Tìm hiểu quan điểm của triết học Mác Lênin và mối quan hệ biện chứng giữa vật chất và ý thức; Liên hệ với vấn đề tự học của sinh viên hiện nay | Tiểu luận môn Triết học Mác – Lênin

 Chúng ta dễ dàng thấy được những điều xảy ra xung quanh ta đều hình thành nên triết học. Và khi càng tìm hiểu sâu về nó, thì chúng ta mới nhận ra được sự liên kết chặt chẽ giữa triết học và đời sống con người, ta hoàn toàn có thế vận dụng triết học vào cuộc sống để tổ chức một lối sống có khoa học hơn. Tài liệu giúp bạn tham khảo, ôn tập và đạt kết quả cao. Mời bạn đọc đón xem!

11 6 lượt tải Tải xuống
Chia sẻ Báo cáo tài liệu

Môn: Triết học Mác - Lenin (LLCT130105)

Trường: Đại học Sư phạm Kỹ thuật Thành phố Hồ Chí Minh

Thông tin:

21 trang 2 tháng trước

Tác giả:

Profile Lê Kim Dung
TR¯àNG Đ¾ àC S¯ PH¾I H M KĀ À â THU T TP.H CHÍ MINH
KHOA LÝ LU¾N CHÍNH TR Þ
ùøùøù
TÌM HIÂU QUAN ĐIÂM CĀA TRI T H C MÁC LÊNIN V ¾ à – À
MÞI QUAN HÞ BIÞ Ă þN CH NG GI A V T CH¾ ÂT VÀ Ý TH C; Ă
LIÊN H V I VÞ â ÂN ĐÀ TĀ HàC CĀ ÞA SINH VIÊN HI N NAY
TiÃu lu n cu¿ ßi kÿ
Mã h c phá Ån: LLCT130105
MÃ S L P HP: Þ â LLCT130105_42CLC
GVHD: ĐẶNG TH MINH TUÞ ÂN
NHÓM TH C HIĀ ÞN: Nhóm 2 CL5
HàC Kþ: I – NĂM HàC: 2021-2022
TP.Hà CHÍ MINH – THÁNG 01/2022
Há tên sinh viên th c hi tài: ā ßn đÁ
1. Ki¿n Đăc Tráng - 21110332
2. TrÅn Đß Thanh An - 21110119
3. Từ Thanh Hoài - 21110826
4. Lê Tráng Dũng - 21110157
5. Võ H u Tài ÿ - 21110294
ĐIÂM:
NH¾N XÉT C A GV: Ā
GV ký tên
MþC LþC
PHÄN MÞ ĐÄ U .................................................................................................. 1
1. Lý do ch tài ..................................................................................... 1 án đÃ
2. M c tiêu và nhi m v cÿ á ÿ āa đà tài ............................................................. 1
3. Ph°¢ng pháp thă án đÃc hi tài ................................................................. 2
PHÄN NàI DUNG .............................................................................................. 2
CH¯¡NG 1: QUAN ĐIÄM CĀA TRI T H C MÁC À à – LÊNIN VÂ
MàI QUAN H BI N CH NG GI A V T CHà à Ă Ā À ÂT VÀ Ý THĂC ................... 2
1.1. V t ch t ......................................................................................................... 2 ¿ Ã
1.1.1 Quan ni m c a tri t h c Mác - Lênin v v t ch t .............................. 2 á ā Á á Ã Á Ã
1.1.2 Đßnh nghĩa vÁt chÃt cāa V.I. Lênin .................................................... 3
1.1.3 Ý nghĩa ph°¢ng pháp luÁn và vÁt ch t c a tri t h c Mác Lênin .... 4 à ā Á á –
1.1.4 Ph°¢ng thăc tãn t¿i cāa vÁt ch t ........................................................ 5 Ã
1.2. Ý th c ............................................................................................................ 6 ă
1.2.1 Ngu n g c cã á āa ý th c ........................................................................ 6 ă
1.2.2 B n ch t c a ý th c ............................................................................ 7 Á Ã ā ă
1.2.3 K t c u c a ý th c .............................................................................. 8 Á Ã ā ă
1.3. M i quan h biß ß ß ă ÿn ch ng gi a v t ch t và ý th c .................................... 10 ¿ Ã ă
1.3.1 m c a ch Quan điÅ ā ā nghĩa duy vÁt bián chăng ................................. 10
1.3.2 Ý nghĩa ph°¢ng pháp luÁn ............................................................... 14
CH¯¡NG 2: ÂN ĐÂV TĂ HàC C A SINH VIÊN HI N NAY .................... 15Ā à
2.1. Sinh viên và b n ch t c a hoÁ Ã ā ¿t đáng tā hác ß sinh viên ......................... 15
2.2. M t s gi i pháp v n dá ß Á ¿ ÿng m i quan h bi n ch ng gi a v t ch t và ß ß ß ă ÿ ¿ Ã
ý th c trong phát huy tính t giác h c tă ā á ¿p c a sinh viên hi n nay .............. 15 ā ß
PHÄN K¾T LU¾N ............................................................................................ 17
1
PHÄN MÞ ĐÄ U
1. Lý do ch tài án đÁ
Chúng ta d dàng th c nh u x u hình ß Ãy đ°ợ āng đià Áy ra xung quanh ta đÃ
thành nên tri t h c. Và khi càng tìm hi u sâu v nó, thì chúng ta m i nhÁ á Å Ã ß Án ra đ°ợc
să liên k t ch t ch gi a tri t h c vÁ ặ ¿ ā Á á ßi đái sáng con ng°ái, ta hoàn toàn có th v n Å Á
dÿng tri t h c vào cu c sÁ á ộ áng đÅ tổ chăc một l i s ng có khoa h á á ác h¢n.
VÁt chÃt là ph m trù tri t h c ch v nh¿ Á á ỉ Ã āng să vÁt, hi ng trong thán t°ợ ăc
t¿i khách quan mà con ng°á Án đ°ợi cÁm nh c. Còn ý thăc là phÁn ánh thÁ gißi
khách quan vào b ộ óc con ng°ái dăa trên c¢ sở ho¿t động th c ti n. Và theo quan ă ß
điÅm cā á áa tri t hÁ c Mác – Lênin, m i quan há Á bi n ch ng gi a vá ă ā t ch t và ý th c à ă
là nhìn nh n s v t hi ng trong tr ng thái v ng, có s liên h v i nhau. Á ă Á án t°ợ ¿ Án độ ă á ß
VÁt ch c ý thÃt có tr°ß ăc và vÁt chÃt là cái quy nh ý thÁt đß ăc, nh°ng ý thăc cũng
có th c tr l i v t ch t thông qua các ho ng ch quan c a con Å tác động ng°ợ ở ¿ Á Ã ¿t độ ā ā
ng°ái. Qua đó, chúng ta thÃy đ°ợc vi c t h c c a sinh viên hi n nay b á ă á ā á ß Ánh h°ởng
phần l n là tß ừ chính ý thăc c a m c nhu c u h c vā ỗi cá nhân. ĐÅ đáp ăng đ°ợ ầ á Ãn
cāa th i, mái đ¿ ỗi ng°á Ái tìm cho mình ph°¢ng pháp hái cần ph c tÁp phù hợp, và
ph°¢ng pháp tă Ánh h°ở ßn đÁ hác có ng rÃt l n kÁt quÁ hác tÁp cāa sinh viên hián
nay. Nh m m m i có th hi u thêm v m i quan h bi n ch ng ằ ÿc đích đÅ ái ng°á Å Å Ã á á á ă
giāa v t ch t và ý th n vi c tÁ à ăc, điÃu đó có liên quan gì đÁ á ă hác c a sinh viên và ā
đã ầ ă áng th m nâng cao tinh thái cũng nhằ n t h c cāa sinh viên. Nhóm sinh viên
chúng tôi đã chá Ãn đÃn v : Tìm hi m c a tri t h c Mác Lênin v Ãu quan đià ā ¿ á – Á
mßi quan h bi n ch ng gi a v t ch t và ý th c; liên h v i vß ß ă ÿ ¿ à ă ß ã Ãn đÁ t h c c a ā á ā
sinh viên hi n nayß tài ti u lu n c a mình. làm đà ŠÁ ā
2. M c tiêu và nhi m v c tài ÿ ß ÿ āa đÁ
M c tiêu c a bài ti u lu n này là tìm hi m c a tri t h c Mác ÿ ā Å Á Åu quan điÅ ā Á á –
Lênin v mà ái quan há bi n ch ng gi a v t ch t và ý th c và liên h v i vá ă ā Á à ă á ß Ãn đà tă
hác cāa sinh viên hi n nay. á
2
ĐÅ c mđ¿t đ°ợ ÿc tiêu này, ti u lu n t p trung vào các nhi m v sau: Å Á Á á ÿ
Tìm hi u Å quan điÅm c a ch ā ā nghĩa Mác – Lênin v m i quan h bi n ch ng à á á á ă
giāa v t chÁ Ãt và ý thăc; nguãn g c, bá Án ch t cà āa ý thăc; mái quan há bián
chăng giāa v t chÁ Ãt và ý th c. ă
Trình bày khái quát v và Ãn đà t h c că á āa sinh viên hián nay và đà xuÃt một
sá gi i pháp cao tinh th n t h ng th i kh c ph c, h n Á phát huy, đà ầ ă ác, đã á ắ ÿ ¿
chÁ nhāng v Ãn đà Ánh h°ởng tiêu căc khác.
3. Phương pháp thāc hi tài ßn đÁ
Bài ti u luÅ Án đ°ợc th c hi n dă á ăa trên c¢ sở ph°¢ng pháp luÁn c a ch ā ā nghĩa
duy v t bi n ch ng và ch Á á ă ā nghĩa duy vÁt lßch s , k t h p v i mÿ Á ợ ß ột s á ph°¢ng pháp
cÿ thÅ nh°: lßch sÿ – logic, phân tích t ng h p, quy n p di n d – ổ ợ ¿ – ß ßch&
PHÄN NàI DUNG
CH¯¡NG 1: QUAN ĐIÄM CĀA TRI T H C MÁC À à – LÊNIN VÂ
MàI QUAN H BI N CH NG GI A V T CHà à Ă Ā À ÂT VÀ Ý THĂC
1.1. V t ch t ¿ Ã
1.1.1 Quan ni m c a tri t h c Mác Lênin v vß ā ¿ á – Á ¿t chÃt
ĐÅ làm rõ khái niám vÁt chÃt, Ph. ngghen đã đ°a ra quan điÅm cá nhân
<VÁt chÃt, vßi t° cách là vÁt chÃt, là một sáng t¿o thuần túy cāa t° duy và là một
să trừu t°ợng. Chúng ta bß qua nhāng să khác nhau và chÃt cāa nhāng să vÁt, khi
chúng ta gộp chúng, vßi t° cách là nhāng vÁt tãn t¿i hāu hình, vào khái niám vÁt
chÃt. Do đó, khác vßi nhāng vÁt chÃt nhÃt đßnh và đang tãn t¿i, vÁt chÃt, vßi tính
cách là vÁt chÃt, không có să tãn t¿i cÁm tính= (C. Mác và Ph. ngghen: Toàn
tập). Theo ông, cần phÁi phân biát rõ ràng giāa quan niám và vÁt chÃt và các să
vÁt, hián t°ợng cÿ thÅ trong thÁ gißi tă nhiên. VÁt chÃt là nhāng vÁt hāu hình và
chúng tă thân tãn t¿i không phÿ thuộc vào suy nghĩ hay ý thăc con ng°ái. Các să
vÁt, hián t°ợng mang bÁn chÃt riêng biát và đÃu tháng nhÃt chung đặc tính là tính
vÁt chÃt. Ví dÿ nh° tia X thăc chÃt bÁn thân nó đã tãn t¿i trong thÁ gißi tă nhiên
3
tr°ßc khi R¢nghen vô tình tìm thÃy trong lúc ông đang thí nghiám vßi dòng đián
nm 1896. Và ngghen quan niám rằng <vÁn động là thuộc tính cá hāu cāa vÁt
chÃt= và <là ph°¢ng thăc tãn t¿i cāa vÁt chÃt= (Vận động (triết học Mác - Lênin)
- Wikipedia). Ông cho rằng vÁt chÃt tãn t¿i bằng vÁn động và vÁt chÃt nÁu không
vÁn động thì không thÅ quan niám đ°ợc.
1.1.2 Đßnh nghĩa v¿t ch t c a V.I. Lênin à ā
1.1.2.1 Đßnh nghĩa
VÁt ch t là ph m trù tri t hà ¿ Á ác dùng đÅ ch th c tỉ ă ¿i khách quan đ°ợc đem l¿i
cho con ng°ái trong cÁm giác, đ°ợc c m giác c a chúng ta chép l i, ch p l i, ph n Á ā ¿ ÿ ¿ Á
ánh, và t n t i không l thu c vào c m giác. ã ¿ á ộ Á
1.1.2.2 Các nái dung cơ bÁ āa đßnh nghĩa v¿n c t chÃt cāa V.I.Lênin
Thứ nhất, vật ch t là cái tấ ồn t i bên ngoài ý th c, là th c tạ ứ ự ại khách quan
không l thu c vào ý thệ ộ ức. V t ch t t n t i v c tính là th c t i khách quan là Á Ã ã ¿ ßi đặ ă ¿
cái t n t i bên ngoài ph m trù ý th c cã ¿ ở ¿ ă āa con ng°ái là tiêu chu phân ẩn dùng đÅ
biát đ°ợ vi mô đÁn vĩ mô, từ āng cái đã biÁc. Mái să vÁt trên thÁ gißi này từ nh t
hay ch°a biÁt đang tã ội thì đÃu là đái t°ợn t¿i trong tă nhiên hay xã h ng tãn t¿i
khách quan, độ ăc. Dù con ng°ác lÁp vßi ý th i có mong muán hay không mong
muán, dù có nhÁn th c hay không nhăc đ°ợ Án th c thì văc đ°ợ Át ch t và ¿n tãn t i ¿
vĩnh hằng trong vũ trÿ.
Thứ hai, v t chậ ất đem lại cho con người cảm giác khi tác động vào các giác
quan của con người. V t ch t luôn bi u hi n s t n t i cÁ Ã Å á ă ã ¿ āa mình d°ßi d¿ng thăc
thÅ mà không l thu c vào ý th c c a các s v t, hi ng c th . Nên khi con á ộ ă ā ă Á án t°ợ ÿ Å
ng°ái ti p xúc v i v t ch t dù tr c ti p hay gián tiÁ ß Á à ă Á Áp đÃu s ¿ đem l¿i cho con ng°ái
cÁm giác. Tuy nhiên không ph i t t cÁ à Á các s v t, hiă Á án t°ợng trên th giÁ ßi này đÃu
đ° đ°ợc con ng°ái nhÁn biÁt bằng giác quan cāa bÁn thân nó có thÅ ợc nh n bi t Á Á
bằng các dÿng c khoa hÿ ác ho n nay v nh n ặc có cái đÁ ¿n ch°a có cách nào đÅ Á
biÁt. N u nó t n tÁ ã ¿i d°ßi d ng m¿ ột th c thă Å khách quan, bi u hi n ra bên ngoài và Å á
độ Ác l p vßi ý th c c i thì nó v n là m t v t ch t. ă āa con ng°á ¿ ộ Á Ã
4
Thứ ba, ý th c ch ng qua ch là s ph n ánh c a v t chứ ẳ ỉ ự ả ủ ậ ất. Các nhà tri t h c Á á
theo quan điÅ ột đó là thÁm duy vÁt luôn cho rằng thÁ gißi chỉ có m gißi vÁt chÃt.
