công tố và kiểm dân của Việt Nam.
sát hoạt động tư pháp của
nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam theo quy
đinh tại Hiến pháp nước
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013.
Chính quyền địa phương ở nước ta có mấy cấp hãy kể ra tên gọi cụ thể từng cấp, ở
mỗi cấp, cơ quan nào là cơ quan hành chính?
Chính quyền địa phương là một tổ chức hành chính có tư cách pháp nhân được hiến pháp
và pháp luật công nhận sự tồn tại vì mục đích quản lý một khu vực nằm trong một quốc
gia. Các cán bộ chính quyền địa phương là dân địa phương. Chính quyền địa phương có
trách nhiệm cung ứng hàng hóa công cộng (nhiệm vụ chi) cho nhân dân trong địa phương
mình và có quyền thu thuế địa phương (nguồn thu).
Chính quyền địa phương ở nước ta có 2 cấp: 2
Cấp chính quyền địa phương gồm có Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân được tổ
chức phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do luật định.
Chính quyền địa phương được tổ chức ở các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa
xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam được phân định như sau:
- Nước chia thành tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương;
- Tỉnh chia thành huyện, thị xã và thành phố thuộc tỉnh; thành phố trực thuộc trung ương
chia thành quận, huyện, thị xã và đơn vị hành chính tương đương;
- Huyện chia thành xã, thị trấn; thị xã và thành phố thuộc tỉnh chia thành phường và xã; quận chia thành phường.
- Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội thành lập.
Câu 2: Pháp luật có mấy đặc tính? Trinh bày nội dung của mỗi đặc tính. Lấy
ví dụ cụ thể để minh hoạ mỗi đặc tính.
Pháp luật là hệ thống quy tắc xử sự chung do nhà nước đặt ra hoặc thừa nhận và bảo đảm
thực hiện để điều chỉnh các quan hệ xã hội theo mục đích, định hướng của nhà nước.
Đặc điểm chung của pháp luật:
1) Là hệ thống các quy tắc xử sự mang tính bắt buộc chung;
2) Thể hiện ý chí của nhà nước;
3) Do các cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành hoặc thừa nhận và đảm bảo thực hiện;
4) Được thể hiện dưới những hình thức nhất định: pháp luật tập quán, pháp luậy án lệ,
văn bân quy phạm pháp luật;
5) Nhà nước có thể dùng biện pháp cưỡng chế để đảm bảo chọ pháp luật được thực hiện.
Trình bày nội dung mỗi đặc tính, lấy ví dụ cụ thể để minh họa mỗi đặc tính
• Thứ nhất, pháp luật có tính quyền lực nhà nước 3
Tính quyền lực nhà nước là đặc điểm riêng có của pháp luật. Để thực hiện việc tổ chức và
quản lí các mặt của đời sống xã hội, nhà nước cần có pháp luật. Các quy định pháp luật có
thể do nhà nước đặt ra, cũng có thể được tạo nên từ việc nhà nước thừa nhận các quy tắc
xử sự sẵn có trong xã hội như đạo đức, phong tục tập quán, tín điều tôn giáo... Với tính
cách là những quy tắc xử sự, phảp luật chính là những yêu cầu, đòi hỏi hoặc cho phép của
nhà nước đối với hành vi ứng xử của các chủ thể trong xã hội. Nói cách khác, pháp luật thể
hiện ý chí của nhà nước. Thông qua pháp luật, nhà nước cho phép người dân được làm gì,
không cho phép họ làm gì hay bắt buộc họ phải làm gì, làm như thế nào... Với quyền lực
của mình, nhà nước có thể sử dụngnhiều biện pháp khác nhau để tổ chức thực hiện pháp
luật, yêu cầu các cá nhân, tổ chức trong xậ hội phải thực hiện pháp luật nghiêm chỉnh. Khi
cần thiết, nhà nước có thể sử dụng các biện pháp cưỡng chế để bảo vệ pháp luật, trừng phạt
người vĩ phạm, đảm bảo cho pháp luật được thực hiện nghiêm chỉnh trong cuộc sống.
Ví dụ: Nhà nươc Việt Nam ban hành luật giao thông đường bộ để quản lý người tham gia
giao thông trên đường bộ. Thông qua luật giao thông đưa ra những điều bắt buộc người
tham gia giao thông phải thực hiện khi tham gia giao thông, nhằm bảo đảm an toàn cho người dân.
Tại quy định Luật Giao thông đường bộ 2008 ghi nhận: khi tham gia giao thông, người
điều khiển xe moto, xe gắn máy, các phương tiện tương tư sẽ phải đội mũ bảo hiểm và có cài quai đúng quy cách.
