lOMoAR cPSD| 45474828
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN VIỆN ĐTTT, CLC & POHE
--------------------------------------- BÀI TẬP LỚN
MÔN: CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC
Đề tài: Tại sao Mác khẳng định giai cấp công nhân là người có sứ mệnh xóa
bỏ chủ nghĩa tư bản, xây dựng chủ nghĩa xã hội ? Giai cấp công nhân thế kỷ 21 cò
n giữ sứ mệnh đó không ? Hãy giải thích ?
Họ và tên sinh viên: Đỗ Giai Hân Mã SV: 11222041 Lớp: Kiểm toán CLC 64D Hà Nội, tháng 5 năm 2023 1 lOMoAR cPSD| 45474828 MỤC LỤC
I. ....................................................................................................................4
2. Mục đích và đối tượng nghiên cứu .........................................................5
3. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................5
B. NỘI DUNG................................................................................................6
I. LÝ LUẬN ...................................................................................................6
1. Khái niệm và đặc trưng của giai cấp công nhân....................................6
1 . 1 . Khái niệm giai cấp công nhân theo chủ nghĩa Mác – Lênin ....................6
1 . 2. Đặc trưng của giai cấp công nhân theo chủ nghĩa Mác – Lênin .............8
2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân..................................8
3. Những điều kiện quy định sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân.....10
3.1. Điều kiện khách quan quy định sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân 10
3.2. Điều kiện chủ quan để giai cấp công nhân thực hiện sứ mệnh lịch sử 11
II. THỰC TIỄN.............................................................................................13
1. Giai cấp công nhân hiện tại......................................................................13
1.1. Về những điểm tương đối ổn định so với thế kỷ XIX ...............................13
1.2. Những biến đổi và khác biệt của giai cấp công nhân hiện đại ...............13
2. Sứ mệnh của giai cấp công nhân hiện nay .............................................16 2.1. Về kinh tế
.................................................................................................16 2 lOMoAR cPSD| 45474828
2.2. Về chính trị – xã hội
................................................................................17
2.3. Về văn hóa – tư tưởng
.............................................................................17
C. KẾT LUẬN ..............................................................................................19
D. TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................... 20 3 lOMoAR cPSD| 45474828 A. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Dù trong thời đại, bối cảnh xã hội nào thì thành phần đóng góp không nhỏ
tới sự phát triển của nền kinh tế nói chung và ngành sản xuất nói riêng không thể
không nhắc tới giai cấp công nhân. Và trong công cuộc chuyển biến hình thái xã
hội mang tính lịch sử đó, giai cấp công nhân chính là người nắm vai trò chủ chốt
trong việc sản xuất và tạo giá trị cho nền kinh tế và chính trị của xã hội. Điều này
càng được môn học Chủ nghĩa xã hội khoa học khẳng định hơn khi họ chính là giai
cấp duy nhất có khả năng lãnh đạo các tầng lớp nhân dân lao động bị áp bức, bóc
lột trong cuộc đấu tranh xóa bỏ chủ nghĩa tư bản và xây dựng nên chủ nghĩa xã hội,
mang ý nghĩa quan trọng về lý luận và thực tiễn. Trước sự khủng hoảng và sụp đổ
của chủ nghĩa xã hội ở Đông Âu và Liên Xô vào những năm 90 của thế kỷ trước,
trong cộng đồng đã dấy lên sự hoài nghi về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
mà có thể bị tàn phá bởi các thế lực thù địch. Cho đến tận ngày nay, các thế lực
chống phá vẫn còn đưa ra những minh chứng sai lệch nhằm đánh lừa dư luận và
lòng dân qua các phương tiện truyền thông, và mạng xã hội. Trong bối cảnh như
vậy, việc làm sáng tỏ và nhận thức đúng đắn hơn về vai trò và sứ mệnh của giai cấp
công nhân trong xã hội mang một ý nghĩa hết sức to lớn và cao cả.
Trong thế kỷ 21 hiện nay, công nghiệp hóa, hiện đại hóa và toàn cầu hóa
đang diễn ra trên toàn thế giới với nhiều biến động, xoay chuyển trong khía cạnh
kinh tế, xã hội, văn hóa, chính trị. Như vậy, vấn đề đáng quan tâm ở đây là: Sứ
mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là gì ? Liệu trong thời đại văn minh và phát
triển như hiện nay họ còn giữ được sứ mệnh đó không ? Để phát huy và nâng cao
triệt để sứ mệnh đó, giai cấp công nhân cần tiến hành những biện pháp gì ?
Chính bởi những điều trên, em thấy khá hứng thú với các vấn đề về “Sứ mệnh của
giai cấp công nhân qua lý luận Mác và vai trò, nhiệm vụ của họ trong thế kỷ 21”.
Tuy nhiên, do sự hiểu biết hạn chế và chưa đủ trải nghiệm nên không tránh khỏi 4 lOMoAR cPSD| 45474828
khiếm khuyết trong nội dung và hình thức. Kính mong được cô giáo sửa chữa và
góp ý để bài tiểu luận của em được hoàn thiện hơn.
