Soạn bài Và tôi vẫn muốn mẹ | Ngữ văn 11 Kết nối tri thức

Trước khi đọc
Câu hỏi 1. Hãy chia sẻ câu chuyện cảm động nói về tình cảm của mẹ con
mà bạn từng biết qua các tác phẩm nghệ thuật (văn học, sân khấu, điện ảnh,...) Bài làm
Câu chuyện Hãy chăm sóc mẹ kể về một người mẹ đi lạc đường và những
người con mang theo dòng ký ức về mẹ trên con đường đi tìm người mẹ
ấy."Khi cô con gái soạn tin nội dung để đăng bài tìm mẹ sau một tuần mẹ
mất tích. Cô viết ngày sinh của mẹ là ngày 24 tháng 7 năm 1938 bố cô nói
rằng mẹ sinh năm 1936 mặc dù trên các giấy tờ ghi là 1938 nhưng thật ra
mẹ sinh năm 1936. Đây là lần đầu tiên cô biết điều này, bố cô bảo ngày
xưa tất cả mọi người đều làm như thế, có rất nhiều đứa trẻ sinh ra chưa
đầy năm đã chết. Chính vì vậy khi một đứa bé được sinh ra bố mẹ sẽ nuôi
con mình vài ba năm rồi mới làm giấy khai sinh. Cô sửa số 38 thành 36
nhưng anh trai lại bảo phải ghi năm sinh 1938 như trên đúng giấy tờ. Cô
thầm nghĩ không biết có cần phải ghi chính xác đến thế không khi đây chỉ
là tự soạn tờ rơi chứ không phải là khai báo với cơ qua chức năng. Nhưng
cô cũng sửa số 36 thành 38. Cô cũng tự hỏi ngay cả ngày sinh của mẹ
không biết có phải là ngày 24 tháng 7 không...." Đọc xong cuốn sách này
bạn sẽ nhận ra cha mẹ đã hy sinh cho chúng ta nhiều như thế nào. Và ta
đã ỷ lại tình thương đó, quên mất là cha mẹ cũng cần chúng ta được quan
tâm. Khi mà người mẹ mất tích, những đứa con chợt nhận thấy sự hiện
hữu của mẹ là vô cùng quan trọng đói với cuộc sống của mình. Và họ đã
tự trách bản thân mình, ân hận vì sự vô tâm của mình. Và ngay cả chồng
bà bấy lâu cũng đã vô tình đứng ngoài cuộc sống bà, rồi ông cũng đau khổ
trách móc bản thân khi sự vệc xảy ra... Sẽ không phí thời gian để đọc đến
trang cuối cùng. Câu chuyện phản ánh xã hội Hàn Quốc hàng chục năm
về trước nhưng lại chính là không ít câu chuyện đúng với xã hội Việt Nam
hiện tại. Đừng để trang sách còn gấp lại dở dang vì những trang cuối cùng
mới thực sự cảm động nhất. Đây là cuốn sách văn học hay về cha mẹ mà bạn nên đọc qua.