Theo quy lu t vÁ Án động cāa thÁ gi i vß Á Ãt ch t thì t i m t th¿ ộ ái điÅm nào đó thÁ gißi
s¿ cùng t n t i hai hi ng v t ch t và tinh th n. V t ch t luôn t n t i khách ã ¿ án t°ợ Á Ã ầ Á Ã ã ¿
quan và không l thu c vào tinh th n. Còn các hi ng tinh th n là m t hình á ộ ầ án t°ợ ầ ộ
thái t n t i khác c a v t ch t luôn ghi chép, ch p l i các s v t hi ng x y ra ã ¿ ā Á Ã ÿ ¿ ă Á án t°ợ Á
và ph n ánh l i th gi i v t ch t khách i có th nh n th c Á ¿ Á ß Á Ã quan. Con ng°á Å Á ăc đ°ợ
thÁ gi i theo sß ă phát tri n c a th i không gì là không th bi t ch có cái mà Å ā ái đ¿ Å Á ỉ
con ng°ái ch°a thÅ ăng minh đ°ợ tìm ra và ch c. Cùng vßi să phát triÅn cāa khoa
hác t° duy con ng°á ăc đ°ợi càng tiÁn bộ, nhÁn th c nâng cao. Chỉ có ý thăc con
ng°ái là có th mÅ Ãt đi còn vÁt chÃt v¿n luôn t n tã ¿i vĩnh vißn.
Chā nghĩa duy vÁ ẳng đßt bián chăng kh nh vai trò h¿t nhân quan tráng cāa
thÁ gißi quan có vai trò quan tráng bác bß thuy t kh n khuyÁt <bà Á tri=, góp phầ Án
khích khoa h c phát triá Ån càng đi sâu h¢n vào viác tìm hi u th gi i v t chÅ Á ß Á Ãt, đãng
thái làm giàu tri th c nhân lo i ch ng t ă ¿ ă ß tính đúng đắn c a ch ā ā nghĩa duy vÁt bi n á
chăng v à đßnh nghĩa vÁt chÃt cāa V.I. Lênin v n còn nguyên giá tr . ¿ ß
1.1.3 Ý nghĩa phương pháp lu¿n vÁ v t ch t c¿ Ã āa tri t h c Mác Lênin ¿ á –
Nói v à ý nghĩa ph°¢ng pháp luÁn c a quan ni m v t ch t c a Tri t h c Mác ā á Á à ā Á á
– Lênin thì chúng ta ph i nh n vai trò quan tr ng cÁ ắc đÁ á āa đßnh nghĩa vÁt chÃt cāa
V.I.Lênin. Nó đã dă Áp tr°á nghĩa duy vÁ ăng đÅa trên l ng cāa chā t bián ch giÁi
quyÁt và làm rõ hai m t v n c a Tri t h c. Ngoài ra, nó còn cung c p ặ Ãn đà c¢ bÁ ā Á á Ã
nguyên t c th gi n khoa h c, kh c ph c nh ng ắ Á ßi quan và các ph°¢ng pháp luÁ á ắ ÿ ā
h¿n ch sai l m c a Ch c C.Mác v ph m các ph m trù v t Á ầ ā ā nghĩa duy vÁt tr°ß Ã ¿ ¿ Á
chÃt, đãng thái bác b ph nhß ā Án quan điÅm c a ch ā ā nghĩa duy tâm và Ãn đà v này,
đÃu tranh ch ng l i ch á ¿ ā nghĩa duy tâm và ph m trù v t ch t, ¿ Á à ở đây coi ý thăc cũng
là 1 d ng v t ch t. Không ch th v t ch t c¿ Á à ỉ Á, đßnh nghĩa và Á à āa V.I.LêNin đã hình
thành m i liên k t gi a ch t bi n ch ng và ch t l ch ỗ Á ā ā nghĩa duy vÁ á ă ā nghĩa duy vÁ ß
sÿ thành 1 th th ng nh t và hoàn ch nh, các d ng v t ch t trong tÅ á Ã ỉ ¿ Á Ã ă nhiên cũng
5
nh° trong xã hội nó đà đó, giúp cho khoa u là nhāng d¿ng cÿ thÅ cāa vÁt chÃt. Từ
hác có nh i trong vi c khám phá nh ng k t c th āng h°ßng đi mß á ā Á Ãu sâu h¢n và Á
gißi v t chÁ Ãt.
Tổng quan, chúng ta có hai ý nghĩa chính cāa ph°¢ng pháp luÁn quan ni m á
vÁt ch t c a Tri t hà ā Á ác Mác-Lênin. Th nhă Ãt là nó đã giúp ta hiÅu rõ h¢n và nh ng ā
thuộc tính c¢ bÁn cāa vÁt chÃt, bác bß, khắc phÿc các mặ ¿ Át h n ch cā āa ch nghĩa
duy vÁt tr°ßc C.Mác. Và nó cũng cung cÃp nhāng cn că có tính khoa h c v khái á Ã
niám v t chÁ Ãt. Thă hai là nó đã khẳng đß Ãn đÃnh l¿i v c¢ bÁ ác đó là n cāa TriÁt h
vÁt ch c, ý th c có sau, v t ch t quy nh ý th c. T o n n tÃt có tr°ß ă Á Ã Át đß ă ¿ Ã Áng cũng
nh° tiÃn đà đÅ nghiên cău và phát triÅn các quan niám duy vÁt và xã hội và lßch
sÿ.
1.1.4 Phương thăc tán t i c a v¿ ā ¿ Ãt ch t
Ph°¢ng thăc tãn t¿i cāa vÁt chÃt còn có thÅ đ°ợc hiÅu là cách thăc tãn t¿i
cāa v t ch t và cách th c t n t i c a v t chÁ Ã ă ã ¿ ā Á Ãt. Theo quan điÅm cāa ch ā nghĩa duy
vÁt bi n ch c t n t i cá ăng đã khẳng đßnh ph°¢ng thă ã ¿ āa v t ch t là v ng, v n Á Ã Án độ Á
độ ừ ă ã ãng v a là cách th c t n t ng th c t¿i, đã ái cũng là hình thă n t¿i cāa vÁt chÃt;
trong đó hình thăc tãn t¿i cāa vÁt ch t là không gian, th i gian. Ã á
1.1.4.1 V¿n đáng là phương thăc tán t¿ āi c a v¿t chÃt
S t n t i c a v t ch t là nh có v ng, trong quá trình bi i không ă ã ¿ ā Á Ã á Án độ Án đổ
ngừng thì vÁt ch c th hi i nhiÃt đ°ợ Å án d°ß Ãu d ng th¿ ăc khác nhau. T t c m i sà Á á ă
vÁt trong vũ trÿ đÃu thay đổ i. Vì v i nh n th c vÁy mà con ng°á Á ăc đ°ợ Át ch t b ng à ằ
să c m nh n, quan sát su t quá trình v ng c a chúng. Á Á á Át độ ā
Các hình thăc c¢ bÁn c a vā Án động đ°ợc chia thành: vÁn động c¢ hác, vÁn
độ á āng vÁt lý, v ng hóa hÁn độ ác và v ng xã hÁn độ ội. M i quan há gi a các hình
thăc vÁn động không th tách r i mÅ á ặc dù có s khác nhau v că Ã Ãu t o v¿ Át ch t; các Ã
hình th c vă Án động cao h¢n đ°ợc hình thành t nh ng hình th th p ừ ā ăc có trình độ Ã
h¢n. VÁn động là thu c tính c hộ á āu và là ph°¢ng thăc t n t i c a v t ch t, và theo ã ¿ ā Á Ã
chā nghĩa duy vÁ ăng cũ đã khẳng đß Án động là vĩnh vißt bián ch nh să v n, không
6
bß tiêu di làm m u này không ph nh n s ng im, át và cũng không thÅ ßi. Đià ā Á ă đă
cân b ng; v ng là tuy ng im là m t hi n ằ Án độ át đái và đăng im là t°¢ng đái. Đă ộ á
t°ợng t¿m th i, là m t trá ộ ¿ng thái đặc biát cāa v ng. Án độ
1.1.4.2 Hình th c tă án t i c a v t ch t ¿ ā ¿ Ã
Hình th c t n t i c a v t ch t v ng bao g m không gian và th i gian. ă ã ¿ ā Á Ã Án độ ã á
Trong đó không gian đ°ợc xét và mặt quÁng tính. Còn thái gian là hình thăc vÁn
động xét v à độ lâu dài c a quá trình biā Án đổi. Không gian và th i gian là hai thu c á ộ
tính t n tã ¿i vßi đßnh nghĩa khác nhau nh°ng l¿i có mái quan h không th tách r i á Å á
nhau, cũng nh° trong quá trình v ng c a v t ch t thì s i c a v t ch t Án độ ā Á Ã ă thay đổ ā Á Ã
cũng gắn li n v i tính bi i c a không gian và th i gian. Theo nghiên c u c a Ã ß Án đổ ā á ă ā
khoa h c hi gi i có s t n cùng v không gian á án đ¿i, không có n¢i nào trên thÁ ß ă Á Ã
cũng nh° cũng không có să ng°ng đá ng s vă Án động cāa các s vă Át. Nh° vÁy, có
thÅ nói không gian và thái gian là m t sộ ă v t, hi ng c th có nhÁ án t°ợ ÿ Å āng tính
chÃt chung nh° cāa vÁt chÃt là tính t n cùng và h u hÁ ā ¿n.
1.2. Ý thăc
1.2.1 Ngu n gá ßc c a ý th c ā ă
Ý th c là mă ột trong hai ph¿m trù c¢ bÁn c a tri t h c, chính vì lā Á á ¿ đó mà nó
thu hút s quan tâm c a nhi u nhà tri t h c. Và trong ph m vi c a bài ti u lu n ă ā Ã Á á ¿ ā Å Á
này, chúng tôi s tìm hi u ngu n g c c a ý th m c a ch ¿ Å ã á ā ăc thông qua quan điÅ ā ā
nghĩa duy vÁt bián chăng, cÿ th Å là theo quan điÅm cāa triÁt h c Mác Lênin. á –
1.2.1.1 Ngu n g c tá ß ā ā nhiên c a ý th c ă
Ch ā nghĩa Mác – Lênin khẳng đßnh r ng, xét v ngu n g c t nhiên c a ý ằ Ã ã á ă ā
thăc, ý thăc là thu c tính cộ āa v t chÁ Ãt có t ch thổ ăc cao h¢n mà cÿ Å ở đây chính
là ch a b ăc nng cā ộ óc con ng°ái. Con ng°á ăc đ°ợi chúng ta nhÁn th c să tãn t¿i
cāa chính mình và m i th xung quanh thông qua ý th c, thông qua nh ng hình á ă ă ā
Ánh cāa vÁt chÃt phÁn ánh t i trí tu c i. ¿ á āa con ng°á
PhÁn ánh là thu c tính ph biộ ổ Án c a m i lo i vā á ¿ Át chÃt, th hiÅ án să tái t¿o
cāa d ng v t ch t này d ng v t ch ng qua l i gi a ¿ Á Ã ở ¿ Á Ãt khác trong quá trình tác độ ¿ ā
7
chúng. Trong quá trình phát tri n lâu dài c a th gi i v t ch t, thu c tính phÅ ā Á ß Á Ã ộ Án ánh
cāa v t ch n t th n cao, t n ph c t p, bao g m Á Ãt cũng phát triÅ ừ Ãp đÁ ừ đ¢n giÁn đÁ ă ¿ ã
phÁn ánh vÁt lý, hóa h c, ph n ánh sinh h c và ph n ánh tâm lý. á Á á Á
1.2.1.2 Ngu n g c xã h i c a ý th c á ß á ā ă
Nguãn g c xã h i là nguyên nhân tr c tiá ộ ă Áp tác động hình thành nên ý th c. ă
Theo ch t bi n chā nghĩa duy vÁ á ăng thì v t ch t mu n t n t i ph i v ng, và Á Ã á ã ¿ Á Án độ
t°¢ng tă nh° vÁy, con ng°á i muán tãn t¿i và phát tri n phÅ Ái lao động. Đó là ho¿t
động có đßnh h°ß ÿc đích. Nhá có lao động sáng t¿o, có m ng mà bÁn chÃt con
ng°ái ngày càng ti n hóa, trong quá trình sinh s ng và liên k t v i nhi u m i quan Á á Á ß Ã á
há cùng loài khác, khi h nh n bi t v nhu c u c n phá đã đā Á Á Ã ầ ầ Ái giao ti p v i nhau, Á ß
từ đó mà ngôn ngā là ph°¢ng tián đÅ con ng°á xuÃt hián. Ngôn ngā i giao tiÁp
trong xã h i, là h th ng tín hi u thông tin ch ng n i dung c a ý th c. Nh ộ á á á ăa đă ộ ā ă á
có ngôn ng i có th truy t nh ng tri th c, kinh nghi m phong ā mà con ng°á Å Ãn đ¿ ā ă á
phú đ°ợc kÁ thừa qua nhi u th h . Ã Á á
CÁ hai nguãn g c tá ă nhiên và xã hội t n t i b tr i ã ¿ ổ ợ cho nhau. Loài ng°á
đ°ợc t n t i và phát tri n thông qua các hoã ¿ Å ¿t động th c ti n, ngoài ra còn ti p că ß Á Án
thêm nhi u tri th n thông qua s truy t c a ngôn ng . Ý th c à ăc và l°u truyà ă Ãn đ¿ ā ā ă
t¿o nên b n ch t cÁ Ã āa con ng°ái và luôn đ°ợc cÁi tiÁn trong quá trình ti n hóa c a Á ā
con ng°ái.
1.2.2 B n ch t cÁ Ã āa ý th c ă
Từ vi c tìm hi u v nguá Å Ã ãn g c c a ý thá ā ăc, chúng ta có th th c m t Å Ãy đ°ợ ộ
cách rõ ràng v b n ch t c a ý thà Á à ā ăc đó là: <Bản chất của ý th c là hình ứ ảnh chủ
quan c a th gi i khách quan, là quá trình ph n ánh tích c c, sáng t o hi n th c ủ ế ớ ả ự ạ ệ ự
khách quan của óc người= (V.I. Lênin: Toàn tập).
