Tài liệu ôn tập đề cương môn tư tưởng Hồ Chí Minh | Học Viện Phụ phụ nữa Việt Nam

ĐỀ CƯƠNG MÔN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
Câu 1: Phân tích các yếu tố khách quan hình thành Tư tưởng Hồ Chí Minh
a) Bối cảnh lịch sử hình thành Tư tưởng Hồ Chí Minh
- Bối cảnh lịch sử Việt Nam từ cuối thế kỉ XIX đến đầu thể kỉ XX
+ 1/9/1858, thực dân Pháp nổ súng xâm lược nước ta ở bán đảo Sơn Trà – Đà Nẵng
+ Triều đình nhà Nguyễn từng bước đầu hàng và chấp nhận sự bảo hộ của 1Pháp
+ Các phong trào yêu nước chống Pháp của nhân dân Việt Nam nổ ra mạnh
mẽ nhưng đều đi đến thất bại
Các phong trào đều đi đến thất bại dẫn đến tình trạng khoảng hoảng về
đường lối cứu nước từ đó xuất hiện nhu cầu tìm con đường cứu nước mới để cứu dân, cứu nước.
- Bối cảnh thời đại
+ Chủ nghĩa tư bản độc quyền đã xác lập sự thống trị toàn thế giới
+ Vấn đề dân tộc thuộc địa trở thành vấn đề quốc tế lớn
+ Các phong trào cách mạng vô sản thế giới và phong trào cách mạng giải
phóng dân tộc nổ ra mạnh mẽ
+ Cách mạng vô sản Nga thắng lợi
Mở ra thời đại mới: Thời kì quá độ lên Chủ nghĩa xã hội
Câu 2 b) Những tiền đề tư tưởng – lý luận hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh?
Tiền đề nào đóng vai trò quyết định đến bản chất cách mạng và khoa học của tư tưởng Hồ Chí Minh ?
a) Phân tích những tiền đề tư tưởng – lý luận
- Giá trị truyền thống dân tộc:
+ Truyền thống yêu nước, kiên cường, bất khuất.
+ Truyền thống đoàn kết; tinh thần tương thân, tương ái; lòng nhân nghĩa.
+ Ý chí vươn lên vượt qua mọi khó khăn, thử thách.
+ Thông minh, sáng tạo, quý trọng hiền tài.
- Tinh hoa văn hoá nhân loại:
+ Văn hoá phương Đông:
... Nho giáo: Người tiếp thu những mặt tích cực của Nho giáo: Triết lý hành đạo
giúp đời; ước vọng về một xã hội bình trị, hoà mục, hoà đồng; triết lý nhân sinh; tu
thân dưỡng tính; đề cao văn hoá lễ giáo; tạo ra truyền thống hiếu học.
... Phật giáo: HCM tiếp thu tư tưởng vị tha, từ bi bác ái, cứu khổ cứu nạn, thương
người như thể thương thân; nếp sống có đạo đức, trong sạch, giản dị, chăm lo làm
việc thiện; tinh thần bình đẳng, dân chủ, chống phân biệt đẳng cấp; việc đề cao lao
động, chống lười biếng; chủ trương không xa lánh việc đời mà gắn bó với dân, với
nước, tích cực tham gia vào các cuộc đấu tranh của nhân dân chống kể thù dân tộc…
... Chủ nghĩa Tam dân của Tôn Trung Sơn: Từ tư tưởng dân tộc độc lập; dân quyền
tự do; dân sinh hạnh phúc, Người tìm thấy những điều phù hợp với nước ta. + Văn hoá phương Tây:
... Người tiếp thu các tư tưởng về tự do, bình đẳng, bác ái qua các tác phẩm của
các nhà khai sáng như Vônte, Rútxo, Mông tecxkio…
... Người tiếp thu các giá trị của bản tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của cách
mạng Pháp; các giá trị về quyền sống, quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc của
tuyên ngôn độc lập ở Mỹ năm 1776 - Chủ nghĩa Mác Lênin:
+ Là cơ sở thế giới quan và phương pháp luận của tư tưởng Hồ Chí Minh.
+ Người tiếp thu lý luận Mác-Lênin theo phương pháp mác-xít, nắm lấy tinh thần,
bản chất. Người vận dụng lập trường, quan điểm, phương pháp biện chứng của chủ
nghĩa Mác-Lênin để giải quyết những vấn đề thực tiễn của cách mạng Việt Nam
b)- Trong các tiền đề trên chủ nghĩa Mác- Lê nin là tiền đề quan trọng nhất là vì:
Chủ nghĩa Mác- Lê nin là thế giới quan và phương pháp luận của tư tưởng Hồ Chí
Minh, là chủ nghĩa chân chính nhất, chắc chắn nhất,cách mạng nhất, đã chỉ ra con
đường giải phóng dân tộc và phát triển cho dân tộc ta.
