lOMoARcPSD|44744371 lOMoARcPSD|44744371
Trung tâm Nghiên cứu – Tư vấn CTXH & PTCĐ
Dự án “NângTrungcaotâmnăngNghiênlựcchocứuNhân-Tưviênvấn XãCTXHhội&CơPTCĐsởở TP.HCM”
Dự án “Nâng cao năng lực cho Nhân viên Xã hội Cơ sở ở TP.HCM” NĂNG ĐỘNG NHÓM KỸ NĂNG BIỆN HỘ
Chân thành cảm ơn Tổ chức Dịch vụ Gia đình và Cộng đồng
Quốc tế (CFSI) đã hỗ trợ Dự án “Nâng cao năng lực cho
NVXH cơ sở ở TP.HCM” ấn hành tập tài liệu này. lOMoARcPSD|44744371 [Type text] MỤC LỤC
MỤC LỤC....................................................................................................1
ĐỀ CƯƠNG............................................................................................................3
I.TÊN CHỦ ĐỀ: “KỸ NĂNG BIỆN HỘ”............................................................4
II.MÔ TẢ CHỦ ĐỀ............................................................................................4
III.MỤC TIÊU GIẢNG DẠY..............................................................................4
IV.THỜI GIAN GIẢNG DẠY: 2 ngày................................................................4
V.NỘI DUNG CHỦ ĐỀ.....................................................................................4
VI.PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY....................................................................5
VII.YÊU CẦU ĐỐI VỚI THAM DỰ VIÊN (TDV)..............................................5
VIII.TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................5
TÀI LIỆU PHÁT......................................................................................................6
Bài 1: GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ BIỆN HỘ...............................................7
Hiện nay, công tác biện hộ được thực hiện gần như hàng ngày và
tiến hành ở nhiều cấp độ, qui mô khác nhau, với sự nhận thức
cũng rất khác nhau, tuy nhiên công tác biện hộ chưa nhận được sự
quan tâm đúng với tầm quan trọng của nó trong công tác phát
triển, trong những họat động xã hội, điều này dẫn đến những kết
quả hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu của xã hội. Tài liệu cung
cấp những hiểu biết cơ bản về khái niệm biện hộ, các hình thức,
các nguyên tắc, quy trình biện hộ, đồng thời cũng trang bị một số
kỹ năng cần thiết để giúp nhân viên công tác xã hội (NVCTXH)
thực hiện biện hộ cho thân chủ một cách hiệu quả
.........................................
Từ biện hộ bắt nguồn từ tiếng La tinh, có nghĩa là "trao tiếng nói
cho". Ở Việt nam, khái niệm vận động, biện hộ có nội dung tương
tự nhau và người ta thường dùng chung 2 từ này để chỉ một hay
nhiều hoạt động được thực hiện nhằm thay đổi tình trạng hiện tại,
chưa tốt theo hướng có lợi cho đối tượng thiệt thòi, yếu thế. Trong
tài liệu này, từ biện hộ sẽ được sử dụng xuyên suốt qua các bài để tham dự viên dễ theo dõi
................................................................................
I.KHÁI NIỆM......................................................................................................
Biện hộ: Theo Hiệp hội Công tác xã hội (2000), biện hộ là hoạt
động thúc đẩy và bảo vệ quyền con người, nhằm đem lại công
bằng xã hội cho tất cả mọi người, đặc biệt là những người yếu thế
trong cộng đồng ..............................................................................................
II.CÁC HÌNH THỨC BIỆN HỘ .............................................................................
Có nhiều cách biện hộ khác nhau trong thực hành công tác xã hội:
nhân viên công tác xã hội (NVCTXH) có thể tham gia vai trò biện
hộ ở cấp độ vĩ mô bằng cách vận động hành lang các cơ quan và
những nhà lập chính sách để có nhiều tài nguyên hơn; hay hoạt
động ở cấp độ vi mô trong đời sống của người dân bằng cách lắng
nghe và liên tục đối thoại với thân chủ (Schneider 2001)
...............................
Sau đây là một số dạng biện hộ chính; ở những dạng này NVCTXH
thường không làm trực tiếp mà tạo điều kiện thuận lợi cho tiến
trình biện hộ: ...................................................................................................
III.CÁC NGUYÊN TẮC BIỆN HỘ ..........................................................................
Dự án “Nâng cao năng lực cho NVCTXH cơ sở ở Tp.HCM” - tháng 7/2012 Trang lOMoARcPSD|44744371 [Type text]
IV.QUY TRÌNH BIỆN HỘ: theo tài liệu Dự án chính sách của USAID,
các bước của quy trình biện hộ bao gồm:
.......................................................
Sau khi vấn đề đã được nêu ra, các nhu cầu, nguyện vọng được
chuyển đến những nơi cần đến, công việc của người biện hộ chưa
dừng lại mà phải tiếp tục nắm rõ các nhu cầu, các quyền của thân
chủ đã được đáp ứng chưa, người biện hộ cần phải có kế hoạch
giám sát/theo dõi và lượng giá
........................................................................
Người biện hộ luôn thường xuyên liên hệ với những nơi đã đề đạt
yêu cầu để biết thêm thông tin và thông báo cho thân chủ về tiến
trình/kết quả của việc đáp ứng nhu cầu chính đáng của họ. Ví dụ
như khi chúng ta đề đạt nguyện vọng của gia đình trẻ là cần được
vay vốn để đầu tư làm kinh tế gia đình để tăng thu nhập, cải thiện
điều kiện sống cho trẻ và gia đình thì NVCTXH phải biết được công
việc đã được tiến hành như thế nào? Bao giờ làm thủ tục? Bao giờ
được vay vốn? Kết quả ra sao?
........................................................................
Bài 2: VAI TRÒ CỦA NGƯỜI BIỆN HỘ.........................................................10
I.NGƯỜI BIỆN HỘ .............................................................................................
Các hình thức được người biện hộ sử dụng trong quá trình biện hộ:
Trình bày trong các buổi họp, tổ chức diễn đàn cho người dân tham gia
phát biểu, đối thoại, viết bài đăng trên bản tin, báo, gởi kết quả nghiên cứu
khảo sát đến các cơ quan có thẩm quyền giải quyết, tham gia giải quyết các
vụ việc khiếu kiện, khiếu nại, tố cáo của
người dân.....................................................................................................10
Người biện hộ thành công là người: có thể truyền cảm hứng và huy động
mọi người cùng hành động đối với các vấn đề của họ; hiểu và nêu ra một
cách chính xác các nhu cầu, ưu tiên và mối quan tâm của thân chủ, của
cộng đồng; nhìn thấy được cơ hội trong một thời
điểm phù hợp, có kỹ năng thương lượng, hợp tác. Đôi khi người
biện hộ cũng cần có sự khôi hài trong các sự kiện biện hộ nhằm
thu hút sự quan tâm của công chúng..........................................................10
II.CÁC VAI TRÒ CỦA NGƯỜI BIỆN HỘ ...............................................................
Trong một số tình huống, NVCTXH cần biện hộ cho thân chủ với
nhiều vai trò khác nhau:...............................................................................10
III.MỘT SỐ YÊU CẦU ĐỐI VỚI NGƯỜI BIỆN HỘ ................................................
Bài 3: MỘT SỐ KỸ NĂNG TRONG BIỆN HỘ................................................12
I.ĐỊNH NGHĨA KỸ NĂNG ...................................................................................