Ý th c là hình nh ch quan c a th gi i khách quan, có th hi u là n i ă Á ā ā Á ß Å Å ộ
dung c a ý th c chính là do th gi i khách quan c ph n ā ă Á ß quy đßnh nh°ng hình thă Á
ánh l i là ch quan. V y ý th c là hình nh ch quan, hình nh tinh th n không ¿ ā Á ă Á ā Á ầ
phÁi là hình nh vÁ Át ch m c a chÃt nh° là quan niá ā ā nghĩa duy vÁt. Ý thăc chỉ tãn
8
t¿i trong óc ng°ái và nó chính là cái vÁt chÃt ở bên ngoài đ°ợc < Ån= vào di chuy
trong trí óc c c c i bi n c chính āa con ng°ái và đ°ợ Á Á ở ngay trong đó. Do đó, ý thă
là hình nh ch quan c a th gi i khách quan. Á ā ā Á ß
Ý th c là quá trình, s ph n ánh tích c c, sáng t o hi n th c khách quan c a ă ă Á ă ¿ á ă ā
óc ng°ái. Và să ph n ánh c a ý th c chính là s thÁ ā ă ă áng nh t và à ba mặt sau:
Thă nhÃt chính là să i thông tin gi a ch th ng ph n ánh trao đổ ā ā Å và đái t°ợ Á
mang tính ch t hai chi u và cà à ần phÁi có đßnh h°ßng, ch n l c các thông tin á á
cần thi t. Á
TiÁp theo là ph i dÁi mô hình hóa các đái t°ợng trong t° duy d°ß ¿ng hình
Ánh tinh thần. Quá trình này s¿ mã hóa các đái t°ợng vÁt chÃt thành nh ng ā
ý th c tinh th n phi v t ch t. ă ầ Á Ã
Cuái cùng đó là phÁ mô hình t° duy sang hiái chuyÅn hóa từ n thăc khách
quan hay nói cách khác đây là quá trình hián th c hóa nhă āng t° t°ởng thông
qua các ho ng th c ti n nh m bi ng phi v t ch t thành các ¿t độ ă ß ằ Án các ý t°ở Á Ã
d¿ng v t ch t th hi n ngoài hi n th c. Á Ã Å á ở á ă
Ý th c trong m ng h u là s ph n ánh và chính cái th c ti n ă ái tr°á ợp cũng đà ă Á ă ß
xã h i cộ āa con ng°ái chúng ta đã t¿o ra să phÁn ánh, sáng t o c a b óc. ¿ ā ộ
1.2.3 K t c u c¿ Ã āa ý th c ă
Ý th c là m t hi ng tâm lý - xã h i ph c t p, có k t c u tă ộ án t°ợ ộ ă ¿ Á à ừ nhi u y u à Á
tá khác nhau. Ý th c có th chia thành hai chiă Å Ãu c¢ bÁn nh° sau:
Theo chi u ngang (theo các y u t hề ế ố ợp thành).
ĐÅ ă Á Ã ã ý th c ph c thÁn ánh đ°ợ Á gißi v t ch t thì tri th c tăc là ph°¢ng thă n
t¿i c¢ bÁ ăc. C. Mác có quan điÅm <Ph°¢ng thăn cāa ý th c tãn t¿i cāa ý thăc và
cāa m i v i ý th c là tri th y sinh ra ột cái gì đó đá ß ă ăc& Cho nên một cái gì đó nÁ
đái v i ý th c, ch ng nào ý th c biß ă ừ ă Át cái đó.= (C. Mác và Ph. ngghen: Toàn tập).
Tri th c là ki n th c, s hi u bi t că Á ă ă Å Á āa con ng°ái vßi thÁ gißi tă nhiên. Tri th c là ă
kÁt qu t s nh n th c c i v i th gi i. M i ho ng cÁ ừ ă Á ă āa con ng°ái đá ß Á ß á ¿t độ āa con
9
ng°ái đÃu đ°ợc đßnh h°ßng b i tri th c. T s nh n th c, tri thở ă ừ ă Á ă ăc đ°ợc chia thành
các lĩnh vă ội, nhân vn và dă Ãp độc và tă nhiên, xã h a theo các c phát triÅn, tri
thăc chia thành các lo i ¿ nh° tri thăc đái th°áng và tri th c khoa h c, tri th c c m ă á ă Á
tính và tri th c lí tính, tri th c kinh nghi m và tri th c lí luă ă á ă Án&
Tình c t trong nh ng y u t c u thành nên ý th c. Tình c m Ám cũng là mộ ā Á á Ã ă Á
thăc ch t là mà ột hình thái đặc bi t v s ph n ánh th gi i v t ch t, hoá à ă Á Á ß Á à ặc đ¢n giÁn
h¢n, tình cÁ āa con ng°ái đ°ợ tác độm chính là cÁm xúc c c hình thành khi bß ng
bởi ngo i c¿ Ánh nh° buãn, vui, t c gi n... Tình că Á Ám đ°ợc bi u hiÅ án trong đái s ng á
con ng°ái và đ°ợc xem là nguãn độ ăc đÅng l phát huy s c mă ¿nh trong ho t ¿ động
nhÁn thăc và thăc ti n. ß
Ngoài ra, ý chí cũng chính là động l c că āa con ng°ái trong ho¿t động nh n Á
thăc và thăc tißn. Ý chí điÃu chỉnh hành vi cāa con ng°ái, giúp con ng°ái tă kìm
chÁ, tÿ làm ch b n thân. Ý chí là s c g ng, n l c cā Á ă á ắ ỗ ă āa con ng°ái, thôi thúc con
ng°ái v°ợ Án, khó khn đÅ ÿc đích. Trong quá khăt qua nhāng rào c đ¿t tßi m , ý
chí là s n l c c a các giai că ỗ ă ā Ãp nô l á đăng lên giành l i quy n t ¿ Ã ă do và bình đẳng
con hi n t i v i các h c sinh, sinh viên, ý chí th hi n s quyá ¿i đá ß á Å á ă Át tâm cao trong
viác tích lũy tri thăc đÅ nâng cao nhÁn th c. ă
Theo chi u d c (chi u sâu c a nề ọ ề ủ ội tâm).
Trong quá trình nh n th c th gi i hình thành s t ý th c. T Á ă Á ßi, con ng°á ă ă ă ă
ý th c này là s t nh n th c b n thân con ăc cũng chính là ý thăc, nh°ng ý thă ă ă Á ă Á
ng°ái. T ừ đó, con ng°ái có th t nh n thÅ ă Á ăc b n thân là mÁ ột th c th t n t i trong ă Å ã ¿
thÁ gi i có cß Ám giác, có suy nghĩ và có vß trí giai c p trong xã h i. Và t các quan à ộ ừ
há xã h i, các hoộ ¿t động th c tiă ßn, con ng°á ăc đ°ợi s¿ tă ý th c bÁn thân mình đÅ
hiÅu rõ giá tr c a b n thân, t ß ā Á ă điÃu ch nh các hành vi sao cho phù h p v i các quy ỉ ợ ß
tắc, tiêu chu n c ng c a xã h i. Không ch có s t ý th c c a m t cá nhân ẩ ộng đã ā ộ ỉ ă ă ă ā ộ
mà còn là s t ý th c c a mă ă ă ā ột tÁp th , c a mÅ ā ột giai c p, t ng l p xã h i ho c c a à ầ ß ộ ặ ā
cÁ xã h i. ộ
10
NÁu ý th c hình thành băc đ°ợ ởi các phÁn ánh khách quan c a th giā Á ßi vÁt
chÃt, thì ti m thà ăc là các di n biß Án tâm lí di n ra ngoài sß ă ki m soát c a ý th c. Å ā ă
TiÃm thăc có th hiÅ Åu là nhāng nhÁn thăc, nhāng tr i nghi m mà ch th có tÁ á ā Å ừ
tr°ßc đ°ợ ¿i nh°ng ý thăc tổng hợp và giā l c không hà hay biÁt, và đÁn một giai
đo¿n, ý th c să ¿ quên đi các nhÁ ăc đó nh°ng v¿n đ°ợn th c biÅu hián ra bởi tính
cách và hành vi c a ch th . ā ā Å
Vô th c là các bi u hi n tâm lí că Å á āa con ng°ái khi lý trí không th ki m soát Å Å
đ°ợc. Khi b°ßc vào tr¿ng thái vô th c, că on ng°ái không th nh n thÅ Á ăc đ°ợc ho c ặ
khó ki m soát các hành vi c a b n thân. Bi u hi n c a vô thÅ ā Á Å á ā ăc là đa d¿ng nh°
nhāng ham mu n, gi thôi miên, l l c không th tách r i á Ãc m¢, bß ỡ ái& Và vô thă Å á
vßi ý th c và không th quy nh ý thă Å Át đß ăc hay hành vi con ng°ái.
1.3. M i quan h biß ß ß ă ÿn ch ng gi a v t ch t và ý th c ¿ Ã ă
1.3.1 m c a ch Quan đià ā ā nghĩa duy v¿t bißn chăng
1.3.1.1 V t ch t quy nh ý th c ¿ Ã ¿t đß ă
Vai trò c a v t ch t quy nh ý th c th hi n qua nh u ā Á à Át đß ă Å á āng đià sau đây:
Nguồn g c cố ủa ý th c quyức đượ ết định b i v t ch t. ở ậ ấ
VÁt chÃt có vai trò <sinh= ra ý thăc, ý thăc chỉ th c s xu t hiă ă Ã án thông qua
să phát tri n c i là s n ph m c a gi i t nhiên là s n Å āa con ng°ái, vì con ng°á Á ẩ ā ß ă Á
phẩm c a quá trình tiā Án hoá vô cùng lâu dài cách đây từ 3 đÁn 7 triáu nm. Ý thăc
là mộ ột thu c tính t nhiên t t yă Ã Áu cāa con ng°ái mà con ng°ái là do gi i t nhiên ß ă
và v t ch t t o nên. Vì v y có th nói v t ch t là ngu n g c sinh ra ý th c chúng Á Ã ¿ Á Å Á Ã ã á ă
tãn t i c l p khách quan v i nhau. Ý th c hình thành thông qua ho t ¿ và độ Á ß ăc đ°ợ ¿
độ ầ ā á ă ừ Áng th n kinh c a não bộ khi con ng°ái phÁn ánh hi n th c khách quan t th
gißi xung quanh. T° duy cāa con ng°ái luôn phát triÅn thông qua quá trình vÁn
độ ā ßng c a thÁ gi i v t ch t qua Á Ã đó quyÁt đß ra đánh să i cāa ý thăc.
Vật chất quyết định nội dung c a ý th c. ủ ứ
Ý thăc là <hình Ánh= phÁn ánh n i dung c a hi n th c khách quan nói cách ộ ā á ă
khác n i dung c a nó là do quá trình v ng và phát tri n c a th gi i v t ch t ộ ā Án độ Å ā Á ß Á Ã
11
đ°ợc b ộ óc con ng°ái ti p nh n và ghi chép l i. Th gi i v t ch t càng phong phú Á Á ¿ Á ß Á Ã
thì n i dung c a ý th c càng sâu s c. ộ ā ă ắ
Nội dung mà ý thăc ph n ánh ch yÁ ā Á ß Áu là các ho ng th c ti¿t độ ă n cāa th gi i ß
khách quan có tính l ch s - xã h i cß ÿ ộ āa con ng°ái. Ý th c chă ỉ là một hình thái t n ã
t¿i khác c a th gi i v t chā Á ß Á Ãt khách quan C. Mác và Ph. ngghen chỉ rõ: <Ý thă c
[...] không bao gi có th á Å là cái gì khác h¢n là să t n tã ¿i đ°ợc ý thăc [...]=. Să phát
triÅn cāa ho¿t động thăc tißn là động l c to lă ßn đÅ quyÁt đßnh n i dung cộ āa t° duy
và ý th c că āa con ng°ái qua các th h . Á á
Vật chất quyết định bản chất của ý thức.
Trong quá trình v ng và bi i c a th gi i v t chÁn độ Án đổ ā Á ß Á Ãt <phÁn ánh= và
<sáng t¿o= là hai thuộ ái có tác độc tính không thÅ tách r ng qua l¿i l¿n nhau. Să
phÁn ánh c i không ph i là m t sāa con ng°á Á ộ ă vÁt m v t c th mà nó là sột đã Á ÿ Å ă
tă giác, sáng t n ánh m t cách tích c c thông qua các ho ng th c ti n. ¿ Áo,ph ộ ă ¿t độ ă ß
Thăc tißn có vai trò quan tr i váng đá ßi să phát triÅn c i giúp cāa con ng°á Ái biÁn
thÁ gißi con ng°ái t o ti¿ Ãn đà cho s hình thành và phát tri n ý thă Å ăc. Trong ý th c ă
cāa con ng°ái să phÁn ánh và sáng t¿o là hai bộ mặt không thÅ tách rái, bổ sung
cho nhau trong ph n ánh có sáng t o và trong sáng t o có ph n ánh. Á ¿ ¿ Á
Vật chất quyết đị ận độnh sự v ng và phát tri n c a ý th c. ể ủ ứ
Quá trình v ng và bi i c a th gi i v t ch t có vai trò quy nh Án độ Án đổ ā Á ß Á Ã Át đß
đá ß ă ăi v i tãn t¿i và phát triÅn cāa ý th c, s thay đổi cāa ý thăc phÿ thuộc vào să
vÁn động và thay đổ Ãt. Con ng°ái cāa thÁ gißi vÁt ch i là sÁn phẩm cāa tă nhiên
và xã h i v a là ch th c i t o nên t nhiên và xã h i là m t th c th th ng nh t ộ ừ ā Å Á ¿ ă ộ ộ ă Å á Ã
sinh h c xã h i á – ộ nên đang ngày càng phát triÅ ần, điÃn cÁ và thÅ chÃt l¿n tinh th u
đó đã phÁ āa con ng°ái đang ngày càng phát triÅn qua đó cho n ánh nên trí tuá c
thÃy ý thăc c n c i tiāa con ng°ái cũng đang ngày dầ Á Án c v n i dung l n hình Á Ã ộ ¿
thăc. Đái sáng vn minh nhân lo¿i qua hàng th k Á ÿ qua đã và đang ngày càng phát
triÅn là một lý do thuyÁt phÿc nh chÃt đÅ ăng minh điÃu đó.
12
Hàng tri s ng d a áu nm tr°ßc t° duy cāa loài ng°ái vô cùng đ¢n s¢ há á ă
vào s n ph m c a gi i t nhiên và có ý th c b c c a con Á ẩ ā ß ă ă ầy đàn. T° duy và ý thă ā
ng°ái đã dầ ¿t độn trở nên tiÁn bộ thông qua các ho ng phát triÅn sÁn xuÃt. Con
ng°á Á ă Á ái là một sinh v t t nhiên ti n bộ không chỉ phát triÅn hi n t¿i mà còn biÁt
xem xét các v trong quá kh và có k ho v ng và Ãn đà ă Á ¿ch cho t°¢ng lai. Să Án độ
biÁn đổi c a th gi i v t chā Á ß Á Ãt đã góp phần thay đổi t° duy và ý thăc cāa con ng°ái.