Câu 3 Thời kỳ hình thành những nội dung cơ bản tư tưởng về cách mạng Việt Nam Thời kỳ 1920 -1930:
Đây là thời kỳ Hồ Chí Minh hoạt động lý luận và thực tiễn sôi nổi, phong phú ở
nhiều nơi trên thế giới: Pháp (1921-1923), Liên Xô (1923-1924), Trung Quốc
(1924-1927), Thái Lan (1928-1929),đẩy mạnh hoạt động lý luận chính trị, tổ
chức, chuẩn bị cho việc thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam để lãnh đạo cách mạng Việt Nam.
Thông qua báo chí và các hoạt động thực tiễn Người tích cực truyền bá chủ nghĩa
Mác – Lênin vào phong trào công nhân và phong trào yêu nước Việt Nam. Các tác
phẩm như: Bản án chế độ thực dân Pháp (1925), Đường Kách mệnh (1927) và
nhiều bài viết của Hồ Chí Minh trong thời kỳ này thể hiện những quan điểm độc
đáo, sáng tạo của Người về con đường cách mạng Việt
Cũng trong thời kỳ này, Hồ Chí Minh sáng lập tổ chức tiền thân của Đảng Cộng
sản: Hội Việt Nam Thanh niên Cách mạng (tháng 6- 1925), ra báo Thanh niên
bằng tiếng Việt, từng bước truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin và lý luận cách mạng
trong những người yêunước và công nhân.
Hồ Chí Minh chủ trì Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản Việt Nam thành Đảng
Cộng sản Việt Nam, thông qua các văn kiện do Người khởi thảo (đầu năm 1930).
Các văn kiện này là Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam,
trong đó chính thức khẳng định rõ những quan điểm cơ bản về đường lối, phương
pháp cách mạng Việt Nam,
Việc tổ chức, xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam thành một tổ chức lãnh đạo cách
mạng Việt: Hồ Chí Minh thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam với Cương lĩnh
chính trị đúng đắn và sáng tạo đã chấm dứt cuộc khủng hoảng về đường lối và tổ
chức lãnh đạo cách mạng ViệtNam kéo dài suốt từ cuối thế kỷ XIX sang đầu năm
Câu 5 Phân tích giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh đối với cách mạng Việt Nam và
sự phát triển thế giới ?
Đối với cách mạng VN:
- Tư tưởng Hồ Chí Minh đưa cách mạng giải phóng dân tộc Việt Nam đến thắng
lợi và bắt đầu xây dựng một xã hội mới trên đất nước ta
+ Hồ Chí Minh tìm thấy con đường cứu nước, cứu dân sáng lập, lãnh đạo rèn
luyện đảng ta thành một đảng chân chính, toàn tâm toàn ý phục vụ nhân dân
+ Khẳng định tính đúng đắn, sáng tạo của tư tưởng Hồ Chí Minh
+ Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống mở đầy sức sống được đảng Cộng sản
Việt Nam tiếp tục vận dụng, sáng tạo, bổ sung, phát triển
- Tư tưởng Hồ Chí Minh là nên tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho cách mạng Việt Nam
+ Tư tưởng Hồ Chí Minh tiếp tục soi đường cho đảng Cộng sản Việt Nam và nhân
dân Việt Nam trên con đường thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh dân chủ công bằng văn minh
+ Tư tưởng Hồ Chí Minh giúp nhân dân ta nhận thức đúng những vấn đề lớn có
liên quan đến việc bảo vệ nền độc lập dân tộc, phát triển kinh tế - xã hội, bảo
đảm tự do và hạnh phúc của con người tiến tới xã hội xã hội chủ nghĩa
+ Tư tưởng Hồ Chí Minh tiếp tục là chỗ dựa vững chắc để đảng Cộng sản Việt
Nam có được đường lối cách mạng đúng đắn, dẫn đường cho toàn đảng, toàn dân,
toàn quân Việt Nam đi tới thắng lợi
Đối với sự phát triển của nhân loại (thế giới):
- Tư tưởng Hồ Chí Minh góp phần mở ra cho các dân tộc, thuộc địa con đường
giải phóng dân tộc gắn liền với sự tiến bộ xã hội
+ Cống hiến lý luận lớn đầu tiên của Hồ Chí Minh là về cách mạng giải phóng dân tộc
+ Tư tưởng Hồ Chí Minh về cách mạng giải phóng dân tộc có ý nghĩa lớn đối với
phong trào cách mạng giải phóng dân tộc trên thế giới
- Tư tưởng Hồ Chí Minh góp phần tích cực vào cuộc đấu tranh vì độc lập dân tộc,
dân chủ, hòa bình hợp tác và phát triển trên thế giới
+ Hồ Chí Minh là người Việt Nam đầu tiên khẳng định hợp tác quốc tế là xu thế
tất yếu của thời đại phá bỏ sự biệt lập, mở đường cho sự phát triển,liên kết các dân
tộc trong cuộc đấu tranh vì độc lập, tự do, hòa bình, dân chủ và tiến bộ xã hội
+ Hồ Chí Minh chủ trương hòa bình hữu nghị hợp tác lâu dài giữa các nước
Hồ Chí Minh đã gắn cách mạng Việt Nam với các phong trào giải phóng dân tộc,
phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân trong các nước tư bản và phong trào
cộng sản quốc tế, phong trào vì hòa bình hợp tác và phát triển
+ Làm bạn với tất cả và không gây thù oán với một ai
+ Việc nghiên cứu học tập tư tưởng Hồ Chí Minh làm cho tư tưởng đạo đức
phong cách Hồ Chí Minh trở thành một bộ phận cấu thành nền tảng tinh thần vững
chắc của xã hội Việt Nam hiện đại
Câu 6,7 Phân tích giá trị Tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc và cách
mạng giải phóng dân tộc?
