Tổng quan và Thảo luận Môn Tư pháp quốc tế | Trường Đại học Luật Hà Nội

lOMoAR cPSD| 58794847 Tư pháp quốc tế
Nghỉ lý thuyết tuần 6, 11, thảo luận tuần 11, thuyết trình tuần 15 nộp TL tuần 13
Chương 1: Tổng quan về tư pháp quốc tế (Giảng viên: Vũ Thị Phương Lan)
Công pháp quốc tế thiên về điều chỉnh mối quan hệ chính trị, mối quan hệ giữa các quốc gia, I.
Đối tượng và phương pháp điều chỉnh của tư pháp quốc tế 1. Đối tượng
Một quan hệ tư pháp quốc tế là nhóm quan hệ dân sự theo nghĩa rộng có yếu tố nước ngoài
Có yếu tố nước ngoài: yếu tố này xuất hiện tại một trong những thành phần
này thì thuộc phạm vi của tư pháp quốc tế - Chủ thể: một bên là VN, một bên là nc ngoài
- Đối tượng: thông thường là tài sản, trong trường hợp chủ thế là Việt Nam
nhưng đối tượng của quan hệ lại ở nước ngoài. VD: 2 bên là doanh nghiệp
trong nước nhưng vận chuyển hàng hóa đang ở nước ngoài Đối tượng: có thể
là tài sản hoặc công việc thực hiện tại nước ngoài
- Sự kiện pháp lý: VD: chết tại nước ngoài làm phát sinh, thay đổi, chấm dứt một số quan hệ
2. Phương pháp điều chỉnh
Quan hệ của tư pháp quốc tế nhìn dưới góc độ có yếu tố nước ngoài tức là lấy
Việt Nam làm chuẩn để xác định quan hệ. Do vậy quan hệ đang cần điều chỉnh
dính đến hệ thống pháp luật của cả Việt Nam lẫn đất nước liên quan đến quan hệ
Phương pháp thực chất: trực tiếp điều chỉnh quan hệ tư pháp quốc tế
Phương pháp xung đột: là pp điều chỉnh riêng của tư pháp quốc tế. Sử dụng
quy phạm xung đột. Quy phạm xung đột là quy phạm pháp luật xác định pháp
luật áp dụng để điều chỉnh quan hệ tư pháp quốc tế.
3. Nguồn của tư pháp quốc tế
Là hình thức chứa đựng quy phạm của ngành luật: luật quốc gia, điều ước
quốc tế, tập quán quốc tế, án lệ. Thảo luận ngày 31/1 lOMoAR cPSD| 58794847
1. Quan hệ giữa hai quốc gia với nhau có thể thành quan hệ do tư pháp quốc tế điều
chỉnh không? Nếu có thì giải quyết như thế nào do liên quan đến công pháp quốc tế
Không có quan hệ dân sự được xác lập giữa các cơ quan nhà nước với nhau, do
vậy quan hệ giữa các quốc gia vs nhau không thành quan hệ của tư pháp quốc tế,
mà là dừng lại ở một quốc gia vs một tổ chức 2. Chủ thể có hai quốc tịch thì giải quyết như thế nào?
Chủ thể dù mang mấy quốc tịch thì đều có thể áp dụng cả hai phương pháp thực chất hoặc xung đột
3. Phân biệt điều chỉnh của tập quán quốc tế trong công pháp quốc tế và tư pháp quốc tế
4. Tại sao án lệ là nguồn quan trọng
Tuần 2: Xung đột pháp luật (Nguyễn Công Khanh)
I. Khái niệm xung đột pháp luật 1. Khái niệm
Hiện tượng có 2 hoặc nhiều hệ thống pháp luật cùng có thể được áp dụng điều
chỉnh quan hệ của tư pháp quốc tế
Sự xung đột ở đây dựa trên việc lựa chọn hệ thống pháp luật để áp dụng chứ
không phải vấn đề về nội dung
2. Nguyên nhân của xung đột pháp luật
Khách quan: do pháp luật các nước khác nhau; yếu tố nước ngoài xuất
hiện trong quan hệ dân sự (bởi các quốc gia sử dụng đối ngoại mở cửa);
đặc trưng quan hệ dân sự khác các quan hệ khác (tự do, tự nguyện, thỏa thuận, ý chí)
Chủ quan: các quốc gia thừa nhận có xung đột và các quốc gia phải
chấp nhận rủi ro chọn luật nc ngoài để áp dụng.
3. Phạm vi có xung đột pháp luật
Loại trừ: Quan hệ hành chính, hình sự, liên quan đến công pháp quốc tế
Phạm vi: quan hệ pháp luật của tư pháp quốc tế
Quan hệ hành chính, hình sự cũng có yếu tố nước ngoài thì có xung đột pháp luật hay không? lOMoAR cPSD| 58794847