Có nhiều cách định nghĩa khác nhau về kỹ năng. Tuy nhiên hầu hết
chúng ta đều thừa nhận rằng kỹ năng được hình thành khi chúng ta áp
dụng kiến thức vào thực tiễn. Kỹ năng học được do quá trình lặp đi lặp lại
một hoặc một nhóm hành động nhất định nào đó. Kỹ
năng luôn có chủ đích và định hướng rõ ràng.............................................12
V.CÁC KỸ NĂNG CẦN THIẾT TRONG BIỆN HỘ ...................................................
PHỤ LỤC..................................................................................................................................................23
QUY TRÌNH THỰC HIỆN...............................................................................23
Dự án “Nâng cao năng lực cho NVCTXH cơ sở ở Tp.HCM” - tháng 7/2012 Trang lOMoARcPSD|44744371 [Type text]
VẬN ĐỘNG CHÍNH SÁCH CÔNG.................................................................23
VÀI HƯỚNG DẪN LIÊN QUAN ĐẾN.............................................................25
KỸ NĂNG TRONG BIỆN HỘ..........................................................................25
HÌNH THỨC BIỆN HỘ ĐỒNG CẢNH............................................................28
HÌNH THỨC TỰ BIỆN HỘ.............................................................................31
BÀI ĐỌC LIÊN QUAN ĐẾN............................................................................32
VAI TRÒ NGƯỜI BIỆN HỘ............................................................................32 ĐỀ CƯƠNG
Dự án “Nâng cao năng lực cho NVCTXH cơ sở ở Tp.HCM” - tháng 7/2012 Trang lOMoARcPSD|44744371 [Type text] I.
TÊN CHỦ ĐỀ: “KỸ NĂNG BIỆN HỘ” II. MÔ TẢ CHỦ ĐỀ
Biện hộ là hoạt động đòi hỏi chuyên môn công tác xã hội cao do chủ đề này khá mới mẻ
ở Việt Nam. Công tác biện hộ nhằm tác động ở nhiều khía cạnh vấn đề khác
nhau, với nhiều mục đích khác nhau, từ chính sách vĩ mô đến thay đổi thái độ và
suy nghĩ của cộng đồng, từ cải thiện cung cách phục vụ các dịch vụ công đến việc
hình thành hệ thống an sinh xã hội.
Tài liệu Kỹ năng Biện hộ nhằm cung cấp kiến thức, kỹ năng cơ bản về biện hộ
cho nhân viên công tác xã hội.
III. MỤC TIÊU GIẢNG DẠY
Sau khi kết thúc việc học tập chủ đề này trong 2 ngày, người học có thể: - Về kiến thức:
Biết được một số khái niệm, nguyên tắc, hình thức và quy trình biện hộ. - Về kỹ năng:
Ứng dụng kỹ năng biện hộ trong việc hỗ trợ người yếu thế trong cộng đồng - Về thái độ:
Công nhận tầm quan trọng của biện hộ trong công tác xã hội
IV. THỜI GIAN GIẢNG DẠY: 2 ngày V. NỘI DUNG CHỦ ĐỀ
Bài 1: Giới thiệu tổng quan về biện hộ 1. Khái niệm
Biện hộ theo Hiệp Hội CTXH (2000)
2. Các hình thức biện hộ - Tự biện hộ - Biện hộ đồng cảnh - Biện hộ tập thể
3. Các nguyên tắc biện hộ -
Đảm bảo sự bình đẳng và công bằng -
Tập trung vào nhu cầu và quyền của thân chủ -
Đảm bảo sự tham gia của thân chủ và gia đình - Tôn trọng các bên
4. Quy trình biện hộ - Nhận diện vấn đề - Phân tích vấn đề -
Lập kế hoạch hành động -
Thực hiện kế hoạch hành động - Giám sát và lượng giá
Dự án “Nâng cao năng lực cho NVCTXH cơ sở ở Tp.HCM” - tháng 7/2012 Trang lOMoARcPSD|44744371 [Type text]
Bài 2: Vai trò của người biện hộ
Khái quát về người biện hộ
1. Các vai trò của người biện hộ - Chuyên gia -
Người làm công tác vận động - Người giáo dục
2. Một số yêu cầu đối với người biện hộ - Kiến thức - Kỹ năng - Thái độ
Bài 3: Một số kỹ năng trong biện hộ - Định nghĩa kỹ năng -
Một số kỹ năng: giao tiếp (viết, lắng nghe), trình bày, quan sát, thương lượng
VI. PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY - Trình bày - Thảo luận nhóm - Sắm vai
VII. YÊU CẦU ĐỐI VỚI THAM DỰ VIÊN (TDV)
- Tham dự lớp đầy đủ và tích cực
VIII. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]
Lê Chí An, Đỗ Văn Bình, Nguyễn Hữu Tân, Bùi Thị Xuân Mai và Mai Xuân
Thuấn. 2010. Quản lý ca trong thực hành CTXH với trẻ em. TP.Hồ Chí Minh. [2]
Lê Quang Nguyên. 2011. Biện hộ trong công tác xã hội. TP.Hồ Chí Minh [3]
WWO Việt Nam, Sổ tay Tiếp cận học đường cho trẻ OVC tại Việt Nam, 2012.THCM [4]
TT Hỗ trợ sáng kiến PTCD. Sống chung với HIV. 2011. TPHCM [5]
Trần Lê Đăng Phương. Kỹ năng thương lượng. 2007. An Giang [6]
The Asia Foundation. Huy động cộng đồng tham gia vận động chính
sách. 2011. TPHCM [7]
Prof. Juliet K. Bucoy, RSW, MSSW, Ph.D. 2011. Empowerment and
Advocacy. Asian Social Institute, Manila, Philippines [8]
Barbara Boyd, Susan Homer, Frances Houck, Sue Richiedei, and Taly
Valenuela. 1999. Networking for Policy Change. An Advocacy Training
Manual. The Policy Project USAID. [9]
David Cohen, Rosa de la Vega and Gabrielle Watson. 2001. Advocacy
for Social Justice. Kumarian Press, Inc.
[10] Barry Gray and Robin Jackson. 2002. Advocacy and Learning Disability.
Jessica Kingsley Publishers London and New York [11] h
ttp://www.advocacyresource.org.uk/Advocacy-Models [12] h
ttp://www.caddac.ca/cms/page.php?61
Dự án “Nâng cao năng lực cho NVCTXH cơ sở ở Tp.HCM” - tháng 7/2012 Trang lOMoARcPSD|44744371 [Type text] TÀI LIỆU PHÁT
Dự án “Nâng cao năng lực cho NVCTXH cơ sở ở Tp.HCM” - tháng 7/2012 Trang lOMoARcPSD|44744371
T[Typeàiliệupháttext]-Kỹ năng biện hộ SDRC - CFSI
Bài 1: GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ BIỆN HỘ
Hiện nay, công tác biện hộ được thực hiện gần như hàng ngày và tiến hành ở
nhiều cấp độ, qui mô khác nhau, với sự nhận thức cũng rất khác nhau, tuy nhiên
công tác biện hộ chưa nhận được sự quan tâm đúng với tầm quan trọng của nó
trong công tác phát triển, trong những họat động xã hội, điều này dẫn đến những
kết quả hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu của xã hội. Tài liệu cung cấp
những hiểu biết cơ bản về khái niệm biện hộ, các hình thức, các nguyên tắc, quy
trình biện hộ, đồng thời cũng trang bị một số kỹ năng cần thiết để giúp nhân viên
công tác xã hội (NVCTXH) thực hiện biện hộ cho thân chủ một cách hiệu quả.