* Làm phong phú học thuyết Mác – Lênin về cách mạng thuộc địa.
- Về lý luận cách mạng giải phóng dân tộc.
+ Hồ Chí Minh đã kết hợp hài hòa vấn đề dân tộc với vấn đề giai cấp, độc lập
dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội.
+ Đó là những quan điểm sáng tạo và độc đáo, phù hợp với thực tiễn cách mạng Việt Nam.
- Về phương pháp tiến hành cách mạng giải phóng dân tộc.
+ Thực hiện khởi nghĩa toàn dân và chiến tranh nhân dân.
+ Hồ Chí Minh đã vận dụng sáng tạo và phát triển học thuyết của Lênin về cách
mạng thuộc địa thành một hệ thống luận điểm mới, sáng tạo, bao gồm đường
lối chiến lược, sách lược và phương pháp tiến hành cách mạng giải phóng dân tộc ở thuộc địa.
* Soi đường thắng lợi cho cách mạng giải phóng dân tộc ở Việt Nam.
- Thắng lợi của cách mạng Tháng Tám (1945).
+ Giương cao ngọn cờ giải phóng dân tộc, đặt nhiệm vụ chống đế quốc giành
độc lập dân tộc lên hàng đầu.
+ Kết hợp đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang. Thực hiện khởi nghĩa từng
phần, chiến tranh du kích cục bộ, giành chính quyền bộ phận, tiến tới tổng khởi nghĩa.
- Thắng lợi của 30 năm chiến tranh cách mạng (1945-1975).
+ Vừa chiến đấu, vừa xây dựng hậu phương vững chắc.
+ Kết hợp đấu tranh du kích với chiến tranh chính quy.
- Trong công cuộc đổi mới hiện nay:
+ Khơi dậy sức mạnh của chủ nghĩa yêu nước và tinh thần dân tộc.
+ Nhận thức và giải quyết vấn đề dân tộc trên lập trường giai cấp công nhân.
Câu 8. Vai trò của Đảng cộng sản Việt Nam:
- Là tổ chức trong thì vận động quần chúng, ngoài thì liên lạc với các dân tộc bị
áp bức và giai cấp vô sản ở mọi nơi.
- Nhận rõ tình hình, đường lối và định phương châm đúng cho cách mạng.
- Tổ chức và giáo dục nhân dân thành một đội quân thật mạnh, để đánh đổ kẻ
địch, tranh lấy chính quyền.
Đảm bảo lợi ích cho toàn thể dân tộc Việt Nam và nhân dân tiến bộ trên thế giới.
* Bản chất của Đảng công sản Việt Nam: Đảng cộng sản Việt Nam là Đảng của
giai cấp công nhân, đội tiên phong của giai cấp công nhân, mang bản chất giai cấp công nhân.
+ Đảng cộng sản Việt Nam được xây dựng trên cơ sở học thuyết về Đảng kiểu mới của V.I.Lênin.
+ Bản chất của giai cấp công nhân dựa trên cơ sở thấy rõ sứ mệnh lịch sử của
giai cấp công nhân Việt Nam.
+ Xuất phát từ nền tảng lý luận và tư tưởng của chủ nghĩa Mác – Lênin.
+ Dựa trên nguyên tắc xây dựng đảng kiểu mới của giai cấp vô sản.
