Tổng quan về Bán lẻ trong Thương mại Điện tử | Thương mại điện tử | Đại học Tôn Đức Thắng
Trải qua những biến động đầy thách thức, ngành bán lẻ ở Việt Nam đang chứng kiếnmột cuộc cách mạng vô cùng đột phá, thúc đẩy bởi sự bùng nổ của thương mại điện tử.Đây không chỉ là một xu hướng tạm thời mà đã trở thành một phần không thể thiếutrong ngành kinh doanh của nước ta, đặc biệt là trong bối cảnh sự phát triển khôngngừng của công nghệ và sự lan tỏa mạnh mẽ của Internet. Tài liệu được sưu tầm và soạn thảo dưới dạng file PDF để gửi tới các bạn cùng tham khảo, ôn tập đầy đủ kiến thức, chuẩn bị cho các buổi học thật tốt. Mời bạn đọc đón xem!
Môn: Thương mại điện tử (tmđt2) 32 tài liệu
Trường: Đại học Tôn Đức Thắng 3.7 K tài liệu
Tác giả:
Preview text:
TỔNG LIÊN ĐOÀN LAO ĐỘNG VIỆT NAM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÔN ĐỨC THẮNG
KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH
BÁO CÁO MÔN THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
TỔNG QUAN BÁN LẺ TRONG TRƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
Giảng viên hướng dẫn: THS. Vũ Hải Nam
Lớp Thương mại điện tử: N10 Nhóm : B.P
Danh sách sinh viên thực hiện:
1. Dương Thị Mỹ Hoa MSSV: 72200009
2. Lê Thị Hồng Hạnh MSSV: 72200033
3. Nguyễn Thị Hồng Lệ MSSV: 72200081
4. Nguyễn Trung Hiếu MSSV: 72200098
Nha Trang, 17 THÁNG 05 NĂM 2024 DANH SÁCH NHÓM
Danh sách thành viên nhóm, phân công nhiệm vụ, tỉ lệ hoàn thành. ST Họ và tên MSSV
Phân công nhiệm vụ Tỷ lệ đóng T góp (%) 1 Dương Thị Mỹ Hoa 72200009 - Nội dung 2.3, 100% Chương III. - Làm slide Chương III, 2.3. - Thuyết trình Chương III, 2.3. 2 Lê Thị Hồng Hạnh 72200033 - Nội dung Chương I. 100% - Làm slide Chương I. - Thuyết trình Chương I. 3 Nguyễn Trung Hiếu 72200098 - Nội dung Chương 100% IV. - Làm slide chương IV. - Thuyết trình chương IV. - Viết lời mở đầu 4 Nguyễn Thị Hồng Lệ 72200081 - Nội dung 2.1,2.2. 100% - Làm slide phần 2.1,2.2. - Thuyết trình phần 2.2. - Làm báo cáo i MỤC LỤC
Danh sách nhóm............................................................................................................. i
Mục lục.......................................................................................................................... ii
Danh mục hình ảnh....................................................................................................... iv
Lời mở đầu.................................................................................................................... v
Chương I: Cơ sở lý thuyết.............................................................................................. 1
1.1 Thương mại điện tử là gì......................................................................................1
1.2 Bán lẻ trong thương mại điện tử...........................................................................1
1.3 Mô hình kinh doanh E-Tailing.............................................................................1
1.3.1 Phân loại mô hình theo kênh phân phối..........................................................1
1.3.2 Mua sắm xã hội B2C......................................................................................2
1.3.3 Dropping-ship................................................................................................3
1.4 Các kênh bán lẻ trực tuyến:..................................................................................4
1.5 Vai trò của bán lẻ trong ngành thương mại điện tử tại Việt Nam.........................5
1.5.1 Hỗ trợ giảm chi phí hoạt động:.......................................................................5
1.5.2 Thu thập thông tin chi tiết về dữ liệu khách hàng...........................................5
1.5.3 Đưa sản phẩm, hàng hóa từ nơi sản xuất đến các hộ tiêu dùng:.....................5
1.5.4 Tối ưu hoạt động bán hàng.............................................................................6
Chương II: Tổng quan bán lẻ trong ngành thương mại điện tử tại việt nam..................7
2.1 Thực trạng bán lẻ trong ngành thương mại điện tử tại việt nam...........................7
2.1.1 Sự tăng trưởng doanh thu của bán lẻ trong ngành thương mại điện tử tại Việt
Nam......................................................................................................................... 7
2.1.2 Sự tăng trưởng của các sàn bám lẻ thương mại điện tử..................................8
