Tiểu luận PHƯƠNG PHÁP HỌC TẬP HIỆU QUẢ| Trường Đại học Sư phạm TP HCM

0
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
KHOA KHOA HỌC GIÁO DỤC
TIỂU LUẬN KẾT THÚC HỌC PHẦN
PHƯƠNG PHÁP HỌC TẬP HIỆU QUẢ
HỌ VÀ TÊN: NGUYỄN THỊ OANH
MÃ SỐ SINH VIÊN: 48.01.601.032
MÃ LỚP HỌC PHẦN: EDUC280104 GIẢNG VIÊN:
NGUYỄN THỊ NHƯ QUỲNH
Thành phố Hồ Chí Minh – 2023 MỤC LỤC 1 MỞ ĐẦU
1. Tên đề tài: Bắt nạt trực tuyến.
2. Lý do chọn đề tài (tính cấp thiết của đề tài)
Hiện nay, công nghệ ngày càng phát triển mạnh mẽ, mạng truyền thông được sử
dụng rộng rãi, mọi người tiếp xúc nhiều với internet và các thiết bị điện tử. Bên
cạnh những lợi ích mà nó mang lại, mạng xã hội còn mang lại những tác động tiêu
cực, trong số đó phải kể đến nhiều hiện trạng về bắt nạt trực tuyến đang gây xôn
xao dư luận. Và đáng chú ý là bắt nạt trực tuyến đã và đang xảy ra nhiều nhất ở học
sinh - lứa tuổi tiếp xúc nhiều với mạng internet nhưng chưa đủ kinh nghiệm và suy
nghĩ chín chắn để ứng phó khi gặp phải những tình huống khó khăn xảy ra. Hiện
trạng này ngày càng diễn ra phổ biến, nghiêm trọng, rung lên nhiều hồi chuông báo
động và đã có nhiều nghiên cứu trước đó về vấn đề này. Việc triển khai thêm về đề
tài này cần có một hướng đi cụ thể, hỗ trợ phòng ngừa, hạn chế tình trạng tiếp tục
diễn biến phức tạp hơn. Vì vậy, việc lựa chọn vấn đề bắt nạt trực tuyến là một vấn
đề cấp bách và ngày càng trở nên cấp thiết hơn để tìm hiểu về vấn đề bắt nạt trực
tuyến, góp phần tìm ra thêm giải pháp cho hiện tại, đối với học sinh, sức khỏe tâm
thần học sinh giai đoạn này.
3. Mục đích bài tiểu luận
Tìm hiểu thực trạng và tìm ra giải pháp mới cho vấn đề. Từ đó, hướng tới việc đảm
bảo an toàn cho học sinh trên không gian mạng; giáo dục và giúp đỡ các em trước
những vấn nạn xã hội thông qua một khía cạnh là bắt nạt trực tuyến. Qua đó, nhằm
giảm thiểu tỉ lệ bắt nạt này trên các phương tiện truyền thông xã hội hiện đang diễn
ra và hỗ trợ xây dựng các chương trình phòng ngừa và can thiệp bắt nạt trực tuyến.
4. Đối tượng và phạm vi đề tài
Đối tượng ở đây bài tiểu luận hướng tới chủ yếu là học sinh - độ tuổi đang hình
thành và phát triển về mọi mặt, có bắt nạt trực tuyến và đang bị bắt nạt trực tuyến.
Phạm vi đề tài chỉ đề cập về vấn nạn bắt nạt trực tuyến trên không gian mạng ở học
sinh trong các trường Việt Nam hiện nay.
5. Phương pháp nghiên cứu 2
5.1. Phương pháp nghiên cứu lí thuyết
5.1.1. Phương pháp phân tích, tổng hợp
Tìm hiểu, tra cứu, thu thập tài liệu có sẵn qua một số giáo trình, tạp chí, bài báo,
luận văn… sau đó thực hiện phân tích và lựa chọn tài liệu phù hợp để xây dựng nền
tảng cơ sở lý luận, có thêm kiến thức nhằm đi sâu khai thác đề tài trên nhiều phương
diện, khía cạnh ngắn gọn, rõ ràng.
5.1.2. Phương pháp giả thuyết
Dựa trên những nguồn thông tin thu thập được, xây dựng cơ sở luận cứ, đặt ra giả
thuyết giải quyết vấn đề và chứng minh cho giả thuyết được đặt ra, cung cấp cái
nhìn về vấn đề dưới góc nhìn khoa học, dự đoán về bản chất của vấn đề, đối tượng
nghiên cứu và tìm cách chứng minh các dự đoán đó. Những giả thuyết nêu lên sẽ
giúp định hướng sâu sắc về hướng đi toàn bài, làm nổi bật các vấn đề (khái niệm,
hình thức, nguyên nhân,...), đề ra cơ sở để đề xuất phương hướng giải pháp nhằm
hạn chế bắt nạt trực tuyến, qua đó rút ra bài học, kinh nghiệm góp phần phát triển đề
tài bắt nạt trực tuyến.
