Tài liệu về chấn thương bụng | Đại học y dược Huế

lOMoARcPSD| 39099223
Kh‚m ch˚n th›‹ng b ng
KH‚M CH˚N TH‚¥NG B NG M c ti“u h c t¸p
1. Tr nh b y fi› c c‚c c‹ ch v t‚c nh'n ch˚n th›‹ng b ng.
2. Tr nh b y fi› c c‚c b› c kh‚m l'm s ng v c¸n l'm s ng trong ch˚n th›‹ng b ng.
3. M« t¶ fi› c c‚c hØi chł ng ch¶y m‚u trong v hØi chł ng vi“m ph c m‚c
trong ch˚n th›‹ng b ng.
4. M« t¶ fi› c c‚c t n th›‹ng t‚ng hay g˘ p trong b ng. NØi dung I. §‚I C‚¥NG
Ch˚n th›‹ng b ng bao g m hai lo„i ch nh: ch˚n th›‹ng b ng k n v v t
th›‹ng th˚u b ng. Ch˚n th›‹ng b ng k n: l nh ng tr›Œng h p ch˚n th›‹ng b ng m
kh«ng r‚ch ph c m„c, ph c m„c kh«ng th«ng v i m«i tr›Œng b“n ngo i. V t
th›‹ng th˚u b ng: ng› c l„i v i ch˚n th›‹ng b ng k n.
II. C¥ CH CH˚N TH‚¥NG -
Ch˚n th›‹ng trøc ti p: tr'u h c, b fi„p, ngøa fi‚, xe fi ng... -
Ch˚n th›‹ng gi‚n ti p: do gi¶m tŁ c fiØt ngØt t„o n“n mØt th›‹ng t
n n˘ ng n c‚c t„ng trong ph c m„c nh›: r‚ch ch b‚m c‚c d'y ch»ng cæa
gan, r m„c treo ruØt v t„ng.
H nh 1: Minh ho‚ c‚c t‚c lOMoARcPSD| 39099223
Kh‚m ch˚n th›‹ng b ng nh'n ch˚n th›‹ng III. T
N TH‚¥NG GI¶I PH U B NH
1. T n th›‹ng ‚ th nh b ng -
Ch˚n th›‹ng b ng k n: tuœ t‚c nh'n v c‹ ch m t n th›‹ng cª th l x'y
x‚t, b˙ m t m, s›ng n , r‚ch da, d¸p c‹, fił t c'n, t m‚u d› i da.. -
V t th›‹ng th˚u b ng: t n th›‹ng th›Œng fi‹n gi¶n trong v t th›‹ng
do b„ch kh . Trong tr›Œng h p v t th›‹ng do ho¶ kh t n th›‹ng phł c t„p v n˘ ng n h‹n.
2. T n th›‹ng t‚ng b“n trong -
T„ng fi˘ c: hay b t n th›‹ng nh˚t l gan, l‚ch, th¸n. T n th›‹ng cª
th l mØt khŁ i m‚u t d› i bao, r‚ch nhu m«, th›‹ng t n cuŁ ng m„ch, hay mØt
th›‹ng t n fii tı trung t'm ra ngo„i bi“n (centro-parenchymateuse ) -
T„ng r ng: Trong ch˚n th›‹ng b ng k n, t„ng r ng th›Œng b
th›‹ng t n nh˚t l fio„n fi˙ u h ng tr ng v fio„n cuŁ i h i tr ng.
3. T n th›‹ng m‚ch m‚u
V ho n to n c‚c m„ch m‚u l n trong thøc t b nh nh'n kh«ng fi n fi› c
ph ng m . Ch nh ng tr›Œng h p cª t n th›‹ng kh«ng ho n to n: t n th›‹ng d› i
nØi m„c ho˘ c d› i ngo„i m„c m nguy c‹ cæa ch ng l huy t khŁ i v thi u m‚u thł ph‚t.
