Tiểu luận ATTP: Tác động của Asen và Cadmi đến an toàn thực phẩm Môn An toàn thực phẩm | Trường Học Viện nông nghiệp Việt Nam

Tiểu luận: Tồn dư kim loại nặng trong đất trồng và
nước tưới ảnh hưởng đến chất lượng an toàn thực phẩm của rau quả
1. Giới thiệu:
An toàn thực phẩm là vấn đề quan trọng hàng đầu, ảnh hưởng trực tiếp đến sức
khỏe con người. Rau quả đóng vai trò thiết yếu trong chế độ ăn uống, tuy nhiên,
nguồn thực phẩm này có thể bị ảnh hưởng bởi tồn dư kim loại nặng trong đất trồng
và nước tưới. Hai kim loại nặng phổ biến gây ra mối đe dọa đáng kể là Asen và
Cadmi. Bài tiểu luận này sẽ phân tích tác động của Asen và Cadmi tồn dư trong đất
và nước tưới đến chất lượng an toàn thực phẩm của rau quả.
2.1 :Asen và Cadmi Asen Đặc điểm: •
Kim loại nặng, màu bạc sáng bóng •
Mềm, dễ uốn và dễ dát mỏng •
Độ nóng chảy và sôi thấp Tính chất: •
Tác dụng với oxy tạo thành oxit bazo •
Tan trong axit tạo thành muối và giải phóng khí hydro •
Có tính khử mạnh, dễ bị oxy hóa •
Độc hại, có thể gây ngộ độc kim loại Cadmi Đặc điểm: •
Kim loại nặng, màu bạc hơi xanh •
Mềm, dễ uốn và dễ dát mỏng •
Độ nóng chảy và sôi tương đối cao Tính chất: • Tương tự như Asen •
Tác dụng với oxy tạo thành oxit lưỡng tính •
Tan trong axit tạo thành muối và giải phóng khí hydro •
Độc hại cao, có thể gây ung thư và tổn thương thận •
Được sử dụng trong sản xuất pin, hợp kim và chất ổn định nhựa Asen (As)
Nguồn gốc tồn dư trong đất: •
Hoạt động khai thác và luyện kim •
Phân bón vô cơ có chứa asen •
Thuốc trừ sâu và thuốc diệt cỏ có chứa asen
Nguồn gốc tồn dư trong nước: •
Thải nước thải công nghiệp •
Rò rỉ từ các bãi chôn lấp • Mỏ đá tự nhiên Cadimi (Cd)
Nguồn gốc tồn dư trong đất: •
Hoạt động khai thác và luyện kim •
Sử dụng phân bón phosphat có chứa cadimi •
Nước thải từ xưởng mạ kẽm • Đốt rác thải
Nguồn gốc tồn dư trong nước: •
Thải nước thải công nghiệp •
Rò rỉ từ các bãi chôn lấp •
Xói mòn đất có chứa cadimi
2.2 Ảnh hưởng của Asen và Cadmi đến chất lượng an toàn thực phẩm của rau quả
- Khả năng hấp thụ và tích luỹ của rau quả : Asen :
Asen hiện diện trong nước, không khí, đất và được hấp thụ bởi một số cây lương
thực trong quá trình sinh trưởng. Nó không phải là một phụ gia hay thành phần
có trong các loại cây lương thực và không thể loại bỏ hoàn toàn từ thực phẩm.
Mức độ chất độc này trong thực phẩm khá thấp, nhưng hàm lượng của nó trong cá
và hải sản có thể cao, vì cá hấp thụ nó từ môi trường nước mà chúng sống. May
mắn thay, đây chủ yếu là dạng asen hữu cơ tương đối vô hại, nhưng cá chứa một
lượng asen vô cơ đáng kể có thể gây nguy hiểm cho con người.
Cadmi :
Thông thường cadimi ít được phát hiện dạng tinh chất mà thường kết hợp với một
số nguyên tố tạo thành hợp chất như cadimi oxit, cadimi sunfua, cadimi clorua,
cadimi sunfat. Trong tự nhiên, các hợp chất của cadimi thường có mặt cùng một số
hợp chất của photpho. Đây là nguyên nhân cadimi thường xuất hiện trong một số
loại phân bón, đặc biệt là phân bón photpho (phân lân).
Tuy nhiên trong quá trình sản xuất phân bón, nhiều nhà máy lại gặp khó khăn hoặc
không "mặn mà" loại bỏ hoàn toàn lượng cadimi có trong các nguyên liệu tự nhiên,
một phần do tốn kém chi phí, một phần sẽ ảnh hưởng đến chất lượng của phân
bón. Lượng cadimi dư thừa trong phân bón có thể tích tụ theo thời gian, đi vào đất
và rồi tích tụ trong cây trồng.