+ Đảng đại diện cho lợi ích của toàn dân tộc; ngoài công nhân, trong Đảng còn
có những người ưu tú thuộc giai cấp nông dân, trí thức, và các thành phần khác.
+ Để đảm bảo và tăng cường bản chất giai cấp công nhân, Đảng luôn luôn gắn
bó mật thiết với giai cấp công nhân, nhân dân lao động và toàn thể dân tộc trong
tất cả các thời kỳ của cách mạng.
+ Sức mạnh của Đảng không chỉ bắt nguồn từ giai cấp công nhân mà còn bắt
nguồn từ các tầng lớp nhân dân lao động khác.
Câu 9. Nhà nước của nhân dân
- Mọi quyền lực trong Nhà nước và trong xã hội đều thuộc về nhân dân.
+ Nhân dân có quyền kiểm soát Nhà nước. + Dân là chủ.
+ Cán bộ, lãnh đạo Nhà nước là những đại biểu của nhân dân được bầu ra để làm việc cho dân. - Nhà nước do dân.
+ Nhà nước do nhân dân lập nên, dân ủng hộ, dân làm chủ.
+ Nhân dân tham gia quản lý Nhà nước được thể hiện:
Toàn bộ công dân bầu ra Quốc hội - cơ quan quyền lực cao nhất của Nhà nước
Hội đồng chính phủ là cơ quan hành chính cao nhất, thực hiện các nghị
quyết và chấp hành pháp luật.
Mọi công việc của bộ máy Nhà nước đều thực hiện theo ý trí của dân. - Nhà nước vì dân.
+ Nhà nước lấy lợi ích chính đáng của nhân dân làm mục tiêu. Nhà nước trong
sạch, không có đặc quyền, đặc lợi nào.
+ Mọi đường lối, chính sách nhằm đưa lại quyền lợi cho nhân dân, việc gì có
lợi cho dân dù nhỏ cũng cố gắng làm, việc gì có hại cho dân dù nhỏ cũng cố
Câu 10. Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò của đại đoàn kết dân tộc trong sự nghiệp cách mạng.
- Đại đoàn kết dân tộc là vấn đề chiến lược, bảo đảm thành công của cách mạng.
+ Sự nghiệp giải phóng dân tộc nếu chỉ có tinh thần yêu nước thì chưa đủ, cách
mạng muốn thành công đến nơi phải tập hợp được tất cả mọi lực lượng có thể
tập hợp, xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc bền vững. (phân tích)
+ Đoàn kết xuất phát từ nhu cầu khách quan của sự nghiệp cách mạng do quần
húng tiến hành. (Phân tích)
+ Đoàn kết làm ra sức mạnh (phân tích)
- Đoàn kết không phải là thủ đoạn chính trị nhất thời mà là tư tưởng cơ bản, nhất
quán, xuyên suốt tiến trình cách mạng Việt Nam.
- Đoàn kết quyết định thành công cách mạng. Vì đoàn kết tạo nên sức mạnh, là
then chốt của thành công. Muốn đưa cách mạng đến thắng lợi phải có lực lượng
đủ mạnh, muốn có lực lượng phải quy tụ cả dân tộc thành một khối thống nhất.
Giữa đoàn kết và thắng lợi có mối quan hệ chặt chẽ, qui mô của đoàn kết quyết
định quy mô, mức độ của thành công.
- Đoàn kết phải luôn được nhận thức là vấn đề sống còn của cách mạng.
-Tại sao Đế quốc Pháp có ưu thế về vật chất, về phương tiện chiến tranh hiện
đại lại phải thua một Việt Nam nghèo nàn, lạc hậu trong cuộc chiến xâm lược?
Đó là vì đồng bào Việt Nam đã đoàn kết
- Đoàn kết dân tộc là mục tiêu, nhiệm vụ hàng đầu của cách mạng
+ Được thể hiện trong mọi lĩnh vực, từ đường lối, chủ trương, chính sách tới
hoạt động thực tiễn của Đảng.
Cách mạng muốn thành công không chỉ cần có đường lối đúng mà Đảng phải
cụ thể hóa thành những mục tiêu, nhiệm vụ và phương pháp cách mạng phù
hợp để lôi kéo, tập hợp quần chúng, tạo thực lực cho cách mạng
+ Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng, do quần chúng và vì quần chúng. .
+ Đoàn kết là nhu cầu tự nảy sinh của quần chúng trong phong trào đấu tranh. Liên hệ thực tế:
- Biện pháp để nâng cao tinh thần đại đoàn kết dân tộc. (nêu một số giải pháp)
- Trách nhiệm của bản thân trong việc giữ gìn đại đoàn kết dân tộc.