-
Thông tin
-
Quiz
Trách nhiệm của cơ quan báo chí trong đảm bảo an ninh truyền thông | Tiểu luận Luật pháp và đạo đức trong hoạt động thực tiễn báo chí - truyền thông
Việt Nam hiện xếp thứ 20 trên thế giới về nguy cơ bị tấn công bởi các phần mềm độc hại, đúng thứ 8 trên thế giới về nguy cơ bị tấn công bởi các mã độc (theo thống kê năm 2019) và đang phải đối mặt với các thông tin tuyên truyền xuyên tạc, kích động trên nhiều nền tảng khác nhau, trong đó có internet với mục đích chống phá, gây bất ổn xã hội. Tài liệu giúp bạn tham khảo, ôn tập và đạt kết quả cao. Mời đọc đón xem!
Học viện Báo chí và Tuyên truyền 2.5 K tài liệu
Trách nhiệm của cơ quan báo chí trong đảm bảo an ninh truyền thông | Tiểu luận Luật pháp và đạo đức trong hoạt động thực tiễn báo chí - truyền thông
Việt Nam hiện xếp thứ 20 trên thế giới về nguy cơ bị tấn công bởi các phần mềm độc hại, đúng thứ 8 trên thế giới về nguy cơ bị tấn công bởi các mã độc (theo thống kê năm 2019) và đang phải đối mặt với các thông tin tuyên truyền xuyên tạc, kích động trên nhiều nền tảng khác nhau, trong đó có internet với mục đích chống phá, gây bất ổn xã hội. Tài liệu giúp bạn tham khảo, ôn tập và đạt kết quả cao. Mời đọc đón xem!
Môn: Luật pháp và đạo đức trong thực tiễn báo chí, truyền thông 3 tài liệu
Trường: Học viện Báo chí và Tuyên truyền 2.5 K tài liệu
Thông tin:
Tác giả:
Preview text:
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH
HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN __________________ TIỂU LUẬN MÔN:
LUẬT PHÁP VÀ ĐẠO ĐỨC TRONG HOẠT ĐỘNG
THỰC TIỄN BÁO CHÍ - TRUYỀN THÔNG
ĐỀ TÀI: TRÁCH NHIỆM CỦA CƠ QUAN BÁO CHÍ
TRONG BẢO ĐẢM AN NINH TRUYỀN THÔNG
Giảng viên: PGS.TS Nguyễn Thị Trường Giang
Học viên: Hà Thị Hồng Nhung Mã học viên: 2888020026
Lớp: Cao học Quản lý Báo chí truyền thông K28.1 Hà Nội, 2022 MỤC LỤC
MỞ ĐẦU..............................................................................................................1
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN............................................................................2
1.1 . Cơ quan báo chí.............................................................................................2
1.2 An ninh truyền thông.......................................................................................2
Chương 2: VAI TRÒ, TRÁCH NHIỆM CỦA CƠ QUAN BÁO CHÍ
TRONG VIỆC BẢO ĐẢM AN NINH TRUYỀN THÔNG..............................4
2.1. Báo chí là trung tâm của hoạt động truyền thông, có trách nhiệm lớn nhất
trong việc đảm bảo an ninh truyền thông..............................................................4
2.1.1. Báo chí là trung tâm của hoạt động truyền thông............................4
2.1.2. Báo chí có trách nhiệm lớn nhất trong việc đảm bảo an ninh truyền
thông............................................................................................................6
2.2. Trách nhiệm thông tin nhanh chóng, kịp thời về an ninh truyền thông, các sự
cố đe dọa, uy hiếp đến an ninh truyền thông.........................................................8
2.3. Tăng cường an ninh mạng của chính các cơ quan báo chí, phòng ngừa các
tác động của tấn công mạng, chiến tranh mạng..................................................12
2.3.1. Tăng cường bảo vệ quan điểm, chủ trương, đường lối, chính sách
của Đảng, pháp luật của nhà nước trên lĩnh vực truyền thông................12
2.3.2.Tăng cường bảo vệ an toàn nội bộ các cơ quan báo chí truyền thông
trước âm mưu, hoạt động phá hoại của các thế lực thù địch...................13
2.3.3. Tăng cường đảm bảo sự an toàn, trong sạch, vững mạnh về tư
tưởng, chính trị của đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên................13
2.3.4. Tăng cường bảo vệ bí mật nhà nước, bí mật nội bộ trong hoạt động
truyền thông..............................................................................................14
2.3.5. Bảo vệ an toàn các trung tâm phát sóng phát thanh truyền hình và
các hoạt động , sự kiện truyền thông quan trọng......................................15
2.3.6. Tăng cường ngoại giao giữa các cơ quan báo chí trong bảo đảm an
ninh truyền thông......................................................................................16
2.3.7. Nâng cao hiểu biết về pháp luật trong bảo đảm an ninh truyền thông......16
2.3.8. Đảm bảo an toàn về khoa học kĩ thuật tại các cơ quan báo chí
truyền thông..............................................................................................17
2.3.9. Tăng cường kinh tế trong bảo đảm an ninh truyền thông...............17
2.4. Đính chính thông tin bị sai lệch do sự cố liên quan đến an ninh mạng, do
hacker sửa đổi, phát tán thông tin một cách có chủ đích.....................................18
Chương 3: GIẢI PHÁP KIẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO VAI TRÒ,
TRÁCH NHIỆM CỦA CƠ QUAN BÁO CHÍ TRONG BẢO ĐẢM AN
NINH TRUYỀN THÔNG.................................................................................20
KẾT LUẬN........................................................................................................28
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................29 MỞ ĐẦU
Việt Nam hiện xếp thứ 20 trên thế giới về nguy cơ bị tấn công bởi các
phần mềm độc hại, đúng thứ 8 trên thế giới về nguy cơ bị tấn công bởi các mã
độc (theo thống kê năm 2019) và đang phải đối mặt với các thông tin tuyên
truyền xuyên tạc, kích động trên nhiều nền tảng khác nhau, trong đó có internet
với mục đích chống phá, gây bất ổn xã hội.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng như
hiện nay, các cuộc chiến tranh thông tin, chiến tranh mạng đang là một thách
thức đối với các quốc gia, khi người dân đang từng giờ, từng phút tiếp nhận
nhiều luồng thông tin khác nhau trên các phương tiện thông tin đại chúng, các
trang mạng xã hội. Vì vậy, báo chí cần bảo đảm cung cấp thông tin kịp thời, đa
dạng, nhiều chiều, bảo đảm tính định hướng để công chúng nhận diện rõ bản
chất, tính chất, tác động của vấn đề an ninh truyền thông đối với sự phát triển
đất nước. Thông tin trên báo chí cần bảo đảm nguyên tắc tôn trọng sự thật, chia
sẻ để tạo dựng niềm tin, tạo ra môi trường trao đổi thông tin lành mạnh để ở đó
công chúng, độc giả được tiếp cận thông tin một cách đầy đủ.
Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 mở rất nhiều cơ hội, song tồn tại
không ít thách thức. Trong đó có vấn đề an ninh truyền thông, an ninh thông tin.
Việc đảm bảo kiểm soát tốt vấn đề an ninh truyền thống chính là giữ ổn định đời
sống và thể chế của mỗi quốc gia. Trong khuôn khổ tiểu luận, nhóm tác giả tập
trung phân tích, nghiên cứu vấn đề “Trách nhiệm của cơ quan báo chí trong
bảo đảm an ninh truyền thông”.
Tiểu luận còn nhiều thiếu sót và sẽ có khía cạnh chưa thực sự phù hợp,
nhóm tác giả rất mong giảng viên góp ý, chỉnh sửa, giúp nội dung thông tin
được chất lượng, khoa học hơn. 1
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN 1.1 . Cơ quan báo chí
Điều 16 Luật Báo chí 2016 quy định Cơ quan báo chí là cơ quan ngôn
luận của: “Cơ quan của Đảng, cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội, tổ
chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề
nghiệp, tổ chức tôn giáo từ cấp tỉnh hoặc tương đương trở lên”, hoạt động hợp
pháp theo quy định của pháp luật Việt Nam được thành lập cơ quan báo chí.thực
hiện một hoặc một số loại hình báo chí, có một hoặc một số sản phẩm báo chí
theo quy định của Luật này.
Ngoài ra, khoản 1 Ðiều 17 về điều kiện cấp giấy phép hoạt động báo chí
quy định cơ quan báo chí phải: “Xác định loại hình báo chí; tôn chỉ, mục đích
phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của cơ quan chủ quản; đối tượng phục vụ;
chương trình, thời gian, thời lượng, phương thức truyền dẫn, phát sóng (đối với
báo nói, báo hình); tên miền, nơi đặt máy chủ và đơn vị cung cấp dịch vụ kết nối
(đối với báo điện tử)”.
Như vậy, có thể hiểu cơ quan báo chí là tư cách ngôn luận của cơ quan
chủ quản, nơi sản xuất các sản phẩm báo chí - sản phẩm thông tin phù hợp với
tôn chỉ, mục đích, với chức năng, nhiệm vụ của cơ quan chủ quản và đối tượng phục vụ. 1.2 An ninh truyền thông
Truyền thông được hiểu chính là quá trình trao đổi và tương tác các thông
tin giữa hai người hoặc nhiều người với nhau để tăng sự hiểu biết, nhận thức.
Hoặc có thể hiểu truyền thông chính là những sản phẩm do chính con người tạo
ra là động thực thúc đẩy sự phát triển của xác hội. Truyền thông đơn giản như
một quá trình áp dụng ngôn ngữ, chữ viết, hình ảnh với sự hỗ trợ của các
phương tiện kĩ thuật, phương tiện thông tin đại chúng,… để tạo ra nhiều màu sắc
tác động trực tiếp tới tư duy của đối tượng hướng tới.
Các yếu tố cơ bản của truyền thông:
- Nguồn: Một trong những yếu tố mang đến nguồn thông tin, nội dung để 2
khởi xướng cho quá trình hình thành truyền thông.
- Thông điệp: Đây là một trong những nội dung trao đổi nguồn để truyền
đạt đến người tiếp nhận.
- Kênh truyền thông: Đây chính là phương tiện, cách thức và con đường
để truyền tải thông điệp từ nguồn đến người tiếp nhận.
- Người tiếp nhận: Xác định rõ đối tượng tiếp nhận thông tin, thông điệp khi truyền tải thông tin.
- Phản hồi: Đây chính hành động của người tiếp nhận thông tin, thông
điệp phản hồi ý kiến bằng chính phát ngôn của cá nhân.
- Nhiễu: Đây là một trong những yếu tố làm loãng thông tin trong quá trình truyền thông.
An ninh có thể tạm hiểu là trạng thái bình yên, không bị đe dọa và nguy
hiểm. Như vậy, khái niệm an ninh được nhìn nhận dưới hai góc độ, đó là:
- Mặt khách quan: An ninh được nhìn nhận với hiện trạng bên ngoài, an
ninh được hiểu là trạng thái bình yên của một cộng đồng hay quốc gia.
- Mặt chủ quan: An ninh thể hiện trạng thái tâm lí của con người, đó là không
có sự đe dọa và không có sự nguy hiểm đối với một cộng đồng hoặc quốc gia.