2.2 Sự thay đổi trong hành vi mua hàng của người tiêu dùng...................................10
2.2.1 Xu hướng mua hàng trực tuyến gia tăng......................................................10
2.2.2 Xu hướng lựa chọn các kênh mua sắm của người tiêu dùng........................11
2.2.3 Xu hướng tìm hiểu kỹ sản phẩm thông qua đọc review................................13
2.3 Cơ hội mới trong ngành thương mại điện tử bán lẻ của Việt Nam.....................15
2.3.1 Phát triển của mô hình thương mại điện tử đa kênh.....................................15
2.3.2 Sự phát triển của thương mại điện tử xã hội.................................................15 ii
2.3.3 Cơ hội từ việc áp dụng những tiến bộ công nghệ.........................................16
Chương III: Kiến nghị..................................................................................................18
3.1 Ưu điểm và nhược điểm của thương mại điện tử trong ngành bán lẻ tại Việt Nam
.................................................................................................................................. 18
3.1.1 Ưu điểm:......................................................................................................18
3.1.2 Nhược điểm.................................................................................................. 20
3.2 Kiến nghị............................................................................................................ 24
Chương IV: Tổng kết...................................................................................................26
Tài liệu tham khảo.......................................................................................................29 iii DANH MỤC HÌNH ẢNH
Hình 1 Bảy bước của Dropping - ship...........................................................................7
Hình 2 Doanh số 5 sàn TMĐT quý 1 năm 2024..........................................................12
Hình 3 Doanh số theo ngành hàng trên các sàn TMĐT quý 1 năm 2024....................13
Hình 4 Nhu cầu mua sắm của người tiêu dùng............................................................15
Hình 5 Tỷ lệ người tiêu dùng trực tuyến.....................................................................16
Hình 6 Các tiêu chí người tiêu dùng quan tâm khi mua hàng trực tuyến.....................16
Hình 7 Lý do người tiêu dùng chọn mua hàng của người bán ở nước ngoài trên sàn
giao dịch TMĐT tại Việt Nam....................................................................................17
Hình 8 Hành vi người tiêu dùng trên Internet còn có sự ảnh hưởng bởi những phản hồi.
.................................................................................................................................... 18 iv LỜI MỞ ĐẦU
Trải qua những biến động đầy thách thức, ngành bán lẻ ở Việt Nam đang chứng kiến
một cuộc cách mạng vô cùng đột phá, thúc đẩy bởi sự bùng nổ của thương mại điện tử.
Đây không chỉ là một xu hướng tạm thời mà đã trở thành một phần không thể thiếu
trong ngành kinh doanh của nước ta, đặc biệt là trong bối cảnh sự phát triển không
ngừng của công nghệ và sự lan tỏa mạnh mẽ của Internet. Việc mua sắm trực tuyến
không chỉ đơn thuần là một lựa chọn mà đã trở thành một phần không thể tách rời của
cuộc sống hàng ngày của người dân. Tính tiện lợi, đa dạng sản phẩm và dịch vụ, cùng
với khả năng so sánh giá và trải nghiệm mua sắm thuận tiện đã làm cho việc mua sắm
trực tuyến trở thành lựa chọn hàng đầu của đông đảo người tiêu dùng. Với sự gia tăng
của số lượng người dùng Internet và sự thúc đẩy từ phía chính phủ về chính sách hỗ
trợ thương mại điện tử, ngành bán lẻ thương mại điện tử ở Việt Nam đang trải qua một
giai đoạn phát triển vượt bậc. Các doanh nghiệp bán lẻ không chỉ phải thích nghi với
thị trường mới mà còn phải đổi mới, tận dụng các công nghệ mới nhằm tối ưu hóa trải
nghiệm mua sắm trực tuyến và tạo ra những giá trị độc đáo để thu hút và giữ chân
khách hàng. Thị trường bán lẻ truyền thống đang đối diện với một bức tranh cạnh
tranh khốc liệt từ các nền tảng thương mại điện tử lớn. Những tên tuổi như Shopee,
Lazada, và Tiki đã nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường với mô hình kinh doanh linh
hoạt, dịch vụ giao hàng nhanh chóng và tiện lợi, cùng với chiến lược giá cạnh tranh.
