Soạn bài Một người Hà Nội | Ngữ văn 11 Cánh diều

Soạn bài Một người Hà Nội Cánh diều Trước khi đọc
Câu 1 trang 11 SGK Ngữ văn 11 Cánh diều
Đọc trước văn bản Một người Hà Nội, tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Nguyễn
Khải và bối cảnh diễn ra các sự kiện trong truyện. Bài làm * Tác giả
- Nguyễn Khải (1930 – 2008), tên thật là Nguyễn Mạnh Khải, ông sinh ra tại Hà Nội.
- Nhà văn được rèn luyện và trưởng thành trong quân ngũ.
- Một trong những cây bút hàng đầu của văn xuôi Việt Nam từ sau Cách mạng tháng 8.
- Tác phẩm chính: Xung đột, Mùa lạc, Một người Hà Nội, Thượng Đế thì cười,.....
- Phong cách nghệ thuật: Có khả năng phát hiện vấn đề, khả năng phân tích tâm lý
nhân vật, giọng văn đôn hậu, trầm lắng, chiêm nghiệm. * Bối cảnh
- Tác phẩm ra đời khi đất nước có nhiều thăng trầm, biến động, những giá trị truyền
thống cũng dần phai mờ, đặc biệt là những giá trị của người Hà Nội.
Câu 2 trang 11 SGK Ngữ văn 11 Cánh diều
Suy nghĩ về vai trò của mỗi cá nhân trong việc gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc. Bài làm
- Xã hội hiện nay đang phát triển theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, con
người hòa nhập. Nhiều bản sắc bị mai một, giới trẻ ngày càng ít quan tâm, tìm hiểu
về những truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta. Thay vào đó, giới trẻ có xu hướng
theo đuổi những và ưa chuộng những văn hóa của các nước khác.
- Hậu quả của việc chạy theo những nền văn hóa khác nhau là những giá trị truyền
thống tốt đẹp ngày càng bị mai một dần đi, nhiều bản sắc đã và đang dần mất đi.
Nhiều đứa trẻ hiện nay không hiểu nền văn hóa truyền thống của đất nước mình
bằng sự tân tiến của thế giới. Những điều này sớm muộn gì cũng khiến cho con
người đánh mất đi giá trị cốt lõi của đất nước mình.
- Mỗi con người một hành động nhỏ sẽ đem lại những giá trị to lớn cho đất nước.
Chính vì thế chúng ta cần có ý thức đúng đắn và bắt tay vào hành động để giữ gìn
những truyền thống văn hóa đẹp đẽ của đất nước Việt Nam này, khiến đất nước
ngày càng tươi đẹp hơn.
Câu 3 trang 11 SGK Ngữ văn 11 Cánh diều
Tìm hiểu thêm về tính cách con người Hà Nội qua báo chí, thơ văn… Bài làm
- Tính cách con người Hà Nội:
+ Sống trên mảnh đất là nơi tập trung linh khí đất trời, hội tụ các nền văn hóa nên
người Hà Nội có điều kiện chắt lọc và thẩm thấu vẻ đẹp nhân cách và tâm hồn từ
khắp nơi. Chân dung của người Hà Nội khắc họa rõ nét ở phần nhân cách như: Trí
tuệ, bác học, tài hoa nho nhã và văn minh thanh lịch. Trong khi đọc
Câu 1 trang 11 SGK Ngữ văn 11 Cánh diều
Tình cảm của nhân vật “tôi” đối với Hà Nội vừa được giải phóng ra sao? Bài làm
Tình cảm của nhân vật “tôi” đối với Hà Nội vừa được giải phóng rất vui vẻ, hạnh
phúc thoải mái vì được ngắm nhìn Hà Nội trở lại yên bình, tự do.
Câu 2 trang 11 SGK Ngữ văn 11 Cánh diều
Chú ý sự kết nối giữa lời người kể chuyện và lời nhân vật. Bài làm
Lời nhân vật được cá thể hoá sâu sắc và phối hợp hài hòa với lời người kể chuyện.
Câu 3 trang 12 SGK Ngữ văn 11 Cánh diều
Với thời cuộc, nhân vật cô Hiền có thái độ như thế nào? Bài làm
- Cô Hiền tự nhận mình có bộ mặt rất tư sản, ai cũng nhận xét về cô như thế.
- Tác giả đã miêu tả hình tượng cô Hiền với những điều kiện rất tốt của một con
người Hà Nội lúc bấy giờ.
- Đứng trước cuộc chiến tranh khốc liệt, những biến động thay đổi của lịch sử cũng
sẽ khiến con người thay đổi theo. Hoặc là vẫn giữ được cái nhìn tốt đẹp về cuộc
sống, hoặc là xã hội thay đổi con người cũng thay đổi theo và bị tha hóa dần. Nhưng
điều đó không làm thay đổi được tính cách cô Hiền, cô vẫn có cái nhìn phóng
khoáng, tinh tế, biết thay đổi linh hoạt giữa những khó khăn của cuộc sống. Để từ
đó ta có cái nhìn sâu sắc, trân trọng đối với nhân vật này.