Như vậy, nội hàm khái niệm an ninh vô cùng rộng lớn. Trên thực tế, khái
niệm an ninh được tiếp cận bằng nhiều góc độ khác nhau như: an ninh Quốc gia
(ổn định, phát triển bền vững của đất nước, sự bất khả xâm phạm độc lập, chủ
quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc), an ninh mức sống (đạt được
mức sống đầy đủ, không thiếu thốn), an ninh lương thực (không thiếu ăn), an ninh mạng,…
Từ những yếu tố trên, nhóm tác giả xin được đưa ra khái niệm An ninh truyền thông như sau:
An ninh truyền thông là sự bảo đảm ổn định, an toàn trong quá trình
truyền tải, tương tác, trao đổi thông tin; bảo đảm tính bảo mật đối với thông tin
có tính chất bí mật như bí mật quốc gia, cơ sở dữ liệu doanh nghiệp, quyền riêng
tư cá nhân; phòng chống tội phạm công nghệ cao; phòng chống sự phát tán các
thông tin độc hại trên môi trường internet cũng như các phương tiện thông tin đại chúng. 3 4
Chương 2: VAI TRÒ, TRÁCH NHIỆM CỦA CƠ QUAN BÁO CHÍ
TRONG VIỆC BẢO ĐẢM AN NINH TRUYỀN THÔNG
2.1. Báo chí là trung tâm của hoạt động truyền thông, có trách nhiệm
lớn nhất trong việc đảm bảo an ninh truyền thông
2.1.1. Báo chí là trung tâm của hoạt động truyền thông
Báo chí là bộ phận chiếm vị trí trung tâm của các hoạt động truyền thông,
có vai trò nền tảng và có khả năng quyết định tính chất, khuynh hướng, chi phối
năng lực và hiệu quả tác động của Truyền thông đại chúng. Ví dụ:
Hôm 17/08/2021 vừa qua, hàng nghìn tài khoản cá nhân Facebook tại Việt
Nam đã bị tạm ngừng hoạt động với lý do “vi phạm tiêu chuẩn cộng đồng” trên
nền tảng trực tuyến. Nguyên nhân ban đầu được cho là các tài khoản này đã chia
sẻ 1 video chứa hình ảnh nhạy cảm liên quan đến trẻ em. Ngay sau đó, nhiều tài
khoản cá nhân khác đã đăng tải các bài viết chia sẻ cách lấy lại tài khoản
Facebook, thậm chí nhiều cá nhân còn công khai thu mức phí “trên trời” để khôi
phục tài khoản bị mất.
Phản ánh trước thông tin này, báo điện tử VietnamNet hôm 18/08 đã có
bài viết cảnh báo những chiêu trò lừa đảo người dùng Facebook thông qua dịch
vụ lấy lại tài khoản cá nhân. Theo đó, phóng viên báo VietNamnet đã liên hệ tới
Facebook Việt Nam để làm rõ nguyên nhân vụ việc, song tới nay chưa nhận
được câu trả lời. Do vậy, trước tình trạng tài khoản cá nhân người sử dụng bị
tạm ngừng hoạt động, công chúng cần bình tĩnh, tìm hiểu rõ nguyên nhân cốt lõi
vấn đề, không nên vội vàng tìm đến các dịch vụ thiếu uy tín được đăng tải, bình
luận trên mạng xã hội để tránh việc thông tin cá nhân bị đánh cắp, phục vụ cho các mục đích xấu.
Trước những thông tin khiến công chúng hoang mang, báo điện tử
VietNamNet đã nhanh chóng nắm bắt sự kiện, vấn đề mà công chúng đang gặp
phải trên mạng xã hội. Từ đó, tờ báo điện này cũng khẩn trương vào cuộc xác
minh vấn đề. Tuy chưa đưa ra được kết luận cụ thể, song VietNamNet đã đăng 5
bài cảnh báo về nguy cơ người dùng có thể đối mặt khi vội vàng tin vào quảng
cáo, bài đăng thiếu uy tín trên mạng xã hội.
Từ ví dụ trên có thể thấy, báo chí Việt Nam nói chung và báo điện tử
VietNamnet nói riêng đã đảm nhận tốt chữc năng thông tin, định hướng dư luận
trước nhiều nguồn tin gây hoang mang trên mạng xã hội – một trong những
phương tiện thuộc truyền thông đại chúng. Mặc dù không ít người dùng Facebook
đã tìm đến dịch vụ khôi phục tài khoản cá nhân ngay sau khi sự việc xảy ra, song
sau khi các bài viết cảnh báo được báo chí đăng tải, nhiều người cũng đã hiểu rõ
vấn đề và cảnh giác hơn với các chiêu trò trên mạng xã hội. Đó cũng là tác động
tích cực của báo chí với công chúng thông qua nền tảng trực tuyến.
Trong một ví dụ khác, trước nhiều thông tin khiến người dân hoang mang,
lo sợ về vắc-xin Covid-19 của Trung Quốc gây ra nhiều biến chứng cho người
tiêm phòng, thậm chí là tử vong. Báo điện tử Công an Nhân dân hôm 18/08 đã
có bài viết: “Truy tìm người đăng thông tin sai sự thật về việc tiêm vaccine Trung Quốc tử vong”.
Thực tế, kể từ khi Việt Nam triển khai chương trình tiêm chủng vắc-xin
Covid-19 cho người dân toàn quốc, trên các nền tảng trực tuyến như Facebook,
Youtube, Tiktok… rất nhiều bài đăng chứa thông tin tiêu cực, sai sự thật về hiệu
quả vắc-xin Covid-19 cùng chính sách tiêm chủng của Nhà nước được đăng tải.
Cũng vì vậy, báo chí Việt Nam, đặc biệt là các trang báo điện tử cũng liên tục
đăng tải các bài viết phản ánh thực trạng thông tin sai sự thật cùng các bài viết đính chính thông tin.