Từ biện hộ bắt nguồn từ tiếng La tinh, có nghĩa là "trao tiếng nói cho". Ở Việt nam,
khái niệm vận động, biện hộ có nội dung tương tự nhau và người ta thường dùng chung
2 từ này để chỉ một hay nhiều hoạt động được thực hiện nhằm thay đổi tình trạng hiện
tại, chưa tốt theo hướng có lợi cho đối tượng thiệt thòi, yếu thế. Trong tài liệu này, từ
biện hộ sẽ được sử dụng xuyên suốt qua các bài để tham dự viên dễ theo dõi. I. KHÁI NIỆM
Biện hộ: Theo Hiệp hội Công tác xã hội (2000), biện hộ là hoạt động thúc đẩy
và bảo vệ quyền con người, nhằm đem lại công bằng xã hội cho tất cả mọi
người, đặc biệt là những người yếu thế trong cộng đồng.
II. CÁC HÌNH THỨC BIỆN HỘ
Có nhiều cách biện hộ khác nhau trong thực hành công tác xã hội: nhân viên
công tác xã hội (NVCTXH) có thể tham gia vai trò biện hộ ở cấp độ vĩ mô bằng
cách vận động hành lang các cơ quan và những nhà lập chính sách để có nhiều
tài nguyên hơn; hay hoạt động ở cấp độ vi mô trong đời sống của người dân
bằng cách lắng nghe và liên tục đối thoại với thân chủ (Schneider 2001).
Sau đây là một số dạng biện hộ chính; ở những dạng này NVCTXH thường
không làm trực tiếp mà tạo điều kiện thuận lợi cho tiến trình biện hộ:
- Tự biện hộ Tự biện hộ là mục tiêu chính trong quá trình can thiệp biện hộ
trong công tác xã hội. Thông qua hình thức này, NVCTXH xây dựng năng lực
và sự tự tin cho thân chủ để họ không còn cần sự hỗ trợ bên ngoài mà tự giải
quyết các vấn đề liên quan đến cuộc đời mình. Họ có thể tự biện hộ cho mình
hay biện hộ với vai trò là thành viên của một nhóm. Tự biện hộ là một tiến trình
bắt đầu bằng cách xây dựng năng lực, học những phương pháp biện hộ và
dẫn đến sự tham gia trọn vẹn trong những vấn đề chung và riêng. NVCTXH có
vai trò giúp đỡ thân chủ phát triển kỹ năng, thu nhận thông tin và tiếp nhận tài
nguyên để đảm bảo họ nhận được các dịch vụ, các phúc lợi xã hội.
- Biện hộ đồng cảnh: là khi người biện hộ đã trải qua những kinh nghiệm và
cảnh ngộ giống như người được biện hộ đang gặp phải. Chính sự tương
đồng này làm cho đôi bên hiểu và cảm thông nhau.Ví dụ, một người từng
bệnh thần kinh và nằm viện có thể trở thành người biện hộ đồng cảnh thích
hợp cho một người khác đang trải qua tình huống tương tự.
- Biện hộ tập thể: diễn ra khi một nhóm người cùng nhau tham gia chiến dịch vận
động thay đổi ở cấp độ vĩ mô, tác động đến việc lập ra các chính sách, các khoản
Dự án “Nâng cao năng lực cho NVCTXH cơ sở ở Tp.HCM” - tháng 7/2012 Trang lOMoARcPSD|44744371
T[Typeàiliệupháttext]-Kỹ năng biện hộ SDRC - CFSI
luật dựa trên các tiêu chuẩn nhân quyền như yêu cầu các phương tiện di
chuyển, cơ sở hạ tầng dễ tiếp cận hơn… Loại “biện hộ có mục tiêu chính
đáng” này tìm cách thúc đẩy những đổi thay có ích cho toàn xã hội.
III. CÁC NGUYÊN TẮC BIỆN HỘ
- Đảm bảo sự bình đẳng và công bằng: Một trong những mục tiêu quan trọng
của biện hộ là tạo sự công bằng và bình đẳng xã hội. Do vậy, khi thực hiện
hoạt động biện hộ NVCTXH cần xem đây là kim chỉ nam cho hành động nhằm
hướng tới việc bảo vệ quyền lợi của thân chủ - những người yếu thế; giúp họ
tiếp nhận được các nguồn lực mà lẽ ra họ được hưởng nhưng lại chưa được
hưởng. Ví dụ, một trẻ nghèo cần được trợ giúp để được tới trường; Nhà nước
có chính sách trợ giúp gia đình nghèo nhưng vì một lý do nào đó họ không
đựơc hưởng thì NVCTXH có nhiệm vụ đại diện cho gia đình nêu ý kiến với
chính quyền để quyền lợi của họ được đảm bảo.
- Tập trung vào nhu cầu và quyền của thân chủ: Khi thực hiện biện hộ các quyền
hay dịch vụ cho thân chủ, NVCTXH cần lấy lợi ích và nhu cầu của thân chủ là yếu
tố nền tảng để đàm phán thương thuyết với các cơ quan cung cấp dịch vụ.
- Đảm bảo sự tham gia của thân chủ và gia đình: Biện hộ không có nghĩa là làm
thay thân chủ mà cần thu hút họ vào hoạt động đàm phán, thương thuyết để có
được chính sách, dịch vụ. Thu hút sự tham gia của thân chủ ngay khi thu thập
thông tin, phân tích nhu cầu và đưa yêu cầu cho các cơ quan dịch vụ có chức
năng. Như vậy cần khích lệ thân chủ tham gia tích cực vào quá trình biện hộ vì
quyền lợi của chính họ. Nhân viên xã hội cần luôn ý thức rằng khi biện hộ họ sẽ
đóng vai trò hỗ trợ để thân chủ tự đứng lên biện hộ cho chính mình. Nguyên tắc
này nhằm hướng tới việc trao quyền. Khi đó NVCTXH là những người đứng bên
cạnh để ủng hộ, hỗ trợ đối tượng tự giải quyết vấn đề của mình.
- Tôn trọng các bên: Trước hết bảo vệ quyền lợi cho thân chủ trong khuôn
khổ của luật pháp. Biện hộ là đại diện cho đối tượng, đứng về phía đối
tượng, nhưng cũng không chống đối lại các tổ chức, cơ quan có trách
nhiệm mà là tìm ra một giải pháp hữu hiệu cho cả hai phía.
IV. QUY TRÌNH BIỆN HỘ: theo tài liệu Dự án chính sách của USAID, các bước
của quy trình biện hộ bao gồm:
- Nhận diện vấn đề: Biện hộ thường bắt đầu bằng cách tìm ra vấn đề cần biện hộ
nhằm thay đổi chính sách, tình hình theo chiều hướng tích cực. Vấn đề được
chọn để can thiệp phải nằm trong khả năng của người hay tổ chức biện hộ.
- Phân tích vấn đề: Phân tích vấn đề nhận ra những khía cạnh tiêu cực của
thực trạng và thiết lập mối quan hệ nhân quả.
- Lập kế hoạch hành động: Xây dựng kế hoạch sẽ tạo điều kiện cho những người
liên quan tham gia thống nhất mục tiêu, hoạt động. Kế hoạch cần xác định
rõ: kết quả cụ thể cần đạt được; nguồn lực đã có; nguồn lực cần có.