5.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
5.2.1. Phương pháp quan sát khoa học
Quan sát các tài khoản cá nhân, bình luận của một số học sinh trên mạng xã hội.
Tiến hành chụp ảnh dòng trạng thái, bình luận của học sinh nhằm thu thập các thông
tin thực tiễn, góp phần làm căn cứ xây dựng, bổ sung tính xác thực của đề tài, đối
chiếu với số liệu các nghiên cứu trước đó.
5.2.2. Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp
Thu thập, tổng hợp lại những số liệu thứ cấp từ những bài nghiên cứu uy tín đã có
sẵn để có thể phân tích và thực hiện lại trong tình hình hiện tại. NỘI DUNG CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN 1.1. Định nghĩa
1.1.1. Khái niệm bắt nạt và trực tuyến
Theo Từ điển Tiếng Việt của Hoàng Phê, thì bắt nạt được hiểu là cậy thế, cậy quyền
dọa dẫm để làm cho phải sợ (Hoàng Phê, 2000). 3
Thuật ngữ “bắt nạt” được sử dụng nhiều để nói đến các hành vi cơ thể và lời nói
theo cách gây hấn hoặc chống đối xã hội. Bắt nạt bao gồm sỉ nhục, trêu chọc, lạm
dụng về từ ngữ hay cơ thể, đe dọa, làm nhục, quấy rầy và tấn công lặp đi lặp lại cố
tình gây tổn thương đến cơ thể hoặc tâm lý của người khác.(Nguyễn Thị Nga, 2011)
Như vậy, bắt nạt nghĩa là dùng những hành động, lời nói tác động tới người khác về
thể chất và tinh thần, tạo nên tổn thương về nhiều mặt. Bắt nạt thường là kẻ mạnh
cậy thế ức hiếp kẻ yếu hơn mình.
Còn trực tuyến có thể hiểu như là sự kết nối với các thiết bị như máy tính, điện
thoại… là trạng thái liên kết với internet, đây là khái niệm chuyên dụng, dùng nhiều
trong lĩnh vực công nghệ thông tin. Mọi hoạt động trực tuyến đều diễn ra dưới sự
hoạt động, phát triển của công nghệ.
1.1.2. Khái niệm bắt nạt trực tuyến
Đây là một khái niệm đã được quan tâm nhiều, định nghĩa ở trong nước và nước
ngoài. Trong nghiên cứu của Zych thì bắt nạt trực tuyến nghĩa là khi một người
hoặc một nhóm người sử dụng các công cụ giao tiếp điện tử và văn bản điện tử để
cố ý và liên tục thực hiện các hành vi ác ý nhằm đe dọa và làm hại người khác(Zych et al., 2017).
Trong nghiên cứu của Trần Văn Công và cộng sự “Bắt nạt trực tuyến nằm trong
hình thức bắt nạt gián tiếp xảy ra khi một người hoặc một nhóm người thủ phạm
thực hiện hành vi bắt nạt thông qua các tiện ích và ứng dụng trên internet hướng tới
việc làm tổn thương tinh thần tâm lý của người khác nạn nhân một cách có chủ đích
lặp đi lặp lại và có thái độ đe dọa thù địch”(Trần Văn Công et al., 2015).
Ngoài ra, trong một số nghiên cứu đưa ra định nghĩa rõ ràng như “Bắt nạt trực tuyến
là một hình thức bắt nạt thông qua việc sử dụng thông tin và sự kết nối công nghệ
thông tin như là thư điện tử, điện thoại di động hay tin nhắn văn bản, trang mạng cá
nhân để đăng gửi hoặc chia sẻ truyền đạt liên tục những nội dung tiêu cực sai sự
thật đe dọa thù địch với mục đích gây thương tổn cho người khác.” (Hồ Thị Thanh
Tâm et al., 2022); hay khái niệm theo Mai Mỹ Hạnh đã đưa ra rằng hành vi bắt nạt
trực tuyến là hành vi sử dụng các hình thức bắt nạt gián tiếp, xảy ra khi thủ phạm sử
dụng hành vi bắt nạt thông qua các tiện ích và ứng dụng trên internet hướng tới việc 4
làm tổn thương tâm lí của nạn nhân một cách có chủ ý, lặp đi lặp lại và có thái độ đe
dọa, thù địch (Mai Mỹ Hạnh et al.,2023)...
Qua những định nghĩa nêu trên, có thể thấy bắt nạt trực tuyến là kiểu bắt nạt gián
tiếp, với hình thức quấy rối, gây hấn được thực hiện thông qua phương tiện thông
tin đại chúng, các tiện ích và ứng dụng internet. Bắt nạt trực tuyến là cố ý làm tổn
thương tinh thần, tâm lý nạn nhân một có chủ đích, lặp đi lặp lại và có thái độ thù
địch, gây ra những tác động và hậu quả khôn lường.
