Tài liệu về khám bí tiểu | Đại học y dược Huế

lOMoARcPSD| 39099223
Kh‚m c‹ quan sinh d c ngo i
KH‚M C¥ QUAN SINH D C NGO I M c ti“u h c t¸p
1. Kh‚m v ph‚t hi n fi› c nh ng b˚t th›‚ng cæa bØ ph¸n sinh d c ngo i
2. Tr nh b y fi› c mØt sŁ nguy“n nh'n th›‚ng g˘ p cæa c‚c b˚t th›‚ng cæa c‹ quan sinh d c ngo i. I. §‚I C‚¥NG
Kh‚m c‹ quan sinh d c ngo i fi› c thøc hi n l˙ n l› t qua c‚c b› c nh n, sŒ, g ,
nghe sau khi fi• hÆi b nh s k c ng. II. KH‚M L¢M S NG 1. HÆi b nh s
Bao g m hÆi v c‹n fiau ti t ni u, c‚c tri u chł ng c‹ n¤ng v rŁ i lo„n ti u ti n v rŁ i
lo„n th nh ph˙ n n› c ti u m b nh nh'n cª th nh¸n th˚y. Khai th‚c b nh s c ng gi
p cho ch¨n fio‚n b nh nh'n. Trong fiª ch tr ng fi n mØt sŁ tri u chł ng fi› c g i l g i cho ch¨n fio‚n:
1.1. §au b u d‚i c˚p t nh - B nh s :
+ §au fiØt ngØt d dØi t„i 1 b“n b u.
+ Cª th cª rŁ i lo„n ti u ti n : ti u r t, ti u buŁ t, n› c ti u fi c. - Nguy“n nh'n:
+ Vi“m tinh ho n m o tinh c˚p + Xo n thıng tinh. 1.2. Ti u khª
M i l˙ n fii ti u ph¶i chŒ (tı v i ch c gi'y t i h ng ph t), r˘ n nhi u, tia n› c ti u
y u, cª khi ch th nh tıng gi t nhÆ xuŁ ng fi˙ u m i ch'n, ti u l m nhi u fi t ng t qu¶ng.
Nguy“n nh'n: do t c nghˇn c b ng quang - ti n li t tuy n - ni u fi„o, v d : - U x‹ ti n li t tuy n - SÆi ni u fi„o - Ung th› ti n li t tuy n - H p ni u fi„o lOMoARcPSD| 39099223
Kh‚m c‹ quan sinh d c ngo i 2. Nh n
2.1. V ng b u, tinh ho n -
§‚nh gi‚ khŁ i l› ng b u v tinh ho n m i b“n. Khi kh‚m c˙ n so s‚nh
c¶ haib“n. B u l n th›Œng l m m˚t c‚c n p nh¤n º da. B u l n th›Œng g˘ p trong
tr›Œng h p vi“m tinh ho n, tr n d ch m ng tinh ho n, tho‚t v b n c ng cª th g'y
b u l n.... Tr“n b m˘ t b u xu˚t hi n c‚c b u t nh m„ch cª th nh n th˚y fi› c th›Œng xu˚t hi n trong
tr›Œng h p gi•n t nh m„ch thıng tinh. - M u s c da: fiÆ ph n
trong vi“m tinh ho n m o tinh
c˚p; t m fien ph n do ho„i t (b nh Fournier), b˙ m t m trong
tr›Œng h p b ch˚n th›‹ng... - C‚c v t lo—t v ng b
u: c‚c v t lo—t v ng b u º v tr
sau ho˘ c sau d› i th›Œng do lao m o tinh ho n. C‚c l d
do lao th›Œng cª bŒ kh«ng fi u, m˚t m u. V tr º tr› c th›Œng cª ngu n
gŁ c tı tinh ho n v th›Œng do ung th› ho˘ c giang mai
H nh 1: C‚c v t lo—t º b u
2.2. Mi ng s‚o d›‹ng v¸t
- V tr cæa mi ng s‚o b˚t th›Œng :th›Œng g˘ p trong tr›Œng h p d t¸t b¨m sinh.