Bài viết của Báo điện tử Công an Nhân dân là một ví dụ điển hình khi
không chỉ đính chính thông tin về hiệu quả vắc-xin Covid-19 của Trung Quốc,
đặc biệt trong bối cảnh cấp bách hiện nay mà còn đưa tin xử phạt cá nhân tung tin
sai sự thật, nhằm răn đe, cảnh báo các trường hợp cố tình vi phạm. Từ đó, người
dân khi sử dụng các nền tảng trực tuyến cần tỉnh táo hơn trong việc tiếp nhận
thông tin, cũng như cẩn trọng trong việc đăng tải thông tin lên mạng xã hội.
Có thể thấy, báo chí đóng vị trí trung tâm trong các hoạt động truyền
thông. Trong khi mạng xã hội, quảng cáo… cũng là 1 trong những bộ phận của 6
Truyền thông đại chúng, song báo chí bên cạnh chức năng đưa tin, còn đảm
nhận nhiệm vụ định hướng thông tin dư luận, hướng công chúng tới những
nguồn tin chính thống, đáng tin cậy, nó tác động sâu rộng tới mọi mặt của đời
sống, trong đó có vấn đề đảm bảo an ninh truyền thông.
2.1.2. Báo chí có trách nhiệm lớn nhất trong việc đảm bảo an ninh truyền thông.
Công tác bảo đảm an toàn, an ninh mạng, an ninh truyền thông cũng được
đặt ra rất sớm tại Việt Nam, đi đôi với các chủ trương, chiến lược phát triển công
nghệ thông tin, xây dựng Chính phủ điện tử và hình thành xã hội thông tin. Việc
đảm bảo an ninh truyền thông là vai trò và trách nhiệm của cả hệ thống chính trị
cũng như toàn xã hội. Tuy nhiên, với vai trò định hướng thông tin, báo chí có
trách nhiệm lớn nhất trong việc đảm bảo an ninh truyền thông, thể hiện cụ thể ở các hành động như:
Trách nhiệm thống nhất và nâng cao nhận thức về an ninh truyền thông
Xác định công tác bảo đảm an ninh, an ninh truyền thông, phòng, chống
vi phạm và tội phạm mạng là một bộ phận trọng yếu của cuộc đấu tranh bảo vệ
an ninh quốc gia, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội, là nhiệm vụ của cả hệ thống
chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, là trách nhiệm
của các cấp, các ngành, trong đó lực lượng công an giữ vai trò nòng cốt. Trong
đó, báo chí với vai trò là công cụ thể hiện chủ trương, đường lối của Đảng cần
có trách nhiệm thống nhất quan điểm trong công tác tuyên truyền đường lối,
chính sách của Đảng và Nhà nước trên các nền tảng xã hội hoặc các phương tiện
truyền thông khác. Hạn chế trường hợp mỗi đơn vị, trang báo đưa một thông tin
khác nhau, không thống nhất. Điều này sẽ khiến công chúng hoang mang khi
tiếp nhận thông tin, từ đó dễ dàng tạo ra sơ hở cho các thành phần cơ hội đưa
thông tin sai lệch về chủ trương của Đảng và Nhà nước, ảnh hưởng đến nhận thức của toàn xã hội.
Trách nhiệm xây dựng nguồn lực đảm bảo an ninh truyền thông
Để không ngừng duy trì và củng cố nguồn lực đảm bảo an ninh truyền 7
thông, đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên - những lá cờ đầu trong mặt
trận truyền thông cần thường xuyên được bồi dưỡng, nâng cao trình độ chuyên
môn, đạo đức nghề nghiệp và tư tưởng chính trị.
Ví dụ hàng năm, hàng quý, các cơ quan báo chí, các trường đạo tạo
nghiệp vụ thường xuyên tổ chức các khoá/lớp đào tạo, nâng cao trình độ ngoại
ngữ, tin học, kỹ thuật nhằm đảm bảo người làm báo kịp thời cập nhật xu thế
công nghệ số. Song song với đó là các khoá/lớp tuyên truyền Nghị quyết của
Đảng nhằm củng cố cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên các chính sách và tư
tưởng chính trị hiện thời. Các hoạt động đào tạo được tổ chức định kỳ nhằm
không ngừng nâng cao trình độ của người làm báo vừa có khả năng quan sát,
viết bài, ghi âm, chụp ảnh, quay phim, hướng tới người làm báo đa năng thời công nghệ số.
Trách nhiệm bảo đảm an toàn cho chính cơ quan báo chí khỏi các cuộc tấn công mạng
Trước nguy cơ các cuộc tấn công mạng gia tăng, những người làm báo
cần hết sức thận trong quá trình tác nghiệp, đặc biệt khi sử dụng các trang thiết
bị thuộc cơ quan, đơn vị báo chí. Do được thiết lập theo hệ thống, có sự liên kết,
khi bị tấn công mạng, tin tặc có thể dễ dàng xâm nhập hệ thống thông tin của cơ
quan báo chí thông qua tài khoản/thông tin của một cá nhân sử dụng mạng lưới
trong cơ quan. Vì vậy, trách nhiệm của mỗi nhà báo, cơ quan báo chí là phải
đảm bảo được an toàn cho chính cơ quan báo chí mình đang công tác, điều hành.