1.2. Cơ sở lý luận và giới thiệu tổng quan về vấn đề
1.2.1. Cơ sở lí luận
Vấn đề bắt nạt trực tuyến đã trở thành trung tâm của nhiều nghiên cứu muốn khai
thác, tìm tòi. Vấn đề bắt nạt trực tuyến đã được một số nhà nghiên cứu trên thế giới
và ở Việt Nam quan tâm và đề cập đến. Dựa trên những lí thuyết về những nghiên
cứu đã có như Mối quan hệ giữa chất lượng tình bạn với bắt nạt trực tuyến (Trần
Văn Công và Nguyễn Thị Hoài Phương, 2018); Chiến lược ứng phó của học sinh
với bắt nạt trực tuyến (Trần Văn Công et al., 2015); Mối tương quan giữa lo âu -
trầm cảm với bắt nạt của học sinh trung học cơ sở (Nguyễn Thị Thu Sương, 2015)
hay những nghiên cứu khác nữa,... xây dựng nên nền tảng cơ sở kiến thức vững
chắc để triển khai các định nghĩ, tìm hiểu chuyên sâu hơn về vấn đề bắt nạt trực
tuyến dưới nhiều góc nhìn, trên các phương diện khác nhau. Cơ sở lí luận này trở
thành khung sườn để định hình những vấn đề tiếp theo và sự tiến triển của đề tài.
1.2.2. Giới thiệu tổng quan
Mạng internet và các thiết bị điện tử ra đời cùng với sự phát triển mạnh mẽ về lĩnh
vực công nghệ thông tin đã ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống con người, tạo điều
kiện thuận lợi để chúng ta có thể kết nối, liên hệ với nhau một cách nhanh chóng, dễ
dàng, xóa bỏ khoảng cách địa lí,... đến gần nhau hơn. Các nền tảng mạng xã hội
được sử dụng cho những mục đích khác nhau. Đó là không gian ảo để tương tác và
kết nối; thị trường cho hàng hóa và dịch vụ; mạng lưới tuyển dụng; nguồn tin và
nền tảng học tập tin cậy; nền tảng giải trí; một nơi mà giới trẻ có thể được lắng
nghe… Dường như có thể thấy học sinh có xu hướng sử dụng công nghệ trong tất
cả khía cạnh của cuộc sống hằng ngày. Bên cạnh những mặt tích cực như thế, công 5
nghệ thông tin còn có những mặt trái, những nguy hiểm tiềm ẩn khó có thể phát
hiện được chẳng hạn như sự lan tràn của thông tin sai lệch; sự tương tác ảo giữa
người với người quá nhiều dẫn đến việc tách rời thế giới thực, vấn đề về sức khỏe
tâm thần, thiếu sự tương tác thực tế. Mà nổi trội trong số đó là hiện tượng bắt nạt
trực tuyến - hình thức bắt nạt mới, gây ra nhiều lo ngại.
Bắt nạt trực tuyến diễn ra ngay trên các trang mạng, đối với mọi cá nhân. Không
giống như bạo lực học đường, thay vào đó là sử dụng điện thoại qua các trang mạng
xã hội để bắt nạt. Bắt nạt trực tiếp là hiện tượng mới với nhiều biểu hiện khác nhau.
Ở học sinh, hiện tượng bắt nạt trực tuyến xảy ra khi các em lên không gian mạng để
tương tác ảo, tham gia mạng xã hội. Biểu hiện rõ ở việc các em có thể dùng lời nói
của mình bình luận sau các tài khoản ẩn danh để xúc phạm, nhục mạ, chế giễu, cô
lập, quấy rối, phán tán người khác. Hay các em bị bạo lực ngôn từ trên các nền tảng
Facebook, Zalo… khi đăng tải ảnh của mình, bị nhắn tin, gọi điện liên tục, làm
phiền và đe dọa... Hình thức bắt nạt trực tuyến chính là cách thông qua mạng điện
tử để bắt nạt hoặc phải chịu sự bắt nạt từ cộng đồng, những ác ý dưới lớp vỏ ngôn
từ bằng cách gửi tin nhắn, tung tin đồn, đăng hình ảnh… tác động tiêu cực đến nạn
nhân trên Facebook, Instagram… mà không có sự đồng ý. Vấn đề này có thể xảy ra
bất cứ lúc nào, ở bất cứ đâu và “không hạn chế số lượng người tham gia bắt nạt, do
những nội dung gây tổn thương có thể được gửi tới nhiều người trong khoảng thời
gian rất ngắn” (Phạm Thị Thu Ba và Trần Quỳnh Anh, 2016), phát tán nhanh với
quy mô rộng. Nạn nhân bị bắt nạt thường khó để xác định
Bắt nạt trực tuyến xảy ra do rất nhiều nguyên nhân. Trước hết, do lối giáo dục của
gia đình, phương pháp giáo dục của bố mẹ cũng ảnh hưởng nhiều đến hành vi bắt
nạt và bị bắt nạt. Do môi trường học đường áp lực, không cảm nhận được sự quan
tâm. Và do đặc điểm tâm lí cá nhân, học sinh là lứa tuổi chuyển tiếp từ trẻ em sang
người trưởng thành, đây là giai đoạn phát triển về tâm-sinh lý và xã hội nhưng lại có
những biến chuyển phức tạp và chưa hoàn thiện. Có thể thấy, về những học sinh bắt
nạt, tổ chức bắt nạt, thì gia đình các em đó thường không đủ quan tâm đến các em
hoặc nuông chiều quá mức, ít bị người lớn quản lí. Trong việc học, học sinh thường
chịu nhiều áp lực, gặp các vấn đề về sức khỏe tâm thần, các em muốn giải tỏa 6
những cảm xúc của mình nên các em tìm tới mạng xã hội, trên đó các em có thể tùy
ý làm những gì mình thích mà không lo sợ người khác phát hiện như nói xấu, body
shaming, phỉ báng… Ngoài ra, ở các em tồn tại loại tâm lí muốn bắt nạt người yếu
hơn, những người không thể phản kháng mình mình từ bạo lực học đường tới bạo
lực mạng, nhằm khoe mẽ, tạo quyền trong lớp học để các bạn phải làm theo ý mình.