Sự hiện diện mạnh mẽ của họ đã tạo ra áp lực không nhỏ đối với các doanh nghiệp bán
lẻ truyền thống, buộc họ phải thích nghi nhanh chóng để tồn tại và phát triển. Đồng
thời, sự thay đổi trong thói quen mua sắm của người tiêu dùng cũng đang định hình lại
bức tranh của ngành bán lẻ. Người tiêu dùng ngày càng ưa chuộng mua sắm trực tuyến
với sự thuận tiện và lựa chọn đa dạng hơn. Họ tìm kiếm trải nghiệm mua sắm thoải
mái, không giới hạn bởi không gian và thời gian, cùng với tính minh bạch và đáng tin
cậy từ các nền tảng thương mại điện tử.
Trong bài báo cáo này, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu tổng quan ngành bán lẻ trong
thương mại điện tử Việt Nam với những xu hướng mới, những thách thức và cơ hội
đang đặt ra trước các doanh nghiệp bán lẻ, những điểm mạnh, điểm yếu, mô hình kinh v
doanh, cơ sở lý thuyết để từ đó rút ra những kế hoạch phát triển phù hợp nhất cho mỗi
doanh nghiệp. Cuối cùng, chúng tôi hy vọng rằng thông qua việc thảo luận và chia sẻ,
mỗi doanh nghiệp bán lẻ sẽ tìm được lối đi riêng của mình trong thị trường kinh doanh ngày càng cạnh tranh này. vi
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ THUYẾT
1.1 Thương mại điện tử là gì
Thương mại điện tử là thuật thuật ngữ dùng để chỉ tất cả hoạt động trao đổi mua – bán
trong kinh doanh online hoặc giao dịch thương mại điện tử thông qua hệ thống mạng
máy tính và internet như trên các website bán hàng, Youtube, Facebook,… hay các sàn thương mại. (UEF, 2023)
1.2 Bán lẻ trong thương mại điện tử
Bán hàng trực tuyến là việc người bán cung cấp các hàng hóa hay dịch vụ cho người
mua thông qua Internet và các kênh điện tử khác. Khách hàng trong bán hàng trực
tuyến có thể là người tiêu dùng hay khách hàng doanh nghiệp. Quá trình mà người tiêu
dùng trực tiếp mua hàng hoá, dịch vụ từ một người bán trong thời gian thực, mà không
có một dịch vụ trung gian, qua Internet. Nó là một hình thức thương mại điện tử. Một
cửa hàng trực tuyến, eShop, cửa hàng điện tử, internet cửa hàng, webshop, webstore,
cửa hàng trực tuyến….(Hà, 2019)
1.3 Mô hình kinh doanh E-Tailing
1.3.1 Phân loại mô hình theo kênh phân phối
1.3.1.a Tiếp thị trực tiếp bởi các nhà bán lẻ đặt hàng qua thư trực tuyến
Tiếp thị trực tiếp bởi các nhà bán lẻ đặt hàng qua thư trực tuyến mô tả hoạt động tiếp
thị diễn ra mà không cần đến cửa hàng thực tế. Các nhà tiếp thị nhận đơn đặt hàng trực
tiếp từ người tiêu dùng, bỏ qua các trung gian truyền thống là người bán lẻ hoặc nhà
sản xuất. (Turban, Jon, David, Jae Kyu, & Ting-Peng, 2018)
1.3.1.b Tiếp thị trực tiếp bởi các nhà sản xuất
Nhiều nhà sản xuất bán sản phẩm trực tiếp cho khách hàng. Dell, HP và các nhà sản
xuất máy tính khác sử dụng phương pháp này. Nó thường được kết hợp với việc tự cấu
hình sản phẩm (tùy chỉnh, xây dựng theo đơn đặt hàng). Yếu tố thành công chính của 1
mô hình này là khả năng cung cấp các sản phẩm tùy chỉnh với chi phí hợp lý. (Turban,
Jon, David, Jae Kyu, & Ting-Peng, 2018)
1.3.1.c Người bán hàng điện tử thuần tuý