- Thực hiện kế hoạch hành động: Sau khi hoàn tất kế hoạch và các nguồn
lực đã sẵn sàng, kế hoạch sẽ được thực hiện. Do môi trường biện hộ có
thể thay đổi nên cần có sự linh hoạt khi thực hiện kế hoạch hành động.
- Giám sát và lượng giá: Đây là bước cần thiết. Các tổ chức hoặc mạng
lưới cần có kế hoạch giám sát và lượng giá trong quy trình biện hộ để rút
kinh nghiệm cho hoạt động tiếp theo.
Dự án “Nâng cao năng lực cho NVCTXH cơ sở ở Tp.HCM” - tháng 7/2012 Trang lOMoARcPSD|44744371
T[Typeàiliệupháttext]-Kỹ năng biện hộ SDRC - CFSI
Sau khi vấn đề đã được nêu ra, các nhu cầu, nguyện vọng được chuyển đến
những nơi cần đến, công việc của người biện hộ chưa dừng lại mà phải tiếp tục
nắm rõ các nhu cầu, các quyền của thân chủ đã được đáp ứng chưa, người biện
hộ cần phải có kế hoạch giám sát/theo dõi và lượng giá.
Người biện hộ luôn thường xuyên liên hệ với những nơi đã đề đạt yêu cầu để biết
thêm thông tin và thông báo cho thân chủ về tiến trình/kết quả của việc đáp ứng nhu cầu
chính đáng của họ. Ví dụ như khi chúng ta đề đạt nguyện vọng của gia đình trẻ là cần
được vay vốn để đầu tư làm kinh tế gia đình để tăng thu nhập, cải thiện điều kiện sống
cho trẻ và gia đình thì NVCTXH phải biết được công việc đã được tiến hành như thế
nào? Bao giờ làm thủ tục? Bao giờ được vay vốn? Kết quả ra sao?
Tóm tắt ý chính: Bài Giới thiệu tổng quan về biện hộ đã đề cập đến:
1) Khái niệm biện hộ theo Hiệp hội Công tác xã hội (2000).
2) Các hình thức biện hộ:
Tự biện hộ (người tự biện hộ thường là đối tượng dễ bị tổn thương,
đã được trang bị kiến thức, kỹ năng biện hộ), Biện hộ đồng cảnh,
Biện hộ tập thể (một nhóm người cùng đưa ra kiến nghị đến cấp có
thẩm quyền để bảo vệ quyền lợi cho mình).
3) Các nguyên tắc biện hộ:
Khi thực hiện biện hộ, người biện hộ phải tuân thủ các nguyên tắc: Đảm bảo
sự bình đẳng và công bằng; Tập trung vào nhu cầu và quyền của thân chủ;
Đảm bảo sự tham gia của thân chủ và gia đình; Tôn trọng các bên.
4) Quy trình biện hộ gồm các bước:
Nhận diện vấn đề; Phân tích vấn đề; Lập kế hoạch hành động;
Thực hiện kế hoạch hành động; Giám sát và lượng giá.
Dự án “Nâng cao năng lực cho NVCTXH cơ sở ở Tp.HCM” - tháng 7/2012 Trang lOMoARcPSD|44744371
T[Typeàiliệupháttext]-Kỹ năng biện hộ SDRC - CFSI
Bài 2: VAI TRÒ CỦA NGƯỜI BIỆN HỘ I. NGƯỜI BIỆN HỘ
- Là người đại diện của thân chủ, có trách nhiệm bênh vực quyền lợi chính
đáng cho người bị thiệt thòi.
- Giúp cho thân chủ hiểu đúng hoàn cảnh và thực trạng của họ, đặc biệt là
những vấn đề liên quan đến chính sách và pháp luật của nhà nước, những
vấn đề liên quan đến quyền và lợi ích chính đáng hợp pháp của người dân.
- Nâng cao năng lực cho thân chủ về các chính sách, luật pháp của nhà
nước, kỹ năng trình bày, diễn đạt vấn đề, nguyện vọng của mình.
- Chuyển tiếng nói của người dân đến các cơ quan ban ngành có liên quan.
Các hình thức được người biện hộ sử dụng trong quá trình biện hộ: Trình bày
trong các buổi họp, tổ chức diễn đàn cho người dân tham gia phát biểu, đối thoại, viết bài
đăng trên bản tin, báo, gởi kết quả nghiên cứu khảo sát đến các cơ quan có thẩm quyền giải
quyết, tham gia giải quyết các vụ việc khiếu kiện, khiếu nại, tố cáo của người dân.
Người biện hộ thành công là người: có thể truyền cảm hứng và huy động mọi người
cùng hành động đối với các vấn đề của họ; hiểu và nêu ra một cách chính xác các nhu cầu,
ưu tiên và mối quan tâm của thân chủ, của cộng đồng; nhìn thấy được cơ hội trong một thời
điểm phù hợp, có kỹ năng thương lượng, hợp tác. Đôi khi người biện hộ cũng cần có sự
khôi hài trong các sự kiện biện hộ nhằm thu hút sự quan tâm của công chúng.
II. CÁC VAI TRÒ CỦA NGƯỜI BIỆN HỘ
Trong một số tình huống, NVCTXH cần biện hộ cho thân chủ với nhiều vai trò khác nhau:
- Chuyên gia: NVCTXH không sử dụng hình thức cưỡng ép hay đe doạ để thay đổi
hành vi của người hay cơ quan chức năng cung cấp dịch vụ. NVCTXH sử dụng quyền
lực xuất phát từ kiến thức và kỹ năng chuyên môn của mình như một chuyên gia, từ
các chức năng nghề nghiệp hợp pháp của cơ quan/ tổ chức để tạo sự thay đổi.
- Người làm công tác vận động: Khi NVCTXH thực hiện các hoạt động như:
nói trước công chúng để thông tin về những dịch vụ có thể và thúc đẩy những
dịch vụ mới và biện hộ cho dịch vụ mới này, để họ được tiếp cận và đáp ứng
nhu cầu. NVCTXH còn đóng vai trò như người hoạt động tìm kiếm sự thay đổi
cơ chế, cấu trúc, tạo quyền lực cho người yếu thế, trong đó có thân chủ, đang
cần sự trợ giúp, cần quan tâm tới sự mất công bằng, sự bị tước bỏ quyền con
người. Họ cần thực hiện cả các hoạt động như thương thuyết, thậm chí là đấu
tranh và nhiều trường hợp có những mâu thuẫn bất đồng. Tạo sức mạnh
thông qua việc huy động sự hiểu biết và đồng lòng của cộng đồng. -
Người giáo dục: NVCTXH thực hiện hoạt động tập huấn, huấn luyện để nâng cao
kiến thức, kỹ năng cho thân chủ. Ví dụ: Tập huấn cho người có HIV, cho cha mẹ trẻ
có HIV về cách ứng xử, giảm kỳ thị với trẻ có H; tập huấn cho cha mẹ trẻ có con
khuyết tật để họ biết cách chăm sóc phù hợp cho đứa con khuyết tật của họ…
Dự án “Nâng cao năng lực cho NVCTXH cơ sở ở Tp.HCM” - tháng 7/2012 Trang lOMoARcPSD|44744371
T[Typeàiliệupháttext]-Kỹ năng biện hộ SDRC - CFSI III.