4. T n t›‹ng phŁ i h p
MØt sŁ t n th›‹ng phŁ i h p th›Œng g˘ p l l‚ch-th¸n tr‚i, th y gan tr‚i-l‚ch- c‹ ho nh, ... IV. KH‚M L¢M S NG 1. HÆi b nh - Ho n c¶nh x¶y ra tai n„n -
C‹ ch ch˚n th›‹ng: trøc ti p, gi‚n ti p - GiŒ x¶y ra tai n„n -
S‹ cł u ngay sau tai n„n (n u cª) -
T nh h nh ngay sau tai n„n: t nh t‚o hay h«n m“ ? N«n m a
hay kh«ng ? §au b ng hay kh«ng ? Cª tø fii ti u fi› c hay kh«ng 2. Kh‚m thøc th
2.1. To n th'n 30 lOMoARcPSD| 39099223
Kh‚m ch˚n th›‹ng b ng Hnh 2: C‚c triu ch
ł ng c‹ n¤ng v ton
th'n cæa hØi chł ng ch¶y m‚u trong -
C‚c d˚u hi u: cæa mØt m˚t m‚u c˚p nh› nh t nh„t, m„ch nhanh, huy t ‚p t t. -
C‚c d˚u hi u cæa cho‚ng nh› hŁ t ho¶ng, v• m h«i, ch'n tay l„nh,
m„ch nhanh nhÆ, huy t ‚p t t k p. C˙ n ph'n bi t cho‚ng m˚t m‚u v i cho‚ng ch˚n th›‹ng do fiau. -
C‚c d˚u hi u cæa hØi chł ng nhi m tr ng: nhi t fiØ t¤ng, vˇ m˘ t nhi m tr ng... 2.2 Kh‚m b ng - Nh n: + BØc lØ to n bØ v ng b ng
+ T m c‚c v t x'y x‚t, b˙ m t m, l v o v l ra cæa vi“n fi„n (n u cª), v t
th›‹ng xuy“n th nh b ng do dao fi'm, l i m„c nŁ i ra ngo i, l i ruØt ra ngo i, ch¶y d ch ti“u ho‚ ra ngo i.
+ B ng ch› ng, x‚c fi nh sø di fiØng cæa th nh b ng theo nh p thº. - SŒ:
+ Kh‚m x‚c fi nh v ng th t l›ng hai b“n ghi nh¸n khŁ i m‚u t quanh th¸n
+ T m tri u chł ng co cł ng th nh b ng, ph¶n ł ng th nh b ng -
G : b nh nh'n º t› th n a ng i, g t m m˚t v ng fi c tr› c gan, n u cª
chł ng tÆ cª kh trong ph c m„c chł ng tÆ cª t n th›‹ng t„ng r ng. lOMoARcPSD| 39099223
Kh‚m ch˚n th›‹ng b ng -
G fi c v ng th˚p, th›Œng º
hai b“n v ng h«ng v hŁ ch¸u, n u cª
chł ng tÆ cª tr n d ch trong ph c m„c. - Th¤m trøc tr ng: cho ph—p
th¤m d v ng th˚p nh˚t cæa ph c m„c (t i c
ng Douglas). Th¤m trøc tr ng fiau
chł ng tÆ cª ph¶n ł ng ph c m„c ho˘ c l
c¤ng ph ng chł ng tÆ cª tr n d ch trong ph c m„c.
H nh 3: Co cł ng c‹ th nh b ng
- Ki m tra n› c ti u fi t m fi‚i m‚u, n u cª chł ng tÆ cª t n th›‹ng th¸n
ho˘ c b ng quang. - Ch c d , ch c r a ph c m„c gi p ch¨n fio‚n ch nh x‚c. H nh 4: V tr ch c r a b ng
H nh 5: K thu¸t ch c r a b ng
2.3. C¸n l'm s ng -
Sinh ho‚ v huy t h c: HC gi¶m, Hb gi¶m, Hct gi¶m trong hØi chł ng
ch¶y m‚u trong; BC t¤ng v chæ y u l BC fia nh'n trung t nh t¤ng trong vi“m ph c m„c. - H nh ¶nh:
+ Si“u 'm: cª th th˚y h nh ¶nh t n th›‹ng t„ng fi˘ c (khŁ i m‚u t d› i bao,
trong nhu m«, fi›Œng v ...), tr n d ch ph c m„c, th¸m ch h‹i tø do trong ph c m„c.
+ X quang b ng fił ng kh«ng chu¨n b ho˘ c ch p º t› th n»m nghi“ng (t›
th Mondore) x‚c fi nh d ch trong ph c m„c, h‹i tø do trong ph c m„c, fii u fiª g i v t„ng r ng.
+ Soi b ng: ch fi nh trong nh ng tr›Œng h p ch˚n th›‹ng b ng k n khª
ch¨n fio‚n. Soi b ng cho h nh ¶nh kh‚ch quan c‚c t n th›‹ng t„ng trong b ng.
