Soạn bài Những cánh buồm | Ngữ văn 7 sách Cánh diều

Soạn bài Những cánh buồm | Ngữ văn 7
Soạn Văn 7 Những Cánh buồm phần Chuẩn bị
- Đọc trước văn bản Những cánh buồm và tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Hoàng Trung Thông
-Nhớ lại những mơ ước của em khi còn nhỏ. Chia sẻ với các bạn về một trong những mơ ước ấy. Hướng dẫn trả lời
- Tác giả Hoàng Trung Thông (1925 –1993), ông quê quán: Nghệ An. Ông không chỉ
sáng tác thi ca và nghiên cứu lý luận, phê bình văn học, viết thư pháp, Hoàng Trung
Thông đảm nhiệm các chức trách quan trọng như cán bộ văn nghệ của khu ủy Liên
khu IV, tỉnh ủy viên tỉnh ủy Nghệ An, Tổng biên tập báo Văn nghệ, báo Tác phẩm
mới; Giám đốc nhà xuất bản văn học… Đặc điểm thơ: thơ của ông giản dị, cô động,
chứa cảm xúc trong sáng. Một số tác phẩm tiêu biểu của Hoàng Trung Thông:
Chặng đường mới của văn học chúng ta (1961), Cuộc sống thơ và thơ cuộc sống
(1979), Quê hương chiến đấu (1955), Những cánh buồm (1964), 17 bài thơ, Đầu
sóng (1968), Trong gió lửa (1971)…
- Chia sẻ ước mơ: các bạn chia sẻ cá nhân về ước mơ của bản thân cho thầy/cô và các bạn cùng nghe.
Soạn Văn 7 Những cánh buồm phần Đọc hiểu Nội dung chính:
Lời thơ nhẹ nhàng, thuật lại cuộc trò chuyện giữa hai cha con trước biển cả bao la.
Qua đó, ca ngợi ước mơ khám phá cuộc sống của trẻ thơ và thể hiện tình cảm cha
con sâu sắc, người cha đã dìu dắt và giúp con khám phá cuộc sống.
Trả lời câu hỏi giữa bài
Câu 1 (trang 22, SGK Ngữ văn 7 tập 2)
Lưu ý các từ ngữ chỉ không gian, thời gian ở hai khổ thơ đầu Hướng dẫn trả lời
- Không gian: cát, biển xanh
- Thời gian: ánh mặt trời, mưa đêm, ánh mai hồng => Buổi bình minh sau trận mưa đêm
Câu 2 (trang 22, SGK Ngữ văn 7 tập 2)
Xác định các từ láy có trong bài thơ và tìm nghĩa của chúng. Hướng dẫn trả lời
- rực rỡ: dùng để chỉ vẻ đẹp của ánh mặt trời. Mặt trời sớm mai chiếu ánh sáng lấp
lánh, vàng rực lên biển xanh. Vẻ đẹp ấy tượng trưng cho tương lai tươi sáng, rộng mở của con.
- lênh khênh: từ láy tượng hình dùng để diễn tả cái bóng cao lớn của cha, qua đó
nói lên vai trò che chở, bảo vệ và nâng đỡ để con trưởng thành.
- rả rích: từ láy tượng thanh dùng để tả trận mưa đêm nhưng nó cũng ẩn dụ cho
những gì lạnh lẽo, tối tăm đã qua, đối lập với buổi bình minh lộng lẫy hiện tại, cho
thấy niềm tin của cha vào tương lai tốt đẹp của con.
- phơi phới: có tác dụng nhấn mạnh niềm vui trào dâng trong lòng người cha khi
thấy con tiếp bước mình thực hiện ước mơ.
- trầm ngâm: người cha vừa nhìn phía chân trời vừa suy nghĩ, nghiền ngẫm điều gì.
- thầm thì: tiếng sóng vỗ rì rào nhỏ nhẹ như tiếng người nói nhỏ nhẹ bên tai.
Câu 3 (trang 22, SGK Ngữ văn 7 tập 2)
Người cha có những cử chỉ, tâm sự như thế nào? Hướng dẫn trả lời
Thái độ của cha đối với con vô cùng nhẹ nhàng, trìu mến. Cha ân cần giải thích cho
con về thắc mắc sao không thấy nhà cửa, cây cối, con người mà chỉ thấy nước thấy
trời. Qua đây thể hiện được tình yêu thương và sự dịu dàng của người cha đối với đứa con nhỏ.
Câu 4 (trang 22, SGK Ngữ văn 7 tập 2)
Dấu chấm lửng trong khổ thơ này có tác dụng gì? Hướng dẫn trả lời
Dấu chấm lửng trong dòng cuối khổ thơ biểu thị lời nói ngân dài, chưa kết thúc.
Người con sẽ đi xa, đi xa bằng những cánh buồm trắng, thực hiện ước mơ của mình.
Câu 5 (trang 23, SGK Ngữ văn 7 tập 2)
Em hiểu ý của dòng thơ cuối bài là gì? Hướng dẫn trả lời
Ý của dòng thơ cuối bài là người cha nhớ lại những ước mơ của mình qua những
câu nói thể hiện ước mơ hồn nhiên của người con.
Trả lời câu hỏi cuối bài
Câu 1 (trang 23, SGK Ngữ văn 7 tập 2)
Chỉ ra đặc điểm hình thức của bài thơ Những cánh buồm thể hiện qua các yếu tố: số
tiếng ở các dòng thơ, số dòng ở mỗi khổ thơ, cách hiệp vần,… Hướng dẫn trả lời - Thể thơ tự do
- Mỗi dòng thơ thường có 5 đến 7 chữ.
