Soạn bài Đồng chí | Ngữ văn 8 sách Kết nối tri thức Trước khi đọc
Câu 1. (trang 37 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Ở lớp 6 và lớp 7, em đã được học những thể thơ nào? Đọc một bài thơ thuộc một trong những thể thơ đó. Hướng dẫn trả lời
Những thể thơ đã được học: lục bát, bốn chữ, năm chữ, tự do.
Một số bài thơ như: Mùa xuân nho nhỏ, Nói với con,...
Câu 2. (trang 37 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Nêu tên một bài thơ viết về tình đồng chí, đồng đội trong những năm chiến tranh mà em đã học, đã đọc. Hướng dẫn trả lời
Một số bài như: Đồng dao mùa xuân (Nguyễn Khoa Điềm), Bài thơ về tiểu đội xe
không kính (Phạm Tiến Duật), Tây tiến… … Sau khi đọc
Câu 1 (trang 39 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Những đặc điểm của thể thơ tự do thể hiện như thế nào qua bài thơ Đồng chí. Hướng dẫn trả lời
- Trong bài Đồng chí, đặc điểm của thể thơ tự do được thể hiện là: về số chữ, số
câu không có luật lệ cố định nào về niêm, luật, đối, vần. Bài thơ tự do sử dụng âm
thanh, hình tượng, màu sắc, đa dạng, phong phú, biểu thị những câu từ đơn giản,
khá mới lạ, cách tân,mang tính cách tân, không chứa hình ảnh cũ kỹ,....
Câu 2. (trang 39 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Bài thơ có thể chia làm mấy phần? Xác định mạch cảm xúc được thể hiện qua các phần của bài thơ. Hướng dẫn trả lời
Bài thơ có thể chia làm 3 phần:
- 7 câu đầu: Cơ sở hình thành tình đồng chí.
- 10 câu tiếp: Biểu hiện và sức mạnh tình đồng chí.
- 3 câu cuối: Hình ảnh và biểu tượng về người lính.
Mạch cảm xúc tiếp tục khơi mở trong những hình ảnh, chi tiết biểu hiện tình đồng
chí và sức mạnh của tình đồng chí. Bài thơ khép lại với cảm xúc lắng đọng trước
biểu tượng đẹp về tình đồng chí.
Câu 3. (trang 39 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Bài thơ thể hiện lời tâm tình của ai với ai? Theo em, việc chọn nhân vật thể hiện
cảm xúc như vậy có ý nghĩa gì? Hướng dẫn trả lời
- Bài thơ thể hiện lời tâm tình của tác giả với người đồng chí của mình.
- Việc chọn nhân vật để thể hiện vẻ đẹp sức mạnh của tình đồng chí , đồng đội
nhưng ở mỗi đoạn sức nặng của tư tưởng và cảm xúc được dẫn dắt và dồn tụ vào
những dòng thơ gây ấn tượng sâu đậm
Câu 4. (trang 39 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Qua sáu câu thơ đầu, em hiểu gì về khởi nguồn của tình đồng chí giữa những người
lính? Xác định và nêu ý nghĩa của những hình ảnh có tác dụng làm nổi bật tình cảm đó. Hướng dẫn trả lời
- Ở 6 dòng đầu: cơ sở hình thành tình đồng chí.
- Dòng 7 có cấu trúc đặc biệt (chỉ một từ với dấu chấm than) như một phát hiện, một
lời khẳng định sự kết tinh tình cảm giữa những người lính.
Câu 5. (trang 39 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Dòng thơ thứ bảy có gì đặc biệt? Điều đó có tác dụng như thế nào trong việc thể
hiện mạch cảm xúc của bài thơ? Hướng dẫn trả lời
- Dòng thơ thứ bảy của bài thơ rất ngắn gọn, chỉ có hai từ, kết thúc bằng dấu chấm
than. Vang lên như một phát hiện “Đây chính là tình đồng chí”.
- Dòng thơ này là dòng thơ dùng để nối kết đoạn trước và đoạn sau nó. Đoạn trước
là cơ sở, nguồn gốc của tình đồng chí, đoạn sau là những biểu hiện cụ thể.