2. Mục đích và đối tượng nghiên cứu
Với bài tiểu luận này, đây là đề tài mang tính thực tiễn cao, đòi hỏi khả năng
nắm bắt và vận dụng triệt để. Em muốn nghiên cứu kỹ hơn nội dung liên quan đến
sứ mệnh của giai cấp công nhân qua lý luận Mác và vai trò, nhiệm vụ của họ trong
thế kỷ 21. Vì vậy đối tượng nghiên cứu là khái niệm và sứ mệnh của giai cấp công
nhân và vai trò, nhiệm vụ của họ trong thế kỷ 21.
3. Phạm vi nghiên cứu
Dựa theo yêu cầu của đề tài tiểu luận này chỉ giới hạn ở phạm vi phân tích
sứ mệnh của giai cấp công nhân qua lý luận Mác và vai trò, nhiệm vụ của họ trong thế kỷ 21. B. NỘI DUNG I. LÝ LUẬN
1. Khái niệm và đặc trưng của giai cấp công nhân
1 . 1. Khái niệm giai cấp công nhân theo chủ nghĩa Mác – Lênin
Để giải thích ý nghĩa của cụm từ giai cấp công nhân – con đẻ của nền đại
công nghiệp tư bản chủ nghĩa, đại biểu cho lực lượng sản xuất tiên tiến và phương
thức sản xuất hiện đại, C. Mác và Ph. Ăngghen đã dùng nhiều cụm thuật ngữ khác
nhau mang ý nghĩa tương đồng như giai cấp vô sản; giai cấp công nhân hiện đại;
giai cấp công nhân đại công nghiệp... và các thuật ngữ có nội dung hẹp hơn dựa
vào ngành nghề và giai đoạn phát triển trong công nghiệp. Dù giai cấp công nhân
được biểu đạt theo nhiều cách, song nó vẫn được nhận diện dựa trên hai phương diện cơ bản: 5 lOMoAR cPSD| 45474828
Về phương diện kinh tế - xã hội:
Đó là sản phẩm và là chủ thể của nền sản xuất đại công nghiệp, giai cấp
công nhân là những người lao động trực tiếp hay gián tiếp vận hành các công cụ
sản xuất có tính chất công nghiệp ngày càng hiện đại và xã hội hóa cao và phương
thức mang những đặc điểm: sản xuất bằng máy móc, lao động có tính chất xã hội
hóa, năng suất lao động cao và tạo tiền đề của cải vật chất cho xã hội mới. Theo C.
Mác và Ph. Ăngghen, công nhân công nghiệp là bộ phận tiêu biểu cho giai cấp
công nhân hiện đại khi nêu ra rằng: “Trong công trường thủ công và trong nghề thủ
công, người công nhân sử dụng công cụ của mình, còn trong công xưởng thì người
công nhân phải phục vụ máy móc”. Quan điểm này một lần nữa được ông khẳng
định trong tác phẩm “Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản”: “các giai cấp khác đều suy
tàn và tiêu vong cùng với sự phát triển của đại công nghiệp, còn giai cấp vô sản lại
là sản phẩm của bản thân nền đại công nghiệp” và ông cũng nhấn mạnh vai trò của
công nhân là biểu hiện của thời đại mới, đứa con của nền công nghiệp hiện đại.
Về phương diện chính trị - xã hội:
Giai cấp công nhân là sản phẩm xã hội của quá trình phát triển tư bản chủ
nghĩa, một xã hội tồn tại dựa trên cơ sở chế độ làm thuê khi xét về lịch sử phát
triển của chủ nghĩa tư bản. Trong khi đó, ở quan hệ sản xuất, đó là giai cấp những
công nhân làm thuê hiện đại , dù được tự do về thân thể nhưng không có các tư liệu
sản xuất, để tồn tại họ buộc phải bán sức lao động của mình cho tư bản và bị bóc
lột giá trị thặng dư. Giai cấp công nhân được tự do, song tự do ở đây không phải
được tự do làm công việc bản thân muốn mà là được tự do bán sức lao động của
mình để kiếm sống. Chính bởi sự nghịch lý này mà giai cấp công nhân luôn đối
kháng với giai cấp tư sản. Mâu thuẫn cơ bản của phương thức sản xuất tư bản chủ
nghĩa là mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất xã hội hóa với quan hệ sản xuất tư bản
chủ nghĩa dựa trên chế độ tư hữu tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất. Về mặt xã
hội, đây là mâu thuẫn về lợi ích giữa giai cấp công nhân và giai cấp tư sản. Khi bản 6 lOMoAR cPSD| 45474828
chất của mâu thuẫn này là lao động sống của công nhân là nguồn gốc của giá trị
thặng dư và sự giàu có của giai cấp tư sản là bóc lột nhiều hơn giá trị thặng dư đó.