Trách nhiệm xây dựng phương án hợp tác phối hợp giữa các cơ quan,
ban ngành, địa phương trong đảm bảo an ninh, an ninh truyền thông
Kể từ năm 2019, Thông tấn xã Việt Nam đã triển khai dự án mang tên:
“Cuộc chiến chống tin giả - Những ý tưởng sáng tạo và giải pháp hiệu quả” gồm
3 cấu phần: 1/Bài hát chống Fake News bằng 15 ngôn ngữ; 2/Tài khoản
Factcheckvn trên mạng xã hội TikTok hướng vào giới trẻ; 3/Dự án "Nói không
với Fake News" đào tạo kỹ năng phòng tránh tin giả cho học sinh từ Tiểu học đến
Trung học Phổ thông, đã triển khai tại nhiều tỉnh, thành phố trong toàn quốc.
Dự án này được xây dựng nhằm tăng cường trách nhiệm xã hội của cơ 8
quan báo chí thông qua những hoạt động bên ngoài đơn vị. Đặc biệt, Bài hát
“Nói không với Fake News” không chỉ được đăng tải trên tất cả các website và
nền tảng thuộc TTXVN mà còn được phát trên các hệ thống báo chí truyền
thông lớn của đất nước như VTV, VOV, VTC, thu hút hàng triệu lượt xem.
Chương trình phòng, chống tin giả còn được triển khai tuyên truyền tới nhiều
trường THCS tại các thành phố lớn (TP.HCM, HN, Hải Phòng…) Với sự tham
dự của các phóng viên trẻ thuộc mạng lưới cơ quan thường trú của TTXVN ở
toàn bộ 63 tỉnh, thành trong cả nước. Hoạt động này của TTXVN là 1 trong
những hoạt động tiêu biểu của các cơ quan báo chí trong việc phối hợp với các
cơ quan ban ngành, địa phương trong nhiệm vụ đảm bảo an ninh truyền thông.
Trách nhiệm thể hiện quan hệ ngoại giao trong đảm bảo an ninh truyền thông
Trong việc đảm bảo an ninh truyền thông, báo chí cần xây dựng mô hình
và các biện pháp xây dựng lòng tin giữa các quốc gia trong việc sản xuất, phát
triển và sử dụng công nghệ thông tin phù hợp với luật pháp quốc tế, trên cơ sở
tôn trọng quyền tự do và những quyền cơ bản khác của con người. Đồng thời
không can thiệp công việc nội bộ lẫn nhau; phản đối mọi hình thức lợi dụng vấn
đề “tự do thông tin”, “nhân quyền”, “dân chủ” trên không gian mạng để xâm hại
lợi ích của các quốc gia, quyền và lợi ích hợp pháp của các công dân. Để đảm
bảo được vấn đề này, báo chí có trách nhiệm quan trọng hàng đầu, thể hiện rõ tư
tưởng của quốc gia và thông tin đến bạn bè quốc tế.
2.2. Trách nhiệm thông tin nhanh chóng, kịp thời về an ninh truyền
thông, các sự cố đe dọa, uy hiếp đến an ninh truyền thông
Thực tế đã cho thấy trong thế giới hiện đại, nếu không có sự quản lý và
kiểm soát, truyền thông và mạng xã hội có thể khiến việc truyền bá thông tin
nhiều khi trở nên nhiễu loạn, xa rời mục tiêu vốn có, gây tổn hại cho xã hội cũng
như đối tượng tiếp nhận, hoặc bị lợi dụng phục vụ mưu đồ xấu... Trong đó vai
trò của cơ quan báo chí với các vấn đề an ninh mạng, an ninh truyền thông là vô
cùng quan trọng. Bởi bên cạnh chức năng thông tin, báo chí còn có vai trò giám
sát, phản biện, và phải ngày càng nêu cao vai trò tuyên truyền của mình trước 9
những mặt trái của xã hội, trong đó có vấn đề an ninh truyền thông.
Trước bối cảnh xã hội xuất hiện nhiều vấn đề nhạy cảm, phức tạp, đặc biệt
là tình trạng nhiễu loạn thông tin trên mạng xã hội có chiều hướng gia tăng thì
công tác thông tin, định hướng dư luận xã hội của báo chí chính thống có vai trò
hết sức quan trọng, góp phần thống nhất nhận thức và hành động của toàn xã hội
trong thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, ngăn chặn những
ảnh hưởng tiêu cực của thông tin xấu nhiều loạn trên môi trường internet gây ra.
Với riêng vấn đề an ninh truyền thông, các vụ tấn công mạng, hoặc chiến
tranh mạng, báo chí chính thống vừa là phương tiện truyền tải, vừa là cơ quan đại
diện cho chính sách, đường lối của Đảng, pháp luật của Nhà nước để thông tin tới
độc giả, công chúng. Bởi xét về bản chất, báo chí chính thống là cơ quan ngôn
luận, công cụ tuyên truyền quan trọng của Đảng, Nhà nước, có tôn chỉ, mục đích
hoạt động rõ ràng, phục vụ lợi ích của Đảng, Tổ quốc và nhân dân. Do có tính
chuyên nghiệp cao, với đội ngũ nhà báo được đào tạo bài bản, có bản lĩnh và trách
nhiệm xã hội, báo chí chính thống cung cấp thông tin bài bản, chuyên sâu, có
kiểm chứng, là sản phẩm tập thể, được đầu tư, biên tập công phu nên mang tính
thuyết phục cao và có tính định hướng chính trị rõ ràng. Với những đặc điểm này,
báo chí có nhiều ưu thế, đủ sức đi đầu đảm đương thông tin những sự kiện lớn,
quan trọng, có chiều sâu, đáp ứng nhu cầu thông tin, định hướng nhận thức và dư
luận xã hội, ảnh hưởng đến đời sống xã hội. Vấn đề an ninh mạng, an ninh truyền
thông chính là một trong những vấn đề cấp bách như vậy.