Câu 6. (trang 39 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Tìm những chi tiết thể hiện tình đồng chí ở các khổ thơ 3, 4. Những chi tiết ấy thể
hiện tình đồng chí như thế nào? Hướng dẫn trả lời
Những chi tiết, hình ảnh biểu hiện tình đồng chí, đồng đội làm nên sức mạnh tinh
thần của người lính cách mạng. NHững chi tiết ấy thể hiện rõ sự cảm thông sâu xa
cùng những tâm sự, nỗi lòng của nhau: nỗi nhớ, lo toan quê nhà, giếng nước, gốc
đa, những hình ảnh thân thương, bình dị đều mang nỗi xót xa, ruộng nương anh gửi
bạn thân cày...nhớ người ra lính.
Câu 7. (trang 39 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Phân tích hình ảnh “đầu súng trăng treo” ở cuối bài thơ. Hướng dẫn trả lời
Hình ảnh “đầu súng trăng treo”, vừa là hình ảnh tả thực, vừa là hình ảnh mang chất
lãng mạn bay bổng. Hai hình ảnh này có sự trái ngược nhau, súng tượng trưng cho
tinh thần chiến đấu bảo vệ cuộc sống tốt đẹp, tổ quốc yên bình, tuy nhiên súng cũng
là sự chết chóc, sự tàn khốc. Còn trăng tượng trưng cho cái đẹp, nét đẹp dịu dàng,
nên thơ của cuộc sống thanh bình.
Câu 8. (trang 39 sgk Ngữ văn 8 Tập 2):
Xác định cảm hứng chủ đạo trong bài thơ Đồng chí. Trả lời
Cảm hứng chủ đạo trong bài này là cảm hứng về một tình yêu trong sáng, tràn đầy
sức sống, niềm tin và hi vọng. Tình yêu trong bài thơ đã mang đến cho con người
ánh sáng sự sống, niềm tin và hi vọng. Bài thơ cũng chính là nỗi nhớ trong tình yêu
và những rung cảm, cảm nhận trong không gian thiên nhiên. Điều đó được biểu hiện
ở chi tiết “nắng đã vàng hanh”, “tiếng sếu vọng sông gày”, đây là những dấu hiệu
của một ngày vừa nắng vừa se lạnh hay cũng chính là cảm hứng của bài thơ. “Em ở
nhà xa, em có hay”, câu thơ thể hiện suy nghĩ đắn đo liệu người đó có còn biết nỗi
niềm này hay không. Hình ảnh nắng hanh, mây trôi như mở ra không gian, như một
lời nhắn của “anh” đến với “em”. Bài thơ cũng ca ngợi tình đồng chí cao đẹp, những
người chiến sĩ chung mục tiêu, chung lý tưởng cùng chung ý chí chiến đấu. Bài thơ
còn là lời khẳng định đanh thép về sức mạnh của tình đồng chí có thể vượt qua khó
khăn thử thách và chiến thắng mọi kẻ thù.
Viết kết nối với đọc
Bài tập (trang 39 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Viết đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) trình
bày suy nghĩ của em về tình đồng chí được thể hiện trong bài thơ. Đoạn văn tham khảo
(1) Đồng chí là một tác phẩm thơ nổi bật của Tố Hữu nói về những người chiến sĩ
trong kháng chiến. (2) Từ “đồng chí” trước hết là chỉ những người có cùng mục tiêu,
lý tưởng, chí hướng trong cuộc sống, và cụ thể hơn là chỉ những người bộ đội Cụ
Hồ đang cùng nhau kề vao sát cánh để bảo vệ tổ quốc. (3) Thứ tình cảm giữa
những người đồng chí ấy là một thứ tình cảm thiêng liêng và cao đẹp vô cùng. (4)
Tuy đến từ những nơi khác nhau, chưa từng gặp gỡ, nhưng họ vẫn yêu quý, sóng
vai cùng nhau trải qua bao gian khó. (5) Ở chốn rừng thiêng nước độc, trước kẻ thù
tàn bạo, các anh cũng không hề run sợ, bởi phia sau là hậu phương và cạnh bên là
đồng đội. (6) Tình đồng chí ấy được xây dựng dựa trên sự tương đồng về cuộc đời,
về lòng căm thù giặc, về khát vọng độc lập cho tổ quốc. (7) Và được vun vén bởi
những ngày tháng kề vai sát cánh bên nhau chống lại kẻ thù. (8) Họ đắp chung chăn
trong những đêm đông giá buốt, kề bên nhau trong những đêm canh gác… (9)
Những điều đó đã tạo nên một tình đồng chí thật đẹp và cao cả trong bài thơ Đồng chí.
-----------------------------------------------------------------------------------