Tiểu luận Xây dựng nên văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc theo tư tưởng Hồ Chí Minh | Môn Tư tưởng Hồ Chí Minh - Đại học Bách Khoa Hà Nội

lOMoAR cPSD| 61601608
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ
BỘ MÔN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH Đề tài:
Xây dựng nên văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân
tộc theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Mã lớp: 123774 Giáo viên:
Nhóm thực hiện: Nhóm 8 ( Cơ điện tử 01 – k65)
1. Lê Hoàng Xuân Thắng - 20205508
2. Nguyễn Đức Long - 20205497
3. Nguyễn Duy Thái - 20200580
4. Nguyễn Đức Thành - 20205429
5. Nguyễn Đức Mạnh - 20205368 lOMoAR cPSD| 61601608 Trang MỞ ĐẦU 3
1. Tính cấp thiết của đề tài 3
2. Tình hình nghiên cứu đề tài 4
3. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài 8
4. Kết cấu của đê tài 9 NỘI DUNG
Chương I. Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa 1.1. Khái niệm văn hóa
1.2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về các vấn đề chung của văn hóa.
Chương II. Thực trạng nền văn hóa Việt Nam trong thời gian đã qua 2.1.Thành tựu 2.2.Yếu kém
Chương III. Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa vào việc xây
dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong
công cuộc đổi mới hiện nay
3.1.Nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc. 3.
2.Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa vào xây dựng nền
văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong công cuộc đổi mới hiện nay
3.2.1. Nâng cao nhận thức về vai trò của văn hóa đối với sự phát triển những
giá trị xã hội chủ nghĩa.
3.2.2. Tăng cường sự lãnh đạo của Đáng, phát huy vai trò quản lý của Nhà
nước,các đoàn thể nhân dân.
3.2.3. Giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa phát triển kinh tế với xây dựng
và phát triển văn hóa, xã hội.
3.2.4. Xây dựng văn hóa phải bắt đầu với tư cách là chủ thể của văn hóa.
3.2.5. Giữ vững và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong quá trình giao
lưu hội nhập quốc tế.
3.3 Quan điểm của Đảng đối với việc xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm
đà bản sắc dân tộc trên cơ sở tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh KẾT LUẬN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC A.MỞ ĐẦU
1.Tính cấp thiết của đề tài lOMoAR cPSD| 61601608
Trong Báo cáo Chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa VII được thông
qua tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng đã nhận định : “Văn hóa là
nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển
kinh tế - xã hội.”, cho thấy tầm quan trọng của văn hóa đối với đời sống xã hội. Thật
vậy, nền văn hóa Việt Nam là thành quả của biết bao thế hệ đã xây dựng, phát triển và
gìn giữ, là kết quả giao lưu và tiếp thu tinh hoa của nhiều nền văn minh thế giới để
không ngừng hoàn thiện mình. Dẫu qua nhiều thăng trầm, biến cố của lịch sử, nền văn
hóa ấy vẫn trường tồn, thể hiện cho ý chí, khí phách, bản lĩnh của con người Việt Nam
nói riêng và dân tộc Việt Nam nói chung. Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, định
hướng cho sự phát triển bền vững của xã hội. Văn hóa thấm sâu vào các lĩnh vực của
đời sống xã hội và mọi hành vi của con người, điều chỉnh suy nghĩ và hành vi của con
người. Trong thời đại hiện nay, văn hóa vẫn thể hiện rõ vai trò to lớn của mình trong đời
sống xã hội và vẫn không ngừng phát triển từng ngày. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết :
“Trong công cuộc kiến thiết nước nhà, có bốn vấn đề cần chú ý đến, cũng phải coi là
quan trọng ngang nhau: chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa. Nhưng văn hóa là một kiến
trúc thượng tầng”, vậy nên xây dựng kinh tế cũng cần phải gắn liền và đi đôi với xây
dựng văn hóa, bởi phát triển văn hóa cũng chính là phát triển con người và con người
phát triển chính là tiền đề cho xã hội phát triển, đất nước phát triển từ đó cho thấy văn
hóa cũng là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội. Giờ đây, khi thế giới dần
trở nên “phẳng” hơn, chúng ta có thể dễ dàng tiếp xúc, giao lưu với nhiều nền văn hóa
trên thế giới, nhưng lại đặt ra một vấn đề là làm sao để trong quá trình hội nhập chúng
ta không đánh mất đi bản sắc riêng, đồng thời tiếp thu một cách đúng đắn nhất những
cái hay, cái đẹp của các nền văn hóa khác, từ đó đòi hỏi ta cần có sự nhìn nhận đúng
đắn, đường lối đúng đắn và tư tưởng Hồ Chí Minh sẽ chính là kim chỉ nam cho chúng
ta trên con đường ấy. Do vậy đã đặt ra một mục tiêu vô cùng cấp thiết và thời sự đó là
“ Xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc theo tư tưởng Hồ Chí Minh” .
3. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài
a.Ý nghĩa lý luận xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm
đà bản sắc dân tộc -
Là phát triển toàn diện, thống nhất trong đa dạng, hướng tới chân-thiện-mỹ,
thấmnhuần tinh thần dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa học. Đây là một quá trình lâu
dài, đòi hỏi phải có bước đi phù hợp, thích ứng với điều kiện, trình độ phát triển về kinh
tế, xã hội, bối cảnh trong nước và quốc tế. Trong quá trình đó, việc từng bước xây dựng
nền văn hóa tiên tiến, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống có ý nghĩa
hết sức quan trọng. Hay nới cách khác là “Kế thừa và phát huy những truyền thống văn lOMoAR cPSD| 61601608
hóa tốt đẹp của cộng đồng các dân tộc Việt Nam, tiếp thu những tinh hoa văn hóa nhân
loại, xây dựng một xã hội dân chủ, công bằng, văn minh, vì lợi ích chân chính và phẩm
giá con người”. Ngoài ra còn khẳng định những giá trị tinh thần vô giá của dân tốc Việt
Nam, dồng thời nhắc nhở chúng ta phải có ý thức bảo vệ và phát huy nhứng giá trị
truyền thống văn hóa của dân tộc.
b.Ý nghĩa thực tiễn xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến,
đậm đà bản sắc dân tộc -
Thể hiện tầm nhìn chiến lược và tư duy cách mạng của Đảng ta trong thời kỳ đổi
mới với việc đánh giá cao vai trò, sứ mệnh cao cả của văn hóa đối với sự phát triển kinh
tế - chính trị - xã hội; sự hình thành, phát triển nhân cách trí tuệ con người trong sự
nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và xây dựng, phát triển văn hóa là sự nghiệp cách
mạng lâu dài của toàn dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng -
Giúp sinh viên có cái nhìn dễ dàng và đơn giản, gần gũi và thiết thực với môn
họccũng như có 1 trạng thái đúng đắn trong việc xây dựng và phát triển nền văn hóa
Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
4. Kết cấu của đê tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, đề tài được kết cấu thành 3 chương. B. NỘI DUNG
I. Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa
1. 1. Khái niệm văn hóa
Khái niệm “văn hóa” có nghĩa rộng, bao gồm nội hàm phong phú. Chính vì vậy
có rất nhiều định nghĩa về văn hóa. Trong Mục đọc sách ở phần cuối tác phẩm Nhật ký
trong tù được viết trong thời gian bị chính quyền Tưởng Giới Thạch giam cầm từ 29-8-
1942 đến 10-9-1943 tại Quảng Tây (Trung Quốc), lãnh tụ Hồ Chí Minh viết: " Văn hóa
là sự tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài người
đã sản sinh ra nhằm thích ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn". Định
nghĩa về văn hóa của Hồ Chí Minh có rất nhiều điểm gần với quan niệm hiện đại về văn
hóa, đồng thời, khắc phục được quan niệm phiến diện về văn hóa trong lịch sử và hiện
tại, hoặc chỉ đề cập đến lĩnh vực tinh thần, trong văn học nghệ thuật, hoặc chỉ đề cập
đến lĩnh vực giáo dục, phản ánh trình độ học vấn. Trên thực tế, văn hóa bao gồm toàn lOMoAR cPSD| 61601608
bộ những giá trị vật chất và những gía trị tinh thần mà loài người đã sáng tạo ra, nhằm
đáp ứng sự sinh tồn và cũng là mục đích cuộc sống của loài người.
1. 2. Quan điểm của Hồ Chí Minh về các vấn đề chung của văn hóa.
Cùng với định nghĩa về văn hóa, Hồ Chí Minh còn đưa ra Năm điểm lớn định hướng
cho việc xây dựng nền văn hóa dân tộc , bao gồm: xây dựng tâm lý, luân lý, xã hội,
chính trị và kinh tế. Như vậy, ngay từ rất sớm, Hồ Chí Minh đã quan tâm đến văn hóa,
đã thấy rõ vai trò, vị trí của văn hóa trong đời sống xã hội. Vì thế, ngay khi giành được
độc lập, Hồ Chí Minh đã bắt tay vào việc xây dựng, kiến tạo một nền văn hóa mới ở
Việt Nam trên tất cả mọi lĩnh vực, từ kinh tế, chính trị, xã hội, đạo đức đến tâm lý con
người, đã sớm đưa văn hóa vào chiến lược phát triển đất nước
Vị trí và vai trò của văn hóa cũng được Hồ Chí Minh xác định rõ trong quan
điểm của mình. Thứ nhất, văn hóa là đời sống tinh thần của xã hội, thuộc kiến trúc
thượng tầng. Văn hóa được đặt ngang hàng với chính trị, kinh tế, xã hội.