Câu hỏi 2. Qua thực tế cuộc sống xung quanh, bạn biết được gì về những
hậu quả mà chiến tranh gây ra đối với đời sống con người? Bài làm
Khi một cuộc chiến tranh xảy ra, ắt hẳn sẽ để lại nhiều hậu quả nặng nề
cho bản thân những nước tham chiến cũng như toàn nhân loại trên nhiều
phương diện. Nhưng có lẽ hậu quả nặng nề nhất phải kể đến là về con
người. Hàng nghìn người đã ngã xuống vì chiến tranh. Họ có thể là những
người lính trực tiếp tham gia chiến tranh. Họ cũng có thể chỉ là những
người dân vô tội vì chiến tranh mà mất đi mạng sống của mình. Nhưng họ
có một điểm chung, đều là những con người vô danh, không tên không
tuổi. Có những người may mắn sống sót sau khi cuộc chiến kết thúc nhưng
trở lại cuộc sống bình thường họ lại mang trong mình hai nỗi đau. Một
nỗi đau về thể xác, đó là các thương binh, các bệnh nhân chất độc màu da
cam… Một nỗi đau về tinh thần, đó là những dư chấn của cuộc chiến,
những ám ảnh về chết chóc bom đạn, nỗi đau khi mất đi người thân, gia đình bị ly tán…
Không chỉ để lại hậu quả về con người, chiến tranh còn có sức tàn phá
ghê gớm đối với môi trường thiên nhiên. Ô trường bị ô nhiễm nghiêm
trọng bởi những chất thải hóa học dùng để chế tạo bom mìn, các chất độc
hóa học giải xuống mặt đất không chỉ gây hại cho con người mà còn phá
hủy những cánh rừng, động vật tự nhiên mất đi môi trường sống. Những
dòng sông bị ô nhiễm nghiêm trọng, những cánh đồng khô hạn không
được trồng trọt tưới tiêu bởi người nông dân. Không chỉ vậy, chiến tranh
còn phá hủy vô số những công trình xây dựng vĩ đại của nhân loại. Một
cuộc chiến xảy ra khiến cho nền kinh tế của các bên tham chiến đổ dồn
vào cuộc chiến ấy. Khi cuộc chiến tranh kết thúc, dù giành chiến thắng
hay thua cuộc, các nước tham chiến đều phải đối mặt với nguy cơ khủng
hoảng kinh tế nghiêm trọng. Một ví dụ điển hình như sau cuộc đại chiến
thế giới, các nước đứng đầu về kinh tế như Anh, Pháp, Mỹ đều rơi vào
các cuộc khủng hoảng kinh tế. Kinh tế không phát triển khiến cho người
dân đói khổ, trình độ dân trí thấp và đất nước trở nên nghèo nàn lạc hậu.
Các cuộc chiến tranh xảy ra khiến cho mối quan hệ quốc tế trở nên căng
thẳng hơn, việc hợp tác giữa các quốc gia cũng trở nên khó khăn đe dọa
nghiêm trọng đến sự phát triển của nhân loại. Đọc văn bản
Câu hỏi 1. Thời điểm và những sự kiện ban đầu xảy ra được lưu giữ trong kí ức của nhân vật. Bài làm
Thời điểm: học xong lớp một vào tháng Năm năm 41 và bố mẹ tiễn tôi đi
trại hè đội viên Gô-rô-đi-sa (Gorodisha) gần Min-xcơ (Minsk).
Sự kiện: mới bơi được một lần, hai ngày sau chiến tranh, đưa lên tàu và
chở đi, máy bay Đức bay trên đầu còn chúng tôi hò reo.
Câu hỏi 2. Những hình ảnh mà nhân vật chứng kiến trên đường đi trại hè đội viên. Bài làm
Đó là những chiếc máy bay lạ, cảnh chết chóc.
Câu hỏi 3. Hoàn cảnh của chuyến đi có gì khác thường? Bài làm
Bị quân đội Đức chiêm mất thành phố và mọi người phải đến Mô-đô-vi- a (Mordovia).
Câu hỏi 4. Ấn tượng về nạn đói và chuyện ăn uống của con người trong đói khát. Bài làm
Không chỉ trại mồ côi đói, mà những người xung quanh chúng tôi cũng
đói bởi mọi thứ đều chuyển ra tiền tuyến.
Có con ngựa Mai-ca (Maika) già và rất dịu dàng nhưng bị giết; hai con mèo đói nữa.
Câu hỏi 5. Trạng thái tinh thần của những đứa trẻ khi thiếu vắng mẹ Bài làm
Những đứa trẻ òa khóc, gào khóc không nguôi.