Con ng°á ắt đ°ợ Án độ ßi, khái quát đ°ợi nắm b c să v ng cāa thÁ gi c sâu sắc bÁn
chÃt quy lu t v ng c a tÁ Án độ ā ă nhiên qua đó hình thành nên các chÁ độ t° hāu, ý
thăc quần c° dần b ß thay đổi b i ý th c chính tr và pháp quyở ă ß Ãn. Đặc bi t là ý th c á ă
xã h i ch ộ ā nghĩa đ°ợc hình thành thông qua tính ch t xã h i hoá c a s n xu t phát à ộ ā Á Ã
triÅn trong n n s n xuà Á Ãt t° bÁn, n i bổ Át và đỉnh cao nh t là s à ă ra đái và ti n b cÁ ộ āa
lý lu n khoa h c c a ch -Lênin. Á á ā ā nghĩa Mác
Xã h ng ngày càng phát tri n vai trò quy nh gi a v t ội đang không ngừ Å Át đß ā Á
chÃt đái v i ý thß ăc đ°ợc th hi n m t cách rõ ràng, c th thông qua các hoÅ á ộ ÿ Å ¿t động
kinh t chính tr i s ng v t ch t và tinh th n. S phát tri n cÁ ß, đá á Á Ã ầ ă Å āa vn hoá thÅ hi n á
bộ m t phát tri n cặ Å āa kinh t y mu i s ng tinh th n Á qua đó cho thà án thay đổi đá á ầ
thì tr°ßc tiên con ng°á Ái thay đổi đái cần ph i sáng v t ch t c a chính mình. Á Ã ā
Và bÁn ch t, vai trò t n t i gi a v t ch t và ý th c là hai hià 㠿 ā Á à ă án t°ợng đái lÁp
nhau nh°ng và Ãu đáo t° t°ở mặt nhÁn thăc luÁn cần hiÅu một cách th ng bián
chăng c a V.I.Lênin r t chā ằng <VÁ Ãt và ý th i l mang ăc luôn đá Áp nhau nh°ng chỉ
tính t°¢ng đá Ãt đßi trong một sá tr°áng hợp và gißi h¿n nh nh să tãn t¿i giāa vÁt
chÃt và ý thăc có thÅ mang ý nghĩa tuyát đái đÅ Ãn đà giÁi quyÁt v và nhÁn thăc
luÁn c¢ bÁn là th a nhừ Án cái gì có tr°ßc, cái gì có sau=. Tính t°¢ng đái ở đây đ°ợc
thÅ hi n qua má ái quan há c biđặ át gi a b ā ộ óc con ng°ái và thuộc tính cāa nó.
1.3.1.2 Ý thăc mang tính đác l¿p tương đßi và tác đáng trß l¿i v t ch t ¿ Ã
Tính độ ập tương đốc l i của ý thức.
Ý th c có quy lu t v ng, bi i và phát tri n riêng nên có th nói ý ă Á Án độ Án đổ Å Å
thăc có <đái sáng riêng= không phÿ thu c m t cách máy móc vào th gi i v t ch t ộ ộ Á ß Á Ã
13
và có tác động ng°ợc trở l i th gi i v t ch t. Ý th c và th gi i v t ch t luôn t¿ Å ß Á Ã ă Á ß Á Ã ãn
t¿i song hành, nó có thÅ thay đổ Ám h¢n so vßi nhanh hoặc ch i thÁ gißi hián thăc.
Nh°ng th°áng ý th i chăc thay đổ Ám h¢n so vßi să bi i c a th gi i v t ch t. Án đổ ā Á ß Á Ã
Sự tác động c a ý th i vủ ức đố ới v t ch t ph i thông qua ho ng th c ti n ậ ấ ả ạt độ ự ễ
của con người.
BÁn thân ý th c t nó không th làm biă ă Å Án đổi th gi i hi n thÁ ß á ăc. Con ng°ái
dăa vào tri th c và s hi u bi t v th gi i khách quan và nh ng quy lu t khách ă ă Å Á Ã Á ß ā Á
quan đÅ đà ra m c tiÿ êu, ph°¢ng h°ßng,bián pháp và ý chí quyÁt tâm đÅ thăc hián
mÿc tiêu xác đßnh. Đặc biát trong să tiÁn bộ cāa ý thăc cách m¿ng, l ng văc l°ợ Át
chÃt ch có th b b ng l ng v t ch ng lý luỉ Å ß đánh đổ ằ ăc l°ợ Á Ãt nh°ng nhā Án khi đã
thâm nh p vào qu n chúng thì nó s tr thành m t l ng v t ch t m nh m Á ầ ¿ ở ộ ăc l°ợ Á Ã ¿ ¿
mang y u t quy nh. Á á Át đß
Ý th c th hi n vai trò ch ứ ể ệ ở ỉ đạo hoạt động, hành độ ủa con ngường c i.
Ý th c ch ng d i trong th c ti n mang tính quy nh ă ỉ đ¿o h°ß ¿n con ng°á ă ß Át đß
cho ho ng c c sai, thành công hay th t b i. Ý th c ¿t độ āa con ng°ái là đúng hoặ Ã ¿ ă
luôn di n ra theo hai chiß Ãu h°ßng đúng hoặc sai. khi nó phÁn ánh đúng hián thăc,
nó góp ph i s ng v t ch t tinh th n t o ti cho s c m nh v t ần thúc đẩy đá á Á à ầ ¿ Ãn đÃ ă ¿ Á
chÃt đ°ợc tng lên và phát triÅ ¿nh. Nh°ng mộn vāng m t khi ý thăc phÁn ánh sai
hián thăc thì nó s ¿ có tác động tiêu căc, xuyên t c hi n th c. ¿ á ă
Vai trò c a ý th c trong xã hủ ứ ội đang phát triển.
Trong quá trình phát tri n xã h n nay càng cho ta th y rõ vai trò Å ội nh° hiá Ã
quan tr ng c a ý th c, th i c a cu c cách m ng khoa h c và công ngh càng á ā ă ái đ¿ ā ộ ¿ á á
đặt n ng v vặ à Ãn đà tri thăc đặc bi t là tri th c khoa há ă ác đã trở thành lăc l°ợng s n Á
xuÃt trăc tiÁp. Trong th i công nghiái đ¿ áp hoá hi n m nh án đ¿i hoá đang phát triÅ ¿
thì vai trò c a tri th c khoa h ng chính tr ng ā ăc trong các lĩnh vă ác, t° t°ở ß, t° t°ở
nhân vn là vô cùng quan tráng.
Ý th c c ng, sáng t o r t to lă ần đòi hßi tính nng độ ¿ Ã ßn nh°ng không vì thÁ
mà v°ợt quá gi i h n c a nh ng ti v t chß ¿ ā ā Ãn đà Á Ãt xác đßnh tr°ßc đó. Viác thay đổi
14
một điÃu gì đó cầ ăa vào đià án khách quan và nng lăn d u ki c chā quan cāa chā
thÅ đang ho¿t độ āng quy đßng. NÁu tuân thā nh nh Ãy thì chúng ta s¿ không tránh
khßi nhāng thÃt b¿i trong ho¿t động th c ti n. ă ß
1.3.2 Ý nghĩa phương pháp lu¿n
Sau khi chúng ta hi c m i quan h gi a v t ch t và ý th c trong Åu rõ đ°ợ á á ā Á Ã ă
vÃn đà c a tri t h c Mác - ā Á á Lênin, ta rút ra đ°ợc nhāng nguyên t c v s tôn tr ng ắ à ă á
tính khách quan cũng nh° phát huy tính nng động theo h°ßng chā quan nhÃt
trong ph°¢ng pháp luÁ ái hành động, suy nghĩ& n. M phÁi tuân theo một quy tắc
nhÃt đß ăc, đánh giá các sănh nÁu không hÁu quÁ s¿ rÃt lßn. BiÁt nhÁn th vÁt, să
viác theo chi ng chân th t, khách quan nh th hi n rõ nh t nh ng tính Ãu h°ß Á Ãt, đÅ Å á à ā
chÃt mà s v t, s viă Á ă ác có đ°ợc. Không nên đánh giá lách l¿c, sai să thÁt& v s à ă
vÁt. Vì nh ng vi ch ho c gây ng l n s v t, ā ác làm đó đang làm sai lá ặ Ánh h°ở ßn đÁ ă Á
să viác đang đ°ợc đà cÁp đÁn. ĐÅ làm đ°ợc nh° vÁy chúng ta ph i d a trên nh ng Á ă ā
nguyên tắc, quy đßnh chung không t & ă ý đ°a ra nhāng ý kiÁn hay hành động m t ộ
cách t phát, t ă ă suy nghĩ, làm theo nhāng gì mình mu án&
Đã Á Áng thái, chúng ta cần ph i bi t phát huy tính sáng t ng c a ý ¿o nng độ ā
thăc, phát huy nhāng y u t tiÁ á Ãm tàng trong con ng°á Án đái. Cần ph i, cháng l¿i
nhāng cái x u, nhà āng t° t°ởng, thái độ không đúng, tính l°ái trong suy nghĩ, sáng
t¿o, coi tr ng công tác gi ng d y, giáo d c nh ng l i trong giáo á Á ¿ ÿ āng t° t°ởng, đ°á á
dÿc lý lu n ch ng H th c hi n nh ng Á ā nghĩa Mác-Lênin và t° t°ở ã Chí Minh. ĐÅ ă á ā
điÃu Ãy một cách th ng nh t và có hi u qu , chúng ta c n có nhá Ã á Á ầ āng đ°áng l i phát á
triÅn, có nhāng chính sách h tr , b ng cho các cán b ng viênỗ ợ ãi d°ỡ ộ, đÁ & trong
viác giáo d c. Nâng cao tính rèn luy n các ph m ch m b o s th ng ÿ á ẩ Ãt đ¿o đăc, đÁ Á ă á
nhÃt trong vi c nhi t tình cách m ng và tri thá á ¿ ăc khoa h c. Ngoá Ái ra, đÅ đÁm b o Á
tính khách quan k t h p vÁ ợ ßi tính nng động chā quan đ°ợc th c hi n thì chúng ta ă á
cần ph i bi t hoà h p các khía c nh, gi i quy n và tri các v . Á Á ợ ¿ Á Át đúng đắ át đÅ Ãn đÃ
ĐÁ ợm bÁo l i ích cāa mỗi cá nhân, mỗi tÁp th Å&
15
CH¯¡NG 2: ÂN ĐÂV TĂ HàC C A SINH VIÊN HI N NAYĀ à
2.1. Sinh viên và b n ch t c a hoÁ Ã ā ¿t đáng tā hác ß sinh viên
Đa sá mái ng°ái th°áng nghĩ tă hác chính là t b n thân h c mă Á á ột ki n thÁ ăc
nào đó. Tuy nhiên, đây chỉ mßi là một phần c a vi c t h c. T h c, b n chā á ă á ă á Á Ãt đầy
đā ă độ á ă chính là s c lÁp trong viác h c và mang tính t nguyán c i hāa ng°á ác.
Nghĩa là chúng ta s¿ ch ā động trong h c tá Áp, có th t làm ch Å ă ā đ°ợc quá trình h c á
tÁp c a b n thân mà không b ph thu c quá nhiā Á ß ÿ ộ Ãu vào giáo viên, gia đình hay bÃt
kì ai khác ngoài b i h c. Án thân ng°á á
Să tă h c s mang l i h c r t nhiá ¿ ¿i cho ng°á á Ã Ãu điÃu có ích nh° đem l¿i cho
ng°á ă Á ăi hác s t° duy cao, hình thành nên tính độc l p, t chā trong viác tiÁp thu
kiÁn thăc và să ti p thu kiÁ Án thăc y s i hà ¿ giúp cho ng°á ác nh lâu và hiß áu qu , Á
đã á ă Áng th i t hác s¿ rèn luy i hán cho ng°á ác ý chí quyÁt tâm, cầu ti n. Chính vì
vÁy đÅ Áp trong môi tr°áng đ¿ sinh viên có thÅ hác t i hác thì viác tă hác s¿ giúp
sinh viên thành công trong quá trình h c t p, nghiên cá Á ău và đ¿t đ°ợc nh ng thành ā
tău trong t°¢ng lai.
2.2. M t s gi i pháp v n dá ß Á ¿ ÿng m i quan h bi n ch ng gi a v t ch t và ß ß ß ă ÿ ¿ Ã
ý th c trong phát huy tính t giác h c tă ā á ¿p c a sinh viên hi n nay ā ß
Bởi vì các tr°áng đ¿ ác đà ÿng ph°¢ng thăc đào t¿i h u sÿ d o theo hác chÁ
tín ch nên vi c c n ph i t giác trong vi c h c t p c a cá sinh viên là m u ỉ á ầ Á ă á á Á ā ột điÃ
rÃt quan tr ng không th thiá Å Áu đ°ợc. Tuy nhiên thì v n còn r t nhi u sinh viên ch ¿ Ã Ã ỉ
hác đái phó l°ái nghiên c u, h n chă ¿ Á suy nghĩ. Do đó đÅ có thÅ nâng cao, phát
huy tính t giác h c t p c a sinh viên hi n nay mă á Á ā á ột cách hi u quá Á và t t nh t thì á Ã
cần ph i có s Á ă tác động và điÃu chỉnh t nhi u phía. ừ Ã
Thă nhÃt đó chính là và phía nhà tr°á ng và gi ng viên: Á
Cần ph nh m n v mÁi xác đß ột cách đúng đắ Ã ÿc đích và động c¢ hác tÁp cho
sinh viên. C ng thêm các ho ng, hình th c h c nhóm nh m ần tng c°á ¿t độ ă á ằ
yêu c u sinh viên ph i t giác nghiên c u các tài li u, các v t nhi u ầ Á ă ă á Ãn đà ừ Ã
16
khía c¿nh khác nhau đÅ có th Å đ°a ra các quan điÅm, ý ki n c a mình t Á ā ừ đó
bổ sung thêm ki n th c cho bÁ ă Án thân.
Kích thích, kh¢i gợi cho sinh viên cÁm thÃy hăng thú, có nhu cầu và hác
tÁp. Vi c này s giúp cho sinh viên c m th y h ng thú h c t á ¿ Á Ã ă á Áp, chm chỉ
tham gia các gi h c nghe gi ng ti p thu ki n th c và mu n t mình tìm á á Á Á Á ă á ă
hiÅu, khám phá các tri th c mă ßi.
Tng c°á ¿t động thêm viác tổ chăc và quÁn lý ho ng tă giác hác tÁp cāa
sinh viên. Gi ng viên giao nhi m v t h c, t nghiên c u cho sinh viên Á á ÿ ă á ă ă
một cách c th rõ ràng v các m tÿ Å ßi đầy đā ăc độ ừ d ß đÁn khó và gi i thi u ß á
thêm nhi u tài li u nghiên c ng xuyên ki m à á ău cho sinh viên, ngoài ra th°á Å
tra vi c t h c cá ă á āa sinh viên đÅ sinh viên tng thêm tính tă giác cāa bÁn
thân mình b ng cách cho sinh viên làm nh ng bài báo cáo, nghiên c u c a ằ ā ă ā
bÁn thân mình.