Như vậy, những đối tượng sau của Luật này khi tham gia giao thông phải thực hiện nghĩa
vụ đội mũ bảo hiểm bao gồm:
- Người tham gia giao thông điều khiển xe moto hoặc xe gắn máy;
- Người tham gia giao thông điều khiển xe đạp máy hoặc xe đạp điện;
- Người tham gia giao thông là người được chở trên các phương tiện là xe moto, xe gắn
máy; xe đạp máy, xe đạp điện. 4
Vậy để trả lời cho câu hỏi không mũ bảo hiểm phạt bao nhiêu tiền Theo Nghị định
100/2019/NĐ – CP thì mức xử phạt đối với từng trường hợp khi có lỗi không đội mũ bảo hiểm như sau:
Tuy nhiên, cũng theo quy định của Nghị định số 100/2019/NĐ – CP hướng dẫn quy định
về mức xử phạt hành chính thì đối với lỗi điều khiển xe không đội mũ bảo hiểm thì có 03
trường hợp ngoại lệ sau mà khi không đội mũ bảo hiểm sẽ không bị xử phạt không đội mũ bảo hiểm 2020:
- Cấp cứu người bệnh khẩn cấp;
- Chở trẻ em chưa đủ 6 tuổi;
- Tiến hành chở, áp giải người có hành vi vi phạm pháp luật.
Thứ hai, pháp luật có tính quy phạm phổ biến
“Quy phạm” nghĩa là khuôn thước, khuôn mẫu, chuẩn mực. Các quy định của pháp luật là
những khuôn mẫu, chuẩn mực định hướng cho nhận thức và hành vi của mọi người, hướng
dẫn cách xử sự cho cá nhân, tổ chức trong xã hội. Các chủ thể khi ở vào điều kiện, hoàn
cảnh do pháp luật dự liệu thì xử sự theo những khuôn mẫu mà nhà nước đã nêu ra. Căn cứ
vào các quy định của pháp luật, các tổ chức và cá nhân trong xã hội sẽ biết mình được làm
gì, không được làm gì, phải làm gì và làm như thế nào khi ở vào một điều kiện, hoàn cảnh
cụ thể nào đó. Phạm vi tác động của pháp luật rất rộng lớn, nó là khuôn mẫu ứng xử cho
mọi cá nhân, tổ chức trong đời sống hàng ngày, nó điều chỉnh các quan hệ xã hội trên các
lĩnh vực của cuộc sống, pháp luật tác động đến mọi địa phương, vùng, miền của đất nước.
Ví dụ: Trong bộ luật giao thông quy định: người điều khiển phương tiện không được uống đồ uống có cồn
- Tính quy phạm phổ biến được thể hiện qua biển báo hay qua các băng rôn hoặc là do ba
mẹ, nhà trường chúng ta đã dạy từ khi rất nhỏ cho tới lớn.
- Tính xác định chặt chẽ được thể hiện qua: được quy định rõ ràng lô gic trong bộ luật bằng
các văn bản thể hiện rõ qua các điều luật 5
- Tính bắt buộc cưỡng chế được thể hiện qua: ai cũng phải chấp hành, nếu không sẽ bị xử
phạt theo quy định của Pháp luật, phạt tiền ,.....
Thứ ba, pháp luật có tính hệ thống
Bản thân pháp luật là một hệ thống các quy phạm hay cạc quy tăc xử sự chung, các nguyên
tắc, các khai niệm pháp lí... Pháp luật điều chỉnh quan hệ xã hội bằng cậch tác động lên
cách xử sự của các chủ thể tham gia quan hệ xã hội đó, làm cho quan hệ phát triển theo
chiều hướng nhà nước mong muốn. Mặc dù điều chỉnh các quan hệ xã hội trong nhiều lĩnh
vực khác nhau, song các quy định của pháp luật không tồn tại biệt lập mà giữa chúng có
mối liên hệ nội tại thống nhất với nhaú, tạo nên một chỉnh thể thống nhất.
Ví dụ: Bộ luật giao thông bao gồm những điều luật về những điều cấm, phải thực hiện
buộc người tham gia giao thông phải thực hiện theo
Thứ tư, pháp luật có tính xác định về hình thức
Pháp luật được thể hiện trong những hình thức xác định như tập quán pháp, tiền lệ pháp,
văn bản quy phạm pháp luật. Ở dạng thành văn, các quy định của pháp luật được thể hiện
một cách rõ ràng, cụ thể, không trừu tượng, chung chung, bảo đảm có thể được hiểu và
thực hiện thống nhất trên toàn xậ hội.