Chính trị, xã hội có được giải phóng thì văn hóa mới được giải phóng, chính trị
giải phóng sẽ mở đường cho văn hóa phát triển.Chúng ta phải tiến hành cách mạng giải
phóng dân tộc để giải phóng chính quyền, giải phóng chính trị, giải phóng xã hội, từ đó
giải phóng văn hóa, mở đường cho văn hóa phát triển. Kinh tế phải đi trước một bước.
Xây dựng kinh tế để làm nền tảng cho việc xây dựng văn hóa. Hai là, văn hóa không
thể đưng ngoài mà phải ở trong kinh tế và chính trị, phải phục vụ nhiệm vụ chính trị và
thúc đẩy sự phát triển của kinh tế. Người cho rằng, văn hóa có tính tích cực, chủ động,
đóng vai trò to lớn như một động lực thúc đẩy sự phát triển của kinh tế và chính trị.
Nền văn hóa theo tư tưởng Hồ Chí Minh bao hàm ba tính chất: tính dân tộc, tính
khoa học và tính đại chúng. Điều đó có nghĩa là: văn hóa mỗi dân tộc đều có bản sắc
đặc trưng riêng, giúp phân biệt, không nhầm lẫn với văn hóa của các dân tộc khác. Đồng
thời, phải có tính hiện đại, tiên tiến, thuận với trào lưu tiến hóa của thời đại. Và nên văn
hóa ấy phải phục vụ nhân dân và do nhân dân xây dựng nên.
II.Thực trạng nền văn hóa Việt Nam đã đạt được trong thời gian đã qua lOMoAR cPSD| 61601608 2.1. Thành tựu.
Trong lĩnh vực tư tưởng, lối sống và đạo đức, chúng ta luôn đi theo con đường
chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Đảng ta luôn lấy chủ nghĩa Mác –
Lênin và tư tương Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hành
động. Các cán bộ, đảng viên luôn có ý thức phấn đấu cho độc lập dân tộc và chủ nghĩa
xã hội, tinh thần trách nhiệm và năng lực tổ chức thực tiễn. Những việc làm thiết thực
hướng về cội nguồn, về cách mạng và kháng chiến, nhớ ơn các anh hùng dân tộc, quý
trọng danh nhân văn hóa, đền ơn đáp nghĩa những người có công với đất nước, lá lành
đùm lá rách trở thành phong trào quần chúng. Mọi công dân có quyền tự do tín
ngưỡng, tôn giáo, theo hoặc không theo một tôn giáo nào. Sự nghiệp giáo dục thu
được những thành tựu quan trọng, góp phần nâng cao dân trí, trình độ học vấn của
nhân dân, làm tăng thêm sức mạnh nội sinh. Ứng dụng khoa học - kĩ thuật ngày càng
phổ biến trong hoạt động sản xuất và đời sống giúp nâng cao chất lượng cuộc sống
người dân, hiệu quả sản xuất.
Trên lĩnh vực văn học, nghệ thuật, các hoạt động sáng tạo có bước phát triển
mới. Các bộ môn nghệ thuật truyền thống được giữ gìn, phát huy và nhiều bộ môn
nghệ thuật mới được sáng tạo thêm hoặc học hỏi từ các nước bạn bè trên thế giới.
Hoạt động lý luận, phê bình đã đạt được những kết quả tích cực, khẳng định mạnh
mẽ văn nghệ cách mạng và kháng chiến, đẩy lùi một bước những quan điểm sai trái.
Văn học, nghệ thuật các dân tộc thiểu số có bước tiến đáng kể.
Thông tin đại chúng phát triển nhanh cả về số lượng và quy mô, về nội dung và
hình thức, về in ấn, phát hành, truyền dẫn, ngày càng phát huy vai trò quan trọng trong
đời sống văn hoá tinh thần của xã hội. Hệ thống mạng thông tin trong nước và quốc tế
được thiết lập, tạo khả năng lựa chọn, khai thác các nguồn thông tin bổ ích phục vụ
đông đảo công chúng. Đội ngũ các nhà báo ngày càng đông và có bước trưởng thành
về chính trị, tư tưởng và nghiệp vụ.
