Soạn bài Trình bày báo cáo kết quả nghiên cứu về một vấn đề - Cánh diều 10

Soạn văn 10: Uy-lít-xơ trở về
Soạn bài Uy-lít-xơ trở về chi tiết I. Tác giả
Cho đến nay, vẫn chưa biết đích xác Hô-me-rơ là ai. Có rất nhiều truyền thuyết
kể về nhà thơ mù này. Phổ biến hơn cả là câu chuyện kể ông là con một gia
đình nghèo và được sinh ra bên dòng sông Mê-lét vào khoảng thế kỉ IX - VII
trước Công nguyên. Ông mang tên Mê-lê-xi-gien (nghĩa là con của dòng sông Mê-lét) II. Tác phẩm 1. Xuất xứ
- Đoạn trích “Uy-lít-xơ” trở về thuộc khúc ca thứ XXIII của sử thi Ô-đi-xê.
- Ô-đi-xê gồm 12110 câu thơ, chia thành 24 khúc ca. Câu chuyện kể về cuộc
hành trình trở về quê hương của Uy-lít-xơ sau chiến thắng thành Tơ-roa.
- Tác phẩm là bức tranh hoành tráng, hào hùng của người Hy Lạp trong công
cuộc chinh phục thiên nhiên và di dân mở đất. 2. Tóm tắt
Sau khi hạ được thành Tơ-roa, Uy-lít-xơ trở về quê hương. Chàng trải qua nhiều
khó khăn, được sự giúp đỡ của thần linh để trở về nhà. Chàng giả dạng người
hành khất nên Pê-nê-lốp - vợ chàng, không nhận ra. Để trả lời sự thúc ép của
bọn cầu hôn, Pê-nê-lốp thách ai giương được chiếc cung của Uy-lít-xơ và bắn
một phát xuyên qua mười hai chiếc vòng rìu thì sẽ lấy người đó. Tất cả bọn cầu
hôn đều thất bại, Uy-lít-xơ xin được bắn và chàng đã thắng. Nhân cơ hội đó, cha
con chàng trừng trị bọn cầu hôn cùng những gia nhân phản bội. Nhũ mẫu Ơ-ri-
clê báo cho Pê-nê-lốp biết Uy-lít-xơ đã trở về nhưng nàng tỏ ra ngờ vực, tìm
cách thử thách Uy-lít-xơ và gia đình đoàn tụ. 3. Bố cục Gồm 3 phần:
• Phần 1. Từ đầu đến “con cũng không phải là người kém gan dạ”: Cuộc
trò chuyện của Pê-nê-lốp với Ơ-ri-clê và Tê-lê-mác.
• Phần 2. Còn lại: Cuộc đấu trí của Uy-lít-xơ và Pê-nê-lốp, gia đình đoàn tụ.
III. Đọc - hiểu văn bản
1. Nhân vật Pê-nê-lốp
* Khi nhận được tin Uy-lít-xơ đã trở về:
- Pê-nê-lốp không tin Uy-lít-xơ đã trở về, cương quyết bác bỏ ý kiến của nhũ
mẫu và khẳng định đó là một vị thần đã ra tay giúp đỡ còn chồng nàng đã chết rồi.
- Nhũ mẫu trách Pê-nê-lốp không tin, đưa ra dẫn chứng để chứng minh “cái sẹo
do răng nanh trắng của một con lợn lòi húc ngày xưa để lại”, đem tính mạng của
mình để thề. Nhưng Pê-lê-lốp vẫn không tin và nàng quyết định xuống đến tận nơi để quan sát. * Khi gặp Uy-lít-xơ:
- Nàng phân vân, không biết nên đứng xa hỏi chuyện hay nên lại gần ôm lấy
đầu, cầm lấy tay mà hôn.
- Lòng sửng sốt, khi đăm đăm âu yếm nhìn chồng, khi lại không nhận ra chồng
dưới bộ quần áo rách mướp.
=> Dù trong lòng cực kỳ xúc động nhưng vẫn tỏ ra thận trọng.
- Tê-lê-mác lên tiếng trách móc: “Mẹ ơi mẹ thật tàn nhẫn và lòng mẹ độc ác quá chừng”.