Do lĩnh vực này áp dụng cho quyền tài phán trong phạm vi lãnh thổ
của mỗi quốc gia, từ chối mọi sự can thiệp từ phía nước ngoài Để
đảm bảo pháp luật thực hiện nghiêm minh thì mỗi nhà nước phải có cưỡng chế riêng
Hành chính: để giữ gìn ổn định trật tự an toàn an ninh xã hội và để thực
thi nó phải cần bộ máy cưỡng chế của nhà nước riêng biệt
4. Phương pháp giải quyết xung đột pháp luật II. Quy phạm xung đột 1. khái niệm
Không quy định quyền nghĩa vụ củ chủ thể
Chỉ ra việc áp dụng pháp luật nước nào đó để điều chỉnh quan hệ dân sự
Quy phạm đặc thù của tư pháp quốc tế Thảo luận ngày 28/2
1. Mỗi bang 1 luật, có xảy ra xung đột pháp luật không? Giải quyết như thế nào?
2. Xung đột pháp luật liên quan đến sở hữu trí tuệ? Liệu quan điểm không có xung
đột pháp luật liên quan sở hữu trí tuệ có còn tồn tại được nữa hay không? Không còn phù hợp
Không có xung đột là bởi vì sở hữu trí tuệ coi là vấn đề có tính lãnh thổ tuyệt đối
3. Thế nào là xung đột pháp luật. Làm rõ khái niệm xung đột pháp luật
4. Ví dụ quy phạm xung đột một chiều, quy phạm xung đột hai chiều
Tuần 3: Áp dụng pháp luật nước ngoài (Nguyễn Công Khanh)
1. Sự cần thiết của việc áp dụng pháp luật nước ngoài
- Do sự xuất hiện của yếu tố nước ngoài trong quan hệ dân sự
- Không có quy phạm thực chất điều chỉnh
- Do sự dẫn chiếu của quy phạm xung đột
Thảo luận tuần 3 (Ngô Quốc Chiến)
1. Áp dụng pháp luật nước ngoài không nếu việc áp dụng trái với pháp luật quốc gia lOMoAR cPSD| 58794847
Khi nào pháp luật nước ngoài được áp dụng?
- Dựa trên ý chí các bên: ý chí các bên được ưu tiên hơn do quan hệ dân sự
dựa trên sự tự do, và nhà nước sẽ ưu tiên sự lựa chọn của các bên
- Dựa trên ý chí của nhà nước: do nhà nước đã để các bên có quyền lựa chọn
nhưng các bên không thực hiện quyền của mình thì nhà nước phải lựa chọn điều đó
Ai chứng minh pháp luật nước ngoài? Nghĩa vụ chứng minh pháp luật nước ngoài thuộc về ai?
Luật Việt Nam: điều 481 BLDS
- Do các bên lựa chọn: các bên chứng minh
- Do nhà nước lựa chọn: Tòa án chứng minh
 Khi trái vs pháp luật Việt Nam thì không áp dụng pháp luật nc ngoài
2. Phạm vi của các bên được thỏa thuận áp dụng nước ngoài.
Không có quy định chung về giới hạn tự do lựa chọn luật mà ms chỉ liệt kê các
trường hợp các bên được chọn
Danh sách: điều 665 BLDS: hợp đồng (điều 683 cho phép hợp đồng nói chung được
quyền lựa chọn), bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng (điều 684), thực hiện công việc
không có ủy quyền, quyền sở hữu và quyền khác với tài sản trong quá trình vận
chuyển; các quan hệ khác phát sinh trong kinh doanh thương mại theo nghĩa rộng 3. điều 672
Khi nào áp dụng? Tình huống thực tế?
Nhận xét về cấu trúc của quy phạm xung đột này? - Phạm vi:
- Hệ thuộc: có nhiều hệ thuộc luật
Mối liên hệ gắn bó nhất là gì? Là hệ thuộc hay nguyên tắc nào, xác định như nào?
Tuần 4: Chủ thể của tư pháp quốc tế
I. Khái quát về chủ thể của tư pháp quốc tế 1. Khái niệm lOMoAR cPSD| 58794847
Không nghiên cứu về công dân Việt Nam và pháp nhân Việt Nam do đã có các ngành
luật khác nghiên cứu. Chủ thể tập trung chủ yếu nghiên cứu: người nước ngoài, pháp nhân nước ngoài
Chủ thể của tư pháp quốc tế là chủ thể tham gia quan hệ xã hội do tư pháp quốc tế điều chỉnh
Bao gồm: cá nhân, pháp nhân, quốc gia, tổ chức quốc tế liên chính phủ
So sánh vs chủ thể công pháp quốc tế: quốc gia, tổ chức quốc tế liên chính phủ, vùng lãnh thổ
2. Khái niệm người nước ngoài
Người nước ngoài là người không mang quốc tịch Việt Nam Phân loại:
- Theo quốc tịch: người có một quốc tịch nước ngoài, người có hai quốc
tịch nước ngoài, người không quốc tịch - Theo địa vị pháp lý:
- Theo cư trú: ở đâu áp dụng luật nơi đó Thảo luận tuần 4
1. Nội dung của đối xử quốc dân
Khi pháp luật của một quốc gia dành đối xử cho công dân nước mình như nào thì
cũng làm tương tự với người nước ngoài khi họ ở hoặc tham gia các quan hệ pháp
luật tại nước sở tại
Tại sao có nguyên tắc này?
Để các quan hệ dân sự phát triển được thì các chủ thể phải được đối xử ngang bằng
nhau, tránh sự em ngại dẫn đến không tham gia
- Chế độ này chỉ giới hạn trong dân sự chứ không mở rộng sang các lĩnh vực
khác. VD: quyền chính trị (bầu cử)
- Có một số ngành nghề chỉ người Việt Nam mới được thực hiện mà người nước ngoài không thể.