Hoạt động giao lưu văn hoá với nước ngoài được mở rộng. Chúng ta có dịp tiếp lOMoAR cPSD| 61601608
xúc rộng rãi với những thành tựu văn hoá nhân loại, đồng thời giới thiệu với nhân dân
các nước khác những giá trị tốt đẹp, độc đáo của văn hoá Việt Nam. Đảng và Nhà nước
đã quan tâm tăng cường bộ máy tổ chức, ban hành những văn bản pháp luật nhằm điều
chỉnh hoạt động của ngành văn hoá. Cơ sở vật chất phục vụ cho các hoạt động văn hóa
được nâng cao, xây dựng thêm nhiều nhà văn hoá, câu lạc bộ, bảo tàng, thư viện, cửa
hàng sách báo, khu vui chơi giải trí…và đã có những phương thức hoạt động mới có hiệu quả. 2.2.Yếu kém
Trước hết là ở trong nhận thức tư tưởng, trong đạo đức và lối sống của người dân,
ngay cả trong nội bộ cán bộ, đảng viên.Trước những biến động chính trị phức tạp trên
thế giới, một số người dao động, hoài nghi về con đường xã hội chủ nghĩa, phủ nhận
thành quả của chủ nghĩa xã hội hiện thực trên thế giới.
Nhiều người còn sùng bái nước ngoài, coi thường những giá trị văn hoá dân tộc,
chạy theo lối sống thực dụng, cá nhân vị kỷ…đang gây hại đến thuần phong mỹ tục của
dân tộc. Không ít trường hợp vì đồng tiền và danh vị mà chà đạp lên tình nghĩa gia đình,
quan hệ thầy trò, bạn bè, đồng chí, đồng nghiệp.Nghiêm trọng hơn là sự suy thoái về
đạo đức, lối sống ở một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trong đó có cả cán bộ có
chức, có quyền. Nạn tham nhũng, dùng tiền của Nhà nước tiêu xài phung phí, ăn chơi
sa đoạ không được ngăn chặn có hiệu quả. Hiện tượng quan liêu, cửa quyền, sách nhiễu
nhân dân, kèn cựa địa vị, cục bộ, địa phương, bè phái mất đoàn kết khá phổ biến.
Đời sống văn học, nghệ thuật còn những mặt bất cập. Trong sáng tác và lý luận,
phê bình, đã có lúc nảy sinh khuynh hướng phủ nhận thành tựu văn học cách mạng và
kháng chiến, đối lập văn nghệ với chính trị, nhìn xã hội với thái độ bi quan. Một số
ngành nghệ thuật như điện ảnh, sân khấu, đặc biệt là sân khấu truyền thống gặp rất
nhiều khó khăn, chưa hướng tới được đông đảo nhân dân.
Giao lưu văn hoá với nước ngoài chưa tích cực và chủ động, còn nhiều sơ hở. Số
văn hoá phẩm đồi trụy, phản động xâm nhập vào nước ta còn quá lớn. Lực lượng hoạt lOMoAR cPSD| 61601608
động văn hoá trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài hiện nay không nhỏ, đã
có những công trình nghiên cứu, tác phẩm văn học, nghệ thuật tốt hướng về Tổ quốc.
Song chúng ta còn thiếu những biện pháp tích cực giúp đồng bào tìm hiểu sâu văn hoá
dân tộc, liên hệ mật thiết với tổ quốc, góp phần đấu tranh với những hoạt động chống phá đối với Tổ quốc
Chính sách khuyến khích và định hướng đầu tư xã hội cho phát triển văn hoá còn
chưa rõ. Ở nhiều vùng nông thôn, nhất là vùng sâu,vùng xa, vùng đồng bào các dân tộc
thiểu số, vùng căn cứ cách mạng, kháng chiến trước đây, đời sống văn hoá còn quá nghèo nàn
III. Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa vào việc xây dựng nền văn
hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong công cuộc đổi mới hiện nay
3.1.Nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc.