Câu hỏi 6. Kết quả chờ đợi ba mẹ và niềm khát khao cháy bỏng của nhân vật. Bài làm
Nhưng họ đã mất tích đâu đó trong một trận bom, sau này những người
láng giềng kể lại, cả hai đã lao đi tìm tôi. Khi tôi đã 51 tuổi và tôi vẫn
muốn khao khát muốn gặp lại mẹ. Sau khi đọc
Câu hỏi 1. Hãy tóm lược nội dung được kể lại trong văn bản và cho biết
những điểm nhấn quan trọng của câu chuyện. Bài làm
“Những nhân chứng cuối cùng” là cuốn sách tập hợp của 101 lời kể sống
động, chân thực và tinh khiết nhất đến từ những đứa bé sống ở Belarus,
Ukraine, Do Thái, Tatar, Latysh, Digan, Kazak,… – những đứa trẻ đã phải
trải qua nỗi kinh hoàng của chiến tranh trong những tháng năm thơ ấu của
mình, những đứa trẻ thời chiến. “Những nhân chứng cuối cùng” được viết
năm 1985. Cuộc chiến tranh chống phát xít Đức cướp mất hàng chục triệu
con người Liên Xô đã khiến nhiều ngôi làng Xô viết sau chiến tranh không
còn bóng dáng đàn ông và tại những ngôi nhà góa bụa đó, Svetlana thường
nghe được hai câu chuyện: Một của người mẹ và một của đứa con.
Câu hỏi 2. Chỉ ra những yếu tố tạo nên tính xác thực của các sự kiện được
nhân vật kể lại cũng như trạng thái tâm lí của nhân vật trước các sự kiện đó. Bài làm
Nhân vật tôi tự kể câu chuyện của mình, tự nhớ lại những ký ức tuổi thơ
mà mình đã trải qua để thấy được cái hiện thực của chiến tranh và những
giá trị của tình cảm gia đình. Nét đẹp đầu tiên của nhân vật tôi lúc bé đó
chính là một đứa trẻ hồn nhiên, kiên cường. Nhân vật tôi reo hò khi lần
đầu tiên thấy máy bay, chỉ biết ngồi lên xe đi và nghĩ mình đang được đi
trại hè. Những đứa trẻ ngây thơ được chuẩn bị cho rất nhiều bánh kẹo, sẵn
sàng sẻ chia số bánh kẹo đó cho những người lính bị thương. Chúng không
biết rằng mai sau đây chúng sẽ không còn cái gì để ăn. Khi đói khát ngày
một nhiều, cuộc sống của những đứa trẻ càng khổ cực hơn khi phải ăn cả
cỏ, vỏ cây. Nét tính cách thứ hai cũng là nét tính cách khiến người đọc ấn
tượng nhất đối với nhân vật tôi. Nhân vật tôi có tình cảm sâu sắc với ba
mẹ của mình, đó có lẽ là thứ tình cảm giúp nhân vật tôi vượt qua sự khốc
liệt của chiến tranh. Lúc nào cũng muốn được tìm lại mẹ, không ngại khó khăn khổ cực.
Câu hỏi 3. Phân tích một số chi tiết, hình ảnh tạo nên bức tranh cuộc sống
đặc biệt được tái hiện trong văn bản. Chi tiết, hình ảnh nào đã thực sự gây
ấn tượng mạnh với bạn? Vì sao? Bài làm
* Cuộc sống nghèo đói, khổ cực
- không có chỗ nằm ngủ, chúng tôi đành chợp mắt trên rơm rạ…
- rồi nạn đói bắt đầu
- … người ta gọi đi ăn trưa, nhưng chẳng có gì để ăn.
- người ta giết Mai-ca. Và cho chúng tôi nước cùng một mẩu thịt rất nhỏ…
- …có thể ăn cả xô xúp, bởi trong xúp chẳng có gì.
- chúng tôi ăn hết tất cả chồi mầm, chúng tôi tước cả lớp vỏ non…
→ Đó là tình cảnh của cuộc sống di tản bởi chiến tranh. Ở đó, những đứa
trẻ đáng ra phải nhận được tình yêu thương lại phải chịu cảnh nay đây,
mai đó, không có đủ thức ăn để ăn mà chỉ gắng gượng để sống sót bằng
cách ăn mọi thứ mà chúng có.
* Cuộc sống thiếu vắng tình thương của mẹ
- Những đứa trẻ nhỏ, chúng tôi có khoảng bốn mươi đứa… chúng tôi khóc rền. Gọi ba gọi mẹ.