Một số loại thực phẩm như rau xanh, đậu phộng, đậu nành, hạt hướng dương, khoai
tây và các loại ngũ cốc, tinh bột… có thể chứa dư lượng cao cadimi nếu được trồng
trên đất ô nhiễm cadimi nặng hoặc được dùng phân bón có hàm lượng lớn cadimi.
- Hậu quả đối với sức khoẻ con người : Cadmi :
Cadimi tích tụ chủ yếu ở thận trong thời gian tương đối dài từ 10-35 năm. Ăn uống
thực phẩm chứa lượng cadimi cao sẽ có biểu hiện rối loạn tiêu hóa như buồn nôn,
nôn mửa, đau bụng, tiêu chảy.
Nhiễm độc lâu ngày sẽ làm tổn thương chức năng hoạt động của thận, làm tăng sự
bài tiết của các protein có trọng lượng phân tử thấp trong nước tiểu, tạo sỏi thận.
Nhiễm độc cadimi còn gây ra rối loạn chuyển hóa canxi, kéo theo các bệnh lý về
xương như làm yếu xương, biến dạng xương, hủy mô xương, gây ra chứng loãng
xương và những cơn đau nhức xương.
Ngoài ra, cadimi còn gây tổn thương đường hô hấp với các triệu chứng như viêm
mũi, giảm khứu giác, mất khứu giác. Hít phải bụi chứa oxit cadimi với liều lượng cao
gây viêm phổi cấp tính có thể dẫn tới chết người.
Phơi nhiễm nghề nghiệp lâu dài với hàm lượng cao cadimi có triệu chứng viêm phế
quản, viêm phổi mạn tính (ho, khó thở, đau ngực, sốt); góp phần vào sự phát triển của bệnh ung thư phổi. Asen :
Asen là một chất gây ung thư mạnh và gây độc cho người. Nó gây ung thư ở nhiều
cơ quan, bộ phận khác nhau như: da, phổi, bàng quang tiết niệu, thận, gan, Ngoài
ra, việc tiếp xúc lâu qua nước uống có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc một số
bệnh không phải ung thư (ví dụ như tăng sừng, thay đổi sắc tố, bệnh tim mạch, tăng
huyết áp và rối loạn hô hấp, thần kinh, gan và thận, cũng như đái tháo đường).
Asen trong cơ thể được chuyển hóa thông qua các phản ứng methyl hóa và khử.
Axit methylarsonic và axit dimethylarsinic là các chất chuyển hóa chính được bài tiết
qua nước tiểu. Cả asen vô cơ và các chất chuyển hóa bị methyl hóa của nó đều dễ
dàng đi qua hàng rào nhau thai, ảnh hưởng đến sự tăng trưởng của thai nhi bị suy
giảm và có thể gây sảy thai .
Trẻ bị nhiễm chất độc này từ trong bụng mẹ có thể bị dị tật bẩm sinh và có nguy cơ
cao mắc các bệnh ung thư về sau.
- Ô nhiễm đất bởi kim loại nặng từ nhiều nguồn khác nhau đang ngày càng trở
nên phổ biến và tăng dần về diện tích, là một mối quan tâm lớn đối với toàn
thế giới, vì có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người. Do đó phương
pháp giảm tác động của kim loại nặng đối với cây trồng là hết sức cần thiết.
- Thực phẩm là nguồn cung cấp chất dinh dưỡng cho sự phát triển của cơ thể,
đảm bảo sức khỏe con người nhưng đồng thời cũng là nguồn có thể gây
bệnh nếu không đảm bảo vệ sinh. Không có thực phẩm nào được coi là có
giá trị dinh dưỡng nếu nó không đảm bảo vệ sinh.
- Về lâu dài thực phẩm không những có tác động thường xuyên đối với sức
khỏe mỗi con người mà còn ảnh hưởng lâu dài đến nòi giống của dân tộc. Sử
dụng các thực phẩm không đảm bảo vệ sinh trước mắt có thể bị ngộ độc cấp
tính với các triệu chứng ồ ạt, dễ nhận thấy, nhưng vấn đề nguy hiểm hơn nữa
là sự tích lũy dần các chất độc hại ở một số cơ quan trong cơ thể sau một
thời gian mới phát bệnh hoặc có thể gây các dị tật, dị dạng cho thế hệ mai
sau. Những ảnh hưởng tới sức khỏe đó phụ thuộc vào các tác nhân gây
bệnh. Những trẻ suy dinh dưỡng, người già, người ốm càng nhạy cảm với
các bệnh do thực phẩm không an toàn nên càng có nguy cơ suy dinh dưỡng
và bệnh tật nhiều hơn.
