Soạn bài Cà Mau quê xứ | Ngữ Văn 11 Kết nối tri thức

Trước khi đọc
Câu hỏi 1. Ba tiếng "Mũi Cà Mau" gợi lên trong bạn những suy nghĩ, cảm xúc gì? Bài làm
Tên gọi Cà Mau có xuất phát điểm từ cách đồng bào Khmer gọi tên vùng
đất này là "Tưk Kha-mau", có nghĩa là nước đen. Nước đen là màu nước
đặc trưng do lá tràm của thảm rừng tràm U Minh bạt ngàn rụng xuống làm
đổi màu nước. Mũi Cà Mau - vùng đất tận cùng tổ quốc, một điều kỳ diệu
và độc đáo không nơi nào có được, mà cư dân vùng này ví von là: “Ðất
biết nở, rừng biết đi và biển sinh sôi”.
Câu hỏi 2. Bạn đã biết được gì về vùng đất Mũi Cà Mau (qua sách báo,
phim ảnh và các phương tiện truyền thông,...)? Bài làm
Cà Mau có nhiều địa danh nổi tiếng như: Đình Tân Hưng, Hồng Anh Thư
Quán, Biệt khu Hải Yến Bình Hưng, Đền thờ Bác Hồ thị trấn Cái Nước,...
nhưng nghĩ tới Cà Mau là nhớ về đất Mũi – vùng đất thiêng liêng của mỗi
người con đất Việt và là một điểm xác nhận chủ quyền của đất nước. Đọc văn bản
Câu hỏi 1. Tác giả đến Mũi Cà Mau với mục đích gì? Bài làm
Tác giả đến Mũi Cà Mau với mục đích là đi chơi.
Câu hỏi 2. Chú ý những liên tưởng của tác giả về văn học. Bài làm
Những liên tưởng của tác giả về văn học đó là những cái phai của Nguyễn
Tuân, Anh Đức, Xuân Diệu từ hơn 40 năm trước. Những trang kí, trang
thư, trang thơ gieo mầm dưới mỗi câu mỗi chữ là hạt hi vọng ứ nghẹn khát
khao bung nở cây trái hòa bình.
Câu hỏi 3. Trạng thái tình cảm của tác giả và mọi người khi đến với Mũi Cà Mau. Bài làm
Đối với tác giả, đây là vùng đất luôn nằm trong trí tưởng tượng từ lâu của
mình, tác giả đã ấp ủ nó chỉ chờ ngày được xách ba lô lên và đi. Để rồi
khi thực sự được đến Cà Mau, tác giả yêu và đắm chìm trong cái khung
cảnh và con người nơi đây.
Câu hỏi 4. Hình ảnh nhà thơ Nguyễn Bính xuất hiện trong liên tưởng góp
phần tô đậm thêm tâm trạng gì của người viết? Bài làm
Hình ảnh nhà thơ Nguyễn Bính xuất hiện trong liên tưởng góp phần tô
đậm thêm tâm trạng nhớ nhà.
Câu hỏi 5. Từ "xứ" được nói ở đây có kết nối như thế nào với nhan đề? Bài làm
Từ "xứ" ở đây chỉ các địa điểm của mũi Cà Mau.
Câu hỏi 6. Chú ý cái nhìn của người viết đối với những chi tiết thực của
đời sống được ghi lại. Bài làm
Họ đều dành tình cảm cho nơi đây, lưu luyến không rời. Lang thang đi
qua nhiều mảnh đất, từ “xứ” như xuất hiện ở khắp mọi nơi. Đó như cái
hãnh diện của những con người khi nhắc đến quê hương của mình. Tác
giả được ở nơi đây, cùng hòa vào khung cảnh sống sinh hoạt của những
con người Cà Mau. Ở đó có những ngôi nhà được dựng lên bằng những
thứ cảnh vật có sẵn ở đây. Có những con người cần cù chịu khó, đang làm
những công việc mưu sinh. Khung cảnh sinh hoạt của người Cà Mau luôn
gắn liền với cây đước, nó mang lại nhiều tài nguyên, mang theo thứ ánh
sáng đẩy lùi khó khăn cho con người.
Câu hỏi 7. Những khó khăn, bộn bề mà con người ở đất Mũi Cà Mau đã trải qua. Bài làm
Những con tôm bị ngạt thở vì sình lầy, những cây đước bị mọi người thi
nhau đốn hạ đước để cho ra những vuông tôm sạch sẽ trong lành.
Câu hỏi 8. Cách thể hiện cảm xúc của tác giả ở phần kết. Bài làm
Ông thấy mọi thứ ở đây đều đẹp và đặc biệt, mà không ở nơi đâu có được.
Để rồi nhà văn nhớ nhung, yêu thương đến nước mắt nhòe đi. Tác giả phải
dành cho vùng đất này nhiều tình cảm lắm nên cảm xúc mới chợt dâng trào lên như thế. Sau khi đọc
Câu hỏi 1. Tác giả có tâm thế như thế nào khi đến với Mũi Cà Mau? Tâm
thế đó có ý nghĩa gì đối với người viết tản văn? Bài làm
Tác giả mang một tâm thế thoải mái khi đến với Mũi Cà Mau. Tâm thế đó
sẽ giúp nhà văn có cái nhìn sâu sắc và quan sát mọi vật tinh tế hơn.