MỘT SỐ YÊU CẦU ĐỐI VỚI NGƯỜI BIỆN HỘ - Kiến thức Tin vào chính mình
Biết cách tổ chức, tiếp cận có hệ thống
Nhận diện được các bên liên quan,
Nhận diện được nhu cầu hoặc quyền của thân chủ
Hiểu luật tác động đến trường hợp đó như thế nào - Kỹ năng
Lưu các dữ liệu liên quan
Giao tiếp tốt (đôi khi cần có óc khôi
hài) Sử dụng hợp lý các nguồn lực Phân tích vấn đề
Lập kế hoạch hỗ trợ để đạt mục tiêu
- Thái độ: lắng nghe, tôn trọng thân chủ và ý tưởng của họ. Mỗi cá nhân có
một nền văn hóa, chính trị… riêng. Nếu bạn không thể cam kết được điều
này thì tốt nhất là nhờ người biện hộ khác giúp họ.
Tóm tắt ý chính: Bài Vai trò của người biện hộ đã:
- Giới thiệu sơ lược về Người biện hộ: là người đại diện của thân chủ,
có trách nhiệm bênh vực quyền lợi chính đáng cho người bị thiệt thòi;
Giúp cho thân chủ hiểu đúng hoàn cảnh và thực trạng của họ; Nâng
cao năng lực cho thân chủ.
- Khi thực hiện biện hộ, người biện hộ sẽ đảm nhiệm vai trò của một
chuyên gia, người vận động, người giáo dục.
- Để việc biện hộ đạt hiệu quả, người biện hộ phải có về kiến thức, kỹ năng, thái độ phù hợp.
Dự án “Nâng cao năng lực cho NVCTXH cơ sở ở Tp.HCM” - tháng 7/2012 Trang lOMoARcPSD|44744371
T[Typeàiliệupháttext]-Kỹ năng biện hộ SDRC - CFSI
Bài 3: MỘT SỐ KỸ NĂNG TRONG BIỆN HỘ
I. ĐỊNH NGHĨA KỸ NĂNG
Có nhiều cách định nghĩa khác nhau về kỹ năng. Tuy nhiên hầu hết chúng ta
đều thừa nhận rằng kỹ năng được hình thành khi chúng ta áp dụng kiến thức
vào thực tiễn. Kỹ năng học được do quá trình lặp đi lặp lại một hoặc một nhóm
hành động nhất định nào đó. Kỹ năng luôn có chủ đích và định hướng rõ ràng.
- Kỹ năng là sự vận dụng những tri thức, kỹ xảo đã có để lựa chọn thực hiện
những phương thức hành động tương ứng với mục đích đề ra (A.V.Petrovxki).
- Kỹ năng là khả năng vận dụng tri thức, khái niệm, định nghĩa, định luật vào
thực tiễn (Bùi Văn Huệ).
- Kỹ năng là năng lực hay khả năng của chủ thể thực hiện thuần thục một
hay một chuỗi hành động trên cơ sở hiểu biết (kiến thức hoặc kinh nghiệm)
nhằm tạo ra kết quả mong đợi (Bùi Trọng Giao).
V. CÁC KỸ NĂNG CẦN THIẾT TRONG BIỆN HỘ
1. Kỹ năng giao tiếp:
a) Giao tiếp là gì? Giao tiếp là quá trình hoạt động trao đổi những thông tin giữa
người và người nhằm đạt được một mục đích nào đó. Đây là quá trình tương tác
hai chiều giữa người nói và người nghe, và thường trải qua ba trạng thái:
(i) Trao đổi thông tin, tiếp xúc tâm lý; (ii) Hiểu biết lẫn nhau; (iii) Tác
động và ảnh hưởng lẫn nhau.
b) Kỹ năng giao tiếp là gì? Đó là khả năng nhận biết nhanh những biểu
hiện bên ngoài và đoán biết diễn biến tâm lý bên trong của con người
(với tư cách là đối tượng giao tiếp), đồng thời biết sử dụng ngôn ngữ
có lời và không lời, biết cách định hướng để điều chỉnh và điều khiển
quá trình giao tiếp nhằm đạt được mục đích đã định.
c) Một số kỹ năng trong giao tiếp bao gồm kỹ năng lắng nghe, nói, viết -
Kỹ năng viết: trong biện hộ, viết là một trong những hình thức đạt hiệu qủa cao.
Viết trong khi thực hiện biện hộ thường là chia sẻ những quan điểm chứng cứ và
cố gắng hướng người đọc hiểu rõ nội dung vấn đề muốn biện hộ. Mục đích của
bài viết khi biện hộ là thuyết phục người đọc suy nghĩ và hành động theo cách
mà chúng ta mong muốn, vì vậy, muốn các bài viết đạt hiệu quả cần nêu rõ
những luận cứ có thể hỗ trợ ý kiến người viết và trình bày theo cách có thể
thuyết phục người đọc nhất. Khi viết một thông điệp cần:
Xác định mục đích bài viết một cách rõ ràng
Cần biết đích xác người sẽ đọc và tiếp cận thông điệp
Hiểu rõ môi trường, bối cảnh chung khi thực hiện bài viết
Gây cảm xúc, thu hút người đọc ngay từ đầu, nếu không, người
đọc sẽ không đọc tiếp các phần sau hoặc không đọc hết
Dự án “Nâng cao năng lực cho NVCTXH cơ sở ở Tp.HCM” - tháng 7/2012 Trang lOMoARcPSD|44744371
T[Typeàiliệupháttext]-Kỹ năng biện hộ SDRC - CFSI
Viết ngắn gọn, sử dụng ngôn từ đơn giản, chính xác, mạnh mẽ và dữ liệu chính xác
Đưa ra khuyến nghị khả thi để khuyến khích người đọc/nghe hành động
Nhờ người nào bạn tin cậy kiểm tra lại trước khi gửi đi để có điều
chỉnh phù hợp, kịp thời -
Kỹ năng lắng nghe
Lắng nghe tốt là khả năng ngừng suy nghĩ và làm việc của mình để
hoàn toàn tập trung vào những gì mà người khác nói.
Lắng nghe không thể thực hiện cùng lúc với những hoạt động khác,
có nghĩa là phải dừng những suy nghĩ khác và lời lẽ của mình trong
khi nghe. Khi lắng nghe tốt, người biện hộ sẽ hiểu rõ và chính xác
những diễn biến trong các cuộc họp và thảo luận, và có thể đáp
ứng kịp thời và phù hợp với người tham gia.
Người biện hộ cần lắng nghe những gì? Trong lúc truyền thông vận động,
trong các cuộc họp biện hộ cho thân chủ, người biện hộ không chỉ nghe
các câu, từ để hiểu nghĩa, nắm được thông tin. Họ cần nghe được cảm
xúc, và động cơ, mong muốn của người tham gia để đáp ứng một cách
tốt nhất những nhu cầu của họ. Như vậy, người biện hộ phải lắng nghe
toàn bộ con người của những người tham gia chứ không phải chỉ lắng
nghe mỗi lời của họ. Có thể chia lắng nghe thành ba mức độ như sau:
+ Lắng nghe thông tin, ý kiến
Đây là mức độ lắng nghe thông thường nhất mà tất cả mọi người đều
thực hiện. Lắng nghe thông tin/ý kiến là khi chúng ta lắng nghe từng
câu của người khác nói để lấy thông tin và biết được ý kiến của người
nói. Tuy vậy, không phải khi nào ta cũng có thể lắng nghe tốt ở mức
độ này. Thông thường khi nghe người khác nói chúng ta không chỉ
tập trung vào những gì họ nói mà não của chúng ta có thể bắt đầu
phân tích những điều nghe được bằng ngôn ngữ suy nghĩ của chính
mình. Có những lúc người nói chưa kết thúc, chúng ta đã vội vàng
suy đoán hoặc suy nghĩ những điều mình muốn nói để đáp lời. Trong
những trường hợp như vậy, thông tin tiếp nhận có thể không đầy đủ
và có thể dẫn đến những quyết định không phù hợp.