TiÁp theo đó là và phía b n thân sinh viên thì c n ph i phát huy h t s c, tÁ ầ Á Á ă ái đa
tâm huy t, t n d ng th i gian, không gian xung quanh c a b n thân mình và c s Á Á ÿ á ā Á Á ă
h°ßng d n c a gi ng viên: ¿ ā Á
BÁn thân sinh viên ph i tÁ ă xác đßnh đ°ợc một cách chính xác và động c¢
và mÿc đích cāa vi c t giác h c t p t á ă á Á ừ đó có thÅ thÃy đ°ợc lợi ích cāa vi c á
tă giác h c tá Áp. Đầu tiên sinh viên c n phầ Ái xác đßnh là h c và h c cho b n á á Á
thân mình không ph i h c cho ai khác, h nâng cao tri th c, rèn luy n Á á ác đÅ ă á
cho b n thân mình t c v cho b n thân và xã h i. TÁ ừ đó phÿ ÿ Á ộ ừ đó sinh viên
có đ°ợ ÿc đích há ÿc đích là vÁy nh°ng c m c cho bÁn thân mình, xong m
muán thăc hi n má ột cách hi u quá Á thì sinh viên cần ph i t giác, ch ng Á ă ā độ
trong vi c h c t p c a b n thân, bi t liên k ho ch h c t p má á Á ā Á Á Á ¿ á Á ộ ÿt cách c thÅ
nh°: lÁp thái gian bi u h c t p và ngh p lí, các môn h c ph c Å á Á ỉ ng¢i hợ á Ái đ°ợ
phân chia th i gian h c sao cho hi u qu . Và ph i c g ng, t p trung và á á á Á Á á ắ Á
kiên trì th c hiă án theo đúng các kÁ ho ch mà b¿ Án thân đã đà ra đừng đÅ các
yÁu t bên ngoài chi ph i. á á
17
Sinh viên ph i chÁ ā động tìm cho bÁn thân mình m c t p ột ph°¢ng pháp há Á
thÁt hiáu qu nh u tiên thì sinh viên c n phÁ Ãt. Đầ ầ Ái chm chỉ, cần cù chßu
khó nghe giÁng đÅ có th ti p thu tri th c t Å Á ă ừ đó có thÅ nghi n ng m, so sánh, à ¿
phân tích bi t câu h g i tính tò mò tÁt đặ ßi đÅ ợ ừ đó có thÅ chm chỉ tìm hiÅu
h¢n đÅ có thÅ nắm ch c v ắ Ãn đà h¢n.
Trong quá trình t h c thì sinh viên c n phă á ầ Ái suy nghĩ nhiÃu h¢n và sáng
t¿o h¢n cần m¿nh d n c¿n đ°a ra các ý kiÁ āa b n thân mình mà không ph i Á Á
phÿ thu c quá nhiộ Ãu vào các tài li u hay bài gi ng c a các gi ng viên trên á Á ā Á
lßp. Và sáng t o thì ph i có th c ti¿ Á ă ßn hành động, thông qua th c ti n có th ă ß Å
làm sáng t c các n i dung tri th c c a b i thêm nhi u ß đ°ợ ộ ă ā Án thân, kh¢i gợ Ã
să tò mò đÅ d¿n dắt đÁn viác phÁi chm chỉ nghiên c u, h c tă á Áp h¢n nāa t ừ
đó biÁ ăc thành các kĩ nng cān các kinh nghiám thăc tißn, các tri th a bÁn
thân mình.
PHÄN K¾T LU¾N
Qua vi c tìm hi u và nghiên c ng quan á Å ău đà tài, chúng ta đã có cái nhìn tổ
và sâu s m i quan h gi a v t ch t và ý th i quan h có tác ắc h¢n và á á ā Á à ăc, đó là má á
độ ¿ ¿ng l n nhau. VÁt chÃt mang tính quy n ý th c lÁt đßnh đÁ ăc, nh°ng ý thă i có
nhāng tác động ng°ợ ¿i cũng vô cùng quan tráng đác l i vßi vÁt chÃt. Tuỳ vào
nhāng suy nghĩ, nhāng mong mu n mà ý th c hình thành. Tá ă ừ đó, chúng ta rút ra
đ°ợc nh ng bài hā ác quan tr ng trong cu c s c biá ộ áng, đặ át là sinh viên chúng ta.
Hián nay, chúng ta đan ái đ¿g sáng trong th i phát triÅn, vì thÁ chúng ta nên biÁt
vÁn dÿng nh ng k t qu c a tri t hā Á Á ā Á ác vào đái sáng th c tiă ßn, đặc bi t là má ái quan
há gi a v t ch t và ý th c. Sinh viên chúng ta là nh ng công dân tiêu bi u trong ā Á Ã ă ā Å
nguãn lăc phát tri c nhà tron n hÅn n°ß g t°¢ng lai. Chúng ta cầ ác tÁp và làm vi c á
theo h°ßng sáng t o, ti¿ Áp thu và đổi mßi. T ừ đó, góp phần đ°a n°ßc nhà phát tri n Å
lên m t t m cao m i, sánh vai v ng qu c trên th gi i. ộ ầ ß ßi các c°á á Á ß
| 1/21
| | Tải xuống

Có thể bạn quan tâm:

Preview text:

TR¯àNG Đ¾I HàC S¯ PH¾M KĀ THUÀT TP.Hâ CHÍ MINH
KHOA LÝ LU¾N CHÍNH TRÞ ùøùøù
TÌM HIÂU QUAN ĐIÂM CĀA TRI¾T HàC MÁC – LÊNIN VÀ
MÞI QUAN HÞ BIÞN CHĂNG GIþA V¾T CHÂT VÀ Ý THĂC;
LIÊN HÞ VâI VÂN ĐÀ TĀ HàC CĀA SINH VIÊN HIÞN NAY
TiÃu lu¿n cußi kÿ
Mã hác phÅn: LLCT130105
MÃ SÞ LâP HP: LLCT130105_42CLC
GVHD: ĐẶNG THÞ MINH TUÂN
NHÓM THĀC HIÞN: Nhóm 2 CL5
HàC Kþ: I – NĂM HàC: 2021-2022
TP.Hà CHÍ MINH – THÁNG 01/2022
Há tên sinh viên thāc hißn đÁ tài:
1. Ki¿n Đăc Tráng - 21110332
2. TrÅn Đß Thanh An - 21110119
3. Từ Thanh Hoài - 21110826
4. Lê Tráng Dũng - 21110157
5. Võ Hÿu Tài - 21110294 ĐIÂM:
NH¾N XÉT CĀA GV: GV ký tên
MþC LþC
PHÄN MÞ ĐÄU .................................................................................................. 1
1. Lý do chán đà tài ..................................................................................... 1
2. Mÿc tiêu và nhiám vÿ cāa đà tài ............................................................. 1
3. Ph°¢ng pháp thăc hián đà tài ................................................................. 2
PHÄN NàI DUNG .............................................................................................. 2
CH¯¡NG 1: QUAN ĐIÄM CĀA TRIÀT HàC MÁC – LÊNIN VÂ
MàI QUAN Hà BIàN CHĂNG GIĀA VÀT CHÂT VÀ Ý THĂC ................... 2
1.1. V¿t chÃt ......................................................................................................... 2
1.1.1 Quan niám cāa triÁt hác Mác - Lênin và vÁt chÃt .............................. 2
1.1.2 Đßnh nghĩa vÁt chÃt cāa V.I. Lênin .................................................... 3
1.1.3 Ý nghĩa ph°¢ng pháp luÁn và vÁt chÃt cāa triÁt hác Mác – Lênin .... 4
1.1.4 Ph°¢ng thăc tãn t¿i cāa vÁt chÃt ........................................................ 5
1.2. Ý thăc ............................................................................................................ 6
1.2.1 Nguãn gác cāa ý thăc ........................................................................ 6
1.2.2 BÁn chÃt cāa ý thăc ............................................................................ 7
1.2.3 KÁt cÃu cāa ý thăc .............................................................................. 8
1.3. Mßi quan hß bißn chăng giÿa v¿t chÃt và ý thăc .................................... 10
1.3.1 Quan điÅm cāa chā nghĩa duy vÁt bián chăng ................................. 10
1.3.2 Ý nghĩa ph°¢ng pháp luÁn ............................................................... 14
CH¯¡NG 2: VÂN Đ TĂ HàC CĀA SINH VIÊN HIàN NAY .................... 15
2.1. Sinh viên và bÁn chÃt cāa ho¿t đáng tā hác ß sinh viên ......................... 15
2.2. Mát sß giÁi pháp v¿n dÿng mßi quan hß bißn chăng giÿa v¿t chÃt và
ý thăc trong phát huy tính tā giác hác t¿p cāa sinh viên hißn nay .............. 15
PHÄN K¾T LU¾N ............................................................................................ 17 1
PHÄN MÞ ĐÄU
1. Lý do chán đÁ tài
Chúng ta dß dàng thÃy đ°ợc nhāng điÃu xÁy ra xung quanh ta đÃu hình
thành nên triÁt hác. Và khi càng tìm hiÅu sâu và nó, thì chúng ta mßi nhÁn ra đ°ợc
să liên kÁt chặt ch¿ giāa triÁt hác vßi đái sáng con ng°ái, ta hoàn toàn có thÅ vÁn
dÿng triÁt hác vào cuộc sáng đÅ tổ chăc một lái sáng có khoa hác h¢n.
VÁt chÃt là ph¿m trù triÁt hác chỉ và nhāng să vÁt, hián t°ợng trong thăc
t¿i khách quan mà con ng°ái cÁm nhÁn đ°ợc. Còn ý thăc là phÁn ánh thÁ gißi
khách quan vào bộ óc con ng°ái dăa trên c¢ sở ho¿t động thăc tißn. Và theo quan
điÅm cāa triÁt hác Mác – Lênin, mái quan há bián chăng giāa vÁt chÃt và ý thăc
là nhìn nhÁn să vÁt hián t°ợng trong tr¿ng thái vÁn động, có să liên há vßi nhau.
VÁt chÃt có tr°ßc ý thăc và vÁt chÃt là cái quyÁt đßnh ý thăc, nh°ng ý thăc cũng
có thÅ tác động ng°ợc trở l¿i vÁt chÃt thông qua các ho¿t động chā quan cāa con
ng°ái. Qua đó, chúng ta thÃy đ°ợc viác tă hác cāa sinh viên hián nay bß Ánh h°ởng
phần lßn là từ chính ý thăc cāa mỗi cá nhân. ĐÅ đáp ăng đ°ợc nhu cầu hác vÃn
cāa thái đ¿i, mỗi ng°ái cần phÁi tìm cho mình ph°¢ng pháp hác tÁp phù hợp, và
ph°¢ng pháp tă hác có Ánh h°ởng rÃt lßn đÁn kÁt quÁ hác tÁp cāa sinh viên hián
nay. Nhằm mÿc đích đÅ mái ng°ái có thÅ hiÅu thêm và mái quan há bián chăng
giāa vÁt chÃt và ý thăc, điÃu đó có liên quan gì đÁn viác tă hác cāa sinh viên và
đãng thái cũng nhằm nâng cao tinh thần tă hác cāa sinh viên. Nhóm sinh viên
chúng tôi đã chán vÃn đÃ: Tìm hiÃu quan điÃm cāa tri¿t hác Mác – Lênin vÁ
mßi quan hß bißn chăng giÿa v¿t chÃt và ý thăc; liên hß vãi vÃn đÁ tā hác cāa
sinh viên hißn nay làm đà tài tiÅu luÁn cāa mình.
2. Mÿc tiêu và nhißm vÿ cāa đÁ tài
Mÿc tiêu cāa bài tiÅu luÁn này là tìm hiÅu quan điÅm cāa triÁt hác Mác –
Lênin và mái quan há bián chăng giāa vÁt chÃt và ý thăc và liên há vßi vÃn đà tă
hác cāa sinh viên hián nay. 2
ĐÅ đ¿t đ°ợc mÿc tiêu này, tiÅu luÁn tÁp trung vào các nhiám vÿ sau:
 Tìm hiÅu quan điÅm cāa chā nghĩa Mác – Lênin và mái quan há bián chăng
giāa vÁt chÃt và ý thăc; nguãn gác, bÁn chÃt cāa ý thăc; mái quan há bián
chăng giāa vÁt chÃt và ý thăc.
 Trình bày khái quát và vÃn đà tă hác cāa sinh viên hián nay và đà xuÃt một
sá giÁi pháp phát huy, đà cao tinh thần tă hác, đãng thái khắc phÿc, h¿n
chÁ nhāng vÃn đà Ánh h°ởng tiêu căc khác.
3. Phương pháp thāc hißn đÁ tài
Bài tiÅu luÁn đ°ợc thăc hián dăa trên c¢ sở ph°¢ng pháp luÁn cāa chā nghĩa
duy vÁt bián chăng và chā nghĩa duy vÁt lßch sÿ, kÁt hợp vßi một sá ph°¢ng pháp
cÿ thÅ nh°: lßch sÿ – logic, phân tích – tổng hợp, quy n¿p – dißn dßch&
PHÄN NàI DUNG
CH¯¡NG 1: QUAN ĐIÄM CĀA TRIÀT HàC MÁC – LÊNIN VÂ
MàI QUAN Hà BIàN CHĂNG GIĀA VÀT CHÂT VÀ Ý THĂC
1.1. V¿t chÃt
1.1.1 Quan nißm cāa tri¿t hác Mác – Lênin vÁ v¿t chÃt
ĐÅ làm rõ khái niám vÁt chÃt, Ph. ngghen đã đ°a ra quan điÅm cá nhân
să trừu t°ợng. Chúng ta bß qua nhāng să khác nhau và chÃt cāa nhāng să vÁt, khi
chúng ta gộp chúng, vßi t° cách là nhāng vÁt tãn t¿i hāu hình, vào khái niám vÁt
chÃt. Do đó, khác vßi nhāng vÁt chÃt nhÃt đßnh và đang tãn t¿i, vÁt chÃt, vßi tính
cách là vÁt chÃt, không có să tãn t¿i cÁm tính= (C. Mác và Ph. ngghen: Toàn
tập). Theo ông, cần phÁi phân biát rõ ràng giāa quan niám và vÁt chÃt và các să
vÁt, hián t°ợng cÿ thÅ trong thÁ gißi tă nhiên. VÁt chÃt là nhāng vÁt hāu hình và
chúng tă thân tãn t¿i không phÿ thuộc vào suy nghĩ hay ý thăc con ng°ái. Các să
vÁt, hián t°ợng mang bÁn chÃt riêng biát và đÃu tháng nhÃt chung đặc tính là tính
vÁt chÃt. Ví dÿ nh° tia X thăc chÃt bÁn thân nó đã tãn t¿i trong thÁ gißi tă nhiên 3
tr°ßc khi R¢nghen vô tình tìm thÃy trong lúc ông đang thí nghiám vßi dòng đián
nm 1896. Và ngghen quan niám rằng chÃt= và - Lênin)
- Wikipedia). Ông cho rằng vÁt chÃt tãn t¿i bằng vÁn động và vÁt chÃt nÁu không
vÁn động thì không thÅ quan niám đ°ợc.
1.1.2 Đßnh nghĩa v¿t chÃt cāa V.I. Lênin
1.1.2.1 Đßnh nghĩa
VÁt chÃt là ph¿m trù triÁt hác dùng đÅ chỉ thăc t¿i khách quan đ°ợc đem l¿i
cho con ng°ái trong cÁm giác, đ°ợc cÁm giác cāa chúng ta chép l¿i, chÿp l¿i, phÁn
ánh, và tãn t¿i không lá thuộc vào cÁm giác.
