Triết học Mác-Lênin: Phản biện về sự phát triển và mâu thuẫn

TRIẾT HỌC MÁC-LÊNIN
Phản biện: Nguyên lí về sự phát triển
Câu 1: Tất cả sự phát triển là vận động vậy có thể cho rằng “ vận động là phát
triển “ hay không? Phân biệt giữa phát triển – tiến hóa, phát triển – tiến bộ và
phát triển – vận động? Trả lời:
+ Phát triển là vận động nhưng không phải mọi vận động đều là phát triển, mà chỉ
vận động nào theo khuynh hướng đi lên thì thì mới là phát triển.
+ Đi lên hay đi xuống cũng là vận động. Theo một vòng tuần hoàn khép kín cũng
là vận động. Tiến hóa , thoái hóa cũng là vận động, nhưng phát triển ở đây nó hẹp
hơn rất nhiều , phát triển thực ra nó chỉ là khuynh hướng của vận động và khuynh
hướng đi lên là phát triển và khuynh hướng đi lên đó không phải là một con đường
thẳng ( Đề cập trong khái niệm của sư phát triển)
Câu 2: Theo định nghĩa, phát triển thường có khuynh hướng đi lên , đấy là
khuynh hướng chung nhưng phải chăng nó là 1 con đường thẳng? Trả lời:
Chúng ta có thể nói là kinh tế Việt Nam có đi lên hay không? Chúng ta có thể thừa
nhận là kinh tế Việt Nam trong những năm vừa qua đặc biệt từ công cuộc đổi mới
hiện nay có đi lên không? Ta thừa nhận là kinh tế Việt Nam có đi lên là đúng. Cái
khuynh hướng chung là đi lên nhưng điều đó không có nghĩa nó là một con đường
thẳng , điều đó không có nghĩa tất cả các thành phần kinh tế đều đi lên , tất cả mọi
doanh nghiệp đều ăn nên làm ra mà trong cái sự phát triển đó , kinh tế Việt Nam là
đi lên, điều đó chính xác và không thể vơ đũa cả nắm rằng nó đúng với với thành
phần kinh tế và mọi doanh nghiệp. Có doanh nghiệp ăn nên làm ra nhưng có doanh
nghiệp cầm chừng chứ? Thậm chí phá sản là điều không thể tránh khỏi , một điều
không thể phủ nhận là kinh tế VN đi lên nhưng nó không đồng nhất là tất cả trong
đó đều phát triển mà cái xu hướng chung không phải là một con đường thẳng mà
là một con đường quanh co, phức tạp theo hình xoáy ốc. Đây chính là bản chất của
quan điểm biện chứng thay vì hiểu theo quan điểm siêu hình
Câu 3: Theo bài thuyết trình của nhóm bạn: “Phát triển là quá trình vận động
tiến lên từ thấp đến cao, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện hơn”. Vậy
NHỮNG BƯỚC THỤT LÙI TƯƠNG ĐỐI có phải là sự phát triển hay không?
Cho ví dụ và giải thích ? Trả lời:
Những bước thụt lùi tương đối cũng là 1 phần sự phát triển. Tục ngữ có câu “ Lùi
một bước để tiến ba bước”, sự phát triển cũng như vậy sự vật, hiện tượng có sự
thụt lùi tương đối không phải để bị tiêu vong mà để chuẩn bị cho 1 sự tiến lên, sự chuyển biến nhanh hơn.
Ví dụ: Trong quá trình học tập, không phải cứ học liên tục là giỏi, chúng ta phải
có những lúc nghỉ ngơi để ổn định rồi sau đó sẽ học tập hiệu quả hơn.
Trong sự phát triển kinh tế của một đất nước, không phải các thành phần
kinh tế nào cũng luôn luôn phát triển mà trong chính quá trình đó có những doanh
nghiệp bị thất thu hay thậm chí là phá sản nhưng từ những thất bại đó họ đã rút
kinh nghiệm nhất định và đưa ra chính sách mới nằm khắc phục và cải tiến nhằm
tạo ra hiệu quả và thành quả nhất định.
Câu 4: Tại sao mâu thuẫn là nguồn gốc, động lực bên trong của sự vận động,
phát triển của các sự vật, hiện tượng? Trả lời:
Mâu thuẫn là nguồn gốc vận động phát triển của sự vật hiện tượng vì :
+ Mâu thuẫn đều bao hàm sự thống nhất và đấu tranh giữa các mặt đối lập.
+ Sự đấu tranh giữa các mặt đối lập làm cho các sự vật, hiện tượng không thể giữ nguyên trạng thái cũ.
+ Kết quả là mâu thuẫn cũ mất đi, mâu thuẫn mới hình thành. Sự vật, hiện tượng
cũ được thay thế bằng sự vật, hiện tượng mới. Quá trình này tạo nên sự vận động,
phát triển vô tận của thế gới khách quan. Do đó, sự đấu tranh giữa các mặt đối lập
là nguồn gốc vận động, phát triển của sự vật và hiện tượng.
