Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 90 | Ngữ văn 8
Câu 1 (trang 90 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
Tìm thành phần gọi – đáp, thành phần cảm thán trong các câu dưới đây. Nêu ý
nghĩa của mỗi thành phần đó.
a. Ơ, bác vẽ cháu đấy ư? (Nguyễn Thành Long)
b. Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn (Ngô Tất Tố)
c. Thưa ông, chúng cháu ở Gia Lâm lên đấy ạ (Kim Lân)
d. Trời ơi, chỉ còn năm phút (Nguyễn Thành Long) Trả lời:
a. Thành phần cảm thán: Ơ => bộc lộ cảm xúc của người nói.
b. Thành phần gọi - đáp: Này => duy trì quan hệ giao tiếp.
c. Thành phần gọi - đáp: Thưa ông => duy trì quan hệ giao tiếp.
d. Thành phần cảm thán: Trời ơi => bộc lộ cảm xúc của người nói.
Câu 2 (trang 90 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
Tìm thành phần phụ chú trong những câu dưới đây. Dấu hiệu hình thức nào giúp em
nhận biết thành phần đó? Các thành phần phụ chú đó được dùng làm gì?
a. Trên nền im lặng bao la ấy nổi bật lên một âm thanh văng vẳng mơ hồ nhưng êm
dịu như một tiếng hát xa – tiếng suối… (Lê Trí Viễn)
b. Câu thơ vang lên những hai thứ tiếng: tiếng suối và tiếng hát (Lê Trí Viễn)
c. Vậy là không cần hành động, không cần biến cố (hai yếu tố này bị giảm thiểu đến
mức tối đa), tác giả để cho tính cách nhân vật thể hiện qua hai cuộc trò chuyện, nhờ
vào đó để triển khai tâm tưởng bề sâu của nhân vật (Văn Giá) Trả lời:
a. Thành phần phụ chú: tiếng suối. Xác định được do trước nó có dấu "-". Thành
phần phụ chú được dùng để giải thích hoặc nêu ý kiến bình luận đối với sự vật, sự
việc được nói đến trong câu.
b. Thành phần phụ chú: tiếng suối và tiếng hát. Xác định được do được đánh dấu
bằng dấu hai chấm. Thành phần phụ chú được dùng để giải thích hoặc nêu ý kiến
bình luận đối với sự vật, sự việc được nói đến trong câu.
c. Thành phần phụ chú: hai yếu tố này đã bị thiểu giảm tới mức tối đa. Xác định
được do được đánh dấu bằng dấu ngoặc đơn. Thành phần phụ chú được dùng để
giải thích hoặc nêu ý kiến bình luận đối với sự vật, sự việc được nói đến trong câu.
Câu 3 (trang 90 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
Tìm thành phần chuyển tiếp, thành phần tình thái trong những câu dưới đây. Chỉ ra
ý nghĩa, tác dụng của mỗi thành phần đó.
a. May ra có lẽ mợ không mắng đâu (Thạch Lam)
b. Vậy biến đổi khí hậu liên quan thế nào đến nước biển dâng? Trước hết, do nhiệt
độ tăng cao, các khối băng, tuyết từ Bắc Cực, Nam Cực và các đỉnh núi cao tan ra,
chảy ra biển. […] Thứ đến, nước dâng do hiện tượng dãn nở nhiệt của nước biển. (Lưu Quang Hưng)
c. Người nhà lí trưởng hình như không dám hành hạ một người ốm nặng, sợ hoặc
xảy ra sự gì, hắn cứ lòng ngóng ngơ ngác, muốn nói mà không dám nói. (Ngô Tất Tố)
d. Sơn biết lũ trẻ con các gia đình ấy chắc bây giờ đương đợi mình ở cuối chợ để
đánh khăng, đánh đáo (Thạch Lam)
e. Trong tầm quan sát của Trần Tế Xương, tất cả mọi vấn đề liên quan đến thi cử
đều bị “biến dạng” trong mối quan hệ giữa danh và thực, tài và lực, giữa cái cũ lạc
hậu nhưng chưa tiêu tan và cái mới vẫn chưa thắng thế. Nói cách khác, thơ Trần Tế
Xương đã hoán cải ngay cả những bi kịch thi cử và thất vọng cá nhân thành một
chuỗi cười dài (Nguyễn Hữu Sơn) Trả lời:
a. Thành phần tình thái: may ra, có lẽ. Thành phần tình thái được dùng để biểu thị
cách nhìn nhận, đánh giá của người nói (người viết) đối với sự việc được nói đến trong câu.
b. Tìm thành phần chuyển tiếp: Trước hết, thứ đến. Thành phần chuyển tiếp được
dùng để nêu lên một ý chuyển tiếp giữa câu chứa nó với một câu, một đoạn đứng trước hoặc sau đó.
c. Thành phần tình thái: hình như. Thành phần tình thái được dùng để biểu thị cách
nhìn nhận, đánh giá của người nói (người viết) đối với sự việc được nói đến trong câu.
d. Tìm thành phần chuyển tiếp: chắc. Thành phần tình thái được dùng để biểu thị
cách nhìn nhận, đánh giá của người nói (người viết) đối với sự việc được nói đến trong câu.
e. Tìm thành phần chuyển tiếp: Nói cách khác. Thành phần chuyển tiếp được dùng
để nêu lên một ý chuyển tiếp giữa câu chứa nó với một câu, một đoạn đứng trước hoặc sau đó.
Câu 4 (trang 91 sgk Ngữ Văn lớp 8 Tập 2):
Viết một đoạn văn (khoảng 6 - 8 dòng) trình bày suy nghĩ của em về một tác phẩm
văn học đã học hoặc đã đọc, trong đó có sử dụng ít nhất một thành phần tình thái và
một thành phần phụ chú. Chỉ ra thành phần tình thái và thành phần phụ chú được
sử dụng trong đoạn văn đã viết. Trả lời:
Truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa (Thạch Lam) là truyện ngắn mà em yêu thích nhất vì
truyện đã đề cập đến và nêu cao tình thương giữa người với người. Sơn và Lan là
những đứa trẻ lương thiện, khi nhìn thấy Hiên co ro trong manh áo rách, hai chị em
đã muốn tự ý đem áo cho Hiên mặc. Về sau, mẹ Hiên đem trả áo. Dẫu vậy, mẹ Sơn
vẫn cho mẹ Hiên mượn ít tiền để may áo cho con. Sơn và Lan tưởng như sẽ bị mẹ
mắng, nhưng may sao, người mẹ chỉ nhắc nhở nhẹ nhàng và vẫn vô cùng yêu
thương các con mình vì chúng đã có lòng nhân hậu. Chú thích:
- Thành phần tình thái: may sao
- Thành phần phụ chú: (Thạch Lam)
-----------------------------------------------------------------------------------