2. Năng lực chủ thể của người không có quốc tịch Điều 672 lOMoAR cPSD| 58794847
Năng lực chủ thể theo pháp luật Việt Nam ghi nhận theo pháp luật. Mang quốc tịch
nước nào xác định theo nước mà người đó có quốc tịch Hệ quả dựa vào quốc tịch:
không quốc tịch hoặc nhiều quốc tịch.
3. Vì sao quốc gia lại là chủ thể đặc biệt
Pháp nhân phi thương mại gồm: nhà nước, cơ quan nhà nước, tổ chức chính phủ
Nhà nước có đặc tính chủ quyền, Nhà nước có quyền thực hiện và nghĩa vụ bảo vệ
Nhà nước là chủ thể của quan hệ pháp luật nhưng đồng thời ban hành ra luật
Miễn trừ tương đối: Nhà nước tham gia các quan hệ không thể hiện việc thực hiện
chủ quyền mà tham gia các quan hệ điều hành hàng ngày của Nhà nước
4. Khi nào thì Nhà nước Việt Nam bị mất đi quyền miễn trừ xét xử của mình hay nói
cách khác bị xét xử bởi một cơ quan tài phán nước ngoài Điều 100 Luật dân sự
5. Để xác định năng lực chủ thể phải dùng luật mà chủ thể mang quốc tịch, tuy nhiên
pháp nhân thì dùng luật nào, làm sao để xác định quốc tịch của pháp nhân Pháp
nhân X đki thành lập tại Pháp, đặt trụ sở tại Đức.
Năm 2005: Pháp nhân có quốc tịch tại nơi nó thành lập  quy phạm thực chất, thành lập tại Pháp
Năm 2015: Ta không có quyền quy định một pháp nhân nước khác có quốc tịch
nào. Gián tiếp quy định quốc tịch của pháp nhân. Nó phải xác định theo pháp luật
nơi pháp nhân đăng ký thành lập Tuần 5: Chủ thể (tiếp) (Bùi Thị Thu)
Chủ thể của tư pháp quốc tế đặc biệt hơn ở chỗ mở rộng hơn các ngành luật khác
- Cá nhân: chủ yếu; công dân (Việt Nam, Việt Nam định cư ở nước ngoài, nước ngoài)
VD: A có quốc tịch Mỹ và Việt Nam, kết hôn với B là người Việt Nam. Đăng ký kết
hôn ở đâu, ai có thẩm quyền. Điều kiện chủ thể - Pháp nhân - Nhà nước
III. Pháp nhân nước ngoài lOMoAR cPSD| 58794847 1. Khái niệm
Pháp nhân là tổ chức được thành lập theo quy định của pháp luật, được công nhận
Là chủ thể do pháp luật tạo nên và trao cho chủ thể đó quyền và nghĩa vụ pháp lý
2. Quốc tịch của pháp nhân
Được xác định theo pháp luật của nước pháp nhân thành lập
Pháp nhân nước ngoài là pháp nhân thành lập ở nước ngoài theo pháp luật nước ngoài
Pháp nhân Việt Nam là pháp nhân được thành lập tại Việt Nam
Mỗi pháp nhân chỉ có một quốc tịch
Mô hình các tập đoàn đa quốc gia và tập đoàn xuyên quốc gia là 2 mô hình pháp
nhân hoạt động quốc tế
Khác nhau: Chủ sở hữu nắm giữ cổ phần có nhiều quốc tịch hay nói cách khác xác
định mô hình dựa trên số lượng quốc tịch của chủ sở hữu
- Tại sao khi các tập đoàn khi xây dựng một cơ sở ở nước ngoài lại thành
lập một pháp nhân hoàn toàn mới lấy quốc tịch tại nước đó? Treaty shopping
Luật của nhiều quốc gia yêu cầu thực hiện như thế
Pháp nhân có quyền chuyển quyền khởi kiện cho một bên nước ngoài
3. Hình thức hoạt động -
Hiện diện thương mại: cấp phép thành lập theo cam kết quốc tế+ Văn phòng đại diện: + Chi nhánh -
Không có hiện diện thương mại: cty nước ngoài nhưng không xin cấp
phép để hoạt động tại Việt Nam nhưng cung ứng dịch vụ tại Việt Nam
4. Pháp luật áp dụng với pháp nhân
Luật quốc tích pháp nhân điều chỉnh
- Điều kiện thành lập, cấp phép
- Phạm vi, lĩnh vực hoạt động lOMoAR cPSD| 58794847 - Quyền và nghĩa vụ
- Giải thể, phá sản, mua bán, sát nhập, chia tách pháp nhân IV. Quốc gia Thảo luận tuần 6: Khẳng định đúng sai: 1.
Xung đột pháp luật là hiện tượng phát sinh từ các quan hệ pháp luật có yếu tố nước ngoài Sai
Quan hệ pháp luật hình sự, hành chính 2.
Chọn luật theo sự dẫn chiếu của quy phạm xung đột là chọn các quy phạm
thực chất của pháp luật nước ngoài liên quan Sai
Phạm vi gồm 2 loại: xác định Điều 668 3.