Vì vậy theo chủ nghĩa Mác – Lênin, giai cấp công nhân là một tập đoàn xã hội,
hình thành và phát triển cùng với quá trình phát triển của nền công nghiệp hiện đại;
họ lao động bằng phương thức công nghiệp hiện đại gắn với quá trình sản xuất vật
chất hiện đại, là đại biểu cho phương thức sản xuất mang tính xã hội hóa cao. Họ
làm thuê vì không có tư liệu sản xuất, và bị giai cấp tư sản bóc lột giá trị thặng dư.
Từ đó, lợi ích cơ bản của hai giai cấp đối lập nhau. Tức họ là giai cấp có sứ mệnh
phủ định chế độ tư bản chủ nghĩa, xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và chủ
nghĩa cộng sản trên toàn thế giới.
1.2. Đặc trưng của giai cấp công nhân
Xét từ phương diện kinh tế - xã hội và chính trị - xã hội trong chủ nghĩa tư
bản, C. Mác và Ph. Ăngghen còn đưa ra những luận điểm làm sáng tỏ đặc điểm
quan trọng của nó với tư cách là một giai cấp cách mạng có sứ mệnh lịch sử thế giới:
Đặc điểm nổi bật phải nhắc đến ở đây là lao động bằng phương thức công
nghiệp với đặc trưng công cụ là máy móc, tạo ra năng suất cao, quá trình lao động
mang tính chất xã hội hóa cao.
Với khái niệm giai cấp công nhân là sản phẩm của bản thân nền đại công
nghiệp, là chủ thể của quá trình sản xuất vật chất hiện đại trong phương diện kinh
tế, họ thực sự là đại biểu cho lực lượng sản xuất và phương thức sản xuất tiên tiến,
quyết định sự tô tại và phát triển của xã hội hiện đại.
Nền sản xuất đại công nghiệp và phương thức sản xuất tiên tiến đã rèn luyện
cho giai cấp công nhân phẩm chất đặc biệt về tính tổ chức, kỷ luật lao động, tinh
thần hợp tác và tâm lý lao động công nghiệp. Điều này hình thành nên tinh thần
cách mạng triệt để và vai trò của lãnh đạo cách mạng. 7 lOMoAR cPSD| 45474828
2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
Nhiệm vụ tiên quyết của giai cấp công nhân là giai cấp tiên phong, là lực
lượng đi đầu trong cách mạng xác lập hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ nghĩa.
Theo chủ nghĩa Mác – Lênin, sứ mệnh lịch sử tổng quát của giai cấp công nhân là
thông qua chính đảng tiền phong, giai cấp công nhân tổ chức, lãnh đạo nhân dân
lao động đấu tranh xóa bỏ các chế độ người bóc lột người, xóa bỏ chủ nghĩa tư bản,
giải phóng giai cấp công nhân, nhân dân lao động khỏi mọi sự áp bức, bóc lột,
nghèo nàn, lạc hậu, xây dựng xã hội cộng sản chủ nghĩa văn minh. Thật vậy, C.
Mác đã cho rằng: “Thực hiện sự nghiệp giải phóng thế giới ấy, - đó là sứ mệnh lịch
sử của giai cấp vô sản hiện đại”. Sứ mệnh lịch sử này được minh chứng qua các nội dung cơ bản sau:
- Nội dung kinh tế:
Đây là nhân tố hàng đầu của lực lượng sản xuất xã hội hóa cao, là đại biểu
cho quan hệ sản xuất mới, sản xuất ra của cải vật chất, đáp ứng được nhu
cầu ngày càng cao của xã hội, đặt nền móng cho vật chất – kỹ thuật cho sự
ra đời của xã hội mới. Giai cấp công nhân còn đại biểu cho lợi ích chung của
xã hội trong một chế độ công hữu các tư liệu sản xuất của xã hội. Hầu hết
các nước xã hội chủ nghĩa ra đời từ phương thức phát triển rút ngắn, bỏ qua
chế độ tư bản chủ nghĩa. Vì vậy để thực hiện sứ mệnh của mình trên phương
diện kinh tế, họ phải vai trò nòng cốt trong quá trình giải phóng lực lượng
sản xuất (vốn bị kìm hãm, lạc hậu, chậm phát triển trong quá khứ), thúc đẩy
lực lượng sản xuất phát triển để tạo cơ sở cho quan hệ sản xuất mới, xã hội chủ nghĩa ra đời.
- Nội dung chính trị - xã hội:
Giai cấp công nhân cùng nhân dân lao động dưới sự lãnh đạo của Đảng đã
lật đổ quyền thống trị của giai cấp thống trị, xóa bỏ chế độ bóc lột, áp bức,
giành quyền lực về tay giai cấp công nhân và nhân dân lao động, thành lập 8 lOMoAR cPSD| 45474828
nhà nước kiểu mới mang bản chất giai cấp công nhân, xây dựng nền dân chủ
xã hội chủ nghĩa, do dân và vì dân; xây dựng nền chính trị dân chủ - pháp
quyền, quản lý kinh tế - xã hội và tổ chức đời sống xã hội phục vụ dân, dân
chủ, công bằng, bình đẳng và tiến bộ xã hội, theo lý tưởng và mục tiêu của chủ nghĩa xã hội.