- Nàng thận trọng nói với con trai: “Con ạ lòng mẹ kinh ngạc quá chừng… vì
cha mẹ có những dấu hiệu riêng chỉ có hai người biết với nhau mà người ngoài không biết”
- Nàng thử thách Uy-lít-xơ bằng bí mật về chiếc giường mà chỉ có hai người
mới biết, và Uy-lít-xơ đã vượt qua thử thách.
- Pê-nê-lốp nhận ra chồng: Nàng bủn rủn chân tay, chạy lại, nước mắt chan hòa,
ôm, hôn chồng, nói trong nước mắt và giải thích cho Uy-lít-xơ hiểu.
=> Pê-lê-lốp tiêu biểu cho hình ảnh người phụ nữ Hy Lạp, thông minh, giàu
nghị lực, thận trọng, khôn ngoan, chung thủy.
2. Nhân vật Uy-lít-xơ
- Trước thái độ nghi ngờ của vợ:
• Nhắc nhở Tê-lê-mác cảnh giác với người nhà của bọn cầu hôn.
• Trách móc Pê-nê-lốp về việc nàng vẫn giữ nguyên thái độ nghi ngờ “Hẳn
là các thần trên núi Ô-lem-pơ đã ban cho nàng một trái tim sắt đá...”.
• Khéo léo vượt qua thử thách của Pê-nê-lốp về bí mật của chiếc giường.
- Khi đã nhận ra nhau “Uy-lít-xơ đã “ôm lấy vợ, khóc dầm dề”: Cảm động vì
tấm lòng cao đẹp của Pê-nê-lốp và đón nhận niềm hạnh phúc sau nhiều năm xa
cách, thổ lộ tình cảm không chút giấu giếm.
=> Uy-lít-xơ là biểu hiện đẹp đẽ của trí thông minh, nghị lực, dũng cảm, nhạy
bén trong mọi hành động, đặc biệt là tình cảm thủy chung với gia đình, quê hương. IV. Tổng kết
• Nội dung: Qua cách vợ chồng đoàn tụ sau hai mươi năm xa cách, tác giả
đã khắc họa vẻ đẹp tâm hồn và trí tuệ của Uy-lít-xơ và Pê-nê-lốp.
• Nghệ thuật: nghệ thuật kể chuyện, chi tiết đặc sắc…
Soạn bài Uy-lít-xơ trở về ngắn gọn
I. Trả lời câu hỏi
Câu 1. Văn bản có thể chia thành mấy phần? Nội dung của mỗi phần là gì?
- Văn bản có thể chia thành 2 phần.
- Nội dung của mỗi phần:
• Phần 1. Từ đầu đến “con cũng không phải là người kém gan dạ”: Cuộc
trò chuyện của Pê-nê-lốp với Ơ-ri-clê và Tê-lê-mác.
• Phần 2. Còn lại: Cuộc đấu trí của Uy-lít-xơ và Pê-nê-lốp, gia đình đoàn tụ.
Câu 2. Tâm trạng của Uy-lít-xơ khi gặp lại vợ mình biểu hiện như thế nào?
Cách ứng xử của chàng bộc lộ phẩm chất gì?
- Uy-lít-xơ đóng vai người hành khất, cùng cậu con trai đánh bại bọn cầu hôn và những kẻ phản bội.
- Uy-lít-xơ vẫn tỏ ra nhẫn nại, sáng suốt: “Tê-lê-mác con! Đừng làm rầy mẹ, mẹ
còn muốn thử thách cha ở tại nhà này… cha khuyên con nên suy nghĩ”.
- Trách móc Pê-nê-lốp về việc nàng vẫn giữ nguyên thái độ nghi ngờ “Hẳn là
các thần trên núi Ô-lem-pơ đã ban cho nàng một trái tim sắt đá...”. Nhưng sau
đó vẫn khéo léo vượt qua thử thách của Pê-nê-lốp về bí mật của chiếc giường.
- Khi vợ nhận ra mình, Uy-lít-xơ cảm động: “Nàng nói vậy, khiến Uy-lít-xơ
càng thêm muốn khóc. Người ôm lấy người vợ xiết bao thân yêu, người bạn đời
chung thủy của mình mà khóc dầm dề”.