- Cô bảo mẫu và giáo viên cố không nhắc đến từ “mẹ”…
- … ai đó bất ngờ nhắc đến mẹ, lập tức tất cả khóc òa
→ Đó là tiếng khóc của những đứa trẻ đáng thương, chúng còn quá nhỏ
để xa mẹ. Chúng ngày đêm mong ngóng ngày được gặp lại ba mẹ của mình trong vô vọng.
Câu hỏi 4. Toàn bộ câu chuyện được kể bởi một người vì chiến tranh mà
đã phải nếm trải những ngày tháng đau thương ở tuổi ấu thơ, tác giả chỉ
là người ghi lại. Vậy trong việc tạo lập văn bản này, tác giả đóng vai trò
gì? Phân tích thái độ của tác giả khi ghi lại các sự kiện mà nhân chứng kể lại. Bài làm
Những kí ức về chiến tranh được lưu giữ qua ký ức của những đứa trẻ vừa
chân thực, nhưng cũng đầy khốc liệt. Dưới cái nhìn của nhân vật tôi đó là
bức tranh nhiều màu sắc có chút ngây ngô của trẻ con, có cả tình yêu
thương sâu sắc dành cho gia đình. Việc tạo lập văn bản này, tác giả đóng
vai trò làm người kể chuyện. Những câu chuyện mà nhân vật tôi kể, không
có những khung cảnh gia đình áp, ở đó toàn sự chia ly xa cách. Nhưng ta
vẫn có thể cảm nhận được sự yêu thương của nhân vật tôi dành cho cha
mẹ, cũng như của cha mẹ dành cho nhân vật tôi. Thứ tình cảm đó khắc
sâu vào tâm trí của tác giả theo nhân vật tận đến sau này. Đó là thứ tình
cảm khát khao dai dẳng đi theo suốt những năm tháng trưởng thành của
nhân vật tôi. Tựa đề câu chuyện là “Và tôi vẫn muốn mẹ…” cho thấy thứ
tình cảm mãnh liệt tình mẫu tử. Khi nhân vật tôi chỉ là một đứa trẻ, tình
yêu lớn nhất là dành cho gia đình của mình. Dù có đói khát thì chúng vẫn
không khóc lóc mà chỉ khóc khi nhớ đến mẹ của mình. Tận khi lớn lên thì
thứ tình cảm đó vẫn không mất đi. Dù có không còn chiến tranh, cuộc
sống đủ đầy thì thứ tình cảm đó vẫn ăn sâu nảy mầm trong tâm trí của nhân vật tôi.
Câu hỏi 5. Theo bạn, những yếu tố nào có khả năng tạo nên sức lay động
của văn bản đối với người đọc? Thông điệp mà bạn nhận được từ văn bản
"Và tôi vẫn muốn mẹ..." là gì? Bài làm
Các chi tiết: Những đứa trẻ lần đầu nhìn thấy máy bay, không hề biết
những nguy hiểm đang cận kề. Tận khi tất cả khung cảnh xung quanh
những đứa trẻ mất, thì chúng mới biết cái khốc liệt và thê thảm của những
thứ này. Chúng phải trải qua một mình mà không được ở bên cạnh bố mẹ.
Những đứa trẻ gặp những ngày lính bị thương và sẵn sàng cho đi tất cả
những gì chúng có. Trong con mắt của những đứa trẻ ngây thơ này, thì đó
như là những người cha của mình vì cha của những đứa trẻ này cũng đang
phục vụ cho quân đội. Vì quân Đức đang chiếm đóng và tàn phá nặng nề,
những đứa trẻ sẽ được đến những nơi mà không có chiến tranh. Nhưng
đến nơi không có chiến tranh thì cuộc sống của những đứa trẻ vẫn không
thể có một cuộc sống đủ đầy. Không có chỗ ăn, chỗ ngủ mà phải chợp mắt
trên những đống rơm rạ. Chúng thiếu thốn đồ ăn đến mức mà những người
bảo mẫu ở đấy phải giết cả con vật đang chở nước để ăn. Thiếu đồ ăn ngày
một nhiều đến mức những đứa trẻ phải ăn cả vỏ cây và những chồi non,
nếu như chúng không muốn chết đói. Thiếu đồ ăn không phải là điều tồi
tệ nhất với những đứa trẻ mà là việc chúng phải xa gia đình của mình.