- Về văn hóa, tư tưởng:
Trong tiến trình cách mạng cải tạo xã hội cũ và dựng xã hội mới, họ cần tập
trung xây dựng hệ giá trị mới: lao động, công bằng; dân chủ; bình đẳng và tự
do. Điều này bao gồm cải tạo cái cũ lỗi thời, lạc hậu, xây dựng cái mới, tiến
bộ trong lĩnh vực ý thức tư tưởng, trong tâm lý, lối sống và trong đời sống
tinh thần xã hội theo tư tưởng Mác – Lênin, đấu tranh để khắc phục những ý
thức tư tưởng còn lạc hẫu của hệ tư sản trước đây và chống lại các tàn dư
còn sót lại của tư tưỡng cũ. Phát triển văn hóa, xây dựng con người mới, đạo
đức và lối sống là một trong những nội dung căn bẳn mà cách mạng xã hội
chủ nghĩa trên khía cạnh văn hóa tư tưởng đặt ra cho sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân.
3. Những điều kiện quy định sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
3.1. Điều kiện khách quan quy định sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
Để khẳng định tính tất yếu khách quan, C. Mác và Ph. Ăngghen đã nói:
“Cùng với sự phát triển của đại công nghiệp, dựa trên sự chiếm hữu sản phẩm của
tư bản mà đã bị sập dưới chân giai cấp tư sản. Sự sụp đổ của giai cấp tư sản và
thắng lợi của giai cấp vô sản là tất yếu như nhau”.
Thứ nhất, do địa vị kinh tế của giai cấp công nhân. Họ là con đẻ, sản phẩm
của nền đại công nghiệp, có tính xã hội hóa cao, là chủ thể của quá trình sản xuất
vật chất hiện đại. Với sự tiên tiến và phát triển của các phương thức sản xuất, họ
đóng vai trò quyết định sự phát triển, giàu mạnh của đất nước. Điều kiện khách 9 lOMoAR cPSD| 45474828
quan của điều này là lực lưỡng phá vỡ quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa, giành
chính quyền về tay mình, chuyển từ giai cấp “tự nó” sang “vì nó”, đại diện cho sự
tiến hóa tất yếu của lịch sử, là lực lượng duy nhất có đủ điều kiện để tổ chức và
lãnh đạo, xây dựng xã hội kiểu mới không còn áp bực, bóc lột.
Thêm vào nữa, địa vị chính trị - xã hội của giai cấp công nhân là một yếu tố
quan trọng. Trong chủ nghĩa tư bản, họ không sở hữu tư liệu sản xuất, phải bán sức
lao động và bị bóc lột vì vậy mà lợi ích cơ bản của giai cấp công nhân trở nên xung
đột với lợi ích của giai cấp tư sản. Trong khi đó với địa vị là chủ thể của nền sản
xuất đại công nghiệp, giai cấp công nhân mang nhiều phẩm chất của giai cấp tiên
tiến và cách mạng, mà được hình thành từ những điều kiện khách quan, được quy
định từ địa vị kinh tế và chính trị - xã hội.
Tóm lại, sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân được thực hiện bởi nó là
giai cấp cách mạng, đại biểu cho lực lượng sản xuất hiện đại, phương thức sản xuất
tiên tiến định hướng xã hội chủ nghĩa. Họ còn là giai cấp đại biểu cho tương lai, xu
thế đi lên của tiến trình lịch sử mà quyết định bản chất cách mạng của giai cấp
công nhân. Họ giải phóng bản thân khỏi sự áp bức, bóc lột và kìm hãm của giai cấp
tư sản đã đề ra cho giai cấp công nhân.