Thêm vào đó, là vì ác ý nhằm vào người khác, hay chỉ là vì thỏa mãn nhu cầu được
tôn trọng, bình đẳng, chứng tỏ bản thân dẫn đến các em thường bị khủng hoảng về
tâm lý, có nhận thức và hành vi sai lệch so với yêu cầu và chuẩn mực xã hội. Về
người bị bắt nạt, khi lên trang xã hội có thể do các em học sinh - lứa tuổi mới lớn,
còn chưa đủ trưởng thành, chưa kiểm soát được lời nói, suy nghĩ của mình, tạo nên
những cuộc xung đột không đáng có. Do bị người khác, từ cộng đồng mạng chỉ
trích gay gắt, bị miệt thị, mỉa mai, cô lập vì lí do như bị trả thù, thù ghét, ganh
tị...Và từ phía những đối tượng tham gia mạng khác - cộng đồng “cư dân mạng”,
còn chưa nghiêm túc hiểu và thực hiện đúng luật an ninh mạng. Luật pháp còn
nhiều hạn chế trong việc quản lí không gian mạng trở nên lành mạnh, những vấn đề
như truyền tải những thông tin sai lệch, những nội dung phản cảm, thông tin của
người dùng bị lộ…, chưa được kiểm soát gắt gao và biện pháp xử lí triệt để. Ngoài
ra, với tốc độ phát triển của công nghệ thông tin một phần cũng tạo điều kiện, một
con đường tắt để bắt nạt trực tuyến có xu hướng tăng lên.
Có thể thấy, bắt nạt trực tuyến là một hình thức bắt nạt rất nguy hiểm, gây ra những
hệ quả nặng nề cho cả những học sinh bắt nạt và những học sinh bị bắt nạt. Nó xảy
ra ở thế giới ảo nhưng hệ quả lại ảnh hưởng đến cuộc sống đời thường thực tế của
chính chúng ta. Với người bắt nạt việc này sẽ tạo nên một thế hệ tương lai có những
suy nghĩ lệch lạc, hành động vi phạm những chuẩn mực giá trị đạo đức và pháp
luật, khuyết thiếu cảm xúc như sự đồng cảm, yêu thương... Đối với người bị bắt nạt,
chịu áp lực từ bạo lực trực tuyến, gây ra những tổn thương tâm lí, tinh thần, ảnh
hưởng tới sức khỏe tâm thần, đến học tập, sinh hoạt, các mối quan hệ xã hội…;
thậm chí dẫn đến việc học sinh trầm cảm, rối loạn lo âu, rối loạn hành vi, tự tử…
Hơn nữa, vấn đề này kéo dài ảnh hưởng không nhỏ đến sự trưởng thành, trở thành
nỗi ám ảnh, khúc mắc, nỗi đau khó chữa lành ở hiện tại và tương lai mai sau. Việc 7
bắt nạt trực tuyến không chỉ xảy ra ở học sinh mà với mọi đối tượng, làm suy giảm
nguồn lực lao động, gây ra những bệnh về tâm lý khó giải quyết, kéo dài... ảnh
hưởng tới sự phát triển bền vững của đất nước.
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VÀ ĐÁNH GIÁ
2.1. Thực trạng vấn đề
2.1.1. Một số thực trạng đang diễn ra ở nước ngoài
Trên thế giới, nghiên cứu hiện tượng bắt nạt trực tuyến đã có những bước phát triển
ban đầu, nhiều vấn đề nghiên cứu chuyên sâu. Những khảo sát số liệu thực tế, thu
thập tình huống thực tiễn… trong những tài liệu ấy, là nguồn khai thác phong phú
để tìm hiểu hiện trạng vấn đề nêu trên ở một số quốc gia.