Pháp luật nước ngoài chỉ được áp dụng trong trường hợp có quy phạm xung đột dẫn chiếu tới Sai
Trường hợp trong thỏa thuận hợp đồng có lựa chọn pháp luật nước ngoài điều chỉnh
Nước có mối quan hệ gắn bó 4.
Vấn đề dẫn chiếu ngược và dẫn chiếu đến pháp luật của nước thứ ba có thể
phát sinh từ sự dẫn chiếu của quy phạm xung đột thống nhất và quy phạm xung đột thông thường Sai Khoản 3 điều 668
Quy phạm xung đột thống nhất dẫn đến quy phạm thực chất chứ không dẫn chiếu
ngược và dẫn chiếu đến pháp luật nước ngoài 5.
Pháp luật nước ngoài sẽ được tòa áp dụng trong trường hợp quan hệ dân sự
phát sinh giữa các bên không có quy phạm pháp luật của Việt Nam và các Điều ước lOMoAR cPSD| 58794847
quốc tế mà Việt Nam là thành viên có điều chỉnh và các bên cũng không có thỏa thuận trong hợp đồng Sai
- Theo sự chỉ dẫn của quy phạm xung đột trong điều ước quốc tế
- sự dẫn chiếu của quy phạm xung đột trong pháp luật quốc gia
- sự lựa chọn của các bên
6. Tòa án có thẩm quyền chỉ áp dụng bảo lưu trật tự công cộng trong trường hợp
pháp luật theo sự dẫn chiếu của quy phạm xung đột có nội dung trái với quy định
của pháp luật của nước có tòa án đang giải quyết vụ việc Sai Điểm a khoản 1 661
Trái nguyên tắc cơ bản của pháp luật quốc gia Tình huống Đúng
Thẩm quyền: đúng thẩm quyền Việt Nam
Áp dụng pháp luật: không áp dụng pháp luật hoa kì
Vấn đề tuần 7: Tố tụng dân sự quốc tế I. Khái quát chung: 1. Khái niệm:
- Tố tụng dân sự quốc tế: Là trình tự, thủ tục giải quyết các vụ việc dân sự có
yếu tố nước ngoài và thi hành án dân sự (dọi chung là trình tự, thủ tục giải
quyết các vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài) tại Tòa án của quốc gia theo
pháp luật tố tụng của chính quốc gia đó (trừ TH điều ước quốc tế có QĐ khác)
- Tố tụng dân sự: Là trình tự, thủ tục giải quyết các vụ việc dân sự và thi hành
án dân sự (gọi chung là trình tự, thủ tục giải quyết các vụ việc dân sự) tại Tòa
án quốc gia theo quy định pháp luật.
- Tố tụng dân sự có yếu tố nước ngoài: Điều 464
2. Các hoạt động đặc trưng TTDSQT: lOMoAR cPSD| 58794847 - XĐ thẩm quyền XXDSQT
- Ủy thác tư pháp quốc tế
- XĐ năng lực pháp luật và năng lực hành vi tố tụng dân sự
- Công nhận và cho thi hành các bản án các quyết định dân sự của tòa án nước ngoài
 TTDSQT là thuật ngữ mang tính quy ước
Phân biệt TTDSQT với ngành luật TTDSVN
Phân biệt TTDSQT với việc giải quyết các tranh chấp trong Công pháp quốc tế (Luật quốc tế)
3. Nguyên tắc cơ bản của TTDSQT Nguyên tắc Luật Tòa án (lex fori):
- Tòa án khi giải quyết các vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài sẽ AD pháp luật nước mình - Ngoại lệ:
+ AD pháp luật tố tụng nước ngoài theo QĐ của điều ước quốc tế
+ AD pháp luật tố tụng nước ngoài theo QĐ của pháp luật quốc gia
Tôn trọng chủ quyền quốc gia
Tôn trọng quyền miễn trừ tư pháp của quốc gia
Đảm bảo quyền bình đẳng của các bên đương sự Nguyên tắc có đi có lại 4. Nguồn của TTDSQT:
 Điều ước quốc tế:
- Các điều ước quốc tế trong khuôn khổ hội nghị La-hay - Các hiệp định
tương trợ tư pháp  Pháp luật quốc gia: - Bộ luật TTDS 2015 - Luật HNGĐ 2014
- Luật tương trợ tư pháp 2007 II.
Thẩm quyền xét xử dân sự quốc tế: 1. Khái niệm:
- Thẩm quyền dân sự của Tòa án là quyền xem xét giải quyết các vụ việc dân
sự và quyền hạn ra các QĐ khi xem xét, giải quyết các vụ việc dân sự đó (gọi
chung là thẩm quyền xét xử) theo trình tự, thủ tục do pháp luật QĐ lOMoAR cPSD| 58794847
- Thẩm quyền xét xử dân sự quốc tế là thẩm quyền của Tòa án quốc gia đối với
việc giải quyết các vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài (vụ việc dân sự quốc
tế) theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định
2. Xung đột về thẩm quyền xét xử:
- Xung đột về thẩm quyền xét xử dân sự quốc tế là hiện tượng khi 1 vụ việc dân
sự có yếu tố nước ngoài phát sinh, Tòa án của 2 hay nhiều nhà nước khác nhau
đều có thẩm quyền xét xử vụ việc đó
 Nguyên nhân nào dẫn đến hiện tượng xung đột về thẩm quyền trong tư pháp quốc tế?
a. Giải quyết xung đột về thẩm quyền xét xử: là việc thông qua các QPPL XĐ rõ
Tòa án của quốc gia nào có thẩm quyền giải quyết vụ việc dân sự có yếu tố
nước ngoài đang phát sinh
- XD và AD các QPPL XĐ thẩm quyền xét xử dân sự quốc tế thông qua việc kí
kết các điều ước quốc tế
- XD và AD các QP XĐ thẩm quyền xét xử dân sự quốc tế trong các VBL của quốc gia
b. Các dấu hiệu (quy tắc) XĐ thẩm quyền xét xử dân sự quốc tế: QĐ trong điều ước quốc tế:
- Dấu hiệu quốc tịch của các bên đương sự
- Dấu hiệu nơi thường trú của bị đơn
- Dấu hiệu nơi “hiện diện” của bị đơn: Thể hiện tính thực dụng của pháp luật
- Dấu hiệu nơi có tài sản đang tranh chấp: Đặc biệt tranh chấp đối với BĐS
- Dấu hiệu nơi thường trú của nguyên đơn
 MQH giữa xung đột thẩm quyền và xung đột pháp luật trong TPQT là ntn?
c. Quy tắc XĐ thẩm quyền xét xử dân sự quốc tế của TAVN:  Cơ sở pháp lý: - Điều ước quốc tế:
+ Hiệp định tương trợ tư pháp giữa VN với các nước
+ Hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư - Pháp luật VN: lOMoAR cPSD| 58794847
+ BLTTDS 2015: Thẩm quyền của TAVN đc XĐ theo thẩm quyền chung (điều
469) và thẩm quyền riêng biệt (Điều 470) + Luật HNGĐ 2014
+ Luật tương trợ tư pháp 2007 Thảo luận tuần 7:
1. Nguyên nhân dẫn đến xung đột thẩm quyền tư pháp quốc tế
Một vụ việc dân sự có yt nước ngoài có liên quan đến nhiều quốc gia khác nhau.
Thẩm quyền tài phán là một nội dung của chủ quyền quốc gia. Và các quốc gia liên
quan đến vụ việc đều có thẩm quyền này. Nta gọi nhiều nước có khả năng được áp
dụng thẩm quyền là xung đột thẩm quyền.
 Xung đột về khả năng
Cách thức giải quyết: khác tính chất với xung đột pháp luật.
- Xung đột pháp luật, nhà nước có thể dùng pháp luật của mình để xác định
pháp luật nước mình hoặc pháp luật nước ngoài và không xâm phạm hay ảnh
hưởng đến chủ quyền của bất kì quốc gia nào. Nên là quy phạm 2 chiều.
- Các quy phạm xung đột thẩm quyền đều chỉ quy định một chiều, do nó ảnh
hưởng đến chủ quyền quốc gia và không một quốc gia nào muốn bị xâm phạm
đến. Nó có thể là quy phạm hai chiều khi nó nằm trong hiệp ước quốc tế
2. Phương pháp xác định thẩm quyền
2 loại thẩm quyền: thẩm quyền chung, thẩm quyền riêng biệt
- Thẩm quyền chung: là loại thẩm quyền chia sẻ chung giữa Việt Nam và nước
ngoài. Hai nhóm quy phạm: Chung nhất cho mọi vụ việc có yếu tố nước ngoài
(469 khoản 1, a  c); chuyên biệt nhân thân (cụ thể là ly hôn). Hai nhược điểm:
tiêu chí rất rộng nhưng không có nghĩa giúp thẩm quyền
Việt Nam được xác định trong mọi tình huống do sử dụng pp liệt kê, quyền
tiếp cận công lý không được bảo vệ; do được chia sẻ với nước ngoài nên cùng
1 vụ việc có thể xét xử bởi hai tòa án liên quan, dẫn đến bản án trái ngược
nhau, nảy sinh hiện tượng trùng tố và đa phán quyết
- Thẩm quyền riêng biệt: Loại thẩm quyền loại trừ thẩm quyền tòa án nước ngoài lOMoAR cPSD| 58794847
Để tránh xâm phạm đến chủ quyền nước ngoài nên quy phạm xung đột thẩm quyền
thường là quy phạm thẩm quyền chung
Trong một số hoàn cảnh tình huống nhà nước có nhu cầu bảo vệ giá trị cốt lõi của
mình hoặc là trật tự công. Do vậy, nhà nước giành cho riêng mình thẩm quyền xét xử.
3. Làm thế nào để khắc phục nhược điểm của thẩm quyền chung
Forum necessitatis: Thẩm quyền Tòa án cần thiết để xét xử
1. Mối quan hệ giữa thẩm quyền riêng biệt tòa án Việt Nam vs trọng tài. Tranh
chấp bất động sản thì trọng tài VIAC hay SIAC có thẩm quyền ko Tuần 8:
IV. Vấn đề tương trợ tư pháp tư pháp quốc tế 1. Khái niệm
Là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền của các nước trợ giúp, hợp tác với nhay
nhằm thực hiện một hoặc một số hoạt động tố tụng theo những trình tự, thủ tục, thể
thức nhất định trên lãnh thổ của nhau 2. Cơ sở pháp lý
Điều 6 khoản 2 Luật tương trợ tư pháp 2007: Tương trợ tư pháp được thực hiện trên
cơ sở yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam hoặc cơ quan có thẩm quyền
của nước ngoài thông quan ủy thác tư pháp
Thể hiện bằng văn bản
3. Nguyên tắc thực hiện tương trợ tư pháp
Tôn trọng độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ quốc gia, không can thiệp vào
công việc nội bộ của nhau, bình đẳng cùng có lợi
Phù hợp với hiến pháp, pháp luật Việt Nam và điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên
Thực hiện trên cơ sở nguyên tắc có đi có lại
4. Phạm vi và nội dung tương trợ tư pháp
5. Cách thức thực hiện tương trợ tư pháp lOMoAR cPSD| 58794847
Điều 10 thông tư liên tịch 12/2016, Tòa án nhân dân cấp tỉnh trở lên Các cách thực hiện
- Qua cơ quan tư pháp trung ướng: Vụ pháp luật quốc tế bộ tư pháp hoặc viện kiểm sát tối cao
Cơ quan ngoại giao, lãnh sự thực hiện ủy thác tư pháp
- Trực tiếp: bưu điện, tax
V. Công nhận bản án nước ngoài 1. Khái niệm
Công nhận và thi hành bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài là việc cơ
quan tư pháp của một nước thừa nhận
- Việc giải quyết các vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài được ghi nhận trong
các bản án, quyết định của tòa án nước khác là hợp pháp
- Bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài được thi hành như bản án,
quyết định dân sự của toà án trong nước
Vấn đề tuần 10: Quan hệ sở hữu và thừa kế trong Tư pháp quốc tế (Lê Thị Bích Thúy)
I. Quan hệ sở hữu có yếu tố nước ngoài trong Tư pháp quốc tế
1. Khái niệm về quan hệ sở hữu có yếu tố nước ngoàiKhông có khái niệm
cụ thể mà dựa trên điều 663
Có phát sinh xung đột pháp luật về quan hệ sở hữu
2. Giải quyết xung đột pháp luật về quan hệ sở hữu có yếu tố nước ngoài
Theo pháp luật các nước
- Nguyên tắc luật nơi có tài sản.
+ Một số nhỏ các nước giữ cách thức phân loại với bất động sản và động sản
(bất động sản áp dụng luật nơi có bất động sản. động sản áp dụng luật nhân thân).
+ Điều chỉnh: phạm vi, nội dung quyền sở hữu cũng như các điều kiện thay
đổi, phát sinh, chấm dứt và chuyển dịch quyền sở hữu; bảo vệ quyền lợi của
người thủ đắc trung thực (chiếm hữu ngay tình nhưng không có căn cứ pháp lOMoAR cPSD| 58794847
lý); giải quyết xung đột pháp luật về định danh tài sản; xác định với tài sản
là động sản đang trên đường vận chuyển, quá cảnh + Ngoại lệ:
Tài sản thuộc quyền sở hữu trí tuệ (là loại tài sản vô hình nên không thể dùng luật nơi có tài sản)
Tài sản thuộc sở hữu của nhà nước (do chính quốc gia định đoạt), liên quan đến các
đạo luật quốc hữu hóa
Tài sản của pháp nhân khi pháp nhân giải thể ở nước ngoài (áp dụng luật quốc tịch của pháp nhân)
Tài sản là tài bay, tàu biển (luật của nước tàu mang cờ)
3. Xác định thời điểm chuyển dịch rủi ro
Có xung đột pháp luật về cách xác định thời điểm chuyển rủi ro
- Xác định theo CISG 1980 hoặc Incoterms
- Nguyên tắc chuyển rủi ro từ thời điểm ký kết hợp đồng mà không phụ thuốc
vào thời điểm chuyển dịch quyền sở hữu
- Nguyên tắc rủi ro do chủ sở hữu gánh chịu cho đến khi chuyển giao cho người mua
- Trùng thời điểm chuyển giao quyền sở hữu 4. Quyền sở hữu
II. Quan hệ thừa kế có yếu tố nước ngoài 1. Khái niệm
2. Giải quyết xung đột về quan hệ thừa kế có yếu tố nước ngoàiTheo pháp luật - Luật nơi có tài sản
- Luật nơi người để lại di sản thừa kế là công dân trước khi chết Theo di chúc
- Luật nơi lập di chúc (tính hợp pháp của di chúc)
- Luật nơi người để lại di sản là công dân trước khi chết (xác định năng lực chủ thể)
3. Vấn đề di sản không có thừa kế
Động sản: thuộc về nhà nước mà người để lại di sản thừa kế có quốc tịch trước khi chết lOMoAR cPSD| 58794847
