Soạn văn 6: Lễ cúng thần lúa của người Chơ-ro Tri thức Ngữ Văn
1. Tri thức đọc hiểu
- Văn bản thông tin là văn bản có mục đích chuyển tải thông tin một cách tin cậy, xác thực.
- Sap-pô là đoạn văn ngắn nằm ngay dưới nhan đề văn bản nhằm giới thiệu tóm
tắt nội dung bài viết và tạo sự lôi cuốn đối với người đọc.
- Nhan đề là tên của văn bản thể hiện nội dung chính của văn bản.
- Đề mục là tên của một chương, mục, hoặc một phần của văn bản.
- Thuyết minh thuật lại một sự kiện thuộc thể loại văn bản thông tin.
2. Tri thức tiếng Việt
- Dấu chấm phẩy là dấu câu được dùng để:
• Đánh dấu ranh giới giữa các vế của một câu ghép có cấu tạo phức tạp.
• Đánh dấu ranh giới giữa các bộ phận trong một phép liệt kê phức tạp.
- Phương tiện giao tiếp phi ngôn ngữ: là các hình ảnh, sơ đồ, số liệu… được sử dụng trong văn bản.
Soạn bài Lễ cúng thần lúa của người Chơ-ro - Mẫu 1 1. Chuẩn bị đọc
Câu 1. Cây lúa có vai trò như thế nào đối với đời sống của người Việt Nam?
Cây lúa có vai trò quan trọng đối với đời sống của người Việt Nam. Cây lúa
cung cấp cho con người hạt thóc - một loại lương thực không thể thiếu trong cuộc sống hằng ngày.
Câu 2. Hãy chia sẻ với các bạn một lễ hội về cây lúa mà em biết.
Một số lễ hội như: Lễ rước Thần Lúa ở hội Trò Trám (huyện Lâm Thao, Phú
Thọ), Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro…
2. Trải nghiệm cùng văn bản
Cây nêu trong lễ cúng Thần Lúa được làm bằng vật liệu gì và có hình thù như thế nào?
Cây nêu trong lễ cúng Thần Lúa được làm từ cây vàng nghệ, thân buộc lá dứa.
Hình thù: Ngọn của cây nêu có hình bông lúa lớn, phía trên gắn chùm lúa nhiều
hạt và bốn tia tỏa ra bốn hướng: hai tia gắn lông chim chèo bẻo (biểu tượng cho
sự mạnh mẽ, khôn ngoan), hai tia gắn lông gà (biểu tượng cho sự sung túc của gia chủ).
3. Suy ngẫm và phản hồi
Câu 1. Những dấu hiệu nào giúp em nhận biết Lễ cúng Thần Lúa của người
Chơ-ro là một văn bản thông tin? Theo em, văn bản này được viết nhằm mục đích gì?
Dấu hiệu: Phần sa pô được in nghiêng, nhan đề thể hiện nội dung chính của bài viết.
Mục đích: Giới thiệu về lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro.
Câu 2. Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro gồm những hoạt động nào? Các
hoạt động ấy được liệt kê theo trình tự nào? - Những hoạt động: • Làm cây nêu
• Người phụ nữ Chơ-ro đi rước hồn lúa.
• Trước khi vào nghi thức cúng chính, người phụ nữ lớn tuổi trong nhà
mang gùi rẫy ra. Đến chỗ lúa để dành cúng thần, bà vái các thần linh
trước rồi cắt bụi lúa mang về. Những bông lúa này dùng để trang trí lên bàn thờ.
• Già làng hoặc chủ nhà đọc lời khấn, trình bày tấm lòng thành của gia chủ
cầu mong thần linh phù hộ cho sức khỏe, ban cho mùa màng tươi tốt, cây
lắm trái, lúa nhiều hạt.
• Khi cúng xong, mọi người trở lên nhà sàn chính để dự tiệc, ca hát, nhảy múa…
- Các hoạt động ấy được liệt kê theo trình tự thời gian.
Câu 3. Trong đoạn văn sau, câu nào tường thuật sự kiện, câu nào miêu tả sự
kiện, câu nào thể hiện cảm xúc của người Việt?
Khi cúng xong, mọi người trở lên nhà sản chính đề dự tiệc. Mở đầu buổi tiệc,
theo truyền thông mẫu hệ, người phụ nữ lớn tuổi nhất trong gia đình sẽ uống li
rượu đầu tiên, sau đó mới mời khách theo thứ bậc tuổi tác. Trong thời gian dự
tiệc, mọi người vừa ăn uống vui vẻ, vừa nhảy múa, ca hát trong âm thanh trầm
bổng, dặt dìu của dàn cồng chiêng và nhiều nhạc cụ dân tộc khác như đàn tre,
kèn môi, kèn lúa... Thật tưng bừng, náo nhiệt!
- Câu tường thuật sự kiện: Khi cúng xong, mọi người trở lên nhà sản chính đề dự tiệc.