Qua một khảo sát vào năm 2013, tại Trung Quốc đã có đến 56,88% tổng số khách
thể là nạn nhân của bắt nạt trực tuyến trong độ tuổi từ 15 - 17 tuổi (Zhou, 2013).
Một nghiên cứu khác, nghiên cứu của Beran và Li về “quấy rối trên mạng” được
thực hiện ở các trường trung học phổ thông tại Canada đưa ra kết luận bắt nạt trực
tuyến được hiểu là một hình thức quấy rối xảy ra thông qua việc sử dụng thông tin
liên lạc điện tử như email và điện thoại di động. Với kết quả nghiên cứu, khảo sát,
tác giả cho thấy hơn hai phần ba học sinh (69%) có nghe nói về các sự cố bắt nạt
trực tuyến, khoảng một phần năm (21%) đã bị bắt nạt trực tuyến ít nhất một lần,
một vài học sinh (3%) thừa nhận tham gia vào hình thức bắt nạt này. Nạn nhân bị
bắt nạt trực tuyến chủ yếu qua Facebook, tin nhắn nặc danh và email.(Beran và Li, 2005)
Trong một cuộc thăm dò được UNICEF thực hiện về bạo lực vào tháng 6/2019 với
hơn 170.000 người tham gia khảo sát ở 30 quốc gia. Qua cuộc khảo sát, thống kê
được 1/3 những người trẻ tuổi tham gia khảo sát cho rằng họ là nạn nhân của bắt nạt
trực tuyến, với 1/5 tổng số người tham gia khảo sát trả lời đã nghỉ học do bị bắt nạt
trực tuyến và bạo lực (UNICEF, 2019).
Những kết quả khảo sát thực trạng của những nghiên cứu này làm rõ hiện tượng bắt
nạt trực tuyến có thể xảy ra ở bất kì đâu. Các quốc gia khác trên thế giới cũng đã đề
xuất, khai thác số liệu thực tế nhằm tìm cách làm giảm hiện tượng này tiếp tục diễn ra. 8
2.1.2. Một số thực trạng đang diễn ra ở Việt Nam
Ở Việt Nam, những năm gần đây tỷ lệ nạn nhân bắt nạt trực tuyến trong học sinh
đang ngày càng gia tăng. Trên khắp các trang mạng xã hội, khi lướt qua có thể thấy
những bình luận khiếm nhã, văn minh ứng xử trên mạng thấp…, ẩn trong đó là
những lời nói, các lượt chia sẻ, like những bài viết sai sự thật, những bài viết miệt
thị người khác. Trong những tài khoản sử dụng ấy, không biết có bao nhiêu tài
khoản là của các em học sinh, ít nhiều các cũng bị ảnh hưởng, thậm chí là làm theo,
thần tượng hóa những người trên mạng mà mình theo dõi. Nhiều vụ bạo lực diễn ra
trong trường lớp, những vụ tự sát thương tâm… là những hệ quả mà bắt nạt trực
tuyến có thể gây nên hiện nay ở nước ta.
Một số công trình nghiên cứu liên quan đến bắt nạt trực tuyến đã được thực hiện.
Chẳng hạn như Trần Văn Công và cộng sự đã nghiên cứu về “Mối quan hệ giữa
chất lượng tình bạn và bắt nạt trực tuyến ở học sinh THPT" khảo sát trên 873 học
sinh từ 5 trường trung học phổ thông ở khu vực nội và ngoại thành Hà Nội. Kết quả
nghiên cứu thực tế chất lượng tình bạn có liên quan đến mức độ bắt nạt và bị bắt nạt
trực tuyến ở học sinh. Học sinh càng có nhiều bạn trên mạng mang hành vi tiêu cực
thì có mức độ bắt nạt và bị bắt nạt trực tuyến càng cao hơn.(Trần Văn Công và
Nguyễn Thị Hoài Thương, 2018).
Theo kết quả từ nghiên cứu của Microsoft công bố năm 2020, tại Việt Nam, 51%
người dùng mạng (bao gồm 48% người trưởng thành và 54% thanh thiếu niên) cho
biết họ từng có liên quan đến một “vụ bắt nạt trực tuyến”, 21% cho biết họ đã từng
là nạn nhân và 38% là người ngoài cuộc hoặc chứng kiến hành vi bắt nạt (Microsoft
Vietnam Communications, 2020). Quá trình nghiên cứu cho thấy ảnh hưởng của
người ngoài cuộc - yếu tố có tác động đáng kể đến hiệu quả của tình huống, tuỳ
thuộc vào hành vi can thiệp tích cực hay tiêu cực, mà dẫn đến kết quả tình huống sẽ tốt lên hay xấu đi.
Tại Việt Nam, các nghiên cứu gần đây về bắt nạt trực tuyến tập trung làm rõ về thực
trạng, các ảnh hưởng của bắt nạt trực tuyến và chiến lược ứng phó của học sinh,
đồng thời xây dựng thang đo cho hiện tượng này dành riêng cho học sinh Việt Nam.
Và đưa ra được những dữ liệu mang tính tổng quan về thực trạng bắt nạt trên 9
Internet như tỷ lệ học sinh bị bắt nạt trực tuyến, nguyên nhân và những yếu tố tác
động tới việc xảy ra tình trạng bắt nạt. Kết quả của các nghiên cứu đã phần nào biểu
hiện tình hình, phương tiện bắt nạt trực tuyến, cách ứng phó. Qua đó, thấy rằng hiện
nay, vấn đề về sức khỏe tinh thần, sức khỏe tâm thần được quan tâm nhiều hơn đặc
biệt là ở lứa tuổi học sinh so với những năm trước khi mà sự chú ý tập trung vào
những tổn thương như bạo lực học đường, bạo lực gia đình… Như vậy, chúng ta
nhận thấy, ở nước ta hiện đã có những nghiên cứu ban đầu về hiện tượng này và có
những phương hướng mới để giải quyết vấn đề.
2.2. Những đánh giá ban đầu về vấn đề
Bắt nạt trực tuyến là một vấn đề nghiêm trọng và hiện nay cần được khắc phục. Đây
là một thực trạng đã xảy ra khá lâu và bây giờ lại càng diễn ra thường xuyên hơn và
hiện đang rơi vào tình trạng đáng báo động, hiện chưa tìm ra được giải pháp nào để
giải quyết một cách triệt để nhất. Hình thức bắt nạt này được thực hiện qua những
trang mạng, tài khoản vô danh khó tìm thấy, kiểm soát và xử lí hơn so với những
hình thức bắt nạt truyền thống. Và hình thức bắt nạt này nghiêm trọng hơn so với
những hình thức bắt nạt bạo lực học đường khác. Nếu tình trạng này không được
nhanh chóng giải quyết, ngăn chặn và bảo vệ kịp thời, nó sẽ mang lại những hệ quả
lớn đối với học sinh, nền giáo dục và xã hội.
Các nghiên cứu ở Việt Nam hầu hết xoáy sâu vào bạo lực học đường. Song, bắt nạt
trực tuyến trước đó cũng đã có rất nhiều nghiên cứu, trong thực tế, bắt nạt trực
tuyến được học sinh tiếp cận, được quan tâm nhưng chưa nhiều và chưa được phổ
biến rộng rãi đến với gia đình, cộng đồng xã hội những tác hại mà nó có thể gây ra.
Luật pháp của nhà nước còn chưa có biện pháp để xử lí nghiêm minh, rõ ràng từng
mức độ và đối tượng vi phạm, chưa có được những chính sách cụ thể để có thể bảo
vệ những nạn nhân bị bắt nạt, khắc phục đến mức thấp nhất những tổn thương mà
nạn nhân phải chịu đựng, đặc biệt là đối với học sinh - đối tượng dễ bị tổn thương,
vấn đề đối tượng trẻ vị thành niên dưới 16 tuổi chưa chịu trách nhiệm pháp lí trước
những lỗi sai của mình gây ra với người khác.
Giáo dục đóng một vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ giải quyết vấn đề bắt nạt
trực tuyến lâu dài. Trong đó, giáo dục định hướng các giá trị, cũng đồng thời xây 10
dựng những giá trị đạo đức cho học sinh, tạo sự phát triển bền vững nhân cách, năng lực và phẩm chất.
CHƯƠNG 3: KẾT LUẬN
Từ thực tiễn và biện pháp rút ra từ những nghiên cứu đã tìm kiếm được ở trên, cần
đề ra những giải pháp phù hợp để xử lí vấn đề bắt nạt trực tuyến. Hiện nay, xã hội,
gia đình và nhà trường đã có sự quan tâm nhiều hơn đến hiện tượng học sinh bắt nạt
nhau, tuy nhiên, với những hình thức bắt nạt quan hệ, giá trị... thì còn ít được quan
tâm, nhận biết hơn. Chính vì vậy, đầu tiên, gia đình, nhà trường cần giáo dục cho
các em biết và hiểu về nguy hại của bắt nạt trực tuyến. Bởi những tác động từ phía
gia đình và nhà trường rất quan trọng, có tính quyết định để định hướng đúng đắn
những gì các em sẽ noi theo, thực hiện; tạo điều kiện phát triển hay giảm bớt sự
thường xuyên và mức độ trầm trọng của nạn học sinh bắt nạt nhau.
Gia đình cần dành nhiều thời gian hơn để quan tâm các em, chú ý đến những biểu
hiện là của các em để sớm phát hiện kịp thời và thay đổi, có biện pháp hỗ trợ, đồng
hành cùng con trước vấn đề bắt nạt trực tuyến.