Ngày nay, sự giao lưu quốc tế ngày càng mở rộng, sự tác động qua lại, ràng buộc, phụ thuộc
lẫn nhau giữa các quốc gia ngày càng lớn. Đe điều chỉnh mối quan hệ giữa các quốc giá,
các tổ chức quốc tế cũng cần có pháp luật, gọi là pháp .luật quốc tế. Pháp luật quốc tế được
hiểu là hệ thống quy phạm do các quốc gia, các tổ chức quốc tế thỏa thuận xây dựng nên
để điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong đời sống quốc tế. Bên cạnh những điểm
tương đồng với pháp luật quốc gia, pháp luật quốc tế có những nét đặc thù. Trong phạm vi
giáo trình này chủ yếu đề cập đến pháp luật quốc gia.
Ví dụ: Mọi luật như giao thông, luật phòng chống tham nhũng, luật bảo vệ tài nguyên môi
trường, luật phòng chống buôn bán hàng cấm,… tất cả các bộ luật đều được ban hành thành
văn bản các quy định của pháp luật được thể hiện một cách rõ ràng, cụ thể, không trừu
tượng, chung chung, bảo đảm có thể được hiểu và thực hiện thống nhất trên toàn xậ hội. 6
Câu 3: Nội dung của Luật Dân sự có mối quan hệ nào quan trọng đối với hoạt động
kinh doanh? Trình bày nội dung Luật về tài sản, Luật về quyền nhân thân.
• Nội dung của Luật Dân sự có mối quan hệ nào quan trọng đối với hoạt động kinh doanh?
+ Quy định về hợp đồng: Luật Dân sự quy định về việc ký kết, thực hiện và chấm dứt hợp
đồng, điều này rất quan trọng và cần thiết trong các giao dịch kinh doanh giữa các bên.
+ Bảo vệ quyền lợi của các bên: Luật Dân sự bảo vệ quyền lợi của các bên trong các giao
dịch kinh doanh, đảm bảo tính công bằng và minh bạch trong quá trình thực hiện các giao dịch.
+ Quy định về trách nhiệm dân sự: Luật Dân sự xác định trách nhiệm pháp lý của các bên
trong trường hợp vi phạm hợp đồng, gây thiệt hại cho người khác trong quá trình kinh doanh.
+ Quy định về sở hữu và quyền sử dụng tài sản: Luật Dân sự quy định về quyền sở hữu,
quyền sử dụng và quản lý tài sản, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động kinh doanh
và đầu tư của các doanh nghiệp.
+ Quy định về giải quyết tranh chấp: Luật Dân sự cũng quy định về cơ chế, thủ tục giải
quyết tranh chấp phát sinh trong quá trình kinh doanh, giúp các bên có cơ hội bảo vệ quyền
lợi của mình theo đúng quy định pháp luật.
Luật dân sự đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra môi trường pháp lý ổn định, đồng
nhất và công bằng để các doanh nghiệp có thể hoạt động kinh doanh hiệu quả và bền vững.
- Nội dung Luật về tài sản, Luật về quyền nhân thân. + Luật về Tài sản:
• Luật về tài sản quy định về quyền sở hữu, quản lý, sử dụng và xử lý tài sản
của cá nhân, tổ chức, và các đơn vị kinh tế. 7
• Nội dung của Luật bao gồm quy định về các loại tài sản như tài sản vô hình,
tài sản vô thể, tài sản động, tài sản cố định, tài sản di động và quyền sử dụng tài sản.
• Luật về tài sản cũng điều chỉnh về việc chuyển nhượng, thừa kế, bảo vệ quyền
sở hữu tài sản và giải quyết tranh chấp liên quan đến tài sản.
+ Luật về quyền thân nhân:
• Luật về quyền thân nhân quy định về quyền và nghĩa vụ của cá nhân trong
mối quan hệ gia đình, hôn nhân, quan hệ cha mẹ- con cái, quan hệ vợ chồng,
quan hệ với người thân khác.
• Nội dung của Luật bao gồm quy định về quyền lợi của các thành viên trong
gia đình, quyền lợi của vợ chồng, quyền lợi của con cái, quyền lợi của người thân khác.
• Luật về quyền thân nhân cũng điều chỉnh về việc bảo vệ quyền lợi, tôn trọng
và duy trì mối quan hệ gia đình, giải quyết các tranh chấp và xung đột trong
gia đình một cách hợp pháp và công bằng.
Cả 2 luật này đều quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi của cá nhân và
định rõ trách nhiệm của mỗi bên trong các mối quan hệ pháp lý liên quan
đến tài sản và quan hệ thân nhân. Đồng thời, chúng cũng tạo ra cơ sở pháp lý
cho việc giải quyết tranh chấp và xung đột một cách công bằng và minh bạch. 8