lOMoARcPSD|50734573
Phong cách lãnh đạo của Steve Jobs: một nhà ộc tài vĩ đại
Buổi sáng cách đây đúng một năm, ngày 5/10/2011, mình nghe được tin Steve Jobs
qua đời từ một người bạn, lúc cả hai ang chạy xe đến trường. Phản ứng đầu tiên là
bất ngờ và rất sốc, không thể tin được vị thuyền trưởng của Apple đã ra đi đột ngột
như thế. Thông tin nhanh chóng được truyền đi trên toàn thế giới, và hàng triệu
người hâm mộ Steve Jobs nói riêng và Apple nói chung thật sự tiếc nuối cho sự
mất mát lớn của làng công nghệ. Từ đó đến nay, đã có không biết bao nhiêu bài
viết, phóng sự nói về cuộc đời và sự nghiệp của con người tài ba này. Steve Jobs
và Apple đã tạo ra nhiều thay đổi lớn trong ngành công nghệ với các sản phẩm
mang tính cách mạng. Nhân kỷ niệm một năm ngày mất của Steve, mình muốn
chia sẻ suy nghĩ cá nhân về một khía cạnh của Steve cũng được rất nhiều người
quan tâm, đó là phong cách lãnh đạo của ông.
Nếu là một người dùng trung thành của Apple, hẳn bạn sẽ không thể quên những
buổi ra mắt sản phẩm mới do Steve chủ trì. Ông lên sân khấu với bộ trang phục
giản dị gồm quần jean và áo thu cổ lọ tối màu - một phong cách đã trở thành biểu
tượng của Steve. Tác phong nhanh nhẹn, dứt khoát, và ặc biệt là tài hùng biện bậc
thầy, có khả năng hấp dẫn cả những người nghe khó tính nhất. Mình nhớ đã xem đi
xem lại oạn clip giới thiệu chiếc iPhone đầu tiên vào năm 2007 không biết bao
nhiêu lần, không phải vì chiếc iPhone mà chính là vì quá thích thú với bài thuyết
trình của Steve. Rồi sau đó là phần phát biểu ầy cuốn hút của ông tại lễ tốt nghiệp
của đại học Standford vào năm 2005, với câu nói bất hủ ở cuối bài: "hãy cứ khát khao, hãy cứ dại khờ".
Nói những điều đó ra ở đây là ể cho mọi người thấy những khía cạnh tạm gọi là
bên ngoài mà chúng ta cũng như cả thế giới thường gặp ở Steve. Một con người có lOMoARcPSD|50734573
phong cách giản dị, tài ăn nói hơn người, và quan trọng nhất là khả năng lãnh đạo
tài ba cùng với một tầm nhìn lớn - những gì đã giúp vực dậy Apple từ chỗ gần như
phá sản đến ỉnh vinh quang ngày hôm nay. Những điều đó đã khiến mình ngay lập
tức ngưỡng mộ Steve và nghĩ rằng những ồng sự của ông tại Apple quả là những
con người cực kỳ may mắn khi có cơ hội làm việc chung và học hỏi những cái hay
của Steve. Tuy nhiên, sau này khi tìm hiểu sâu hơn về phong cách quản lý và lãnh
đạo của Steve, mình bỗng chột dạ: liệu mơ ước làm việc dưới quyền ông trước đây
của mình có phải là một điều sáng suốt, ít nhất là đối với mình, hay không?
Bài phát biểu của Steve tại lễ tốt nghiệp của đại học Standford năm 2005
Tốt nghiệp đại học ngành quản lý nên mình hiểu động viên nhân viên là công tác
vô cùng quan trọng của bất kỳ một giám đốc và nhà quản lý nào. Nhân viên là tài
sản quý giá nhất của doanh nghiệp, và chỉ bằng những biện pháp động viên tích
cực và xây dựng thì nhà quản lý mới có thể giúp nhân viên phát huy được 100%
năng lực của họ và óng góp tối a cho thành quả của công ty. Đây là bài học không
thể thiếu trong tất cả các lớp học nhân sự. Thế nhưng với Steve, mọi chuyện lại
khác. Ông không tuân theo bất kỳ một quy tắc quản lý nhân sự truyền thống nào,
nếu không muốn nói là đi ngược lại hoàn toàn.
