Soạn bài Độc Tiểu Thanh kí Chân trời sáng tạo Trước khi đọc
Câu hỏi: Bạn hiểu thế nào là “tri âm” và biết thành ngữ, tục ngữ hay tác phẩm văn
học nào nói về chuyện “tri âm”? Hãy chia sẻ với các bạn trong lớp. Bài làm
"Tri âm" đối với người Việt Nam có nghĩa là độ sâu, độ chân thật, độ sâu sắc của
mối quan hệ tình cảm. Tri âm được coi như một giá trị văn hóa của người Việt, cho
thấy sẵn sàng chia sẻ, đồng cảm và tôn trọng người khác.
Có rất nhiều tác phẩm văn học, tục ngữ Việt Nam nói về chuyện "tri âm". Ví dụ như
trong truyện Kiều của Nguyễn Du, "Yên thơ tri âm" trong thơ Nguyễn Bính, hay tục
ngữ "Đồng thanh tâm để trăm sự đều thành",... Nói chung, ở Việt Nam, tri âm là
một giá trị văn hóa rất quan trọng và được trân trọng. Đọc văn bản
Câu 1: Đối chiếu bản phiên âm với bản dịch nghĩa theo từng dòng, từng cặp câu để
hiểu nghĩa và nội dung bài thơ. Bài làm
Bản dịch nghĩa dịch rất sát, thể hiện được trọn vẹn nội dung và ý nghĩa của bản
phiên âm. Nội dung bài thơ: nói về cuộc đời của một người phụ nữ tên là Tiểu
Thanh, người đã phải trải qua nhiều sóng gió trong cuộc đời mình. Qua đó thể hiện
được những cảm xúc, suy tư của tác giả về số phận bất hạnh của người phụ nữ xã
hội cũ. Đồng thời qua tác phẩm, chúng ta có thể cảm nhận sâu sắc và trân trọng tấm
lòng nhân đạo, xót thương cho thân phận người phụ nữ của ông.
Câu 2: Hai dòng thơ cuối có mối liên hệ như thế nào với sáu dòng thơ đầu? Bài làm
Mối liên hệ của hai dòng thơ cuối đối với sáu dòng thơ đầu: tác giả Nguyễn Du đã
sử dụng hai dòng thơ này để kết thúc bài thơ và tổng kết ý nghĩa của tác phẩm. Sáu
dòng thơ đầu được sử dụng để miêu tả cuộc đời Tiểu Thanh, nhân vật chính trong
truyện, cũng như những thăng trầm và nỗi đau trong cuộc đời của cô. Hai dòng thơ
cuối đưa ra một khía cạnh nhìn khác về cuộc sống và nhân sinh, và cũng giúp cho
tác phẩm trở nên sâu sắc hơn trong việc truyền tải thông điệp của mình đến độc giả. Sau khi đọc
Câu 1: Chủ thể trữ tình và tác giả ở tác phẩm này có phải là một? Căn cứ vào các
chi tiết nào trong văn bản để bạn xác định như vậy? Bài làm
- Chủ thể trữ tình và tác giả ở tác phẩm này không phải là một.
- Tác giả đã sử dụng một giọng điệu trữ tình và cảm xúc để miêu tả nhân vật Tiểu
Thanh, nhưng đó không phải là cách thức tác giả thể hiện chính mình. Tác giả
Nguyễn Du cũng không sử dụng tên thật của mình trong tác phẩm này, mà thay vào
đó là một biệt hiệu là "Thế Nhân". Đồng thời, Nguyễn Du phân tích tính cách nhân
vật, thay vì sử dụng lời kể trực tiếp để thể hiện quan điểm của mình.
Câu 2: Phân tích tính cảm, cảm xúc của chủ thể trữ tình đối với số phận của nàng
Tiểu Thanh (chú ý từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ… trong sự đối sánh giữa bản
phiên âm và bản dịch nghĩa, dịch thơ). Bài làm
- Tình cảm, cảm xúc của chủ thể trữ tình đối với số phận của nàng Tiểu Thanh được
thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh và biện pháp tu từ trong sự đối sánh giữa bản
phiên âm và bản dịch nghĩa, dịch thơ:
+ Với những hình ảnh tươi đẹp về Tiểu Thanh, chủ thể trữ tình đã sử dụng các từ
ngữ như "hoàn mỹ", "tuyệt vời", "tuyệt tác", "mỹ nhân", "đẹp mắt" để miêu tả vẻ
đẹp của Tiểu Thanh. Tuy nhiên, khi Tiểu Thanh phải đối mặt với số phận đầy đau
thương và hiểm ác, cảm xúc của chủ thể trữ tình trở nên u buồn, đau đớn.
+ Cảm xúc của chủ thể trữ tình còn được thể hiện qua các hình ảnh tu từ như "nước
mắt tuôn rơi", "gió lạnh xuyên thấu", "mây u ám". Chủ thể trữ tình thể hiện sự đau
đớn và tuyệt vọng của Tiểu Thanh trong tình huống khó khăn.