- Số dòng ở mỗi khổ thơ không cố định, có khổ 4 dòng, có khổ 5, 6 hoặc 8 dòng.
- Cách hiệp vần của bài thơ cũng rất tự do, không theo niêm luật quy tắc thông thường.
Câu 2 (trang 23, SGK Ngữ văn 7 tập 2)
Người cha và người con trò chuyện về điều gì? Dựa vào những hình ảnh có trong
bài thơ, hãy tưởng tượng và miêu tả lại bằng lời của em về cảnh hai cha con đi dạo
và trò chuyện trên bãi biển.
Hướng dẫn trả lời
Hai cha con trò chuyện về sự mênh mông, vô tận của biển khơi và khát vọng khám
phá những vùng đất xa xôi.
Đang đi, bỗng cậu bé lắc tay cha khẽ hỏi: “Sao ở xa kia chỉ thấy nước, thấy trời,
không thấy nhà, không thấy cây, không thấy người vậy cha?”. Người cha mỉm cười
bảo: Cứ theo cánh buồm kia, đi mãi ta sẽ thấy cây, thấy nhà, thấy người. Nhưng nơi
đó cha cũng chưa hề đi đến. Người cha bất chợt trầm ngâm nhìn mãi cuối chân trời.
Cậu bé lại chỉ cánh buồm bảo: “Cha hãy mượn cho con những cánh buồm trắng kia
nhé, để con đi...”. Lời chân thành của đứa con làm người cha bồi hồi cảm động - đó
là lời của người cha, là mơ ước của ông thời ông còn là một cậu bé bằng tuổi con
ông bây giờ, lần đầu được đứng trước biển khơi vô tận. Người cha đã bắt gặp lại
mình trong mơ ước của con.
Câu 3 (trang 23, SGK Ngữ văn 7 tập 2)
Trong bài thơ, hình ảnh “cánh buồm” được nhắc đến mấy lần? Hình ảnh đó tượng trưng cho điều gì? Hướng dẫn trả lời
- Hình ảnh “cánh buồn” được nhắc đến ba lần: ở dòng thơ thứ 14 (Theo cánh buồm
đi mãi đến nơi xa), dòng thơ thứ 21 và 22 (Con lại trỏ cánh buồm xa nói khẽ: / Cha
mượn cho con buồm trắng nhé)
- “Cánh buồm” tượng trưng cho phương tiện để hiện thực hóa khát vọng được đi
khắp đó đây, khám phá những điều mới mẻ của người con
Câu 4 (trang 23, SGK Ngữ văn 7 tập 2)
Qua những câu hỏi, lời nói của mình, người con đã bộc lộ ước mơ gì? Em có nhận xét gì về ước mơ đó? Hướng dẫn trả lời
Trong bài thơ, người con hỏi và nói với cha: Cha ơi!
Sao xa kia chỉ thấy nước thấy trời
Không thấy nhà, không thấy cây, không thấy người ở đó? […]
Cha mượn cho con buồm trắng nhé, Để con đi…
Qua những câu hỏi, lời nói ở trên, người con muốn được đến những nơi “chưa hề đi
đến” để khám phá những điều mới mẻ ở đó. Đó là ước mơ rất hồn nhiên, ngây thơ, trong sáng và đẹp đẽ.
Câu 5 (trang 23, SGK Ngữ văn 7 tập 2)
Ước mơ của người con gợi cho người cha nhớ đến điều gì? Em hãy đóng vai người
cha, diễn tả lại những cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật này trước lời đề nghị của người con. Hướng dẫn trả lời
- Ước mơ của người con gợi cho người cha nhớ đến những ước mơ của mình khi
còn nhỏ. Người cha cũng từng khao khát được đi xa, đến những vùng đất mới để
tìm hiểu những điều mới lạ.
- Đóng vai người cha diễn tả lại những cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật này trước lời
đề nghị của người con:
Tôi vô cùng hạnh phúc và như trẻ lại khi tìm lại mình, tìm lại được những khát vọng
thuở trước trong tiếng ước mơ của con. Những khát vọng của con cũng là những
khát vọng của tôi ngày thơ ấu. Gặp lại những khát vọng ấy nơi con, lòng tôi nhen
nhóm lên bao hi vọng. Hi vọng con sẽ mang khát vọng của con và cả của tôi đi xa
hơn nữa trong cuộc đời. Những điều tôi chưa làm được từ nay sẽ được gửi gắm nơi con.
Câu 6 (trang 23, SGK Ngữ văn 7 tập 2)
Em thích nhất khổ thơ hay hình ảnh nào trong bài thơ? Vì sao? Hướng dẫn trả lời
Trong bài thơ, em thích nhất khổ thơ thứ 1: Hình ảnh giàu sức gợi, vừa đối lập vừa
thể hiện sự khác biệt thế hệ.
+ Thiên nhiên: mặt trời rực rỡ, biển xanh => khoáng đạt, rực rỡ, long lanh, tràn đầy sức sống
+ Hai cha con: bóng cha lênh khênh, bóng con chắc nịch => Sự đối lập vừa thể hiện
sự khác biệt giữa hai thế hệ, đồng thời thấy được sự tiếp nối bởi cha có gầy và già
đi “lênh khênh” thì con mới ngày càng lớn khôn “chắc nịch”
-----------------------------------------------------------------------------------