Soạn bài Gai Chân trời sáng tạo
Câu 1 trang 68 SGK Ngữ văn 11 Chân trời
Xác định mối quan hệ giữa các hình ảnh trong bốn dòng thơ đầu. Chỉ ra ý nghĩa
tượng trưng của hình ảnh "hoa hồng" và "gai", "hái bông" và "gai cào". Bài làm
- Mối quan hệ giữa các hình ảnh trong bốn dòng thơ đầu là mối quan hệ tương phản.
Trong bốn dòng thơ này, mượn hành động hái hoa, tác giả đã thể hiện những thông
điệp, suy nghĩ thông qua hai dòng thơ đầu tiên với những hình ảnh “sớm”, “hái
bông” mô tả một hành động hướng về phía tốt đẹp, đó là hái bông hoa hồng vào
buổi sáng, gợi lên khung cảnh tươi mát, trong lành, mát mẻ. Trong khi đó, hai dòng
thơ cuối cùng với những hình ảnh “chiều”, “gai cào” lại mô tả hình ảnh của một sự
khắc nghiệt, với những gai cào mộng mị vào buổi chiều.
- Ý nghĩa tượng trưng của hình ảnh “hoa hồng” và “gai”, “hái bông” và “gai cào”:
+ Hình ảnh “hoa hồng” và “gai” được sử dụng để tượng trưng cho sự tương phản
giữa niềm vui và đau khổ trong cuộc sống. Hoa hồng được xem là biểu tượng cho
niềm vui, tình yêu, và sự tươi trẻ. Trong khi đó, gai được xem là biểu tượng cho sự đau khổ và khó khăn.
+ Hình ảnh “hái bông” tượng trưng cho hành động chăm sóc, thể hiện sự yêu
thương và quan tâm. Ngược lại, hình ảnh “gai cào” tượng trưng cho sự tàn bạo và
thô bạo, thể hiện sự khắc nghiệt của cuộc sống.
Câu 2 trang 68 SGK Ngữ văn 11 Chân trời
Phân tích sự chuyển đổi của các hình ảnh trong bốn dòng thơ cuối. Bài làm
- Trong bốn dòng thơ này, ta có hai hình ảnh chính là "Sẹo" và "Gai", nhưng chúng
được miêu tả ở hai trạng thái khác nhau.
+ Trong dòng thơ đầu tiên, "Sẹo" được miêu tả như "lên xanh biếc thế", cho ta cảm
giác nó đã trải qua thời gian và phai nhạt. Tuy nhiên, trong dòng thơ thứ hai, "Gai"
lại được miêu tả là "trong hồn đơm hoa", cho ta cảm giác nó đang phát triển và tràn đầy sức sống.
+ Sự chuyển đổi từ "Sẹo" sang "Gai" có thể tượng trưng cho những sự thay đổi,
phát triển và đổi mới trong cuộc sống. Nhưng đồng thời, nó cũng ám chỉ đến sự đau
đớn, vì để có được sự phát triển và đổi mới, ta phải trải qua những thử thách và đau
khổ tương đương với những "Gai" trên thân hoa.
→ Từ đó, ta có thể thấy rằng những hình ảnh trong bốn dòng thơ này có ý nghĩa
tượng trưng rất sâu sắc, gợi lên trong người đọc những suy nghĩ về sự thay đổi và
đau khổ trong cuộc sống.
Câu 3 trang 68 SGK Ngữ văn 11 Chân trời
Sự trở lại của hình ảnh "hoa" ở cuối bài thơ có ý nghĩa gì? Bài làm
- Hình ảnh "hoa" được tượng trưng cho sự nảy nở, sự tái tạo, sức sống mới của cuộc
sống. Do đó, sự trở lại của hình ảnh “hoa” ở cuối bài thơ mang đến một thông điệp
tích cực. Nó biểu hiện sự hy vọng, sự kỳ vọng vào một tương lai tươi sáng, khi mà
những gai góc, những đau khổ của cuộc sống sẽ được thay thế bằng sự nở nang, sự phồn vinh.
- Hình ảnh “hoa” cũng có thể được hiểu như một biểu tượng cho sự tình yêu, sự cảm
thông và sự trân trọng đối với cuộc sống, như một điều đáng để được chăm sóc và bảo vệ.
→ Do đó, sự trở lại của hình ảnh “hoa” ở cuối bài thơ đưa ra thông điệp rõ ràng về
hy vọng, sự sống động và sự tươi sáng.
Câu 4 trang 68 SGK Ngữ văn 11 Chân trời
Bài thơ gợi cho bạn suy nghĩ gì về bản chất của quá trình sáng tạo nghệ thuật của
người nghệ sĩ thành quả đạt được và cái giá phải trả có thể là gì? Bài làm
- Bài thơ này gợi lên một bức tranh về quá trình sáng tạo nghệ thuật của người nghệ
sĩ. Có lúc người nghệ sĩ hái bông hoa hồng, có lúc lại gặp phải gai cào mộng mị.
Những đau đớn và khó khăn trong quá trình sáng tạo, như làm sao để tạo ra một tác
phẩm đẹp, có giá trị, góp phần làm cho nghệ thuật phong phú hơn, sâu sắc hơn.
- Một nghệ sĩ có thể phải đánh đổi nhiều thứ để đạt được thành quả mong muốn, có
thể là sự nỗ lực, thời gian, sức khỏe, hay cả tinh thần. Điều quan trọng là người
nghệ sĩ ấy luôn nỗ lực và kiên trì trong việc tạo ra những tác phẩm nghệ thuật đẹp
và ý nghĩa. Màu sắc của câu thơ cũng cho thấy rằng quá trình sáng tạo của một nghệ
sĩ có thể đầy màu sắc và thăng trầm. Sự thay đổi từ sẹo lên xanh biếc thế cho thấy
rằng sau những khó khăn, đau đớn, người nghệ sĩ vẫn luôn có cơ hội để phát triển và trưởng thành.