Ví dụ: Mâu thuẫn giữa những điều đã biết, biết ít và cái chưa biết. Cụ thể là với vai
trò là một sinh viên mới ra trường ứng tuyển vào một vị trí trong công ty. Cái họ
cần ở đây cụ thể là đòi hỏi trình độ cao trong khi bản thân chỉ ở trình độ còn rất
nhỏ, rất hữu hạn chính điều này giúp chúng ta nhận thức được rằng trình độ còn
rất nhỏ trong khi đó mình có yêu cầu và cần một ví trí chênh lệch lớn hơn so với
trình độ của mình. Từ đó, giải thích được , giải quyết được vấn đề bằng cấp , vị trí
ứng tuyển phù hợp . Bản thân có bao nhiêu mâu thuẫn thì việc giải quyết được
những mâu thuẫn đó sẽ dẫn đến sự phát triển.
Câu 5: Theo phép biện chứng duy vật, phát triển có phải là sự thay đổi thuần
túy về chất của sự vật hay không? Trả lời:
Không phải. Vì theo quan điểm biện chứng, phát triển là kết quả của quá trình thay
đổi dần dần về lượng dẫn đến sự thay đổi về chất, là quá trình diễn ra theo đường
xoáy ốc và hết mỗi chu kì sự vật lặp lại dường như sự vật ban đầu nhưng ở cấp độ
cao hơn. Từ những thay đổi về lượng dẫn đến sự thay đổi về chất. Trong mối quan
hệ giữa chất và lượng thì chất là mặt tương đối ổn định, còn lượng là mặt biến đổi
hơn. Sự vận động và phát triển của sự vật bao giờ cũng bắt đầu từ sự thay đổi về
lượng. Tóm lại phát triển là quá trình thay đổi về cả lượng và chất.
Câu 6: Đứng im có phải là trạng thái không vận động của một sự vật ở một
giai đoạn nhất định trong sự phát triển của nó hay không? Trả lời:
Không phải. Bởi vì theo quan điểm của triết học Mác - Lenin thì đứng im là một
trạng thái đặc biệt của vận động. Đó là sự vận động trong trạng thái cân bằng, tức
là những tính chất của vật chất chưa có sự biến đổi về cơ bản. Đứng im chỉ biểu
hiện của một trạng thái vận động, đó là vận động trong thăng bằng, trong sự ổn
định tương đối, biểu hiện thành một sự vật nhất định khi nó còn là nó chưa bị phân
hóa thành cái khác. Chính nhờ trạng thái ổn định đó mà sự vật thực hiện được sự
chuyển hóa tiếp theo. Đứng im còn được biểu hiện như một quá trình vận động
trong phạm vi chất của sự vật còn ổn định, chưa thay đổi.
Câu 7: Một số triết gia cho rằng sự phát triển không phải lúc nào cũng đúng
và có thể đem lại hậu quả xấu. Bạn có suy nghĩ gì về việc này và cách đối phó
với khía cạnh tiêu cực của sự phát triển trong triết học? Trả lời:
Sự phát triển không phải lúc nào cũng đem lại một kết quả tích cực và có thể có
những hậu quả xấu trong một số trường hợp. Điều này có thể xảy ra khi sự phát
triển không được điều chỉnh hoặc kiểm soát một cách tỉ mỉ và không có sự quan
tâm đến những hậu quả tiêu cực có thể xảy ra.
Để đối phó với khía cạnh tiêu cực của sự phát triển trong triết học, việc quan trọng
là có một quan điểm cân nhắc và có trách nhiệm với việc phát triển. Dưới đây là
một số cách đối phó có thể xem xét:
1. Động lực với mục tiêu: Đặt ra mục tiêu phát triển rõ ràng, công bằng và có trách
nhiệm để đảm bảo rằng sự phát triển không gây hậu quả tiêu cực và mang lại lợi ích cho mọi người.
2. Quản lý rủi ro: Nhìn nhận và đánh giá các rủi ro tiềm tàng và hậu quả tiêu cực
của sự phát triển. Xác định những biện pháp kiểm soát và giảm thiểu những hậu
quả xấu có thể xảy ra.
3. Đối thoại và thảo luận: Mở rộng cuộc thảo luận và đối thoại với các bên liên
quan để lắng nghe và đàm phán về các tác động tiềm năng của sự phát triển. Điều
này cung cấp một cách để hiểu và đối mặt với những nguy cơ và vấn đề mà có thể phát sinh.
4. Liên tục học tập và cải tiến: Theo dõi, đánh giá và học hỏi từ các kinh nghiệm và
hậu quả tiêu cực của sự phát triển. Áp dụng những bài học đã học để cải tiến và
điều chỉnh quá trình phát triển trong tương lai.