3.2. Điều kiện chủ quan để giai cấp công nhân thực hiện sứ mệnh lịch sử
Thật vậy, sự phát triển của bản thân giai cấp công nhân về cả số lượng và
chất lượng. Qua sự phát triển này có thể thấy sự lớn mạnh của giai cấp công nhân
với quy mô phát triển của nền sản xuất vật chất hiện đại trên nền tảng công nghiệp,
kỹ thuật và công nghệ. Sự phát triển về số lượng và chất lượng phải song hành
cùng nhau. Chất lượng của giai cấp công nhân phải thể hiện ở trình độ trưởng
thành về ý thức chính trị của một giai cấp cách mạng, là tự nhận thức được vai trò
và trọng trách của mình với lịch sử theo chủ nghĩa Mác – Lênin. Thêm vào nữa,
chất lượng của giai cấp công nhân còn ở năng lực và trình độ làm chủ khoa học kỹ
thuật và công nghệ hiện đại. Để điều này được phát triển, cần phát triển công 10 lOMoAR cPSD| 45474828
nghiệp – “tiền đề thực tiễn tuyệt đối cần thiết”; sự trưởng thành của Đảng - hạt
nhân chính trị quan trọng của giai cấp công nhân. Đặc biệt, Đảng Cộng sản là nhân
tố chủ quan quan trọng nhất để giai cấp công nhân thực hiện thắng lợi sứ mệnh lịch
sử của mình. Sự ra đời của Đảng là sự kết hợp giữa chủ nghĩa Mác – Lênin và
phong trào công nhân. Trong đó giai cấp công nhân là cơ sở xã hội và nguồn bổ
sung lực lượng quan trọng nhất của Đảng. Sức mạnh của Đảng không chỉ ở bản
chất giai cấp công nhân mà còn ở mối liên hệ thân thiết giữa Đảng và nhân dân để
giải phóng giai cấp, giải phóng xã hội. Chủ nghĩa Mác – Lênin còn chỉ rõ: “Sự liên
minh giai cấp giữa giai cấp công nhân và giai cấp nông dân và các tầng lớp lao
động khác” là tiên quyết để thực hiện sứ mệnh lịch sử. 11 lOMoAR cPSD| 45474828 II. THỰC TIỄN
1. Giai cấp công nhân hiện tại
So với giai cấp công nhân truyền thống ở thế kỷ trước thì giai cấp công nhân
hiện nay có những điểm tương đồng song xuất hiện những điểm khác biết trong
điều kiện lịch sử mới.
1.1. Về những điểm tương đối ổn định so với thế kỷ XIX
Giai cấp công nhân hiện nay vẫn là lực lượng sản xuất hàng đầu của xã hội
hiện đại. Ở các nước phát triển, sự phát triển của giai cấp công nhân tỷ lệ thuận với
sự phát triển kinh tế. Lực lượng lao động bằng phương thức công nghiệp chiếm tỷ
lệ cao ở mức tuyệt đối. Do vậy tại các nước này, quá trình công nghiệp hóa được
đẩy mạnh tốc đọ, chất lượng và quy mô phát triển. Tuy nhiên sự bóc lột đặc trưng
của chủ nghĩa tư bản vẫn còn tồn tại trong xã hội hiện nay. Xung đột về lợi ích cơ
bản giữa hai giai cấp này là nguyên nhân cơ bản, sâu xa của đấu tranh giai cấp
trong xã hội hiện đại ngày nay. Từ những điểm tương đồng đó, có thể khẳng định:
Lý luận về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nahan trong chủ nghĩa Mác – Lênin
vẫn mang giá trị khoa học và cách mạng, mang ý nghĩa thực tiễn to lớn, chỉ đạo
cuộc đấu tranh cách mạng hiện nay của giai cấp công nhân, phong trào công nhân.
1.2. Những biến đổi và khác biệt của giai cấp công nhân hiện đại
Bên cạnh những tương đồng về giai cấp công nhân hiện nay so với thế kỷ
XIX, thì những sự chuyển biến trong thời kỳ kinh tế - xã hội hiện nay cũng diễn ra
ngày càng rõ rệt. Một trong những biến đổi phải nhắc tới ở đây là xu hướng “trí tuệ
hóa” tăng nhanh. Thật vậy, trong thời đại khoa học - kỹ thuật phát triển mạnh mẽ
như ngày nay, cùng với sự phát triển về mặt tri thức, công nhân có xu hướng trí tuệ
hóa cao hơn. Bên cạnh đó, cũng đã xuất hiện nhiều thuật ngữ, khái niệm mới về xu
hướng này trong giai cấp công nhân như công nhân tri thức, công nhân áo trắng,
công nhân trí thức, lao động có trình độ cao. Điều này là một xu thế tất yếu bởi 12 lOMoAR cPSD| 45474828
cùng với sự phát triển mạnh mẽ như vũ bão của khoa học công nghệ thì cũng cần
sự hiểu biết và nắm bắt kịp thời những tiến trình làm việc hiện đại với nguồn tri
thức sâu rộng và nâng cao kỹ năng nghề nghiệp.
Chính bởi vậy, người công nhân không chỉ được tiếp xúc với những nền tri
thức mới mà còn được đào tạo bài bản và chuẩn mực, quá trình đào tạo luôn được
đổi mới và nâng cấp cho phù hợp với thời đại của nền sản xuất công nghiệp. Chính
bởi những thay đổi cần thiết về giai cấp công nhân ngày nay mà hao phí lao động
chủ yếu là hao phí về trí lực chứ không còn chỉ là hao phí về mặt thể chất. Thêm
vào nữa bởi nhu cầu về vật chất ngày càng tăng cao mà nhu cầu về tinh thần và văn
hóa của công nhân cũng ngày càng trở nên đa dạng và phong phú thêm, yêu cầu
thêm nhiều dịch vụ khác nhau nhằm phục vụ nhu cầu hưởng thụ tinh thần cao hơn
qua nhiều hình thức giải trí.