- Giải pháp cho an toàn thực phẩm Phía nhà sản xuất:
+ Các cơ sở sản xuất, chế biến cần phải có những biện pháp để hỗ trợ sản
xuất sạch phát triển; bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm theo đúng mọi tiêu chuẩn
được cơ quan chức năng đánh giá, chứng nhận.
+ Nhà sản xuất cần nâng cao đạo đức nghề nghiệp trong kinh doanh; tránh vì
lợi ích riêng hay mục đích lợi nhuận mà gây ảnh hưởng xấu đến phía người tiêu
dùng cũng như gây ảnh hưởng đến toàn xã hội. Phía người tiêu dùng:
+ Người tiêu dùng cần nâng cao hiểu biết về chất lượng hàng hóa, đặc biệt
chất lượng các loại thực phẩm.
+ Người dân cần thận trọng nhiều hơn trong việc lựa chọn thực phẩm để đảm
bảo vệ sinh, rõ nguồn gốc, tránh mua những thực phẩm kém chất lượng, gây những
ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.
+ Người dân cần thận trọng nhiều hơn trong việc lựa chọn thực phẩm
+ Người tiêu dùng có trách nhiệm báo cáo những hành vi vi phạm vệ sinh an
toàn thực phẩm đến cơ quan Nhà nước có thẩm quyền để kịp thời giải quyết.
2.3 Các biện pháp giảm thiểu tồn dư kim loại nặng: •
Thay đổi chế độ ăn uống:
o Tiêu thụ các thực phẩm ít kim loại nặng, chẳng hạn như ngũ cốc
nguyên hạt, trái cây và rau quả.
o Hạn chế tiêu thụ các loại thực phẩm có hàm lượng kim loại nặng cao,
chẳng hạn như cá lớn (cá kiếm, cá ngừ), động vật có vỏ và nội tạng động vật. •
Sử dụng nguồn nước sạch:
o Lọc nước máy bằng bộ lọc nước có khả năng loại bỏ kim loại nặng.
o Sử dụng nước đóng chai, đặc biệt là đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. •
Tránh tiếp xúc với các nguồn ô nhiễm:
o Tránh hít phải không khí ô nhiễm từ xe cộ hoặc các nguồn công nghiệp.
o Tránh tiếp xúc với đất bị ô nhiễm kim loại nặng.
o Rửa tay kỹ sau khi tiếp xúc với các nguồn ô nhiễm tiềm ẩn. •
Tăng cường chelation:
o Chelation là quá trình sử dụng các chất liên kết để loại bỏ kim loại nặng khỏi cơ thể.
o Các chất liên kết chelate có thể được tìm thấy trong một số loại thực
phẩm (chẳng hạn như rau lá xanh) hoặc có sẵn dưới dạng thực phẩm chức năng. •
Tăng cường thải độc:
o Thực hiện các hoạt động thải độc, chẳng hạn như xông hơi, tắm hơi
hoặc dùng các loại thảo mộc thải độc.
o Tăng cường chức năng gan và thận bằng cách tiêu thụ các loại thực
phẩm có chứa các hợp chất chống oxy hóa và cung cấp đủ nước. •
Giảm tiếp xúc trực tiếp:
o Tránh sử dụng các sản phẩm chăm sóc cá nhân có chứa kim loại nặng
(chẳng hạn như son môi, kem nền).
o Chọn các đồ chơi và đồ vật khác cho trẻ em không chứa kim loại nặng. •
Quy định chặt chẽ nguồn thải:
o Cần có các quy định chặt chẽ về thải chất thải công nghiệp và nông
nghiệp để ngăn ngừa ô nhiễm kim loại nặng vào môi trường.
o Tăng cường kiểm tra và giám sát các cơ sở có khả năng gây ra ô nhiễm kim loại nặng. 3. Kết luận
- Thực phẩm an toàn hiện đang được xã hội quan tâm bởi nó cung cấp dưỡng
chất hàng ngày cho cơ thể giúp cơ thể khỏe mạnh chống lại bệnh tật, đặc biệt
là rau quả là thực phẩm thiết yếu
- Kim loại nặng là 1 trong các yếu tố quyết định rau quả có an toàn hay không
- Muốn hạn chế được kim loại nặng trong rau quả, cả người sản xuất và tiêu
dùng cần có những biện pháp cụ thể như
+ Dùng phân bón phải biết thành phần rõ ràng
+ Không sử dụng thuốc bảo vệ thực vật bừa bãi
+ Không sử dụng nước thải công nghiệp tưới cho rau quả
+ Không ăn rau quả có màu sắc, mùi vị lạ
+ Ngâm rau quả vào nước muối trước khi sử dụng
- Đề xuất: xây dựng các mô hình trồng rau sạch