=> Cách ứng xử cho thấy phẩm chất cao đẹp và trí tuệ của Uy-lít-xơ.
Câu 3. Vì sao Pê-nê-lốp lại “rất đỗi phân vân”? Việc chọn cách thử “bí mật của
chiếc giường” cho thấy vẻ đẹp gì về trí tuệ và tâm hồn nàng?
- Pê-nê-lốp rất đỗi phân vân vì nàng “luôn lo sợ có người đến đây, dùng lời
đường mật để đánh lừa. Vì đời chàng thiếu gì người xảo quyệt, chỉ làm điều tai ác…’’
- Việc chọn cách thử “bí mật của chiếc giường” cho thấy Pê-nê-lốp là người trí
tuệ, thông minh và tỉnh táo. Không chỉ vậy đó còn là phẩm chất kiên trinh của
Pê-nê-lốp. Nàng đã rất khôn ngoan khi thử thách bằng bí mật chỉ hai vợ chồng mới biết.
Câu 4. Cách kể chuyện của Hô-me-rơ qua đoạn trích tạo ra hiệu quả gì? Biện
pháp nghệ thuật nào thường được sử dụng để khắc hoa phẩm chất nhân vật?
Biện pháp nào được sử dụng ở khổ cuối của đoạn trích?
Các kể chuyện của Hô-me-rơ qua đoạn trích tạo sự bất ngờ và xúc động.
- Biện pháp nghệ thuật thường được sử dụng trong đoạn trích là tương phản, tạo
kịch tính, gây bất ngờ...
- Trong đoạn cuối, biện pháp nghệ thuật được sử dụng thành công là so sánh:
Hình ảnh “mặt đất” và “người đi biển” nói lên tâm trạng khao khát đến tuyệt
vọng, nhưng cũng mừng vui khôn xiết của nàng Pê-nê-lốp khi gặp lại người
chồng yêu dấu sau hai mươi năm vì chiến tranh và lưu lạc. II. Luyện tập
Nhập vai Uy-lít-xơ, anh (chị) hãy kể lại cảnh nhận mặt ấy. Gợi ý:
Sau khi cùng với con trai Tê-lê-mác đánh bại bọn cầu hôn và trừng phạt lũ đầy
tờ vong ân, ta mong đợi thời khắc gặp lại Pê-nê-lốp. Thế nhưng khi gặp lại, lặng
thinh không nói. Bỗng Tê-lê-mác cất tiếng trách móc mẹ. Ta chờ đượi phản ứng
của nàng. Pê-nê-lốp vẫn bình tĩnh khẳng định với con trai nếu ta đúng là chồng
nàng thật thì hẳn sẽ có những dấu hiệu riêng để nhận ra nhau. Ta liền nhắc nhở
Tê- lê-mác hãy đề phòng sự trả thù của bọn cầu hôn, rồi đi tắm rửa.
Xong xuôi, ta trở về chỗ cũ ngồi đối diện với Pê-nê-lốp trên chiếc ghế. Ta trách
Pê-nê-lốp rằng trái tim nàng quá sắt đá, rồi nhờ nhũ mẫu kê cho một chiếc
giường để ngủ một mình. Khi ấy, Pê-nê-lốp liền nói: “Già hãy khiêng chiếc
giường chắc chắn ra khỏi gian phòng vách tường kiên cố do chính tay Uy-lít-xơ
đã kê nó ngày xưa”. Nghe Pê-nê-lốp nói vậy, ta bỗng giật nảy mình bởi nghĩ
đến bí mật của chiếc giường. Ta liền nói lại với Pê-nê-lốp bí mật về chiếc
giường do chính tay ta làm. Nói xong, ta thấy Pê-nê-lốp chạy đến, nước mắt
chan hòa, ôm lấy cổ ta. Lúc này, ta nhận ra được đây chính là thử thách của vợ
mình. Ta ôm chặt lấy nàng, càng thêm muốn khóc người vợ xiết bao thân yêu,
người bạn đời thuỷ chung sau bao nhiêu năm xa cách.