Một giám đốc bình thường sẽ kêu gọi nhân viên óng góp ý tưởng hay ể người lãnh
đạo lắng nghe và chọn ra ý tưởng tốt nhất. Trong khi ó, Steve có một niềm tin tuyệt
đối vào ý kiến của bản thân mình, thậm chí là đến mức ám ảnh. Ông kiểm soát mọi
khía cạnh của một sản phẩm - Steve vốn nổi tiếng là cầu toàn, và những quyết ịnh
cuối cùng a phần ều đến từ ý tưởng của ông. Không những thế, Steve từng bị cho
là đã lấy cắp ý tưởng của người khác và tự nhận đó là của mình. Giai thoại kể rằng lOMoARcPSD|50734573
khi một nhân viên A trình bày ý tưởng cho Steve, ông đã mắng xối xả người này,
và cho rằng ý tưởng đó chỉ đáng vất vào sọt rác. Đến phiên họp sau, Steve trình
bày ý tưởng của nhân viên A kia với niềm tự hào không che dấu, và nhận đó là
phát kiến của chính ông. Mình đã rất bất ngờ khi nghe thấy những câu chuyện này.
Với kiểu quản lý như thế, Steve sẽ khiến một nhân viên tích cực và có động lực
làm việc cao nhất cũng phải thất vọng và buông xuôi.
Steve còn được biết đến với phong cách động viên "cho roi cho vọt". Với ông, mọi
sai lầm ều đáng bị trừng phạt. Steve có thể thẳng tay sa thải một nhân viên trong
buồng thang máy nếu người này phạm một lỗi nghiêm trọng. Vào năm 2008, Steve
từng có một buổi họp rất nặng nề với nhóm phụ trách dịch vụ thư iện tử
MobileMe. Ông hỏi "có ai cho tôi biết chức năng chính của MobileMe là gì
không?". Nhận được câu trả lời từ thuộc cấp, ông tiếp tục: "vậy thì làm thế quái
nào mà nó lại không hoạt động đúng với những gì các anh đã trình bày?". Quãng
thời gian 30 phút sau đó là một sự nhiếc móc không thương tiếc của Steve dành
cho nhân viên: "Các anh đã làm ô danh Apple. Các anh nên căm ghét lẫn nhau i, vì
đã làm cho tất cả phải thất vọng". Là một nhân viên, bạn sẽ nghĩ sao khi nhận
những câu nói trên từ sếp của mình?
Về phía Steve, ông đã từng nhấn mạnh rằng không việc gì phải chiều chuộng nhân
viên, mà ngược lại, nếu có trong tay một nhân viên giỏi, hãy tạo áp lực ể khai thác
tối a hiệu suất làm việc của anh/cô ta. Steve không quan tâm đến suy nghĩ và cảm
xúc của cấp dưới, điều quan trọng với ông là kết quả cuối cùng có ạt được hay
không. Không chỉ nhân viên Apple, mà công nhân trong chuỗi cung ứng của hãng
cũng phải chịu ựng sự vô tâm của Steve. Nhớ lại năm 2010, xuất hiện nhiều vụ ùm
xùm liên quan đến việc tự tử của công nhân tại nhà máy Foxconn, mà nguyên nhân lOMoARcPSD|50734573
sâu xa là do điều kiện làm việc tối thiểu không được ảm bảo. Đỉnh iểm là vào
tháng 1/2012 khi 150 công nhân tại thành phố Vũ Hán, Trung Quốc e dọa tự tử tập
thể nếu yêu cầu tăng lương của họ không được chấp thuận. Foxconn lạnh lùng trả
lời rằng một là họ nghỉ việc và nhận ền bù, hai là ở lại làm việc và không được
tăng lương. Thế nhưng những công nhân quyết ịnh nghỉ việc sau đó vẫn không
nhận được khoản ền bù nào.
Mặc dù đây là sự việc xảy ra ở một công ty đối tác của Apple, song với các quy ịnh
rất chặt chẽ về điều kiện lao động của không chỉ cá nhân công ty đó mà còn của cả
các đối tác ở phương Tây, làm sao Steve có thể không biết những sự việc xảy ra ở
Foxconn, hoặc biết nhưng vẫn cho phép nó diễn ra?