Theo Hiến pháp sửa đổi (1993) thì nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc tức là
nền văn hóa mang đầy đủ các nội dung về yếu tố dân tộc, dân chủ, nhân văn và hiện
đại. Tính dân tộc thể hiện qua 3 khía cạnh : là nền văn hóa có cội nguồn, gốc rễ dân tộc,
phát triển dựa trên điều kiện sức mạnh của dân tộc và phát triển luôn luôn vì lợi ích dân
tộc. Tính dân chủ được biểu hiện thông qua sự mở rộng và phát triển dân chủ để khẳng
định chủ thể của nền văn hóa thuộc về nhân dân, để khai thác triệt để tiềm nặng văn hóa
dân tộc, phát hiện và phát triển những tài năng văn hóa. Tính nhân văn của nền văn hóa
biểu hiện sự trân trọng những giá trị của con người, nền văn hóa thấm nhuần những giá
trị nhân đạo sâu sắc và phát triển nhấn mạnh quy luật quan hệ nhân tính. Tính hiện đại
của nền văn hóa thể hiện qua việc phát triển nền văn hóa dựa trên cơ sở vật chất ngày
càng hiện đại, dựa trên khoa học - công nghệ hiện đại và phục vụ cho việc đào tạo, giáo
dục con người theo hướng hiện đại, phát triển dựa trên tư tưởng tiến bộ xã hội.
Như vậy, nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc được hiểu qua hai đặc
trưng: tiên tiến và đậm đà bản sắc dân tộc. Nền văn hóa tiên tiến là nền văn hóa yêu
nước và tiến bộ xã hội mà nội dung cốt lõi là lý tưởng độc lập dân tộc gắn liền với chủ lOMoAR cPSD| 61601608
nghĩa xã hội theo chủ nghĩa Mác – Lê nin và tư tưởng Hồ Chí Minh, mang tinh thần
dân chủ. Đó là nền văn hóa mang tính nhân văn, nhân đạo sâu sắc, phản ánh mối quan
hệ hài hòa giữa con người và con người, giữa con người với tự nhiên, phát triển vì sự
phát triển toàn diện và hạnh phúc của con người. Nền văn hóa tiên tiến cũng là nền văn
hóa đậm đà bản sắc dân tộc. Tính chất dân tộc luôn luôn gắn bó với tính chất tiên tiến
của nền văn hóa và hai mặt này liên quan biện chứng với nhau. Bản sắc văn hóa của
một dân tộc là những đặc trưng về văn hóa, về đời sống tinh thần dân tộc ấy, là những
nét đặc biệt, độc đáo về tinh thần, về văn hóa, về cách sống và sức sáng tạo để phân biệt
dân tộc này với dân tộc khác. Chính vì vậy, nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc trước
hết là nền văn hóa yêu nước. Có thể nói yêu nước và tiến bộ vừa là đặc trưng bao quát
nhất của nền văn hóa tiên tiến, vừa là đặc trưng của bản sắc dân tộc
3.2.Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa vào xây dựng nền văn hóa
Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong công cuộc đổi mới hiện nay
Nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc chỉ có thể phát triển bền vững và phát huy đầy đủ
bản sắc của nó trên cơ sở tiếp thu được những tinh hoa trí tuệ của loài người, nền văn
hóa tiên tiến phải là nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc nhưng không thể tách khỏi
quan hệ với thế giới. Bởi xu thế toàn cầu hóa đang diễn ra là tất yếu xu thế đó là khách
quan, mang tính thời đại. Yêu cầu đó đòi hỏi phải quán triệt sâu sắc di sản văn hóa Hồ Chí Minh.
3.2.1. Nâng cao nhận thức về vai trò của văn hóa đối với sự phát triển những
giá trị xã hội chủ nghĩa.
Văn hóa là sản phẩm hoạt động sáng tạo của con người. Phong trào văn hóa, đấu
tranh trên lĩnh vực văn hóa - nghệ thuật và những thắng lợi trên lĩnh vực này tạo thêm
những tiền đề cho sự nghiệp giải phóng và sự nghiệp cách mạng xã hội chủ nghĩa. Thực
tiễn cách mạng Việt Nam đã chứng minh hùng hồn sức mạnh của văn hóa Việt
Nam khi nó được khơi dậy trong lòng dân tộc. Với sức mạnh truyền thống văn hóa Việt
Nam, kết hợp với tinh hoa văn hóa nhân loại, nhân dân ta đã giành được thắng lợi huy lOMoAR cPSD| 61601608
hoàng trong kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược. Chủ nghĩa xã
hội là lý tưởng, nguyện vọng của quần chúng, trở thành động lực cách mạng to lớn;
phong trào văn hóa, đấu tranh trên lĩnh vực văn hóa - nghệ thuật và những thắng lợi trên
lĩnh vực này tạo thêm những tiền đề cho sự nghiệp giải phóng và sự nghiệp cách mạng
xã hội chủ nghĩa. Trong bối cảnh ngày nay, cần có sự thống nhất cao về nhận thức trong
toàn bộ hệ thống chính trị và toàn xã hội về tầm quan trọng của văn hóa cả về lĩnh vực
lý luận, thực tiễn và công tác chỉ đạo xây dựng phát triển văn hóa. Đường lối phát triển
văn hóa là hình ảnh phản chiếu bản chất của chế độ xã hội. Thể hiện bản chất khác nhau
giữa chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa xã hội, không chỉ ở hệ thống chính trị, hệ thống kinh
tế, mà còn ở chính sách văn hóa, phát triển văn hóa lành mạnh, phát triển những giá trị
công bằng, bình đẳng, nhân đạo, tiến bộ là mục tiêu hướng tới của công cuộc đi lên xã
hội chủ nghĩa. Do vậy cần phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền trước tiên là trong các
cấp ủy Đảng, và toàn bộ Đảng viên, sau đó là tuyên truyền cho toàn xã hội nhận thức
một cách đúng đắn, đầy đủ tư tưởng của Hồ Chí Minh về văn hóa, vai trò của văn hóa,
yêu cầu xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong điều kiện phát
triển kinh tế thị trường và hội nhập kinh tế quốc tế.