1.1.2.2 Các nái dung cơ bÁn cāa đßnh nghĩa v¿t chÃt cāa V.I.Lênin
Thứ nhất, vật chất là cái tồn tại bên ngoài ý thức, là thực tại khách quan
không lệ thuộc vào ý thức. VÁt chÃt tãn t¿i vßi đặc tính là thăc t¿i khách quan là
cái tãn t¿i ở bên ngoài ph¿m trù ý thăc cāa con ng°ái là tiêu chuẩn dùng đÅ phân
biát đ°ợc. Mái să vÁt trên thÁ gißi này từ vi mô đÁn vĩ mô, từ nhāng cái đã biÁt
hay ch°a biÁt đang tãn t¿i trong tă nhiên hay xã hội thì đÃu là đái t°ợng tãn t¿i
khách quan, độc lÁp vßi ý thăc. Dù con ng°ái có mong muán hay không mong
muán, dù có nhÁn thăc đ°ợc hay không nhÁn thăc đ°ợc thì vÁt chÃt v¿n tãn t¿i vĩnh hằng trong vũ trÿ.
Thứ hai, vật chất đem lại cho con người cảm giác khi tác động vào các giác
quan của con người. VÁt chÃt luôn biÅu hián să tãn t¿i cāa mình d°ßi d¿ng thăc
thÅ mà không lá thuộc vào ý thăc cāa các să vÁt, hián t°ợng cÿ thÅ. Nên khi con
ng°ái tiÁp xúc vßi vÁt chÃt dù trăc tiÁp hay gián tiÁp đÃu s¿ đem l¿i cho con ng°ái
cÁm giác. Tuy nhiên không phÁi tÃt cÁ các să vÁt, hián t°ợng trên thÁ gißi này đÃu
đ°ợc con ng°ái nhÁn biÁt bằng giác quan cāa bÁn thân nó có thÅ đ°ợc nhÁn biÁt
bằng các dÿng cÿ khoa hác hoặc có cái đÁn nay v¿n ch°a có cách nào đÅ nhÁn
biÁt. NÁu nó tãn t¿i d°ßi d¿ng một thăc thÅ khách quan, biÅu hián ra bên ngoài và
độc lÁp vßi ý thăc cāa con ng°ái thì nó v¿n là một vÁt chÃt. 4
Thứ ba, ý thức chẳng qua chỉ là sự phản ánh của vật chất. Các nhà triÁt hác
theo quan điÅm duy vÁt luôn cho rằng thÁ gißi chỉ có một đó là thÁ gißi vÁt chÃt.
Theo quy luÁt vÁn động cāa thÁ gißi vÁt chÃt thì t¿i một thái điÅm nào đó thÁ gißi
s¿ cùng tãn t¿i hai hián t°ợng vÁt chÃt và tinh thần. VÁt chÃt luôn tãn t¿i khách
quan và không lá thuộc vào tinh thần. Còn các hián t°ợng tinh thần là một hình
thái tãn t¿i khác cāa vÁt chÃt luôn ghi chép, chÿp l¿i các să vÁt hián t°ợng xÁy ra
và phÁn ánh l¿i thÁ gißi vÁt chÃt khách quan. Con ng°ái có thÅ nhÁn thăc đ°ợc
thÁ gißi theo să phát triÅn cāa thái đ¿i không gì là không thÅ biÁt chỉ có cái mà
con ng°ái ch°a thÅ tìm ra và chăng minh đ°ợc. Cùng vßi să phát triÅn cāa khoa
hác t° duy con ng°ái càng tiÁn bộ, nhÁn thăc đ°ợc nâng cao. Chỉ có ý thăc con
ng°ái là có thÅ mÃt đi còn vÁt chÃt v¿n luôn tãn t¿i vĩnh vißn.
Chā nghĩa duy vÁt bián chăng khẳng đßnh vai trò h¿t nhân quan tráng cāa
thÁ gißi quan có vai trò quan tráng bác bß thuyÁt khích khoa hác phát triÅn càng đi sâu h¢n vào viác tìm hiÅu thÁ gißi vÁt chÃt, đãng
thái làm giàu tri thăc nhân lo¿i chăng tß tính đúng đắn cāa chā nghĩa duy vÁt bián
chăng và đßnh nghĩa vÁt chÃt cāa V.I. Lênin v¿n còn nguyên giá trß.
1.1.3 Ý nghĩa phương pháp lu¿n vÁ v¿t chÃt cāa tri¿t hác Mác – Lênin
Nói và ý nghĩa ph°¢ng pháp luÁn cāa quan niám vÁt chÃt cāa TriÁt hác Mác
– Lênin thì chúng ta phÁi nhắc đÁn vai trò quan tráng cāa đßnh nghĩa vÁt chÃt cāa
V.I.Lênin. Nó đã dăa trên lÁp tr°áng cāa chā nghĩa duy vÁt bián chăng đÅ giÁi
quyÁt và làm rõ hai mặt vÃn đà c¢ bÁn cāa TriÁt hác. Ngoài ra, nó còn cung cÃp
nguyên tắc thÁ gißi quan và các ph°¢ng pháp luÁn khoa hác, khắc phÿc nhāng
h¿n chÁ sai lầm cāa Chā nghĩa duy vÁt tr°ßc C.Mác và ph¿m các ph¿m trù vÁt
chÃt, đãng thái bác bß phā nhÁn quan điÅm cāa chā nghĩa duy tâm và vÃn đà này,
đÃu tranh cháng l¿i chā nghĩa duy tâm và ph¿m trù vÁt chÃt, ở đây coi ý thăc cũng
là 1 d¿ng vÁt chÃt. Không chỉ thÁ, đßnh nghĩa và vÁt chÃt cāa V.I.LêNin đã hình
thành mỗi liên kÁt giāa chā nghĩa duy vÁt bián chăng và chā nghĩa duy vÁt lßch
sÿ thành 1 thÅ tháng nhÃt và hoàn chỉnh, các d¿ng vÁt chÃt trong tă nhiên cũng 5
nh° trong xã hội nó đÃu là nhāng d¿ng cÿ thÅ cāa vÁt chÃt. Từ đó, giúp cho khoa
hác có nhāng h°ßng đi mßi trong viác khám phá nhāng kÁt cÃu sâu h¢n và thÁ gißi vÁt chÃt.
Tổng quan, chúng ta có hai ý nghĩa chính cāa ph°¢ng pháp luÁn quan niám
vÁt chÃt cāa TriÁt hác Mác-Lênin. Thă nhÃt là nó đã giúp ta hiÅu rõ h¢n và nhāng
thuộc tính c¢ bÁn cāa vÁt chÃt, bác bß, khắc phÿc các mặt h¿n chÁ cāa chā nghĩa
duy vÁt tr°ßc C.Mác. Và nó cũng cung cÃp nhāng cn că có tính khoa hác và khái
niám vÁt chÃt. Thă hai là nó đã khẳng đßnh l¿i vÃn đà c¢ bÁn cāa TriÁt hác đó là
vÁt chÃt có tr°ßc, ý thăc có sau, vÁt chÃt quyÁt đßnh ý thăc. T¿o nÃn tÁng cũng
nh° tiÃn đà đÅ nghiên cău và phát triÅn các quan niám duy vÁt và xã hội và lßch sÿ.
1.1.4 Phương thăc tán t¿i cāa v¿t chÃt
Ph°¢ng thăc tãn t¿i cāa vÁt chÃt còn có thÅ đ°ợc hiÅu là cách thăc tãn t¿i
cāa vÁt chÃt và cách thăc tãn t¿i cāa vÁt chÃt. Theo quan điÅm cāa chā nghĩa duy
vÁt bián chăng đã khẳng đßnh ph°¢ng thăc tãn t¿i cāa vÁt chÃt là vÁn động, vÁn
động vừa là cách thăc tãn t¿i, đãng thái cũng là hình thăc tãn t¿i cāa vÁt chÃt;
trong đó hình thăc tãn t¿i cāa vÁt chÃt là không gian, thái gian.
1.1.4.1 V¿n đáng là phương thăc tán t¿i cāa v¿t chÃt
Să tãn t¿i cāa vÁt chÃt là nhá có vÁn động, trong quá trình biÁn đổi không
ngừng thì vÁt chÃt đ°ợc thÅ hián d°ßi nhiÃu d¿ng thăc khác nhau. TÃt cÁ mái să
vÁt trong vũ trÿ đÃu thay đổi. Vì vÁy mà con ng°ái nhÁn thăc đ°ợc vÁt chÃt bằng
să cÁm nhÁn, quan sát suát quá trình vÁt động cāa chúng.
Các hình thăc c¢ bÁn cāa vÁn động đ°ợc chia thành: vÁn động c¢ hác, vÁn
động vÁt lý, vÁn động hóa hác và vÁn động xã hội. Mái quan há giāa các hình
thăc vÁn động không thÅ tách rái mặc dù có să khác nhau và cÃu t¿o vÁt chÃt; các
hình thăc vÁn động cao h¢n đ°ợc hình thành từ nhāng hình thăc có trình độ thÃp
h¢n. VÁn động là thuộc tính cá hāu và là ph°¢ng thăc tãn t¿i cāa vÁt chÃt, và theo
chā nghĩa duy vÁt bián chăng cũ đã khẳng đßnh să vÁn động là vĩnh vißn, không 6
bß tiêu diát và cũng không thÅ làm mßi. ĐiÃu này không phā nhÁn să đăng im,
cân bằng; vÁn động là tuyát đái và đăng im là t°¢ng đái. Đăng im là một hián
t°ợng t¿m thái, là một tr¿ng thái đặc biát cāa vÁn động.
1.1.4.2 Hình thăc tán t¿i cāa v¿t chÃt
Hình thăc tãn t¿i cāa vÁt chÃt vÁn động bao gãm không gian và thái gian.
Trong đó không gian đ°ợc xét và mặt quÁng tính. Còn thái gian là hình thăc vÁn
động xét và độ lâu dài cāa quá trình biÁn đổi. Không gian và thái gian là hai thuộc
tính tãn t¿i vßi đßnh nghĩa khác nhau nh°ng l¿i có mái quan há không thÅ tách rái
nhau, cũng nh° trong quá trình vÁn động cāa vÁt chÃt thì să thay đổi cāa vÁt chÃt
cũng gắn liÃn vßi tính biÁn đổi cāa không gian và thái gian. Theo nghiên cău cāa
khoa hác hián đ¿i, không có n¢i nào trên thÁ gißi có să tÁn cùng và không gian
cũng nh° cũng không có să ng°ng đáng să vÁn động cāa các să vÁt. Nh° vÁy, có
thÅ nói không gian và thái gian là một să vÁt, hián t°ợng cÿ thÅ có nhāng tính
chÃt chung nh° cāa vÁt chÃt là tính tÁn cùng và hāu h¿n. 1.2. Ý thăc
1.2.1 Nguán gßc cāa ý thăc
Ý thăc là một trong hai ph¿m trù c¢ bÁn cāa triÁt hác, chính vì l¿ đó mà nó
thu hút să quan tâm cāa nhiÃu nhà triÁt hác. Và trong ph¿m vi cāa bài tiÅu luÁn
này, chúng tôi s¿ tìm hiÅu nguãn gác cāa ý thăc thông qua quan điÅm cāa chā
nghĩa duy vÁt bián chăng, cÿ thÅ là theo quan điÅm cāa triÁt hác Mác – Lênin.
1.2.1.1 Nguán gßc tā nhiên cāa ý thăc
Chā nghĩa Mác – Lênin khẳng đßnh rằng, xét và nguãn gác tă nhiên cāa ý
thăc, ý thăc là thuộc tính cāa vÁt chÃt có tổ chăc cao h¢n mà cÿ thÅ ở đây chính
là chăc nng cāa bộ óc con ng°ái. Con ng°ái chúng ta nhÁn thăc đ°ợc să tãn t¿i
cāa chính mình và mái thă xung quanh thông qua ý thăc, thông qua nhāng hình
Ánh cāa vÁt chÃt phÁn ánh t¿i trí tuá cāa con ng°ái.
PhÁn ánh là thuộc tính phổ biÁn cāa mái lo¿i vÁt chÃt, thÅ hián să tái t¿o
cāa d¿ng vÁt chÃt này ở d¿ng vÁt chÃt khác trong quá trình tác động qua l¿i giāa 7
chúng. Trong quá trình phát triÅn lâu dài cāa thÁ gißi vÁt chÃt, thuộc tính phÁn ánh
cāa vÁt chÃt cũng phát triÅn từ thÃp đÁn cao, từ đ¢n giÁn đÁn phăc t¿p, bao gãm
phÁn ánh vÁt lý, hóa hác, phÁn ánh sinh hác và phÁn ánh tâm lý.
1.2.1.2 Nguán gßc xã hái cāa ý thăc
Nguãn gác xã hội là nguyên nhân trăc tiÁp tác động hình thành nên ý thăc.
Theo chā nghĩa duy vÁt bián chăng thì vÁt chÃt muán tãn t¿i phÁi vÁn động, và
t°¢ng tă nh° vÁy, con ng°ái muán tãn t¿i và phát triÅn phÁi lao động. Đó là ho¿t
động có đßnh h°ßng sáng t¿o, có mÿc đích. Nhá có lao động mà bÁn chÃt con
ng°ái ngày càng tiÁn hóa, trong quá trình sinh sáng và liên kÁt vßi nhiÃu mái quan
há cùng loài khác, khi há đã đā nhÁn biÁt và nhu cầu cần phÁi giao tiÁp vßi nhau,
từ đó mà ngôn ngā xuÃt hián. Ngôn ngā là ph°¢ng tián đÅ con ng°ái giao tiÁp
trong xã hội, là há tháng tín hiáu thông tin chăa đăng nội dung cāa ý thăc. Nhá
có ngôn ngā mà con ng°ái có thÅ truyÃn đ¿t nhāng tri thăc, kinh nghiám phong
phú đ°ợc kÁ thừa qua nhiÃu thÁ há.
CÁ hai nguãn gác tă nhiên và xã hội tãn t¿i bổ trợ cho nhau. Loài ng°ái
đ°ợc tãn t¿i và phát triÅn thông qua các ho¿t động thăc tißn, ngoài ra còn tiÁp cÁn
thêm nhiÃu tri thăc và l°u truyÃn thông qua să truyÃn đ¿t cāa ngôn ngā. Ý thăc
t¿o nên bÁn chÃt cāa con ng°ái và luôn đ°ợc cÁi tiÁn trong quá trình tiÁn hóa cāa con ng°ái.
1.2.2 BÁn chÃt cāa ý thăc
Từ viác tìm hiÅu và nguãn gác cāa ý thăc, chúng ta có thÅ thÃy đ°ợc một
cách rõ ràng và bÁn chÃt cāa ý thăc đó là: <Bản chất của ý thức là hình ảnh chủ
quan của thế giới khách quan, là quá trình phản ánh tích cực, sáng tạo hiện thực
khách quan của óc người= (V.I. Lênin: Toàn tập).
Ý thăc là hình Ánh chā quan cāa thÁ gißi khách quan, có thÅ hiÅu là nội
dung cāa ý thăc chính là do thÁ gißi khách quan quy đßnh nh°ng hình thăc phÁn
ánh l¿i là chā quan. VÁy ý thăc là hình Ánh chā quan, hình Ánh tinh thần không
phÁi là hình Ánh vÁt chÃt nh° là quan niám cāa chā nghĩa duy vÁt. Ý thăc chỉ tãn 8
t¿i trong óc ng°ái và nó chính là cái vÁt chÃt ở bên ngoài đ°ợc trong trí óc cāa con ng°ái và đ°ợc cÁi biÁn ở ngay trong đó. Do đó, ý thăc chính
là hình Ánh chā quan cāa thÁ gißi khách quan.