Trong mọi hoàn cảnh, các thế lực thù địch không từ một thủ đoạn nào để
đưa những thông tin, sách báo, văn hóa phẩm lệch lạc từ bên ngoài vào để gây
mầm tâm lý ly khai, xuyên tạc chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước, gây
tâm lý bức xúc trong Nhân dân… Chúng triệt để sử dụng sức mạnh của các
phương tiện thông tin hiện đại, mạng internet để truyền bá các quan điểm sai
trái, thù địch, công kích chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan
điểm, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước nhằm phá hoại vai trò lãnh
đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Trước thực trạng này, báo chí đã tiên phong
đi đầu trong lĩnh vực tư tưởng, văn hóa, đó là đăng tải các bài viết tuyên truyền, 10
giới thiệu những tấm gương tích cực, điển hình, lấy cái đẹp, dẹp cái xấu, cung
cấp những hiện thực sinh động về những thành tựu của đổi mới đất nước, củng
cố lòng tin của nhân dân đối với Đảng; quảng bá hình ảnh tươi đẹp của đất nước
và con người Việt Nam ra cộng đồng quốc tế.
Đó là trên bình diện bảo vệ nền tảng tư tưởng của đất nước trước các thế
lực thù địch, lợi dụng mạng và lỗ hổng an ninh mạng để chống phá. Còn cụ thể
về công tác thông tin nhanh chóng, kịp thời về an ninh truyền thông, các sự cố
đe dọa, uy hiếp đến an ninh truyền thông, báo chí chính thống luôn là nền tảng, công cụ đi đầu.
Trong không gian mạng, có nhiều diễn biến khó lường, hơn ai hết các cơ
quan báo chí luôn phải có những sự đề phòng cảnh giác với các nguy cơ đe dọa
đến an ninh truyền thông. Bởi báo chí cũng là đối tượng nhắm tới của của các
cuộc tấn công mạng. Một trong những cuộc tấn công chính trị đầu tiên và có quy
mô lớn trên mạng là vào năm 2007 khi hacker Nga phát động tấn công từ chối
dịch vụ vào một loạt website của cơ quan chính phủ, nhà cung cấp dịch vụ
Internet tại Estonia. Thậm chí, một số trang bị thay đổi giao diện bằng những nội
dung tuyên truyền có lợi cho Nga. Tiếp đó, trong các tuần đầu của cuộc chiến
Nam Ossetia năm 2008, các trang web của chính phủ Georgia luôn trong tình
trạng quá tải, trong đó có cả website ngân hàng quốc gia và của tổng thống
Georgia Mikhail Saakashvili. Chính phủ Nga phủ nhận mọi cáo buộc cho rằng
họ đứng đằng sau vụ tấn công.
Sau khi Trung Quốc ngang nhiên đưa giàn khoan HD-981 vào vùng thềm
lục địa của Việt Nam, đã gây nên sự bức xúc rất lớn trong quần chúng nhân dân.
Điều này cũng là nguồn cơn cho cuộc tấn công mạng qua lại giữa hacker Trung
Quốc và Việt Nam, nhằm vào các website của các cơ quan nhà nước, trong đó
có báo chí. Các cuộc tấn công ảo không loại trừ bất kỳ quốc gia nào. Cho nên
việc các cơ quan báo chí nâng cao ý thức tự bảo vệ mình, đồng thời tăng cường
thông tin nhận thức cho công chúng, các cơ quan tổ chức về mối nguy hiểm của
các cuộc tấn công mạng, uy hiếp đến an ninh truyền thông quốc gia như thế nào
là điều rất quan trọng. 11
Ví dụ như thông tin mới nhất vệ vụ việc Báo điện tử VOV.VN (thuộc Đài
Tiếng nói Việt Nam) bị tấn công, nhiều tớ báo chính thống đưa tin, ở nhiều góc
độ tiếp cận khác nhau, để công chúng tìm hiểu, nắm rõ và nhận định đúng đắn
vấn đề. Đây dường như là sự “bảo vệ” của chính các cơ quan báo chí chính thống với nhau.
Hay trước đó, tin đồn về việc các trang báo mạng nổi tiếng và được nhiều
người đọc nhất ở Việt Nam như Dantri.com.vn, Vietnamnet.vn, Tuoitre.vn bị tin
tặc nước ngoài tấn công. Sở dĩ có tin đồn này là do việc truy cập những trang
web trên gặp rất nhiều khó khăn và nhiều lúc có thể nói là hoàn toàn không thể truy cập được.
Chính vì lẽ đó, đã có nhiều tin đồn xuất hiện liên quan đến vụ việc này.
Từ thông tin cơ sở dữ liệu của những trang trên gặp sự cố cho đến việc những
trang này có khả năng bị tin tặc nước ngoài tấn công. Sự việc trên diễn ra liên
tục trong vòng nhiều ngày liền khiến cho những tin đồn trên càng xuất hiện
nhiều hơn với mật độ dày đặc.
Trước sự việc này, nhiều tờ báo chính thông đã lên tiếng và thực hiện
đăng tải các bài viết khác nhau về “chiêu trò” của đối tượng tấn công, cảnh báo
kịp thời, cũng như có các tuyến bài viết ở nhiều góc độ, giúp không chỉ cơ quan
báo chí mà cả cộng đồng cảnh giác.
Ngày 19/03/2020, tờ Dantri.com.vn cũng đã có bài đăng tải, phản ánh với
nội dung: “Bộ Công an cảnh báo chiến dịch tấn công mạng lợi dụng dịch
Covid-19”. Bài viết thiết thực cung cấp thông tin nhanh chóng, kịp thời việc các
nhóm tin tặc lợi dụng tình hình dịch Covid-19 để phát động, tiến hành chiến
dịch tấn công mạng có chủ đích vào các cơ quan, tổ chức trên thế giới, trong đó có Việt Nam.