Các nhà bán lẻ thuần túy là những công ty bán hàng trực tuyến trực tiếp không cần cửa
hàng thực tế. Amazon.com là một ví dụ điển hình của loại hình bán lẻ điện tử này. Các
nhà bán lẻ điện tử ảo có lợi thế là chi phí cố định thấp. Tuy nhiên, một nhược điểm có
thể là thiếu hệ thống thực hiện đơn hàng hiệu quả. (Turban, Jon, David, Jae Kyu, & Ting- Peng, 2018)
1.3.1.d Nhà bán lẻ click - and - mortar: mô hình kinh doanh đa kênh
Đây có lẽ là mô hình bán lẻ điện tử được sử dụng phổ biến nhất để cạnh tranh với các
nhà bán lẻ điện tử thuần túy. Nhà bán lẻ click - and - mortar là sự kết hợp của cả nhà
bán lẻ truyền thống và cửa hàng trực tuyến. Các nhà bán lẻ truyền thống cung cấp một
trang web giao dịch để tiến hành kinh doanh. (Turban, Jon, David, Jae Kyu, & Ting-Peng, 2018)
1.3.2 Mua sắm xã hội B2C
1.3.2.1 Mua nhóm trực tuyến
Trong thời kỳ kinh tế suy thoái này, ngày càng có nhiều người sử dụng Internet như
một cách thông minh để tiết kiệm tiền. Sử dụng mua theo nhóm trực tuyến có thể dễ
dàng tham gia vào một nhóm người mua để được giảm giá theo số lượng lớn. (Turban,
Jon, David, Jae Kyu, & Ting-Peng, 2018)
1.3.2.2 Sự kiện được cá nhân hoá
Mua sắm sự kiện là mô hình B2C trong đó việc bán hàng được thiết kế để đáp ứng nhu
cầu của các sự kiện đặc biệt (ví dụ: Black Friday). Mô hình này có thể kết hợp với mua
theo nhóm (để giảm chi phí cho khách hàng). (Turban, Jon, David, Jae Kyu, & Ting-Peng, 2018)
1.3.2.3 Câu lạc bộ mua sắm tư nhân
Câu lạc bộ mua sắm tư nhân cho phép các thành viên mua sắm với mức chiết khấu
trong thời gian ngắn (chỉ vài giờ hoặc vài ngày). Các thành viên có thể cần phải đăng 2
ký để được mời xem các ưu đãi đặc biệt. Để đảm bảo chất lượng, nhiều câu lạc bộ mua
trực tiếp từ nhà sản xuất. (Turban, Jon, David, Jae Kyu, & Ting-Peng, 2018)
1.3.3.4 Thương mại điện tử dựa trên vị trí (L-commerce)
Thương mại điện tử dựa trên vị trí (L-commerce) là công nghệ dựa trên không dây
được các nhà cung cấp sử dụng để gửi quảng cáo có liên quan đến vị trí mà khách
hàng đang ở tại một thời điểm nhất định bằng cách sử dụng GPS. Công nghệ này là
một phần của thương mại di động. Mô hình này đã không thành công cho đến khi
mạng xã hội xuất hiện. (Turban, Jon, David, Jae Kyu, & Ting-Peng, 2018) 1.3.3 Dropping-ship
Là một mô hình thương mại điện tử trong đó nhà bán lẻ điện tử (người bán) bán sản
phẩm và sau đó mua sản phẩm đó từ nhà cung cấp đóng gói và gửi sản phẩm cho người mua.
Hình 1 Bảy bước của Dropping - ship Dropping-ship có 7 bước:
- Bước 1. Nhà bán lẻ điện tử (người bán) tìm sản phẩm và nhà cung cấp để mua sản phẩm đó.
- Bước 2. Nhà bán lẻ trực tuyến quảng cáo sản phẩm trên trang web riêng của
mình hoặc trên các trang phổ biến. 3
- Bước 3. Người mua tìm kiếm sản phẩm trực tuyến.
- Bước 4. Người mua tìm thấy sản phẩm trong quá trình tìm kiếm.
- Bước 5. Người mua đặt mua sản phẩm và thanh toán cho nhà bán lẻ điện tử.
- Bước 6. Nhà bán lẻ điện tử chuyển đơn đặt hàng cho nhà sản xuất hoặc nhà
cung cấp dịch vụ vận chuyển (nhà cung cấp) và thanh toán (giá bán buôn).