3.2.2. Tăng cường sự lãnh đạo của Đáng, phát huy vai trò quản lý của Nhà
nước,các đoàn thể nhân dân.
Tập trung xây dựng, đổi mới, chỉnh đốn Đảng theo tư tưởng Hồ Chí Minh để đảng ta
thực sự trong sạch, vững mạnh, qua đó hình thành, phát triển văn hóa Đảng. Đồng thời,
đưa văn hóa vào quá trình xây dựng , triển khai tổ chức, thực hiện đường lối, chủ trương
của Đảng, làm sao để mỗi chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng , từ khâu xây
dựng đến khâu triển khai tổ chức, thực hiện đều được thẩm thấu và thấm sâu các giá trị
văn hóa, có sức lay động lòng người.
Xây dựng, cải cách bộ máy hành chính nhà nước, đưa văn hóa vào quá trình xây dựng,
triểu khai tổ chức, thực hiện pháp luật của nhà nước để pháp luật thực sự nghiêm minh lOMoAR cPSD| 61601608
và công minh theo nguyên tắc “ không trừ một ai”; trên cơ sở đó, lối sống của nhân dân
tuân theo “trăm điều phải có thần linh pháp quyền”
Pháp huy vai trò của các đoàn thể nhân dân trong sự nghiệp xây dựng nền văn hóa tiên
tiến, đậm đà bản sắc dân tộc theo tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh, là cải cách hành
chính đối vs các đoàn thể nhân dân, trước tiên là các tổ chức chính trị-xã hội trong hệ
thống chính trị, để các tổ chức này thực sự là tổ chức nhân dân hay tổ chức có tính tự
quản. Nhờ đó chúng thực hiện vai trò là tiếng nói về tư tưởng, tình cảm của nhân dân
thuộc các thành phàn kinh tế, các giai tầng xã hội khác nhau; đồng thời, đóng vai trò
phản biện trong khuôn khổ Hiến Pháp; pháp luật có tính xây dựng đối với các đường
lối, chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật nhà nước trong điều kiện một đảng cầm quyền ở nước ta.
3.2.3. Giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa phát triển kinh tế với xây dựng
và phát triển văn hóa, xã hội.
Thống nhất giữa phát triển kinh tế với phát triển văn hóa, đòi hỏi việc xác định
mỗi chính sách kinh tế đều nhằm thực hiện mục tiêu văn hóa. Đảng và Nhà nước phải
lãnh đạo, tìm giải pháp tạo động lực phát triển kinh tế từ trong cội nguồn và sức mạnh
văn hóa, không chạy theo mục tiêu kinh tế đơn thuần với bất cứ giá nào. Mặt khác, mỗi
chính sách phát triển văn hóa của Nhà nước đều phải dựa trên cơ sở và khả năng kinh
tế nhất định và phù hợp với thực lực kinh tế của đất nước. Trong điều kiện hiện nay,
để đẩy mạnh phát triển nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, Đảng, Nhà nước
phải tập trung lãnh đạo phát triển kinh tế, nhằm tạo điều kiện vật chất để phát triển văn
hóa.Tuy vậy cũng không phải cứ có tăng trưởng kinh tế là tự nó giải quyết được các
vấn đề văn hóa. Trong nhiều trường hợp có tăng trưởng kinh tế mà không có quan điểm
đúng đắn về văn hóa thì thành quả tăng trưởng kinh tế cũng chệch khỏi các mục tiêu
văn hóa, xã hội. Đường lối phát triển văn hóa - xã hội đúng đắn thì sẽ tạo ra động lực
đối với sự phát triển của đất nước. Trong điều kiện nền kinh tế thị trường và hội nhập
kinh tế quốc tế, nếu không có quan điểm phát triển văn hóa, xã hội đúng đắn, sẽ có lOMoAR cPSD| 61601608
nguy cơ đẩy xã hội đi đến phân cực thái quá, giữa người giàu và người nghèo, giữa
nông thôn và thành thị, giữa vùng thuận lợi và vùng khó khăn. Những biểu hiện ấy nếu
để tích tụ lâu ngày sẽ không chỉ kìm hãm sự phát triển kinh tế - xã hội, mà còn đe dọa
đến sự ổn định chính trị. Do vậy Đảng và Nhà nước cần quan tâm đề ra cách tổ chức,
thực hiện có hiệu quả đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật để giải quyết đúng
đắn, hài hòa quan hệ giữa phát triển kinh tế với xây dựng phát triển văn hóa.