Trong thời đại nào thì hoạt động báo chí và truyền thông cũng cần có
trách nhiệm, nhất là trách nhiệm trong việc thông tin về an ninh truyền thông, về
các sự cố đe dọa, uy hiếp đến an ninh truyền thông. Đặc biệt là các nhà báo cần
phải cẩn trọng với các nguồn thông tin mà mình có thông qua internet, mạng xã
hội, phải truy nguyên xem nguồn tin đó có đúng hay không, ngoài ra, báo chí 12
cũng phải có nguồn riêng của mình. Khi làm việc ở văn phòng, theo dõi trên
mạng, đôi lúc chúng ta cũng nhận được những thông tin hữu ích, nhưng nhà báo
phải luôn cố gắng đến hiện trường và gặp gỡ với các đối tượng liên quan để xác
minh nguồn tin; không nên quá nhanh cho việc click mà cần phải lắng nghe,
phản hồi và có tư duy phán đoán. Sự quá hấp tấp khi đưa tin sẽ dễ khiến đăng tải
những thông tin thiếu chính xác, thiếu tin cậy, và thậm chí là ảnh hưởng nghiêm
trọng đến đời sống xã hội, ảnh hưởng đến an ninh truyền thông.
2.3. Tăng cường an ninh mạng của chính các cơ quan báo chí, phòng
ngừa các tác động của tấn công mạng, chiến tranh mạng
Nền báo chí, truyền thông của mỗi quốc gia khác nhau trên thế giới đều
phục vụ cho mục đích thông tin phù hợp với điều kiện cụ thể ở từng quốc gia đó.
Nền anh ninh truyền thông và sự bảo đảm cũng như vi phạm an ninh truyền
thông của các quốc gia là khác nhau. Chính vì vậy, mục tiêu của bảo đảm an
ninh của từng quốc gia, khu vực cũng khác nhau.
Tại Việt Nam, nền báo chí truyền thông phục vụ cho tư tưởng của Đảng,
mục đích của nhà nước và nhu cầu thông tin của xã hội, cơ quan báo chí đóng
vai trò rất quan trọng trong việc đảm bảo an ninh truyền thông. Chính vì thế rất
cần tăng cường an ninh mạng của chính các cơ quan báo chí, phòng ngừa các tác
động của tấn công mạng, chiến tranh mạng.
2.3.1. Tăng cường bảo vệ quan điểm, chủ trương, đường lối, chính
sách của Đảng, pháp luật của nhà nước trên lĩnh vực truyền thông.
Ở Việt Nam, Đảng lãnh đạo là Đảng cộng sản Việt Nam, chính vì vậy môi
trường truyền thông là công cụ để truyền đạt những quan điểm, chủ trương,
đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước đến với nhân dân. Vì
vậy, rất cần bảo đảm an ninh truyền thông để những tư tưởng đó được công
chúng biết đến một cách toàn diện và sâu sắc nhất, không bị xuyên tạc, đưa
những thông tin sai trái bởi những thế lực thù địch chống phá.
Bên cạnh đó báo chí cũng cần, tăng
cường sự lãnh đạo của Đảng, Nhà
nước về bảo vệ chủ quyền quốc gia trên không giang mạng. Cần đảm bảo tuyệt
đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng, thống nhất của Nhà nước về đảm bảo chủ 13
quyền trên không gian mạng. Cần có sự phối hợp đồng bộ, thống nhất và phù
hợp của các cơ quan, tổ chức quản lý như Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ
Công an, Ban Tuyên giáo Trung ương, và các bộ ngành khác. Ở đó, người đứng
đầu các cấp phải chịu trách nhiệp trực tiếp chỉ đạo việc đẩy mạng hoạt động bảo
vệ chủ quyền trong không gian mạng.
Ví dụ: Trong đợt phòng chống dịch Covid 19 tại Hà Nội, trước ít ngày khi
Hà Nội thực hiện Chỉ thị 16 của Thủ tướng chính phủ về chủ trương giãn cách
xã hội nhằm kiểm soát dịch covid 19 đang diễn biến vô cùng phức tạp. Những
kẻ chống đối đã tung tin thất thiệt rằng Hà Nội đã mất kiểm soát về dịch, thực
hiện phong tỏa thành phố nhằm gây hoang mang dư luận, mục đích làm loạn nếu
có cơ hội. Trước tình hình này, cơ quan báo chí phải giữ vững quan điểm của
chính đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên, có tuyến bài phản ánh, tuyên
truyền, kịp thời để phản bác lại luận điệu chống phá, trấn an công chúng.
2.3.2.Tăng cường bảo vệ an toàn nội bộ các cơ quan báo chí truyền
thông trước âm mưu, hoạt động phá hoại của các thế lực thù địch
Các cơ quan truyền thông, các sự kiện truyền thông quan trọng trong nước
luôn là mục tiêu phá hoại được nhắm đến bởi các thế lực thù địch, các thế lực
chống đối luôn tìm cách chia rẽ, bôi nhọ Nhà nước, Đảng ta. Các cơ quan báo
chí lớn lại là các cơ quan ngôn luận chính của Nhà nước ta để truyền đạt tư
tưởng, đường lối chính sách đến với nhân dân, thể hiện rõ vai trò quan trọng
trong tuyên truyền đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước; nỗ lực, tích cực,
sáng tạo trong tuyên truyền những vấn đề lớn, quan trọng của đất nước; định
hướng văn hóa, thẩm mỹ cho bạn đọc; tích cực thông tin, tuyên truyền phản ánh
thực tiễn đời sống xã hội, góp phần nâng cao dân trí, đáp ứng nhu cầu thông tin
của công chúng; quảng bá hình ảnh, uy tín của đất nước, con người Việt Nam.