+ Lắng nghe cảm xúc, tình cảm
Đây là mức độ lắng nghe sâu hơn vào đời sống nội tâm của người
nói. Tình cảm của người nói có thể là tức giận, bối rối, căng thẳng,
ngượng ngùng, chán nản, vui vẻ, tự hào, cảm phục, bất mãn... Để
lắng nghe được tình cảm của người nói, chúng ta thường lắng nghe
âm lượng và cường độ giọng nói, biểu hiện nét mặt, điệu bộ... sự im
lặng hơn là lắng nghe từ ngữ được nói ra. Vì vậy, việc quan sát rất
cần để giúp chúng ta nghe tình cảm của người nói. Cảm xúc đôi khi
có nhiều ý nghĩa hơn những gì được nói ra. Ví dụ, một phụ nữ nói với
bạn là chị không được vay vốn hay nhận được sự hỗ trợ ở địa
phương, thiếu sự ủng hộ nhiệt tình của chi hội phụ nữ, nhưng lại tỏ
vẻ bối rối và tránh nhìn thẳng vào bạn. Trong trường hợp này có thể
bạn nên kiểm tra lại thông tin người đó đã nói.
+ Lắng nghe động cơ
Lắng nghe động cơ của người nói là mức độ khó nhất của nghệ thuật
lắng nghe. Nhiều khi chính người nói cũng chưa nhận thức rõ ràng về
Dự án “Nâng cao năng lực cho NVCTXH cơ sở ở Tp.HCM” - tháng 7/2012 Trang lOMoARcPSD|44744371
T[Typeàiliệupháttext]-Kỹ năng biện hộ SDRC - CFSI
động cơ của mình. Lắng nghe tốt sẽ giúp người biện hộ khám phá ra các
lý do của sự việc mà một người nói lên điều đó, làm những việc đó. Động
cơ của người nói là ý thức tiềm ẩn sau những lời nói và hành
vi của họ. Đó thường là những điều chưa được nói ra và có thể
không bao giờ được thẳng thắn nói ra.
Khi thực hiện một cuộc biện hộ, người biện hộ không chỉ lắng nghe
thân chủ của mình mà còn lắng nghe các bên liên quan một cách
khách quan để nghe được hết các lý lẽ, quan điểm và tâm tư của họ. -
Những việc nên làm và không nên làm khi lắng nghe Nên làm: Giữ yên lặng
Bạn không thể nghe tốt nếu bạn nói chuyện trong khi đang nghe
người khác nói. Hãy chăm chú lắng nghe để nghe thấu hiểu được ý
kiến, tình cảm, động cơ của người nói. Thể hiện rằng bạn muốn nghe:
Người nói sẽ cảm thấy được khích lệ nếu bạn thực sự lắng nghe
những gì họ đang nói. Bạn hãy mỉm cười, giao tiếp bằng mắt, và nói
những câu mang tính chất khích lệ như: thế à, thích nhỉ, hay thật... Tránh sự phân tán
Người biện hộ cần tuyệt đối không gõ bàn, bấm bút bi, nhìn sang
chỗ khác, thu dọn giấy tờ, lau bàn... khi lắng nghe. Những cử chỉ
đó sẽ cho người nói hiểu rằng bạn đang không thực sự lắng nghe.
Thể hiện sự đồng cảm và tôn trọng
Bạn hãy cố đặt mình vào địa vị, hoàn cảnh của người nói và nhìn
sự việc theo cách nhìn của người nói. Hãy để người nói biết rằng
bạn luôn tôn trọng những gì họ đang nói. Kiên nhẫn
Khi người nói đang lúng túng hoặc khó diễn đạt ý của mình, người
biện hộ có thể nêu ra một số câu hỏi nhằm làm rõ hoặc giúp người
nói tập trung vào những điều họ đang nói, tránh nói chen vào hoặc
tỏ ra khó chịu với người nói. Giữ bình tĩnh
Nếu vì lý do nào đó mà bạn cảm thấy mất tập trung hoặc nổi giận
thì hãy giành thời gian để bình tĩnh lại trước khi tiếp tục lắng nghe.
Một người nghe đang giận dữ hoặc mất tập trung thì khó có thể
lắng nghe và hiểu một cách thấu đáo. Đặt câu hỏi
Người biện hộ nên sử dụng những câu hỏi mở khi cần. Những câu hỏi
tốt, đúng lúc có thể giúp người nói khám phá những ý mới, nhìn vấn
đề một cách toàn diện. Đặt câu hỏi là cách tốt nhất để khuyến khích
người nói phát triển khả năng tự giải quyết vấn đề của chính họ.
Để những khoảng lặng
Khi cảm thấy cần thiết, người biện hộ có thể tạo ra ít phút im lặng,
điều này có thể làm cho người nói cảm thấy dễ dàng nói ra những suy
nghĩ, tình cảm là động cơ thực sự của mình. Khoảng lặng này ngầm
cho người nói biết mình vẫn đang lắng nghe, chờ đợi họ nói tiếp. Không nên làm:
Dự án “Nâng cao năng lực cho NVCTXH cơ sở ở Tp.HCM” - tháng 7/2012 Trang lOMoARcPSD|44744371
T[Typeàiliệupháttext]-Kỹ năng biện hộ SDRC - CFSI
Lơ đãng với người nói, coi thường câu chuyện của họ.
Cắt ngang lời người nói hoặc giục người nói kết thúc nhanh câu
chuyện. Luôn liếc nhìn đồng hồ.
Đưa ra nhận xét mang tính đả kích, cãi lại.
2. Kỹ năng trình bày a) Giới thiệu -
Trình bày là một kỹ năng cơ bản trong công tác biện hộ cho người dân.
Người dân lẫn người biện hộ đều cần hoàn thiện kỹ năng này. Kỹ năng
trình bày trong bối cảnh bài này không chỉ đơn thuần là nói, là thuyết trình
mà là phối hợp nhiều kỹ năng, phương pháp và công cụ nhằm chuyển
thông điệp đến với đối tác của người biện hộ một cách trọn vẹn nhất. -
Một bài trình bày tốt cần ngắn gọn, tập trung và phải đáp ứng một nhu cầu
thông tin cụ thể. Trình bày có thể diễn ra giữa cá nhân người biện hộ với một
đối tác, có thể với một nhóm, trong một cuộc họp hay hội thảo. Biện hộ chỉ
thành công khi các bên đều tích cực tham gia thảo luận, phân tích và chấp
nhận những ý kiến vừa được trình bày, mang lại lợi ích tốt nhất cho thân chủ. b)
Các bước chuẩn bị cho một bài trình bày 1)
Xác định mục đích của buổi trình bày 2)
Thu thập, lựa chọn và tổ chức thông tin 3)
Chuẩn bị dụng cụ trực quan 4)
Chuẩn bị phần mở đầu và phần kết thúc của bài trình bày 5)
Chuẩn bị trình bày - sử dụng giọng nói và ngôn ngữ cử chỉ.