Câu hỏi 2. Tính chất tươi mới, sống động của thực tế đời sống con người
vùng Đất Mũi được thể hiện qua những khung cảnh, nhân vật nào? Bài làm
Trần Tuấn đã miêu tả cái khung cảnh thiên nhiên này bằng ngòi bút thật
sống động và chân thật. Nhưng cái mà khiến tác giả ấn tượng và dùng
ngòi bút của mình nhiều nhất là những con người nơi đây. Có một hình
ảnh rất hay như tác giả nói về con cá với ý nghĩ “ai đây ta, ai mà lặn lội
tới xứ bùn sinh rừng rú này”. Câu văn pha chút gì đó hài hước và tò mò
như con người nơi đây dành cho tác giả. Nhưng có lẽ, chính những con
người ấy đã lưu dấu chân của nhà văn ở lại. Những con người Cà Mau
luôn khó khăn, bộn bề vất vả với cuộc sống. Họ bị thiên tai, đối mặt với
nhiều thiếu thốn vật chất. Nhưng những người Cà Mau vẫn rất hiếu khách và chất phác.
Câu hỏi 3. Đến với Mũi Cà Mau, tác giả liên tưởng đến những nhà thơ,
nhà văn nào đã có duyên nợ với vùng đất này? Những liên tưởng đó có ý nghĩa gì? Bài làm
Khung cảnh ở Cà Mau được tác giả gợi ra qua những trang ký của Nguyễn
Tuân, Anh Đức và Xuân Diệu. Đó là những bụi đầm lầy, những bụi cây
đước hay là những giọt phù sa.
Câu hỏi 4. Chất trữ tình được thể hiện như thế nào trong bài tản văn? Bài làm
Khi đã rời đất Cà Mau trong tác giả vẫn còn rất nhiều cảm xúc, lời nói
chưa có lời giải đáp. Việc Trần Tuấn liên hệ đến Nguyễn Tuân như cho
thấy những trăn trở của ông về tình cảm dành cho vùng đất này. Tác giả
đã về nhưng những hình ảnh về thiên nhiên và con người nơi đây như vẫn
còn hiện nguyên trong ức của ông. Ông thấy mọi thứ ở đây đều đẹp và
đặc biệt, mà không ở nơi đâu có được. Để rồi nhà văn nhớ nhung, yêu
thương đến nước mắt nhòe đi. Tác giả phải dành cho vùng đất này nhiều
tình cảm lắm nên cảm xúc mới chợt dâng trào lên như thế. Qua bài thơ ta
thấy tác giả dùng rất nhiều các biện pháp liệt kê, nhiều hình ảnh so sánh
cùng với ngôn ngữ giản dị sinh động. Để từ đó thấy được vẻ đẹp và thiên
nhiên con người vùng đất Cà Mau, và tình cảm của tác giả dành cho vùng đất này.
Câu hỏi 5. Dưới ngòi bút tác giả, sắc màu riêng của vùng Đất Mũi hiện lên như thế nào? Bài làm
Vừa mang chất hiện thực vừa mang chất trữ tình.
Câu hỏi 6. Nêu nhận xét của bạn về cách sử dụng ngôn ngữ và các biện
pháp tu từ trong tác phẩm. Bài làm
Ngôn ngữ: mang đậm chất tản văn
Biện pháp tu từ: sử dụng các câu hỏi tu từ
Kết nối Đọc - Viết
Đề bài: Từ ý của câu "Không có khói, mà sao bước chân lên tài rời Mũi,
mắt tôi chợt cay nhòe", hãy viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nói về cảm
xúc đối với Mũi Cà Mau. Bài làm
Qua văn bản trên đã cho ta thấy được Cà Mau trên dáng hình Việt Nam.
Nó hiện lên với vẻ đẹp tươi mới. Từ đây cho thấy rằng đất nước ta vốn dĩ
có những địa danh đẹp và nên thơ như vậy. Những địa danh, thắng cảnh
ấy càng làm ta cảm thấy tự hào về nét đẹp của dải đất hình chữ S. Và hơn
nữa là sự yêu quý dành cho những cảnh đẹp nói riêng và quê hương đất nước nói chung.
Phần tham khảo mở rộng
Câu 1. Em hãy nêu giá trị nội dung, nghệ thuật của bài Cà Mau quê xứ
(Trích Uống cà phê trên đường của Vũ) Trần Tuấn. Bài làm 1. Giá trị nội dung
Tác phẩm là những trải nghiệm của tác giả trên đất mũi Cà Mau và những
tình cảm của ông dành cho nơi đây. Qua ngòi bút của tác giả, chúng ta
thấy hiện lên trước mắt một bức tranh đặc sắc về vùng đất Cà Mau giản
dị đơn sơ mà con người thì chất phác thật thà. 2. Giá trị nghệ thuật
- Thể thơ tự do giúp tác giả thể hiện được hết tâm tư vào tác phẩm
- Ngôn ngữ thơ hay và giản dị nhưng ấn tượng
- Khắc họa hiện thực chân thật và mang ý nghĩa to lớn.
Câu 2. Em hãy nêu nội dung chính của văn bản Cà Mau quê xứ (Trích
Uống cà phê trên đường của Vũ) Trần Tuấn.. Bài làm
Tác phẩm Cà Mau quê xứ được khắc họa chân thực về mảnh đất Cà Mau,
phía cuối của hình chữ S Việt Nam, ông chủ yếu kẻ về chuyến đi trải
nghiệm thực tế của mình, kể về khung cảnh thiên nhiên tươi đẹp và con
người hiền lành nơi đây. Tác giả đã bộc lộ những cảm xúc, niềm mến
thương nơi này qua từng nét viết. Khung cảnh ở Cà Mau được tác giả gợi
ra qua những trang ký của Nguyễn Tuân, Anh Đức và Xuân Diệu.
Câu 3. Nêu tác giả, tác phẩm, bố cục của văn bản Cà Mau quê xứ (Trích
Uống cà phê trên đường của Vũ) Trần Tuấn.
Câu 4. Phân tích tác phẩm Cà Mau quê xứ (Trích Uống cà phê trên đường của Vũ) Trần Tuấn..
---------------------------------