Ý thăc là quá trình, să phÁn ánh tích căc, sáng t¿o hián thăc khách quan cāa
óc ng°ái. Và să phÁn ánh cāa ý thăc chính là să tháng nhÃt và ba mặt sau:
 Thă nhÃt chính là să trao đổi thông tin giāa chā thÅ và đái t°ợng phÁn ánh
mang tính chÃt hai chiÃu và cần phÁi có đßnh h°ßng, chán lác các thông tin cần thiÁt.
 TiÁp theo là phÁi mô hình hóa các đái t°ợng trong t° duy d°ßi d¿ng hình
Ánh tinh thần. Quá trình này s¿ mã hóa các đái t°ợng vÁt chÃt thành nhāng
ý thăc tinh thần phi vÁt chÃt.
 Cuái cùng đó là phÁi chuyÅn hóa từ mô hình t° duy sang hián thăc khách
quan hay nói cách khác đây là quá trình hián thăc hóa nhāng t° t°ởng thông
qua các ho¿t động thăc tißn nhằm biÁn các ý t°ởng phi vÁt chÃt thành các
d¿ng vÁt chÃt thÅ hián ở ngoài hián thăc.
Ý thăc trong mái tr°áng hợp cũng đÃu là să phÁn ánh và chính cái thăc tißn
xã hội cāa con ng°ái chúng ta đã t¿o ra să phÁn ánh, sáng t¿o cāa bộ óc.
1.2.3 K¿t cÃu cāa ý thăc
Ý thăc là một hián t°ợng tâm lý - xã hội phăc t¿p, có kÁt cÃu từ nhiÃu yÁu
tá khác nhau. Ý thăc có thÅ chia thành hai chiÃu c¢ bÁn nh° sau:
Theo chiều ngang (theo các yếu tố hợp thành).
ĐÅ ý thăc phÁn ánh đ°ợc thÁ gißi vÁt chÃt thì tri thăc là ph°¢ng thăc tãn
t¿i c¢ bÁn cāa ý thăc. C. Mác có quan điÅm cāa một cái gì đó đái vßi ý thăc là tri thăc& Cho nên một cái gì đó nÁy sinh ra
đái vßi ý thăc, chừng nào ý thăc biÁt cái đó.= (C. Mác và Ph. ngghen: Toàn tập).
Tri thăc là kiÁn thăc, să hiÅu biÁt cāa con ng°ái vßi thÁ gißi tă nhiên. Tri thăc là
kÁt quÁ từ să nhÁn thăc cāa con ng°ái đái vßi thÁ gißi. Mái ho¿t động cāa con 9
ng°ái đÃu đ°ợc đßnh h°ßng bởi tri thăc. Từ să nhÁn thăc, tri thăc đ°ợc chia thành
các lĩnh văc và tă nhiên, xã hội, nhân vn và dăa theo các cÃp độ phát triÅn, tri
thăc chia thành các lo¿i nh° tri thăc đái th°áng và tri thăc khoa hác, tri thăc cÁm
tính và tri thăc lí tính, tri thăc kinh nghiám và tri thăc lí luÁn&
Tình cÁm cũng là một trong nhāng yÁu tá cÃu thành nên ý thăc. Tình cÁm
thăc chÃt là một hình thái đặc biát và să phÁn ánh thÁ gißi vÁt chÃt, hoặc đ¢n giÁn
h¢n, tình cÁm chính là cÁm xúc cāa con ng°ái đ°ợc hình thành khi bß tác động
bởi ngo¿i cÁnh nh° buãn, vui, tăc giÁn... Tình cÁm đ°ợc biÅu hián trong đái sáng
con ng°ái và đ°ợc xem là nguãn động lăc đÅ phát huy săc m¿nh trong ho¿t động nhÁn thăc và thăc tißn.
Ngoài ra, ý chí cũng chính là động lăc cāa con ng°ái trong ho¿t động nhÁn
thăc và thăc tißn. Ý chí điÃu chỉnh hành vi cāa con ng°ái, giúp con ng°ái tă kìm
chÁ, tÿ làm chā bÁn thân. Ý chí là să cá gắng, nỗ lăc cāa con ng°ái, thôi thúc con
ng°ái v°ợt qua nhāng rào cÁn, khó khn đÅ đ¿t tßi mÿc đích. Trong quá khă, ý
chí là să nỗ lăc cāa các giai cÃp nô lá đăng lên giành l¿i quyÃn tă do và bình đẳng
con hián t¿i đái vßi các hác sinh, sinh viên, ý chí thÅ hián să quyÁt tâm cao trong
viác tích lũy tri thăc đÅ nâng cao nhÁn thăc.
Theo chiều dọc (chiều sâu của nội tâm).
Trong quá trình nhÁn thăc thÁ gißi, con ng°ái hình thành să tă ý thăc. Tă
ý thăc cũng chính là ý thăc, nh°ng ý thăc này là să tă nhÁn thăc bÁn thân con
ng°ái. Từ đó, con ng°ái có thÅ tă nhÁn thăc bÁn thân là một thăc thÅ tãn t¿i trong
thÁ gißi có cÁm giác, có suy nghĩ và có vß trí giai cÃp trong xã hội. Và từ các quan
há xã hội, các ho¿t động thăc tißn, con ng°ái s¿ tă ý thăc đ°ợc bÁn thân mình đÅ
hiÅu rõ giá trß cāa bÁn thân, tă điÃu chỉnh các hành vi sao cho phù hợp vßi các quy
tắc, tiêu chuẩn cộng đãng cāa xã hội. Không chỉ có să tă ý thăc cāa một cá nhân
mà còn là să tă ý thăc cāa một tÁp thÅ, cāa một giai cÃp, tầng lßp xã hội hoặc cāa cÁ xã hội. 10
NÁu ý thăc đ°ợc hình thành bởi các phÁn ánh khách quan cāa thÁ gißi vÁt
chÃt, thì tiÃm thăc là các dißn biÁn tâm lí dißn ra ngoài să kiÅm soát cāa ý thăc.
TiÃm thăc có thÅ hiÅu là nhāng nhÁn thăc, nhāng trÁi nghiám mà chā thÅ có từ
tr°ßc đ°ợc tổng hợp và giā l¿i nh°ng ý thăc không hà hay biÁt, và đÁn một giai
đo¿n, ý thăc s¿ quên đi các nhÁn thăc đó nh°ng v¿n đ°ợc biÅu hián ra bởi tính
cách và hành vi cāa chā thÅ.
Vô thăc là các biÅu hián tâm lí cāa con ng°ái khi lý trí không thÅ kiÅm soát
đ°ợc. Khi b°ßc vào tr¿ng thái vô thăc, con ng°ái không thÅ nhÁn thăc đ°ợc hoặc
khó kiÅm soát các hành vi cāa bÁn thân. BiÅu hián cāa vô thăc là đa d¿ng nh°
nhāng ham muán, giÃc m¢, bß thôi miên, lỡ lái& Và vô thăc không thÅ tách rái
vßi ý thăc và không thÅ quyÁt đßnh ý thăc hay hành vi con ng°ái.
1.3. Mßi quan hß bißn chăng giÿa v¿t chÃt và ý thăc
1.3.1 Quan điÃm cāa chā nghĩa duy v¿t bißn chăng
1.3.1.1 V¿t chÃt quy¿t đßnh ý thăc
Vai trò cāa vÁt chÃt quyÁt đßnh ý thăc thÅ hián qua nhāng điÃu sau đây:
Nguồn gốc của ý thức được quyết định bởi vật chất.
VÁt chÃt có vai trò să phát triÅn cāa con ng°ái, vì con ng°ái là sÁn phẩm cāa gißi tă nhiên là sÁn
phẩm cāa quá trình tiÁn hoá vô cùng lâu dài cách đây từ 3 đÁn 7 triáu nm. Ý thăc
là một thuộc tính tă nhiên tÃt yÁu cāa con ng°ái mà con ng°ái là do gißi tă nhiên
và vÁt chÃt t¿o nên. Vì vÁy có thÅ nói vÁt chÃt là nguãn gác sinh ra ý thăc chúng
tãn t¿i và độc lÁp khách quan vßi nhau. Ý thăc đ°ợc hình thành thông qua ho¿t
động thần kinh cāa não bộ khi con ng°ái phÁn ánh hián thăc khách quan từ thÁ
gißi xung quanh. T° duy cāa con ng°ái luôn phát triÅn thông qua quá trình vÁn
động cāa thÁ gißi vÁt chÃt qua đó quyÁt đßnh să ra đái cāa ý thăc.
Vật chất quyết định nội dung của ý thức.
Ý thăc là khác nội dung cāa nó là do quá trình vÁn động và phát triÅn cāa thÁ gißi vÁt chÃt 11
đ°ợc bộ óc con ng°ái tiÁp nhÁn và ghi chép l¿i. ThÁ gißi vÁt chÃt càng phong phú
thì nội dung cāa ý thăc càng sâu sắc.
Nội dung mà ý thăc phÁn ánh chā yÁu là các ho¿t động thăc tißn cāa thÁ gißi
khách quan có tính lßch sÿ - xã hội cāa con ng°ái. Ý thăc chỉ là một hình thái tãn
t¿i khác cāa thÁ gißi vÁt chÃt khách quan C. Mác và Ph. ngghen chỉ rõ: <Ý thăc
[...] không bao giá có thÅ là cái gì khác h¢n là să tãn t¿i đ°ợc ý thăc [...]=. Să phát
triÅn cāa ho¿t động thăc tißn là động lăc to lßn đÅ quyÁt đßnh nội dung cāa t° duy
và ý thăc cāa con ng°ái qua các thÁ há.
Vật chất quyết định bản chất của ý thức.
Trong quá trình vÁn động và biÁn đổi cāa thÁ gißi vÁt chÃt phÁn ánh cāa con ng°ái không phÁi là một să vÁt một đã vÁt cÿ thÅ mà nó là să
tă giác, sáng t¿o,phÁn ánh một cách tích căc thông qua các ho¿t động thăc tißn.
Thăc tißn có vai trò quan tráng đái vßi să phát triÅn cāa con ng°ái giúp cÁi biÁn
thÁ gißi con ng°ái t¿o tiÃn đà cho să hình thành và phát triÅn ý thăc. Trong ý thăc
cāa con ng°ái să phÁn ánh và sáng t¿o là hai bộ mặt không thÅ tách rái, bổ sung
cho nhau trong phÁn ánh có sáng t¿o và trong sáng t¿o có phÁn ánh.
Vật chất quyết định sự vận động và phát triển của ý thức.
Quá trình vÁn động và biÁn đổi cāa thÁ gißi vÁt chÃt có vai trò quyÁt đßnh
đái vßi tãn t¿i và phát triÅn cāa ý thăc, să thay đổi cāa ý thăc phÿ thuộc vào să
vÁn động và thay đổi cāa thÁ gißi vÁt chÃt. Con ng°ái là sÁn phẩm cāa tă nhiên
và xã hội vừa là chā thÅ cÁi t¿o nên tă nhiên và xã hội là một thăc thÅ tháng nhÃt
sinh hác – xã hội nên đang ngày càng phát triÅn cÁ và thÅ chÃt l¿n tinh thần, điÃu
đó đã phÁn ánh nên trí tuá cāa con ng°ái đang ngày càng phát triÅn qua đó cho
thÃy ý thăc cāa con ng°ái cũng đang ngày dần cÁi tiÁn cÁ và nội dung l¿n hình
thăc. Đái sáng vn minh nhân lo¿i qua hàng thÁ kÿ qua đã và đang ngày càng phát
triÅn là một lý do thuyÁt phÿc nhÃt đÅ chăng minh điÃu đó. 12
Hàng triáu nm tr°ßc t° duy cāa loài ng°ái vô cùng đ¢n s¢ há sáng dăa
vào sÁn phẩm cāa gißi tă nhiên và có ý thăc bầy đàn. T° duy và ý thăc cāa con
ng°ái đã dần trở nên tiÁn bộ thông qua các ho¿t động phát triÅn sÁn xuÃt. Con
ng°ái là một sinh vÁt tă nhiên tiÁn bộ không chỉ phát triÅn hián t¿i mà còn biÁt
xem xét các vÃn đà trong quá khă và có kÁ ho¿ch cho t°¢ng lai. Să vÁn động và
biÁn đổi cāa thÁ gißi vÁt chÃt đã góp phần thay đổi t° duy và ý thăc cāa con ng°ái.
Con ng°ái nắm bắt đ°ợc să vÁn động cāa thÁ gißi, khái quát đ°ợc sâu sắc bÁn
chÃt quy luÁt vÁn động cāa tă nhiên qua đó hình thành nên các chÁ độ t° hāu, ý
thăc quần c° dần bß thay đổi bởi ý thăc chính trß và pháp quyÃn. Đặc biát là ý thăc
xã hội chā nghĩa đ°ợc hình thành thông qua tính chÃt xã hội hoá cāa sÁn xuÃt phát
triÅn trong nÃn sÁn xuÃt t° bÁn, nổi bÁt và đỉnh cao nhÃt là să ra đái và tiÁn bộ cāa
lý luÁn khoa hác cāa chā nghĩa Mác-Lênin.
Xã hội đang không ngừng ngày càng phát triÅn vai trò quyÁt đßnh giāa vÁt
chÃt đái vßi ý thăc đ°ợc thÅ hián một cách rõ ràng, cÿ thÅ thông qua các ho¿t động
kinh tÁ chính trß, đái sáng vÁt chÃt và tinh thần. Să phát triÅn cāa vn hoá thÅ hián
bộ mặt phát triÅn cāa kinh tÁ qua đó cho thÃy muán thay đổi đái sáng tinh thần
thì tr°ßc tiên con ng°ái cần phÁi thay đổi đái sáng vÁt chÃt cāa chính mình.
VÃ bÁn chÃt, vai trò tãn t¿i giāa vÁt chÃt và ý thăc là hai hián t°ợng đái lÁp
nhau nh°ng và mặt nhÁn thăc luÁn cần hiÅu một cách thÃu đáo t° t°ởng bián
chăng cāa V.I.Lênin rằng tính t°¢ng đái trong một sá tr°áng hợp và gißi h¿n nhÃt đßnh să tãn t¿i giāa vÁt
chÃt và ý thăc có thÅ mang ý nghĩa tuyát đái đÅ giÁi quyÁt vÃn đà và nhÁn thăc
luÁn c¢ bÁn là thừa nhÁn cái gì có tr°ßc, cái gì có sau=. Tính t°¢ng đái ở đây đ°ợc
thÅ hián qua mái quan há đặc biát giāa bộ óc con ng°ái và thuộc tính cāa nó.
1.3.1.2 Ý thăc mang tính đác l¿p tương đßi và tác đáng trß l¿i v¿t chÃt
Tính độc lập tương đối của ý thức.
Ý thăc có quy luÁt vÁn động, biÁn đổi và phát triÅn riêng nên có thÅ nói ý
thăc có <đái sáng riêng= không phÿ thuộc một cách máy móc vào thÁ gißi vÁt chÃt 13
và có tác động ng°ợc trở l¿i thÅ gißi vÁt chÃt. Ý thăc và thÁ gißi vÁt chÃt luôn tãn
t¿i song hành, nó có thÅ thay đổi nhanh hoặc chÁm h¢n so vßi thÁ gißi hián thăc.