Bên cạnh sự thay đổi về xu hướng “trí tuệ hóa” tăng nhanh, còn xuất hiện
thêm một hiện tượng chuyển biến nữa là xu hướng “trung lưu hóa” gia tăng. Trong
bối cảnh toàn cầu hóa đã có vài điều chỉnh về phương thức quản lý của chủ nghĩa
tư bản. Thật vậy, một bộ phận công nhân đã tham gia vào sở hữu một lượng tư liệu
sản xuất của xã hội qua chế độ cổ phần hóa. Xét trên mặt hình thức, họ không còn
vô sản nữa mà có thể được trung lưu hóa về mức sống, tuy vậy, tỷ lệ sở hữu này
không chiếm phần trăm quá cao tại các nước tư bản nên quá trình sản xuất và phân
chia lợi nhuận vẫn bị phụ thuộc và không được độc lập hoàn toàn khỏi những cổ
đông nắm giữ nhiều phần trăm cổ phần. Thêm vào đó, nhân tố quyết định mức
sống và thu nhập đời sống của công nhân trong xã hội ngày này cơ bản vẫn là việc
làm và lao động. Quyền quyết định tham gia chính vào quá trình sản xuất, cơ chế
phân phối lợi nhuận vẫn nằm trong tay giai cấp tư sản.
Minh chứng cho điều này là lực lượng lao động ở Việt Nam với 50,6 triệu
người có việc làm (Tổng cục Thống kê, 2022). Có tới 31,9 triệu người (tỷ lệ
63,2%) sống ở khu vực nông thôn. Số người đã qua đào tạo từ trình độ sơ cấp trở 13 lOMoAR cPSD| 45474828
lên là 13,5 triệu người, chỉ chiếm 26,2% lực lượng lao động. Số lượng CNLĐ làm
việc trong lĩnh vực công nghệ cao còn rất hạn chế, chủ yếu tập trung ở các lĩnh vực
sản xuất cơ bản như công nghiệp và xây dựng (17,0 triệu người, chiếm 33,6%);
dịch vụ (19,7 triệu người, chiếm 38,9%), khu vực nông, lâm nghiệp, thuỷ sản (13,9
triệu người, chiếm 27,5%). Tuy nhiên trong đại dịch Covid 19 vài năm qua, đất
nước ta cũng gặp nhiều thách thức và khó khăn trong việc sản xuất và thúc đẩy
kinh tế. Dù Việt Nam được đánh giá là một trong số ít nền kinh tế vượt qua tác
động của đại dịch khá tốt (theo Forbes), năm 2022, tình hình sản xuất, kinh doanh
dần được phục hồi, nhưng thiếu ổn định. Sáu tháng cuối năm 2022 và những tháng
đầu năm 2023, tình trạng không tuyển mới nhân sự diễn ra ở một số doanh nghiệp
sản xuất do thiếu đơn hàng. Một số phải cắt giảm giờ làm, cho lao động nghỉ
hưởng lương ngừng việc, tạm hoãn hợp đồng lao động, chấm dứt hợp đồng, hoặc
không ký lại hợp đồng hết thời hạn. Với những rào cản và khó khăn mà thời cuộc
mang lại như vậy, giai cấp công nhân trên thế giới nói chung và tại Việt Nam nói
riêng đã và đang gặp nhiều thách thức khó nhằn trong việc làm, cần có những đào
tạo sâu thêm nâng cao kỹ năng nghề nghiệp về cả chất lượng và hình thức thì mới
có sự khởi sắc trong những năm sắp tới.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, vai trò
của giai cấp công nhân dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản đang có một vai trò
thiết yếu trong việc tiên phong phát triển đất nước, là giai cấp cầm quyền trong
việc dựng xây chủ nghĩa xã hội, đặc biệt khi nước ta đang tiến hành quá trình hội
nhập quốc tế mà cần sự tiên phong, sẵn sàng vượt qua rào cản, tiếp thu những kiến
thức mới và nâng cao trình độ cả về số lượng và chất lượng. Không chỉ vậy, việc
lưu tâm đến những thay đổi về cơ cấu xã hội, nghề nghiệp, thu nhập giữa các bộ
phận công nhân cũng là điều quan trọng khi bước ra trường quốc tế. 14 lOMoAR cPSD| 45474828
2. Sứ mệnh của giai cấp công nhân hiện nay 2.1. Về kinh tế
Với vai trò là chủ thể của quá trình sản xuất với sự phát triển mạnh mẽ, tiên
tiến của công nghệ hiện đại, năng suất, chất lượng được nâng cao hơn, đảm bảo
cho sự phát triển bền vững của nền kinh tế và nền công nghiệp trong thế kỷ 21, sứ
mệnh lịch sử của giai cấp công nhân càng hiện lên rõ nét bởi sự tham gia trực tiếp
của giai cấp vô sản ngày nay với sự tham gia trực tiếp – mà là nhân tố kinh tế - xã
hội thúc đẩy sự chín muồi cho tiền đề của chủ nghĩa xã hội khoa học. Mặt khác, sự
mâu thuẫn lợi ích cơ bản giữa hai giai cấp này cũng đang ngày càng trở nên sâu sắc
và mạnh mẽ hơn trong từng khu vực trên thế giới. “Trong xã hội ấy, những người
lao động thì không được hưởng, mà những kẻ được hưởng lại không lao động”.