→ Cô Hiền có những nét nổi bật và rất đáng trân trọng.
Câu 4 trang 13 SGK Ngữ văn 11 Cánh diều
Chú ý những chi tiết cho thấy rõ cách suy nghĩ tính toán và quyết định việc gia đình của nhân vật cô Hiền. Bài làm - Các chi tiết:
+ Cô bán một căn nhà ở Hàng Bún cho người bạn ở kháng chiến về.
+ Khi chồng mong muốn mua máy in để kinh doanh, cô Hiền tính toán đủ thứ từ
việc không tự làm được phải thuê mà thuê thì sẽ trở thành chủ, mà đây là điều xã
hội hiện tại rất e ngại. Từ đó khiến chồng từ bỏ ý định.
→ Cô Hiền là người thức thời khi biết cách cư xử hợp lí với tình hình đất nước.
Câu 5 trang 14 SGK Ngữ văn 11 Cánh diều
Lòng tự trọng và ý thức trách nhiệm của nhân vật cô Hiền được thể hiện ra sao? Bài làm
+ Cô khuyên con nhập ngũ, dạy con sống không phải xấu hổ.
+ Sau khi người anh đi mà ba năm sau cũng không nhận được một tin gì thì đến
người em. Cô không ngăn cản dù rất đau lòng.
→ Cô Hiền với nhân cách thanh lịch, là hạt bụi vàng của Hà Nội với bao thăng trầm
vẫn sống có ý nghĩa cho đất nước.
Câu 6 trang 14 SGK Ngữ văn 11 Cánh diều
Nội thất và vật dụng trong nhà cô Hiền có gì đáng chú ý? Bài làm - Đồ vật:
+ Nơi tiếp khách của cô sau tấm bình phong cao hơn đầu người bằng gỗ chạm suốt
mấy chục năm không thay đổi.
+ Một bộ sa lông bằng gỗ gụ, lưng tựa có chạm khắc hình cái khánh. Phản làm bằng
gỗ gụ, chân phản tạo dáng chân con thú.
→ Các đồ vật đều mang đậm giá trị cổ truyền.
Câu 7 trang 15 SGK Ngữ văn 11 Cánh diều
Hình ảnh cái bát thủy tiên men đỏ có ý nghĩa gì? Bài làm
Ý nghĩa: Mang đậm những giá trị truyền thống, thể hiện nét đẹp văn hóa của người
Hà Nội xưa. Cô Hiền rất trân trọng, giữ gìn cái bát như đang giữ gìn chính truyền thống tốt đẹp.
Câu 8 trang 15 SGK Ngữ văn 11 Cánh diều
Những sự việc nào khiến nhân vật “tôi” buồn phiền? Bài làm - Sự việc:
+ Nhân vật “tôi” đến thăm bạn nhưng quên đường, khi hỏi thăm người qua đường
thì nhận được thái độ thờ ơ, thiếu lễ độ.
+ Đạp xe ở ngoài đường và bị một cậu trẻ đụng phải. Không những không xin lỗi
mà còn đưa ra câu nói bậy, mất lịch sự.
→ Nhân vật “tôi” rất buồn khi con người Hà Nội dần mất đi những nét đẹp truyền thống.
Câu 9 trang 16 SGK Ngữ văn 11 Cánh diều
Chú ý hình ảnh cây si cổ thụ. Bài làm
- Hình ảnh cây si bị bão đánh bật rễ, thể hiện sự khắc nghiệt của thiên nhiên, đồng
thời đó cũng là quy luật xã hội.
- Sự hồi sinh của cây si cổ thụ nói lên quy luật bất diệt của sự sống, thể hiện niềm
tin của con người khi cứu sống được cây cối. Sau khi đọc
Câu 1 trang 16 SGK Ngữ văn 11 Cánh diều
Nhân vật trung tâm của truyện là ai? Hãy vẽ sơ đồ thể hiện mối quan hệ giữa nhân
vật trung tâm này với các nhân vật khác trong truyện. Bài làm
- Nhân vật trung tâm: Cô Hiền.
Câu 2 trang 16 SGK Ngữ văn 11 Cánh diều
Xác định tính cách của nhân vật cô Hiền trong truyện Một người Hà Nội. Dựa vào
những chi tiết nào để có thể xác định như thế? Vì sao nhân vật này được người kể
chuyện gọi là “một hạt bụi vàng” của Hà Nội? Bài làm
- Nhân vật trung tâm là cô Hiền:
- Xuất thân từ gia đình giàu có, lương thiện: mẹ buôn nước mắm, cha đỗ tú tài, rèn rũa con cái khuôn phép.
- Ngoại hình: xinh đẹp, khuôn mặt tư sản, thông minh, yêu văn thơ.
- Tính cách và phẩm chất của cô Hiền
+ Cô cùng Hà Nội, cùng đất nước trải qua nhiều thăng trầm nhưng vẫn giữ được cốt
cách con người, chân thật, thẳng thắn.