L mi ng s‚o n»m cao tr“n l›ng d›‹ng v¸t ( d t¸t l fi‚i tr“n - —pispadias) hay
n»m th˚p d› i b ng d›‹ng v¸t (D t¸t l fi‚i th˚p - hypospasdias)
- Mł c fiØ ch t h p mi ng s‚o: l mi ng s‚o cª th h p º c‚c mł c fiØ kh‚c nhau. Ch t
h p mi ng s‚o cª th g˘ p trong tr›Œng h p b¨m sinh ho˘ c do vi“m nhi m
- Ch˚t d ch ch¶y ra tı mi ng s‚o (m‚u, mæ, tinh d ch) 2.3. D›‹ng v¸t
- §Ø l n cæa d›‹ng v¸t: d›‹ng v¸t l n k m theo b˙ m t m v fiau trong tr›Œng h p
ch˚n th›‹ng g•y v¸t hang, ho˘ c trong b nh l c›‹ng fiau d›‹ng v¸t kh«ng xu˚t tinh ( priapimsme ).
D›‹ng v¸t nhÆ trong tr›Œng h p d d„ng b¨m sinh nh› d›‹ng v¸t ch«n v i, d t¸t l fi‚i th˚p...
- H p bao quy fi˙ u (Phymosis)
- C‚c fi‚m lo—t, u s i... nh˚t l º quy fi˙ u
- H nh d‚ng d›‹ng v¸t: g¸p gªc hay v o sang b“n (b nh La Peyronie), d›‹ng v¸t ch˛ fi«i... - C‚c v t s o, v t m c .
2.4. V ng t˙ ng sinh m«n
- C‚c l d ch¶y d ch trong hay m‚u mæ
- C‚c fi‚m m‚u t : n u sau ch˚n th›‹ng º v ng n y cª m‚u t k m theo b ti u c˚p,
ch¶y m‚u ni u fi„o (urethrorragie) (d¸p ni u fi„o; n u m‚u t h nh c‚nh b› m:
d¸p ni u fi„o tr› c; m‚u t quanh h¸u m«n d¸p ni u fi„o sau. 2. S‚
2.1. Ni u fi‚o: lOMoARcPSD| 39099223
Kh‚m c‹ quan sinh d c ngo i
B nh th›Œng sŒ ni u fi„o tı quy fi˙ u t i t˙ ng sinh m«n (gŁ c d›‹ng v¸t) d c theo
v¸t xŁ p th˚y m m m„i v kh«ng fiau. Khi b b nh ni u fi„o cª th :
- B x‹ cł ng t„i mØt fio„n ho˘ c d c chi u d i khi b x‹ h p (sau ch˚n th›‹ng hay vi“m
nhi m) - Cª sÆi: mØt khŁ i ch c, x x , th›Œng g'y b ti u c˚p, n u v n fii ti u fi› c l do
vi“n sÆi n»m trong t i thıa ni u fi„o (diverticule uretral).
- B d : cª n› c ti u hay ch˚t d ch mæ ch¶y ra. 2.2. Th¤m trøc tr ng
§'y l thæ thu¸t kh«ng th bÆ qua trong ti t ni u-sinh d c, nh˚t l khi nghi ngŒ cª
b nh l cæa b ng quang v ti n li t tuy n.
Sau khi fii ti u xong, b nh nh'n n»m ng a, fi˙ u gŁ i v fi i g˚p, d„ng rØng (t› th s¶n
khoa); ng›Œi kh‚m º b“n ph¶i cæa b nh nh'n, d ng ngªn tay trÆ ph¶i fieo g¤ng
cª b«i d˙ u tr‹n, sau khi gi¶i th ch cho b nh nh'n r thæ thu¸t s p l m, nh nh ng
fi›a v o h¸u m«n. Khi c¶m nh¸n sø co bªp cæa c‹ th t v'n h¸u m«n, b¶o b nh nh'n
r˘ n li“n t c fi c‹ n y gi•n ra, ngªn tay cª th fi›a v o Ł ng h¸u m«n d d ng h‹n v
kh«ng g'y fiau. Sau fiª ti p t c ˚n s'u ngªn tay v o trøc tr ng, b¶o b nh nh'n thº
fi u. Cª th k t h p b n tay tr‚i sŒ n n º h„ v fi fi¨y b ng quang v ti n li t tuy n
s‚t ngªn tay trÆ ph¶i h‹n. H nh
2: C‚c t› th khi th¤m kh‚m trøc tr ng
L˙ n l› t cª th ph‚t hi n fi› c:
- Mł c fiØ co bªp cæa c‹ th t h¸u m«n: t¤ng l“n trong tr›Œng h p b ng quang
th˙ n kinh (neuro vessie), gi¶m fii trong ‚p-xe ti n li t tuy n... 52 -
§i m ni u qu¶n d› i, tı 1-1,5cm b“n ngo i c b ng quang, cª khi sŒ th˚y sÆi ni u qu¶n º fi'y.