- Bước 7. Nhà cung cấp mua, đóng gói và vận chuyển sản phẩm cho người mua.
(Turban, Jon, David, Jae Kyu, & Ting-Peng, 2018)
1.4 Các kênh bán lẻ trực tuyến:
Bán hàng thông qua mạng xã hội: Một trong những cách tiếp cận hiệu quả để đạt
tương tác với người tiêu dùng đó chính là sử dụng tài khoản mạng xã hội như
Instagram, Facebook, Youtube….. Với những tính năng thân thiện cùng với cộng đồng
người sử dụng lớn, giúp cho rất nhiều người bán hàng tiếp cận được người tiêu dùng dễ dàng…
Bán hàng thông qua các kênh diễn đàn: Hiện nay Việt Nam có rất nhiều diện đàn lớn
mà bạn có thể bán hàng được như: 5giay.vn, lamchame.com, webtretho.com,
nhattao.vn…người bán chỉ cần đăng ký cho mình một tài khoản rồi sau đó vào những
chuyên mục phù hợp với sản phẩm của mình viết một bài giới thiệu về sản phẩm, giá
cả, chất lượng, giao nhận hàng… nếu như sản phẩm của bạn tốt thì sẽ có người liên hệ mua hàng với người bán.
Bán hàng thông qua sàn giao dịch trên nền tảng thương mại điện tử: là website thương
mại điện tử cho phép các thương nhân, tổ chức, cá nhân không phải chủ sở hữu hoặc
người quản lý website có thể tiến hành bán hàng hóa hoặc cung ứng dịch vụ trên đó (là
các trang rao vặt, mua bán ...)
Bán hàng thông qua ứng dụng trên thiết bị di động: Các thiết bị di động ngày càng
phát triển dẫn đến sự ra đời của hình thức kinh doanh này và đã mang lại hiệu quả cao.
Các doanh nghiệp xây dựng ứng dụng di động cho phép khách hàng truy cập và mua 4
hàng trên điện thoại di động hoặc máy tính bảng. Ví dụ bao gồm ứng dụng mua sắm
của Amazon, eBay và Alibaba.
1.5 Vai trò của bán lẻ trong ngành thương mại điện tử tại Việt Nam
1.5.1 Hỗ trợ giảm chi phí hoạt động:
So với bán lẻ truyền thống, bán lẻ điện tử sẽ giúp doanh nghiệp đỡ được một phần chi
phí nhân công cũng như các thiết bị phục vụ cho bán lẻ truyền thống. Các doanh
nghiệp luôn tìm cách giảm được chi phí kinh doanh nhằm cạnh tranh và tăng lợi
nhuận, người tiêu dùng được mua sản phẩm với giá cả hợp lí hơn. Đặc biệt, chi phí
còn là nhân tố ảnh hưởng đến mức độ cạnh tranh của nền kinh tế và cơ cấu kinh tế.
1.5.2 Thu thập thông tin chi tiết về dữ liệu khách hàng
Các khách hàng hiện nay tiếp cận với ngành bán lẻ điện tử hầu như là những khách
hàng mới và tiềm năng lớn, vì vậy doanh nghiệp có thể đẩy mạnh tuyên truyền thông
qua các kênh thương mại xã hội để quảng cáo cho thương hiêu của doanh nghiệp.
Bán lẻ điện tử giúp doanh nghiệp tiếp cận đến với thông tin khách hàng dễ dàng hơn
như nhu cầu, thói quen, mong muốn tiêu dùng, ý kiến phản hồi về sản phẩm…Đồng
thời, doanh nghiệp có thể điều chỉnh, cập nhật sản phẩm trên phản hồi của khách hàng.
Từ đó, kích thích khánh hàng tiêu dùng sản phẩm, phân đoạn thị trường khách hàng
bằng cách để khách hàng tiếp xúc với nhiều loại hình hàng hóa, giúp khách hàng biết
được nên sử dụng mặt hàng nào phù hợp dựa trên những thông tin doanh nghiệp đã thu thập được.