Báo chí có trách nhiệm phải tham gia tích cực, tiên phong trong công tác
đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực, phản bác quan điểm sai trái, xuyên tạc
của các thế lực thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng, bảo vệ uy tín, vị thế của
Đảng, Nhà nước, và sự nghiệp cách mạng của toàn dân. Việc chia rẽ được nội
bộ, bôi nhọ các tổ chức này cũng nằm trong kế hoạch chống phá của các thế lực, 14
làm xấu đi hình ảnh cơ quan báo chí, gây mất niềm tin của nhân dân đối với
Đảng, Nhà nước và cơ quan ngôn luận.
2.3.3. Tăng cường đảm bảo sự an toàn, trong sạch, vững mạnh về tư
tưởng, chính trị của đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên.
Những người cán bộ, phóng viên, biên tập viên là những cá nhân có sức
ảnh hưởng trong xã hội, là nhân tố chính, quyết định đến nội dung. tinh thần, tư
tưởng của một bài báo, phóng sự… trên các phương tiện truyền thông. Mỗi một
chủ trương, chính sách, đường lối của Đảng đến được với người dân một cách
đầy đủ và chính xác hay mỗi một sự việc xấu được phản ánh đều phải thông qua
ngòi bút của người cán bộ, phóng viên biên tập viên. Cho nên những cán bộ
phóng viên, biên tập viên cũng thường xuyên gặp phải những sự nguy hiểm,
những đe dọa hoặc cám dỗ đến từ bên ngoài. Vì vậy việc đảm bảo an toàn cho
phóng viên, biên tập viên là vô cùng cần thiết bên cạnh đó cũng là củng cố tư
tưởng chính trị vững mạnh, đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ
cho những cán bộ này để chống lại những cám dỗ từ bên ngoài cần được quan tâm thường xuyên.
Ví dụ: Nhiều nhà báo bị các thế lực chống phá lôi kéo, viết bài nói xấu
Đảng, Nhà nước trên các phương tiện như mạng xã hội, forum, nhóm chat…
Lúc này nhà báo, phóng viên cần có tư tưởng vững vàng, tuyệt đối không lung
lay trước luận điệu phản động.
2.3.4. Tăng cường bảo vệ bí mật nhà nước, bí mật nội bộ trong hoạt động truyền thông
Luật quy định bí mật nhà nước là thông tin quan trọng, do người đứng đầu
cơ quan, tổ chức có thẩm quyền xác định, chưa công khai, nếu bị lộ, bị mất có
thể gây nguy hại đến lợi ích quốc gia dân tộc.
Bí mật nội bộ được hiểu là những thông tin quan trọng của một tổ chức,
chưa được công khai, chi có người đứng đầu tổ chức và một số cá nhân nhất
định, đóng vai trò quan trọng trong nội bộ biết được, nếu bị lộ có thể gây ảnh
hướng đến lợi ích của tổ chức.
Trong hoạt động truyền thông ở một số trường hợp cũng ẩn ở trong đó là 15
những bí mật nội bộ hay thậm chí là bí mật Nhà nước, quốc gia. Bên cạnh
những cá nhân nghiêm túc bảo vệ an toàn bí mật của tổ chức cũng có những cá
nhân lơ là, vô trách nhiệm mà vô tinh hay cố ý để lộ bí mật ra bên ngoài. Gây ra
những hậu quả nghiêm trọng. Nhất là vào những thời điểm nhạy cảm, như:
Chuẩn bị nhân sự đại hội; thi tuyển công chức, viên chức; tổ chức kỳ thi của
ngành giáo dục… đã để lộ, lọt nhiều nội dung liên quan đến các vấn đề nhạy
cảm này trên mạng xã hội. Hệ lụy kéo theo là hàng chục cán bộ, công chức, giáo
viên… bị xử lý kỷ luật.
Thống kê của các cơ quan chức năng cho thấy, trong khoảng 10 năm qua
đã phát hiện hơn 1.000 vụ làm lộ bí mật nhà nước. Theo Thiếu tướng Nguyễn
Minh Chính – Cục trưởng Cục A05, năm 2019, đã phát hiện, xử lý 40 vụ lộ bí
mật Nhà nước qua mạng Internet. Số lượng vụ án đưa ra xét xử trong năm 2019
liên quan đến vi phạm quy định Nhà nước về an ninh mạng khá nhiều. Trong đó
nhiều vụ lọt, lộ với tính chất, mức độ rất nghiêm trọng.
Liên quan đến vụ án PMU 18, trong năm 2008, hai nhà báo Nguyễn Văn
Hải (phó trưởng đại điện Văn phòng báo Tuổi Trẻ tại Hà Nội) và Nguyễn Việt
Chiến (phóng viên báo Thanh Niên) đã bị khởi tố vụ án “Cố ý làm lộ bí mật Nhà
nước” theo điều 263 và "lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của
Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân" theo điều 258 Bộ luật hình sự.
2.3.5. Bảo vệ an toàn các trung tâm phát sóng phát thanh truyền hình
và các hoạt động , sự kiện truyền thông quan trọng
Để đảm bảo thông tin được cung cấp đến công chúng một cách nhanh
chóng, kịp thời, liên tục thì việc đảm bảo an ninh của các trung tâm phát thanh
truyền hình hay các cơ quan báo chí, sự kiện truyền thông là vô cùng cần thiết.
Nguồn cung cấp thông tin phải ổn định, an toàn thì thông tin mới thật sự ổn định, an toàn.
Đài phát thanh và truyền hình luôn có vai trò rất quan trọng trong việc
truyền thông/tuyên truyền chủ trương, chính sách, pháp luật của nhà nước…do
vậy các thế lực thù địch luôn tìm cách xâm chiếm. Chính vì vậy, trong các hoạt 16