Trách nhiệm pháp lý là những hậu quả pháp lý bất lợi - Pháp luật đại cương | Trách nhiệm pháp lý

lOMoAR cPSD| 44919514
Trách nhiệm pháp lý 1. Khái niệm
Trách nhiệm pháp lý là những hậu quả pháp lý bất lợi mà chủ thể vi phạm pháp luật phải
gánh chịu trước các chủ thể có quyền (bao gồm: cơ quan nhà nước, nhà chức trách, người
có quyền dân sự bị vi phạm). 2. Đặc điểm
2.1. Trách nhiệm pháp lý là những hậu quả pháp lý bất lợi mà nhà nước buộc chủ
thể vi phạm pháp luật phải gánh chịu.
Về nguyên tắc mọi cá nhân, tổ chức phải chịu trách nhiệm về những hành vi của mình,
nếu hành vi đó vi phạm pháp luật thì chủ thể có quyền sẽ buộc họ phải gánh chịu hậu quả
pháp lý bất lợi mà không phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của họ là có đồng ý hay không.
Hậu quả mà chủ thể vi phạm pháp luật phải gánh chịu có thể có rất nhiều loại khác nhau,
song chỉ những hậu quả được quy định trong pháp luật áp dụng đối với họ thì mới được
coi là trách nhiệm pháp lý.
Người vi phạm pháp luật ngoài hậu quả pháp lý bị áp dụng các biện pháp: cảnh cáo, phạt
tiền, phạt tù, bị xã hội lên án, kỷ luật đoàn, kỷ luật đảng,... Trong đó việc bị cảnh cáo, phạt
tiền hoặc phạt tù là trách nhiệm pháp lý.
Ví dụ: Việc giết người sẽ dẫn đến trách nhiệm hình sự, vi phạm hành chính sẽ dẫn đến
việc bị xử phạt vi phạm hành chính, vi phạm nghĩa vụ hợp đồng sẽ dẫn đến việc bị phạt bồi thường.
Tuy nhiên trong một số trường hợp mặc dù chủ thể tồn tại hành vi vi phạm pháp luật trên
thực tế nhưng trách nhiệm pháp lý lại không bị đặt ra bởi vì chủ thể rơi vào trường hợp
được pháp luật quy định miễn trừ trách nhiệm pháp lý, những trường hợp thông thường:
Chủ thể không có năng lực trách nhiệm pháp lý (không nhận thức và điều khiển hành vi);
chủ thể thực hiện hành vi trong tình thế cấp thiết; do sự kiện bất ngờ (sự kiện bất khả
kháng); do phòng vệ chính đáng.
2.2. Trách nhiệm pháp lý luôn phát sinh trong phạm vi của quan hệ pháp luật
giữa hai bên với tính chất là các chủ thể có quyền và nghĩa vụ nhất định.
Nhà nước (thông qua đại diện của mình) có quyền xử lý người có hành vi vi phạm
pháp luật dựa trên cơ sở và trong giới hạn cho phép; đối tượng bị áp dụng trách nhiệm pháp
lý là cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi vi phạm pháp luật có thể bị tước bỏ hoặc hạn chế
những quyền nhất định, nhưng vẫn được đảm bảo các quyền con người, quyền công dân
theo quy định của pháp luật.
2.3. Nội dung của trách nhiệm pháp lý được quy định trong phần chế tài của các
quy phạm pháp luật.
Trách nhiệm pháp lý không phải là sự áp dụng chế tài bất kỳ, mà chỉ áp dụng các chế
tài có tính chất trừng phạt.
VD: Chế tài hành chính, áp dụng cho trách nhiệm hành chính, Chế tài kỷ luật, áp dụng
cho trách nhiệm kỷ luật; Chế tài dân sự (chế tài tài sản), áp dụng cho trách nhiệm dân sự.
2.4. Việc xác định trách nhiệm pháp lý phải tuân theo trình tự, thủ tục được quy
định trong các văn bản quy phạm pháp luật. lOMoAR cPSD| 44919514
Trách nhiệm pháp lý chỉ được thực hiện trong văn bản đã có hiệu lực pháp luật bằng việc
áp dụng đối với người đã thực hiện hành vi vi phạm pháp luật một hoặc nhiều chế tài của
Nhà nước do pháp luật quy định.
VD: Trong lĩnh vực luật hình sự: trình tự, thủ tục tuân theo Bộ luật Tố tụng hình sự.
Việc truy cứu trách nhiệm pháp lý dựa trên các quy định của các văn bản quy phạm pháp
luật có hiệu lực. Điều này có nghĩa là khi chủ thể thực hiện hành vi vi phạm được quy định
trong văn bản pháp luật có hiệu lực tại thời điểm chủ thể thực hiện hành vi thì chủ thể mới
bị truy cứu trách nhiệm pháp lý, trường hợp nếu tại thời điểm này văn bản trên hết hiệu lực
thi hành thì sẽ áp dụng văn bản mới thay thế nếu hiệu lực pháp lý đã tồn tại để truy cứu
trách nhiệm, trong trường hợp không có văn bản mới thay thế hoặc có văn bản mới nhưng
chưa có hiệu lực thì hành thì trách nhiệm pháp lý sẽ không được đặt ra.
Câu hỏi trắc nghiệm
1. Cơ sở để truy cứu trách nhiệm pháp lý là
A. hành vi vi phạm pháp luật. B. tính chất phạm tội.
C. mức độ gây thiệt hại của hành vi. D. khả năng nhận thức của chủ thể.
2. Trách nhiệm pháp lý là:
A. Trách nhiệm của các chủ thể vi phạm pháp luật đối với nhà nước
B. Trách nhiệm của các chủ thể vi phạm pháp luật đối với chủ thể bị hành vi vi phạmpháp luật xâm hại
C. Việc nhà nước áp dụng biện pháp cưỡng chế đối với chủ thể vi phạm pháp luật
D. Những hậu quả pháp lý bất lợi mà nhà nước áp dụng đối với chủ thể đã vi phạmpháp luật
3. Nghĩa vụ mà các cá nhân, cơ quan, tô chức vi phạm pháp luật phải chấp hành những biện
pháp bắt buộc do Nhà nước quy định được gọi là
A. Trách nhiệm pháp lý. B. Vi phạm pháp luật. C. Trách nhiệm gia đình. D. Vi phạm đạo đức lOMoAR cPSD| 44919514
4. Nội dung của trách nhiệm pháp lý được quy định trong phần nào của các quy phạm pháp luật? A. Chế tài B. Giả định C. Quy định
5. Trách nhiệm pháp lý luôn phát sinh trong phạm vi của quan hệ pháp luật giữa hai bên với tính chất nào?
A. Các chủ thể có quyền nhất định.
B. Các chủ thể có nghĩa vụ nhất định
C. Các chủ thể có quyền và nghĩa vụ nhất định.
D. Các chủ thể không có quyền nhất định.