TIỀN TỆ: ĐỊNH NGHĨA VÀ BẢN CHẤT TRONG KINH TẾ HÀNG HÓA

TIỀN TỆ VÀ BẢN CHẤT CỦA TIỀN TỆ
Khái niệm tiền tệ:
Tiền tệ là một phạm trù lịch sử, nó là sản phẩm tự phát của nền kinh tế hàng
hóa, sản phẩm của sự phát triển các hình thái giá trị. Đồng thời cũng là sản
phẩm của sự phát triển mâu thuẫn giữa lao động và phân công lao động xã hội
trong sản xuất hàng hóa. Sự ra đời và phát triển của tiền tệ gắn liền với sự ra đời
và phát triển của sản xuất và trao đổi hàng hóa.
Theo Mac, tiền tệ là một thứ hàng hoá đặc biệt, được tách ra khỏi thế giới
hàng hoá, dùng để đo lường và biểu hiện giá trị của tất cả các loại hàng hoá
khác. Nó trực tiếp thể hiện lao động xã hội và biểu hiện quan hệ sản xuất giữa
những người sản xuất hàng hóa.
Theo Mác, tiền tệ xuất hiện sau một quá trình phát triển lâu dài của trao đổi
và các hình thái giá trị. Quá trình phát triển của các hình thái giá trị để đi đến
hình thái giá trị diễn ra như sau:
Hình thái giá trị tương đối – vật ngang giá chung.
Hình thái giá trị toàn bộ hay mở rộng xuất hiện sau lần phân công lao
động lần thứ nhất. Lúc này giá trị của vật không chỉ biểu hiện thông qua giá trị
sử dụng của một vật mà còn biểu hiện thông qua giá trị sử dụng của nhiều hàng hoá khác.
Hình thái giá trị chung khi sự phân công lao động lần thứ 2, thủ công
nghiệp tách rời khỏi nông nghiệp.
Hình thái tiền tệ khi vật ngang giá chung cố định ở một thứ hàng hoá, đó
là kim loại (kẽm, đồng, sắt, bạc, vàng) chỉ đến lúc này thì hình thái tiền tệ mới
được xác lập và vàng với tư cách là vật ngang giá chung và đã trở thành tiền tệ, gọi là kim tệ. Kết luận:
Sự ra đời và tồn tại của tiền tệ gắn liền với sự ra đời và tồn tại của sản xuất
và trao đổi hàng hóa. Và trong quá trình này nó xuất hiện vật ngang giá chung.
Vàng, tiền tệ được coi là một hàng hoá đặc biệt.
Theo các nhà kinh tế hiện đại: Tiền được định nghĩa là bất cứ cái gì được
chấp nhận chung trong việc thanh toán để nhận hàng hoá, dịch vụ hoặc trong việc trả nợ.
Tiền tệ là tiền khi chỉ xét tới chức năng là phương tiện thanh toán, là đồng
tiền được luật pháp quy định để phục vụ trao đổi hàng hóa và dịch vụ của một
quốc gia hay nền kinh tế. Vì định nghĩa như vậy, tiền tệ còn được gọi là “tiền
lưu thông”. Tiền tệ có thể mang hình thức tiền giấy hoặc tiền kim loại (tiền pháp
định) do Nhà nước (Ngân hàng nhà nước, Bộ tài chính…) phát hành, tiền hàng
hóa (vỏ sò, gạo, muối, vàng), tiền thay thế (coupon, dặm bay, điểm thưởng,
phỉnh poker,…), hoặc tiền mã hóa do một mạng lưới máy tính phát hành (điển hình là Bitcoin).
Tiền tệ là phương tiện thanh toán pháp quy nghĩa là luật pháp quy định
người ta bắt buộc phải chấp nhận nó khi được dùng để thanh toán cho một
khoản nợ được xác lập bằng đơn vị tiền tệ ấy. Một tờ séc có thể bị từ chối khi
được dùng để thanh toán nợ nhưng tiền giấy và tiền kim loại thì không. Tuy
nhiên tiền kim loại có thể là phương tiện thanh toán pháp quy bị luật pháp của
một quốc gia giới hạn không vượt quá một số lượng đơn vị tiền tệ nào đó tuỳ
theo mệnh giá của những đồng tiền kim loại ấy.
Bản chất của tiền tệ:
Tiền được xem là bất cứ cái gì được chấp nhận chung trong thanh toán để
đổi lấy hàng hoá, dịch vụ hoặc để hoàn trả các khoản nợ.
Định nghĩa này chỉ đưa ra các tiêu chí để nhận biết một vật có phải là tiền tệ
hay không. Tuy nhiên nó chưa giải thích được tại sao vật đó lại được chọn làm
tiền tệ. Để giải thích được điều này phải tìm hiểu bản chất của tiền tệ.
Về bản chất, tiền tệ là vật trung gian môi giới trong trao đổi hàng hoá, dịch
vụ, là phương tiện giúp cho quá trình trao đổi được thực hiện dễ dàng hơn.
Bản chất của tiền tệ được thể hiện rõ hơn qua hai thuộc tính sau của nó:
Giá trị sử dụng của tiền tệ là khả năng thoả mãn nhu cầu trao đổi của xã
hội, nhu cầu sử dụng làm vật trung gian trong trao đổi. Như vậy người ta sẽ chỉ
cần nắm giữ tiền khi có nhu cầu trao đổi. Giá trị sử dụng của một loại tiền tệ là
do xã hội qui định: chừng nào xã hội còn thừa nhận nó thực hiện tốt vai trò tiền
tệ (tức là vai trò vật trung gian môi giới trong trao đổi) thì chừng đó giá trị sử
dụng của nó với tư cách là tiền tệ còn tồn tại. Đây chính là lời giải thích cho sự
xuất hiện cũng như biến mất của các dạng tiền tệ trong lịch sử.
Giá trị của tiền được thể hiện qua khái niệm “sức mua tiền tệ”, đó là khả
năng đổi được nhiều hay ít hàng hoá khác trong trao đổi. Tuy nhiên khái niệm
sức mua tiền tệ không được xem xét dưới góc độ sức mua đối với từng hàng hoá
nhất định mà xét trên phương diện toàn thể các hàng hoá trên thị trường.
Document Outline

• TIỀN TỆ VÀ BẢN CHẤT CỦA TIỀN TỆ
  • Khái niệm tiền tệ:
• Hình thái giá trị tương đối – vật ngang giá chung.
• Hình thái giá trị chung khi sự phân công lao động
• Kết luận:
  • Bản chất của tiền tệ: