Tiểu luận Quan điểm Mác - Lênin, Đảng và Nhà nước về vấn đề tôn giáo - Chủ nghĩa xã hội khoa học | Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội

lOMoARcPSD|44744371 lOMoARcPSD|44744371 ĐẠI HỌC UEH TRƯỜNG KINH DOANH KHOA QUẢN TRỊ ---o0o---
TIỂU LUẬN CUỐI KỲ
Môn học: Chủ nghĩa xã hội khoa học
Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 5 năm 2020 lOMoARcPSD|44744371 MỤC LỤC 1. T
rình bày quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin về vấn đề tôn giáo. . .............................................. 1 1) B
ản chất, nguồn gốc và tính chất của tôn giáo . .................................................................................... 1 a)
Bản chất của tôn giáo . ..................................................................................................................... 1 b)
Nguồn gốc của tôn giáo . .................................................................................................................. 1
c ) Tính chất của tôn giáo . ..................................................................................................................... 2 2) N
guyên tắc giải quyết vấn đề tôn giáo trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội . ............................... 2 2. P
hân tích quan điểm của Đảng và Nhà nước Việt Nam về tôn giáo. . ................................................. 3 1) Đ
ặc điểm tôn giáo ở Việt Nam . ............................................................................................................ 3 2) C
hính sách của Đảng, Nhà nước Việt Nam đối với tín ngưỡng, tôn giáo hiện nay . ............................. 4
3. Qua nghiên cứu vấn đề tôn giáo hãy cho biết quan điểm của bạn về vấn đề tôn giáo ở Việt Nam
h iện nay? . .................................................................................................................................................... 5 lOMoARcPSD|44744371
1. Trình bày quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin về vấn đề tôn giáo.
1) Bản chất, nguồn gốc và tính chất của tôn giáo
a) Bản chất của tôn giáo
- Chủ nghĩa Mác – Lênin cho rằng: tôn giáo là một hình thái ý thức xã hội, phản ánh
hiện thực khách quan, thông qua sự phản ánh đó, các lực lượng tự nhiên trở thành siêu nhiên thần bí.
- Chỉ rõ bản chất của tôn giáo, chủ nghĩa Mác – Lênin khẳng định: tôn giáo là một hiện
tượng xã hội – văn hóa do con người sáng tạo ra. Sáng tạo ra tôn giáo, nhưng, con
người lại sợ hãi, tuyệt đối hóa và phục tùng tôn giáo. Đồng thời, chủ nghĩa Mác – Lê
nin cũng cho rằng, sản xuất vật chất và các quan hệ kinh tế, xét đến cùng cũng là nhân
tố quyết định sự tồn tại và phát triển của các hình thái ý thức xã hội, trong đó có tôn
giáo. Về phương diện thế giới quan, tôn giáo mang thế giới quan duy tâm, khác với thế
giới quan duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mác – Lênin.
- Tuy có khác biệt về thế giới quan, nhưng những người cộng sản có có lập trường mác
xít không có thái độ xem thường hoặc trấn áp những nhu cầu tín ngưỡng, tôn giáo của
nhân dân. Ngược lại, chủ nghĩa Mác- Lênin và những người cộng sản, chế độ xã hội
chủ nghĩa, luôn tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng, theo hoặc không theo tôn giáo của
nhân dân. Trong những điều kiện cụ thể của xã hội, những người cộng sản và những
người có tín ngưỡng tôn giáo có thể cùng nhau xây dựng một xã hội tốt đẹp hơn ở thế giới hiện thực.
- Giữa tôn giáo và tín ngưỡng có sự khác nhau, song lại có quan hệ chặt chẽ mà ranh
giới để phân biệt chúng chỉ là tương đối.
- Tín ngưỡng là hệ một hệ thống những niềm tin, sự ngưỡng mộ cũng như cách thức
thể hiện niềm tin của con người trước các sự vật, hiện tượng, lực lượng có tính thần
thánh, linh thiêng, gắn liền với phong tục tập quán để cầu mong sự che chở giúp đỡ.
- Mê tin là niềm tin mê muội, viễn vong, không dựa trên một cơ sở khoa học nào. Là
sự tin theo một cách mù quáng vào cái thần bí, thần thánh, ma quỷ, số mệnh.
- Dị đoan là sự suy đoán, hành động một cách tùy tiện, sai lệch những điều bình
thường, chuẩn mực trong cuộc sống.
- Mê tín, dị đoan là niềm tin của con người vào lực lượng siêu nhiên, thần thánh đến mức
độ mê muội, cuồng tín, dẫn đến những hành vi cực đoan, sai lệch quá mức, trái với giá
trị văn hóa, đạo đức, pháp luật, gây tổn hại cho cá nhân và cộng đồng.
b) Nguồn gốc của tôn giáo
* Nguồn gốc tự nhiên, kinh tế - xã hội:
- Trong xã hội cộng sản nguyên thủy do sự bất lực của con người trong cuộc đấu tranh với
tự nhiên. Vì vậy, họ đã gán cho tự nhiên những sức mạnh thần bí. Đó là những biểu tượng tôn giáo đầu tiên.
- Khi xã hôịphân chia thành giai cấp đối kháng, con người cảm thấy bất lực trước sức mạnh
của thế lực giai cấp thống trị. Họ không giải thích được nguồn gốc của sự phân hóa 1 lOMoARcPSD|44744371
giai cấp và áp bức, bóc lôt,̣ tôịác … tất cả họ quy về số phâṇ và định mênḥ. Từ đó, họ đã
thần thành hóa môṭsố người thành những thần tượng có khả năng chi phối suy nghĩ và
hành đông̣ người khác mà sinh ra tôn giáo.
* Nguồn gốc nhận thức:
- Sự nhận thức của con người về tự nhiên, xã hội và chính bản thân mình luôn có giới
hạn. Khoa học có nhiệm vụ khám phá những điều chưa biết. Song khoảng cách giữa
“biết” và “chưa biết” vẫn tồn tại, điều gì khoa học chưa giải thích được, thì người ta lấy
những yếu tố siêu nhiên để giải thích. * Nguồn gốc tâm lý:
- Sự sợ hãi trước những hiện tượng tự nhiên, xã hội, hay trong những lúc đau ốm, bệnh
tật; ngay cả những may, rủi bất ngờ xảy ra, hoặc tâm lý muốn được bình yên khi làm một
việc lớn (ví dụ: ma chay, cưới xin, làm nhà, khởi đầu sự nghiệp kinh doanh,…) con người
cũng dễ tìm đến với tôn giáo. Thậm chí cả những tình cảm tích cực như tình yêu, lòng
biết ơn, lòng kính trọng đối với những người có công với nước, với dân cũng dễ dẫn con
người đến với tôn giáo (ví dụ: thờ các anh hùng dân tộc, thờ các thánh hoàng làng…).
c) Tính chất của tôn giáo
* Tính lịch sử của tôn giáo:
- Tôn giáo hình thành, tồn tại và phát triển trong những giai đoạn lịch sử nhất định.
Khi các điều kiện kinh tế - xã hội, lịch sử thay đổi, tôn giáo cũng có sự thay đổi theo.
* Tính quần chúng của tôn giáo:
- Tính quần chúng của tôn giáo biểu hiện ở số lượng tín đồ các tôn giáo đông đảo. Tính
quần chúng của tôn giáo còn thể hiện ở chỗ các tôn giáo là nơi sinh hoạt văn hóa, tinh
thần của một bộ phận đông đảo quần chúng nhân dân lao động. Bởi vì, tôn giáo phản ánh
khát vọng của người lao động về một xã hội tự do, bình đẳng, có tính nhân văn, nhân đạo, và hướng thiện.
* Tính chính trị của tôn giáo:
- Xuất hiện khi xã hội có giai cấp, các giai cấp bóc lột, thống trị sử dụng tôn giáo để phục
vụ cho lợi ích giai cấp mình, chống lại nhân dân lao động và tiến bộ xã hội, tôn giáo
mang tính chính trị tiêu cực, phản tiến bộ.
2) Nguyên tắc giải quyết vấn đề tôn giáo trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội a.
Tôn trọng, đảm bảo quyền tự do tín ngưỡng và không tín ngưỡng của nhân dân
- Việc theo đạo hay không theo đạo là quyền tự do của mỗi người dân, mọi hành vi cấm
đoán, ngăn cản đều xâm phạm đến quyền tự do tư tưởng của họ. Tôn trọng tự do tín
ngưỡng cũng chính là tôn trọng quyền con người, thể hiện bản chất ưu việt của chế độ
xã hội chủ nghĩa. Tôn trọng tự do tín ngưỡng và tự do không tín ngưỡng của nhân dân là
cơ sở để đoàn kết các lực lượng quần chúng có tín ngưỡng và không tín ngưỡng tôn
giáo. Tôn trọng tự do tín ngưỡng và tự do không tín ngưỡng còn là để giúp các tôn giáo
phát huy tính tích cực của mình thể hiện trong giáo lý, nghi thức tôn giáo, hạn chế mặt tiêu cực, lạc hậu. 2 lOMoARcPSD|44744371
b. Khắc phục dần những ảnh hưởng tiêu cực của tôn giáo phái gắn liền với quá trình
cải tạo xã hội cũ , xây dựng xã hội mới
- Nguyên tắc này khẳng định chủ nghĩa Mác - Lênin chỉ hướng vào giải quyết những ảnh
hưởng tiêu cực của tôn giáo đối với quần chúng lao động. Không chủ trương can thiệp
vào công việc nội bộ của các tôn giáo, không tuyên chiến với tôn giáo. Các nhà sáng lập
chủ nghĩa xã hội khoa học chỉ ra rằng, muốn xóa bỏ nguồn gốc sinh ra ảo tưởng trong tư
tưởng con người trước hết là phải xác lập được một xã hội hiện thực không có áp bức, bất
công , nghèo đói,... và các tệ nạn nảy sinh trong xã hội. Đây là một quá trình lâu dài, và
không thể thực hiện được nếu tách rời việc cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội mới.
c . Phân biệt hai mặt chính trị và tư tưởng ; tín ngưỡng , tôn giáo và lợi dụng tín ngưỡng ,
tôn giáo trong quá trình giải quyết vấn đề tôn giáo
- Khi xã hội chưa có giai cấp, tín ngưỡng, tôn giáo biểu hiện thuần túy mặt tư tưởng.
Khi xã có giai cấp thì mặt chính trị được thể hiện trong các tôn giáo. Hai mặt chính trị
và tư tưởng có mối quan hệ với nhau và luôn thể hiện trong mỗi tôn giáo.
- Mặt chính trị thể hiện sự lợi dụng tôn giáo để chống lại sự nghiệp đấu tranh cách mạng,
xây dựng CNXH của những phần tử phản động đội lốt tôn giáo. Mặt tư tưởng thể hiện sự
tín ngưỡng trong tôn giáo. Biểu hiện sự khác nhau về niềm tin, mức độ tin giữa người có
tôn giáo với người không theo tôn giáo, giữa những người theo tôn giáo khác nhau.
- Phân biệt hai mặt chính trị và tư tưởng trong việc giải quyết vấn đề tôn giáo thực chất
là phân biệt tính chất khác nhau của hai loại mâu thuẫn luôn tồn tại trong bản thân tôn
giáo và trong vấn đề tôn giáo.
d. Quan điểm lịch sử cụ thể trong giải quyết vấn đề tín ngưỡng, tôn giáo
- Cần phải có quan điểm lịch sử cụ thể khi xem xét, đánh giá đối với những vấn đề có liên
quan đến tôn giáo, bởi vì, ở những thời kỳ lịch sử khác nhau, vai trò, tác động của từng
tôn giáo đối với đời sống xã hội không giống nhau. Quan điểm, thái độ của các giáo hội,
giáo sĩ, giáo dân về các lĩnh vực của đời sống xã hội luôn có sự khác biệt.
2. Phân tích quan điểm của Đảng và Nhà nước Việt Nam về tôn giáo.
1) Đặc điểm tôn giáo ở Việt Nam
- Một, Việt Nam là nước có nhiều tôn giáo.
Nước ta hiện nay có 13 tôn giáo đã được công nhận tư cách pháp nhân và trên 40 tổ chức
tôn giáo đã được công nhận về mặt tổ chức hoặc đã đăng ký hoạt động. Các tôn giáo ở
Việt Nam có sự đa dạng về nguồn gốc và truyền thông lịch sử. Có tôn giáo du nhập từ bên
ngoài, có tôn giáo nội sinh. Mỗi tôn giáo ở Việt Nam có quá trình lịch sử tồn tại và phát
triển khác nhau, nên sự gắn bó với dân tộc cũng khác nhau.
- Hai, Tôn giáo ở Việt Nam đa dạng, đan xen, chung sống hòa bình và không có xung
đột, chiến tranh tôn giáo.
Nước ta là nơi giao lưu của nhiều luồng văn hóa thế giới. Các tôn giáo ở nước ta có sự
đa dạng về nguồn gốc và truyền thống lịch sử. Các tôn giáo chung sống hòa bình, chưa
từng xảy ra xung đột, chiến tranh tôn giáo. 3 lOMoARcPSD|44744371
- Ba, Tín đồ các tôn giáo Việt Nam số đông là nhân dân lao động, có lòng yêu nước, tính thân dân tộc.
Tín đồ các tôn giáo ở nước ta chủ yếu là người lao động, bao gồm nông dân, công nhân,...
Đa số tín đồ các tôn giáo đều có tinh thần yêu nước, luôn đồng hành cùng dân tộc,
có nhiều đóng góp trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
- Bốn, Đội ngũ chức sắc của các tôn giáo ở Việt Nam có vai trò, vị trí quan trọng
trong giáo hội, có uy tín, ảnh hưởng với tín đồ.
Đội ngũ chức sắc của các tôn giáo ở Việt Nam là tín đồ có chức vụ, phẩm sắc trong tôn
giáo. Nhiệm vụ của họ là truyền bá, thực hành, quản lý tổ chức, phát triển tôn giáo; có
vai trò, vị trí quan trọng trong giáo hội, có uy tín, ảnh hưởng với tín đồ.
- Năm, Các tôn giáo ở nước ta có quan hệ với các tổ chức, cá nhân tôn giáo quốc tế. Do
đó, việc giải quyết vấn đề tôn giáo ở nước ta phải kết hợp giữa mở rộng giao lưu hợp
tác quốc tế với việc đảm bảo độc lập, chủ quyền, không để cho các thế lực thù địch lợi
dụng dân chủ, tự do tôn giáo để chống phá, thực hiện âm mưu “diễn biến hòa bình” đối với nước ta.
2) Chính sách của Đảng, Nhà nước Việt Nam đối với tín ngưỡng, tôn giáo hiện nay
Chính sách tôn giáo của Đảng và Nhà nước Việt Nam bao gồm những nội dung cơ bản sau:
- Tín ngưỡng, tôn giáo là nhu cầu tính thân của một bộ phận nhân dân, đang và sẽ tồn tại
cùng dân tộc trong quá trình xây dựng CNXH.
Đảng ta khẳng định, tôn giáo sẽ tồn tại lâu cùng dân tộc trong quá trình xây dựng chủ
nghĩa xã hội ở nước ta. Nên, Nhà nước ta thực hiện nhất quán chính sách tôn trọng và
bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, theo hoặc không theo một tôn giáo nào, quyền sinh
hoạt tôn giáo bình thường theo đúng pháp luật. Các tôn giáo hoạt động trong khuôn khổ
pháp luật, bình đẳng trước pháp luật.
- Đảng, Nhà nước thực hiện nhất quán chính sách đại đoàn kết dân tộc.
Đoàn kết đồng bào theo các tôn giáo khác nhau; đoàn kết đồng bào theo tôn giáo và đồng
bào không theo tôn giáo. Nghiêm cấm mọi hành vi chia rẽ, phân biệt đối xử với công dân
vì lý do tôn giáo, tín ngưỡng. Đồng thời, thông qua quá trình vận động quần chúng nhân
dân tham gia lao động sản xuất, hoạt động xã hội thực tiễn, nâng cao đời sống vật chất,
tinh thân, nâng cao trình độ kiến thức... để tăng cường khối đại đoàn kết dân tộc. Mọi
công dân không phân biệt tôn giáo, tín ngưỡng đều có quyền và nghĩa vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Giữ gìn và phát huy những giá trị tích cực của truyền thống thờ cúng tô tiên, tôn vinh
người có công. Nghiêm cấm lợi dụng tín ngưỡng, tôn giáo để hoạt động mê tín dị đoan,
hoạt động trái pháp luật, kích động, chia rẽ, xâm phạm an ninh quốc gia.
- Công tác tôn giáo là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị.
Công tác tôn giáo không chỉ liên quan đến chức sắc, tín đồ mà có liên quan đến nhiều lĩnh
vực của đời sống xã hội, liên quan đến chính sách đối nội, đối ngoại của Đảng và Nhà nước;
gắn với công tác đấu tranh chống những âm mưu lợi dụng tôn giáo gây phương hại 4 lOMoARcPSD|44744371
đến lợi ích của dân tộc. Do vậy, thực hiện tốt công tác tôn giáo là trách nhiệm của toàn
bộ hệ thống chính trị, bao gồm hệ thống tổ chức đảng, chính quyền, mặt trận Tổ quốc,
đoàn thể chính trị do Đảng lãnh đạo. Củng cố và kiện toàn tổ chức bộ máy và đội ngũ cán
bộ chuyên trách làm công tác tôn giáo các cấp.
- Nội dung cốt lõi của công tác tôn giáo là công tác vận động quần chúng.
Công tác vận động quần chúng các tôn giáo nhằm động viên đồng bào nêu cao tinh thần
yêu nước, ý thức bảo vệ độc lập và thống nhất của Tổ quốc; thông qua việc thực hiện tốt
các chính sách kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng, bảo đảm lợi ích vật chất và tinh
thần của nhân dân nói chung, trong đó có đồng bào tôn giáo.
- Vấn đề theo đạo và truyền đạo.
Mọi tín đồ đều có quyền tự do hành đạo tại gia đình và cơ sở thờ tự hợp pháp theo quy
định của pháp luật. Các tổ chức tôn giáo được Nhà nước thừa nhận, được hoạt động
theo pháp luật và được pháp luật bảo hộ. Việc theo đạo, truyền đạo cũng như mọi hoạt
động tôn giáo khác đều phải tuân thủ Hiến pháp và pháp luật.
3. Qua nghiên cứu vấn đề tôn giáo hãy cho biết quan điểm của bạn về vấn đề
tôn giáo ở Việt Nam hiện nay?
- Hiện nay tình trạng lợi dụng tôn giáo, tín ngưỡng gây mê tín dị đoan và làm những điều
bất chính, thiếu văn hóa đang làm vẩn đục đời sống tinh thần của nhân dân. Bản thân mỗi
người chúng ta cần nắm rõ các vấn đề cơ bản về tôn giáo để không bị lôi kéo, lợi dụng,
phải luôn tỉnh táo trước những lời dụ dỗ của một số bộ phận tôn giáo không rõ nguồn gốc,
có dấu hiệu tà đạo… Và Nhà nước cũng cần giáo dục tuyên truyền cho mọi người hiểu rõ
hơn về tôn giáo cũng như quyền tự do tín ngưỡng của mỗi người nhằm nâng cao nhận
thức bản thân và gia đình, cộng đồng, giúp cho nơi mình đang sinh sống trở nên lành
mạnh và không có các hành động phân biệt tôn giáo, tín ngưỡng dân tộc, từ đó góp phần
xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc ngày một lớn mạnh.
- Tôn giáo đã gắn liền với con người từ rất rất lâu cho đến tận bây giờ vẫn đang hoạt
động rất mạnh mẽ và nắm một vị trí quan trọng trong xã hội con người. Tôn giáo đã làm
cho xã hội thêm nhiều màu sắc cũng như làm đẹp tâm hồn, phong phú tư tưởng của mỗi
con người. Bản thân em và gia đình đều theo đạo Công giáo, và em nhận thấy mỗi tôn
giáo đều có cái hay, vẻ đẹp riêng, tuy rằng đức tin khác nhau nhưng đều cùng một mục
đích là làm cho con người trở nên tốt đẹp hơn và yêu cuộc sống hơn. Vì vậy, chúng ta
không nên kì thị, phân biệt những người đi theo tôn giáo khác hoặc không theo tôn giáo
vì đó là quyền tự do tín ngưỡng của mỗi người. Tài liệu tham khảo
(1) Tài liệu hướng dẫn ôn tập môn Chủ nghĩa xã hội khoa học
(2) https://tapchicongsan.org.vn/media-story/-/asset_publisher/V8hhp4dK31Gf/content/e-
ton-giao-va-cong-tac-ton-giao-nham-chia-re-khoi-dai-doan-ket-toan-dan-toc-gay-mat-on-
dinh-chinh-tri-xa-hoi-o-nuoc-ta-hien-nay 5