Thật vậy khi toàn cầu hóa hiện nay vẫn mang đậm tính chất tư bản chủ nghĩa với
những bất công xã hội vẫn còn tồn đọng dưới nhiều hình thức. Để xóa bỏ điều này
cần có một cuộc đầu tranh trên phạm vi toàn cầu nhằm chống lại chế độ bóc lột giá
trị thặng dư trên phạm vi thế giới, phấn đấu cho một tương lai xã hội mới có sự
công bằng và bình đẳng. Thực hiện thắng lợi mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại
hóa, làm cho nước ta trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại, có nền
công nghiệp hiện đại, định hướng xã hội chủ nghĩa trong một, hai thập kỉ tới, với
tầm nhìn đến giữa thế kỷ XXI (2050) đó là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân
mà giai cấp công nhân là nòng cốt.
2.2. Về chính trị – xã hội
Bên cạnh thực hiện sứ mệnh lịch sử về khía cạnh kinh tế, giai cấp công nhân
và nhân dân lao động còn có nhiệm vụ chống bất công và bất bình đẳng xã hội về
mặt chính trị - xã hội. Mục tiêu lâu dài của nhiệm vụ này là giành chính quyền về
tay giai cấp công nhân và nhân dân lao động. Đối với các nước xã hội chủ nghĩa,
cùng với nhiệm vụ giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo của Đảng thì nhiệm vụ
“Giữ vững bản chất giai cấp công nhân của Đảng, vai trò tiên phong, gương mẫu 15 lOMoAR cPSD| 45474828
của cán bộ, đảng viên” và “tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, ngăn chặn, đẩy
lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển
hóa” trong nội bộ là những nội dung chính yếu, nổi bật, thể hiện sứ mệnh lịch sử
của giai cấp công nhân về phương diện chính trị - xã hội. Việc lãnh đạo thành công
sự nghiệp đổi mới, giải quyết các vấn đề còn nổi cộm trong xã hội, đặc biệt là xây
dựng Đảng cầm quyền trong sạch, vững mạnh, thực hiện nhanh và mạnh mẽ quá
trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước để phát triển mạnh mẽ và luôn sẵn
sàng tiến vào hội nhập quốc tế; luôn sống và làm theo châm ngôn lý luận “do dân và vì dân”.
2.3. Về văn hóa – tư tưởng
Trong thế kỷ 21 hiện nay, việc thực hiện sứ mệnh lịch sử ấy của giai cấp vô
sản không chỉ biểu hiện ở mặt kinh tế, chính trị - xã hội mà còn thông qua phương
diện văn hóa, tư tưởng. Thật vậy, trước hết để làm được điều này thì trong cuộc đấu
tranh ý thức hệ, đây là cuộc đấu tranh giữa hai phe giai cấp chủ chốt của thế giới là
chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tư bản. Cuộc đấu tranh này đầy cam go, thách thức
và chông gai đặc biệt trong nền kinh tế thị trường phát triển với những tác động
mặt trái và thời cuộc xoay chuyển chóng mặt của hình thái xã hội. Khi hệ thống xã
hội chủ nghĩa tan rã ở Đông Âu và Liên Xô, đã có nhiều nghi ngại và ngờ vực bao
vây lấy lý tưởng xã hội chủ nghĩa và càng tăng thêm sự thách thức mà ý nghĩa chủ
nghĩa này có thể đem lại cho thế giới. Song với những giá trị đặc trưng mang giai
cấp công nhân đang cố gắng đem lại, nó đã vượt lên và chỉ đạo, định hướng trong
cuộc đấu tranh chống bóc lột ấy.
Các giá trị chủ chốt như lao động, sáng tạo, công bằng, dân chủ, bình đẳng,
tự do vẫn luôn giữ một vị trí trọng yếu trong tâm thức nhân loại. Vì vậy con người
luôn hướng đến các lý tưởng, mục tiêu của giai cấp công nhân, điều này không chỉ
diễn ra ở các nước xã hội chủ nghĩa mà còn ở các nước vốn mang bản chất tư bản.
Và điều này còn thể hiện vào ngày 01/05 – ngày quốc tế lao động khi ca ngợi giai 16 lOMoAR cPSD| 45474828
cấp công nhân đã dũng cảm đấu tranh đứng lên đòi quyền lợi cho chính mình (thời
gian làm việc giảm xuống còn 8 tiếng/ngày), chống lại những yêu cầu hà khắc và
bóc lột thậm tệ về thể chất và tinh thần mà tư bản mang lại trong quá trình làm việc.