Bước 1: Xác định mục tiêu của buổi trình bày (cũng là mục tiêu biện hộ) -
Thông điệp, tiếng nói của của người dân được đến với ai -
Những thay đổi nào cần đạt được (qui định, chính sách, quyền lợi…)
Bước 2: Lựa chọn và tổ chức thông tin - Thu thập
Liệt kê tất cả thông tin liên quan đến bài trình bày (Suy nghĩ
“thoáng”, không hạn chế các ý tưởng)
Những sự kiện cụ thể, chính sách có liên quan.
Những ý kiến, quan điểm, tâm tư nguyện vọng của các bên.. - Lựa chọn
Ba tiêu chí để lựa chọn thông tin:
1) Giữ lại những thông tin đáp ứng cho mục đích của bài trình bày
2) Thông tin đó thực sự được quan tâm và nhu cầu của người nghe
3) Chọn lọc vừa đủ theo thời gian cho phép Ba
chỉ dẫn cho việc tổ chức/sắp xếp thông tin:
1) Phần giới thiệu: Cho người nghe biết bạn sắp trình bày về đề tài gì
2) Phần trình bày: Trình bày nội dung
3) Phần tóm tắt/kết thúc: Cho người nghe biết bạn vừa trình bày những nội dung gì.
Dự án “Nâng cao năng lực cho NVCTXH cơ sở ở Tp.HCM” - tháng 7/2012 Trang lOMoARcPSD|44744371
T[Typeàiliệupháttext]-Kỹ năng biện hộ SDRC - CFSI
Bước 3: Chuẩn bị phương pháp và phương tiện trình bày -
Kết hợp nhiều phương pháp sao cho thông điệp đến người nghe tốt
nhất (kể chuyện, thảo luận nhóm, chiếu phim…) -
Nên chọn hình ảnh trực quan gây tác động mạnh đến người xem -
Đưa những thông tin người thật việc thật, có chứng cứ. -
Đảm bảo là người nghe/nhìn có thể thấy và đọc được từ các dụng cụ trực quan.
Bước 4: Mở đầu và kết thúc -
Phần mở đầu và kết thúc cần:
Gây ấn tượng về chủ đề
biện hộ Có trọng điểm
Làm nổi bật mục đích của buổi trình bày
Giới thiệu các mục tiêu của bài trình bày
Phần kết thúc nêu rõ những gì cần đạt được, tạo nên sự đồng thuận
gì, những gì cần thay đổi, và chương trình hành động nào sẽ diễn ra. -
Cần viết phần mở đầu và kết thúc thật rõ ràng lên giấy để đề phòng
trường hợp quên do mất bình tĩnh. Bước 5: Trình bày -
Hãy ngắn gọn:
Hạn chế thời gian nói từ 10 - 15 phút, sau đó chuyển sang phương
pháp khác. Chỉ chọn những ý quan trọng để trình bày. - Hãy chuẩn bị kỹ
Đến sớm, xem lại tiến trình, các bước.
Tiếp xúc với các đối tác, thăm dò, làm quen, tìm sự ủng hộ
Kiểm tra toàn bộ phương tiện, tài liệu trước khi trình bày - Sử dụng đôi mắt
Hãy nhìn vào người nghe chứ đừng nhìn vào tài liệu của bạn
Giao tiếp bằng mắt với người tham dự, đối tác; hãy để mắt bạn nhìn khắp phòng họp.
Quan sát người nghe để đánh giá họ hiểu đến đâu và có chú ý nghe hay không. - Sử dụng giọng nói Hãy nói rõ ràng
Sử dụng nhiều ngữ điệu để nhấn mạnh những điểm chính
Sử dụng âm lượng trung bình: không nói quá to mà cũng đừng nói quá nhỏ
Dừng lại một chút sau các điểm quan trọng để người nghe có thời
gian hiểu được ý bạn vừa trình bày -
Sử dụng ngôn ngữ cơ thể
Hãy mỉm cười, điều này sẽ giúp bạn và đối tác của bạn cảm thấy thoải mái
Dự án “Nâng cao năng lực cho NVCTXH cơ sở ở Tp.HCM” - tháng 7/2012 Trang lOMoARcPSD|44744371
T[Typeàiliệupháttext]-Kỹ năng biện hộ SDRC - CFSI
Cẩn trọng với ngôn ngữ, cử chỉ của bạn, tránh gây ra những cử
động làm mất tập trung.
Không nên đứng sau bàn hoặc một vật cản nào đó, hãy thể hiện sự cởi mở của bạn.
Không đứng yên một chỗ nhưng cũng không nên rảo bước khắp phòng. -
Để người nghe tham gia
Khích lệ sự quan tâm thích thú của người nghe, thu hút sự tập trung của người nghe.
Sử dụng các câu chuyện hoặc các ví dụ liên quan đến cuộc sống
của người nghe; hãy sử dụng khiếu hài hước của bạn.
Đưa ra câu hỏi và lắng nghe các câu trả lời. -
Khắc phục sự mất bình tĩnh
Chuẩn bị kỹ lưỡng, điều này sẽ làm tăng sự tự tin
Hãy ngồi một mình trong vài phút trước khi bắt đầu phần trình bày
Trong khi trình bày hãy nhìn tờ nhắc (nhìn nhanh không cắm cúi đọc). 3. Kỹ năng quan sát
Quan sát là một kỹ năng rất quan trọng trong giao tiếp và thu thập thông tin. Một
số nhà nghiên cứu đã kết luận rằng có đến 2/3 lượng thông tin được thu nhận
thông qua đôi mắt. Chính vì vậy, để nâng cao hiệu quả của công tác biện hộ
cho thân chủ, người làm công tác biện hộ rất cần rèn luyện kỹ năng quan sát.
a) Quan sát những gì? -
Người biện hộ tốt cần có những kỹ năng quan sát con người, sự vật, sự việc,
môi trường và có những giao tiếp không lời với cộng đồng. Khi biện hộ người
biện hộ cần quan sát để biết những người tham gia phản ứng như thế nào
với nội dung mà mình đang biện hộ và mối quan hệ giữa họ như thế nào.
Dựa vào những thông tin này người tham gia truyền thông có thể quyết định
khi nào cần phải thay đổi, can thiệp những gì trong buổi biện hộ hay vận
động để những người tham gia tiếp thu được nhiều thông tin nhất. -
Người biện hộ còn cần thực hiện những cuộc nghiên cứu, khảo sát, đi thực địa
thu thập dữ liệu có liên quan để làm chứng cứ biện hộ cho thân chủ. Vì thế
người biện hộ không chỉ biết quan sát mà còn biết lập kế hoạch quan sát, sử
dụng các công cụ quan sát để ghi lại và lưu trữ những nội dung đã quan sát. -
Trong một cuộc họp hay một buổi trình bày về những nội dung liên
quan đến biện hộ thân chủ, người biện hộ cần quan sát các bên tham
gia với các yếu tố sau đây:
Khi người tham gia có hứng thú, có nhận thức tốt và nắm bắt được
các vấn đề truyền thông họ thường có biểu hiện sau: tham gia phát
biểu ý kiến tích cực, hiệu quả, hiểu rõ các vấn đề, và có khả năng
rút ra các kết luận chính của vấn đề.