Những đứa trẻ nhớ bố mẹ đến mức đêm nào cũng khóc, khiến cho những
người giáo viên không dám nhắc đến mẹ trước mặt bọn chúng. Khi ngày
càng nhớ mẹ, nhân vật tôi đã trốn đi để tìm mẹ.
Thông điệp: Chiến tranh đã khiến những gia đình phải xa cách, sinh ly tử
biệt. Chiến tranh là thứ tàn phá nhân loại.
Kết nối Đọc - Viết
Đề bài: Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích ý nghĩa hai câu cuối
trong văn bản: "Tôi đã năm mươi mốt tuổi, tôi có hai con. Và tôi vẫn còn muốn mẹ". Bài làm
Chiến tranh đã dần tước đi tất cả. Chiến tranh cũng đã khiến cho những
đứa trẻ vỡ mộng một cách tàn nhẫn, khi chúng đau đớn nhận ra rằng trò
chơi giả trận chẳng hề giống như những gì chúng vẫn luôn nghĩ đến. Chiến
tranh cũng đã tác động sâu sắc đến nhận thức của những đứa trẻ, khiến
cho chúng như “đã già đi”, không còn giữ được sự ngây thơ, hồn nhiên,
mà nhìn cuộc đời bằng sự tiêu cực, trực diện với những chiều kích tăm tối
của nó. Chỉ trong hai câu văn ngắn thế này, mà nỗi đau đằng đẵng suốt
năm tháng gắn liền với khát vọng yêu thương tận cùng trái tim vang lên
đầy day dứt: “Tôi đã năm mươi mốt tuổi, tôi có hai con. Và tôi vẫn còn
muốn mẹ.” (Lời của một người đã mất mẹ trong cuộc chiến). Hai câu thơ
cho thấy niềm khao khát của một đứa trẻ đã mất mẹ trong thời chiến thật
ám ảnh, day dứt biết bao!
Phần tham khảo mở rộng
Câu 1. Em hãy nêu giá trị nội dung, nghệ thuật của bài "Và tôi vẫn muốn
mẹ" (Trích Những nhân chứng cuối cùng - Solo cho giọng trẻ em). Bài làm 1. Giá trị nội dung
Tác phẩm “Và tôi vẫn muốn mẹ…” của A-lếch-xi-ê-vích cho chúng ta
thấy được một bức tranh hiện thực về chiến tranh khốc liệt, nhưng ở đó
vẫn có những đứa trẻ hồn nhiên, ngây thơ, mang trong mình những tình
cảm thiêng liêng. Từ đó, ta càng trân trọng cuộc sống hòa bình hiện nay
và càng yêu thương gia đình hơn. 2. Giá trị nghệ thuật
- Truyện kí một thể loại mang đậm dấu ấn về khắc họa nhân vật
- Ngôn ngữ giàu sức biểu cảm
- Câu từ dễ hiểu và hợp lí
Câu 2. Em hãy nêu nội dung chính của văn bản "Và tôi vẫn muốn mẹ"
(Trích Những nhân chứng cuối cùng - Solo cho giọng trẻ em). Bài làm
Tác phẩm “Và tôi vẫn muốn mẹ…” của A-lếch-xi-ê-vích khắc họa một
bức tranh chiến tranh khốc liệt, nhưng ở đó vẫn có những đứa trẻ như nhân
tôi hồn nhiên, ngây thơ nhưng mang những tình cảm thiêng liêng và tình
cảm đầy sâu nặng của người mẹ. Từ đó giúp con người biết trân trọng
cuộc sống hòa bình và càng yêu thương gia đình hơn.
Câu 3. Nêu tác giả, tác phẩm, bố cục của văn bản "Và tôi vẫn muốn mẹ"
(Trích Những nhân chứng cuối cùng - Solo cho giọng trẻ em)
Câu 4. Phân tích tác phẩm "Và tôi vẫn muốn mẹ" (Trích Những nhân
chứng cuối cùng - Solo cho giọng trẻ em).
-------------------------------------