- B ng quang c¤ng fi˙ y n› c ti u, th nh d y ch c khi cª u,
ho˘ c th nh tr› c trøc tr ng trº n“n d y, th'm nhi m do u ti n tri n t i. -
Ti n li t tuy n: b nh th›Œng sŒ th˚y qua th nh tr› c trøc tr ng, k ch th›
c kho¶ng 1,5 x 2cm (< 20gr) h nh tam gi‚c, m¸t fiØ ch c nh›ng fi n h i, cª hai th y
b“n ph'n c‚ch nhau bºi mØt r•nh gi a th…ng v m m m„i.
Ch b»ng th¤m trøc tr ng, ta cª th ch¨n fio‚n mØt sŁ b˚t th›Œng b nh l ti n li t
tuy n : + U x‹ ti n li t tuy n (ph fi„i l nh t nh = HBP: Hypertrophie b—nigne de la
prostate): ti n li t tuy n ph fi„i th nh khŁ i ch c, tr n nh‰n ranh gi i r r ng, r•nh
gi a b xªa m˚t, kh«ng cª khŁ i cł ng.
+ Ung th› ti n li t tuy n (ad—nocarcinome prostatique): l mØt khŁ i cł ng r n, cª
khi nh› fi‚, l n nh n, ranh gi i kh«ng r nh˚t l khi fi• th'm nhi m xung quanh. K t lOMoARcPSD| 39099223
Kh‚m c‹ quan sinh d c ngo i
h p sinh thi t ti n li t tuy n (qua th nh tr› c trøc tr ng hay qua t˙ ng sinh m«n)
ta cª ch¨n fio‚n x‚c fi nh b nh n y. H nh 3: Kh‚m u x‹ ti n li t tuy n
H nh 4: Kh‚m ung th› ti n li t tuy n qua th¤m trøc tr ng
qua th¤m trøc tr ng
+ Vi“m ti n li t tuy n c˚p: tuy n s›ng to, fiau, b m˘ t c¤ng l“n tıng ch , ˚n v o r˚t
fiau. + ‚p xe ti n li t tuy n: m˚t ho n to n tr›‹ng løc c‹ th t h¸u m«n, tuy n to l ng nh ng, ˚n fiau chªi.
2.3. B u v c‚c bØ ph¸n b“n trong b u
B n tay tr‚i fi˘ t ph a sau b u n'ng l“n fi fi‚nh gi‚ tr ng l› ng b u v cŁ fi nh ho
n to n, b n tay ph¶i th¤m kh‚m tıng ph˙ n : - B u:
+ B u to v n˘ ng l“n khi cª khŁ i u ho˘ c tr n d ch
+ Da b u ph n fiÆ, x‹ hay cª l d (b nh th›Œng da b u r˚t chun gi•n, nhi u n p v m m
m„i, ph¶n ł ng da b u (+)): vi“m tinh ho n - m o tinh c˚p, ‚p xe tinh ho n d ra ngo i.
- M o tinh ho n: cŁ fi nh tinh ho n b»ng hai ngªn trÆ v c‚i (T), tay ph¶i n n d
c suŁ t chi u d i bŒ sau tinh ho n sˇ th˚y :
+ §˙ u m o tinh ho n n»m º cøc tr“n tinh ho n
+ Th'n m o tinh ho n c‚ch bi t v i tinh ho n bºi r•nh m o tinh ho n-Ł ng d n tinh
(d˚u hi u Chevassu (+) trong ung th› tinh ho n: tinh ho n l n ch c trong khi fiª
m o tinh ho n b nh th›Œng).