Khi người tham gia không hiểu, không hứng thú, họ thường có những biểu
hiện sau: ngồi im, tham gia các ý kiến không trọng tâm và kém hiệu quả.
Mối quan hệ tốt biểu hiện như: những người tham gia thường
xuyên nói chuyện, trao đổi trước và sau giờ tập trung, giải thích cho
nhau những vấn đề chưa rõ.
Dự án “Nâng cao năng lực cho NVCTXH cơ sở ở Tp.HCM” - tháng 7/2012 Trang lOMoARcPSD|44744371
T[Typeàiliệupháttext]-Kỹ năng biện hộ SDRC - CFSI
Mối quan hệ, sự tin tưởng của người tham gia và người biện hộ thể
hiện qua các dấu hiệu như: sẵn sàng trả lời, trao đổi với các ý kiến
tham gia của cộng đồng, mạnh dạn đưa ra các câu hỏi có liên quan
đến chủ đề truyền thông của cộng đồng.
Cá tính của các đối tượng, những người tham gia có thể được xếp thành
hai loại: (1) Thích được thể hiện mình trước đám đông; (2) Rụt rè, e ngại.
Môi trường vật chất ở nơi tổ chức truyền thông như: không gian,
ánh sáng, nhiệt độ, tiếng ồn, cách kê bàn ghế v.v. Người biện hộ
cần có những đáp ứng kịp thời khi quan sát thấy những biểu hiện
không có lợi cho một cuộc họp về vấn đề của thân chủ hay của
cộng đồng, một buổi truyền thông vận động.
Quan sát một cuộc khảo sát thu thập chứng cứ cần có một kế hoạch hẳn
hoi. Người biện hộ cần xác định mục tiêu khảo sát để từ đó đưa ra những
nội dung cụ thể: Quan sát những ai? Quan sát những khía cạnh gì? Ở đâu?
Lúc nào? Những phương tiện hỗ trợ cần thiết?
b) Những việc nên làm và không nên làm khi quan sát -
Nên làm: Chú ý các biểu hiện của mỗi người tham gia; phân loại biểu
hiện/hành vi của người tham gia; phân tích nhanh ý nghĩa, nguyên nhân
của từng hành vi; chọn cách ứng xử và thời điểm can thiệp phù hợp. -
Không nên làm: Vội vàng giải thích những gì mình vừa nhìn thấy, áp đặt
suy nghĩ của mình, can thiệp khi chưa đủ thông tin, chưa rõ nguyên nhân.
Khi quan sát thấy những biểu hiện không mong muốn trong truyền thông,
người biện hộ có thể sử dụng nhiều cách khác nhau để điều chỉnh. Điều
quan trọng là cần kết hợp kỹ năng quan sát với những kỹ năng khác nhau
như kỹ năng lắng nghe, kỹ năng đặt câu hỏi.
4. Kỹ năng thương lượng
Thương lượng là một hoạt động cơ bản của con người. Trong cuộc sống thương
lượng hiện diện ở mọi lúc mọi nơi. Chúng ta luôn tiến hành thương lượng
ngay cả khi chúng ta không biết mình đang thực hiện hoạt động này.
Có thể hiểu thương lượng là hành vi và quá trình mà trong đó hai hay
nhiều bên tiến hành trao đổi, thảo luận về các mối quan tâm chung và
những điểm còn bất đồng để đi đến một thoả thuận thống nhất. -
Chuẩn bị thương lượng: Những thông tin có được trước khi tiến hành thương
lượng và ngay trong khi thương lượng sẽ quyết định sự thành công của chúng
ta. Do vậy việc chuẩn bị những thông tin có độ tin cậy cao, cùng với việc biết tự
đánh giá bản thân sẽ giúp chúng ta có được kết quả tốt trong quá trình thương
lượng. Để đạt được những mục tiêu đã đề ra, điều cần thực hiện trước tiên là
phải nhận thức đúng điểm mạnh, điểm yếu của bản thân, ngoài ra, phải biết áp
dụng những biện pháp cần thiết nhằm chuẩn bị sự tự tin về tâm lý, tư thế sẵn
sàng trước cuộc thương lượng. Đó là những tố chất mà nhà thương lượng cần
phải có, cụ thể là kỹ năng quan sát, sự tự tin, khả năng khống chế cảm xúc, khả
năng suy đoán, kỹ năng biểu đạt ngôn ngữ (năng lực ứng biến). -
Tiến hành thương lượng: Cần xây dựng lòng tin: trong quá trình thương lượng,
giao lưu tốt sẽ có lợi cho việc tạo nên bầu không khí thương lượng tốt đẹp; Đưa
ra lời đề nghị vào thời điểm thích hợp; Củng cố lập trường. Mục đích của thương
lượng là đi đến thỏa thuận, quá trình thương lượng gần đến thỏa thuận thì người
thương lượng phải tinh tế, tập trung cao, vận dụng các kỹ
Dự án “Nâng cao năng lực cho NVCTXH cơ sở ở Tp.HCM” - tháng 7/2012 Trang lOMoARcPSD|44744371
T[Typeàiliệupháttext]-Kỹ năng biện hộ SDRC - CFSI
năng thích hợp để hướng đến sự thỏa thuận tốt đẹp. Trong suốt qua
trình thương lượng cần chú ý:
Xây dựng bầu khí ôn hòa, phải thật sự bình tĩnh, tránh những cơn
xúc động, đừng tỏ ra mình là người thông minh vượt trội.
Chú ý lắng nghe đối tác trình bày, không được ngắt lời, không nên vội vàng trả lời.
Thường xuyên đặt câu hỏi.
Tóm tắt các ý kiến của đối tác để kiểm tra đã hiểu đúng những gì họ muốn hay chưa.
Trình bày các ý kiến một cách tự tin, thoải mái và lưu loát, có sức thuyết phục cao.
Sử dụng óc hài hước đúng lúc. -
Sau thương lượng: Sau mỗi cuộc thương lượng hãy dành thời gian
để suy nghĩ những việc đã làm, cụ thể, hãy trả lời những câu hỏi:
Chúng ta đã làm được gì?
Những việc đó mang lại kết quả như thế
nào? Những gì chúng ta chưa làm được?
Nếu được làm lại, chúng ta sẽ thay đổi điều gì?
Như vậy, để trở thành nhà thương lượng giỏi, chúng ta hãy kiên trì rèn luyện,
hãy bắt đầu từ những điều nhỏ, thử nghiệm dần dần và chuẩn bị tốt các kỹ năng.
Tóm tắt ý chính: Bài “Các kỹ năng cần thiết trong biện hộ” đã đề cập đến:
- Các định nghĩa về kỹ năng: nhằm giúp người học hiểu chính xác ý nghĩa của từ kỹ năng.
- Phần giới thiệu về các kỹ năng trong biện hộ nhằm trang bị hoặc tăng
cường các kỹ năng, đưa ra những hướng dẫn cần thiết cho người làm công tác biện hộ.
- Một số kỹ năng được nêu ra trong bài này bao gồm:
Kỹ năng giao tiếp (kỹ năng viết, kỹ năng lắng nghe); Kỹ năng trình bày Kỹ năng quan sát
Kỹ năng thương lương lượng
Dự án “Nâng cao năng lực cho NVCTXH cơ sở ở Tp.HCM” - tháng 7/2012 Trang