Ở nhà trường, cần triển khai nhanh chóng chiến lược phòng ngừa, nhiều chuyên đề
liên quan đến bắt nạt trực tuyến và an ninh mạng trong nhà trường. Xây dựng nội
quy cụ thể chặt chẽ, có các chương trình can thiệp và ngăn chặn bạo lực trực tuyến
trong toàn trường học. Xây dựng phòng tham vấn học đường chuyên biệt cho tất cả
các trường trung học phổ thông để học sinh dù tham gia hay bị bắt nạt trực tuyến
cần có được sự hỗ trợ, tư vấn về mặt tâm lí ở cấp độ cá nhân để cải thiện một cách
tốt nhất. Nhà trường chú trọng việc tuyên truyền và giáo dục năng cao kĩ năng sống
cho học sinh, thêm kiến thức về luật an ninh mạng và Bộ Quy tắc xử lý trên mạng
xã hội đã được Bộ Thông tin và Truyền thông ban hành vào ngày 17/6/2021 với
mục đích “Xây dựng chuẩn mực đạo đức về hành vi, ứng xử trên mạng xã hội, giáo
dục ý thức, tạo thói quen tích cực trong các hành vi ứng xử”.
Gia đình, nhà trường cần có sự phối hợp tích cực ngay từ bây giờ, cùng chung tay
dạy cho các em cách yêu thương và rèn luyện các kĩ năng tự bảo vệ mình trước mọi
vấn đề tiềm ẩn có thể xảy ra bất cứ lúc nào; cách để nhận biết, kiểm soát và học
cách để báo nguy mình và người khác trước những trường hợp khẩn cấp. 11
Học sinh cũng cần tìm hiểu thêm về vấn nạn bạo lực trực tuyến, tự ý thức và có
trách nhiệm về hành vi của mình. Đồng thời, tích cực phối hợp với gia đình, nhà
trường,... Mạng xã hội với những tiện ích cũng đồng thời chứa đựng trong đó những
nguy hiểm tiềm ẩn, vô hình, vô tình hại đến bản thân mình, đến người khác. Hãy
học cách sử dụng mạng một cách thông minh, khéo léo,cẩn thận trong cách ứng xử,
cũng như sẵn sàng ứng phó với mọi vấn đề, không chỉ riêng là bắt nạt trực tuyến.
Khi gặp phải bạo lực mạng nhanh chóng báo cáo nội dung xấu, chặn tài khoản,
nghiêm trọng hơn có thể trình báo cơ quan chức năng và chung tay lan tỏa, tuyên
truyền về an ninh mạng, ý thức phòng tránh bắt nạt trực tuyến. Bên cạnh đó, có
nhiều biện pháp đã được đưa ra để giúp cho nạn nhân bị bắt nạt trực tuyến có thể
trải qua khó khăn về tinh thần và một trong những phương pháp được cho là phổ
biến nhất là sự chia sẻ. Chia sẻ cảm xúc với những người xung quanh, tâm sự với
bạn bè sẽ giúp giải tỏa áp lực, bày tỏ nỗi lòng. Đây là một giải pháp thực sự hiệu
quả mà học sinh nên thực hiện.
Thêm vào đó, nhà nước có thể bổ sung thêm vào thể chế pháp lí những việc nên
làm, không nên làm trên không gian mạng để bảo vệ an toàn cho những đối tượng
sử dụng mạng xã hội, tránh bị ăn cắp thông tin, bị bạo lực mạng… Các chế tài pháp
luật đối với người vi phạm cần cụ thể, nghiêm bảo đảm có thể răn đe, thay đổi. Vì
học sinh đang ở độ tuổi khó để truy cứu trách nhiệm hình sự, thế nên, việc quy định
những trường hợp xử lý về hành vi bắt nạt qua mạng riêng đối với học sinh là rất cần thiết.
Công nghệ là một phần của giải pháp. Sự hợp tác của ngành công nghệ với việc
giáo dục nhằm giúp giải quyết vấn đề. Và việc khuyến khích việc báo cáo vấn đề vi
phạm đến các nhà cung cấp dịch vụ trực tuyến có liên quan sẽ cung cấp cho mọi
người trải nghiệm trực tuyến an toàn và tin cậy.
Tình trạng bắt nạt trực tuyến đã và đang đã xảy ra dần trở thành một vấn nạn mà các
cơ quan chức năng cần nhanh chóng xử lý, đặc biệt là lĩnh vực giáo dục ở cả Việt
Nam cũng như ở các quốc gia trên thế giới. Từ đó, học sinh làm theo điều tích cực,
tránh được mặt trái mạng xã hội nhằm giúp các em phát triển toàn diện về nhân cách và phẩm chất. 12 KẾT LUẬN
Nói chung, từ lí luận và những kết quả nghiên cứu, những gì đã tìm kiếm và khám
phá nêu trên về định nghĩa, những thực trạng trong và ngoài nước về bắt nạt trực
tiếp đang diễn ra, qua đó nêu lên những giải pháp, kiến nghị phù hợp với thực tiễn
hiện nay. Những kiến nghị và một số giải pháp từ gia đình, nhà trường và chính bản
thân các em này sẽ góp phần giúp các tổ chức xã hội cũng như các cá nhân truyền
thông, khuyến khích và thực hiện các hành vi tích cực khi chứng kiến bắt nạt trực
tuyến nhằm giúp phát triển xã hội tốt đẹp hơn, môi trường mạng an toàn. 13 TÀI LIỆU THAM KHẢO
Hoàng Phê, Bùi Khắc Việt, Chu Bích Thu, Đào Thản, Hoàng Tuệ, Hoàng Văn
Hành, Lê Kim Chi, Nguyễn Minh Châu, Nguyễn Ngọc Trâm, Nguyễn Thanh Nga,
Nguyễn Thúy Khanh, Nguyễn Văn Khang, Phạm Hùng Việt, Trần Cẩm Vân, Trần
Nghĩa Phương, Vũ Ngọc Bảo, Vương Lộc. (2000). Từ điển tiếng Việt. Nxb Đà Nẵng.