1.5.3 Đưa sản phẩm, hàng hóa từ nơi sản xuất đến các hộ tiêu dùng:
Bán hàng điện tử giúp khách hàng ở bất cứ nơi nào, kể cả vùng sâu vùng xa đều có thể
mua được sản phẩm mình muốn. Hoạt động bán lẻ trực tuyến phát triển giúp khoảng
cách giàu nghèo được thu hẹp, đảm bảo tất cả người dân Việt Nam đều có thể đặt hàng
và nhận hàng. Nhà nước cùng thị trường bán lẻ điện tử kiểm soát sự biến động của giá
cả trên thị trường và còn là công cụ để nhà nước điều chỉnh giá hàng hóa tiêu dùng phù
hợp, phục vụ được nhu cầu khách hàng và góp phần tăng trưởng kinh tế Việt Nam. 5
1.5.4 Tối ưu hoạt động bán hàng
Khác với bán lẻ truyền thống, bán lẻ điện tử có thể hoạt động 24/24, vì vậy doanh
nghiệp có thể tối ưu hóa hoạt động bán hàng và tối ưu hóa lợi nhuận. Đặc biệt, các
khách hàng bận rộn cả ngày có thể mua sắm bất kể thời gian nào. Hiện nay bởi những
người dùng kỹ thuật số Việt Nam có ý định sử dụng các dịch vụ trực tuyến trong tương
lai nên vì thế các doanh nghiệp áp dụng các công cụ tiếp thị kỹ thuật số nhằm tối ưu
hóa hoạt động bán hàng của mình. (Digital, 2022) 6
CHƯƠNG II: TỔNG QUAN BÁN LẺ TRONG NGÀNH
THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ TẠI VIỆT NAM
2.1 Thực trạng bán lẻ trong ngành thương mại điện tử tại việt nam
2.1.1 Sự tăng trưởng doanh thu của bán lẻ trong ngành thương mại điện tử tại Việt Nam
Năm 2021, trong lúc đại dịch Covid-19 vẫn đang hoành hành, các hoạt động bán lẻ
trên sàn thương mại điện tử bị ảnh hưởng nghiêm trọng cả trong lẫn ngoài nước. Tuy
nhiên, Thị trường bán lẻ điện tử của Việt Nam vẫn trụ và giữ được mức tăng trưởng ổn
định. Thương mại điện tử bán lẻ của Việt Nam đạt từ hơn 10 tỷ USD năm 2020 lên
13,7 tỷ USD năm 2021, cho thấy con số này là sự cố gắng của nhà nước và nhất là người dân Việt Nam.
Năm 2022, bán lẻ điện tử Việt Nam đạt con số 16,4 tỷ USD. Cùng trong năm 2022, Bộ
Công Thương đã phối hợp với các doanh nghiệp dùng các mô hình bán lẻ điện tử để
đẩy mạnh sản xuất, doanh thu và lợi nhuận, đồng thời tạo thói quen mua sắm cho
người tiêu dùng. Hàng hóa Việt Nam đã bắt đầu xuất khẩu, quảng bá trên các sàn
thương mại lớn của nước ngoài như Amazon, Alibaba… đánh dấu một bước tiến quan
trọng trong bán lẻ điện tử.
Năm 2023, thị trường bán lẻ điện tử Việt Nam có quy mô dự kiến khoảng 20,5 tỷ
USD, cho thấy thị trường thương mại điện tử bán lẻ Việt Nam đang tăng trưởng và là
một trong những vực phát triển mạnh mẽ, hướng đến công nghệ chuyển đổi số trong
tương lai. Các sàn thương mại như: Sendo, Shopee, TikTokshop,..có tiềm năng phát
triển lớn, đặc biệt các sàn thương mại này cũng kiên kết với các loại ví điện tử để phục
vụ tối đa nhu cầu mua sắm của khách hàng như Shopeepay, VNpay, Momo,
Zalopay… (Trà, LỆ NINH, KIM OANH, & THÚY HƯỜNG, 2023) (Hiền, 2024) (Chi, 2023) 7
2.1.2 Sự tăng trưởng của các sàn bám lẻ thương mại điện tử
Theo báo cáo Thương mại điện tử năm 2023, thương mại điện tử Việt Nam ghi nhận
tốc độ tăng trưởng nhanh và mạnh mẽ. Hiện tại, trên 74% dân số Việt Nam sử dụng
Internet, trong số đó có khoảng 59 - 62 triệu người dùng tham gia mua sắm trực
tuyến.Số liệu tại Báo cáo Thương mại Điện tử Việt Nam cho thấy, năm 2022, quy mô
thị trường thương mại điện tử bán lẻ tại Việt Nam đạt 16,4 tỷ USD, chiếm 7,5% tổng
doanh thu bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng cả nước, ước tính giá trị mua sắm trực
tuyến trung bình đạt khoảng 300 - 320 USD /năm. Con số này năm 2022 là 288 USD /năm. (Duy, 2023)
Trong quý 1/2024, doanh số bán lẻ trực tuyến trên 5 sàn thương mại điện tử lớn nhất
tại Việt Nam: Shopee, Lazada, Tiki, Sendo, Tiktok Shop đã cán mốc 71,2 nghìn tỷ
đồng, tăng trưởng 78,69% so với quý 1/2023. Con số này vượt xa kỳ vọng bởi theo
nhiều dự báo rằng doanh số thị trường thương mại điện tử năm 2024 sẽ chỉ tăng khoảng 35% so với 2023.