3.2.4. Xây dựng văn hóa phải bắt đầu với tư cách là chủ thể của văn hóa. Con
người là chủ thể chân chính sáng tạo ra những giá trị văn hóa, đồng thời là sản phẩm
của môi trường văn hóa. Những phẩm chất cá nhân của con người được hình thành và
phát triển trong quá trình phát triển của nền văn hóa. Hồ Chí Minh đã chỉ dẫn: Phải làm
thế nào cho văn hóa đi sâu vào tâm lý quốc dân, nghĩa là làm cho văn hóa phải sửa đổi
được tham nhũng, lười biếng, xa hoa, xa xỉ. Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi.
Ngày nay, trước tác động của kinh tế thị trường và hội nhập, những cơ hội và thách
thức, trước cả thăng hoa và cám dỗ, văn hóa phải trở thành nhân tố thúc đẩy con người
tự hoàn thiện nhân cách, kế thừa truyền thống cách mạng, phát huy truyền thống yêu
nước, ý chí tự lực, tự cường, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Văn hóa phải tham gia tích
cực vào việc phát triển nguồn nhân lực, đào luyện nhân tài cho đất nước. Đảng và Nhà
nước phải lãnh đạo để mọi hoạt động văn hóa đều nhằm vào xây dựng con người Việt
Nam phát triển toàn diện về chính trị, tư tưởng, đạo đức, thể chất, năng lực, tính sáng
tạo, có ý thức cộng đồng, lòng nhân ái, khoan dung, tôn trọng nghĩa tình, có lối sống
văn hóa, quan hệ hài hòa trong gia đình, cộng đồng và xã hội. 3.2.5. Giữ vững và
phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong quá trình giao lưu
hội nhập quốc tế.
Trước xu thế khu vực hóa, toàn cầu hóa của thế giới hiện nay, không một quốc
gia nào có thể phát triển trong sự tách biệt với thế giới. Tình hình đó đang mở ra thời
cơ lớn để tiếp thu những tinh hoa văn hóa, văn minh nhân loại, làm phong phú thêm lOMoAR cPSD| 61601608
cho văn hóa dân tộc.Tuy nhiên, quá trình đó không phải chỉ diễn ra theo chiều thuận,
mà có cả chiều nghịch. Nếu không có một bản lĩnh vững vàng, một chiến lược phát
triển văn hóa đúng đắn thì việc mở cửa giao lưu sẽ dẫn đến nguy cơ sùng ngoại, đánh
mất bản sắc văn hóa dân tộc, văn hóa chỉ còn là bản sao vụng về, mờ nhạt của một thứ
văn hóa vay mượn, ngoại lai. Do vậy, chúng ta ghi nhớ tư tưởng văn hóa Hồ Chí Minh:
Bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc và tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại là hai mặt của
một quá trình, hai mặt đó luôn luôn kết hợp chặt chẽ với nhau, bất cứ một sự lệch lạc
nào cũng đưa đến những tổn hại cho việc xây dựng nền văn hóa mới. Trong lãnh đạo,
xây dựng phát triển văn hóa, Đảng ta nhấn mạnh: Phải lấy bản sắc văn hóa dân tộc làm
nền tảng, làm bản lĩnh, nền tảng, bản lĩnh có vững vàng thì mới tiếp thu được những
tinh hoa văn hóa nhân loại đúng đắn; mới chắt lọc được những gì thực sự là tinh hoa
và mới vứt bỏ được những gì là phế thải của bất cứ loại phản văn hóa nào từ bên ngoài.
Bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc phải gắn liền với lãnh đạo việc nâng cao nhận thức, tư
tưởng, nâng cao những hiểu biết về văn hóa, khoa học hiện đại của quần chúng nhân
dân, để quần chúng phân biệt được những gì thực sự là chân, thiện, mỹ với những cái
giả, cái ác, cái xấu; nhận cái hay, bỏ cái dở. Cần quán triệt sâu sắc tư tưởng Hồ Chí
Minh: Cái gì cũ mà tốt thì phải phát triển thêm, cũ mà xấu thì phải bỏ; mới mà hay thì
phải làm; mới mà dở, hoặc không phù hợp với con người Việt Nam thì không tiếp nhận.
Điều đó đòi hỏi Đảng, Nhà nước, các đoàn thể nhân dân phải tiếp tục quan tâm sâu sắc
tư tưởng Hồ Chí Minh để xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
3.3 Quan điểm của Đảng đối với việc xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà
bản sắc dân tộc trên cơ sở tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII (năm 1996) đánh dấu một bước phát triển trong
tư duy của Đảng ta về văn hóa và nhiệm vụ xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản
sắc dân tộc. Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ VIII khẳng định: Văn hóa là nền tảng tinh
thần của xã hội, vừa là mục tiêu vừa là động lực thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội. Để lOMoAR cPSD| 61601608
thúc đẩy sự nghiệp xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc
nói riêng, và công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc nói chung, Đảng ta đã xây dựng
phương châm, giải pháp nghiên cứu, học tập tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh.
Đại hội VII (năm 1991), trong Cương lĩnh và Báo cáo chính trị được thông qua tại Đại
hội khẳng định: Đảng lấy chủ nghĩa Mác - Lê-nin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền
tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động. Với tinh thần và ý nghĩa đó, ngày 273-2003,
Ban Bí thư đã ra Chỉ thị số 23-CT/TW “về đẩy mạnh nghiên cứu, tuyên truyền, giáo
dục tư tưởng Hồ Chí Minh trong giai đoạn mới” và nhân dịp kỷ niệm 113 năm Ngày
sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh, đã phát động tổ chức đợt tuyên truyền, giáo dục sâu
rộng tư tưởng Hồ Chí Minh.
Các chỉ thị ra đời nhằm làm cho toàn Đảng, toàn dân nhận thức sâu sắc về những nội
dung cơ bản và giá trị to lớn của tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; tạo sự
chuyển biến mạnh mẽ về ý thức tu dưỡng, rèn luyện và làm theo tấm gương đạo đức
Hồ Chí Minh sâu rộng trong toàn xã hội, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại
hội X, Đại hội XI của Đảng. Đây là chủ trương lớn, vừa mang tính cấp bách trong bối
cảnh tình hình hiện nay, vừa có ý nghĩa lâu dài đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ
Tổ quốc nói chung, và xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc nói riêng. C. KẾT LUẬN
Vận dụng tốt tư tưởng Hồ Chí Minh về Đời sống văn hóa mới là điều cần thiết,
cấp bách trong thời đại hiện nay - thời đại kinh tế thị trường kéo theo nguy cơ biến đổi
các giá trị văn hóa truyền thống. Thực hiện câu nói của Bác Hồ: "Văn hóa soi đường
cho quốc dân đi", việc xây dựng và phát triển văn hóa Việt Nam trong những năm sắp
tới là khát vọng to lớn và quyết tâm chiến lược của Ðảng ta nhằm phát triển mạnh mẽ
văn hóa dân tộc, chấn hưng đất nước, đưa nước ta thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu, vươn
lên sánh vai với các nước trên thế giới. Điều đó đòi hỏi phải có sự đồng lòng của toàn
dân tộc ta trong việc xây dựng một nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, từ đó
làm nền tảng để thực hiện công cuộc đổi mới đất nước, đi lên xã hội chủ nghĩa. lOMoAR cPSD| 61601608
Thế hệ trẻ là những chủ nhân tương lai của đất nước, gánh trên vai trách nhiệm
xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước. Là thế hệ trẻ - những người được lĩnh hội tri
thức, thế hệ sinh viên cần góp sức của mình vào công cuộc xây dựng nền văn hóa tiên
tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, lấy đó làm nền tảng phát triển kinh tế, chính trị, xã hội
cho đất nước. Muốn thế, mỗi sinh viên phải luôn có ý thức nỗ lực học tập và làm theo
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Có như vậy, nền văn hóa của dân tộc ta mới thực sự
là nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, Việt Nam ta mới có thể “bước tới đài
vinh quang để sánh vai cùng các cường quốc năm châu”.