Chính vì những nhiệm vụ cần thiết trên mà việc đấu tranh để bảo vệ nền tảng
tư tưởng của Đảng, kịp thời giáo dục nhận thức đúng đắn và củng cố niềm tin khoa
học đối với lý tưởng và mục tiêu phát triển của Đảng, của chủ nghĩa xã hội cho giai
cấp công nhân và quần chúng nhân dân lao động. Tuy nhiên, nên giáo dục và tạo
nhận thức về sứ mệnh lịch sử dựa trên chủ nghĩa yêu nước và tinh thần dân tộc,
giáo dục các bậc học với nhiều hình thức đa dạng, phong phú sẽ đẩy mạnh được sự
hiểu biết và kiến thức cho người dân ngay từ bắt đầu, nuôi dưỡng lòng yêu nước và
ý chí phấn đấu từ sớm từ các thế hệ còn non trẻ về mặt văn hóa, tư tưởng. Các
phương tiện truyền thông, tuyên truyền trên các báo đài, phim ảnh về đề tài yêu
nước nên được phát hành rộng rãi hơn trên nhiều hình thức; tổ chức các hoạt động
nhằm thúc đẩy tình yêu tổ quốc qua các cuộc thi tìm hiểu về lịch sử và phát triển
đất nước,...Tất cả những hình thức trên đều đóng một phần không nhỏ đến việc
thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhận trên nhiều phương diện. C. KẾT LUẬN
Từ các khái niệm và phân tích về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
theo tư tưởng Mác – Lênin cả về lý luận và thực tiễn đã một lần nữa khẳng định
tính khách quan và vai trò của giai cấp công nhân trong việc sản xuất và phát triển
đất nước, lãnh đạo và tạo ra một xã hội với sự công bằng của người lao động được
đảm bảo. Việc hiểu được giai cấp vô sản và đặc biệt là nắm rõ được vai trò, nhiệm
vụ của giai cấp lao động là một vấn đề rất thiết yếu trong nhận thức mỗi người, từ
đó mà hình thành nên những tư tưởng và nhận thức đúng đắn đối với mỗi giai cấp
trong xã hội nói chung và với giai cấp công nhân nói riêng. Để rồi từ đó giúp nâng 17 lOMoAR cPSD| 45474828
cao hơn trách nhiệm về giai cấp, nhận thức xã hội cả về mặt kinh tế, chính trị, văn hóa của mỗi cá nhân.
Trước những sự chuyển biến phức tạp và nhanh chóng cùng với sự phát triển
và tiến bộ vượt bậc của khoa học – công nghệ trong thế kỷ 21, thì lại càng đòi hỏi
sâu sắc thêm việc nhận thức về sứ mệnh, vai trò của giai cấp công nhân, đảm bảo
được sự sẵn sàng và thắng lợi về mặt công nghệ hóa, hiện đại hóa đất nước. Vì vậy
mỗi người cần trau dồi và nâng cao thêm những kỹ năng, kinh nghiệm để đáp ứng
với sự nghiệp cách mạng trong thời gian, giai đoạn tới. Đặc biệt khi bước ra ngoài,
hội nhập quốc tế, việc xác định đúng bản chất và nhiệm vụ của mình mới có thể
đưa ra được những quyết định và sách lược đúng đắn cho đường đi nước bước
nhằm nâng cao vị thế quốc gia, và tiếng nói của chủ nghĩa xã hội trên trường quốc
tế. Đặc biệt trong giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa hiện nay, việc tăng số
lượng của giai cấp công nhân là một điều khó tránh khỏi. Do đó cần tăng cường
giáo dục chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong đường lối, chính
sách của Đảng và Nhà nước. Đây được coi là điều kiện tiên quyết để xây dựng nền
chủ nghĩa xã hội, một tương lai ấm no, bình đẳng, dân chủ, hành phúc, sáng tạo, tự do của mỗi người dân.
D. TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. Giáo trình chủ nghĩa xã hội khoa học (Dành cho bậc đại học hệ không
chuyên lý luận chính trị), NXB Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2023
[2]. PGS, TS. Nguyễn An Ninh, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh,
2019, Thực hiện nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân trong Cách
mạng công nghiệp lần thứ tư, https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/nghien-
cu/-/2018/496728/thuc-hiennoi-dung-su-menh-lich-su-cua-giai-cap-cong-nhan-
trong-cach-mang-cong-nghieplan-thu-tu.aspx 18 lOMoAR cPSD| 45474828
[3]. https://phanthiet.binhthuan.dcs.vn/Trang-chu/post/8130/giai-cap-
congnhan-viet-nam-co-vai-tro-gi-trong-qua-trinh-thuc-hien-cong-nghiep-hoa-hien- daihoa-dat-nuoc-hien-nay
[4]. Tình hình việc làm, thu nhập của công nhân lao động trong bối cảnh
hiện nay, 2023, https://laodongcongdoan.vn/bai-1-tinh-hinh-viec-lam-thu-nhapcua-
cong-nhan-lao-dong-trong-boi-canh-hien-nay-94033.html
[5]. Đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam và Vai trò của Đảng Cộng
sản Việt Nam, 2021, https://lytuong.net/dac-diem-cua-giai-cap-cong-nhan-vietnam/ 19