Hình 2 Doanh số 5 sàn TMĐT quý 1 năm 2024 8
Theo thống kê, 5 sàn thương mại điện tử này có 2,2 tỷ đơn vị sản phẩm được giao
thành công trên 5 sàn, tăng 52,3% so với năm trước. Đây là mức tăng trưởng mạnh
nhất trong 3 năm trở lại đây. Hiện có 637.273 shop bán hàng trên các sàn thương mại
điện tử Shopee, Lazada, Tiki, Sendo. Trong đó, những ngành hàng đứng đầu về doanh
thu cũng như sản lượng bán là làm đẹp, nhà cửa - đời sống và thời trang nữ. Trong 3
tháng đầu năm 2024, lĩnh vực Làm đẹp cho thấy sức ảnh hưởng của mình khi ở vị trí
quán quân trong bảng xếp hạng những ngành hàng có doanh số cao nhất. Tiếp đến là
doanh số của lĩnh vực Thời trang nữ ở mức doanh số 9,58 nghìn tỷ đồng (tăng 93.65%
so với quý 1/2023) và lĩnh vực Nhà cửa - Đời sống là 9,13 nghìn tỷ đồng (tăng 78.53% so với quý 1/2023).
Hình 3 Doanh số theo ngành hàng trên các sàn TMĐT quý 1 năm 2024
Trong đó, Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh là 2 địa phương có doanh số và sản lượng bán
dựa trên địa điểm đặt kho nhiều nhất, với tổng cộng chiếm trên 70% toàn thị trường.
Doanh số thương mại điện tử của Hà Nội tại 5 sàn thương mại điện tử nêu trên đạt hơn
20.000 tỷ đồng (tăng 77% so với quý 1/2023), của TP Hồ Chí Minh trên 14.000 tỷ
đồng (tăng 65% so với so với quý 1/2023). Hai địa phương này vẫn được xem là
những thị trường phát triển mạnh trong thời gian tới. 9
Ngoài Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh, tình hình kinh doanh trên sàn thương mại điện tử
tại các địa phương khác cũng cho thấy những tín hiệu tích cực, tổng doanh số và sản
lượng bán của các địa phương ngoài top 10 đều tăng trưởng trên mức 50%. Điều này
chứng tỏ thương mại điện tử đã không còn là sân chơi riêng cho các doanh nghiệp tại
các đô thị lớn mà đã có xu hướng mở rô Šng ảnh hưởng sang các tỉnh thành. (Hoa, 2024)
2.2 Sự thay đổi trong hành vi mua hàng của người tiêu dùng
2.2.1 Xu hướng mua hàng trực tuyến gia tăng
Sự phát triển của TMĐT trong ngành bán lẻ đã mang lại rất nhiều tiện ích cho người
tiêu dùng ở Việt Nam. Có 81% người Việt Nam khi được hỏi cho biết họ xem việc
mua sắm trực tuyến là một thói quen không thể thiếu mỗi ngày, cũng như tỷ lệ người
mua sắm trực tuyến ít nhất 1 lần mỗi tuần đạt mức 59%. Đặc biệt, có 85% người tiêu
dùng cho biết họ đang chi tiêu nhiều hơn cho việc mua hàng trực tuyến kể từ khi đại
dịch Covid-19 bùng phát. Có 66% người tiêu dùng cho biết họ luôn tìm kiếm những
ưu đãi tốt nhất khi mua sắm để tiết kiệm chi phí sinh hoạt cho gia đình. Trong khi đó,
34% còn lại sẵn sàng mua các mặt hàng bất kể có giảm giá hay không trong lần mua
hàng trực tuyến gần đây nhất. Đặc biệt, người tiêu dùng ở Việt Nam đang dành nhiều
ưu ái cho các thương hiệu nội địa khi 52% người Việt được hỏi cho biết họ ưa thích