+ Ngo i ra c n cª mØt sŁ x—t nghi m h nh ¶nh kh‚c nh› ch p c t l p vi t nh,
ch p cØng h›ºng tı h„t nh'n (MRI), gi p ch¨n fio‚n v theo d i fii u tr . 32 lOMoARcPSD| 39099223
Kh‚m ch˚n th›‹ng b ng
H nh 6: Li m h‹i d› i c‹ ho nh
H nh 7: Soi b ng ch¨n
fio‚n tr“n phim b ng fił ng th‚ng
3. C‚c hØi chł ng l'm s ng
3.1. HØi chł ng thæng t‚ng r ng -
L'm s ng cª tri u chł ng cæa vi“m ph c m„c: co cł ng c‹ th nh b ng
li“n t c ngo i muŁ n cæa b nh nh'n l tri u chł ng quan tr ng nh˚t. Co cł ng c‹ cª
th nh n th˚y: c‹ th…ng b ng g ng cł ng, fiau khi th¤m kh‚m, cª th k m theo t¤ng c¶m gi‚c da. -
C¸n l'm s ng: X quang h‹i tø do trong ph c m„c
3.2. HØi chł ng ch¶y m‚u trong -
C‚c tri u chł ng to n th'n cæa m˚t m‚u c˚p: t‚i nh
t, v• m h«i, k ch th ch, kh‚c n› c, thay fi i v m„ch, huy t ‚p. -
C‚c tri u chł ng cæa b ng: d ch v ng th˚p, th¤m
trøc tr ng t i c ng Douglas c¤ng fiau, ch c d ph c m„c ra
m‚u kh«ng fi«ng, ch c r a ph c m„c d›‹ng t nh - Si“u 'm: d ch
trong ph c m„c, t n th›‹ng t„ng fi˘ c lOMoARcPSD| 39099223
Kh‚m ch˚n th›‹ng b ng
V. C‚C TR‚‚NG H P §˘ C BI T 1. T n th›‹ng gan -
T n th›‹ng gan cª th g˘ p sau
ch˚n th›‹ng º v ng h„ s›Œn ph¶i ho˘ c
º v ng fi‚y ngøc ph¶i. Mł c fiØ n˘ ng cæa
t n th›‹ng kh‚c nhau t y tr›Œng h p v t y nguy“n nh'n. -
L'm s ng: n i b¸c l d˚u hi u ch¶y m‚u trong. -
Ch p fiØng m„ch ch n l c cª th gi p cho ch¨n fio‚n. -
§Ø n˘ ng cæa v t th›‹ng gan cª
li“n quan: mł c fiØ ch¶y m‚u trong,
mł c fiØ x— r‚ch gan, sø t‚i h˚p thu fiØc tŁ cæa t chł c gan gi¸p n‚t, v sø tr n d ch m¸t v o ph c m„c.
H nh 8: §au trong ch˚n th›‹ng gan
2. Ch˚n th›‹ng l‚ch
Ch˚n th›‹ng º l‚ch cª th g˘ p sau ch˚n
th›‹ng º v ng h„ s›Œn tr‚i ho˘ c º v ng
fi‚y ngøc tr‚i, fi«i khi ch mØt ch˚n th›‹ng
r˚t nh g˘ p º l‚ch b nh l .
L'm s ng: cª hØi chł ng ch¶y m‚u trong v
fiau º v ng h„ s›Œn tr‚i lan l“n vai tr‚i.
Cª nhi u b nh c¶nh l'm s ng kh‚c nhau t y
theo mł c fiØ t n th›‹ng l‚ch: - N u x— r‚ch
to n bØ ho˘ c mØt ph˙ n l‚ch th l'm
s ng cª hØi chł ng ch¶y m‚u trong xuÆœt hiªßn s m va n ßng.
H nh 9: §au trong ch˚n th›‹ng l‚ch
- C ng cª th g˘ p mØt khŁ i m‚u t d› i bao l m c˙ m m‚u t„m thŒi. Sau mØt v i ng
y khŁ i m‚u t v thł ph‚t v fi›a fi n ch¶y m‚u v o ph c m„c, fi«i khi xu˚t hi n
ch sau mØt g ng sł c ho˘ c c‹n ho. Trong tr›Œng h p n y hØi chł ng ch¶y m‚u
trong xu˚t hi n muØn (v l‚ch th hai), do fiª c˙ n ph¶i theo d i l'u d i sau ch˚n th›‹ng l‚ch.
3. Ch˚n th›‹ng th¸n
Ch˚n th›‹ng th¸n cª th º nhu m« ho˘ c cuŁ ng th¸n.