Câu 3: Hãy chỉ ra mối liên hệ về nội dung giữa sáu dòng thơ đầu và hai dòng thơ
cuối. Từ đó, bạn hiểu gì về tâm sự của Nguyễn Du và thời đại của ông? Bài làm
- Mối liên hệ về nội dung giữa sáu dòng thơ đầu và hai dòng thơ cuối: tác giả
Nguyễn Du đã sử dụng hai dòng thơ này để kết thúc bài thơ và tổng kết ý nghĩa của
tác phẩm. Sáu dòng thơ đầu được sử dụng để miêu tả cuộc đời Tiểu Thanh, nhân vật
chính trong truyện, cũng như những thăng trầm và nỗi đau trong cuộc đời của cô.
Hai dòng thơ cuối đưa ra một khía cạnh nhìn khác về cuộc sống và nhân sinh, và
cũng giúp cho tác phẩm trở nên sâu sắc hơn trong việc truyền tải thông điệp của mình đến độc giả.
- Tâm sự của Nguyễn Du và thời đại của ông: Nguyễn Du cảm thấy bơ vơ giữa
dòng đời. Tâm sự của Nguyễn Du đầy ắp bi thương. Ông sống giữa cuộc đời đầy
phong ba với bao tâm sự uẩn khúc. Nguyễn Du khóc nàng Tiểu Thanh, đồng thời
cũng băn khoăn và khóc thương cho chính mình.
Câu 4: Xác định cảm hứng chủ đạo và thông điệp mà tác giả muốn gửi đến độc giả
qua bài thơ. Từ việc đọc hiểu bài thơ trên, bạn rút ra được lưu ý gì khi đọc một bài
thơ chữ Hán của Nguyễn Du? Bài làm
- Cảm hứng chủ đạo của bài thơ: Từ sự đồng cảm, thương xót với số phận của
Nguyễn Du đối số phận buồn đau của cô gái Tiểu Thanh, tác giả thể hiện được
những cảm xúc, suy tư của tác giả về số phận bất hạnh của người phụ nữ trong xã
hội cũ. Đồng thời, người đọc còn cảm nhận sâu sắc và trân trọng tấm lòng nhân đạo,
yêu thương con người của tác giả Nguyễn Du. Đó là chủ nghĩa nhân đạo xuyên suốt tác phẩm.
- Những lưu ý khi đọc một bài thơ chữ Hán của Nguyễn Du:
+Tìm hiểu về bối cảnh lịch sử - văn hóa thời điểm bài thơ được sáng tác → Từ đó
người đọc có thể hiểu được những cảm xúc, tư tưởng mà Nguyễn Du gửi gắm trong nội dung bài thơ.
+ Đọc và hiểu được nghĩa đen và nghĩa bóng của từng câu, từng câu thơ. Đồng thời
nắm rõ những ngôn ngữ và biểu tượng được sử dụng trong bài thơ
+ Tìm hiểu và đối chiếu với các bài thơ của những nhà thơ khác cùng thời và cùng
nền văn hóa: Việc so sánh và đối chiếu giúp bạn hiểu rõ hơn về phong cách, tư
tưởng, tình cảm của Nguyễn Du và cũng giúp bạn hiểu rõ hơn về nền văn hóa, nền
văn minh của thời đại đó.
Câu 5: Bình luận ý kiến cho rằng: trong các nhân vật Tiểu Thanh (Độc “Tiểu Thanh
kí”), Thúy Kiều (Truyện Kiều) đều có hình bóng của Nguyễn Du. Bài làm
Em hoàn toàn đồng tình với ý kiến: trong các nhân vật Tiểu Thanh (Độc “Tiểu
Thanh kí”), Thúy Kiều (Truyện Kiều) đều có hình bóng của Nguyễn Du.
- Trong "Truyện Kiều", Thúy Kiều được miêu tả với nhiều đặc điểm, tư tưởng,
phẩm chất tương đồng với Nguyễn Du. Thúy Kiều được xem là một nhân vật thông
minh, tài năng, trí tuệ, với tâm hồn nhạy cảm, ước mơ cao cả, đầy tình yêu thương
và nỗi đau khổ. Các đặc điểm này cũng có thể thấy trong những tác phẩm thơ của Nguyễn Du.
- Tương tự, nhân vật Tiểu Thanh trong tác phẩm Độc "Tiểu Thanh kí" cũng mang
những đặc trưng của Nguyễn Du. Tiểu Thanh là một nhân vật trầm lặng, lặng lẽ,
đơn độc, yêu thích văn học, văn chương, với sự tinh tế trong cảm nhận tình yêu và
tình bạn. Các đặc điểm này cũng phản ánh tư tưởng, tâm hồn, suy nghĩ của Nguyễn
Du trong những tác phẩm thơ của ông.