lựa chọn những thương hiệu Việt. Đây là xu hướng chủ đạo của người tiêu dùng Việt
Nam trong mua sắm trực tuyến và đặc biệt hình thành rõ rệt sau đại dịch Covid-19. (Thịnh, 2023)
Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số chỉ ra, ước tính số lượng người tiêu dùng mua
sắm trực tuyến trong năm 2023 lên đến 61 triệu người và ước tính giá trị mua sắm trực
tuyến của một người vào khoảng 336 USD. Cùng với đó, báo cáo cũng cho thấy tỷ lệ
người dân sử dụng Internet lên đến 78,6%. (Trịnh, 2024) 10
Hình 4 Nhu cầu mua sắm của người tiêu dùng
2.2.2 Xu hướng lựa chọn các kênh mua sắm của người tiêu dùng
Theo báo cáo của Appota 2023, các kênh mua sắm phổ biến nhất hiện nay được người
Việt tin tưởng lựa chọn là website thương mại điện tử với 78%, mạng xã hội như
Facebook, Instagram, Zalo,... là 42% và 47% qua ứng dụng mua sắm trên điện thoại di
động. Bên cạnh đó, theo khảo sát từ HubSpot 2023, 80% marketer cho biết người dùng
có xu hướng mua hàng trực tiếp qua mạng xã hội thay vì website hoặc bên thứ ba.
Hình 5 Tỷ lệ người tiêu dùng trực tuyến 11
Hình 6 Các tiêu chí người tiêu dùng quan tâm khi mua hàng trực tuyến.
Bên cạnh đó, một số người dùng thích mua hàng từ website nước ngoài do giá cả rẻ
hơn, chất lượng sản phẩm tốt hơn, thương hiệu nước ngoài và yêu cầu đặc biệt khi mua hàng online.
Mặc dù một số người lo ngại về vấn đề an toàn và bảo mật trên mạng, tỷ lệ người dùng
tiếp tục mua sắm trực tuyến trên các kênh vẫn còn rất cao. Do đó, không có nghi ngờ
gì về tầm ảnh hưởng của người mua sắm đa kênh trong việc thúc đẩy sự phát triển của
ngành thương mại điện tử. (Sơn, 2023) 12
Hình 7 Lý do người tiêu dùng chọn mua hàng của người bán ở nước ngoài trên sàn giao dịch TMĐT tại Việt Nam.
2.2.3 Xu hướng tìm hiểu kỹ sản phẩm thông qua đọc review
Để có thể so sánh giữa các sản phẩm/dịch vụ giữa nhiều sự lựa chọn từ nhiều thương
hiệu, khách hàng cần có thêm nhiều thông tin khác khi tìm kiếm ở Website để phân
tích và củng cố niềm tin trước khi đưa ra quyết định. Bên cạnh đó, hành vi người tiêu
dùng trên Internet còn có sự ảnh hưởng bởi những phản hồi, đánh giá từ những khách
hàng cũ cũng là một phần thông tin rất thu hút khách hàng mới, vì đó là sự trải nghiệm
giúp họ dễ dàng đưa ra sự so sánh hơn. Những năm trước, giá là yếu tố được cân nhắc
đầu tiên khi ra quyết định mua hàng. Nhưng hiện tại, review là yếu tố có ảnh hưởng
đầu tiên và nhiều nhất đến hành vi mua hàng của khách, vượt qua cả những yếu tố
quan trọng khác như free shipping, brand, giá, ý kiến từ gia đình và bạn bè. Ngày nay,
99% người tiêu dùng sẽ đọc review trước khi mua sắm online, trong đó có 61% luôn
luôn đọc review, và hơn 1/3 đọc review thường xuyên. 13