+ Trong hôn nhân: chọn người chồng chăm chỉ, hiền lành.
+ Chuyện sinh con: dừng lại ở tuổi 40 khi sinh được 5 đứa con để có thể chăm lo cho con chu đáo.
+ Việc dạy con: dạy từ cái nhỏ nhất, dạy từ cái ăn uống hằng ngày, dạy cách lịch sự,
tế nhị, hào hoa, biết giữ phẩm chất của con người Hà thành.
+ Chiêm nghiệm lẽ đời: vui vẻ hơi nhiều, nói hơi nhiều.
+ Cô Hiền là người thức thời khi biết cách cư xử hợp lí với tình hình đất nước.
+ Cô khuyên con nhập ngũ, dạy con sống không phải xấu hổ.
+ Sau khi đất nước thống nhất cô mở tiệm hàng lưu niệm, cô chỉ làm những điều có lợi cho đất nước.
→ Cô Hiền với nhân cách thanh lịch, là hạt bụi vàng của Hà Nội với bao thăng trầm
vẫn sống có ý nghĩa cho đất nước.
Câu 3 trang 16 SGK Ngữ văn 11 Cánh diều
Quan điểm, thái độ của người kể chuyện xưng “tôi” đối với các nhân vật và sự việc
trong truyện được thể hiện như thế nào? Bài làm
- Nhân vật tôi: Người tham gia nhiều chặng đường gian khổ của lịch sử.
+ Là người giỏi quan sát, cảm nhận nhạy bén, sắc sảo.
+ Có giọng điệu vui đùa, khôi hài nhưng khôn ngoan, trải đời.
+ Người trân trọng những giá trị truyền thống của dân tộc.
→ Nhân vật tôi thấp thoáng bóng dáng của tác giả, người kể chuyện, một sáng tạo
nghệ thuật sắc nét mang tới điểm nhìn chân thật, khách quan.
Câu 4 trang 16 SGK Ngữ văn 11 Cánh diều
Trong truyện Một người Hà Nội, lời nhân vật được cá thể hoá sâu sắc và phối hợp
hài hòa với lời người kể chuyện. Hãy nêu ý kiến của em về nhận định trên. Bài làm
Nhân vật tôi thấp thoáng bóng dáng của tác giả, người kể chuyện, một sáng tạo nghệ
thuật sắc nét mang tới điểm nhìn chân thật, khách quan.
Câu 5 trang 16 SGK Ngữ văn 11 Cánh diều
Chuyện cây si cổ thụ ở đền Ngọc Sơn bị bão đánh bật rễ rồi lại hồi sinh có ý nghĩa
và tác dụng ra sao trong việc thể hiện chủ đề của truyện? Bài làm
- Hình ảnh cây si bị bão đánh bật rễ, thể hiện sự khắc nghiệt của thiên nhiên, đồng
thời đó cũng là quy luật xã hội.
+ Sự hồi sinh của cây si cổ thụ nói lên quy luật bất diệt của sự sống, thể hiện niềm
tin của con người khi cứu sống được cây cối.
+ Cây si là biểu tượng nghệ thuật, hình ảnh ẩn dụ cho vẻ đẹp Hà Nội: có thể bị tàn
phá, bị nhiễm bệnh, nhưng vẫn là người Hà Nội với truyền thống văn hóa được nuôi
dưỡng trường kì lịch sử, cốt cách tinh hoa đất nước.
Câu 6 trang 16 SGK Ngữ văn 11 Cánh diều
Từ truyện Một người Hà Nội, em có suy nghĩ gì về mối quan hệ giữa phẩm chất,
tính cách cá nhân với việc nhận thức, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hoá dân tộc? Bài làm
Phẩm chất, tính cách cá nhân có mối quan hệ rất quan trọng với việc nhận thức, bảo
tồn và phát huy các giá trị văn hoá dân tộc. Xã hội hiện nay đang phát triển theo
hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, con người hòa nhập. Nhiều bản sắc bị mai
một, giới trẻ ngày càng ít quan tâm, tìm hiểu về những truyền thống tốt đẹp của dân
tộc ta. Thay vào đó, giới trẻ có xu hướng theo đuổi những và ưa chuộng những văn
hóa của các nước khác. Hậu quả của việc chạy theo những nền văn hóa khác nhau là
những giá trị truyền thống tốt đẹp ngày càng bị mai một dần đi, nhiều bản sắc đã và
đang dần mất đi. Nhiều đứa trẻ hiện nay không hiểu nền văn hóa truyền thống của
đất nước mình bằng sự tân tiến của thế giới. Những điều này sớm muộn gì cũng
khiến cho con người đánh mất đi giá trị cốt lõi của đất nước mình. Mỗi con người
một hành động nhỏ sẽ đem lại những giá trị to lớn cho đất nước. Chính vì thế chúng
ta cần có ý thức đúng đắn và bắt tay vào hành động để giữ gìn những truyền thống
văn hóa đẹp đẽ của đất nước Việt Nam này, khiến đất nước ngày càng tươi đẹp hơn.