Nh°ng th°áng ý thăc thay đổi chÁm h¢n so vßi să biÁn đổi cāa thÁ gißi vÁt chÃt.
Sự tác động của ý thức đối với vật chất phải thông qua hoạt động thực tiễn
của con người.
BÁn thân ý thăc tă nó không thÅ làm biÁn đổi thÁ gißi hián thăc. Con ng°ái
dăa vào tri thăc và să hiÅu biÁt và thÁ gißi khách quan và nhāng quy luÁt khách
quan đÅ đà ra mÿc tiêu, ph°¢ng h°ßng,bián pháp và ý chí quyÁt tâm đÅ thăc hián
mÿc tiêu xác đßnh. Đặc biát trong să tiÁn bộ cāa ý thăc cách m¿ng, lăc l°ợng vÁt
chÃt chỉ có thÅ bß đánh đổ bằng lăc l°ợng vÁt chÃt nh°ng nhāng lý luÁn khi đã
thâm nhÁp vào quần chúng thì nó s¿ trở thành một lăc l°ợng vÁt chÃt m¿nh m¿ mang yÁu tá quyÁt đßnh.
Ý thức thể hiện ở vai trò chỉ đạo hoạt động, hành động của con người.
Ý thăc chỉ đ¿o h°ßng d¿n con ng°ái trong thăc tißn mang tính quyÁt đßnh
cho ho¿t động cāa con ng°ái là đúng hoặc sai, thành công hay thÃt b¿i. Ý thăc
luôn dißn ra theo hai chiÃu h°ßng đúng hoặc sai. khi nó phÁn ánh đúng hián thăc,
nó góp phần thúc đẩy đái sáng vÁt chÃt tinh thần t¿o tiÃn đà cho săc m¿nh vÁt
chÃt đ°ợc tng lên và phát triÅn vāng m¿nh. Nh°ng một khi ý thăc phÁn ánh sai
hián thăc thì nó s¿ có tác động tiêu căc, xuyên t¿c hián thăc.
Vai trò của ý thức trong xã hội đang phát triển.
Trong quá trình phát triÅn xã hội nh° hián nay càng cho ta thÃy rõ vai trò
quan tráng cāa ý thăc, thái đ¿i cāa cuộc cách m¿ng khoa hác và công nghá càng
đặt nặng và vÃn đà tri thăc đặc biát là tri thăc khoa hác đã trở thành lăc l°ợng sÁn
xuÃt trăc tiÁp. Trong thái đ¿i công nghiáp hoá hián đ¿i hoá đang phát triÅn m¿nh
thì vai trò cāa tri thăc trong các lĩnh văc khoa hác, t° t°ởng chính trß, t° t°ởng
nhân vn là vô cùng quan tráng.
Ý thăc cần đòi hßi tính nng động, sáng t¿o rÃt to lßn nh°ng không vì thÁ
mà v°ợt quá gißi h¿n cāa nhāng tiÃn đà vÁt chÃt xác đßnh tr°ßc đó. Viác thay đổi 14
một điÃu gì đó cần dăa vào điÃu kián khách quan và nng lăc chā quan cāa chā
thÅ đang ho¿t động. NÁu tuân thā nhāng quy đßnh Ãy thì chúng ta s¿ không tránh
khßi nhāng thÃt b¿i trong ho¿t động thăc tißn.
1.3.2 Ý nghĩa phương pháp lu¿n
Sau khi chúng ta hiÅu rõ đ°ợc mái quan há giāa vÁt chÃt và ý thăc trong
vÃn đà cāa triÁt hác Mác - Lênin, ta rút ra đ°ợc nhāng nguyên tắc và să tôn tráng
tính khách quan cũng nh° phát huy tính nng động theo h°ßng chā quan nhÃt
trong ph°¢ng pháp luÁn. Mái hành động, suy nghĩ& phÁi tuân theo một quy tắc
nhÃt đßnh nÁu không hÁu quÁ s¿ rÃt lßn. BiÁt nhÁn thăc, đánh giá các să vÁt, să
viác theo chiÃu h°ßng chân thÁt, khách quan nhÃt, đÅ thÅ hián rõ nhÃt nhāng tính
chÃt mà să vÁt, să viác có đ°ợc. Không nên đánh giá lách l¿c, sai să thÁt& và să
vÁt. Vì nhāng viác làm đó đang làm sai lách hoặc gây Ánh h°ởng lßn đÁn să vÁt,
să viác đang đ°ợc đà cÁp đÁn. ĐÅ làm đ°ợc nh° vÁy chúng ta phÁi dăa trên nhāng
nguyên tắc, quy đßnh chung& không tă ý đ°a ra nhāng ý kiÁn hay hành động một
cách tă phát, tă suy nghĩ, làm theo nhāng gì mình muán&
Đãng thái, chúng ta cần phÁi biÁt phát huy tính sáng t¿o nng động cāa ý
thăc, phát huy nhāng yÁu tá tiÃm tàng trong con ng°ái. Cần phÁn đái, cháng l¿i
nhāng cái xÃu, nhāng t° t°ởng, thái độ không đúng, tính l°ái trong suy nghĩ, sáng
t¿o, coi tráng công tác giÁng d¿y, giáo dÿc nhāng t° t°ởng, đ°áng lái trong giáo
dÿc lý luÁn chā nghĩa Mác-Lênin và t° t°ởng Hã Chí Minh. ĐÅ thăc hián nhāng
điÃu Ãy một cách tháng nhÃt và có hiáu quÁ, chúng ta cần có nhāng đ°áng lái phát
triÅn, có nhāng chính sách hỗ trợ, bãi d°ỡng cho các cán bộ, đÁng viên& trong
viác giáo dÿc. Nâng cao tính rèn luyán các phẩm chÃt đ¿o đăc, đÁm bÁo să tháng
nhÃt trong viác nhiát tình cách m¿ng và tri thăc khoa hác. NgoÁi ra, đÅ đÁm bÁo
tính khách quan kÁt hợp vßi tính nng động chā quan đ°ợc thăc hián thì chúng ta
cần phÁi biÁt hoà hợp các khía c¿nh, giÁi quyÁt đúng đắn và triát đÅ các vÃn đÃ.
ĐÁm bÁo lợi ích cāa mỗi cá nhân, mỗi tÁp thÅ& 15
CH¯¡NG 2: VÂN Đ TĂ HàC CĀA SINH VIÊN HIàN NAY
2.1. Sinh viên và bÁn chÃt cāa ho¿t đáng tā hác ß sinh viên
Đa sá mái ng°ái th°áng nghĩ tă hác chính là tă bÁn thân hác một kiÁn thăc
nào đó. Tuy nhiên, đây chỉ mßi là một phần cāa viác tă hác. Tă hác, bÁn chÃt đầy
đā chính là să độc lÁp trong viác hác và mang tính tă nguyán cāa ng°ái hác.
Nghĩa là chúng ta s¿ chā động trong hác tÁp, có thÅ tă làm chā đ°ợc quá trình hác
tÁp cāa bÁn thân mà không bß phÿ thuộc quá nhiÃu vào giáo viên, gia đình hay bÃt
kì ai khác ngoài bÁn thân ng°ái hác.
Să tă hác s¿ mang l¿i cho ng°ái hác rÃt nhiÃu điÃu có ích nh° đem l¿i cho
ng°ái hác să t° duy cao, hình thành nên tính độc lÁp, tă chā trong viác tiÁp thu
kiÁn thăc và să tiÁp thu kiÁn thăc Ãy s¿ giúp cho ng°ái hác nhß lâu và hiáu quÁ,
đãng thái tă hác s¿ rèn luyán cho ng°ái hác ý chí quyÁt tâm, cầu tiÁn. Chính vì
vÁy đÅ sinh viên có thÅ hác tÁp trong môi tr°áng đ¿i hác thì viác tă hác s¿ giúp
sinh viên thành công trong quá trình hác tÁp, nghiên cău và đ¿t đ°ợc nhāng thành tău trong t°¢ng lai.
2.2. Mát sß giÁi pháp v¿n dÿng mßi quan hß bißn chăng giÿa v¿t chÃt và
ý thăc trong phát huy tính tā giác hác t¿p cāa sinh viên hißn nay
Bởi vì các tr°áng đ¿i hác đÃu sÿ dÿng ph°¢ng thăc đào t¿o theo hác chÁ
tín chỉ nên viác cần phÁi tă giác trong viác hác tÁp cāa cá sinh viên là một điÃu
rÃt quan tráng không thÅ thiÁu đ°ợc. Tuy nhiên thì v¿n còn rÃt nhiÃu sinh viên chỉ
hác đái phó l°ái nghiên cău, h¿n chÁ suy nghĩ. Do đó đÅ có thÅ nâng cao, phát
huy tính tă giác hác tÁp cāa sinh viên hián nay một cách hiáu quÁ và tát nhÃt thì
cần phÁi có să tác động và điÃu chỉnh từ nhiÃu phía.
Thă nhÃt đó chính là và phía nhà tr°áng và giÁng viên:
 Cần phÁi xác đßnh một cách đúng đắn và mÿc đích và động c¢ hác tÁp cho
sinh viên. Cần tng c°áng thêm các ho¿t động, hình thăc hác nhóm nhằm
yêu cầu sinh viên phÁi tă giác nghiên cău các tài liáu, các vÃn đà từ nhiÃu 16
khía c¿nh khác nhau đÅ có thÅ đ°a ra các quan điÅm, ý kiÁn cāa mình từ đó
bổ sung thêm kiÁn thăc cho bÁn thân.
 Kích thích, kh¢i gợi cho sinh viên cÁm thÃy hăng thú, có nhu cầu và hác
tÁp. Viác này s¿ giúp cho sinh viên cÁm thÃy hăng thú hác tÁp, chm chỉ
tham gia các giá hác nghe giÁng tiÁp thu kiÁn thăc và muán tă mình tìm
hiÅu, khám phá các tri thăc mßi.
 Tng c°áng thêm viác tổ chăc và quÁn lý ho¿t động tă giác hác tÁp cāa
sinh viên. GiÁng viên giao nhiám vÿ tă hác, tă nghiên cău cho sinh viên
một cách cÿ thÅ rõ ràng vßi đầy đā các măc độ từ dß đÁn khó và gißi thiáu
thêm nhiÃu tài liáu nghiên cău cho sinh viên, ngoài ra th°áng xuyên kiÅm
tra viác tă hác cāa sinh viên đÅ sinh viên tng thêm tính tă giác cāa bÁn
thân mình bằng cách cho sinh viên làm nhāng bài báo cáo, nghiên cău cāa bÁn thân mình.
TiÁp theo đó là và phía bÁn thân sinh viên thì cần phÁi phát huy hÁt săc, tái đa
tâm huyÁt, tÁn dÿng thái gian, không gian xung quanh cāa bÁn thân mình và cÁ să
h°ßng d¿n cāa giÁng viên:
 BÁn thân sinh viên phÁi tă xác đßnh đ°ợc một cách chính xác và động c¢
và mÿc đích cāa viác tă giác hác tÁp từ đó có thÅ thÃy đ°ợc lợi ích cāa viác
tă giác hác tÁp. Đầu tiên sinh viên cần phÁi xác đßnh là hác và hác cho bÁn
thân mình không phÁi hác cho ai khác, hác đÅ nâng cao tri thăc, rèn luyán
cho bÁn thân mình từ đó phÿc vÿ cho bÁn thân và xã hội. Từ đó sinh viên
có đ°ợc mÿc đích hác cho bÁn thân mình, xong mÿc đích là vÁy nh°ng
muán thăc hián một cách hiáu quÁ thì sinh viên cần phÁi tă giác, chā động
trong viác hác tÁp cāa bÁn thân, biÁt liên kÁ ho¿ch hác tÁp một cách cÿ thÅ
nh°: lÁp thái gian biÅu hác tÁp và nghỉ ng¢i hợp lí, các môn hác phÁi đ°ợc
phân chia thái gian hác sao cho hiáu quÁ. Và phÁi cá gắng, tÁp trung và
kiên trì thăc hián theo đúng các kÁ ho¿ch mà bÁn thân đã đà ra đừng đÅ các
yÁu tá bên ngoài chi phái. 17
 Sinh viên phÁi chā động tìm cho bÁn thân mình một ph°¢ng pháp hác tÁp
thÁt hiáu quÁ nhÃt. Đầu tiên thì sinh viên cần phÁi chm chỉ, cần cù chßu
khó nghe giÁng đÅ có thÅ tiÁp thu tri thăc từ đó có thÅ nghiÃn ng¿m, so sánh,
phân tích biÁt đặt câu hßi đÅ gợi tính tò mò từ đó có thÅ chm chỉ tìm hiÅu
h¢n đÅ có thÅ nắm chắc vÃn đà h¢n.
 Trong quá trình tă hác thì sinh viên cần phÁi suy nghĩ nhiÃu h¢n và sáng
t¿o h¢n cần m¿nh d¿n đ°a ra các ý kiÁn cāa bÁn thân mình mà không phÁi
phÿ thuộc quá nhiÃu vào các tài liáu hay bài giÁng cāa các giÁng viên trên
lßp. Và sáng t¿o thì phÁi có thăc tißn hành động, thông qua thăc tißn có thÅ
làm sáng tß đ°ợc các nội dung tri thăc cāa bÁn thân, kh¢i gợi thêm nhiÃu
să tò mò đÅ d¿n dắt đÁn viác phÁi chm chỉ nghiên cău, hác tÁp h¢n nāa từ
đó biÁn các kinh nghiám thăc tißn, các tri thăc thành các kĩ nng cāa bÁn thân mình.
PHÄN K¾T LU¾N
Qua viác tìm hiÅu và nghiên cău đà tài, chúng ta đã có cái nhìn tổng quan
và sâu sắc h¢n và mái quan há giāa vÁt chÃt và ý thăc, đó là mái quan há có tác
động l¿n nhau. VÁt chÃt mang tính quyÁt đßnh đÁn ý thăc, nh°ng ý thăc l¿i có
nhāng tác động ng°ợc l¿i cũng vô cùng quan tráng đái vßi vÁt chÃt. Tuỳ vào
nhāng suy nghĩ, nhāng mong muán mà ý thăc hình thành. Từ đó, chúng ta rút ra
đ°ợc nhāng bài hác quan tráng trong cuộc sáng, đặc biát là sinh viên chúng ta.
Hián nay, chúng ta đang sáng trong thái đ¿i phát triÅn, vì thÁ chúng ta nên biÁt
vÁn dÿng nhāng kÁt quÁ cāa triÁt hác vào đái sáng thăc tißn, đặc biát là mái quan
há giāa vÁt chÃt và ý thăc. Sinh viên chúng ta là nhāng công dân tiêu biÅu trong
nguãn lăc phát triÅn n°ßc nhà trong t°¢ng lai. Chúng ta cần hác tÁp và làm viác
theo h°ßng sáng t¿o, tiÁp thu và đổi mßi. Từ đó, góp phần đ°a n°ßc nhà phát triÅn
lên một tầm cao mßi, sánh vai vßi các c°áng quác trên thÁ gißi.