- Câu miêu tả sự kiện: Mở đầu buổi tiệc, theo truyền thông mẫu hệ, người phụ
nữ lớn tuổi nhất trong gia đình sẽ uống li rượu đầu tiên, sau đó mới mời khách
theo thứ bậc tuổi tác. Trong thời gian dự tiệc, mọi người vừa ăn uống vui vẻ,
vừa nhảy múa, ca hát trong âm thanh trầm bổng, dặt dìu của dàn cồng chiêng và
nhiều nhạc cụ dân tộc khác như đàn tre, kèn môi, kèn lúa...
- Câu thể hiện cảm xúc của người viết: Thật tưng bừng, náo nhiệt!
Câu 4. Văn bản Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro có phải là văn bản thuyết
minh thuật lại một sự kiện? Hãy lí giải.
- Văn bản Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro là một văn bản thuyết minh. - Lí giải:
• Nội dung văn bản: Giới thiệu về Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro.
• Kết cấu trình bày theo trình tự thời gian.
• Các thông tin chính xác, cụ thể.
Câu 5. Văn bản giúp em hiểu gì về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên?
Thiên nhiên và con người có mối quan hệ gắn bó mật thiết, tác động qua lại.
Thiên nhiên có sự ảnh hưởng, tác động đến đời sống của con người. Chính vì
vậy, con người cũng cần bảo vệ thiên nhiên.
Soạn bài Lễ cúng thần lúa của người Chơ-ro - Mẫu 2
Câu 1. Những dấu hiệu nào giúp em nhận biết Lễ cúng Thần Lúa của người
Chơ-ro là một văn bản thông tin? Theo em, văn bản này được viết nhằm mục đích gì?
⚫ Dấu hiệu: Có phần sa pô ở đầu văn bản được in nghiêng, hình ảnh minh họa
(ghi rõ nguồn), Được đăng trên Báo ảnh Dân tộc và miền núi (số ra 4/4/2007)
⚫ Mục đích: Cung cấp những thông tin về lễ cúng Thần Lúa của người Chơ- ro.
Câu 2. Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro gồm những hoạt động nào? Các
hoạt động ấy được liệt kê theo trình tự nào?
- Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro gồm những hoạt động: Làm cây nêu;
Rước hồn lúa; Người phụ nữ lớn tuổi trong nhà mang gùi rẫy ra, đến chỗ lúa để
dành cúng thần, bà vái các thần linh trước rồi cắt bụi lúa mang về; Già làng
hoặc chủ nhà đọc lời khấn, trình bày tấm lòng thành của gia chủ; Khấn xong,
mọi người trở lên nhà sàn chính để dự tiệc, ca hát, nhảy múa…
- Các hoạt động ấy được liệt kê theo trình tự thời gian.
Câu 3. Trong đoạn văn sau, câu nào tường thuật sự kiện, câu nào miêu tả sự
kiện, câu nào thể hiện cảm xúc của người Việt?
Khi cúng xong, mọi người trở lên nhà sản chính đề dự tiệc. Mở đầu buổi tiệc,
theo truyền thông mẫu hệ, người phụ nữ lớn tuổi nhất trong gia đình sẽ uống li
rượu đầu tiên, sau đó mới mời khách theo thứ bậc tuổi tác. Trong thời gian dự
tiệc, mọi người vừa ăn uống vui vẻ, vừa nhảy múa, ca hát trong âm thanh trầm
bổng, dặt dìu của dàn cồng chiêng và nhiều nhạc cụ dân tộc khác như đàn tre,
kèn môi, kèn lúa... Thật tưng bừng, náo nhiệt!
- Câu tường thuật sự kiện: Khi cúng xong, mọi người trở lên nhà sản chính đề dự tiệc.
- Câu miêu tả sự kiện: Mở đầu buổi tiệc, theo truyền thông mẫu hệ, người phụ
nữ lớn tuổi nhất trong gia đình sẽ uống li rượu đầu tiên, sau đó mới mời khách
theo thứ bậc tuổi tác. Trong thời gian dự tiệc, mọi người vừa ăn uống vui vẻ,
vừa nhảy múa, ca hát trong âm thanh trầm bổng, dặt dìu của dàn cồng chiêng và
nhiều nhạc cụ dân tộc khác như đàn tre, kèn môi, kèn lúa...
- Câu thể hiện cảm xúc của người viết: Thật tưng bừng, náo nhiệt!
Câu 4. Văn bản Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro có phải là văn bản thuyết
minh thuật lại một sự kiện? Hãy lí giải.
- Văn bản Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro là một văn bản thuyết minh. - Nguyên nhân:
⚫ Nội dung văn bản: Giới thiệu về Lễ cúng Thần Lúa của người Chơ-ro.
⚫ Kết cấu trình bày theo trình tự thời gian.
⚫ Có sử dụng dẫn chứng, thông tin chính xác, cụ thể.
Câu 5. Văn bản giúp em hiểu gì về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên?
Thiên nhiên và con người có mối quan hệ tác động qua lại, ảnh hưởng lẫn nhau.