T n th›‹ng nhu m« cª th º nhi u mł c fiØ: -
X— r‚ch nhu m« th¸n: l'm s ng cª fi‚i m‚u fii n h nh, chł ng tÆ cª sø
th«ng th›‹ng cæa khŁ i m‚u t v i c‚c khoang b i ti t cæa th¸n. 34 lOMoARcPSD| 39099223
Kh‚m ch˚n th›‹ng b ng -
KhŁ i m‚u t v ng th t l›ng: th¤m kh‚m b»ng sŒ hai tay, mØt tay º gªc
s›Œn l›ng, tay kia º v ng h„ s›Œn. KhŁ i m‚u t xu˚t hi n s m v gia t¤ng k ch
th ch nhanh chł ng tÆ t n th›‹ng tr˙ m tr ng v ch¶y m‚u fiang ti p di n. Trong
tr›Œng h p n y c˙ n ch p UIV fi x‚c fi nh mł c fiØ n˘ ng cæa t n th›‹ng th¸n v
x‚c fi nh sø hi n di n cæa th¸n fi«i b“n. -
T n th›‹ng cuŁ ng th¸n: n˘ ng n h‹n. L'm s ng cª hØi chł ng ch¶y m‚u
trong n˘ ng n , cª th kh«ng cª fi‚i m‚u n u nh› fił t bª m„ch rŁ n th¸n
4. Ch˚n th›‹ng b ng quang -
V b ng quang trong ph c m„c: th›Œng xu˚t hi n sau mØt ch˚n th›‹ng
m„nh v o v ng h„ v , tr“n b ng quang fi˙ y, th›Œng v º v ng fi‚y b ng quang,
nª x— r‚ch v o khoang ph c m„c g'y tr n n› c ti u cª l n m‚u v o ph c m„c. -
V b ng quang d› i ph c m„c: th›Œng g˘ p sau v x›‹ng ch¸u. B ng quang
b ch c thæng do c‚c m¶nh x›‹ng. T n th›Œng b ng quang th›Œng g˘ p º v ng
tr› c ho˘ c b“n nh›ng lu«n lu«n º d› i ph c m„c. H¸u qu¶ cæa v b ng quang
d› i ph c m„c l g'y tr n n› c ti u v m‚u v o khoang tr› c b ng quang (khoang
Retzius). Nguy c‹ cª th fi›a fi n nhi m tr ng khoang tr› c b ng quang, nhi m
tr ng g•y x›‹ng ch¸u, nh›ng kh«ng fi›a fi n vi“m ph c m„c.
5. R‚ch m‚c treo ruØt
R‚ch m„c treo ruØt cª th g'y ch¶y m‚u trong v vi“m ph c m„c do t n th›‹ng
m„ch m‚u v ho„i t ruØt do thi u m‚u.
6. Ch˚n th›‹ng t y
Ch˚n th›‹ng t y th›Œng g˘ p sau mØt ch˚n th›‹ng m„nh v ng th› ng v . L'm s
ng th›Œng l bŁ i c¶nh chung cæa ch˚n th›‹ng b ng k n n˘ ng k m theo tr y
m„ch, co cł ng b ng v t¤ng amylase m‚u (kh«ng fi˘ c tr›ng v kh«ng h»ng fi
nh). Mº b ng ph‚t hi n c‚c v t n n (taches de bougies) x‚c fi nh ch¨n fio‚n.
7. T n th›‹ng phŁ i h p -
T n th›‹ng phŁ i h p cª th g˘ p t n th›‹ng l‚ch k m theo t n th›‹ng th¸n
tr‚i fi›a fi n bŁ i c¶nh l'm s ng phŁ i h p cæa hai t n th›‹ng. -
Ch˚n th›‹ng ngøc b ng th›Œng khª ch¨n fio‚n. C˙ n ch trong tr›Œng
h p fi kh‚ng v ng th› ng v º mØt b nh nh'n b ch˚n th›‹ng ngøc v ph¶i lu«n ngh
fi n ch˚n th›‹ng b ng phŁ i h p, fi«i khi g•y c‚c x›‹ng s›Œn º th˚p c ng cª th g'y fi kh‚ng b ng. -
§a ch˚n th›‹ng: th›Œng phŁ i h p b nh c¶nh l'm s ng cæa c‚c t n th›‹ng.
L'm s ng th›Œng r˚t n˘ ng n v ch¨n fio‚n th›Œng g˘ p khª kh¤n.