+ §u«i tinh ho n nŁ i li n v i Ł ng d n tinh t„o th nh gªc m o tinh ho n-Ł ng d n tinh.
M o tinh ho n cª mØt khŁ i º ph˙ n fiu«i, th›Œng g˘ p do
lao, ho˘ c do l¸u Cª mØt khŁ i º fi˙ u m o tinh ho n:
th›Œng g˘ p l nang m o tinh
Cª th xu˚t hi n khŁ i chi m to n bØ m o tinh th›Œng g˘ p do lao ho˘ c vi“m
- Tinh ho n: b nh th›Œng m˘ t nh‰n fi u, c¤ng, bªp v o g'y fiau tł c lan l“n
gŁ c b u v Ł ng b n. N u cª u sˇ sŒ th˚y mØt khŁ i ch c, khi u n»m s'u ph¶i › c l› ng v
so s‚nh tr ng l› ng tinh ho n hai b“n.
Trong tr›Œng h p vi“m tinh ho n, tinh ho n sˇ to, cł ng ch c v fiau. Tinh ho
n nhÆ trong tr›Œng h p vi“m x‹ teo. C˙ n ph¶i th¤m kh‚m c¶ hai b“n fi so s‚nh. lOMoARcPSD| 39099223
Kh‚m c‹ quan sinh d c ngo i
Trong tr›Œng h p tinh ho n l„c ch , sˇ kh«ng sŒ th˚y tinh ho n trong b u.
L c n y tinh ho n sˇ º v o mØt v tr n o fiª tr“n fi›Œng di chuy n cæa tinh ho n xuŁ ng b u.
Hnh 5: Th¤m kh‚m c‚c bnh l mo tinh - tinh hon
- Ł ng dn tinh v thıng tinh: thıng tinh l mØt bª
mm m„i, b“n trong cª Ł ng dn tinh chc, cª th l¤n tr“n ngªn
tay. T„i thıng tinh cª th sŒ th˚y c‚c ti n›c (nang thıng
tinh), bi tnh m„ch tinh gi•n (varicocle), mØt sŁ thnh ph˙ n
trong bng sa xuŁ ng bu (trong tho‚t v bn).
- Tm d˚u hiu th˚u quang bu trong phng tŁ i
( transillumination) fi fi‚nh gi‚ tnh ch˚t fi˘ c hay lÆng cæa c‚c khŁ i
b“n trong (do trn dch hay u): ton bØ bu v tinh hon
mu hng: trn dch; cª khŁ i fien c¶n ‚nh s‚ng: u.
H nh 6: T m d˚u hi u th˚u
quang trong tr n d ch m ng tinh ho n
2.4. Th¤m 'm fi‚o
M˘ c d fi'y l mØt thæ thu¸t kh‚m s¶n khoa, tr› c m«t b nh nh'n n cª c‚c
rŁ i lo„n ti u ti n (ti u r t, ti u buŁ t, ti u kh«ng tø chæ, ti u m‚u...) b t buØc ng›Œi
b‚c s ni u khoa ph¶i l m thæ thu¸t n y. Cª th ph‚t hi n fi› c : - Sa sinh d c (Prolapsus) - Sa b ng quang (Cystoc le)
- C‚c l d : b ng quang-'m fi„o, ni u qu¶n-'m fi„o...
- §˘ c bi t fiŁ i v i nh ng b nh nh'n b ti u kh«ng tø chæ (sªn ti u khi g ng sł c) l m
nghi m ph‚p Bonnet cª th ph‚t hi n ra nguy“n nh'n: d ng hai ngªn tay n'ng t i
c ng tr› c cæa 'm fi„o m kh«ng —p v o c b ng quang v ni u fi„o, nghi m ph‚p (+)
khi b nh nh'n ho m n› c ti u kh«ng sªn ra ngo i. lOMoARcPSD| 39099223
Kh‚m c‹ quan sinh d c ngo i 54