Bất động sản: thuộc về Nhà nước nơi có bất động sản Thảo luận tuần 10
Quan hệ thừa kế kết hợp giữa nhân thân và tài sản
- Xác lập quan hệ thừa kế dựa trên mối quan hệ huyết thống
- Người để lại di sản không để lại di nguyện thì dựa theo luật và luật dùng quan
hệ huyết thống để quy định
- Đối tượng của thừa kế phải là một tài sản 1. Về tình huống ly hôn
Để xác định thẩm quyền thì dựa vào yêu cầu chính
Dựa vào điều 469 khoản 1 điểm d, tòa án Việt Nam có thẩm quyền
Giả sử 2023, 2 vợ chồng đệ đơn xin ly hôn nhưng chỉ yêu cầu xử lý vấn đề nhân
thân, nhưng đến 2024, các bên yêu cầu giải quyết vấn đề phân chia tài sản. Thì 2024,
nhận định là tranh chấp về tài sản, tòa án Việt Nam có thẩm quyền riêng biệt
Luật áp dụng là luật Việt Nam
2. Động sản, bất động sản
Lý thuyết tuần 12: Quyền tác giả và quyền liên quan trong tư pháp quốc tế
Quyền liên quan: quyền của người biểu diễn đối với buổi biểu diễn, quyền của nhà
sản xuất bản ghi âm, quyền của tổ chức phát sóng I. Khái niệm 1. Quyền tác giả
Tác giả là người sáng tạo ra tác phẩm, tạo ra một phần tác phẩm hoặc toàn bộ tác phẩm
Điện ảnh là ngành nghệ thuật đặc biệt với sự tham gia của nhiều yếu tố, rất khó để
xác định tác giả của một bộ phim
Quyền tác giả là quyền của chức, cá nhân đối với tác phẩm văn học, nghệ thuật và
khoa học do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu
Quyền tác giả trong tư pháp quốc tế là quyền tác giả có yếu tố nước ngoài lOMoAR cPSD| 58794847
Tác phẩm phải có nội dung, sự sáng tạo, định hình dưới hình thức vật chất nhất
định, không trái pháp luật 2. Đặc điểm của quyền tác giả - Dễ bị xâm phạm
- Bị giới hạn bởi lãnh thổ
 Bảo vệ quốc tế quyền tác giả: Pháp luật quốc gia (Luật shtt), điều ước đa phương
(công ước berne, hiệp định TRIPS, hiệp ước WCT, CPTPP), điều ước quốc tế song
phương (Hiệp định Việt Mỹ) 3. Công ước Berne 1886 Ký 9/9/86 Sửa đổi 8 lần
Gồm 38 điều, 1 phụ lục gồm 6 điều dành cho các nước đang phát triển
Việt Nam tham gia tháng 10/2004 Nguyên tắc bảo hộ
- Nguyên tắc đối xử quốc gia: Công ước berne cho tác giả được hưởng quyền
tác giả tại các nước thành viên công ước theo luật quốc gia của quốc gia đó -
Nguyên tắc bảo hộ tự động: đặt một tiêu chuẩn bảo hộ vô cùng thấp
- Nguyên tắc bảo hộ độc lập: quyền tác giả sẽ được bảo hộ không phụ thuộc
vào việc nó có được bảo hộ ở nước gốc hay không.
Quyền không bắt buộc ở công ước là quyền tiếp theo (Droit de suite). Phần lớn tác
giả là họa sĩ, khi còn sống vô cùng khốn khổ đến khi sau này mới được truy tôn
Chủ thể được bảo hộ: công dân các nước thành viên, đã công bố hoặc chưa công bố
đều được bảo hộ (được coi là công bố, không phân biệt bản sao, phải có sự tồn tại
của bản sao). Nếu không phải công dân của nước thành viên nhưng công bố lần đầu
trên nước thành viên thì nước thành viên là nước gốc vẫn được bảo hộ theo công ước
Viên Thảo luận tuần 12:
Tình huống 1: Năm 2018, tác giả là công dân Bắc Triều Tiên, xuất bản truyện ngắn
tại bắc Triều Tiên. Bị một nhà xuất bản Hà Lan dịch và xuất bản không có sự đồng ý a.
Tác giả có được bảo hộ quyền tác giả tại Hà Lan không?Đối tượng
không thỏa mãn tiêu chuẩn bảo hộ của công ước Berne lOMoAR cPSD| 58794847 b.
Giả sử xuất bản lần đầu tại Hà Lan, bị nhà xuất bản Việt Nam có hành
vi tương tự. Tác giả đó có được bảo hộ tại Việt Nam không?
Công bố lần đầu ở Hà Lan, được bảo hộ ở các quốc gia thành viên khác
Tình huống 2: X là công dân N, cư trú M. Ngày 1/3/1950 X xuất bản tiểu thuyết tại
nước K. Không lâu sau, X đồng ý để Y dịch tác phẩm qua ngôn ngữ nước M. Ngày
9/2/2007, nhà xuất bản Z (quốc tịch M) xuất bản tác phẩm của X tại M
K không phải thành viên của công ước Berne
a. Tác phẩm trên có thuộc loại hình tác phẩm được bảo vệ theo công ước hay không?
Tác phẩm gốc của X, tác phẩm dịch Y được bảo hộ theo công ước Berne
Tác phẩm dịch của nhà xuất bản Z ko được bảo hộ theo công ước Berne
Tuần 13: Quyền sở hữu công nghiệp và quyền đối với cây trồng trong tư pháp quốc tế (Lê Thị Bích Thủy)
Tài liệu: Công ước Paris, hiệp định Tríp
I. Khái niệm và đặc điểm pháp lý 1. Khái niệm
Cho phép và cung cấp cho chủ sở hữu quyền với thứ họ sáng tạo ra trong một khoảng thời gian 2. Đặc điểm
- Luôn chứa đựng yếu tố nước ngoài: chủ thể, khách thể, sự kiện pháp lý.
Không thể miêu tả yếu tố nước ngoài bằng việc là tài sản hiện hữu ở nước ngoài. Đối
tượng chỉ có thể là được tạo ra, được đăng ký,… ở nước ngoài
Tính chất lãnh thổ: quyền phát sinh trên quốc gia nào thì sẽ chỉ được pháp luật quốc
gia đó bảo hộ thôi. Tính chất bảo hộ bị giới hạn bởi lãnh thổ của quốc gia mà nó phát sinh quyền
Có phát sinh hành vi xâm phạm không?
Có cơ chế bảo hộ và xử lý hành vi xâm phạm không?
Không thể xác định hành vi xâm phạm chứ không có nghĩa là không có. Chẳng qua
là thiếu cơ chế pháp lý để xác định và bảo hộ lOMoAR cPSD| 58794847
Nếu như muốn được bảo hộ thì phải thông qua các cách thức bảo hộ quốc tế
Không phát sinh xung đột pháp luật, không đặt ra vấn đề chọn luật
II. Các phương thức bảo hộ
1. Ý nghĩa của việc bảo hộ
Đảm bảo quyền lợi của người sáng tạo
Khuyến khích sáng tạo, thúc đẩy thương mại phát triển
Mở rộng phạm vi được bảo hộ do tính chất lãnh thổ
2. Các phương thức bảo hộ
- Điều ước quốc tế đa phương
- Điều ước quốc tế song phương
- Nguyên tắc có đi có lại 3. Công ước Paris
Xây dựng các điều kiện thuận lợi cho việc cấp văn bằng bảo hộ cho chủ sở hữu đối
tượng sở hữu công nghiệp là công dân, pháp nhân của các nước là thành viên của
công ước dựa trên nguyên tắc tôn trọng luật sở hữu công nghiệp của các nước thành viên
Không có công ước thì thậm chí việc nộp đơn để yêu cầu bảo hộ của người nc ngoài
sẽ không được thực hiện
- Đối tượng được bảo hộ: được hiểu theo 2 nghĩa. Cho phép các quốc gia được bảo hộ theo lựa chọn
- Nguyên tắc đối xử quốc gia: Yêu cầu các quốc gia được đối xử tương đương,
không kém phần thuận lợi giữa các chủ thể. Đối với công dân, cá nhân cư trú
tại quốc gia thành viên, có cơ sở công nghiệp hay thương nghiệp tại quốc gia thành viên
- Điều kiện bảo hộ: công dân của một quốc gia thành viên muốn được bảo hộ
tại một quốc gia thành viên khác thì phải nộp đơn yêu cầu bảo hộ. Quyền ưu
tiên được tôn trọng ở các quốc gia khác
4. Hệ thống đăng ký nhãn hiệu quốc tế (hệ thống marid) 5. Hiệp định TRIPS lOMoAR cPSD| 58794847
Thừa nhận quyền sở hữu trí tuệ là một loại tài sản có giá trị trong thương mại
Đưa ra các chuẩn mực tối thiểu để bảo hộ toàn diện và hiệu quả quyền sở hữu trí tuệ
Quy định về các biện pháp thực thi quyền sở hữu trí tuệ
HIệp định TRIPS là hiệp định về thương mại nên bên cạnh nguyên tắc đối xử
quốc gia thì còn nguyên tắc đối xử tối huệ quốc. Dành cho công dân ccacs quốc gia
thành viên những ưu đãi và thuận lợi tốt nhất trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ Thảo luận tuần 13 a. điều 59, 89 b.
chia 2 vế: bảo hộ các đối tượng sở hữu công nghiệp với nguyên tắc đối xử quốc gia
Việc loại trừ của Việt Nam có vi phạm không Không
c. không. Khoản 1 điều 65
d. điều 91 điều 4 ý C (1)
Tuần 14: Hợp đồng trong tư pháp quốc tế
Tư pháp quốc tế giải quyết các vụ việc, quan hệ dân sự có nghĩa rộng, có yếu tố nước
ngoài. Có 2 vấn đề pháp lý chính: cơ quan nào có thẩm quyền giải quyết vụ việc
(phương thức, địa điểm), pháp luật áp dụng.  xung đột thẩm quyền và xung đột
pháp luật. Ai giải quyết? Giải quyết như nào?
Cơ quan có thẩm quyền cơ bản sẽ do bên nguyên đơn quyết định. Sau đó cơ quan có
thẩm quyền được lựa chọn đó sẽ giải quyết xung đột pháp luật
Xung đột pháp luật chia thành 5 phần: Về quyền sở hữu; về quyền sở hữu trí tuệ
quốc tế, về thừa kế, hợp đồng và nghĩa vụ ngoài hợp đồng, hô nhân gia đình
VD: A(Việt Nam) mua máy B (Đức) thiết bị được chế tạo tại C (Malai), vận chuyển
bởi D (Sing). Khi nhận hàng có sai sót thì hàng hóa hỏng, vỡ thì xử lý như nào. I. Khái quát chung 1. Khái niệm
Hợp đồng trong tư pháp quốc tế có gì khác với hợp đồng trong nước