Trách nhiệm hình sự và miễn trách nhiệm hình sự môn Luật hình sự | Học viện Phụ nữ Việt Nam

CHƯƠNG 3: TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ VÀ NHỮNG TRƯỜNG HỢP LOẠI TRỪ TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ I.
TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ
- Là trách nhiệm mà người phạm tội phải chịu những hậu quả pháp lí bất lợi về hành vi phạm tộicủa mình
- ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN CỦA TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ
+ TNHS là hậu quả pháp lí mà người phạm tội phải chịu
+ TNHS chỉ có thể được xác định bảng trình tự đặc biệt theo quy phạm của pháp luật mà các cơ
quan tiến hành tố tụng phải thực hiện
+ TNHS là trách nhiệm mà người phạm tội phải chịu trước nhà nước
+ TNHS phải được phản ánh trong bản án hay quyết định có hiệu lực pháp luật của tòa án
• CƠ SỞ CỦA TNHS
Cơ sở của TNHS tại sao? Vì:
• Chỉ người nào phạm 1 tội đã được bộ luật hình sự quy định mới phải chịu trách nhiệm hình sự
• TP quy định trong bộ luật bằng cách mô tả các dấu hiệu thuộc về CTTP đó TNHS chấm dứt khi :
Người PT được miễn TNHS hoặc HP :
• Có đặc xá hoặc đại xá
• Hết thời hiệu thi hành bản án
• Người PT đã chấp hành xong HP
• Tòa án áp dụng các biện pháp tác động xã hội
THỜI HIỆU TRUY CỨU TNHS ( ĐIỀU 27)
Thời hiệu truy cứu TNHS là thời hạn do BLHS quy định mà khi hết thời hạn đó thì
người phạm tội k bị truy cứu TNHS
LÝ DO K BỊ TRUY CỨU
+ Không bị phát hiện do khách quan
+ Sự bỏ quên của các cơ quan hữu quan
Thời hiệu truy cứu TNHS được tính từ thời điểm HVPT được thực hiện -
Trong khoảng thời gian nhất định, nếu người phạm tội: • Không phạm tội mới • Làm ăn lương thiện
• Không trốn tránh sự trừng phạt
Thì không bị truy cứu trách nhiệm hình sự
Lưu ý: Về thời điểm coi là tội phạm đã được thực hiện 2. Miễn TNHS
- Là không buộc một người phải chịu TNHS về một tội mà người đó đã phạm
- Miễn TNHS là thể hiện chính sách nhân đạo của nhà nước
- Miễn TNHS là biện pháp được áp dụng khi xét thấy, nếu không truy cứu TNHS, vẫn đảmbảo
+ Yêu cầu đấu tranh phòng chống tội phạm
+ Yêu cầu cải tạo, giáo dục người phạm tội
Phân biệt miễn TNHS với không CTTP: Miễn TNHS Không CTTP
Có TNHS nhưng được miễn vì có các
Không đầy đủ hoặc không có các dấu điều kiện cụ thể hiệu của CTTP cụ thể
Tòa án tuyên bố miễn TNHS
Tòa án tuyên bố không PT MIỄN HÌNH PHẠT
- Là không buộc người phạm tội phải chịu hình phạt về tội mà người đó đã phạm
Miễn hình phạt chỉ được đặt ra cho những trường hợp mà việc áp dụng hình phạt là: KHÔNG CẦN THIẾT
KHÔNG ĐẠT ĐƯỢC MỤC ĐÍCH CỦA HP
TRÁI VỚI NGUYÊN TẮC NHÂN ĐẠO CỦA LHS
ĐIỀU KIỆN MIỄN HÌNH PHẠT
• Có nhiều tình tiết giảm nhẹ
• Đáng được khoan hồng
• Chưa đến mức miễn TNHS
NHỮNG TRƯỜNG HỢP ĐƯỢC MIỄN HÌNH PHẠT THƯỜNG LÀ:
• Phạm tội ít nghiêm trọng
• PT nghiêm trọng nhưng thuộc trường hợp ít nghiêm trọng, không có hoặc có ít
TTTN mà có nhiều tình tiết giảm nhẹ
NHỮNG TRƯỜNG HỢP LOẠI TRỪ TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ
- Về hình thức giống một TP cụ thể => hành vi gây thiệt hại cho xh <= người có hành vi
này=> không phải chịu TNHS
- Tình tiết loại trừ tính chất nguy hiểm cho xã hội <= TÌNH TIẾT
TÌNH TIẾT LOẠI TRỪ TÍNH CHẤT NGUY HIỂM CHO XH CỦA HV:
• HV gây thiệt hại cho XH
• Giống với tội phạm cụ thể về mặt hình thức
• Người có hành vi đó không chịu TNHS
2. PHÒNG VỆ CHÍNH ĐÁNG : 2.1 KHÁI NIỆM: LƯU Ý:
• PVCĐ là quyền, không phải nghĩa vụ PL của công dân
• Bảo vệ các lợi ích nêu trên là nghĩa vụ PL của người có CV
• PVCĐ không có nghĩa là CD có quyền tự xử
• HV PVCĐ chỉ được coi là chính đáng khi người phòng vệ phải HĐ chống trả trong những đk nhất định
2.2 ĐIỀU KIỆN CỦA PVCĐ:
- Thuộc về cơ sở phát sinh quyền PVCĐ
- Thuộc về nội dung của phòng vệ chính đáng
- Thuộc về phạm vi của phòng vệ chính đáng
2.2.1.ĐIỀU KIỆN THUỘC VỀ CƠ SỞ PHÁT SINH QUYỀN PVCĐ
- HV tấn công xâm hại các lợi ích chính đáng:
• Là hành vi của con người
• Có thể có dấu hiệu của tội phạm cụ thể
• Có thể chỉ là VPPL khác
- HV hại đang xảy ra ( đang hiện hữu): + HV xâm hại bắt đầu
+ HV xâm hại chưa kết thúc
2.2.3.ĐIỀU KIỆN THUỘC VỀ PHẠM VI CỦA PVCĐ
- Căn cứ để đánh giá sự cần thiết và phù hợp là :
Tính chất của QHXH bị đe dọa xâm hại;
Mức độ thiệt hại bị đe dọa gây ra;
Sức mạnh và sự mãnh liệt của HVTC;
Tính chất và mức độ nguy hiểm của phương pháp, phương tiện, công cụ mà kẻ xâm hại sử dụng;
Sức mạnh và khả năng phòng vệ của người phòng vệ trong hoàn cảnh cụ thể...
2.3 VƯỢT QUA GIỚI HẠN (VQGH) PVCĐ
- VQGH PVCĐ là trường hợp HV chống trả rõ ràng là quá mức cần thiết không phù hợp với tính
chất và mức độ nguy hiểm cho XH của HV xâm hại
- Người có HV VQGH PVCD phải chịu trách nhiệm hình sự về sự vượt quá . VQGH PVCD là tình tiết giảm nhẹ 2.4