Nguyễn Thị Nga. (2011). Tìm hiểu hiện tượng bị bắt nạt ở trung học phổ
thông [Luận văn thạc sĩ, Đại học Quốc gia Hà Nội]. Link
I. Zych, A. C. Baldry, and D. P. Farrington, 2017. "School Bullying and
Cyberbullying: Prevalence, Characteristics, Outcomes, and Prevention," in
Handbook of Behavioral Criminology, Cham: Springer International Publishing, pp. 113-138.
Trần Văn Công, Nguyễn Phương Hồng Ngọc, Ngô Thùy Dương,
Nguyễn Thị Thắm. (2015). Chiến lược ứng phó của học sinh với bắt nạt trực tuyến.
Tạp chí Khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội, 31(3), 11-24. Truy xuất ngày
19/10/2023, nhận từ https://repository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/4537/1/2.pdf
Mai Mỹ Hạnh, Giang Thiên Vũ, Cao Đặng Nghi Thư, Đỗ Mai Ý Nhi. (2023).
Chương trình phòng ngừa bắt nạt trực tuyến dành cho học sinh trung học ở thành
phố Hồ Chí Minh: Nghiên cứu thực nghiệm. Tạp chí Khoa học Trường Đại học Sư
phạm Thành phố Hồ Chí Minh, 20 (7), . Truy xuất ngày 19/10/2023 nhận từ
Hồ Thị Thanh Tâm, Trần Nguyễn Minh Huân, Lê Thị Bé Nhung, Nguyễn Mai
Hà, Hồ Thị Phi Yến. (2022). Nhận thức của học sinh về bắt nạt trực tuyến: nghiên
cứu trường hợp tại trường Trung học phổ thông Phan Văn Trị, tỉnh Bến Tre. Tạp chí
Giáo dục, 22(14), 53-57. Truy xuất ngày 19/10/2023, nhận từ
Trần Văn Công, Nguyễn Thị Hoài Phương. (2018). Mối quan hệ giữa chất
lượng tình bạn và bắt nạt trực tuyến ở học sinh trung học phổ thông trên địa bàn Hà
Nội. Tạp chí Khoa học và Công nghệ Việt Nam, tjgktktor Truy xuất ngày
19/10/2023 nhận từ https://b.vjst.vn/index.php/ban_b/article/view/348/340
Nguyễn Thị Thu Sương. (2015). Mối tương quan giữa lo âu - trầm cảm với bắt
nạt của học sinh trung học cơ sở. [Luận văn thạc sĩ, Đại học Quốc gia Hà Nội]. Link
Phạm Thị Thu Ba, Trần Quỳnh Anh. (2016). Bắt nạn qua mạng ở học sinh
trung học phổ thông và một số yếu tố liên quan. Tạp chí nghiên cứu y học, số 104
(6). Truy xuất ngày 19/10/2023 nhận từ
Nguyễn Thị Bích Hạnh. (2017). Mối liên hệ giữa các vấn đề sức khỏe tâm
thần và bắt nạt trực tuyến ở học sinh Trung học phổ thông tại thành phố Đà Nẵng.
[Luận văn thạc sĩ, Đại học Quốc gia Hà Nội].Link
Z. Zhou, H. Tang, Y. Tian, H. Wei, F. Zhang, C.M. Morrison (2013),
“Cyberbullying and its risk factors among Chinese high school students”,
School Psychology International. 14
Beran, T.N., and Li, Q. (2005). Cyber-Harassment: A Study of a New Method
for Old Behavior. The Journal of Educational Computing Research, 32(3), 265-277.
Truy xuất ngày 19/10/2023 từ http://dx.doi.org/10.2190/8YQM-B04H-PG4D- BLLH
UNICEF (2019). UNICEF poll: More than a third of young people in 30
countries report being a victim of online bullying. U-Report highlights prevalence
of cyberbullying and its impact on young people, UNICEF New York. Truy xuất
ngày 19/10/2023 từ https://www.unicef.org/press-releases/unicef-poll-more-third-
young-people-30-countries-report-being-victim-online-bullying
Kemp, S. (2021). Digital 2021 global overview report.
https://datareportal.com/reports/digital-2021-global-overview-repor