Một tấm hình về Steve mà mình rất thích, vì nó lột tả được hết tính cách của ông lOMoARcPSD|50734573
Steve là một con người của mẫu thuẫn. Điều này mình đã từng biết sau khi xem bộ
phim "Những tên cướp ở thung lũng Sillicon", kể về quá trình lập nghiệp của Steve
Jobs và Bill Gates. Tuy nhiên, việc một Steve Jobs tài hoa và lôi cuốn trước ám ông
lại có thể trở thành một ông sếp bản năng, bẳn tính và thô lỗ sau cánh cổng Apple
như thế thì thật là khó tin. Dưới quyền của Steve ều là những con người cực kỳ giỏi
giang, hà cớ gì họ phải cam chịu lối hành xử chuyên quyền đến mức ộc tài như thế?
Họ hoàn toàn có thể rời bỏ Apple ể đến với những tập oàn lớn không kém và có môi
trường làm việc có thể nói là thoải mái hơn cơ mà? Ở ây, mình không bảo vệ cho
Steve, mà ang thử giải thích lý do cho sự trung thành đáng ngạc nhiên của nhân viên Apple.
Theo ý kiến của mình, yếu tố quan trọng nhất ở đây chính là sự ngưỡng mộ tài
năng của Steve. Nhân viên có thể cảm thấy bị xúc phạm khi nhận những lời chỉ
trích, song không ai có thể phủ nhận tài lãnh đạo xuất sắc của Steve tại Apple. Sự
ngưỡng mộ đó lớn hơn các cảm xúc cá nhân, và nó giúp cho nhân viên gắn bó lâu
dài với Apple, bất chấp việc bản thân họ có thể có những lúc không vui. Việc thẳng
tay la mắng nhân viên, một mặt bị cho là có thể gây ra tâm lý tiêu cực, song nhìn
từ góc ộ khác, nhân viên vì muốn bảo vệ niềm kiêu hãnh và chứng tỏ khả năng của
mình, có động lực ể hoàn thành công việc tốt hơn. Sự tự hào là một nét ặc trưng
của Apple, vì thế không có gì ngạc nhiên khi nó đi vào suy nghĩ của tất cả nhân
viên ở ây. Thuộc cấp của Steve bị khiển trách, nhưng họ biết Steve coi trọng năng
lực của họ, vì nếu không thì họ đã không còn ngồi ở ó. Điều này giúp giải thích
cho sự tiếc nuối của nhân viên Apple khi Steve Jobs từ chức giám đốc điều hành
hơn một tháng trước khi ông qua đời. lOMoARcPSD|50734573
Steve mất, Apple được chuyển giao lại cho Tim Cook điều hành, và ngay lập tức
chúng ta thấy sự khác biệt trong phong cách lãnh đạo giữa hai thế hệ. Dưới thời
Steve, rất hiếm có chuyện ông đi thăm nhà máy sản xuất của đối tác, và niềm kiêu
hãnh cá nhân không cho phép ông và Apple nhận sai, như chúng ta đã thấy với lỗi
ăng ten trên iPhone 4. Trong khi ó, Tim Cook thể hiện một phong thái thân thiện
hơn, ông gửi thư cho nhân viên, ghé thăm nhà máy của Foxconn, và mới đây đã
viết một bức thư xin lỗi khách hàng về lỗi bản ồ trên iOS 6. Mình xin phép không
so sánh phong cách nào tốt hơn, vì cá nhân chưa ủ trình ộ ể ánh giá tài lãnh đạo
của những CEO hàng đầu thế giới. Song việc Apple ang có những bước thay đổi là
rõ ràng và không thể phủ nhận.
Từ đầu đến giờ chúng ta nói nhiều đến phong cách lãnh ạo, vậy bài học có thể rút
ra từ Steve Jobs là gì? Với cá nhân mình thì cách điều hành của Steve chỉ có thể
hiệu quả nếu bạn là Steve Jobs. Hãy chắc chắn rằng bạn là một giám đốc có tầm
nhìn mang tính cách mạng, phong thái hùng biện lôi cuốn và tài năng thiên bẩm,
trước khi học hỏi và áp dụng phong cách lãnh đạo của Steve. Với tất cả những nhà
quản lý bình thường khác thì tốt hơn hết là hãy nghe theo sách vở, quan tâm và
động viên nhân viên một cách đúng mực nếu muốn hoạt động của công ty được tốt. Theo Tinhte